Sau khi nhập cư đến Canada với tư cách thường trú, điều quan trọng là bạn phải biết cách giữ tư cách thường trú dân cho đến khi bạn có thể xin nhập quốc tịch để trở thành công dân Canada. Có ba lý do chính làm cho một người bị mất tư cách thường trú, đó là bị kết án hình sự, không đạt điều kiện cư ngụ ở Canada và bị kết tội khai gian khi xin nhập cư Canada.

Phạm t ội và Nhập Cư

Án hình sự mang lại ảnh hưởng tiêu cực lâu dài cho tình trạng nhập cư của bạn. Luật di trú mới áp dụng từ năm 2002 tạo dễ dàng cho tội phạm bị cho vào diện cấm nhập cảnh vào Canada và án hình sự mang lại nhiều hậu quả nghiêm trọng.

Theo luật nhập cư của Canada, thường trú dân (tức là một người không phải là công dân Canada, nhưng có quyền cư trú hợp pháp lâu dài ở Canada) và người nước ngoài (tức là những người không có tư cách thường trú hợp pháp tại Canada như du khách, du học sinh, công nhân tạm thời), bị kết án hình sự ở Canada hay ở nước ngoài đều có thể bị từ chối nhập cư vào Canada hoặc bị trục xuất khỏi Canada vì thuộc thành phần tội phạm cấm không được nhập cảnh.

Tội hình sự ở Canada được chia thành 3 loại: Loại án phạm nghiêm trọng (indictable offences) là bị truy tố tội hình sự nghiêm trọng và nếu bị kết án thì sẽ có án tù dài hạn, loại án phạm bị kết phạt theo trình tự đơn sơ (summary conviction) là bị truy tố tội hình sự ít nghiêm trọng và thường bị phạt án tù dưới 2 năm, loại án phạm hổn hợp (hybrid offences) là bị truy tố tội hình sự mà có thể bị kết án theo loại nghiêm trọng hoặc trình tự đơn sơ. Đa số tội hình sự ở Canada sẽ bị truy tố theo loại án phạm hổn hợp và sau đó sẽ do viên kiểm soát trưởng hoặc công tố viên (người luật sư đại diện cho chính phủ Canada trong việc truy tố hành vi phạm tội) quyết định tội hình sẽ được kết án theo loại án phạm nghiêm trọng hay trình tự đơn sơ.

Theo Luật Di Trú, thường trú dân hoặc người nước ngoài sẽ bị cấm nhập cảnh nếu họ có tiền án hình sự nghiêm trọng tức là:

1. tội hình chiếu theo luật Hình Sự ở Canada thì sẽ có án tù tối đa là 10 năm hoặc bị kết tội với án tù hơn 6 tháng. Cho ví dụ, tội dùng vũ khí tấn công là án hình nghiêm trọng với án tù tối đa là 10 năm. Bạn bị truy tố tấn công có vũ khí vì bạn dùng vật gì ném vào người khác trong lúc tranh cãi với người đó, nếu bị kết án thì có thể bị cấm nhập cảnh Canada vì phạm tội nghiêm trọng. Hoặc

2. bị kết án tội hình ở nước ngoài, nhưng nếu chiếu theo luật hình sự Canada thì tội này có án tù tối đa 10 năm

Ngoài ra, một người ngoại quốc cũng có thể thuộc diện cấm nhập cảnh nếu họ bị kết án ở Canada cho a) án phạm nghiêm trọng, hoặc b) bị kết 2 án phạm không phát sinh từ một sự kiện, hoặc c) bị kết án ở nước ngoài nhưng chiếu theo luật hình sự Canada là loại án phạm nghiêm trọng hoặc có bị truy tố 2 tội hình sự không phát sinh từ cùng một sự kiện nhưng có thể được kết tội theo luật hình sự Canada.

