Cumanii Si Episcopia Lor

download Cumanii Si Episcopia Lor

of 155

Transcript of Cumanii Si Episcopia Lor

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    1/155

    C U M A N IE P I S C O P I A

    D E

    D r . I O A N F E R E N TP A R O H

    B L A J ,

    A

    5 1

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    2/155

    P r e f a t a

    A m i n t i ma c i ,c a l u c r a r e a d e M O ep a r t e a ad o u a d i n t r ' u n s t u d i u m a i i n t i n s d- c a t o l i c i s m u l u i i n M o l d o v a , c a r e t e u t o n as i e p o c a c u m a n a . . E p o c a t e u t os a u c a -t o l i c i s m u l I n M o l d o v a , s u b o c r o t i

    t o n id i n T a r a B a r s e i ,a a p a r u t n u m a i I n C r e g i n a " ) , I n a n u l 1 9 2 0 ; e p o c a cd e f a t a , d a t a I n v i l e a g m a i I n t a i u Ia n i i 1 9 2 2 - 1 9 2 5 , s i a c u m i n a c e aA u m a i u r m a t d o u a a r t i c o l e , c a r i , c a r t e a a c e a s t a , a n u m e : I a r 6 s f r a n c i

    s i R o m a n i i I n e p a r h i a C u m a n i l o r " 3a p o i , a p a r i t i a r e v i s t e i d i n B l a j , s ' ac o n t i -n u a r e a s t u d i u l u i d e s p r e C u m a n i i v, - a s t a e e x p l i c a t i a s f a r s i t u l u i b r u sc a r e n u e t e r m i n a t e . N u n e - a m a i i n d r e p t a r e a g r e s e l i l o r d e t i p a rl a c u v i n t e l eg r e c e s t is i a i u r e a .

    T i n e m s m u l t u m i m , $ ip e a c e a s t ac a l e ,a c e l o rp r e o t i d i n A r d e a l c a r i , i n f r u n t e c u M a c a v e i u , a t L a r a t a t a t a t a i n t e r e s ps i n e - a u s i l i t l a c o n t i n u a r e a a r t i c o lI n t r e r u p e m p u b l i c a r e a f o r I n r e v i s t

    B u t e a - M i c l a u s e n i , I S e p t .D r . l o a n F e r e np a r o h .

    1 ) A n u l I X ( 1 9 2 0 ) p a g . 1 3 6 - 1 6 4 ; 1 9 3 - 2 1 1 ; s t u d i u e s u p u s i n l u c r a r e a d e f a l l .

    1 ) C u l t u r a c r e s t i n i , X I V ( B l a j 1 9 2 6 ) 1 7 31 7 5 .0 ) T o t a c o l o , p a g . 2 1 1 - 2 1 3 .www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    3/155

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    4/155

    2

    P a c i n a t i i , n u m i t i s i P e c e n e g i , ll l u v i i l e V o l g a I t l a i c , i n v e c i n a t a t e a& v a l i d l a n o r d U n g a r i a M a r e .I n t r e 8 9 4 s i 8 9 9 , a l i a n t a c u U z i i n a v a l e s c a s u p r a P ai , I n v i n g a n d

    T i a l u n g a d i n l o c u i n t e l e l o r , p e s ab e i a u d e a c u m a0 p a r t e i n s a d i n P e c e n e g i i i n v i n t i n a t i aU z i l o r ,d e c a r i s e d e o s e b i a u u n m e tp a n s l a g e n u n c h i u s i m a n e c i l e t a i a t ea p o r n i t , s p r e a p u s , t r e c e t n t a i a d a t ai n c h e i e p a c e c u I g o r , m a r e l e d u ca r u n c a a p o i a s u p r a U n g u r i l o r d i n n

    T o t c e s ' a p e t r e c u t a i c i n n e , d e Cu r i n a t e d e v a r t e j u l i n s t i n c t e l o ra n i m a t e ,t o g o a n a p e ns t e n t a , U n g u r i i s u n t b a t u t i s i a r u n cc o l o d e C a r p a t i , I n p u s t e l e P a n o nw i n d P e c e n e g i i t s i p o a r t i n o m a d s fp a n sl a P o r t i l e d e F i e r 0 d i n C a r p a t i p a nn A n d I n p r i m e j d i e p o p o a r e l e v e c i nd i n a c e l e v r e m u r i , K e d r e n o s , p r i n di n d i c a t e m a i s u s a l e P e c e n e g i l o r : Pd i n c o l o d e I s t r u , d e l a f l u v i a l B o r i sn o n i a , s i ,f i i n d n o m a z i , t s i d u e v i e a t a vA i d t r a i a u e i s i d o m n i a u i n d e p e n dt r e z e s c c u U z i i I n s p a t e .

    t9 C o n s t . P o r p y t o g . , o p .c i t . ,c a p . ,3 7 e d . c o l - 3 1 2 .

    d r i l l( ' , 1 0 . ) = V o l g a , r e , z = l a i c , U r a1 1 a i : 4 0 v ;t r e b u i e p u sX 4 c i t d o v s c a c ii n d a t a d u p l a c e e a e v o

    I d e m , i b i d e m , e d . c i t . , c o l . 3 1 3 . Pa i c i s i t i m p u l i n c a r e s ' a p e t r e c u t f a p t ul a c a r et i p a l c a t u i a c a r t e a - , d u p a c l i t e v a5 5 a n i .D i n G a p .2 9 ( e d ;e i t . , c o l .2 6 5 )v e d e m , c a l i m p a r a t uc a p i t o ll a 6 4 5 7 9 4 9 .

    I d e m , i b i d e m , e d . c i t . , c o l . 3 1 6 .4 ) N e s t o r ,o p . c i t . , c a p .2 6 , .a d - a n n . 6 4 2 3 ( = 9 1 5

    p a g . 3 2 :P e c e a e g i i v e n i r e I n d i a o a r s i n Bi . , i n c h e i n dc u I g o r , t n a i n t a r a p a p a l a D u n a r e g ,

    5 ) C o n s t . P o r p h y r o g . ,o p . c i t . 3 8 , e d . c i t . , c o l . 6 ) K e d r e n o s , C o m p e n d i u m H i s t o r

    l o g i a G r a e c a , s e r . I I . , t o m . 1 2 2( P a i l s 1 8 8 9 ) c o l .3 1 3 . 1 B oa t e n ee N s t r u Z ,n u N i s t r u l , c u m c r e d e 4 D

    -

    c i t - ,

    I )

    - - =

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    5/155

    U z ' t N l i m 6 i f e f i i r c e t t i i n s e ( m i rP o i r u l t a ti p u r f a a c e s t i u m e e r a I n t e t i d e v f f l I n i ez t i f r t c S s p r e l i b e r t a f e1 n e a t a r n a r e d e j 3 l i a .U z i i , n u i n i t f iC h i n e i t K i u s s s a u K u s s , i a r d e A ) a b

    t t i t E e s tl o c u l a u f a I n t e l : t u tc e s i i n t i n d d e f yv l u i U r a l ( T a f t ) s i M i t e a C a s f y i n l i aa i c i , o P a r t e I n s e t n t e a t i p o r n e l t e s p r e n a t i ld i n t t E l a i c s i V o l g a , i n t r e 8 9 4 s i 8 9 90 - d a l r a m u r A f n s d r a m a n ei o c n i t r e l a i c q i A l t f f u r a n d u l i i s t o r i a I n a c e s t e W O , s u b n uc e s e v a s c h i m b a i n v e a c u l a t 1 1 - l e a u n m a r e p r i n t a l l o r , S e l g i u t , I n f i i n t a tz i l o r . S u b c o n d u c e r e a a c e s t e i d i n a s t i i ,p u t e r i i , c r e w e d v a s t a I m p A r A t i e a S e lc u c e r i r i l e O r dt A r m u d l e M e d i t e r a n e t s ia l e P r o p o n t i da m e n i n t a n d i m p e N i u l b i z a n t i n . D e s t i i nt u t u ' a t 1 2 - l e a ; I r n p a r a t i a S e l g i u c i l o r , i r i d i c a n d u - s e p en e l e e i i m p e r i u l c h o r a z m i a n , P e r i t ( Mi m p e r i u n u m e l e d e T u r c m a f t , s i r e ' a -i a l ( i T u r c i . 4 )

    U z i i d e l a V o l g a m a i e r a u a c o l o li m p a r a t b i z a n t i n , C o n s t a n t i n P o r f i r o gc a t u i a c a r t e a , d i n c a r e a v e m a t i t e a td e a t u n c i . A i c i , i n t r e V o l g a s i l a i c , a m ia s t A z i i n c e l e d o u l r a u r i d e s t e p s , c uw a r s i I n l a c u l s A r a t K a m i H a i c . 5 ) I n ct i c o r t u r i l e , d u q i d e d o r u l a p u s u l u i . D a 1 a c u m p e r o c l a n g l V o l g a , p a s t r a nn e a m u l s i l i m b a t u r c e a s c A , . s u b n u mb e g 9 . t r e c a n d V o l g a , 4 1 7 m u t A p u t e

    I ) K a r l P r i e d r t h N e u m a n n , D i e V O 1 kl a n d s i n i h r e r g e s c h i c h t l i c h e n E n t W i c k e l uC a r t e p r e m i a t i d e I n s t i t u t u l F r a n t a

    2 ) C . D ! O h s s o n , H i g t o i r e d e s M c i n g o T s , I3 ) V e i l r o t a 2 p 4 p a g . 3 1 .4 ) C . D : ' O h s s o n , o p . c i t . , p a g . 1 7 8 - 95 ) K . F . N e u m a n n , o p . c i t . , p a g . 1 2 9 3 3T i n u t u l l o c u i t

    U z i i n t r e V o l g a s i t a l c e n u m i t d e C oc a p . 3 7 ) U z i a , O n t a .

    4 ) I d e m , i b i d e m , p a g . 1 3 1 : O e z - b e kl i b D A l d G i i D i H t

    I

    f i t f u l

    s i i t t s t i p e l e ,

    p d e V A -

    S e l g i v c i -

    C e l l a l t i ,

    t - - -

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    6/155

    - - 4

    n u t u r i l e N i p r u l u i , p e c a r e p o p u l i t i a t ua s t A z i U z u , ' ) n u m e p a s t r a t s i I n c u v aI n t i n d s p r e B u g , p e m a l u l c A r u i a I n tO t s a k o w , n u m i t d e - T u r c i O s s y - K a l a

    s a p p e s c u r t U z u . 2 ) O c u p A n d a p o i Mn u m e l e I n d o N A r i u r i r e n u m i t e I n O i t - U z u / d i n v e c h i u l t i n u t a t T r o t u s up e P a c l n a t i i I n g h e m u i t i i n D o b r o gt s i l a s hs i a i dn u m e l e I n U z o - L i m n a , a d e c a M l a g in a r i i . $ )

    I n l e g A t u r a c u s p i r i t u l d e l i b e r t a

    b i z a n t i n e r e l e v e a z a n o b l e t a f o r d e u r g i s i t i i P e c e n e g i , c a r i s u n t t o t u s d. * P o p o r u l U z i l o rs c r i e S k y l i t z e se u n e l e m e n t m! r a r e P a c i n a t i a , i a r G l y c a s o b s e r v a , - ca u n t c e i m a i d i n t r e P e c e n e g i " . A c e l e a s i i z v o a r e mc i U z i i e r a u m u t t m a i n u m a r o s i s i p uo b s e r v a t i e , c a r e n e e x p l i c A I n p a r t es i v e r t i g i n o s u l

    a c e s t u l p o p o r d e o a m e n i l i b e r i . P e a v a n t u l U z i l o r m a i e r a f a v o r i z a t s i dn e g i i s t a t e a u a t u n c i s u b c o m a n d a ml e n e s s i i u b i t o r d e l i n i s t e " , c u m 1 1 c a

    I n a s e m e n e a i m p r e j u r A r i , P e c e n e gp i a l a D u n A r e , s u n t i n f u n d a t i d e c Aa c e l e l o c u r i m l a s t i n o a s e d e l a g u r i l el s i r u l u i ,p e c a n B i z a

    1 ) K . F . N e u m a n n , o p . c i t . , - p a g . 12 ) I d e a s , o p . c i t p a g . 1 2 9 " .8 ) A n n a C o m n e n a , A l e x i a sV I I ,e d .M i g n e , P a t r o

    G r a e c a , s e r . I L , t o m , 1 3 1 ( P a r i s 1 8 6c o l . 5 6 1 :" O c o l l i p , 9D 4 o ) . i p v t i , u n d e s e e x p l i c a s i o r i g i n e a

    ^ 4 j S k y l i t z e s , K e d r e n i c o n t i n u a t i o , e d .t o m . 1 2 2 ( P a r i s 1 8 8 9 ) c b l . . 3 8 4 : O r , L o v r

    ( y i v o g a g z a iZ z i . 5 - 1 . z e w z a i r i o v J f a r t y c z c o v e i q u i a- r e e o v ) ,Z o n a r a s . A n n a l l i b . X V I I I , n . 9( P a r i s 1 8 8 7 ) c o l . 2 5 2 : O i 4 ) v . , 1 - 1 0 T o g ( . 2z a . r o o m E a r l yl i a - r t v d z t a v ; c a l z a r c i 7 b l o v s i ' l e t e o z , 0 i n r c e p o l i jr a s a r a g . . . ? - x v o w c o i g z e o r t p a i p s v o v g ' . 0B o n n 1 8 3 6 , p a g . 6 0 5 : ' ' E a v o gv (Z_ 6z & c u .( 5 g z a z T ( pH a r g i v o z w y o f a y E a a r e p o t ) .

    p a n e

    , T e i

    ; r 2 . 1 1 0 - o v g

    f r o m

    d i n s i i .

