1

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

ja

Crnogorski TelekomGodišnji izvještaj za 2011. godinu

Life is for sharing.

1

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

ja

Sadržaj:Naša misija

Naša vizija

Naša strategija

Našim akcionarimaPismo našim akcionarimaOdbor direktora Crnogorskog Telekoma Upravljački odbor Crnogorskog Telekoma

UvodOpšte informacijeKonkurencijaRegulatorni ambijent

Ljudski resursi

Društvena odgovornost

Servisi Usluge mobilne telefonijeUsluge fiksne telefonije

Finansijska 2011.godinaIzvještaj menadžmenta za finansijsku 2011.godinuFinansijski izvještaji: Izvještaj nezavisnog revizora Izvještajofinansijskompoložaju Izvještajosveobuhvatnomprihodu Izvještajoprotokugotovine Izvješajopromjenamanakapitalu Napomeneuzfinansijkeizvještaje

Dodatne informacije

2 3

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

ja

Naša misija Pružamo vrhunski korisnički doživljaj.Vodimo Crnu Goru ka informacionom društvu.Konstantno inoviramo i istražujemo nove mogućnosti koje obogaćuju život naših korisnika.I dalje ćemo biti najbolje mjesto za rad i razvoj.Vodimo računa o operativnoj efikasnosti u svemu što radimo.

Naša vizija Činimo vaš život boljim, povezujemo vas i zabavljamo gdje god da ste i šta god da radite.

4 5

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaO

ur s

trate

gy

Naša strategija

U 2011. godini, CT je nastavio uspješno da izvršava strategiju zasnovanu na svojih VELIKIH 6 (BIG 6) ciljeva. Glavni strateški ciljevi Crnogor-skog Telekoma su bili:

1. Ojačati tržišnu poziciju CT je već povratio svoju poziciju lidera u postpejdu, postao prvi izbor za poslovne korisnike, poboljšao udio mobilnog Interneta za skoro 10 procentnih poena i poboljšao lidersku poziciju na tržištu TV operatera, osvojivši 41 % tržišnog udjela u 2011.godini. Na polju govornih i širokopojasnih servisa, stabilna vodeća pozicija na tržištu, zadržana je uglavnom zahvaljujući uspješnom prihvatanju Extra Trio paketa koji je dodatno podržan sa prvim korisnicima optike. CT će zadržati i nadalje osnaživati ovu jaku poziciju tako što će stalno stvarati atraktivne ponude za postojeće i nove korisnike, održavati visoki kvalitet i pružati konzistentnu brigu kako bi se osiguralo najbolje iskustvo T-brenda.

2. Poboljšati efikasnost Uspješno sprovođenje trogodišnjeg programa kontrole troškova na nivou kompanije – Save for Service (S4S), osigurao je održive uštede, konkurentnu strukturu troškova, poboljšanje kvaliteta usluge i povećanje produktivnosti. Ovaj program (S4S) postao je sinonim za operativnu efikasnost. Kontrola troškova i efikasnost postali su i biće i dalje ključni djelovi naše etike poslovanja i osnovni principi održive poslovne učinkovitosti.

3. Pružati vrhunsku uslugu Tokom proteklog perioda uspjeli smo značajno da poboljšamo uslugu koju pružamo i uzdignemo je na superioran nivo na tržištu u mnogim aspektima. Međutim, odlučni smo da dalje promovišemo kulturu vrhunske usluge i omogućavamo jedinstveno korisničko iskustvo i visok kvalitet. Duboko vjerujemo da je ključ našeg dugoročnog uspjeha upravo razvijanje i održavanje slike kompanije u kojoj je korisnik u centru, koja je društveno odgovorna i tehnološki superiorna.

4. Razvijati informaciono društvo u Crnoj Gori Crnogorski Telekom opredijeljen je za razvoj i oblikovanje informacionog društva u Crnoj Gori, što predstavlja jedan od ključnih savremenih uslova za prosperitet. Pustili smo u rad i razvijamo “Optiku do kuće” (fiber to the home – FTTH) sa potencijalom koji se mjeri stotinama mega-bita po sekundi. Omogućavamo najbrži mobilni širokopojasni pristup čak do 42 megabita po sekundi sa HSPA+ tehnologijom. Razvijamo najsavremeniju IP infrastrukturu, najnaprednije uređaje i pružamo kompletna rješenja firmama, time im pomažući da budu konkurentne. Na ovaj način pomažemo im da premoste nedostatke i budu u korak sa naprednim zemljama u Evropi. Nastavićemo da razvijamo brže i pamet-nije mreže kako bismo omogućili super brzi Internet visokog kvaliteta na bilo kom mjestu, u bilo koje vrijeme i uz pomoć bilo kog uređaja, za moderan stil života, šireći poslovne potrebe a time i razvoj informacionog društva.

5. Uvećati prihode kroz sve ”ekrane”U Crnogorskom Telekomu vjerujemo da korisnici ne treba da budu ograničeni i primorani na neki posebni ekran kada koriste usluge koje su im potrebne. Stoga mi konzistentno radimo na tome da im omogućimo neometano iskustvo na svim ekranima kao što su mobilni telefoni, kompjuteri, tableti ili TV ekrani. Ubuduće obogaćene aplikacije i funkcionalnosti, prilagođene grupe usluga u jednom paketu, neometano iskustvo i visokokvalitetna usluga na svim ekranima, koji se cijene od strane korisnika, pojačaće naše konkurentne prednosti i odabir od strane korisnika kod kuće, u kancelariji i dok su u pokretu.

6. Biti lider biznis rješenjima Uspjeh Integrisa, što je ime za IT rješenje za poslovne korisnike koje je omogućio CT, dokazao je da smo mi inovativna kompanija i pouzdani poslovni partner koji posjeduje fleksibilna IT rješenja i verifikovanu ekspertizu. Sa našom mrežom partnera nastavićemo širenje ICT tržišta uz ambiciju da postanemo lideri na polju rješenja i usluga širenjem ponude Itegrisa za mala i srednja preduzeća kao i za velika preduzeća, uz najsavremeniju infrastrukturu, platforme, aplikacije i rješenja bazirana na “oblaku” (cloud-based solutions).

6 7

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaN

ašim

akc

iona

rima

Nakon preuzimanja odgovornosti kao novi Izvršni direktor u oktobru prošle godine, zadovoljstvo mi je da vas obavijestim o najznačajnijim dostignućima tokom 2011. godine kada je riječ o razvoju biznisa. U godini punoj teških ekonomskih izazova kako u regionu tako i u Crnoj Gori, Crnogo-rski Telekom još jednom je potvrdio svoju lidersku poziciju na crnogorskom tržištu telekomunikacija, i ponosno objavlju-jem da je Crnogorski Telekom, uprkos konkurenciji koja se konstantno povećava, uprkos smanjenju cijena i smanjenju ukupne potrošnje, dostigao svoje op-erativne i finansijske ciljeve, u skladu sa očekivanjima i još jednom pokazao svoj jaki finansijski učinak.

Poslovna 2011. godina bila je veoma uspješna i to doživljavamo kao direktan re-zultat naše strategije i punog pridržavanja našim strateškim ciljevima (BIG 6): Ojačati tržišnu poziciju, Poboljšati efikasnost, Pružiti vrhunsku uslugu, Razvijati infor-maciono društvo u Crnoj Gori, Uvećati prihode kroz sve “ekrane” i Biti lider u biznis rješenjima.

Kao i prethodnih godina, nastavili smo da održavamo značajan obim investicija od 14,9 miliona eura. Postigli smo dobre poslovne rezultate i značajan iznos uložili u najsavremeniju tehnologiju i modernu infrastrukturu i ojačali smo svoju integrisa-nu organizaciju u čijem je centru korisnik. Crnogorski Telekom je uz to značajno poboljšao tehnološku bazu kompanije i nastavio sa modernizacijom fiksne i mo-bilne mreže uz najsavremeniju tehnologiju. Ponosan sam što Crnogorski Telekom prati najsavremenije tehnološke trendove u svakom smislu.

Kao jedini integrisani telekomunikacioni operator u Crnoj Gori, Crnogorski Telekom je sada u mogućnosti da pruži potpunu uslugu u slučaju prirodne katastrofe uz pomoć našeg sajta za oporavljanje od katastrofe (disaster recovery site) koji smo pustili u rad u prvom dijelu 2011.godine. Ove godine smo naročito imali priliku da vidimo koliko je važno da smo pripremljeni za određene vanredne situacije. I mi zaista jesmo!

Uprkos velikoj zasićenosti telekomu-nikacionim uslugama i visokoj stopi penetracije, Crnogorski Telekom uspio

je da održi nivo prihoda koji je tek um-jereno opao u poređenju sa prethodnom godinom (-1.5%). Ovim je kompanija nadmašila većinu članica grupe u regionu i Evropi. Zahvaljujući povjerenju i odanosti naših korisnika bili smo čak i u poziciji da povećamo maloprodajne prihode za 3,6%. Prihodi u 2011. godini dostigli su 117,2 miliona eura, što je 8,0 miliona eura (ili 7,3%) više od planiranog, i to potvrđuje vodeću poziciju kompanije na tržištu. Većinom je to podstaknuto segmentom fiksne veleprodaje (3,9 miliona eura), data servisima (2,5 miliona eura), mobilnim Internetom (0,5 miliona eura) i prihodima od turista (0,6 miliona eura). Ovi pokaza-telji u skladu su sa globalnim trendovima na polju telekomunikacija.

Glavni pokretač poslovnog uspjeha Crnogorskog Telekoma u 2011. godini bio je kontinuirani rast fiksnih i mobilnih širokopojasnih servisa, razvoj viso-kokvalitetnih TV servisa, kao i data i ICT servisa. Crnogorski Telekom je primarno fokusiran na to da se širokopojasne konekcije čine još dostupnijim svim građanima Crne Gore, kako mobilna tako i fiksna telefonija. Zbog toga smo pustili u rad servis “optika do kuće” (FTTH) i imali probni period, i priključili prve korisnike na ovu fiksnu mrežu visokih performansi. Ovo će sve većem broju naših klijenata omogućiti da imaju vrhunski kvalitet usluge i pozitivno korisničko iskustvo. Takođe smo uložili i u modernizaciju naše mobilne mreže (RAN), a oboje predstavljaju preduslov za buduću LTE mrežu kako bismo pružili veći kvalitet širokopojasnih servisa i u mobilnoj mreži.

Konstantan fokus koji imamo na širenje ADSL servisa za rezultat je imao visok rast baze korisnika na 64.700 (13%) uz povećanje prihoda za 16 % na 11,1 milion eura. U ovom segmentu, ambicija naše kompanije jeste da osigura rastući prihod od fiksnih širokopojasnih servisa, a da održi stabilnim nivoe prosječnog prihoda po korisniku time što će pojačavati brzinu i uvoditi naprednije proizvode koji su zas-novani na servisu optika do kuće.

U segmentu koji obuhvata mobilni Internet, T- Mobile pokazuje pozitivan razvoj godinu na godinu i rast od 9%, dostižući time jaku drugu poziciju na tržištu. Mobilni

širokopojasni servisi povećali su se 25% i iznose 3 miliona eura. Za ovakav razvoj koji nam ide u korist zaslužne su veoma privlačne ponude pametnih telefona (smartphones) i s njima u vezi inovativni data servisi.