Rất tiếc, theo quy định của luật Di Trú hiện hành, nếu tội hình được truy tố với án phạm hỗn hợp, thì vẩn được xem như là loại án phạm nghiêm trọng cho dù được xử lý theo trình tự đơn sơ. Do đó, Luật Di Trú Canada tự động xử lý án phạm như là loại tội trọng.

Hậu quả của vấn đề cấm nhập cảnh vì phạm tội ra sao?

Nếu là một thường trú dân mà có án phạm tội hình sự nghiêm trọng, bạn có thể bị trục xuất khỏi Canada; trừ khi án phạm đã được ân xá bởi Bộ Cải Huấn Quốc Gia. Nếu là người nước ngoài nhưng thuộc diện cấm nhập cảnh vì có tiền án phạm tội hay có án phạm thuộc tội nghiêm trọng, bạn sẽ bị cấm nhập cảnh cho đến khi bạn chứng minh rằng mình đã cải huấn hoặc được ân xá. Những truy tố hình sự bị kết án ở nước ngoài sẽ được xem là cải huấn sau 5 năm từ ngày mãn án và không tái phạm bất cứ tội hình nào khác, đương sự có cuộc sống ổn định và ân

Retaining Your Permanent Resident Status (Vietnamese) January 2016

2

hận cho hành vi phạm tội của mình. Đối với án tội ở Canada, bạn có thể nộp đơn đến Bộ Ân Xá Canada (National Parole Board of Canada) để xin ân xá sau 5 năm cho tội nhẹ và 10 năm cho tội trọng nếu hội đủ điều kiện, để biết thêm chi tiết xin truy cập: www.pbc-clcc.gc.ca

Thường trú dân

Nếu bạn thuộc diện cấm nhập cư đến Canada vì tội phạm nghiêm trọng, sở Di Trú sẽ sắp xếp một cuộc sơ vấn để quyết định xem có nên làm biên bản đưa vấn đề ra điều trần xét xử hay không . Trong cuộc sơ vấn này, họ sẽ xem xét tất cả tài liệu cá nhân về quá khứ và cuộc sống hiện nay của bạn. Bạn có quyền mang theo người đại diện pháp lý đến buổi sơ vấn và cung cấp bất kỳ tài liệu nào để hổ trợ thuyết phục vì sao tư cách thường trú của bạn không nên bị thu hồi. Những lý do có thể được đệ trình cho sở Di Trú xem xét bao gồm sự ảnh hưỡng đến con cái phụ thuộc của bạn ở Canada, hành vi phạm tội này chỉ là một sự cố duy nhất và bạn cảm thấy ân hận, những khó khăn mà bạn sẽ phải đương đầu nếu bị buộc phải trở về nguyên quán sinh sống.

Nếu cuộc phỏng vấn đưa đến quyết định lập biên bản đưa ra điều trần xử lý, bạn sẽ được mời ra phiên điều trần. Trong phiên điều trần, viên chức di trú chỉ xét xem án tội của bạn có phải là tội nghiêm trọng bị cấm nhập cảnh trong luật Di Trú hay không, tất cả những vấn đề tương quan sẽ không được xét đến, nếu chứng cớ án phạm đầy đủ, thì bạn bị ban lệnh trục xuất. Bạn có quyền kháng cáo lệnh trục xuất đến Bộ Khiếu Nại Di Trú, đây là nơi có đủ thẩm quyền để xem xét mọi khía cạnh về vấn đề và tái xét các yếu tố tại sao bạn không nên bị trục xuất. Tuy nhiên, nếu bạn bị kết tội hình ở Canada với án tù trên 6 tháng thì bạn sẽ mất quyền kháng cáo đến Bộ Khiếu Nại Di Trú.

Luật Di Trú rất khắt khe với việc phạm tội hình sự, do đó, thường trú dân và người ngoại quốc nên ý thức nguy cơ về án hình sự mang ảnh hưỡng nghiêm trọng đến tình trạng nhập cư. Khi bị truy tố tội hình sự, thì phải xử lý đúng mức để tránh hậu quả đáng tiếc cho tình trạng nhập cư của mình.