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    7/155

    5 - -

    4 e v o r n u m i d e a c u m a M l a $ f i n i l e - U z i l o rt a r i l e V i t e a z u l u i P a c i n a t K e g h e n e s . f a c e c r e s t i n , n u p o t s c h i m b a s i t u a t i ap r o n u n t a t o t m a i t a r e . E i n t e r e s a n t a I n d i n 1 0 5 7 a P e c e h e g i l o r i n I m p a r a t i a bc a i n t a i u l p r i l e j l a a c e a s t a h a v a l i r e 1 -c u r s i a f o r i n i m p e r i u l l u i I s a a c C o m n

    m i l l i s e f o l o s e s c d e a c e a s t a o c a z i e , pm l a s t i n o a s e i n c a r i s t a t e a u a s c u n s i " , s l p e n t r u a n a v A l i i n i m p e r i u l b i z a na s c u n s i i n a c e l e m l a f t i n i u ? P r i c i n a nc l a A n n a C o m n

    s c r i i n d c A ,l a s t a n g a D u n a r i i , P a c i n a t i i e rp o r u l G O l o r ; s p r e a s c a p a d e a c e a si m p e r i u l b i z a n t i u C i n e s u e t ' l i m a a c ec a r i a l c a t u e s c u n p o p o r p u t e r n i c I s n oa s u p r e s c p e P a c i n a t i , v a r i n d u - i i nb a l t i l e I s t r u l u r ,G e t i i c a r ip r i n a p a s a r e a f o r s i l e s c p e P a c i n a t i sb i z a n t i n ,a c e s t i G e t i , n u p o t f i d e c a t U z i

    n u m e s p e c i f i c l a 1 0 6 5 d e S k y l i t z e s , Zp o p o r s u p e r i o r P a c i n a t i l o r i n n u m a r 9n a r i i . - D a c a A n n a C o m n e n a n u i n t r e b uc i f i c , a c e a s t a p r o v i n e d i n p a t i m a s cp o p o a r e l e c u m i m i r i d e r e m i n i s c e n t ap o v e s t i n d u n t i l s i a c e l a s e v e n i m e n t , ct a t e , e a p u n e S a u r o m a t i s a u M i z i " ,c i n a t i " ; e a i n t r e b u i n t e a z a D a c i a , u n dG l y c a s p u n U n g u r i " . M a r a d e a c e a si s t o r i ca l ' e v e n i m e n t e l o r d i n s t a n g a D u n a r i i Ip r i n G e t i i " C o m n e n e i s a i n t e l e g e m p e Ub i l i t , c a U z i i a u s i l i t p e P a c i n a t i , s a t r eC a t d e s l a b i t i a u f o s t a c e s t i a , I n u r mf e r i t e d i n p a r t e a U z i l o r , r e i e s e s i d i n i n B u l g a r i ac u o s t i r i l ei m p A r i t e s t i ,t o - a t et r i b u r i l ep a c i -n a t e s e s u p u nl u i - I s a a c C o m n e n u l( 1 0 5 71 0 5 9 ) , a f a r a

    ' ) A n n a . C o m n e n a , A l e x i a s V I I , e dc i t . , 5 6 1 ( n o t a p a g . p r e c e d e n t s ) s i K e d r e n o s , o p . c i t . , ct h r w g , d v i v r i g e k 1 9 . e i v m i l 7 9 - a O i l u a r r o g , r r a e i e r t i ; ' I c r r e q )- 1 ' 4 4 x a i r c i c 4 , e v a g . A c e a s t ad o m n i a l u i C o n s t a n t i n - X - M o n o m a h u l (www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    8/155

    6 - - -

    t a n g r u l a l y i t p a z u ) e l t e , c r e l g d r n ph p r d a s a . 1 )

    B l g u i t i l O n * , I n w a r e 3 ) 4 4 , p e Ac e n t r u i p o l i t i c f p r e g i u n c , 4u n c l e - i y q u i I n

    c u r A n s l , s u b p r i p t u j T a t u . ? f i n g g r A tU z i i a j u n s e r A l a c a l P I P 4 P u t p r i j .

    D e l a a c e a s t A c u l m e j n s l A i c e p p aJ J z l i n a v a l e s c I n i m p e r i q l b i o n t i n .I z v o a r e l e b i z a n ty e a z i A i a y t r e c n t D u a r t e c n 4 o t p e a

    c o P i i i J o r " a i c A . m i t p a r a l l q r q r i dn u m a i p e j ) A r p a t i il u p t i t o r j ;e l e v o r b p s c d e n a v aI n t r e -g u l u l p o p p r a l W i l o r ( 0 1 . 4 w p M l l e ; , 1

    A f a s t o p e r a t A c u a j t i t o r u ) p l u t e l q rl u n t r i l o r f l( t i l t t r u n c h i u s c o b i t 4 1 a b u r c l u f u r p o rt i n a ; i h u l g a r a , c a r e p A z i a m a l u l ! t r e ng e n Q r a l i i s u n t J u a t i p r i z o n i p r i ; M e s ii n u n d a t ed eU z i , c a d e o m a r e r e v A r s a t a ; v a l uQ r e s i 4 . I m p A r a t u l C g r i p t a n t i n X I , D up o r n e a s c A I t h p o t r i y a l o x , . c p n v 0 ; c A

    s e p o s t e g t a v i l l .r n a i r A m I n e a n i c i o p A d e j dd e s u s , f a r C e r u l n u F a p A r A s i t . I n t oa l t e p t a t a , k n i t B i z a n t i n j i a u v a z u tp c p a s t a o i n t e rd i v i n a ;S k y l i t z e sv o r t n a t e d e o a d e v a r a t A m ig i c i u n i i o r ; j l a c r i m i l o r c r e l t i n e .

    p e a n d U z i i i n a i n t a u c u a t a t a s i gn o p o l , D u l g a r i ia i , p r o b a b i l , V a l a h i i d i n f a c

    a l i a n t A e n P e c s n e g i i , c a nv o i a u s A s e f o l o s e a sp r i l e j , p e n t r u a ; c u t u p l a , n t u r i l e r o b jt o r n i c l a r t n a t a , a 4 i a i i g t p c A p e U z t _ d; p r e s u c i i t 4 i n 4 4 - t e r e t r a g e r e a . I a ri n v A i l e M a c o; i T r a c i e i , p u e t l i t o r i i d a u d e uc i t i a m a n m u lt n g r o z i t o r . S e f s c a , ! p u m p , p c i m p a If A r A m i l s ; j a - a c e 4 a s e . a c i a 4 i g 4 i n c up i t d e c a p r i c e v i t c k m i l i t a r 4 ;I s t f A r i t , o i g r o 4v a r t e a t e m i z e r i a v i d e z a s t r u l . U z i i s u

    A n n a C 9 1 l u e n a , A l e x i a s I I I , e d . S k y l i t z e s , o p . c i t . , e d . M i g n e , c o l . 3Z o n a r a s : A n n aX V I I I , 6 , e d i M i g n e , c o l . 2 4 5 - 8 .G l y c a s , A n n a l . ID o n n ( 1 8 3 6 ) t N . 6 0 2 .

    2 ) A n u l e r n d i c a t l a r n u r i t : S a n u l a l

    a t l

    , g 4

    i

    N i t - i

    , i n

    c a p p i i l e

    I r r i -

    I )l i b -

    F

    m a i ,

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    9/155

    7 - - -

    D i nc e i r a m a l i I n v i e a l l , o p a r t e t n s ep A r a t u l u i C o n s t a n t i n D u c a , c a r e - i a pd o n i e i ; o a l t A p a r t e ; c a r e e a p u t u t s t rf u g e , n u l a P a c i n ac a r i A u r m A r i a u , c i l a Ca p r o p i a u d e W i l e n o a s t r e . - A s t f e l dm a n d r u t p o p o r d e l i b e r i , a l U z i l o r . ' )

    2 r . N u m e l e , n e a m u l i g r a i u l C u mC u m a n i i - p o a r t i , c a g i U z i i u n f l u m

    k o ms a uk u m , c a r e t n s e a m n i n i s i p , p u s tC o m a n s a u C u m a n n u e a l t c e v a , d e c k I n c e p A n d c u N e s t o r , I i d e s e m n e a z a pr i v a t d i n p o l e s a u p o l o , c a r e e x p r i m ic e s c u l k o m s a u k u m , a k a c a P o l o v t nc u v A n t u l u i t u r c e s c C o m a n s e t C u m ad i s e a m a , , c r o n i c a r u l r u s e s c N e s t oa d e c A P o l o v t i i , c a r i v i n d i n . . s t e p , ' ` ) :L a f e l I I c a r a c t e rN e m c i i , p r i n W a l w e n , F a l e n , F a l a w a , cm a n A I n s e a n u f n o t l o c u i t o r a l ; e s u l u i .p e l A n g a n u m e l e s p e c i f i c f e o p c ' e v u t , I n t Ai n u m e l e g e n

    S k y l i t z e s , o p . c i t . ,e d . M i g n e , c o l . 3 8 4 - 6 .Z o n a r a s ,A n n a l . l i b . X V I I I 9 , e d . M i g n e , c o l 2 5e d B o n n ( 1 8 3 6 ) p a g . 6 0 5 .M a x - B i g i n g e r , E i n B a c hG e s c h i s c h t e 1 0 5 8 - 1 1 0 0 ( L e i p z i g 1 8 6 6 )m a n i s c h e S t u d i e n ( L e i p z i g 1 8 7 1 ) 3 3 0v a l i r e a s i d e z a s t r u l C u m a n i l o r , t r e c a n

    Z ' f r v o q , p e n t r t i a - s i a p a r a t e o r i a d e s p r em a n i l o r c u U z i ! . V o m a r a t a i n a l t c o na c e a s t a t e o r i e .M a i a m i n t i m , c a t i e d a s e z aD u c a i n t i n u t u r i l e M a c e d o n i e i s i i n r O l ab i z a n t i n a , t r a d a r a c u t o t i i p e i m p a r a t u lc a n d l a f r a t i i l o t S e l g i u t i( O g u z i ) s i c o n t r i b u i n c L s t r i r l d e l a M a n t z i k i e r t ( 1 0 7 1 ) . S k y l i t c e s4 2 5 . . s i Z o n a r a s , A n n a l . l i b . X V I I I 1 3 , e

    2 ) N e s t o rC r o n i c a r u s e a s c a , c a p . 7 9 , t rC r o n i q u e d i t e r d e N e s t o r ( P a r i s 1 8 8 4 ) 1

    2 ) R a p o r t u l m i s i o n a r u l u i V i l h e l m d e 1 2 5 4 , I n H u r m u z a k i D e n s u s i a n u , D o c u m2 6 8 : ' C o m a n i , q u i d i c u n t u r C a p c h a t ( Kd i c u n t u r L o i e e n i , e t p r o v i n c i a V a l a n i a eC r o n i c e l e L i v o na d a n n . 1 2 2 . 1 c * T e r r a V a l v o r u m e , , a p u d( B a d a p ' e s t a1 ; 8 8 0 ) L X X .O t t o d e F r e y s i n g e r t , 1 1 5 8 :F l C M i I M i S

    ' )

    f i

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    10/155

    . 2 . 2 6 1 9 - a t ( S c i t i ) , i n t r e b u i n t a t p e n t r u p e r i n d a t d i n r a s a r i t p r i d s t e p e l e R uD u n a r i i n o a s t r e . M a i s e m n a l a m n u mu n g u r g t i , i i K i p c e a k , a l i z v o a c e l o ro r i e n t a t e ,p e n t r u a t r e c

    - v e d e r e a n u m i r i l e a r b i t r a r e , p e c a r i l et o r i v e c h i . $ )

    C u m a n i i e r a u d e a c e l a f n e m i gc i n a t i i . I d e n t i t a t e a d e s a n g e ? i l i m bi P a c i n a t ier e l e v a t a d e S k y l i t z e s , Z o n a r a s f i G lp o r u l U z i l o r e u n e l e m e n t m a r n o bU z i i a u n t c e i m a i n o b i l i d i n t r e P a cN e s t o r a r a t a , c a P a c i n a t i l iC u m a n i is u n t f r a t i 5 ) p e c a

    C o m n e n a c o n s t a t a , c a a c e s t e d o u al i m b a . 6 ) f a m i n e d e c i I n t r e a c e s t e n ep o l i t i c d , c o n s t a t a t i d e d o c u m e n t e l e v

    P e n t r u a c l a s i f i c a p o p o a r e l e d u p at i m p u l d o u a s t i i n t e d e o s e b i t e , d i n tf o r m e l e - c u v i n t e l o ri s t r u c t u r a g r a i u l u i , i a r c et u r a t r u p u l u i l i f o r m e l e f e t e i : l i n g u ip o l o g i a p o p o a r e l o r . A m A n d o u a a c e s tt e o r i e , c a r e s u s t i n e c a n e a m u l c u m ag o l s ; e l e s t a b i l e s c d e f i n i t i v c a , d e p am a n i i s u n t d e r a s a t u r a n i a n a ,f i a n u m e o o d r a s l a t u r c e f t i . P e n t r u a d o v e d i a c e a s t a , n u

    2 ) P e n t r u e t i m o l o g i a c u v a n t u l u i t u rs a v s i g e r m a

    K a r l F r i e d r i c h N e u m a n n , D i e V o l k e rd e s s i l d l i c h e n R u s s( L ep z i g 1 8 5 5 ) 1 3 2 .W e b e r , K u m a n e s , i n W e tK i r c h e n l e x i k o n 8 , V I I ( F r e i b u r g i . B r . 1c o l . 1 2 4 2 .