U oblasti TV servisa, Crnogorski Telekom uspješno je održao svoju lidersku poziciju na tržištu i povećao tržišni udio tako što je baza korisnika povećana za 22% na 50 200 korisnika. Uprkos umanjenju tehničkih ograničenja na tržištu i sprovođenju strožije regulative o sadržaju, IPTV je i dalje TV plat-forma koja najbrže raste zahvaljujući napre-dnim interaktivnim osobinama. Crnogorski Telekom uspješno je održao i ojačao svoju lidersku poziciju (41%). Ovaj uspjeh naše interaktivne televizijske ponude zasniva se na odličnom odabiru kanala, konstantnom poboljšanju servisa i unapređivanju kao i na privlačnim marketinškim ponudama. Uz po-nudu privlačnih TV uređaja visokog kvaliteta u kombinaciji sa kvalitetnim kanalima i videotekom, ponudili smo jedinstveno iskustvo našim korisnicima. Prihodi od toga povećali su se 23% na 5,4 miliona eura. Kompanija je učvrstila jaku vodeću tržišnu poziciju u oblasti fiksne telefonije i sačuvala bazu korisnika uz pomoć paketa koji nude više servisa u jednom i uz pomoć programa za zadržavanje korisnika, održavajući na taj način nivo korisnika koji su otkazali servis najnižim širom grupe DT (Deutsche Telekom). Takođe, kako bismo pružili servise visokih kvaliteta, otpočeli smo prvu migraciju korisnika na novu plat-formu (IMS). Kada je u pitanju prihod od fiksne telefonije koji je iznosio 25,9 miliona eura, 2011.godinu karakteriše blagi pad od 5,1%.

Kada govorimo o mobilnoj telefoniji, u dijelu postpejd mobilne telefonije T-Mobile je u martu 2011. godine preuzeo lidersku poziciju u biznis segmentu, a u novembru 2011. godine u kompletnom postpejd segmentu. Ukupan broj korisnika u bazi T-Mobile iznosi 489.000. Vjerujemo da se ovaj uspjeh zasniva na inovativnom i privlačnom cjenovniku usluga i stalnom poboljšanju kvaliteta servisau. Uspjeh linije proizvoda iz postpejd segmenta zasniva se na inovativnim uređajima i ponudama širokopojasnih i govornih servisa. Tokom 2011. godine, Crnogorski Telkom razvio je novu liniju tehnološki naprednog

proizvoda, IT i tehnološke servise komu-nikacije (ICT) koji integriše telekomunika-cione i IT servise kao proizvod uglavnom za mala i srednja preduzeća i, na osnovu projekata, za velika preduzeća. Data servisi uključujući ICT servise značajno su se povećali iz godine u godinu, za 8,6% na 6,2 miliona eura. ICT poslovni cilj bio ostvaren i preko planiranog za 75% i dalje će jačati u narednim godinama kao ključni stub poslovanja.

Uložili smo značajne napore da povećamo zadovoljstvo kako korisnika tako i naših za-poslenih, jer zaposlene vidimo kao ključni faktor našeg uspjeha. Snažna posvećenost Crnogorskog Telekoma da u kontinuitetu poboljšava usluge za korisnike ogleda se u pozitivnom razvoju indeksa zadovoljstva korisnika.

Da sumiramo, posmatrajući naša dva brenda T-Com i T-Mobile, oba su se razvi-jala veoma dobro.

Što se tiče T-Com-a, ukupno funkcionisan-je fiksne telefonije je stabilno. Uz snažan fokus na naše strateške širokopojasne servise, rast korisnika ADSL-a za 13% omogućio je značajan rast prihoda koji su vezani za ADSL za 1,5 miliona eura ili 16%. Servis IPTV takođe je generisao povećanje prihoda za 1,0 miliona eura ili za 23 %, uglavnom zahvaljujući porastu broja pretplatnika za 22%. IPTV servis Crnogorskog Telekoma, Extra TV, jeste lider na tržištu pružalaca TV usluga, sa udjelom od 41% na kraju 2011.godine.

S druge strane, prihodi T-Mobile za 2011.godinu iznosili su 60,2 miliona eura, tj. za 1,1 milion eura ili 1,8% manje nego u 2010.godini. Ovaj pad uglavnom je uzrokovan slabljenjem prihoda generi-sanih putem govornih servisa zbog jake konkurencije. Istovremeno, prihodi od In-terneta povećali su se za 0,6 miliona eura ili 25%. Uprkos tome, T-Mobile je vodeći brend u postpejdu, veoma cijenjen u seg-mentu pripejda, i nadalje će se razvijati u pogledu mobilnih širokopojasnih servisa.

Gledajući nadalje finansije u 2011. godini, Crnogorski Telekom nastavio je da sprovodi program kontrole troškova (Save for Service - S4S) kako bi ograničio troškove (OPEX) a, u isto vrijeme, poboljšao kvalitet usluge. To što smo postali efikasnijija organizacija

doprinijelo je tome da bolje ispunjavamo potrebe naših korisnika. Uz uštedu koja je iznosila 3,6 miliona eura (što predstavlja 111% cilja postavljenog u 2011. godini), sve funkcionalne jedinice značajno su doprinijele postizanju ovog cilja.

Crnogorski Telekom uspio je da poveća zaradu prije odbijanja kamata, poreza i amortizacije (EBITDA) prije posebnih uti-caja godinu na godinu za 0,6 miliona eura (1,3%) na nivo od 45,2 miliona eura. Neto profit koji je Crnogorski Telekom postigao u 2011. godini ukupno iznosi 16,5 miliona eura. U 2011. godini isplaćena je dividen-da u iznosu od 18 miliona eura, a prinos po osnovu dividende iznosio je 10,7%.

Crnogorski Telekom je vodeća kompanija u oblasti društvene odgovornosti u Crnoj Gori. Ključne inicijative u 2011. godini bile su omogućavanje besplatnog pristupa Internetu putem ADSL-a za škole i to peta godina za redom, omogućavanje besplat-nog Wi-Fi Interneta na mnogim lokacijama, nastavljanje sponzorstava u ključnim sportovima., Mnogi od naših zaposlenih su proveli dosta svog privatnog vremena i utrošili energije na pomoć drugima.

Sada bih ovu priliku iskoristio da se zah-valim našim zaposlenim za posvećenost i doprinos uspjehu kompanije. Njihov mar-ljiv rad, odanost i posvećenost bili su od ključnog značaja za prevazilaženje izazova kroz koje je kompanija prošla u periodu koji je prikazan.

Na kraju, dragi akcionari, vaše povjerenje bilo je uvijek velika podrška za nas.

Menadžment je posvećen tome da se održi pozicija na tržištu na poljima na kojima je rast ograničen i da se fokusira i razvija u oblastima u kojima je rast moguć. Sa svim svojim interesantnim aktivnostima tokom 2012. godine ponovo ćemo pokazati da smo broj jedan provajder telekomunika-cionih usluga na crnogorskom tržištu, visoko poštovani pružalac usluga i jedan od najboljih poslodavaca u zemlji.

Rüdiger J. SchulzIzvršni direktor

Dragi akcionari,

8 9

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaN

ašim

akc

iona

rima

Róbert PatakiRóbert Pataki diplomirao je kao ekonomista na Univerzitetu Corvinus u Budimpešti, a zatim je dovršio svoje studije međunarodnih finansija i marketing menadžmenta na Univerzitetu Erasmus u Roterdamu. Svoju karijeru otpočeo je kao investicioni analitičar na Projektu međunarodnih finansija d.o.o (Project Finance International Ltd.), a zatim radio za Nutricia Netherlands BV. Pridružio se Accenture (Andersen Consulting) radeći za strateške servise na nekoliko menadžerskih pozicija. Svoju karijeru potom je nastavio u A.T. Kearney, a kasnije je postao viši menadžer evropskog tima za telekomunikacije u A.T. Kearney. Od septembra 2006.godine bio je glavni strategista u Magyar Telekomu. Od 1.aprila 2009.godine imenovan je za operativnog direktora alternativnih preduzeća i Jedinice za korporativni razvoj, u isto vrijeme zadržavajući i svoju poziciju strategiste u Magyar Tele-komu. Postao je član menadžment komiteta u Magyar Telekomu. Od 1.septembra 2009.godine radi kao Direktor za strategiju i korporativni razvoj.

Susanne KrogmannSusanne Krogmann, rođena 1964.godine, diplomirala je ekonomiju na Univerzitetu Georg-August u Gotingenu u Njemačkoj. Zatim je nastavila sa studijama evropskih integracija na Evropskom koledžu u Brižu, u Belgiji. Svoju karijeru otpočela je u Treuhandanstalt, državnoj agenciji odgovornoj za privatizaciju preduzeća i imovine bivše Njemačke Demokratske Republike. Tokom pet godina rada u Treuhandanstalt, ona je radila u kontrolingu i u sektoru upravljanja ugovorima. Posljednje dvije godine provela je na poziciji menadžera ključnih računa za nekoliko kompanija u hemijskoj industriji.Susanne Krogmann pridružila se Deutsche Telekomu 1999.godine. U periodu od više od godina radila je na različitim pozicijama u direkciji za regulatorne i javne poslove, naročito na polju regulatorne ekonomije i regulatorne strategije. Zatim je preuzela poziciju rukovodioca grupe “Strategija društvene odgovornosti i kontroling”, gdje je razvila novu strategiju društvene odgovornosti za Deutsche Telekom grupu. Nakon što se pojavila pojačana svijest o sigurnosti podataka i zaštiti podataka u grupi, ona je radila na projektu sigurnosti podataka sa ličnim fokusom na bezbjednost podataka korisnika. Od kraja 2009.godine nalazi se na poziciji potpredsjednika korporativnog upravljanja za Evropi u Deutsche Telekomu.

Melinda SzaboMelinda Szabo rođena je u Budimpešti, 1971.godine. Diplomirala je na Fakultetu za trgovinu i ugostiteljstvo 1994.godine, a zatim je dobila i drugi bečelor stepen u marketing na Fakultetu za Inostranu trgovinu 1997.godine. Master studije završila je na WEBSTMBA 2007.godine u oblasti poslovne administracije. Počela je da radi za Westel Mobile Co. Ltd. 1999.godine kao menadžer marketinga. Tokom proteklih 10 go-dina vodila je različite projekte u oblasti korisničkog marketinga. Nakon nekoliko dobrih poteza u karijeri, unaprijeđena je na mjesto zamjenika direktora marketinga 2005.godine. Od januara 2008.godine bila je zamje-nik direktora marketinga u jedinici za korisnike u Magyar Telekomu, odgovorna za brenodove T-Home i T-Mobile. Imenovana je za direktora direkcije za korisnički marketing, a to je stupilo na snagu 1. jula 2010.godine. Ona je član odbora za nadzor kompanije Origo Media and Communication Services Plc. (članica telekom grupe) od avgusta 2010.godine.

TripkoKrgovićTripko Krgović je rođen 1977. godine u Beogradu. Završio je osnovne i postdiplomske studije na Ekonomskom fakultetu u Podgorici. Njegova profesionalna karijera započela je 1996. godine u porodičnom biznisu. Od 2004. godine radi u Komisiji za hartije od vrijednosti, u Sektoru za nadzor tržišta. Godine 2005. nalazi se na poziciji inves-ticionog menadžera u Investicionom fondu Moneta. Od 2006. do 2008. godine je izvršni direktor Moneta Broker-Dilera AD Podgorica. Od 2008 - 2011 bio je član Odbora direktora u Moneti i Otrantkomercu AD, Ulcinj. Predstavnik je manjinskih akcionara u najvećim crnogorskim kompanijama. U Crnogorskom Telekomu izabran je za člana Odbora direktora, Revizorskog komiteta i Komiteta za kompenzacije, prvi put 2008 godine.

Gábor Pál Rođen je u Budimpešti 1968. godine. Diplomirao je na Fakultetu za finansije i menadžment logistike Univerziteta za ekonomske nauke u Budimpešti 1993. godine, nakon čega je 1994. godine magistrirao na Fakultetu za programiranje u matematici na Univerzitetu Eötvös Lóránd. Učesnik je doktorskog programa na Univerzitetu za ekonomske nauke u Budimpešti od 1996. godine. Diplomirao je kao MBA student udruženog programa međunarodnog mastera za menadžment na Univerzitetu Purdue, Indijana, SAD, Univerzitetu Centralne Evrope, Budimpešta, GISMA, Hanover, i Tias-Nimbas poslovnoj školi, Holandija, 2008.godine. Od 2005.godine posjeduje i kurs u industrijskoj organizaciji na Univerzitetu Corvinus, Budimpešta, sa posebnim fokusom na strukture tržišta i marketinške taktike. Počeo je da radi za NN Osiguravajuću kompaniju Mađarske kao matematičar za osiguranje 1993. godine, nakon čega je od 1994. godine radio u Westel Mobile Co. kao finansijski analitičar. Godine 2000. je unaprijeđen u finansijskog direktora kompanije Westel, koja je kasnije preimenovana u T–Mobile Hungary. Od januara 2008.godine bio je direktor strategije i finansija jedinice za poslovne korisnike u Magyar Telekom odgovornom za brendove T-Home i T-Mobile. Od 1. jula 2010.godine imenovan je za direktora portfolia u Magyar Telekomu i bio odgovoran za međunarodne i domaće jedinice. Učestvovao je u nekoliko projekata akvizicije u jugoistočnoj Evropi. Član je odbora direktora u Makedonskom Telekomu i T-Mobile Makedonija, i Odbora direktora u Crnogorskom Telekomu.