Khi xử lý về vấn đề hình sự, bạn phải cho luật sư hình sự của bạn biết về tình trạng di trú của bạn để họ cố gắng tìm cách bảo vệ tư cách nhập cư của bạn và giảm thiểu sự ảnh hưỡng đến mức tối đa bao gồm giúp bạn tranh cải hay thương thuyết để giảm thời gian án tù, xin được truy tố và kết án theo loại tội hình nhẹ hơn để giảm bớt nguy cơ bị hủy tư cách nhập cư của bạn.

2. Qui định về thời gian cư trú để giữ tình trạng thường trú

Sau khi trở thành thường trú dân, bạn phải cư trú tại Canada cho một thời gian đòi hỏi nhất định để duy trì tình trạng thường trú của bạn.

Nguyên tắc chung là bạn phải cư trú tại Canada tối thiểu 730 ngày trong 5 năm gần nhất. Điều này có nghĩa là, mổi khi bạn tái nhập cảnh vào Canada sau một thời gian xuất cảnh, viên chức nhập cảnh di trú có thể hỏi về sự xuất cảnh của bạn trong vòng 5 năm qua. Nếu bạn là thường trú dân ít hơn 5 năm, viên chức nhập cảnh sẽ báo cho bạn biết số ngày bạn cần phải ở lại Canada trong những năm tới để duy trì tình trạng thường trú của bạn. Cho ví dụ, nếu bạn trở thành thường trú nhân trong năm 2003 và sau đó rời Canada rồi trở lại vào năm 2006, khi tái nhập cảnh, viên chức di trú nhập cảnh sẽ cảnh báo bạn rằng bạn cần phải tích lũy 2 năm cư trú tại Canada trong hai năm kế tiếp để giữ tư cách thường trú của bạn.

Ngoài trường hợp phải cư ngụ tại Canada theo qui định, những thời gian xuất cảnh trong trường hợp sau đây sẽ được tính như thời gian cư trú:

thời gian xuất ngoại là đi kèm với người phối ngẩu có hôn thú, sống chung hoặc con cái của mình, họ là công dân Canada sống ở nước ngoài, hoặc

thời gian xuất ngoại do công tác vì làm việc toàn thời gian cho chủ là doanh nghiệp tư trong Canada hoặc công chức cho chính quyền Canada;

thời gian đi kèm với một người phối ngẫu có hôn thú, sống chung là thường trú nhân xuất ngoại công tác vì làm việc toàn thời gian cho

Retaining Your Permanent Resident Status (Vietnamese) January 2016

3

doanh nghiệp tư ở Canada hoặc trong các công vụ cho chính phủ tỉnh bang hay liên bang Canada

Nên nhớ rằng, Bạn phải luôn tự tính toán thời gian cư trú khi tái nhập cảnh Canada sau một thời gian vắng mặt để tránh những khó khăn gặp phải khi tái nhập cảnh.

Bạn nên chuẩn bị cung cấp chứng minh mình hội đủ tiêu chuẩn đòi hỏi về thời gian cư trú hay lý do xuất cảnh trong tình trạng nêu trên, bạn nên mang theo chứng cớ như văn kiện chứng minh công tác của chủ mình hay của chứng minh về tính chất của công việc hoặc người phối ngẩu để cung cấp khi đòi hỏi lúc bạn tái nhập cảnh vào Canada.

Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn không đáp ứng các yêu cầu cư trú?

Nếu bạn không tích lũy được 730 ngày kể từ ngày nhập cư trong 5 năm qua, các viên chức nhập cư sẽ cho bạn cơ hội để chứng minh lý do tại sao bạn không thực thi theo quy định này và sự ảnh hưỡng mang lại cho bạn và gia đình nếu bị mất tư cách thường trú nhân. Khi tái nhập cảnh,nếu có trục trặc, bạn sẽ được báo và được phép vào Canada chờ đợi viên chức nhập cư kiểm tra cặn kẻ trường hợp của bạn.