    4 ) V , m a i s u s , p a g . 3 3 n o t a 4 .8 ) N e s t o r , C r e n i c a r u s e a s c a , c a p . 76 ) A n n a C o m n e n a , A l e x i a s V I I I , e d .

    t o m . 1 3 1 ( P a r i s 1 8 6 4 ) , c o l . 6 2 5 , s u mp c i v o i c b i t t o y A t U r ( r e x , .

    7 ) N i m e n i n t a t a g a d u i t a c e a s t a d e oP a c i n a t i ; s e d u s i i n s & d e i d e u t i t a t e a es i n e c e r c e t a nc u m e n t e l e , u n i i a u s t a b i l i ta b s o l u t a i d e n t i t a t e I n tU z i . I n a c e a s t a g r e s e a r a a uc a z u t ,s p r e p i l d i ,M a xB i i d i n g e r ,i nB a c h u n g a r i s c h e r G e s c h i c h t e1 0 5 8 - 1 1 0 0( L e i p z i g 1 8 6 6R o b e r t R o e s l e r , R o m a n i s c h e S t u d i e n (K u m a n e n , i n W e t z e r u n d W e l t e ' s K i( F r e i b u r g i . B r .1 8 9 1 ) c o l1 2 4 2 ; T h . A u r . A g u l e t

    _

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    11/155

    3 n s p e c u l a t i i i n g e n i o a s e 1 - a u( W s p e l o a n B a r b o v e s c u l a c e n t o p i r e a c i t r e b u i e s a r a m i n e m l a f a p t e s i g u r ea u t e n t i c e , q i j u d e c a t e d u p a n o r m e i e ai a l e l i n -g u i s t i c e i .

    A p l i c a n d a c e a s t a m e t o d a ,W a n d o c o m p a r at i p u l m o n g o l i c e l c u m a n , c o n s t a t ac h i a r I n a c e l e t r a s a t u r i , t a d a l c a t u e s c u n e i r a r e . I n t e a d e v a r , d u p a d o c u m e nM o n g o l i l o r , i n t a r i l e n o a s t r e , c a p u L a co c h i i a e z a t ii a r s p r i n c e n e l e s e l u n g e s cp a n s l a n a g , W a n d I n t r e o c h i u n s p

    s c u l l q i t u r t i t , f a t a s l a b sc i o a r e l e m a i s c u r t e d e c a t t a l i a . E o sp o r t i ea r m o n i e , u n t i p u r i tr e s p i n g a t o r . 2 )

    C u t o t u l a l t a e c r o e a l a C u m a n u l ua c e e a q v r e m e , c a p u l c u m a n . n u e t u r tl u n g u e ( , ; 1 3 a c h i a r p u t i n A r e a l u n e )b r u n a n e g r i c i o a s i , o a c h e f a 4 ) ; s t a t u r a ,

    ' ) l o a n B a r b o v e s c u , D i e B a s c h - A r a br o m a n i s c h e n S t a a t e s , i n R o m a n i s c h e 1 8 9 1 ) 4 2 .

    2 ) T h o m a s A r c h i d i a c o n u s S p a l a t e nn o r u m p o n t i f i c u m a t q u e S p a l a t e n s i u m ,e d . S c h w a n d t n e r , S c r i p t o r e s - r e r u m Hi n f o l . ,t o r n . I I I , ( V i e n a 1 7 4 8 ) . 6 0 9 : * T e r t i f i c ua s p e c t u m ; b r e v e s h a b e n t t i b i a s , s e d v a s

    e t c u t i s ( = p a t i a , b a t a n d I n g a i b e n ; g e n a e t n a r i s a d u n c a ; b r e v e s o c u l i , s p a t ii v o N a r b o n n e n s i s c a t r a a r h i e p i s c o p uH u r m u z a k i D e n s u s i a n u , . D o c u m e n t eI 1 ,p a g . 2 1 1 : * H aa u t e m . . . f a c i e s m a c r a s e t p a l l i d a s , . . . n ap a l p e b r a s a c t i n i b u s u s q u e a d n a s u m pu o s e t t o r v o s , . . , t i b i a s b r e v i o r e s ; . . . q u ap e r i o r t c o r p o r e c o m p e n s a t u r t . I m p a r a tA n g l i e i , 1 2 4 1 , d u p A u n m a r t o r o c u l a r , I

    D o c u m e n t e I 1 , p a g . 2 0 4 : H o m i n e s pc u n t . . . V u l t u s a m p / o s , a s p e c t u s t o r v o s .U n e p i s c o pd i n U n g a r i a c a t r a e p i s c o p u l d i n P a r ii b i d . , p a g . 2 0

    C r u r a h a b e n t b r e v n i a , e t c o r p u s ( = t a l i a )3 ) A n n a C o m n e n a , A l e x i a s I I I ,e d .c i t . ,c o l . 2 6 8 F a c

    i m m o d i c e l o n g a .4 ) P e r t i , S c r i p t o r e s r e r u m G e r m a n i c

    p i n s 1 8 5 6 ) t o m I V p a g 1 2 9 : * D i c i

    s iM o n g o l i i , 9

    s i

    p i e z i s ,

    s i

    s i s i

    e .

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    12/155

    - -p r e d i c a I n l i m b s c u m a n A a u n u i m i s ii i m p u n it o a r e . 9 A c e a s t a a r a j u n g e , p e n t r u a sc a r e A . D X e n o p o l a f i r m a , c I P a c i nv e d e r a t M o n g o l i ` . 9

    D a r s l m e r g e m m a i d e p u t e .S t r u c t u r a a r m o n i o a s i a i r u p u l u i c ua t r A g A t o a r e , a d m i t a t a d e E u r o p e n i

    N e u m a n n , s A a f i r m e , c a I n a i n t e d e a0 2 4 0 ) ; C u m a n i i a v e a u f o r m a r e g u l a t Ac i n e n u c u n o a t e f r u m u s e t e a f e m e i l o r f i i c a m a r e l u i I m p i r a t b i z a n t i n A l e x i e d e s c r i i p d f r u m u s e t e a m a m e i s a l e , o

    m a n e , o b s e r v a n d n u m a i c a a c e s t e a a u C A a c e s t m i c i n c o n v e n i e n t n u l e f a c er e i e s e d i n n e n u m a r a t e l e c A s a t o r i i i nf e t e l e c u m a n e . A s t f e l M i h a i l S v i a t o pv u l u i ( 1 0 9 31 2 ) t i n e I n c a s A t o r i e p e f i i c ac u m a n T u g o r 8 ) ; Q h e o r g h e , f i u ll u i V l a d i m i r 1 1 , M4 1 1 1 3 - 1 1 2 5 ) , s ec a s a t o r e s t ec u f i i c a p r i n t u l d i - c u mf i u l

    l u iA s e n 9 ; t o t c u m a n A ei

    s o t i a l u i A n d r e i u , a l 1 4 1 V l a d i m i r M o n o m a h u l 7 ) ;f i u lp r i n t u l u i O l e g s e t i e t o t o f i i c A d eC u m a n 8 ) ;V l a d i m i r , l i u l l u i I gg o r o d u l u i , l u a t p r i s o n i e r d e C u m a n i ,v i t a t ed e p i c a m a r e l u i k h a n C o n c e a l ) . s e c a s i t o r e td A n s a 9 ) ; M e t i s l a v , d o m n u l G a l i t i s i ,k h a n u l u i c a t e n , c a r e _ j o a c a u n r o l a tC u m a n i l o r , " ) C u m a n a e r ai s o t i a m a r e l u i d o m n i t

    ' ) K u u n , C o d e x C u m a n i c u s , p a g* A l t e c i n c h h o m i n e s , a u d i t e s e r n i o n

    2 ) A . D . X e n o p o k , i s t o r i u _ R o m a n i l2 4 9 q k 2 4 7 .

    3 ) K a t i F r i e d r i c h N e u m a n n , o p . c i t .4 Y - V e z i a i p i ' i o t a 3 p a g . 3 8 .

    h i ) N e s t o r , C r o n i c a r u s e a s c g , c a p . ' 7 7L e g e r 1 8 9 .8 ) i b i d , c a p . 8 7a d a n . 6 6 1 5 ( = . 1 1 0 7 )7 ) M . K a r a o m i n , H i s t o i r e d e ] ' e m pt r a d u i t e

    p a r . S t . - - T r T h o m a s , e t J a u f f r e t , J . f ( P a r8 ) N e s t o r . o p . c i t . , l o c . c i t .

    K a r a m s i n , o p . c i t . , I I I ( P u l l s 1 8 1 9 )

    c t r

    G i n al a t i n a : .

    I d e a l ,

    9 )

    t s i

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    13/155

    b u l g a r l o a n i t i u ( 1 1 9 T - 1 2 0 7 ) , c a r e s 'l t c i c . 0 c l e r u li p o p o r u l s a u , p r i m i n d g a l a d e l a P o n t i f i c e l e R o m a n 1 ) ; s o t i a l( 1 2 7 0 - 1 2 7 4 c u n o s c u t a i n i s t o r i e ; u bE l i s a b e t a " , e r a s i e a o f i i c i d e - C u m a n i u r m a s u l l u iS t e f a nI V , s e I n c u r c a s e a s a d e m

    s e t e a f e t e l o r c u m a n e , I n c a t n u m a i o ri n t e r v e n t i a s e v e n ; a S c a u n u l u i A p oi n a p o l I a a d e v a r a t a - i s o t i e . 1 ) D a r n u n i t o r I i v e c i n i s e l e g a u d e f e t e l e c u m ac a r i , I n t r e c e r e a f o r s p r e C o n s t a n t i n oc u p o p o r u l c u m a n . A s t f e l , G u i l l a u m e , f

    s e n i o r u l B a u d o u i n d e H a y n a u t s i r e nI n r u d i t c u L u d o v i c a l F r a n t e i , s e c a s ac u m a n e , c a r i t r e c l a r e l i g i u n e a c a t o lg o s t e a c e a m a r e a r e g e l u i S t e f a n 1 1 c i t r a C u m a n i s t i i n l e g a t u r a c u s t r u c& c a r e ' ) S e m n a l i m , I ns f a r s i t , s f c o n s t a t a r e a cc o n t e m p o r a n R o g e r i u s , c a , I n d a t a d u

    n i l o rl u i C u t e n I n U n g a r i a s u b r e g e l e 1I n c e p s i c a s a t o r i i l e c u m a n o - m a g h i a r e

    1 ) E p h r a e m i h s C h r o n o l o g u s , C a e sM i g n e , P a t r . G r . , s e r . I I , t o m . 1 4 3 ( P a r i

    1 1 ) D r , A u g u s t i n B u n e a , I n c e r c a r e d el a 1 3 8 2 . 1 3 u c u r e s t i 1 9 1 2 ) 1 4 0 .

    ' ) C h r o n i c o n B u d v i s e , e d . J o s e p h P o d

    2 0 8 - 9 : ' s p r e t o t h o r o c o n i u g a l i , f i l i a b uE d u a r n C u p c h e c k e t M a n d u l a m v o c a t ac o n c u b i n a s h a b e b a t , q u a r u m a m o r e c oe s t ., T h u r o c z , C h r o l r i c a H u n g a r o r u m , 1 1n e r , S c r i p t o r e s r e r u m L i n n g a r i c a r u m ,i n f o l . , I ( V i e n a 1 5 2 . I . v o n H e f e l e , K o n z i l i e n g e s c h i c hB r . . 1 8 9 0 1 4 1 9 8 - 9 .

    4 ) C h r o n i c o n A l b e r i c i , r e p r o d u s I a Bg i c u m m a g n u m . R o m a n i a e . I V ( B u c u r e

    5 ) T h u r o c z , C h r o n i c a H u n g a r o r u me d .c i t . ,p a g . 1 4 1 - 1 : ' R e x a u t e m _ S t e p h a n u s d ip g f i s? 1 , u s g u a m d e c e b a t . . . s u p r a m o d u m

    R o g e r i u s , C a r m e n m i s e r a b i l e , c a pS c r i p t o r e s r e r u m H u n g a r i c a r u m ,i t s f o l . , I ( V i e n a 1 7 4s K u t h e n r e x C u m a n o r u m p e r r e g e m ( Ba l i i p e r m a i o r e s e t n o b i l e s r e g n i f u e r a n

    i r r l p r e u n a s e

    I .