János Szabó János Szabó rođen je u Hódmezovásárhely (Mađarska) 1961. godine. Diplomirao je na Ekonomskom fakultetu u Budimpešti 1986. godine u oblasti međunarodnih odnosa. Nakon tri godine rada u službi inostranih poslova, nastavio je karijeru na različitim finansijskim i konsalting pozicijama u sektoru privatnog biznisa. Postao je finansijski direktor mađarske kompanije Delco Remy (podružnice američkog proizvođača automobilskih komponenti i materijala) 1995. godine. Kasnije je radio kao zamjenik generalnog direktora za operativno poslovanje, nadležan za prodaju, nabavku i operativne poslove. Godine 1998. prešao je na poziciju finansijskog direktora za Evropu, gdje je bio zadužen za finan-sijsko poslovanje i akvizicije za Evropu. Kasnije je postao finansijski direktor i generalni direktor joint venture kompanija Delco Remy i Hitachi. Od aprila 2003. godine je finansijski direktor segmenta servisa fiksne mreže u Magyar Telekom-u, kasnije T-Com. Uloga mu je 2006. godine proširena na mrežne i IT poslove. Od januara 2008.godine je na poziciji direk-tora za planiranje i kontroling Grupe u Magyar Telekom Grupi. Član je Odbora direktora MakTel-a i kompanije TMMK.

Thomas PanhansTomas Panhans rođen je u Aschaffenburg/Njemačka 1970.godine. Završio je poslovne studije Politehničkog Uni-verziteta u Würzburg-u 1994.godine sa specijalizacijom marketinškog i medijskog/informacionog menadžmenta. Tokom 1997. godine se priključio Deutsche Telekom –u, nakon rada u marketingu različitih IT kompanija. Njegova međunarodna karijera je počela tokom 2001.godine u sektoru marketinga Slovak Telekom-a. Tokom 2005.godine, priključio se Magyar Telekom-u kao viši savjetnik za razvoj novog biznisa, te je za to vrijeme je predvodio projekat lansi-ranja T-Com and T-Mobile brendova u Crnoj Gori). Tokom 2007.godine Tomas Panhans se vratio u T-Home Njemačka, gdje je radio na komercijalnom upravljanju IPTV. Od 1.aprila 2010. godine je na poziciji regionalnog menadžera za Crnu Goru.

Odbor direktora Crnogorskog Telekoma

Róbert Pataki Susanne Krogmann Melinda Szabo Tripko Krgović Gábor Pál János Szabo Thomas Panhans

10 11

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaN

ašim

akc

iona

rima

Slavoljub Popadić, Zamjenik izvršnog direktora i Direktor Sektora za brigu o korisnicimaRođen je 1965. godine. Diplomirao je elektroniku i telekomunikacije na Univerzitetu Crne Gore. Započeo je kari-jeru 1991. godine u Republičkom sekretarijatu za razvoj, u Podgorici, prvo kao glavni inženjer za mreže i sistem, a potom kao rukovodilac za razvoj mreže i IT sistema u državnim institucijama Crne Gore. Godine 2001. počeo je da radi u Crnogorski Telekom Grupi kao izvršni direktor Interneta Crna Gora. U aprilu 2005. godine, nakon što je Crnogorski Telekom postao dio Magyar Telekom-a, postao je direktor Grupe za razvoj mreže i član Menadžment komiteta Crnogorskog Telekoma. U avgustu 2006. godine imenovan je za izvršnog direktora Crnogorskog Telekoma, nadležnog za segment fiksnih servisa u Kompaniji (T-Com). 2008. godine je postao član Odbora za međunarodni marketing T-Com-a. Od decembra 2008. godine je potpredsjednik Menadžment komiteta, a od maja 2009.godine, nakon formalnog spajanja u jednu kompaniju, počeo je da radi kao izvršni direktor spojene kompanije. Tokom 2011. godine Crnogorski Telekom dodatno je izmijenio korporativno upravljanje i gospodin Popadić imenovan je za Direktora jedinice za brigu o korisnicima i zamjenika izvršnog direktora.

Jason King, Direktor marketingaJason King, rođen 1974.godine, ima master diplomu u oblasti međunarodnog marketinga Univerziteta Strathclyde u Glazgovu, Ujedinjeno Kraljevstvo. Ima nekoliko godina iskustva u marketingu u oblasti tehnologije u Evropi (nordijske zemlje, jugoistočna Evropa, Ujedinjeno Kraljevstvo), a u Sjevernoj Americi u oblastima soft-vera, tehnologije i telekomunikacija. Njegova karijera podrazumijeva rad i u privatnim i u javnim kompanijama, pri čemu drugo navedeno uključuje vođenje prodaje i marketinga u Vodafone (Oskar) i menadžer za Apple, obje pozicije u Republici Češkoj. Prije nego je postavljen za direktora marketinga u aprilu 2010. godine, radio je u Spatial View, lideru u 3D tehnologiji gdje je vodio prodaju i marketing za cijeli svijet. Od aprila 2010. radi kao direktor marketinga CT.

MenadžmentkomitetCrnogorskog Telekoma Predsjednik menadžment komiteta i izvršni direktor, Rüdiger Schulz Zamjenik izvršnog direktora i Direktor Sektora za brigu o korisnicima, Slavoljub Popadić Direktor marketinga, Jason King Direktor Sektora za razvoj strategije i biznisa, Vuk Gojnić Direktor Sektora za ljudske resurse, Endre Horanyi Direktor Sektora za tehniku, Eva Ulićević Direktor Sektora za finansije, Manfred Knapp Direktor Sektora za korporativne poslove, Vladimir Beratović Direktor Sektora prodaje, Milija Zeković

Rüdiger Schulz, IzvršnidirektoriPredsjednikMenadžmentkomitetaRudiger Schulz, biznis lider koji posjeduje međunarodno iskustvo, završio je svoje studije elektroinženjerstva na Univerzitetu u Hamburgu a studije biznis menadžmenta na Univerzitetu u Koblenzu. Karijeru je otpočeo službom u njemačkoj ratnoj mornarici kao glavni inženjer na brodu, nakon čega se pridružio grupi Deutsche Telekom, 1991.godine. Na samom početku bio je odgovoran za tehnološke platforme, a kasnije za marketing i prodaju u rezidencijalnom i korporativnom segment. Godine 2005. otpočeo je raditi za T-Systems kao viši izvršni potpred-sjednik za poslovne korisnike i velika preduzeća u sjeveroistočnoj regiji Njemačke, jedan od šest u Njemačkoj, i razvijao svoje iskustvo u oblasti IT-a. U novembru 2006.godine pridružio se Slovak Telekomu, preuzimajući poziciju višeg izvršnog potpredsjednika za marketing, prodaju i tehnologiju/ COO, i bio član izvršnog menadžment odbora koji je bio odgovoran za portfolio proizvoda i usluga T-Com-a u segmentima poslovnih i re-zidencijalnih korisnika i veleprodaje. Od jula 2010.godine, nakon spajanja Slovak Telekoma i T-Mobile-a u jednu kompaniju – Slovak Telekom, on je imenovan direktora mreže i IT-a.

12 13

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaN

ašim

akc

iona

rima

Vuk Gojnić, Direktor Sektora za razvoj strategije i biznisaVuk Gojnić rođen je 1978.godine. Diplomirao je na Elektrotehničkom fakultetu u Podgorici 2003.godine. Karijeru je započeo 1997. godine kao jedan od osnivača i urednika crnogorskog vebsajta Cafe del Montenegro. Od 1998.godine radio je kao sistemski inženjer u Internetu Crna Gora, a 2001.godine unaprijeđen je u menadžera Sektora za razvoj i održavanje sistemskih platformi. Godine 2003. počeo je da radi u Laboratoriji za telekomu-nikacije pri Elektrotehničkom fakultetu u Ljubljani. Nakon što je Magyar Telekom preuzeo Crnogorski Telekom, dolazi na mjesto menadžera, a kasnije direktora za razvoj fiksnih širokopojasnih mreža i usluga u Crnogorskom Telekomu. Godine 2008 diplomira na IEDC – Škola za menadžment u Bledu u Sloveniji, gdje stiče titulu MBA. Od kraja 2009.godine do početka 2010. godine obavlja funkciju vršioca dužnosti tehničkog direktora u Crnogo-rskom Telekomu. U junu 2010. postavljen je za direktora Jedinice za razvoj biznisa i strategiju u Crnogorskom Telekomu.

Endre Horanyi, Direktor Sektora za ljudske resurse Endre Horanyi je prethodno bio HR partner Jedinice za rad sa poslovnim korisnicima u Magyar Telekomu. Prema organizacionom modelu MT, bio je zadužen za više od 4.000 službenika. Sa te pozicije g-din Horanyi je prešao u Magyar Telekom 2003. godine. Njegov profesionalni razvoj u oblasti upravljanja ljudskim resursima uglavnom se odnosi na karijeru u MT. Od 2003.godine do sada pokrivao je nekoliko radnih mjesta vezanih za funkciju ljudskih resursa kao što je: viši rukovodilac sektora za operativni razvoj ljudskih resursa, rukovodilac sektora za operativni razvoj ljudskih resursa, direktor za ljudske resurse u jedinici za mobilno poslovanje i najnovija pozicija: HR part-ner jedinice za rad sa korisnicima. Od juna 2010. radi kao direktor Jedinice za ljudske resurse u Crnogorskom Telekomu.

Eva Ulićević, Direktor Sektora za tehniku Rođena je 1970. godine. Diplomirala je i magistrirala matematičke nauke. Započela je karijeru 1993. Godine na Prirodno-matematičkom fakultetu Univerziteta Crne Gore u Podgorici, kao asistent profesora. Od 1996. godine radila je u ProMonte GSM Podgorica kao zamjenik direktora za informacione tehnologije. Godine 2000. angažovana je kao vođa tima na Projektu za akademsku inicijativu Oracle, dok je 2001. godine radila u SEMA (LHS) Communications Systems Inc, u Majamiju, Florida, SAD, kao viši inženjer analitičar softvera za BSCS. Od 2002. godine u Crnogorskom Telekomu radi na nekoliko direktorskih pozicija: direktor za IT T-Mobile-a, direktor za IT Crnogorskog Telekoma (2005.godine), a trenutno je direktor Jedinice za tehniku u Crnogorskom Telekomu (od 2006 godine).

Manfred Knapp,DirektorSektorazafinansijeManfred Knapp rođen je 1955.godine u Frankfurtu/Main u Njemačkoj. Diplomirao je Biznis administraciju i menadžment. Prije nego što je počeo da radi za Deutsche Telekom Grupu 1997. godine, Manfred Knapp je pokrivao nekoliko viših pozicija u kontrolingu i finansijskom menadžmentu u različitim privrednim djelatnostima, gdje je stekao široko iskustvo iz menadžmenta u svim oblastimafinansijskog menadžementa, merdžerima i akvizicijama kao i menadžmentu preokreta. G-din. Knapp je počeo da radi za Deutsche Telekom 1997. godine. Godine 1998. je prešao u Wind, italijanski mobilni operator, na mjesto direktora kontrolinga. Od 1999. godine upravljao je sektorom kontrolinga u Deutsche Telekom Carrier Services Business. U 2001. godini se pridružio Slovak Telekomu kao direktor kontrolinga i zamjenik finansijskog direktora. Od 1. maja 2009. godine odgovoran je za oblast finansija u Crnogorskom Telekomu kao finansijski direktor.