Trong lúc bị điều ra, điều quan trọng là bạn phải trình bày rõ ràng lý do và đưa ra cả các bằng chứng để thuyết phục rằng :

bạn có lý do chính đáng để vắng mặt hay sự vắng mặt là bất đắc dĩ, bạn không có lựa chọn nào khác hơn là phải ở lại đó một khoản thời gian dài (ví dụ như phải chăm sóc cha mẹ ốm yếu) và

ngay cả khi bạn đang sống ở nước ngoài, bạn vẫn duy trì cuộc sống ở Canada và xem Canada là nơi sinh sống chính yếu của bạn

Nếu tư cách thường trú bị thu hồi sẽ mang ảnh hưỡng như thế nào cho bạn và các thành viên trong gia đình

Khi xem xét trường hợp của bạn trên lập trường nhân đạo và trắc ẩn, viên chức nhập cư sẽ xem xét về:

các tình huống đưa đẩy bạn xuất ngoại có phải là ngoài ý muốn của bạn hay không?

những lý do nào ngăn cản bạn trở về Canada?

bạn có trở lại Canada vào thời điểm sớm nhất có thể hay khộng?

nếu bạn là con phụ thuộc đì kèm cha mẹ ra ngoại quốc sinh sống, thì khi bạn trưởng thành, bạn có trở về Canada khi có cơ hội sớm nhất hay không?

những nổ lực của bạn để duy trì cuộc sống ở Canada trong khi bạn đang ở nước ngoài

lý do bạn vắng mặt ra nước ngoài của bạn có phải là vì lý do sức khỏe của mình hoặc của một thành viên trong gia đình

sự lựa chọn bạn có để sắp xếp việc chăm sóc cho thân nhân, thay vì phải tự ở lại và đó có phải là quyết định ngoài ý muốn của bạn không?

những khó khăn mà bạn và các thành viên trong gia đình, đặc biệt là con cái của bạn phải gánh chịu nếu tư cách thường trú của bạn bị thu hồi

Sau khi kiểm chứng, nếu viên chức di trú cho rằng bạn đã không đáp ứng qui định cư trú, bạn sẽ bị lệnh trục xuất. Bạn có quyền kháng cáo lệnh trục xuất đến Cục Kháng Cáo Di Trú (IAD). IAD sẽ tổ chức một buổi điều trần để xác định xem quyết định này có sai trái trên mặt luật pháp hay không, họ cũng xem xét yếu tố nhân đạo về lợi ích của con cái bạn để cho phép bạn giữ lại tư cách thường trú hay không.

Nếu bạn nghĩ rằng mình sẽ có nguy cơ gặp trục trặc khi xuất nhập cảnh vì vấn đề cư trú, tốt nhất nên tư vấn pháp lý từ luật sư di trú có kinh nghiệm hoặc cơ quan pháp trợ cộng đồng để tránh những phiền phức không cần thiết.

Che giấu hay gian dối thông tin

Trong thập kỷ gần đây, Bộ Di Trú Canada đã gắt rao

Retaining Your Permanent Resident Status (Vietnamese) January 2016

4

hơn đối với sự che giấu hay gian dối thông tin trong quá trình xin nhập cư. Hậu quả của việc che giấu hay khai gian thông tin cho thường trú dân hoặc những người không có tình trạng thường trú tại Canada (người ngoại quốc) là có thể bị từ chối nhập cảnh vào Canada hoặc bị trục xuất. Theo luật Di Trú, hành vi cố tình che giấu hoặc cung cấp thông tin sai một cách trực tiếp hay gián tiếp, và nếu những thông tin này liên quan đến điều kiện cấp nhập cư, thì đương sự có thể bị cho vào diện cấm nhập cư. Nói một cách khác, nếu khai gian lúc xin nhập cư vào Canada bị phát giác, tư cách nhập cư có thể bị thu hồi.