    9

    1 1 ,

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    14/155

    - 1 2

    E a d e v i r a t c a f r u m u s e t e a c u mi z b i t o r c u l i p s a f o r d ec u l t u r e .D e p a r t e I n c a d e bs o c i a l e s ii n d i v i d u a l e a l ea e s t i n i s m u l u i , C u t p ae r a u up o p o r b a r b a r , I n c a p a t i n a t I n o b i c e i us a l e p a g a n e , j9 i n o m a d , t r a i n d v e s n i c s u b c o r t u r iv a r a t , c a f r u m u s e t e a f o r e u n a r g uf o rl a M o n g o l i .

    L i m b a v o r b i t a d ee l - v a a r u n c a o n o u n la c e s t e i c h e s t i u n i .

    G r a i u l C u m a n i l o r 1 1 c u t o a s t e m p r o p r i i p i s t r a t e i n d o c u m e n t e l e p r ia c e s t up o p o r s i s u b l i n i a t e d e n o t I n t o t d e c uU na l t m a t e r i a L l i n g u i s t i c s u n t f o r m u l a( T a t a l n o s t r u ) , p e - c a r e C u m a n i i cA a r s i d i n c a r e n i - s ' a u p a s t r a t m a i mI n s e m n a t d o c u m e n t a l a c e s t e i l i m b i m a n u s c r i s d i n a n u l 1 3 0 3 , c a r e s e a f( M a r c i a n a ) d i n V e n e t i a . A r c a t u i t ds i- d e s t i n a t p e n t r u p r e o t i i d i n m i s i u n en u s c r i s c u p r i n d e i n 1 6 4 p a g i n e o g r at i c a d e a t u n c i , u n g l o s a r d e s t u i d e 'o c r e s t o m a t i e i n t e r e s a n t a , c o m p u sm o r a l e , t r e c a n d d e l a p e r i c d p e e v a n g es i s t r o f e s a c r e , l a u n c a p i t o l s p e c i a l n i l o r . F a r a a c u n o a s t e o r i g i n a l u l d i n1 s ip r o c u r eo c o p i e , p e c a r e o p u b l i c a l a 1

    I n t l i a d a t a l u a r e a a m i n t e a I n v a t a td i n c a r e B u r g e I n p l i n l i m b a - c u m a n- d e K l a p r o t h e r ai n c o m p l e t es i p l i n a d e g f e s e l i , e ac u d e p l i n a s i g u r a n t a , l a c e t u l p i n a tm u l u i c u m a n . M u l t a c o n t r i b u i t l a a cc a r e , s t a p i n p e l i m b i l e t u f c e s t i , a I n

    N o t a m i n t r e a c i t , c a n u m e l e A s ee u n n u m e p r o p i u c u m a n : A s s n . L o u

    _ N e s t o r ( P a r i s 1 8 8 4 ) 2 7 2 s i 3 4 6 l a c u vO s e n .G a z a K u u n , C o d e x C u m a n i c u s , ( B

    s i X L I I I , X L V , X L I X L ,8 ) I u l i u K l a p r o t h , V o c a b u l a i r e l a

    l a b i b l i o t h e q u e d e P e t r a r c h a , I n M e mt e n a n t d e s r e e h e r c h e s h i s t o r i q u e s e t - p

    ' )

    t )

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    15/155

    - 1 3 -g r e s e l i l e c u p r i n s e - I n e d i t i a l u i K l a pn a l u l v e n e t i a n , p e c a r e n u - 1 - c u n o t e a ns a l e c u n o s t i n t e l i n g i k i s t i c e . 2 ) A b i a l aa n i d u p A e d i t i a i n c o m p l e t i s i n e e x a c ta l u iK - l a p r o t h , p u tI n r e g i s t r a o e d i t i e c o m p l e t k c o r e c t as i c r i t i c s , f i c u t a do r i g i n a l u l d i n V e n e t i a d e c o n t e l e G e zd e m i e i m a g h i a r e , e d i t i e I n s o t i t a d e us c r i s I n t r ' o L a t i n a , c a r e l a s A m u t t d e d

    E i b i n e , n u m e l e p r o p r i i c u m a n e , f od o m n e s t im a i a l e s , m a n u s c r i s u l d i n 1 3 0 3e v i d e n t a , c a l i m b a c u m a n A e o r a m u rI n a c e a s t A p r i v i n t A n u m a i e x i s t s n i c i cD e l a g r a i uc o n c l u d e ml a n e a m : C u m a n i i c u nt u r c e a s c a . 9

    A c e l a l u c r u r e i e s es i d i n i z v o a r e l e i s t o r i cm A r t u r i a l u i , E l M a s u d i s i g e n e a l o g i a CN e s t o r , p e b a z a c A r o r a M a x B i l d i n g e r I t st e z a i s t o r i c A : D i e K u m a n e n w a r e n

    9 - O t t o B l a u , U e b e r V o l k s t h u m u n d I n Z e i t s c h r i t t d e r d e u t s c h e n m o r g e n l a n( 1 8 7 6 ) p a g . 5 5 6 - 5 8 7 .

    2 ) G e z a K u u n , C o d e x C u m a n i c u s ( B, R e p r o d u c e m I n c e p u t u i m a n u s c r i s u l u i , i0 M C C C I I I d i e X I I u l i i . I n n o m i n e D o mB e a t a e V i r g i n i s M a r i a e M a t r i s e i u s eS a n c t a r u m D e i A m e n . A d h o n o r e m D eg e l i s t a e c .9 G e z a K u u n , o p . c i t p a g . I X , L IR o e s l e r , R o m a n i s c h e S t u d i e s , p a g . 3 3s c r i s u l u i d i n1 3 0 3 ,s t a b i L e s t e ' d i e U n A h l b a r k ed a s K u m a n i s c h e e i t l e t u r k i s c h e S p r a c hp a g . 3 5 2 - 6 .O t t o B l a u , o p .c i t . , p a g .5 5 6 - 5 8 7 . B . P .H a s d e u , E t y m o l o g i c u m M a g n u m R o m aL X X I V L X X V .

    4 ) K . F . N e u m a n n , o p . c i t . ,p a g . 1 3 2 ; , E s h a t s ie i n z i e m l i c h a u s l a h r l i c h e s W o r t e r b u c hn i l o r ) e r h a l t e n , w o d u r c h d i e A b s t a r n m u nV o i k e s , d e r Uu n d P e t s c h e n e g e n . w e l c h e z u s a m m e n , ww i r d . e i n e u n d d i e s e l b e S p r a c h e r e d es r h o b e n w i r d , .

    5 ) M a x B u d i n g e r , E i n B u c h u n g a r i sp a n s 1 1 0 0 ) ( L e i p z i g 1 8 6 6 )2 7 N e s t o r C r o n i c a r

    s i ,

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    16/155

    T e a l t m i n t e r is i ` M o n g o l i i s t i a u f o a r f e b i n e p u t e m v e d e a d i n c u v i n t e l e v t c l e n e a l e d e c o m a n d a m e n f u l m o n g o l , p e n t r ua - 1 t r a g e P e p a rf n a I n t e d e l u p t a d e l a C a l c a ( 1 2 2 3 ) 9 .

    A s a d a r , a n t r o p o l o g i a , [ i n g u i s t i c a s tt e o r f e i c a r e s u s t i n e , c i U z i f , F r a c t n a t i iL i m b a t u r c e a s c A d i n c o d i c e r e c o m a nn o p o l , s A r e c u n o a s c A I a p t u l , a n e a mt r u n c l i k i l t u r c e s c ; d a r , p e n t r u a i m p AX e n o p o l g a s e s t e o m i n u n a t r f o r m uc u v i n t e l e : T u r c i f I n d s u n ( o r a m u r A

    c A r e t e t a e c u t o t u l a r t i f i c i a l s i n e p uv e c h e i t e o r i i . E a u i t A d e o s e b i r e a a n f rt i p u l m o n g o l s it i p u lt u r c e s c a l C u m a n u l u i ; es e a m A , c A g r a i u l t u r c e s c n u s e p o a t e r i t o t u s , a c e s t e a - s m o m e n i e t e h o t A i l

    3 . V e n l r e a C u m a n l i o r .I n t A i a i n v a z i e I n U

    A t l a n t a c u m a n o - p a e i n a t a .D u p A s u b j u g a r e a P e c e n e g i l o r d e -

    m a n i i , c a r t I o c u i a u l t i n g a M a r e a C a s pd i n c o a c e d e V o l g a , p o r n e s c s i e iI n h o r d e n u m e t ot e r i l e n o a s t r e .

    L a 1 0 5 5 ,e i a j u n g , s u b c o n d u c e r e a l i dN i p r u , a t a c A n d p r i n c i p a t u l m e s e - a L g u b e r n i a d e m a i t A r z i u a P u l t a v e i . Se r a c o p l e s i t o r , c i d V s e v o l o d , d u c e l e p a t e , f A r A a i n c e r c a c e a ; n a l m i c A I mt i t l e i m p u s 6 d e C u m a n i 4 i d o b A n d i

    ' ) D ' O h s s f o n , H i s t o ' r e d e s M o n g o l s , I! ) A . D . X e n o p o l , o p . c i t . , p a g . 2 4 93 ) D r . A l e x a n d e r G i e s s w e i n , D i e H a ud e f S p r a c hw i s s e n s c h a f t ( F r e i b u r g i . B r . 1 8 9 2 ) 6 9 .4 ) N e s t o r , C r o o k : a r u s e a s c 5 , c a p . 5 9 , a

    L e g e r 1 3 7 .M a x - f i t i d i n g e r , E i n B u c h u n g a( L e i p z i g 1 8 6 ) 6 s i 2 5 p u n e g r e s i t e v eA .D . X e n o p o l , I s t o r i a R o m i t a i l o r 2 , I I ( Bp t C u m a n i k i n g s - D u l a i r e l a 1 0 5 7 ,

    i i i d t U i iP i t l f i B h

    1 t

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    17/155

    D a r p a c e a n ' a f o s t d e l u n g & d u r a t i ,s u b c o n d u c e r e a p r i n t u l u i S o c a l , a t a c ap a r t e a N i p r u l u l . V s e v o l o d a l P e r e i a s l a v ed a r , p u t e r i t e c u m a n e f i i n d m u t t s u p e r if u g e . , A c e a s t a e c e a d i n t a i u i n f r a n g eR u s i e id i n p a r t e aa c e s t o r p a g a n i n e l e g i u i t i " , , c a r i n ' a u p a rt a r e ,d e c a t d u p i ca u p u s t i i t - o , c u m o b s e r v A c r o n i t a r u l r u

    D u n a a c e a s t a n e n o r o c i r e , p r i n t i i r u s ii n f a t a p r i m e j d i e i c o m u n e c a r e a m e n i nr a s b o i u l c i v i l , c a r e v a d u r a t o t t i m pI m p a r l i t a i n m a i m u l t e p r i n c i p a t e , a t a r nt i t l u l d e m a r e - d u c e , R u s i a n u s e i n t i n! A n a l a d u i O ' c a , u n a f l u e n t a l V o l g e h e r a l a C h t e v . D a t a i n s u s p a c t u i f u n dt e m e i a u n i t a t e aR u s i e ie r a f o a r t e s u b r e d , r a s b o i - uc i v i l as g u d u i t s i d i s l o c a t a p r o a p e t o a t e i n c h e i

    C u m a n i i , f o l o s i n d u - s e - d e a c e a s t a s- v a d e a z i d i n n o uR u s i a ,l a 1 0 6 8 , c u a m u l t i m e d ec o m a n d a u n u ip r i n t , a l c l r u i n u m e n u - 1 g a s

    t r o n i c a , c o n t e m p o r a n a . I s i a s l a v , m a rb a t hs a iS v i a t o s l a v a l C e r n i g o v u l u i s i V s e v o l o da - s i i n d e p l i n i d a t o r i a f a t a d e p a r r a n t ud u s m a n u l u i . S u n t I n a b A t u t i M t n ) l u pd e s c h i s a a A l t e i .C u p r i n s i d e p a n i c s , R u s i i f ui n f r u n t e , m a n a t i d i n u r m a d e v i j e l i a cz a s t r u , n u m a i v i t e a z u l S v i a t o s l a v - n u - s i

    c u m b i r u i t o r i i t i p u s t i e s c f a r a n i c i o ca d u n a t o p a p a o n o v a a r m a t a i c a n eC u m a n i l o r , c a s t i g i n do s t r a l u c i t ab i r u i n t aI n v a l e a r a u l uS n o v a , l a1 N o e m v r i e 1 0 6 8 .I n s u s p r i n c e c o m a n d ab a r i l o r c a d e i n m a n i l a l u i . 2 ) E I M A M C u m a n i l o r , v i c t o r i e c a r ed e t e r m i n a t p e a c e s t i a lN i p r u l u i , l a a p u s d e c a r e b e s u r i d e a : Uz a n t i n c u i m e n s e l e t e r b o g a t i i .

    C u m a n i i c a u l M o l d o v a ) n t r e 1 0 6 8 s im a i a m e n i n t a t a a c u m e r a U n g a r i a . V i z

    1 ) N e s t o r , o p . c i t . , c a p . - 5 9 , a d a n , 6 51 3 5 . C t l p r i v i r e 1 a n u m e l e p r i n t u l u i c u/ s c a / , . i a r K a r a m s i n ( I I , 8 7 ) S e c a l .