Vladimir Beratović,DirektorSektorazakorporativneposloveRođen je 1970. u Podgorici. Diplomirao je međunarodni menadžment, a trenutno je na postdiplomskim studi-jama. Njegova gotovo 16-godišnja karijera u telekomunikacijama započela je u crnogorskom operatoru mobilne telefonije Promonte (današnji Telenor). Posljednjih 10 godina u Telenoru obavljao je različite direktorske funk-cije i bio je član top menadžmenta. Telenor je napustio sa pozicije direktora direkcije za korporativne poslove, zadužen za odnose sa vladom, pravne i regulatorne poslove, interkonekciju i veleprodaju, i korporativnu komuni-kaciju. Njegova karijera u Crnogorskom Telekomu započela je 1. septembra, 2010.godine, na mjestu savjetnika predsjednika Odbora. Za direktora jedinice za korporativne poslove imenovan je 1. novembra, 2010. godine.

Milija Zeković,DirektorSektoraprodajeRođen je 1971. godine. Diplomirao je na Ekonomskom fakultetu u Podgorici, Univerzitet Crne Gore. Nakon završetka studija 1995. Godine započeo je karijeru u preduzeću “Kartonka”, u Podgorici, gdje je radio kao menadžer proizvodnje i prodaje. 2000. godine počeo je da radi kao menadžer prodaje u T-Mobile-u (tadašnji Monet). U 2006. godini postao je direktor prodaje za rezidencijalne korisnike i mala i srednja preduzeća. U julu 2008. godine imenovan je za direktora jedinice prodaje u Crnogorskom Telekomu.

14 15

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaU

vod

UvodOpšte informacije

CrnogorskiTelekom(CT)jenajvećatelekomunikacionakompanijauCrnojGori.Pružakompletanspektarfiksnih,mobilnihiInter-nettelekomunikacionihusluganacrnogorskomtržištu.

CrnogorskiTelekomjeglavniprovajderfiksnetelefonijeuCrnojGoriionpružauslugenalokalnom,nacionalnomimeđunarodnomnivou,uključujućiiiznajmljivanjelinijaimrežuzaprenospodataka.

1.aprila2005.godine,MagyarTelekomjekupio76,53%akcijskogkapitalauCrnogorskomTelekomu.

DeutscheTelekomjevećinskivlasnikMagyarTelekom-asavlasništvomod59,21%akcija.DeutscheTelekomiMagyarTelekomposjedujubrojnekompanijepodružniceširomsvijetasakojimaCrnogorskiTelekomostvarujeredovnetransakcije.Detaljiotimtransakcijamaprikazanisuufinansijskimizvještajimakompanije,uNapomeni32.

Tokomprethodnihšestgodina,glavnioperativniciljeviCrnogorskogTelekomabilisuzavršetakdigitalizacijefiksnetelefonskemrežeipovećanjekapacitetaipouzdanostimrežezaprenospodataka,inatajnačinstvaranjeuslovazavećibrojpretplatnikaširokopojasnihigovornihservisa.Stopadigitalizacijejedokraja2007.godinedostigla100%,apokrivenostADSL-omjedostiglapreko96%PSTNkorisničkebazedokraja2011.godine.

U2006.godinilansiranisubrendoviT-ComiT-Mobile,audecembru2007.godineCrnogorskiTelekompustiojeuradIPTVservis.

T-MobileCrnaGorajenacrnogorskotržištemobilnetelefonijeušaokaodrugioperaterinakraju2011.imaojeudionatržištumo-bilnetelefonije(SIMkartica)od34.7%.Odosnivanja2000.godine,T-Mobilejeuvijeknudioinovativneinapredneservisecrnogor-skomtržištu,doživljavajućidinamičanrast. T-Mobilekoristisvenaprednetehnologije,kaoštosuUMTS,HSDPA,GPRSiEDGE.3Gmrežapuštenajeurad2007.godine.

1.maja2009.godineCrnogorskiTelekoma.d.,T-MobileCrnaGorad.o.o.iInternetCrnaGorad.o.o.supravnointegrisaniujednukompaniju,CrnogorskiTelekoma.d.NatržištuseuslugenudepodbrendovimaT-ComiT-Mobile.

16 17

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaU

vod

Konkurencija

T-ComU 2007.godini na crnogorsko tržište telekomunikacija pojavio se treći mobilni operator, kao jedan od licenciranih operatora za raz-voj i eksploataciju mreže zasnovane na WiMAX tehnologiji. Tokom 2008. godine taj operator pustio je u rad fiksnu telefoniju i servise širokopojasnog Interneta.

Do kraja 2011. godine, samo su 3 od 10 licenciranih VoIP opera-tora počeli sa radom. Potpisani su sporazumi o interkonekciji/pristupu sa njima. Shodno ovim ugovorima, ponuđeni su odlazni pozivi korisnicima CT-a preko usluga odabira provajdera i besplat-nih telefonskih razgovora.

Devet licenci za MMDS (Multichannel Multipoint Distribution Ser-vice) i kablovsku televiziju (CATV) su dodijeljene u 2007. godini. Prve ponude širokopjasnih internet servisa su se pojavile na tržištu u poslednjem kvartalu 2009. godine.

Podzemnu infrastrukturu Crnogorskog Telekoma trenutno koristi konkurencija, ali u ograničenom obimu.

U segmentu veleprodaje razvija se jaka konkurencija.

U 2011.godini, Crnogorski Telekom uspio je da poveća svoj udio na tržištu pretplatničke televizije za više od 4%, ostvarivši time udio od 41%.

U septembru 2009.godine Crnogorski Telekom pustio je u komercijalni rad servise VoIP (glas preko IP mreže) za poslovne korisnike, uz upotrebu platforme IP Centrex.

Crnogorski Telekom ušao je na crnogorsko tržište informacionih i komunikacionih tehnologija (ICT) u oktobru 2010.godine, pred-stavljanjem svog rješenja Integris za poslovne korisnike.

T-MobileT- Mobile otpočeo je svoje komercijalne aktivnosti kao drugi pružalac mobilnih telekomunikacionih usluga u Crnoj Gori 2000. godine, četiri godine nakon što je prvi mobilni operator otpočeo aktivnosti na crnogorskom tržištu. U 2007. godini na crnogorsko tržište ušao je treći operator.

Tokom 2011. godine T-Mobile smanjio je svoj udio na tržištu SIM kartica za 2,3 procentna poena na 34,7%, a razlog tome jeste smanjeno pripejd tržište. Međutim, T-Mobile ostao je lider na tržištu u segmentu postpejda sa 40,9% tržišnog udjela.

Konkurencija u pružanju usluga mobilne telefonije je izuzetno jaka i pokreću je cijene, tarifne opcije, subvencionisani telefonski aparati i pokrivenost, kao i kvalitet i portfolio ponuđenih usluga.

T-Mobile ima za cilj da poveća svoj udio na tržištu tako što će uves-ti cjenovne planove usmjerene na korisničke segmente, stalno imati u ponudi atraktivne mobilne aparate, eksploatisati sinergiju Deutsche Telekoma i poboljšati postojeće odnose sa korisnicima i učešće u život zajednice kroz sponzorisanje važnih društvenih, kulturnih, sportskih i obrazovnih događaja.

Regulatorni ambijent

Skorašnji regulatorni ambijent karakteriše sprovođenje zakona o elektronskim komunikacijama sa ciljem osiguravanja konkurentnosti na tržištu. Na osnovu analize tržišta iz 2010. godine, Crnogorski Telekom, kao “značajan tržišni akter”, bio je u obavezi da ponudi pet novih veleprodajnih proizvoda: Automatsko biranje davatelja usluge (Carrier Pre-Selection), Razvezana lokalna petlja (Local Loop Unbundled), veleprodaja iznajmljenih linija (Wholesale Leased Lines), veleprodaja ADSL-a (Wholesale ADSL) i veleprodajno iznajmljivanje linija (Wholesale Line Rental). Ovo je zahtijevalo tehničke pripreme za pružanje novih servisa, kao i poslovnu orijentaciju ka veleprodajnom segmentu. Tokom 2011. godine, novi proizvodi još uvijek nisu bili ponuđeni usljed nedovoljnog interesovanja drugih strana. Jedino interesovanje je bilo za iznajmljivanje telekomunikacione kanalizacije. Nacionalna regulatorna agencija je takođe usvojila Pravilnik o usklađivanju maloprodajnih cijena onih servisa koji se pružaju na fiksnoj lokaciji kao i model troškovnog računovodstva i metodologiju odvojenog računovodstva. Crnogorski Telekom je u obavezi da dostavi prve regulatorne izvještaje do 30. juna 2012. godine. Tokom 2011. godine, Nacionalna regulatorna agencija je pokrenula novi proces tržišne analize za pet novih značajnih tržišta. U radnim verzi-jama dokumenata, prepoznato je da Crnogorski Telekom ima značajnu tržišnu moć na četiri tržišta: dva maloprodajna tržišta za pozive, za poslovne i rezidencijalne korisnike, koji se pružaju na fiksnoj lokaciji, veleprodajno tržište za segment međumjesnih iznajmljenih linija i veleprodajno tržište o pristupu i poticanju poziva u mobilnoj telefoniji. Standardni pravni ljekovi koji se koriste u Evropskoj uniji, biće uvedeni Crnogorskom Telekomu, osim na tržištu mobilne telefonije na kom će pored mobilnog virtuelnog operatora (MVO) i domaćeg rominga, biti uvedeno i automatsko biranje davatelja usluge. Na početku 2011. godine, Nacionalna regulatorna agencija je odredila operatore za univerzalne servise (US): Telenor za pozive i pristup Internetu na fiksnim lokacijama i MCA (operator iz Slovenije) za US Uni-verzalnog telefonskog imenika i Univerzalne službe za davanje informacija korisnicima. US je komercijalno pušten u rad tokom trećeg kvartala 2011. godine, ali bez značajnog interesovanja od strane korisnika za US servis (naročito za govorne servise i pristup Internetu). Javne govornice za univerzalne servise su uklonjene iz njihovog djelokruga. Usluga prenosa broja je komercijalno započeta 1. decem-bra. Tokom prvog mjeseca nakon puštanja usluge, pokazalo se da je oko 50% prenešenih brojeva prenešeno na mrežu Crnogorskog Telekoma (U pitanju je samo T-Mobile dok za prenos brojeva u fiksnom segmentu nije postojalo interesovanje).Mobilni operatori su završili registraciju pripejd korisnika do 15. januara 2012. godine i trajno su deaktivirali neregistrovane korisnike.

Regulatorne nadoknadeNakon uvođenja novog regulatornog režima, Crnogorski Telekom plaća naknade za nadzor tržišta, numeraciju i korišćenje radio frekvencija. Te naknade su više nego one koje su se prethodno koristile dok je stari zakon bio na snazi kada je plaćano 1% od bruto prihoda.

OdabirprovajderaAutomatsko biranje davatelja usluge već je bilo uključeno u verziji Referentne ponude za interkonekciju (RIO). U skladu sa odlukom Nacionalne regulatorne agencije o određivanju Crnogorskog Telekoma kao značajnog tržišnog aktera, novi RIO podrazumijeva takođe automatsko biranje davatelja usluge. Samo tri operatora su potpisala dogovor o interkonekciji sa Crnogorskim Telekomom uključujući i odabir provajdera.

Dijeljenje infrastruktureRIO takođe definiše uslove kolokacije za potrebe interkonekcije koja je ostvarena u prostorijama Crnogorskog Telekoma. Ovo uključuje iznajmljivanje prostora u zgradama, tornjevima i kanalima. RIO uslovi su važeći samo za operatore koji traže interkonekcioni pristup, dok je korišćenje infrastrukture od strane operatora za druge svrhe predmet komercijalnih pregovora. Pored RIO-a Referentna ponuda za pristup razvezanoj lokalnoj petlji (RUO) definiše uslove kolo-kacije za svrhu korišćenja infrastrukture od strane drugih firmi, uključujući iznajmljivanje prostora za kolokaciju u prostorijama Crnogor-skog Telekoma i kanalske infrastrukture.