Bộ Di Trú Canada sẽ xét từng trường hợp riêng biệt để quyết định có truy tố theo luật, cho luật pháp không có một danh sách kê ra các hành vi gian dối là gì, họ sẻ dựa vào các dữ kiện trong hồ sơ để đánh giá. Tuy nhiên, các trường hợp thường được xem là hành vi gian dối bao gồm :

không kê khai về hồ sơ phạm tội của bạn lúc xin di trú đến Canada

không kê khai lệnh trục xuất bạn từ Canada trước đây

không kê khai đầy đủ tất cả thành viên trong gia đình của mình lúc xin nhập cư

gian dối về tuổi tác của các thành viên trong gia đình đặc biệt là những trẻ em phụ thuộc

cung cấp giấy tờ hoặc chứng chỉ giả mạo không khai báo với Di Trú Canada về sự thay

đổi trong tình trạng hôn nhân của bạn hoặc các thay đổi quan trọng khác trong đời sống (chẳng hạn như sự ra đời của con cái mình) trước khi được cấp thị thực nhập cư vào Canada hay đang ở trong Canada - cho ví dụ, bạn đang có kế hoạch xin nhập cư vào Canada theo diện con độc thân phụ thuộc đi kèm với cha mẹ, nhưng bạn kết hôn trước thời điểm nhập cư mà không khai báo. Sau khi nhập cư vào Canada mới xúc tiến thủ tục xin bảo lãnh người phối ngẫu của bạn, đến lúc này thì sở Di Trú Canada mới phát hiện các thông tin mới khi so với tài liệu gốc, họ có thể làm báo cáo về sự che giấu thông tin hay không báo sự thay đổi tình trạng hôn nhân

của bạn. Nếu những thông tin này liên quan đến điều kiện cấp tư cấp nhập cư, tư cách thường trú của bạn đã cấp theo thông tin sai lạc nên sẽ bị thu hồi, bạn không đủ tiêu chuẩn cấp thường trú vì đã kết hôn.

Những thông tin sai lạc sẻ không thuộc trường hợp gian dối nếu nó không ảnh hưỡng đến tiêu chuẩn cấp nhập cư, cho ví dụ như sự sai lầm hay xáo trộn thứ tự của ngày tháng sinh hoặc kê khai sai thời gian làm việc trong lý lịch.

Nếu Bộ Di Trú Canada quyết định truy tố hành vi khai gian, Bạn sẽ nhận được thư thông báo quyết định và được yêu cầu cung cấp lý do, tài liệu để giải thích và chứng minh tại sao bạn không có hành vi "gian dối" theo quy định của luật Di Trú. Nếu Bộ Di Trú Canada cho rằng bạn gian dối, họ sẽ lập biên bản báo cáo để đưa vấn đề đến buổi điều trần ở Tòa Di Trú thuộc Bộ Di Trú và Tị Nạn (Immigration and Refugee Board (IRB). Tại phiên điều trần, viên chức tòa sẽ xét xem có chứng cớ để buộc hành vi gian dối theo Luật Di Trú hay không. Bạn có quyền mang đại diện pháp lý, nhân chứng và bằng chứng để tranh cải cho mình. Nếu bạn là thường trú dân và bị tòa tuyên bố rằng bạn đã gian dối, thì tòa sẽ bị cấp lệnh trục xuất. Bạn có thể kháng cáo lệnh trục xuất đến Tòa Khiếu Nại Di Trú và Tị Nạn. Tại phiên xử kháng cáo này, bạn được phép mang đại diện pháp lý khi tranh cải và cung cấp tài liệu chứng minh tại sao lệnh trục xuất nên hủy bỏ hoặc “đông lạnh” cho một khoảng thời gian – Tòa Khiếu Nại có quyền xem xét tất cả các dử kiện đưa ra trong trường hợp của bạn để quyết định.