    2 ) N e s t o r o p c i t c a p6 3 a d a n 6 5 7 6 ( = 1 0 6 8 ) Lwww.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    18/155

    1 6

    s u b d o r n n i a r e g e l u j S o l o m o n , b a r b a r i iA v A l e s c i n A r d e a l s i , t n a i n t A n d s pm u n t i i M e s e s , c a r i f o r m a u g r a n i t a Up e l a D o b a c a ( D o b o k a ) ; a i c i , r u p A ns e r e v a r s A c a u n p o t o p c o t r o p i t o r p ep r i n s e I n t r e r a u l S o m es i m u n t i i B i h o r u l u l , j ei u t e a l i f u l g e r a t o a r e . D e a i c i s e . i n d r el a t o a r c e t a i l s I n A r d e a l . B A r b a t i , f e ms i n g u r c o n v o i u i n f i o r i t o r , p e c a r e p u sS o m e u l u i s p r e D o b a c a , f a r A a b A no s A p t I m a n a r e g e l e S o l o m o n c u c e ip r i n c i p it e z a s i L a d i s l a u , c u . o a r m a t a b i n e p rd e s p o i a t i d e t o a t S p r a d a l o r , o m a r er i m s s d r o l j t i a c o l o , l a n g a D o b a c a , t u i r e a i n f u g a . S o l o m o n s e a r a t a s ed u c e L a d i s l a u a r A t a d e p e a c u m c e

    S h A b i t i p r i n a c e a s t a l o v i t u r A , C u mt e n i a , l a D u n a r e , u n c l e d a u d e P a c i nS g u d u i t u r a pi w U n g a r i a i i s i l e s t e s A s t e a , d e o c aa c e a s t a s a m u r A a n e a m u i u i l o r . A n ns t a p r i v i n t A o l a m u r i r e f o a r t e p r e t i o ac a r t e a a 6 - a x i a d e i s a l e , u n d e n e e x p u n e a l i a n t a c uU n o a r e c a r e - n e a m s c i t i c , d u c A n d u - ss i t r A i n d d i n j a f u l z i l n i c , c l u p a c e s i - ap r i i , s e c o b o r t l a D u n a r e - S i f i i n d c A u n t r a t a t d e b u n s i n t e l e g e r e c u l o c u

    v e i r a c u t o t i ii s a c e a s t a s i s e i n t r u n i r a l aT a t u i C h a l e s i S e s t h l a v s i S a t a , d i, .

    C h r o n i c o n B u d e n s e , D e a d v e nh r a d e z k y ( B u d a 1 8 3 8 ) J 2 7 - 9 . A n u l 1i n d r e p t a u q o r : f a p t u l _ i m e d i a t p r e c e( p a g . 1 2 6 ) ; i n v a z i a c u m a n a e l e g a t eh a e c a u t e m c ( p a g . 1 2 7 ) , i a r e v e n i i n

    a l u n g a r e a C u r n a n i l o r , p o a r t a 1 0 7 2 . 0r o r u r n , I I c a p . 4 9 , e d . S c h w a n d t n e r . c a r u m ,i n f o l . . , 1 ( V i e n a 1 7 4 6 ) . 1 1 6 - 7 .B i l d i n g e r , o p2 8 - 9 .C o r n a n d a n t u l c u m a n e n u m i t Od e n s e , s i O s u l l a T h u r o c z .

    2 ) K a r a m s i m ( I I , 9 8 ) a d m i t e o i np e m a l u r i l e D e s n e i , l a 1 0 7 1 - 2 , t a r sf i l o s t v r e - o h o r d a c u m a n a r a r n a s ac l a c a s e c

    -O s / u ,

    i n

    ' )

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    19/155

    1 7

    p a n i a S i l i s t r a , i a r c e i l a l t i - V i t i n a s i c e l e rd e c i t r a t a t u l c u d a n , i i , e i t r e c e a u d e a cr i t t , d e v a s t A n d t i n u t u r i l e m a r g i n a s e s i o

    A m v A z u t I n c a p i t o l u l i n t a i ua l a c e s t u L s t u d i u , cn a t i i p r i g o n i t i d e U z i , r e c u n o s c l a 1 0 5t u l u i b i z a n t i u I s a a c C o m n e n u l ( 1 0 5 7 - 1i n v o i r e a d e a s e a f e z a I n D o b r o g e a p a r t e a i m p a r i l i e i b i z a n t i n e f a c e a s t aD u n a r e s i M a r e . 0 p a r t e r a m a n e a i c i s if o r m a n d u n c e n t r u p o l i t i c i m p r e j u r u l I u i T a t u , p e c a n d a l t e h o r d e p a c i n a t e s i M o l d o v a . T a t u ( c u a c c e n t u l l a u r r nl e l e I u i $ k y l i t z e sZ o n a r a s , c a p r i n t r r e c e n e a gl a 1 0 7 0 , s u b d o m n i a l u i M i h a i l D u c a ,s p r e e l . S i n g u r S e s t h l a v o s d i n l i s t a A nS e s l a v s a u V s e s l a v f i i n d u n n u m e s l a vi t h r e S i l i s t r a s i V i c i n a D o b r o g i i , d o m nl o r T a t u , C h a l e s iS a ' a , a l a t u r f d e S e s l a v , l ip o a t e d i s c u t a . 2 )

    A n n a - t o m n e n a , A l e x i a s S I T , e d . Mt i o n a t c u e d . B o n n ( 1 8 3 9 ) , v o l . I , p a g . 3l i v o c r t . . n t v c 9 - e; r a g a r v - t v Z a v e o t t t e r u n r , . . z o c O ' . f , z e t a r o v 0 : 1 1 1 )

    z a r l d . 1 9 o v r t i v , z l o v o u t i t v .' L T C ; c ): r e p s a v d ; k m ;a v r o i c p e r c i T W V ; c a r d y O u J a v o v , 6 t vo t z o i n i r o w a - r e l a cr o b r o v a v v & i . . . t c y r o g 7 r e e t I t O , F L ; O p t a t a v lT O U T & T a T 0 : W C X . a 6 / o v o p t c . C o p v - 6 1 ,; e a t , a c r o b " -

    , a . v r i v z l e t a r e r c v a a r i z o v r o z ,c v T o , B t r - V v- , _a o t w gc a 4 1 Z 1 . 2 . a .. . l r e t c r a p e v o t y o i v p s r , a v r o v ,r o b k o t m o i l 3- r e e o 3 v r e g r o v z l a v o v i l t v ,T i n )7 1 " C t e a i r E l p e ' V n l i % i rc c z r , t x 4a c t i n o X i x v I c i ( L u c e z a . r a c r z f i v . B r e e d 2b i n e I n e d . M i g n e p r i n g e n i t i v u l o r i g i na z a e v 6 p e v o t - s i a t r a d u c e , c u e d i t i a , dq u o t i d e v e x a t a ( g e n s ) 4 , e o g r e s e a l a ;k u 4 o c u r , H e n r . S t e p h a n u s , T h e s a u r u s l iv o e .s z a a r o g .

    2 ) I o r g a . I s t o r i a R o m a n i l e r a ( B u c u r em a t o a r e r e : ' I n c a d e a t u n c i , d i n v e a ca n a l 1 0 0 0 ( ? ) , p e v r e m e a P e c e n e g i l o r ,I n g a d u i n t e - a c e s ts u b t n r i u r i r e a B i z a n t i n i l o r d i n v e c i n a tD u n a r e a , c a p e t e n i i r o n a i n e f l i a u I n t e mn o a s t r e , i n t r e S i h s t r a s i V i c i n a D o b r o gu n S a c c e a , u n C h a l i s e . A i . c r a m a y e s d e c

    s s i

    d e

    ' )

    - r ( T hc a z o t , z e r ; . ;

    Z E o l ` p . c i , i c r u

    . 2 7 ( 1 [ : i t ,r o r o

    a d

    N ,

    c u

    r a i l ,

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    20/155

    1 8

    P e s t e d a n s i i v i n e u n a l t p o p o r , , sm a t A , j e f u i t o r , n o m a d " , c a r e I n c h eD u n a r e . E c u n o s c u t c a S c i t , S a u r ou n n u m e g e n e r i c , i n t r e b u i n t a t p e nd i n r a s a r i t i n s p r e h o t a r u l d e n o r d ai m p e r i u l u ib i z a n t i n ; c u v i n t e c a r i b a t I nr e m i n i s c e n c ea r h a i c e , f a i l . a s e s p e c i f i c a r e . C o n t e x t u l i s t o r i c i n s a ap o a t e f i a l t u l , d e c a t c e l a l C u m a n iD u n a r e c u P e c e n e g i i , - p e n t r u a p ui ni m p A r a t i a B i z a n t u l u i . D e f a p t , l a 1i m p r e u n d , a m e s t e c a j ' i , l a o l a l t d , i n ad e l a I s t r u , c A c i t o a c e s t a n , i n t a i u lb i z a n t i n N i c h i f o r I I I , B o t a n i a t e s ( 1s t e c a t i c u C u m a n i i " n a v a l e s c i n s uj a f p a r j o l p i n e i n A d r i a n o p o l , u n d eI n t o r c i n a p o i l a i s t r u , b u c u r o s i c a at i n i p e n t r u u c i d e r e a u n o r P a c i n a t ov o r b a d e s p r e o p a c e a P a c i n a t o - C u m

    A s t f e l , v e n i r e a C u m a n i l o r l a D uf o r c uP e c e n e g i i e u n 4 a p t d o v e d i t .

    4 . C u m a n i i v i r A s b o i u l c i v i l d i n RA d o u a nl i r e i n U n g a r i a .I n t a i a i n v a z i e i n i m p e r

    A l e x i o s C o m n e n u l .

    C u m a n i i , f a c a n d a l i a n t a c u P e c e n

    s i a l b a d r u m d e s c h i s s p r e i m p a r a t in a r e a n a t r e b u i as i t *l e , f i e u n c e n t r u d i n c aa s u p r a i m p e r i u l u i v e c i n s i i n c a r e p r a c i a . C u m c i e i a v e a u d e g a n d s av r e m er e l ' e s es i d i n f a p t u l , c i a c e s t p o p o r na g r i c u l t u r e , s a m a n a n d m e i ui g r a u ) .N u m a i r a s b o id i n R u s i a i - as i l i t s a ' n c h e i e ,I n 1 0 7 8 , - o p a c e g r

    B i z a n t i n i i , s p r e a p u t e a p o r n ' i n a l tS k y l i t z e s , p a r t e a d i n u r n . * e d . M

    t o m . 1 2 , 2 ( P a r i s 1 8 8 9 ) \ c o l . 4 7 3 : l l a gR o i l d r v o i g.H a 4 t v a x t u yd e m , e d . c i t . , c o l . 4 7 6 : M e r a r i ox a l r o i

    K o t t a v w v .

    A n i a C o m n e n a A l e x i a s V Ie d M i g n ec o l 2 5 4 :

    - -

    s i

    3 ) www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    21/155

    L a 1 0 7 8 , e i s e d e s p A r t e s c d e P e c e n. c h e m a t ii n R u s i a d e d o ip r i n t i , a c a r o r a m b i t i- a j u n s e s e a s a d e p a r t e , t r i c k n us e s f i a u a s e a l i a cb a r b a r i , s p r e a p r i m i a j u t o r I n l u p t eC r o n i c a r ul a s c o n t e m p o r a n , c a r e - s i i u b e s t e a s a t r i s t u l e v e n i m e n t c u o v a d i t a s t r a nB o r i s a d u s e r a p e p A g A n i i m p o t r i v a pn i r a , p r e u n a c u P o l o v t i i a s u p r a l u i Vn i g o v u l u i )A c e s t a l e i e s i i n a i n t e p e d u ! Sb a t u r a p e R u s i , m u l t i d i n a c e s t i a r a md e l u p t A " 1 ) .B i r u i t o r i i d e v i n s t A p a n i p e t a rc a r e i p r i n t f u g e l a C h i e v , s p r e a c e r e

    A c e s t a , p l i n d e c o m p A t i m i r e l a pi r a t e , c h i a m A i n a j u t o r p e c e i d o i f i

    M o n o m a h u l . C e r n i g o v u l e r e c u c e rg a t i , d a r m a r e l e d u c e r i m a n e p e c a md e o l a n c e c u m a n i c a 2 ) .V s e v o l o d t i u r m e a z A p e- v u l u i ( 1 0 7 8 - 1 0 9 3 ) .

    D a r c u a c e a s t a n u s e s f a r s ir A s b o i u l c i v i l , a du r m A t o r , 1 0 7 9 , u n a l t t r A d a t o r r u s , ps l a v i c i , p a r t i z a n a l l u i O l e g , a d u c e d i ni m p o t r i v a l u i V s e v o l o d ' . M a r e l e d u c ec u p r i m e j d i o s i i p A g a n t , c a r t , p r i m i n dx e t r a g o m o r i n d p e R o m a n 9 ,S e p a r e c a g e n e r a l ud u c e a a c e s t e e x p e d i t i u n i i m p o t r i v aO s e n , , a c a r u i m o a r t e , c r o n i c a r u lo r e l a t e a z A l a 1 0 8

    = e v e n i m e n t i n s e m n a tL a o n o u n n a v A l i r e I n R u s i a , i n a

    l o v i r l d e p i e p t u l v i t e a z u l u i V l a d i m i r p e - m a l d r i l e D e s n e i s i a l e K h o r o l u l u

    a l e r a l u l f o r s ic a p t u r i n d u - l e l o a t A p r a d a 9 .B i r a i n t a a c e a- e r a e c h i v a l e n t a C u a r e s p i n g e r e p e - t o

    1 ) N e s t o r , o p . c i t . , c a p . 7 0 , a d a n . 6 5 82 ) K a r a m s i n , o p . c i t . , p a g .9 3 N e s t o r , o p . c i t . , c a p . 7 1 , a d a n . 6 54 ) I d e m , o p . c i t , , c a p . c i t . , a d a n , 6 5

    K a r a m s i n ,o p .c i t . , I Iu p a* I n s t r u c t i u n e aJ u l' V l a d i m i r .