TerminacijapozivaNaknada za terminaciju fiksnih poziva (FTR) izmijenjena je u novembru 2011. godine odlukom Nacionalne regulatorne agencije o određivanju Crnogorskog Telekoma kao značajnog tržišnog aktera. Definisana cijena od 1,88 centi po minutu za jednu tranzitnu termi-naciju i 1,59 centi po minutu za lokalnu terminaciju, uvedena je tokom aprila 2011. godine, dok su u novembru 2011. godine bile nove definisane cijene od 1,07 centi po minutu za jednu tranzitnu terminaciju i 0,93 centi po minutu za lokalnu terminaciju .Naknada za terminaciju mobilnih poziva (MTR) izmijenjena je u novembru 2010. godine odlukom Nacionalne regulatorne agencije. Definisana cijena od 8,5 centi po minutu uvedena je tokom aprila 2011. godine, dok je nova cijena od 7,06 centi po minutu uvedena u novembru 2011. godine.

Budućiregulatornirazvoj Nadležno ministarstvo najavilo je radove na novom zakonu u kojem će se primjeniti okvir iz Evropske Unije iz 2009. godine.

CrnaGoraiEvropskaUnijaCrna Gora je podnijela zahtjev za članstvo u Evropskoj Uniji u decembru 2008. godine i 15. decembra 2010. godine dobila je status kandidata. Preporuke koje su iznešene u mišljenju Komisije su ispunjene i u junu 2012. godine, Crna Gora očekuje početak pregovora sa Evropskom Unijom.

18 19

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaH

uman

reso

urce

s

Ljudski resursi Održivo poboljšanje poslovanja

Na putu ka poslovnoj izvrsnosti, Crnogorski Telekom u kontinuitetu ulaže velike napore da optimizuje organizacionu strukturu, poveća poslovnu efikasnost kao i ukupan konkurentni potencijal na tržištu. Sva poboljšanja koja su uvedena 2011. godine za rezultat su imala visok nivo zadovoljstva zaposlenih i njihovu posvećenost, što su dokazale i ankete za zaposlene tokom godine.

Sektor ljudskih resursa uspio je da poveća ukupnu efikasnost procesa u kompaniji, da uvede nove šeme za bonuse, razvije nove po-slovne alatke za upravljanje ljudskim resursima kao i da uspješno poboljša ukupno zadovoljstvo i motivaciju zaposlenih.

Novi HR servisi

Tokom 2011. godine, uspješno je puštena u rad MenadžmentakademijaCrnogorskogTelekomakao novi HR servis. Menadžment akademija predstvlja prvi sveobuhvatni i sistematski razvojni program za sve menadžere. Ima za cilj „Jedan liderski stil“ koji bi bio stan-dard za menadžment kompanije i uvodi mnoge najnovije inicijative na polju menadžmenta i liderstva.

Takođe, uspješno je pušten i programupravljanjastresomradi sprječavanja sindroma izgaranja (burnout), koji predstavlja potpuno novi način da se pomogne zaposlenima u smislu balansiranja između posla i privatnog života.

Elektronski HR

U cilju dalje optimizacije operativne i poslovne podrške koju sektor ljudksih resursa pruža kompaniji, razvijeno je nekoliko novih i napre-dnih alata za komunikaciju i poslovanje, kao što su: elektronska platna lista (kao prva kompanija u crnogorskom poslovnom okruženju); elektronsko praćenje vremena provedenog na poslu (e-time sheet); IT alat za PPR (za mjerenje potencijala i učinka); HR veb stranica za menadžere i Ulica povoljnosti (StreetofBenefits) - veb stranice posebno napravljene za zaposlene koje sadrže informacije o različitim povoljnostima.

Organizacioni razvoj i osnaživanje izvrsnosti usluge

Kako bi se poboljšala međusektorska saradnja, sektor za ljudske resurse organizovao je mnoge radionice za izgradnju timova, a kako bi poboljšao kulturu pružanja usluge organozovao je i Danuposlovnici/Danucentruzatelefonskikontaktsakorisnicima/Danzain-stalacije, kada je više od 80% menadžera Crnogorskog Telekoma provelo dan u poslovnici, u kontakt centru, a takođe pomagali tokom instalacija.

Upravljanje anketama i kultura u kompaniji

Crnogorski Telekom stavlja snažan akcenat na zadovoljstvo zaposlenih i na to da CT učini što privlačnijim poslodavcem na crnogorskom tržištu rada. Sektor ljudskih resursa pokrenuo je i sproveo nekoliko korektivnih mjera vezanih za zadovoljstvo zaposlenih i poboljšanje radnog okruženja.

20 21

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaKo

rpor

ativ

na o

dgov

orno

st

Društvena odgovornostKao jedna od vodećih kompanija u zemlji, Crnogorski Telekom ima za cilj da bude uključen u sve sfere koje su važne za crnogorsko društvo. Pored toga što našim korisnicima pružamo telekomunikacione servise na najvišem nivou, takođe vidimo našu ulogu u aktivnom i trajnom doprinosu razvoju društva u okviru kojeg poslujemo i čiji smo dio.

Oblasti na koje se fokusiramo su razvoj informacionog društva, zaštita životne sredine i razvoj lokalne zajednice, kroz podršku projektima i saradnju sa neprofitnim organizacijama i institucijama u oblasti kulture, sporta, obrazovanja, ljudskih prava itd.

Tokom 2011. godine, Crnogorski Telekom je postao učesnik najveće svjetske inicijative za uvođenje društveno odgovornog poslovanja - Globalni dogovor Ujedinjenih nacija. Globalni dogovor Ujedinjenih nacija je prvenstveno posvećen usaglašavanju sa deset univerzalnih principa u poslovnim aktivnostima širom svijeta. Ovi principi su iz oblasti ljudskih prava, radnih odnosa, zaštite životne okoline i borbe protiv korupcije.

22 23

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaKo

rpor

ativ

na o

dgov

orno

st

Razvoj informacionog društva u Crnoj Gori

Kao vodeća kompanija u zemlji na polju širokopojasnih usluga, Crnogorski Telekom ima odgovornost da bude prvi partner države na putu da ona postane informaciono društvo. Da bi omogućili da Internet postane dio svakodnevnog života za većinu crnogorskih građana, kompanija je pokrenula nekoliko projekata u partnerstvu sa nadležnim organima i organizacijama - Vladom Crne Gore, obrazovnim institucijama, nevladinim orga-nizacijama, itd.

Već petu godinu za redom, Crnogorski Telekom, putem ADSL-a, omogućava besplatan Internet pristup svim osnovnim i srednjim školama u zemlji. Tokom 2011. godine, 150 crnogorskih škola je iskoristilo ovu pogodnost. Ovaj projekat sproveden je u saradnji sa Ministarstvom prosvjete i nauke.

Tokom 2011. godine, Crnogorski Telekom je crnogorskim građanima i inostranim posjetiocima omogućio besplatno korišćenje usluge bežičnog Interneta (WiFi) na približno 20 lokacija širom zemlje uključujuci i teritorije nacionalnih parkova. U saradnji sa Nacionalnim parkovima Crne Gore, kompanija će nastaviti da pruža uslugu bežičnog Interneta (WiFi) na lokacijama u nacionalnim parkovima, sa ciljem pružanja ugodnijeg boravka tokom divljenja prirodnim ljepotama.

Sport, muzika i kultura pokreću ljude

U okviru kompanijske strategije sponzorstva, sport ima posebno mjesto jer je važno polje za razvoj zdravog, modernog i naprednog društva.

T-Com je zlatni sponzor crnogorske fudbalske reprezentacije i generalni sponzor T-Com Prve crnogorske fudbalske lige. Pored ovog, tokom 2011. godine, T-Com je nastavio da pruža podršku fudbalskoj ligi u osnovnim školama - T-Com dječji kup.

Već devetu godinu za redom, T-Mobile je sponzor ženskog rukometnog tima Budućnost, jednog od najuspješnijih sportskih timova u zemlji.

Kompanija takođe sponzoriše muziku, pošto se muzika smatra univerzalnim jezikom za sve generacije i kao takva je savršena za isticanje našeg slogana “Podijeli doživljaj” i pruža velike mogućnosti za nezaboravne momente za dijeljenje.

Na polju kulture, Crnogorski Telekom je ušao u partnerstvo sa nekoliko organizacija sa ciljem podrške različitim projektima, sa fokusom na omladinu i obrazovanje.

Tokom 2011. godine, Crnogorski Telekom je postao zvanični partner sa Gradskim pozorištem u Podgorici čime je pomogao ovoj instituciji da obilježe 60. godišnjicu kroz ponudu novih i uzbudljivih predstava mlađoj publici.

Kompanije ja takođe bila i glavni sponzor međunarodnog festivala dokumentarnog filma u Podgorici, Telekom Underhill fest-a, gdje je prikazana serija koncerata, filmskih projekcija i predavanja.

Pored toga, kompanija sarađuje sa većim brojem nevladinih orga-nizacija koje štite interese ljudi sa posebnim potrebama kao i sa organizacijama koje rade na razvoju civilnog društva u Crnoj Gori.

5. godišnjica T brenda u Crnoj Gori

U septembru 2011. godine, Crnogorski Telekom je proslavio 5. godišnjicu T-brendova u Crnoj Gori. Kao poklon crnogorskoj javnosti i korisnicima, organizovano je pet koncerata na otvorenom gdje je gostovalo pet međunarodnih zvijezda.

Kompanija je takođe pružila podršku lokalnoj zajednici i zajedno sa svojim zaposlenim organizovanla je akciju dobrovoljnog da-vanja krvi, u saradnji sa Crvenim krstom Crne Gore i crnogorskim zavodom za transfuziju.

Pedeset zaposlenih zajedno sa članovima menadžmenta, dali su krv i pomogli u podizanju svijesti o činjenici da bi broj dobrovoljnihdavalaca krvi u Crnoj Gori trebao biti dvostruko veći da bi se dosti-gao standard koji propisuje Svjetska zdravstvena organizacija.

Takođe, kompanija je Zavodu za transfuziju donirala specijalnu medicinsku opremu, koja je mu je nedostajala.

Zaštita okoline i energetska efikasnost

Tokom 2011. godine, Crnogorski Telekom je uveo različite mjere sa ciljem smanjenja energetske potrošnje.

U odnosu na prethodnu godinu, kompanija je kroz različite mjere štednje koje su uspješno sprovedene, smanjila potrošnju za 1,100MWh

U martu 2011. godine, Crnogorski Telekom je učestvovao u globalnoj kampanji “Čas za Zemlju” sa ciljem podizanja svijesti o klimatskim promjenama. Među svojim korisnicima i zaposlenim, kompanija stalno promoviše korišćenje održivih rješenja, npr. promovisanje računa putem i-mejla, onlajn registracija, itd.

Kompanija je takođe učestvovala u kampanji “Ekološka nit koja nas povezuje” koju je organizovalo Ministarstvo za održivi razvoj i turizam kao i grupa nevladinih organizacija. Cilj je bio da se javnost obrazuje i podigne njen nivo svijesti po pitanju zaštite okoline i takođe da se promoviše odgovorniji odnos prema prirodi.

Cnogorski Telekom posjeduje dvije bazne stanice koje koriste obnovljive izvore energije. Pomenuta oprema je posljednja riječ tehnologije i koristi energije sunca i vjetra. Projekat je dio šire kom-panijske incijative o razmatranju tema o globalnom zagrijavanju i zaštiti okoline.