Nếu bị trục xuất thì thời hạn bị cấm nhập cảnh là 5 năm tính từ ngày lệnh trục xuất cấp, nếu kháng cáo lệnh trục xuất thì thời hạn này sẽ bắt đầu tính từ ngày quyết định cuối cùng sau khi kháng cáo bị bác. Nếu quyết định cấm nhập cảnh cấp ở ngoài Canada, thời gian 5 năm bắt đầu từ ngày viên chức cấp visa đưa ra quyết định cuối cùng tức là ngày của thư từ chối.

Việc khai gian có thể mang hậu quả nghiêm trọng đến tư cách thường trú hay nhập cư cho người ngoại quốc, bạn phải rất thận trọng khi khai báo thông tin cho Di Trú Canada, nhất là khi điền đơn xin nhập cư.

Retaining Your Permanent Resident Status (Vietnamese) January 2016

5

Nếu bạn không thể hiểu tiếng Anh và cần sự giúp đở điền đơn, bạn phải yêu cầu người điền đơn giải thích cặn kẻ những thông tin bạn đã kê khai để đảm bảo tính chính xác. Phải thận trọng khi nhận được lời khuyên của bất cứ ai, cho dù đó là một người bạn hoặc chuyên viên tư vấn nhập cư hoặc luật sư, về cách gian dối thông tin để xin nhập cư vào Canada.

Làm sao tìm giúp đở?

Quý vị nên tìm luật sư. Nếu không biết tìm ai, quý vị có thể tham khảo trong trang vàng của sổ điện thoại dưới mục "lawyers" hoặc liên lạc với Dịch Vụ Giới Thiệu Luật Sư của Hội Công Chứng Luật Sư tại số điện thoại 416-947-3330 hoặc số viễn liên miển phí 1-800-268-8326 để xin giới thiệu luật sư trong lĩnh vực di trú.

Nếu không có khả năng mướn luật sư, quý vị có thể xin pháp trợ. Liên lạc với cơ quan pháp trợ ở Ontario 416-979-1446 hoặc số viễn liên miển phí 1-800-668-8258 hoặc ở trang trắng của sổ điện thoại dưới mục "legal aid" hoặc cơ pháp pháp trợ cộng đồng trong khu vực dưới mục "legal clinic" hoặc vào trang mạng: http://www.legalaid.on.ca/.

Những cơ quan cung cấp dịch vụ cho cộng đồng Việt Nam

Hội Người Việt TorontoVăn phòng chính: 1364 Dundas West, Toronto, Ontario, điện thoại: 416536-3611Văn phòng chi nhánh: 3585 Keele Street, Unit 13, Northyork, Ontario, điện thoại: 416-636-8887

Hội Phụ Nữ Việt Nam Toronto1756 St. Clair Avenue, Toronto, Ontario, 416-539-0152

SEAS Centre606 Gerrard Street East, Toronto, Ontario M4A 1Y3416-466-8842

Northwood Neighbourhood Services2625 D Weston Rd, 2nd Fl, Unit 27, Toronto, ON, M9N 3V8416-748-0788, ext 31 Trung Tâm Hướng Dẩn Luật Pháp Hoa-Việt-Khmer-Lào180 Dundas West, phòng 1701Toronto, Ontario M5G 1Z8416-971-9674

The Lighthouse Community Centre1008 Bathurst Street, Toronto, Ontario 416-535-6262 ext 225

Woodgreen Community Centre 815 Danforth Ave. Suite 300,Toronto, ON M4J 1L2416-645-6000 ext 2165

Retaining Your Permanent Resident Status (Vietnamese) January 2016

Tài liệu này chỉ cung cấp thông tin tổng quát. Mổi trường hợp đều khác nhau và luật pháp có thể thay đổi. Nếu quý vị có vấn đề luật pháp, xin tư vấn với luật sư hay liên lạc với trung tâm pháp trợ cộng đồng trong khu vực để được giúp đở.

6