    I s i a s l a y .s i V l a -

    d i m i r

    1 0 5 - 7 .

    5 )

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    22/155

    - 2 0

    I n u r m a a c e s t e i i n f r a n g e r i , p u s t i im u l t i n O d l e n o a s t r e , p a n s 1 a 1 0 8 5m i n u n a t p e n t r u o n o u n i n v a z i e i n U nA i c i d o m n i a1 0 7 7 L a d i s l a uc e lS l a n t , c a r e s e d i s t i n s e s ei n

    l u p t a m a g h i a r o - c u m a n i d e l a n d , D oP r i n r i d i c a r e

    p e t r o n u l s f a n t u l u i S t e f a n , e x - r e g e l e f i n i t i v d e l a & m a l e . A t u n c i S o l o m o n ,d e v i t e j e s t e c u p r i l e j u lc e l e i d i n t a i u i n v a z i i c ua v e n t u r i e r ; I , c e e - r n a i r a u , t r a d a t o r c u o c e a t a d e U n g u r i , a v e n t u r i e r i cl a p r i n t u l C u t e s c , r u g A n d u - 1 s A - 1 a j ud u i n t e s t r a l u c i t e , a - s i r e c a s t i g a t r o n uI n c a z d e

    T r a n s i l v a n i a t r e b u i a s A c a d s l a CP r i l e j u le r a .c u a t a t _ m a i b i n e v e n k c u c a t h o rc u r c a t e n i c i I n R u s i a , n i c i i n t i n p a r a ts i S o l o m o n , i n f r u n t e a C u m a n i l o r , g a r i a , p r o b a b i l t o t p r i n A r d e a l , s i t n a iU n g v a r .L a d i s l a u i n s i , i e s i n d u l t i n a i nB o k o n y i n c o m i t a t u l S z a b o l c s ,t i b a t e a s a d e c u mm a i m u l t e m i i d e C u m a n i ! A m i nC u t e s c ; i S o l o m o n s c a p A n u m a i p r i i ic u c e a t a l e d e a v e n t u r i e r i , r A m a n e da n a v a l i c u d a n s i i i n i m p e r i a l b i z a nu r m A t o r .

    N e r e u s i n d e x p e d i t i a d i n U n g a r i a ,s i S o l o i ` n oC u a is A i u n e s c c u , P e c e n e g i i d e l a Dc a u t a p r a d a i n i m p a r a t i a J u l A l e x i o sR i c a a c e s t e i i m p A r a t i s i i n c e p e c a r ti n c h i p u l u r m a t o r : S o s i n d p r i m a v as u p r e m a lo s t i r i i s c i t i c e , t r e c e s t r A m t o rd e a s u p r a D u n i r i i , s i , c u o a r m a t a d i f e r i t en e a m u r i , i n n u m a r d e a p r o a p e 8 0 . 0r o m a t i s i S c i t i , p a r t e D a d ( c A c i s i d

    - - n u m i c a u r m a p e T z e l g u s u b c o n d um o n ) , I n c e p u s A p u s t i a s c a o r a s e l e d i m

    1 ) C h r o n i c o n B u d e n s e 4 a d . a n . 1 0 8 6p a g . 1 6 5T h u r o c z , C h r o n i c aH u n g a r o r u m , 1 1c a p . 5 6 , e d . c i t

    1 3 0 . B u d i n g e r , o p . c i t . , p a g . 7 4 .2 ) A n n a C o m n e n a A l e x i a s V I Ie d M i g n ec o l ( 5 3 2

    b a n d a ,

    s e

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    23/155

    - 2 1 -A n n a C o m n e n a v o r b e s t e a i c i d e o a rc o r n -p u s A d i n t r e i n e a m u r i , p e c a r i l e d e se i , n u m i r i a r h a i c e : S a u r o m a t i , S c i t i , D, , D a c i " s c r i i t o a r e a b i z a n t i n A t n t e l e g e d i n a r n i n t i r e a c o m a n d a n t u l u i f o r S o le x - r e g e m a g h i a r ; d e a l t m i n t e r i ,a c e s t a - i n u m e l e oA n n a p e n t r u a d e s e m n a p e U n g u r i ; a sc r u c i a t a i n t a i a a t r e c u t p r i n U n g a r i a1 7 . 5 v i l a z 6 v i 1 ) ;s o l i ic r a i u l u i ( z e a n c ) u n g a r vC o m n e n o st o - n , J a x o l v " 2 ) ; l a c i o c n i r e a md i n 1 0 5 7 , c o n d u c a t o r l i U n g u r i l o r a t c c e n r i r a t " 8 ) .P r i n S o u r o m a t i r A n n e i I n t e l e- a c a r o r p a r t i c i p a r e l a a c e a s t a n a v a l iv o a r e l e u n g u r e t i c i t a t e m a i j o s ,d e s p r e c a r i f i i c a x i o s s c r i s e s e I n c a p i t o l u l p r e c e d e n t , cm a t & I n s f a r s i t , S c i f i r , i n t r u c a t s e ds i D a c i , n u p o t f i c l e a t P e c e n e g i i , a cc u m a h e d e s c r i e d d e A n n a t o t I n c a pT r e -c e r e a d i n A r d e a l p r i n s t r A m t o r i l e m uD u n i r i i , a d e c a l a n e r d u l D u n A r i i , s eC u m a n i iU n g u r i i l u i S o l o m o n , c a r i , f u g Ac o b o r i s e r a l a P a c i n a t i f d e l a i r s t r u .M u l l 1 0 8 7 , i n d i c. d e s N u r a r e a e v e n i m e n t e l o r , e p u s e x pp o r a n a a l u i B e r n o l d * ) .I n a c e l a q c o n t e x t e p u s A

    . . . J a v a n - h a ;. Z i p T t l i( 1 0 , 6 1 . 1 t Z v3 ? . a r o ; i l m s e g x w vT o r . ,2 7 x v 1 9 - I x o i l

    - 4 3 - r e a r E Z p a r o c ) , a i i p u t x r o v g r r a y d ' A v e ; aZ ; , b a i z o v r a t Y r e . . T a v e o t t a r ( Z u ; c a l 2 ' x v 34 3 - r e a r E i q t a r o ;S l i y o v ; ,. p a y w y e r ;r c i ;; c a r &. r . i v X c e e t o k o 1 , t v I r g e o : x e c7 r 6 A s t ;A n i t e r o *.

    1 ) A l e x i a s X , e d . , M i g n e , c o l , 7 2 1 .` 2 ) A l e x i a s X I I I , e d . M i g n e , c o l . 1 0 2

    A l e x i a s I I I , e d . M i g n e , c o l . 2 9 6 .A p u d B u d i n g e r , o p . c i t . ,p a g . 7 4 .R o e s l e r , o p . cp a g , 8 4 .A , D . X e n o p o l r e p e t a s i i n e d i tR o n - 1 1 1 1 1 1 0 r ( a , 2 4 9 ) a n u l 1 0 1 3 e , r a p oA b n e i c i t a t e d e n o ' s u b o t o t a 2 p g . 2 0 . X e n ov o r b e s t e a i c i d e o e x p e d i t i e i m p o t r i v a o t o s , c a r e a d o m a i t d e l a 1 0 8 1 - 1 1 1 8 .

    I I E

    c - u -

    i z

    s i

    m i x ( . 4 6 .

    8 )

    )

    a i

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    24/155

    2 2

    v a z i et i d e i z v o a r e l e u n g u r e V i .A s t f e l r C r o n i c a dd u p A c e a e x p u s a l u n g a r e a d i n U n gC u m a n i l o r , a d a u g i :A t r e x S a l o m o n c u m l a t rr u m i n v a s i t B u l g a r i a m e t e c o n f i n i a G r

    a c e a s t a d i n u r m a i m p e r i u l b i z a n t i n I ) .A r m a t e l e a l i a t e , s u b c o m a n d a s u p rv a s t e a z a C h a r i o p o l u lq i r e g i u n i l e d i m p r e j u r u l aa d u n A n d b o g a t a f o r p r a d a I n t r ' u nl o c b i n e a d A p o s t iS c o t e i n b s .D o i g e n e r a l i b i z a n t i n i , d i n t r ec a r i u n u l N i c" M a u r o c a t a c a l o , p o r n e s c f m p o t r i v al o r , a f e z a n d u - s i cg e n e r a l m a i I n t a i u l a P a m p h y l o s , a p o

    r i t i d e a p r o a p e d e b a r b a r i i l u i T z e l g uZ i v a g d o u a s e l u p t i c r a n c e n A i n ; e s u l d e l a n g a a c el u p t A , c a u n l e u , r u p A n d f a l a n g e l e B i z av i t e j e q t ei r t i r j l e i r e u q e s c s a u c i d A p e cr i l o r a l i a t i , p u n a n d p e f u gs a l b a t e c e l e l u i h o r d e .P r i m b i -r u i n t a a c e a s t a , M a c e d o n i ai I m p r e j u r i m i l e F i l i p o pf o s t c u r a t i t e d e S c i t i " 9 .

    C r o n i c a d i n B u d a e d e a c o r d t o Ar a n d n u m a i n u m A r u l C u m a n i l o r c A z u tA t r e x S a l o m o n c u m l a t r u n c u l i s C u n

    e t c o n f i n i a G r a e c i a e , u b i a b e i e r c i tm i s e r a b i l i t e r s u n t p e r c u s s i , e q u i b u s vC u m a n i i I n r e t r a g e r e a f o r b e t D u n Aa n d P e c e n e g i i r a t a n , I n m a r e p a r t ev i u l u i , m a i a l e s - I n D o b r o g e a , u n d eA n n a , C o m n e n a n u a p u n e n i r n i c d e sl u i S o l o m op e a n d C r o n i c a d i n B u d a s u s t i n e c AI n u r m a d e z a s td e l a C u l e , e x - r e g e l e U n g a r i e i a f u g i t p u s t n i c , d u c a n d o v i e a t a p l i n A d e p o cl a P o l a I n I s t r i a .T o t u l a r f i f r u m o s , d a t a Bs t a n t i e n s i s , A n n a l i s t a S a x o i r i E n g e l hl o m o n a m u r i t i n l u p t a c u B i z a n t i n i i 4

    1 ) C h r o n i c o n B u d e n s e ,e d .c i t . , p a g . 1 6 8 .T l i u r o c z ,C h r o n i c a H u n g a r o r n m , I I , c a p , 5 6 , e d .

    2 ) A n n a C o m n e n a , A l e x i a s V I I , e d .2 ) C h r o n i c o n B u d e n s e , e d . c i t . ,p a g . 1 6 8 - 9 .T h u r o c z ,

    C h r o n i c & H u n g a r o r u m , I I t a p . 5 6 , e d . c' ) P o d r a d e z k y C h r o n i c o n t u d e n s ewww.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    25/155

    2 3 -

    5 . C u m a n i i s i d i s t r u g e r e a P a c i n a t ii n U n g a r i a .

    A t l a n t a c u m a n o - p a c i n a t a , n u " p u t ef i d e l u n g s d u

    d e o a r e c e C u i r r a n i i , v a z a n d t o t m a i ms e h o t a r e s c l a p a s u l d e f i n i t i v , p e n t r u b u n p e n t r u e x e c u t a r e a p l a n u l u i b eo f e r i a r a s b o i t a p ab i z a n t i n d i n a n u l 1 0 8 8 ; c a n d P e c e n ei m p e r i u l l u i A l e x i o s 7 C o m n e n o s .

    A c e s t a - i r e s p i n g e l i a n ap e c a r e o c u t ea f a r a d e d o u a f o r t u r i , a p a r a t e c u ib a r b a r i

    A p a r a t o r i i I n t a r i t u r i l o r I n s i v a z a n d u -c u n o s c u t u l f o r g e n e r a l T a t u p e s t e D ua j u t o r p e a l i a t i if o r C u m a n i .I n t e a c e e a , I n a i n t e a c e s t o r a , s . e c l a l u p t a d e f i n i t i v e , i n cg e m e p a c i n a t e , a r m a t a b i z a r i e t i n ae t n v i n s a , I m p a r aa b i a p u t a n d s c a p a d i n p l o a i a s a g e t iC a n d b i -r u i n t a e r a c a s t i g a t e , s o s e s t e s i T a t u dd e l e c u m a n e .L a v e d e r e a m a r e i m u l t i m i ds i ap r a z i i b o g a t e , - C u m a n i i c e r s al i s e f a c e s i f o r p a r td u - s e i n v e d e r e d e l p u t i n o s t e n e l i l e dn e v o i n d - s a l e d e a n i m i c , s e I n c i n g e C u m a n i i b a t c u m p l i t p e I n v i n g a t o r i il u i A l e x i o s C o mi n f u n d a n d u - iI n l o c u r i l em l a s t i n o a s en u m i t eU z u l i m n as it i n a n d u - i t m p r e s u r a t i a c o l ol a g u r i l e D u n a r i i , I n tf a c u s e r a o d a t a U z i i ,d e l a - c a nm l a s t i n i l et s i t r a g e a d n u mN n m a i l i p s a d e p r o v i z i i s i l l p e C u m ai e s i r i l e U z u l i m n e i .D u p e a p r o v i z i o n a r ei n s a ,e i s e i n t o n ed a t a c u p u l e d n o u n , h o t a r i t i a i n f r a nt e r e a p a c i n a f a , b o t A r t r e c e c o i n c i d e a ca t B i z a n t u l u i .