24 25

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaSe

rvis

i

Postpejd

U februaru 2011. godine, Crnogorski Telekom je proširio mobilnu ponudu za poslovne korisnike. Predstavljene su nove tarife, Smart Team Plus paketi, sa besplatnim minutima uključenim u pretplatu koji se mogu koristiti prema svim mrežama u Crnoj Gori, zatim istu cijenu za sve pozive u Crnoj Gori kao i besplatne pozive između zaposlenih u kompaniji.U novembru 2011. godine, Crnogorski Telekom je poboljšao Smart Team Plus paket predstavljanjem najpovoljnije cijene za SMS – 2 centa kao i prenos neiskorištenih minuta na sljedeće mjesece.U isto vrijeme, Crnogorski Telekom je preuzeo tržišno vođstvo u postpejd segmentu mobilne telefonije za poslovne korisnike i održao tu poziciju tokom godine, čime je postao prvi izbor za poslovne korisnike.

U septembru 2011. godine, predstavljene su nove Smart Plus tarife za rezidencijalne korisnike. Kompanija je koristila sličan pristup kao za Smart Team Plus pakete, tj. minuti ka svim crno-gorskim mrežama su uključeni u paket, jedinstvena cijena prema svim destinacijama u zemlji i najpovoljnija cijena za SMS. Uz to, novi Smart plus paket uključuje i pet f&f (family and friends) brojeva koji su besplatni u oba smjera, što predstavlja jednistvenu ponudu na tržištu.

Zahvaljujućinovompostpejdportfoliju,CrnogorskiTelekomjepostaoliderupostpejdsegmentumobilnetelefonijesa40,9%udjelanatržištunakraju2011.godine.

Zajedno sa Smart Team Plus paketom, predstavljene su nove SMS i Internet opcije:

SMSUnlimited(neograničeniSMS): besplatne SMS poruke u Crnoj Gori i ka Srbiji za samo 3 eura mjesečno.Internet5 (250MB Internet saobraćaja na mobilnom telefonu) i Internet Unlimited (neograničeni pristup Internetu za 15 eura mjesečno).

U novembru 2011. godine, crnogorskom tržištu predstavljena je usluga prenosa broja i prema zvaničnim izvještajima regulatorne agencije, preko 48% korisnika koji su prenijeli broj, odabrali su da pređu na T-Mobile mrežu.

Pripejd

U martu 2011. godine, Crnogorski Telekom je predstavio unaprijeđenu Internet ponudu sa besplatnim korišćenjem Fejs-buka za korisnike “Pleme” paketa. U maju 2011. godine, lansiran je novi pripejd paket (“Ajmosvi”) – sa najpovoljnijom cijenom prema svim mrežama za pet odabranih brojeva i dodatno besplatni pozivi prema jednom T-Com broju.Specijalna ponuda – Holidaypaketza turiste u Crnoj Gori lansiran je u maju 2011. godine. Jedinstvena turistička ponuda na tržištu uključivala je pripejd kartice sa mobilnim telefonom po najpovoljnijim cijenama.MogućnostvremenskiograničenogpristupaInternetuzapri-pejdkorisnike lansirana je u maju 2011. godine. Korisnici mogu izabrati ponudu od jednog dana, sedam dana ili petnaest dana.

Internet

Do kraja semtembra 2011. godine, Crnogorski Telekom je sa HSDPA+ tehnologijom unaprijedio Internet brzinu za 42Mbps, što je bila jedinstvena ponuda na tržištu.

Super meni

U julu 2011. godine, Crnogorski Telekom je predstavio Super meni za mobilne korisnike. Korišćenjem ovog servisa, korisnik bira i na jednostavan način aktivira mogućnosti i tarifne dodatke na osnovu svojih potreba.

Data Roming

Za korisnike koji koriste Internet kada su u romingu, Crnogor-ski Telekom je predstavio jedinstvenu ponudu, prvu te vrste u regionu: data roming u 13 najposjećenijih zemalja (T-Mobile mreže i VIP Srbija) po fiksnoj cijeni. Korisnik može koristiti dnevnu ili nedeljnu kartu i dobiti 50MB ili 250MB za korišćenje Interneta. Nakon iskorištenja tih resursa, brzina Interneta se ograničava na 16Kbs.

Biznis kalkulator

Crnogorski Telekom je pozicioniran kao potpuni Telco i ICT provajder za poslovanje u Crnoj Gori. U aprilu, kompanija je predstavila Biznis kalkulator za poslovne korisnike. Kampanja je namijenjana za mala i srednja preduzeća i integriše sve servise i opremu u jedno rješenje. Specijalni veb alat dizajniran je u ove svrhe. Korištenjem ovog alata, korisnici mogu kombinovati servise i odabrati najbolju ponudu i dobiti specijalne popuste.

ServisiUsluge mobilne telefonije

26 27

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaSe

rvis

i

Usluge fiksne telefonijeDa bi se pokrili svi “tehnički aspekti veze sa korisnikom” u aprilu 2011. godine, Crnogorski Telekom predstavio je novu organizaciju u Tehnici koje je fokusirana na korisnika. Koncept novog univerzalnog tehničara osigurava kompletno, pravilno i blagovremeno pružanje servisa i otklanjanje grešaka od početka do kraja. Novi organizacioni koncept veoma je podržan kroz predstavljeni Sistem toka rada i up-ravljanja radnom snagom (Workflow and Workforce Management system) koji je dobio prvu nagradu na Evropskoj nagradi za softversko rješenje (European Software Excellence Awards), koja je održana u Berlinu na Evropskoj konvenciji nezavisnih prodavaca softvera (Euro-pean ISV Convention) 2012. godine. Novi sistem je integrisan sa okolnim IT/NT sistemima i ima automatsko slanje zadataka (zadaci se automatski dodjeljuju tehničaru na osnovu njegove lokacije, broja već dodijeljenih prijava, itd). U junu 2011. godine, PSTN mreža je centralizovana kroz smanjenje glavnih mrežnih elemenata centrala od približno 50%. Central-izovana i modernizovama PSTN mreža je spremna za gladak i postepeni prelazak na fiksnu mrežu koja je bazirana na IP-u. Da bi bio u mogućnosti da pruži inovativne servise u bliskoj budućnosti, Crnogorski Telekom je uveo IP Multimedia System i započeo sa pre-bacivanjem korisnika na novu IMS platformu.

U aprilu 2011. godine, da bi još više povećao kvalitet i pouzdanost servisa, Crnogorski Telekom je u Bijelom Polju pustio u rad rješenje za oporavak od katastrofe (Disaster Recovery Site). Crnogorski Telekom je prva i jedina telekomunikaciona kompanija u Crnoj Gori koja ima rješenje za oporavak od katastrofe (Disaster Recovery Site) čime se omogućuje neprekidnost poslovanja.

ADSL

Druga polovina 2011 godine je obilježena energičnom marketinškom kampanjom za promociju ADSL-a za poslovne i rezidencijalne korisnike gdje je ponuđena besplatna oprema, što je predstavljalo promotivnu ponudu koja je osigurala da na kraju 2011. godine bude skoro 65 hiljada korisnika koji su pretplaćeni na neki od ADSL paketa, što predstavlja povećanje od 7.000 ili 13% iz godine u godinu. Na kraju 2011. godine, ADSL je zauzimao 84.8% tržišta širokopojasnog Interneta.

Extra TV

ExtraTVplatformaje unaprijeđena krajem marta 2011. godine čime su omogućeni bolji signal i dodatne mogućnosti. Tokom godine, interaktivne mogućnosti na Extra TV-u su dalje unaprijeđene kroz noviportal, aplikaciju koja je razvijena u saradnji sa vodećim crnogor-skim novinskim kućama. Uz to, korisnici Extra TV-a, od 2011. godine mogu pristupiti Fejsbuku putem njihovih TV ekrana.

Na kraju 2011. godine, više od 50.000 korisnika koristilo je usluge Extra TV-a, što je povećanje od 9.000 ili 22% u odnosu na prethodnu godinu. Korisničko zadovoljstvo korisnika Extra TV-a je veoma visoko. Extra TV je imao najznačajniji udio u povećanju tržišnog udjela, pa je tokom 2011. godine kompanija učvrstila svojuvodećupozicijunatelevizijskomtržištu dostigavši 41% tržišnog udjela.

Projekat ‘optika do kuće’ (FTTH)

Tokom 2011. godine, Crnogorski Telekom je nastavio da uvodi optičku infrastrukturu do zgrada gdje već postoje bakarni kablovi, što je podržavano drugim ponudama, npr. povećanje brzine po atraktivnim cijenama, dvije telefonske linije i mogućnost za povezivanje više prijemnika u slučaju Extra TV-a. U Podgorici, važna rezidencijalna područja su tokom 2011. godine pokrivena uslugom optike do kuće.

Integris – ICT (Information and Communication Technology) servis

Crnogorski Telekom je tokom 2011. godine odabran kao provajder ICT usluga od strane više od 20 kompanija na crnogorskom tržištu. Banke, maloprodajni objekti, kompanije, mala i srednja preduzeća, odlučili su da koriste Integris servis. Integris čine tri grupe rješenja: Integrinet – najbliže rješenje našem ključnom poslovanju, rješenja koja omogućavaju brzu i efikasnu komunikaciju na osnovu razvijene i povezane mrežne infrastrukture; Integridesk – rješenja koja omogućavaju integraciju softvera i hardvera na korisničkim radnim stani-cama; Integribiz – rješenja koja su prilagođena individualnim potrebama korisnika.

Programi lojalnosti

Program lojalnosti po nazivu “Ritam Klub”je u junu 2011. godine postao dostupan i za pripejd korisnike data usluga. Tokom 2011. godine, portfolio poklona za Ritam Klub je takođe unaprijeđen.Lojalnost korisnika raste iz godine u godinu, što pokazuje 35.000 korisnika T-Com usluga, 35.000 postpejd korisnika T-Mobile usluga i preko 154.000 pripejd korisnika T-Mobile usluga koji su se pridružili Ritam Klubu do kraja 2011. godine.

U oktobru 2011. godine, Crnogorski Telekom je, zajedno sa Hipotekarnom Baknom, predstavio Premium kartice, bankovne kartice koje su zajednički brendirane. Korisnici Crnogorskog Telekoma, koristeći ovu karticu, mogu ostvariti popuste u više od 100 objekata širom Crne Gore dok god korsite usluge Crnogorskog Telekoma. Za tri mjeseca, 6.000 korisnika se prijavilo za ovu uslugu.

Peta godišnjica T-Brenda

U septembru 2011. godine, Crnogorski Telekom je proslavio petu godišnjicu T-brendova u Crnoj Gori sa specijalnim ponudama za korisnike: 5 nedelja besplatnog mobilnog Interneta (250MB je uključeno) 5 nedelja svih kanala i paketa uključenih svim Extra Trio korisnicima (dodatni paketi) 5 Smart telefona za 5 eura

Kanali prodaje Crnogorski Telekom je razvio kanale prodaje sa ciljem pružanja najboljeg servisa svojim rezidencijalnim i poslovnim korisnicima. Direktni kanali prodaje Crnogorskog Telekoma sastoje se od mreže od 12 T-šopova, 2 front deska i veb šopa. Indirektni kanali prodaje Crnogorskog Telekoma uključuju partnersku mrežu šopova (koja se sastoji od 12 ekskluzivnih partnerskih šopova koji koriste sličan dizajn kao šopovi Crnogorskog Telekoma), mrežu dilera, rezidencijalnu teleprodaju, prodaja “od vrata do vrata”. Mreža dilera se sastoji od približno 1100 ugovorenih tačaka prodaje za pripejd vaučere i SIM kartice.

Poslovne korisnike uslužuju menadžeri prodaje za ključne korisnike koji vode brigu o 400 ključnih klijenata, koordinatori za mala i sred-nja preduzeća koji su zaduženi za SME (mala i srednja preduzeća) i male kancelarije i kancelarije u domovima - SOHO (Small office/home office), kao i kroz poslovnu teleprodaju. Ključni korisnici su podijeljeni po djelatnosti (npr. banke, hoteli, veliki proizvođači, vlada, itd.) I manje kompanije su podijeljene po regijama.