    P e t e m e i u la c e s t u t p l a nc o m u n , d r u m u le r a d e s c h ip e n t r u o a l i a n t a b i z a n t i n o - c u m a n a ,m e n i t a s as t e a r g a d ii s t o r i a f u m i i p e u r g i s i t i i P e c e n e g i .S o r e a c e s t s c o p , Ct r i m i t o s o l i e l a 1 - m p a r a t u l b i z a n t i n ,m a t a l a B e r o e , r u g a n d u - 1 s a - i p r i mc a a l i a t ii m p o t r i v a P a c i n a t i l o r .I m p a r a t u l , t e m a n d u - s em u l t u m e s t e c u o p r i m i r e a m a b i l a a i n c a r c a c u d a r u r i s i ,c l a n d u - l e a I n t e l e g ec a - iv a c h e m a

    -

    l a S i l i s t r a ,

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    26/155

    2 4

    d e I s t r u , i n v o c a n d t o t o d a t a p a c e a p ec h e i e c u P a c i n a t i i b i r u i t o r i l a S i l i s t r a

    N ' a u f o s t I n s a c u r s e .C u m a n i i v o i a u s e r i oP e c e n e g i l o r .D e v a d i e f a p t u l a l a 1 0 9 1i a u s ie i p a r t e i n -s e m n a t a , i n c a l i t a t e d e a l i a t i a i l u i Am i n a r e a P a c i n a t i l o r , R u s i n e a d e l a Ss t r a h m i t l a n g a . r a u 1 O e n u s ( a s t i z i Mm i t a L e b u n e ( a t f l o i h m ) .P e M O C u m a n i i - c a nv e n i s e r A in u m a r d e 4 0 . 0 0 0 i n a j u t o r u l t m p a r a t ua m i n t e s t e s i l e g i u n i l e r e c r u t a t e d e g eM e l i s s e n u s , l e g i u n i c o m p u s e d i n B u

    s i ( * l i p I n m u n c a a i V a l a h i l o r n o m aI n c a i e r a r e aa f o s tt n g r o z i t o a r e . P e c e n e g i i I n t e l e g e a u c aF e m e i , c o p i i , l u p t a t o r i I n f l o a r e a v i i r sf o r e r a a n g a j a t I nl u p t a , d e s f A s u r a n d u - s i s uI n t o c m a l c a a c e l e v e g e t a t e c a r i , i n aa r a t im a x i m u l d e e n e r g i e p r o d u c t i v e .D a r t o a t a t n v e r s un ' a s e r v i t l a a i t c e v a , d e c a l l a o g l o

    f e s t s t t n c e r c a r e a d e m i t u i r e a f r a t i l ol u p t a u c a n i s t e - l e i s u b c o n d u c e r e ab e s t ep e n t r u t o t d e a u n ap u t e r e a p a c i n a t iI n z i v a d e 2A p r i l i e 1 0 9 1 2 ) .

    B i r u i n t a a c e a s t a s t e r g ed e f i n i t i v d i ni s t o r i a p ea c e i a c a r i a u s t a p i n i t t a r i l en o a s t r e t i m p d e a p r ov e a c u r i . A f o s t f a t a l A p e n t r u n e a mA p r i l i e ,s c r i e f i i c a m a r e l u i b i r u i t o ra c t \ n u o a r md a r o r n u l t i m e f a r e n u m A r a u n u i n ep a n s i n n i m i c i r e l n t r ' o s i n g u r i z i ,p r i n t r ' u n s i n g u r sa r m e l o r , a s a c a n ' a m a i r A m a s d i n ev i e a t a , ct o t i b A r b a t i , f e m e i s i c o p i ia u f o s t a d u n a t i !

    1 ) A n n a C o m n e n a . A l e x i a s V I I , e d

    A l e x i a s V I I I , e d . M i g n e , c o l , . 6 1 6 -A . D . X e n o p o l r e p e t ic i I n e d i t r a a d o u a aI s t 6 r i e i R om a n i l o r , I I O u c o r e l t i 1 9 1 4 ) p a g . 2s d r o b i t i . . * I n t r e r o 8 3 - - z o p 6 d e I s a a c Al aL e b u n e cc i t e a z a c a d o v a d a c a r t e a V I I I - a C o m n e n a , p e c a r e s e v e d e c a n ' a c e ta f l a t c a b i r u i t o r u l d e l a L e b u n e e t a tC o m n e n o s ( 1 0 8 1 1 1 1 8 )I s a a c A n g h e l u l a j u n g e

    l u m i i

    5 )

    o f

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    27/155

    - 2 5 -g u r A m o v i l A d e c a d a v r e a l e a c e l u i aD e ' i a v e md o v e z i , c a A n n a C o m n e n a , I n a p o t e or e z u l t a t u ll u p t e i d e l a L e b u n e c u p r i v i r el a n u m A r u l c ec A z u t i , r A m A n e t o t u s t a b i l i t . . c A J o vi n s e a m n a I n f r i n g e r e a p e n t r u t o t d e a u

    G e n e r a l i iC u m a n i l o r I n a c e a s t al u p t Ae r a uT o i r o r t a( T o r o p t h ; ) i M a n i a c ( M c e v t ( i x ) , c u mI i n u m e t e A n nQ o m -' n e n a 2 ) , n u m e c o r u p t e d i n T o g o r - K h' T u g o r ) l i B o r i i a c a l i z v o a r e l o r r u s e P r i z o n i e r i i p e cd e s p r e a l c A r o r m a r e n u m a r v o r b e l u i A l e x i o si n t r a t i n a r m a t a b i z a n t i n i , i a r c e t e l ep a r t e l a l u p t a s a u c a r i a u s c A p a t d is e r e f u g i a z a I nA r d e a l , s p r e a s c a p a d e CA c e a s t a p a r e a f i o r i g i n e a P a c i n a t i l os c u l l a t o l o s u b n u m e l e d e P a t z i n a t i , P

    _ . B i s s e n i , B e s s i , l a c a r i s ' a u a d A u g a t c u m a n e , a a c a p e l a 1 1 5 8 u n m a r t. s l n g e n , p u t e a d e s e m n a A r d e a l u l p rr u m c a m p a n i a " 8 ) .P a c i n a t i i d i n t r e ' U r a l S i V- s u b j u g a t i d e C u m a n i ; a s t f e l s e e x p l i

    - - - c u m a n A d u p A 1 0 9 1 , p r e z e n t A d o v e dD u n a s d r o b i r e a P a c i n a t i l o r l a L e b

    d a t A D u n a r e a , s p r e m a r e a m i r a r e a In ' a v u v r e m e s i - i r A s p l A t e a s c a p e nl a m u r i t A c A e i n u u r m A r i s e r a a l t c e v ag i l o r .A n n a C o m n e n a n u c u n o a t e p r id i s p a r i t i i ; i z v o a r e l e u n g u r e t i I n s A n eC u m a n i i a f l a s e r A d e s p r e p l e c a r e a l u ic e l S f a n t , C r o a t i a , u n d e a v e a d e r e g u l a t s u c c e sc r o a t , c a r e d e v e n i s e v a c a n t t o c m a i- s e n t a r e g e l u i , l i s e o f e r i a u n p r i l e j

    1 ) A l e x i a s V I I I e c t M i g n e , c o l . 6 2 a8 ) A l e x i a s V I I I , e d . M i g n e , c o l . 6l e c t i u n e a r

    ' r o y o g r i t x .8 ) I l u t a t o r i , S c r i p t o r e s r e r u m I t a l i c

    a p u d l o a n .B a r b a v e s c u f I n R o m a n i s c h e R e1 8 9 1 ) - 4 8 :I n t e r a q u i l o n e m e t i t e m o r i e n t

    i F a ' o r u m . ( C u m a n i ) , m a x i m a m v e n a t i o4 v o m e r e a c r a s t r o p e n e e x p e r t e , c a m pwww.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    28/155

    2 6

    n a v a l i r e I n . U n g a r i a , u n d e _ p r e z e n t a ru l t i m a i n v a z i e .

    E t n a v a l e s c d e c i i n A r d e a l , p r i n p a

    1 0 9 1 , s u b c o n d u c e r e a g e n e r a l u l u i KR o m a n e a s c a p e T u g o r s i B o n i a c , p es g u d u i t e i nv i f o r u l d e l a L e b u n e . p u p a d ev a n i e i , b a r b a r i i t r e e , p r o b a b i l t o t p r i nU n g u r e a s c a ,p u s t i i n dm a ia l e sc o m i t a t u lB i h o r u l u i , u nz a b o v e s c m a i m u t t c u a d u n a r e a p rs p r e r e g i u n i l e T i s e i , p r a d a n d c u o d ed r e a p t a a c e s t u l r A u ' A n a a p r o a p e d- I n c a r c a t i d ep r a d a , c u m n u s e m a i p o m e n i s e i n U

    l r i t e a f o r c o l o a n e l e d e p r i t o n i e r i , C u mu n c l e , n u d e p a r t e d e T i m i s , i i a j u n g e dr e g e l e U n g a r i e i , c a r e , l a v e s t e a i n v a zc i m e f u l g e r a t o a r e i n a p a r a r e a t a r i i c oA i c i . i a n g a p a r a u n u r n i t d e a t u n c i * P a g a n i " ( P o g ai n c e r c u e a s c a a t a t d e g r o z a v , i n c a t nc u m a n , c u n u m e l e E s k e m b u , a p u t ua c t i l u i , s p r e a d u c e v e s t e a d e z a s t r u l uJ a h o r d e l e r a m aT a r a - R o m a n e a s c a .K o p u l c l ' c u m a i m u l t i n o br a m a n e . pc a t n p u l d e l u p t a ; c e i r a m a s i I n v i e am a r e l e n u m a r a l a c e s t o r a s e p o a t e d ea n d o s t a s i i r e g e l u i v o i a u s a - i o m o a r ep r i n r a n d u r i l e a r m a t e i s a n u - i u c i d a ,c i s a - i c r u t e p e nf a c e c r e s t i n i .L a v e s t e a n e n o r o c i r e i d e l a n gd i n M u n t e n i a , v o i n dr a s b u n e m o a r t e a f r a t i ls i tI b e r e z e p e c a p t i v i , p o r n e s c i m p o t r i v aL a d i s l a u s u b d u c e r e a h a n u l u i A k u . z 4 ) .D a r r e g e l ei t b a t es i p e e i l A nD u n a r e i n p a r t i t e O r s o v e i l ) .

    \ k = - - a l b , u z = l i b - r ; a r n a n d o u an u b e t a .

    T h u r o c z , C h r o n i c a 1 - i u n g a r o i u r n , 1 1n e r , p a g . 1 3 2 ,& W i n g e r , o p . t i t , p a g 7 9 - 8D r . A u g .B u n e a , I n c e r c a r e d e i s t o r i a R o m a n i l o r 1 9 1 2 ) 1 2 4 .K a t o n a s i & W i n g e r , c a r i v o r b

    , t a c i t e a t o - c u r r i a n d , i g n o r e a z a e v e n i m e n

    -

    s i - i

    1 1

    s a - s id u i

    1 )

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    29/155

    - 2 7P r i z a n i e r i il u a t ii n a c e s t e d o u l l u p t ea u f o s ta s e z a t i i

    I n t r e T i s a s i Z a g y v a , r e g i u n e n u m iL a d i s l a u l u a n d t o a t e m i s u r i l e p e n t r u I na v e m o C u m a n i e " s i i n U n g a r i a .

    6 . C u m a n i i l a r d s I n R u s i a .A d o u a n a v a t i r e i n b i z a n t i n s u b A l e x i e C o m n e nM u t ' p i n & a c u r r Y a t o t d e a u n a d e U n

    i n c e a r c i m u l t i v r e m e s i t r e a c a i n . t aa l i a u t a c u I m p a r a t u l b i z a n t i n f i i n d il u i A l e x i o s e s c u t i ts i e l c ( e o c a m d a t a d e v a l u rm i s c a r e a l e C u m a n i l o r . i n s - c h i m b , p rf o rs e I n d r e a p ti a r a ss p r e R u s i a .