28 29

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

Finansijska 2011. godinaIzvještaj menadžmenta za finansijsku 2011. godinuUprkos tome što je 2011. godina je bila godina izazova u operativnom i finansijskom smislu, usljed ekonomskog pada i otežanih uslova na tržištu, Crnogorski Telekom se fokusirao na proširivanje i fiksnih i mobilnih širokopojasnih servisa, omogućivanje pristupa kroz optiku, proširenje ICT servisa (Integris) kao i na poboljšanje govornih servisa. U segmentu fiksnih govornih servisa, Crnogorski Telekom je zadržao stabilnu bazu korisnika, dok se broj korisnika ADSL-a i Extra TV-a značajno povećao. U postpejd segmentu mobilne telefonije, Crnogorski Telekom je zadržao vodeću poziciju, ali je i postao prvi izbor poslovnih korisnika u Crnoj Gori.

Iako je broj korisnika rastao, Crnogorski Telekom je iskusio umjeren i ograničen pad prihoda. Sa ograničavanjem smanjenja iz godine u godinu na samo 1,5%, Crnogorski Telekom je sa prihodima od 117,2 miliona eura, imao bolje rezultate u odnosu na većinu članica grupe. Maloprodajni prihodi su povećani. Glavni efekti smanjenja prihoda, u odnosu na 2010. godinu, povezani su sa: prihodima interkonekcije (-17%) kao posljedica umanjenja cijene mobilne terminacije kao i manjeg dolaznog saobraćaja, maloprodajnih fiksnih govornih prihoda (-5,1%) i prihoda pripejda mobilne telefonije (-2,4%). Takva situacija je djelimično nadomještena povećanjem ADSL prihoda (+16%), prihodima od IPTV-a (+23%), postpejd prihoda mobilne telefonije (+6,2%) i prihodima od data servisa (+8,6%), što je uslovljeno Integris servisom.

Kao rezultat neprekidnog i uspješnog truda da se poveća efikasnost i poboljša baza troškova, u isto vrijeme su i operativni troškovi isključujući specijalne efekte opali godinu za godinom za 2,3 miliona eura (-3,1%).

Neznatan pad prihoda i ekonomičnost, rezultirali su povećanjem zarade prije odbijanja kamata, poreza i amortizacije (EBITDA) iz godine u godinu na 45,2 miliona eura, isključujući specijalne uticaje, u iznosu od 1.3%.

Glavna postignuća

Pad prihoda je ograničen na 1,5%, sa ukupnim prihodom u iznosu od 117,2 miliona eura uglavnom zahvaljujući razvojem prihoda u govornim servisima, što je djelimično nadoknađeno povećanjem prihoda u segmentu Interneta, TV-a i ICT servisa.

Zarada prije odbijanja kamata, poreza i amortizacije (EBITDA), isključujući specijalne uticaje, povećana je za 1,3%, na 45,2 miliona eura, čime je postignuta margina od 38,6%.

Kapitalni rashodi su iznosili 14,9 miliona eura, od čega je 10 miliona eura za T-Com (uglavnom za IPTV, IMS, razvoj optičke mreže, razvoj infrastructure i IT sistema) i 4,9 miliona eura za T-Mobile (većinom ulaganja u jezgro mreže i radio mrežu, razvoj platform i IT sistema)

Dividenda za 2010. godinu u iznosu od 18 miliona eura, isplaćena je u julu

30 31

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

Udio u prihodima i EBITDA bez specijalnih efekata, nakon konsolidacije

T-Mobile46%

T-Com54%

U 2011. godini, broj korisnika fiksne telefonije je bio stabilan. Povećanje prihoda od ADSL-a je usljed povećanja baze korisnika za 7.300 ili 13%. Prihodi za IPTV su uvećani usljed povećanja broja korisnika za 9.000 iz godine u godinu ili 22%.

166.7

57.4

41.2

167.5

64.7

50.2

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

Pretplatnici fiksne telefonije

Hilj

ade

ADSL pretplatnici Extra TV pretplatnici

2010 2011

Kretanje broja korisnika fiksnih servisa

Na kraju 2011. godine, 402.000 korisnika je koristilo usluge T-Mobile mreže što je 55.800 manje u odnosu na kraj 2010. godine, što predstavlja pad od 12%. Smanjenje u segmentu korisnika postpejd usluga (-22.800; -15%) je uzrokovano promjenom zvanične metodologije izvještavanja. Na kraju 2011. godine, broj korisnika mobilne telefonije koji koriste Internet, povećao se za 35% iz godine u godinu.

152.7

305.1

457.8

59.3

129.9

272.0

402.0

80.1

0.0

50.0

100.0

150.0

200.0

250.0

300.0

350.0

400.0

450.0

500.0

Postpaid korisnici

Kretanje broja korisnika mobilnih servisa

Prepaid korisnici

Total Korisnici mobilnoginterneta

Hilj

ade

2010 2011

40

41

42

43

44

45

46

44,6

45,2

2010

Mill

ioni

EU

R

2012

EBITDA (bez specijalnih efekata)

T-Mobile48%

T-Com52%

33

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

34 35

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

This version of our report/ the accompanying documents is a translation from the original, which was prepared in Montenegrin. All possible care has been taken to ensure that the translation is an accurate representation of the original. However, in all matters of interpretation of information, views or opinions, the original language version of our report takes precedence over this translation.

CRNOGORSKI TELEKOM A.D. PODGORICAFinansijski izvještaji sastavljeni u skladu sa Međunarodnim standardima finansijskog izvještavanja

Zagodinuzavršenu31.decembra2011.

36 37

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

SADRŽAJ

StranaIzvještaj o Finansijskom Položaju 39Izvještaj o Sveobuhvatnom Prihodu 40Izvještaj o Tokovima Gotovine 41Izvještaj o Promjenama na Kapitalu 42Napomene uz finansijske izvještaje 43-108

39

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

Na dan, Napomene 31. decembar 2011. 31. decembar 2010.

AKTIVAStalna imovinaNematerijalna ulaganja 5 12.816.165 13.317.857 Gudvil 6 941.624 941.624Nekretnine i oprema 7 104.433.855 113.818.346 Finansijska sredstva raspoloživa za prodaju 8 25.374 25.374Dugoročni krediti i ostala potraživanja 9 7.262.081 8.202.692 Ukupna stalna imovina 125.479.099 136.305.893

Obrtna imovinaGotovina i gotovinski ekvivalenti 10 1.871.155 1.737.783 Kratkoročni depoziti u bankama 11 45.200.000 36.200.000 Potraživanja od kupaca i ostala potraživanja 12 20.054.375 22.703.715 Dati avansi i aktivna vremenska razgraničenja 13 2.506.096 2.411.387 Zalihe 14 2.131.604 2.757.894 Izdvojena novčana sredstva 15 222.252 1.465.667 Ukupna obrtna imovina 71.985.482 67.276.446

Ukupno aktiva 197.464.581 203.582.339

PASIVAKratkoročne obavezeObavezepremadobavljačimaiostaleobaveze 19 9.163.056 12.692.821Pasivna vremenska razgraničenja i primljeni avansi 20 14.736.682 15.186.990 Obaveze za porez na dobit 2.470.652 2.494.610 Rezervisanja 21 1.727.157 1.962.359 Ukupne kratkoročne obaveze 28.097.547 32.336.780

Dugoročne obavezeOdložene poreske obaveze 22 2.159.941 2.583.144 Rezervisanja 21 768.464 722.030 Ostale dugoročne obaveze 3.449 3.449 Ukupne dugoročne obaveze 2.931.854 3.308.623

Ukupne obaveze 31.029.401 35.645.403

KAPITALKapitalirezervepripisiveakcionarimaAkcijskikapital 17 140.996.394 140.996.394 Statutarne rezerve 18 8.046.359 7.074.778 Neraspoređena dobit 17.392.427 19.865.764Ukupanakcijskikapitalirezerve 166.435.180 167.936.936

Ukupnopasiva 197.464.581 203.582.339

Napomene na stranama od 43 do 108 čine sastavni dio ovih finansijskih izvještaja.

Ovi finansijiski izvestaji su odobrene od strane Odbora direktora Crnogorskog Telekoma A.D. i potpisani u njihovo ime od strane:

Ruediger Schulz Manfred Knapp Chief Executive Officer Chief Financial Officer

IZVJEŠTAJ O FINANSIJSKOM POLOŽAJU Iznosi u EUR

40 41

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

IZVJEŠTAJOSVEOBUHVATNOMPRIHODU Iznosi u EUR

Zagodinuzavršenu31.decembraNapomena 2010 2009

Tokovi gotovine iz poslovnih aktivnosti

Gotovina generisana iz poslovnih aktivnosti 36 39.798.799 40.057.772 Plaćene kamate 28 (55.875) (14.164) Plaćen porez na dobit 29 (2.533.205) (1.499.330)Neto priliv gotovine iz poslovnih aktivnosti 37.209.719 38.544.278

Tokovi gotovine iz aktivnosti investiranjaNabavka osnovnih sredstava i nematerijalnih ulaganja 5,7 (13.922.285) (15.993.280)Smanjenje/(povećanje) kratkoročnih depozita u bankama 11 (9.000.000) 9.000.000 Naplaćene kamate 28 2.303.825 3.065.503 Smanjenje/(povećanje) dugoročnih kredita zaposlenima i ostalih potrazivanja 9 452.235 159.742Neto odliv gotovine iz aktivnosti investiranja (20.166.225) (3.768.035)

Tokovi gotovine iz aktivnosti finansiranjaPlacene dividende vecinskim I manjinskim akcionarima (16.910.122) (36.220.052) Neto odliv gotovine iz aktivnosti finansiranja (16.910.122) (36.220.052)

Neto smanjenje gotovine i gotovinskih ekvivalenata 133.372 (1.443.809)

Gotovina i gotovinski ekvivalenti na početku perioda 1.737.783 3.181.592Gotovina i gotovinski ekvivalenti na kraju perioda 10 1.871.155 1.737.783

Napomene na stranama od 43 do 108 čine sastavni dio ovih finansijskih izvještaja.

Iznosi u EUR

Zagodinuzavršenu31.decembraNapomena 2011 2010

Prihodi

Usluge fiksne telefonije i interneta 23 a 63.092.700 63.900.781 Usluge mobilne telefonije 23 b 53.796.428 54.551.467Ukupni prihodi 116.889.128 118.452.248

Ostali poslovni prihodi 458.687 459.707

Troškovi poslovanjaTroškovi zaposlenih 24 (24.791.586) (25.445.499) Troškovi amortizacije i obezvređenja 25 (24.694.691) (22.280.082) Troškovi usluga drugih operatera 26 (19.977.764) (22.943.869) Nabavna vrijednost prodate telekomunikacione opreme (6.153.642) (4.688.161) Ostalitroškoviposlovanja 27 (25.598.505) (25.062.636)Ukupno troškovi poslovanja (101.216.188) (100.420.247)

Dobit iz poslovanja 16.131.627 18.491.708

Finansijski prihodi 28 2.729.957 3.925.398 Finansijski rashodi 28 (315.890) (593.846)Finansijski prihodi -neto 2.414.067 3.331.552

Dobit prije oporezivanja 18.545.694 21.823.260

Porez na dobit 29 (2.047.450) (2.391.641)

Ukupni sveobuhvatni prihod za godinu pripisiv: 16.498.244 19.431.619

Akcionarima društva 16.498.244 19.431.619

Zarada po akciji Društva u toku perioda (izražena u EUR po akciji)

- osnovna 30 0,3490 0,4110 - čista zarada po akciji 30 0,3490 0,4110

Napomene na stranama od 43 do 108 čine sastavni dio ovih finansijskih izvještaja.