    L a 1 0 9 2 , z i l e l e d i n u r m i a l e l u i V sC h i e v u l u i , t u r a a m i r i t e d e o s i l b a t eI na n u l a c e s t as c r i e N e s t o rC u m a n i i f i c u r a d ip a r t i t e u n m a r e r a s b o i u " .O r a s e l es a t e l e d e p e m aN i p r u l u i s u n t c u c e r i t e 4 id e v a s t a t e , i a r o p a r t e d u s e i u c e n u s i .S l a b u l s i b a t r i t r u l V s e v o l o d s e r i d i c e j r n p o t r i v a u r a g a n u l u i c a r e p uN u r a m i n e a a l t m i j l o c p e n t r u I n d e pa l e o f e r i p r a d i i n t a r n s t r e i n t .U n p r i n t r u s , V a s i ls l a v i c i , r e u s ii n d u p l e c e a p i f i s i R u s i a , d a m p p e n t r u a a t g c a P o l o n i a , c a r e a t a td e s l a b i tp r i n d e s b i n i r i i n t e r n e , c as i R u s i a .A s t f e l , V a s t l y ) , pP e r e m y s l e i , l i b e r i p e n t r u s c u r t i v r e mm a n i i m p o t r i v a P o l o n i e i . 2 ) .

    M u r i n d , l a 1 0 9 3 , V s e v o l o d , s i u r m a nM i h a i l S v i a t o p o l c ( 1 0 9 3 = 1 1 1 2 ) , C u m

    ' ) W e b e r , K u m a n e n , i n W e t t e r a nK i t c h e n -l e x t k o n 2 , V I I ( F r e i b u r g i . - B r . 1 8 9 1 ) c o lC u p r i v i r e l a, I a z i g i a . ,s ' a 's e n o t e z e c a a c e s t n uC u m a n i e i d i n U n g a r i a m a i i n t i i i u i n v es a n u s e a m e s t e c ez l a z i g i k a c e s t i a , c u I a z i g t iI a s s o n i : I a z i g i i In o s t r is t i n t u n c o r p d e a r m a t aC u m a n i s ic d v f i n t u le or a t i n i z a r e ( l a z y g e s ) a u n. j a s z t = a r c a s .C u m a n i i d i n t r e T i s a s i Z a g y vd e a r c a l i d i n a r m a t a m a g h i a r a .V e z i d e s p r e a c e a s t a c i t a t a t l u i W e b e r ; a p o i R o e s l e r , R o m a nG e z a K u u n , K o d e x C u m a n i c u s , p a g .u n d e i n s ai n z a d a r f a c e a l u z i e l a n u m e l e o r a s u l u i I

    s i

    s a

    L X X X I I I I V ,

    s t - i

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    30/155

    - 2 8 -- a r a t a n d u - s i . d o r i n t a d e a t i l l i n b u nm a n d r i a s ai n s a ,t a n a r u i m a r e - d u c e a v u i ma r u n c a I n t e m n i t a p e s o l i i c u m a n i .t e a s c a a c e a s t a m a n d r i e .B a r b a r i i i n u n d a r i i n d a tl u i . E r a u n j a fi u n p a r j o l , c u m n u m a i f u r ii n s p i r a . V l a d i m i r M o n o m a h u l , d o m n u- s a u R a s t i s l a va l P e r e i a s l a v e i , y i n i n a j u t od e p u n a n d v e c h i l e l o r c e r t e s u b z i d u rp e S t u g n a , a f l u e n t p e m a l u l d r e p t f a t a l a p e n t r u R u s i , l a 2 6 M a i u , I n a l t at o a t a v i t e j i al o r ,c r e s t i n i is u n t b a t u t is i f u g i n d e b ap e s t e S t u g n a s i N i p r u ; l a n a r u l R a s t i si a r I n u r m a f u g a r i l o r y i n C u m a n i i a m e n i n t i n d I n s a s c a p i t a l a R u s i e i .S a r m a n u l S v i a t oa d u n a d i n n o u t r u p e l e s g u d u i t e s i l ec a l i t a t e a s e z a t al a - n o r dd e C h i e v .L u p t a e m a i i n v es c a l a T r e p o l . D a r t o t u r s e r e d u c e s nn i t a . R w s i i s u n t M u t t d i n n o u , l a 2 3

    E m i s c a t o r t a b l o u l z u g r a v i t d e c rc u p r i v i r e l a r e z u l t a t u l a c e s t o r c o t r o- s a t e l e s u n t p u s t i i .T r e c e m p r i n f a n e t e l e p eo d i n i o a r a h e r g h e l i i l e d e c a i , t u r m e l ec i r e z i l e d e va m n i a C o a t e b e v e d e m p a r a s i t e .O g o a r e l e a c o p e r i, r u i e n i a u d e v e n i t s a l a s u l a n i m a l e l o rC u m a n i i dp e l o c u i t o r i i t a r i i I n s t e p e l e l o r . S c h is e t e s i m i z e r i e , c u f a t s p a l i d i p i p i e ld e s c u l t i s i r u p t i p r i n _ t a r i s t r e i n e , l as u n t d i n o r a s u l c u t a r e " , z i c e u n ur a s p u n d e a a t u l , c u l a c r i m i i n o c h i .g a n d ; u n u l p e a l t u l d e s p r e o r i g i n e a d a t i i n l a c r i m i c a t r e C e l d e s u s , c a r ev i i t o r u l u i " 2 ) .

    P r i n t u l c u m a n c a r e c o n d u c e a i n vc a r e s ' a l u p t a t l a L e b u n e a l a t u r i d e mt u l u i , e T u g o r - K h a n .S v i a t o p o l c s ' a p u t u t c od u p a d e z a s t r u l d e l a T r e p o l s i j e l a n ,c a d u s m a n i n c u

    1 ) N e s t o r , o p . c i t . , c a p . 7 6 , a d a n . 1 0 9 3 ) , L e g1 8 1 - 9 .

    ( =www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    31/155

    h -2 9 -

    m e n e a b a r b a t i n s e a m n a r u i n a t o t a l s aE l s e i m p a. d e c i c u h a n u l T u g o r , l u a n d i n c a s a t o

    A b i a s e I n c h e i a s e m u l t d o r i t a c u m a n , c u n u m e l e T m u t o , s g u d u i e t aE le r a c h e m a t d e O l e g S v i a t o s l a v i c i , C e r n i g o v u l d e l a V l a d i m i r M o n o m a hi s i i u b i ap r e a m u l t p a t r i a , p e n t r u a d u c e c u c a r e p e r i c l i t a b i n e l e o b s t e s c a l t a r i f f .E l c e d e a z a m a i bO l e g p r o v i n c i a s a , r e t r a g a n c l u - s e c uc o p i i I n p rc i p a t u l P e r e i a s l a v e i . , , C u m a n t i i n s a pO l e g n u - i i m p i e d e c a , d e o a r e c e e li i c h e m a s e .A s t f e l O l ea d u s e R u s i - a p e a c e s t i p a g i n i p e n t r uD u m n e z e u a c e s t p a c a tc o n c l u d e c a l u g a r u l c o nc a c i m u l t i c r e s t i n i a u m a i p i e r i t a t ud u s i i n r o ba l t i i i m p r a s t i a t i p r i n t a r i s t r e i n e " 2 ) .

    I n a n u l u r m a t o r , 1 0 9 5 , u n a v e n t ud u e l C u m a n i i n i m p a r a t i a l u i A l e x i o si m p a r a t u l B i z a n t u l u i , m u r i s e v i t e j e s ti m p o t r i v a T u r c i l o r .S u b d o m n i S r u a r e l u i A l ei m p e r i u l a c e S t u i a - u n a v e n t u r i e r d e od r e p t f i ta l l u i D i o g e n , s i p r e t i n z a n d , i n n u l B i z a n t u l u i . A l e x i o s 1 1 s u r g h i u n e s ti n t r ' u n t u r n d i n C h e r s o n a . P r i n f e r ef i u a l l u i D i o g e n a j u n g e i n c o n t a c tc a r i f u r n i c a u t oa c e s t p o r t ,s i r e u s i c o n v i n g e c a ad e d r e p t t r o n u l i m p e r i u l u i b i z a n t i nD i p l o m a t i an o c t u r n ee x e r c i t a t a p r i n f e r e a s t r a t u r n u l u i ds f a r s i t , _ C u m a n i i i t c o b o a r a d i n t u r n i a u i n t a r a f o r s i - 1 p r o c l a m a d e i m pL a 1 0 9 5b a r b a r i i , I m p i n s i d e f a g a d u i n t e l e a cl e s c I n i m p e r i u l R o m e i l o r , d u c a n d p e n t r u a - ic u c e r i t r o n u ld e l i n u t d e A l e x i e C o- c a n d a c e s t a s e a f l a l a A n c h i a l u s ,i n T r a c i a l a n g aN e a g r a , u n f r u n t a s v a l a h , c u n u m e l e v e s t e a , c a o m u l t i m e d e C u m a n i , t r ei n I m p a r a t i a b i z a n t i n a .

    C o m a n d a n t u l s u p r e m a l c o t r o p i t o rD e s p r e m a r e a f o r m u l t i m e n e p u t e r n

    I d e m - c a p 7 7 a d a n 6 6 0 2 ( = 1 0 9

    s a _

    , p e

    a - 1

    ' )

    l e r t t - i .

    www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    32/155

    , ' ' , . . 4 0. . . .

    c a n u m a i g e n e r a l u r K i t z e s a v e a s u bC o n d u s i d e V a l a h i p r i n t r e c A t o r - i l e Bm a i m u l t e o r a q e , p a t r u n z A n d p a n A s" E n e r g i c u l t r n p A r a t I n s A , r e q e s t e . s A p

    a v e n t u r i e r , o p r i n d - t o t o d a t A , p r i n t r ' o b a r b a r i l o r s p r e C o n s t a n t i n o p o l ; 7 0- - c A m p u l d e . l u p t A ; 3 0 0 0 s u n t l u a t ip r i z o n i e r i , i a r r eu r m A r i t d e A l e x i o s , p a n A d i n c o a c e dd i n n o ui a r u n c a l i p e s t e D u n a r e .

    E r a d e j a I a r n A .I m p a r a t u l s e I n t o a r c e t os t a n t i n o p o l , i a r C t i m a n i i s e i n d r e a

    . u s i e i ) .7 . L u p t e l e C u m a n i l o r I n R u s i a l a

    a l X I - l e a .

    D u p a a t a t e a i n v a z i is i l u p t e , C u m a n i i s i mA i n i s t e i , p e n t r u a - S i p u t e a r e f a c e f o rI n c o n t i i

    p u t e r i i s l e i t e ,d o i p r i n t i c u m a n i , W a ri K y t a n , s e I n dc A t r e V l a d i m i r M o n o m a h u l , ' r a r e ar e i a s l a v e i , c e r A n d i n c h e i e r e a u n u it e l e g e r e c a R u s i a , i s t o v i t A s i - e a I n i n v a z i i l o r b a r b a t e . C e r e r e a e p r i m i tI n j a m s a n u l u i 1 0 9 5 . D u p a j u r A m a n- i u c i d p r i n v i c l e n i e p e f i l a r 0 K y ts u r p r i n s e v . ib a t u t e t r u p e l e a c e s t o r a , l a 2 4

    D u p A o p r e g A t i r e d e m a i m u l t e lT a s b u n a r e . 0 p a r t e , s u b c o n d u c e r e al e s t e I n t a m C h i e v u l u i , a i u n g a n d i po a l t s p a r t e , s u b c o m a n d a p r i n t u l uP e r e i a s l a v e i ; n u m u l t d u p A a c e e a s oi m a r e l e h a n s o c r u l l u i S v i a t o p o l c , s u b z i d u r i l e PL u p t a d e f- t i v A s e d A p e r A u l T r u b e j a , a f l u e n tl a 1 9 l u l i e 1 0 9 6 . E a a f o s t n e n o r o c i

    1 ) A n n a C o m n e n a , A l e x i a s X , e dN e s t o r , o p . c i t . , c a p . 8 9 a d a n n . 6 6

    P r e t i n s u l f i u a l l u i D i o g e n e n u m i t a iD e v g h e n s a u D i o g h e n .www.dacoromanica.ro

  • 8/2/2019 Cumanii Si Episcopia Lor

    33/155

    - 3 1 -m a r e l e T u g o r , r a m a n e p e c a m p u i di m p r e u n a ' E l u ls a u s i m a i m u l t i p r i n t i .R e s t u l h o r d e l o r s e N u m a i B o n i a c m a i i n d r a z n e s t e z i v ar e v a n s A , c a z a n d p e n e a s t e p t a t e a s u pp u t a n d u - 1 c u c e r i , d A f o c m a h a l a l e l o rd i m p r e j u r u l a r a s u l u i .1 n t r e a c e s t e m a n i s f r i ss i r e n u -m i t u lc o n v e n t P e c e r s c h i , i nc a r et r A i aa t u n c is i c a l u g A r uc r o n i c a r d e l a c a r e a v e m a c e s t es t i r i ,s i c a r e - I o n o r e aB o n i a c c u e p i t e t e l e d e n e l e g i u i t , sD e s i B o n i a c s ' a p u t u t r e t r a g e f a i l a ft n f r a n g e r e a C u m a n i l o r p e T r u b e j a ar i d i c a t s i m t i t o rR u s i l o r , c a r i v e d e a u i na c e a s t a b i ' r u i n t ao s l a b i r e a pc u m a n e .

    D a r r p e d a n s i i i i s l a b i a u m a i f a u c a r in u m a i c o n t e . n i a u i n t r ea m b i t i o s i i c o n d u c a t o r ia i R u s i e i .I nl u p t e l e f o r s f a s i e t o a r e d e t a r A ,u n i ta l e a r g a l a U n g u rC u m a n i , - p e n t r u h p r i m i a j u t o r d e l a sa c e l a s s