IZVJEŠTAJ O SVEOBUHVATNOM PRIHODU

42 43

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

IZVJEŠTAJ O PROMJENAMA NA KAPITALU

Akcijski kapital Statutarne rezerve Neraspoređena dobit Ukupno

Stanje 1. januara 2010. godine 140.996.394 5.644.103 88.864.820 235.505.317 Dividende - - (87.000.000) (87.000.000)

Prenos u statutarne rezerve (Napomena 18) -

1.430.675 (1.430.675) - Ukupni sveobuhvatni prihod za godinu 2010 - - 19.431.619 19.431.619 Stanje 31. decembra 2010. godine 140.996.394 7.074.778 19.865.764 167.936.936

Stanje 1. januara 2011. godine 140.996.394 7.074.778 19.865.764 167.936.936 Dividende - - (18.000.000) (18.000.000) Prenos u statutarne rezerve (Napomena 18)Ukupni sveobuhvatni prihod za godinu 2011 - 971.581 (971.581) -Stanje 31. decembra 2011. godine - - 16.498.244 16.498.244Balance at December 31, 2011 140.996.394 8.046.359 17.392.427 166.435.180

Napomene na stranama od 43 do 108 čine sastavni dio ovih finansijskih izvještaja.

OPŠTE INFORMACIJE

Telekom Crne Gore A.D. (u daljem tekstu: “Telekom“ ili “Društvo“), pruža usluge fiksne i mobilne telefonije, internet i ostale telekomuni-kacione usluge u Crnoj Gori.

Društvo obezbjeđuje pružanje usluga fiksne telefonije u Republici Crnoj Gori, lokalne, nacionalne i međunarodne telefonske usluge, kao i širok spektar ostalih telekomunikacionih usluga, uključujući rentiranje mreža, mreže podataka i usluge kablovske televizije. U skladu sa Zakonom o elektronskim komunikacijama Republike Crne Gore, Društvu je 31. decembra 2003. godine zvanično ukinuto ekskluzivno pravo u pružanju usluga fiksne telefonije u Republici Crnoj Gori.

Telekom Crne Gore A.D., Podgorica je osnovan i registrovan u Privrednom sudu u Podgorici 31. decembra 1998. godine Rješenjem broj Fi. 5490/98, nakon statusne transformacije i razdvajanja telekomunikacija i pošte iz Javnog preduzeća Pošta, Telegraf i Telekomunikacije Crne Gore (u daljem tekstu “JP PTT Crne Gore”).

U skladu sa Zakonom o privrednim društvima, dana 6. novembra 2002. godine izvršena je preregistracija Društva u Centralnom registru Privrednog suda u Podgorici pod registracionim brojem 4-0000618/001.

Tokom 2000. godine, Telekom je razvio GSM 900 mrežu mobilne telefonije i u maju 2000. godine počeo sa njenim komercijalnim korišćenjem kao provajder mobilne telefonije. Telekom je 28. jula 2000. godine registrovao Monet d.o.o. (koji je kasnije preimenovan u T-mobile d.o.o.) kao svoje zavisno preduzeće u potpunom vlasništvu, nakon čega je cjelokupno poslovanje mobilne telefonije prenešeno na Monet. Tržište mobilne telefonije u Crnoj Gori se liberalizovalo i Crnogorski Telekom (T Mobile CG d.o.o., kao njegova kćerka kom-panija prije datuma spajanja u 2009 godini) dijeli tržište sa još dva operatera - “Telenor” d.o.o. i M tel d.o.o.

Crnogorski Telekom A.D. takodje pruža internet usluge, iznajmljivanje linija, reprodukciju kompjuterskih medija, savjetodavne usluge i izradu kompjuterskog softvera. Do datuma spajanja ove usluge je pružao Internet Crna Gora d.o.o., Podgorica, preduzeće u potpunom vlasništvu Telekom-a.

Nakon uspješno sprovedenog privatizacionog tendera, Magyar Telekom Nyrt. (u daljem tekstu: Magyar Telekom) je postao većinski vlas-nik Crnogorskog Telekoma A.D. Magyar Telekom je 31. marta 2005. godine preuzeo kontrolu nad 51,12% akcija Crnogorskog Telekom A.D. i do kraja 2005. godine povećao učešće na 76.53% udjela u akcijskom kapitalu. Od tog datuma učećce Magyar Telekoma se nije mijenjalo. Deutsche Telekom AG je krajnji vlasnik Magyar Telekom koji posjeduje 59.21% akcija.

Na dan 30. april 2009. godine, Društvo je posjedovalo 100% kapitala T-mobile CG d.o.o., crnogorskog provajdera mobilne telefonije i 100% kapitala Interneta CG d.o.o.

Skupština Akcionara Crnogorskog Telekom AD je 30. aprila 2009. godine donijela odluku o spajanju njegovih kćerki kompanija T Mo-bile CG d.o.o i Internet CG d.o.o u ‘Crnogorski Telekom AD’. U skladu sa Zakonom o privrednim društvima, spajanje je registrovano 11. maja 2009. godine u Centralnom registru Privrednog suda u Podgorici pod registracionim brojem 4-0000618/028. Sjedište Telekoma je u Podgorici, Republika Crna Gora, ulica Moskovska 29. Podgorica. Na dan 31. decembra 2011. godine, Društvo je imalo 759 zaposlenih (na dan 31. decembra 2010. godine 843 zaposlenih).

44 45

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

1. Opšte informacije (Nastavak)

Istragaodređenihkonsultantskihugovora

Kao što je i ranije navedeno, u toku obavljanja revizije finansijskih izvještaja Magyar Telekoma za 2005. godinu, PricewaterhouseCoo-pers Könyvvizsgáló és Gazdasági Tanácsadó Kft. (PWC) je identifikovao dva ugovora čija priroda i poslovne namjere nisu bile jasno iskazane. U februaru 2006. godine, Odbor za reviziju Magyar Telekoma, većinskog vlasnika Društva, angažovao je White & Case LLP (“nezavisne istražitelje” ili “White & Case”), svoje nezavisne pravne savjetnike, kako bi obavili unutrašnju istragu po pitanju da li je Mađar Telekom, ili neka njegova kompanija, izvršio plaćanja po osnovu ovih ili nekih drugih ugovora, potencijalno zabranjenih od strane Američkih zakona i regulativa, uključujući Dekret o postupcima strane korupcije („FCPA“), ili internu politiku Društva. Odbor za reviziju je informisao Američki odsjek za pravdu („DOJ“) i Američku komisiju za hartije od vrednosti („SEC“) i Mađarski nadležni organ za finansi-jsku kontrolu o unutrašnjoj istrazi.

Odbor za reviziju je 2. decembra 2009. godine dostavio Bordu Direktora Mađar Telekoma „Izvještaj o istrazi Odboru za reviziju Magyar Telekoma“, od 30. novembra 2009. godine (Finalni Izvještaj). Odbor za reviziju je nagovijestio da smatra da je pripremanjem finalnog izvještaja, a na bazi trenutnih dokaza, White & Case kompletirao svoju nezavisnu unutrašnju istragu.

Finalni izvještaj sadrži sledeće zaključke i dokaze koji su na raspolaganju Odboru za reviziju i njegovim savjetnicima:

Informacije koje je sakupio Odbor za reviziju i njegovi savetnici u toku istrage pokazuje grubo nepoštovanje i nedostatak posvećenosti za uspostavljanje saglasnosti na najvišim nivouima Magyar Telekoma, Crnogorskog Telekoma i Makedosnkog Telekoma tokom peri-oda za koji je sprovedena istraga.

Kao što je i ranije navedeno, u slučaju pomenutih ugovora, nema „dovoljno dokaza da se utvrdi da su 7 miliona eur troškova vezanih za četiri konsultantska ugovora...napravljeni za legitimne poslovne svrhe“ kao i da postoji „potvrdan dokaz da su pomenuti troškovi služili u neispravne svrhe“. Pomenuti ugovori nisu pravilno prikazani u finansijskim izvještajima Magyar Telekom, kao ni njegovih pridruženih lica. Dva ugovora u ukupnom iznosu od EUR 2.88 miliona se odnose na Crnogorski Telekom, samim tim i u kćerke kompanije, dok se druga dva ugovora odnose na druge članice Grupe.

Godine 2007., Vrhovni državni tužilac Republike Crne Gore obavijestio je Odbor direktora Crnogorskog Telekoma o svom zaključku da ugovori koji su predmet unutrašnje istrage u Crnoj Gori ne sadrže elemente koji se mogu protumačiti kao kriminalne radnje na osnovu kojih bi se u Republici Crnoj Gori mogle podnijeti tužbe. Međutim, Vrhovnom Državnom Tužiocu Crne Gore je dostavljana sva nova dokumentacija, svi novi podaci, koji su postali dostupni Crnogorskom Telekomu a povezani su sa slučajem.

Takođe, Ministarstvo unutrašnjih poslova Makedonije i Kancelarija glanog tužioca Mađarske počeli su istražne ativnosti koje su pre-thodno bile predmet interne istrage. Ove istražne radnje se nastavljaju i svi relevantni partneri Crnogorskog Telekoma će nastaviti da sarađuju na ovim istragama.

DOJ i SEC su takođe počele svoje istražne aktivnosti koje su prethodno bile predmet interne istrage. Tokom 2011. godine Magyar Tele-kom je zaključio finansijsko poravnanje sa DOJ i SEC kako bi se zatvorila njihova dalja istraga. Ovim poravnanjem je zatvorena istraga koju su DOJ i SEC vodili u vezi sa učešćem Magyar Telekoma u pomenutom slučaju.

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika

2.1. Osnova za sastavljanje

Finansijski izvještaji Crnogorskog Telekoma A.D. su pripremljeni u skladu sa Međunarodnim Standardima Finansijskog Izvještavanja (MSFI) koje je objavio Odbor za međunarodne računovodstvene standarde (MRSO), koji su bili na snazi u periodu sastavljanja finan-sijskih izvještaja Društvo i u skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji Crne Gore. Finansijski izvještaji su sastavljeni u skladu sa konvencijom istorijskog troška.

Društvo ima obavezu da vodi svoje računovodstvene evidencije i sastavlja finansijske izvještaje u skladu sa Zakonom o računovodstvu i reviziji Republike Crne Gore (“Sl. list RCG”, br. 69/2005), i posebno u skladu sa relevantnom zakonskom odlukom koja definiše obaveznu primjenu Međunarodnih računovodstvenih standarda (“MRS“) u Republici Crnoj Gori (“Sl. list RCG”, br. 69/2002). Shodno tome, Međunarodni standardi finansijskog izvještavanja (MSFI) su prvi put primenjeni za finansijske izvještaje koji obuhvataju godinu koja počinje 1. januara 2003. godine.

Zvanična valuta u Republici Crnoj Gori i funkcionalna valuta Crnogorskog Telekoma A.D. je Euro (EUR).

Finansijski izvještaji Društva su predlaženi za odobrenje od strane Borda Direktora Društva. Godišnja Skupština akcionara, koja je au-torizovana da odobri i prihvati finansijske izvještaje, ima pravo da zahtijeva promjene prije prihvatanja. S obzirom da su većinski akcionari istovremeno i članovi Borda Direktora Duštva koje predlaže finansijske izvještaje, mogućnost potencijalnih izmjena od strane Skupštine akcionara je malo vjerovatna, i nije se dešavala u prošlosti. Standardi, dopune i tumačenja važeći i usvojeni u 2011. godini

U tekućem periodu Društvo je usvojilo sve nove i revidirane standarde i interpretacije, koje je objavio Odbor za međunarodne računovodstvene standarde (MRSO) i Komitet za Tumačenja Međunarodnih finansijskih standarda (IFRIC), a koje su važne za poslovanje Društva i koje su u primjeni u izvještajnom periodu koji je počeo 1. januara 2011. godine. Njihova inicijalna primjena nije imala materijal-nog uticaja na prikazane rezultate poslovanja Društva, njegov finansijski položaj ili tokove gotovine. Pregled novih i revidiranih standarda i interpretacija uključuje sljedeće:

46 47

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.1. Osnova za sastavljanje (nastavak)

Standardi,dopuneitumačenjavažećiiusvojeniu2011.Godini

- MRS 24 (revidiran) – U novembru 2009, Odbor za međunarodne računovodstvene standarde (MRSO) je izdao revidiranu verziju MSR 24 Povezana pravna lica - Objelodanjivanje. Prije revidiranja standarda, ukoliko je Vlada kontrolisala, ili imala značajan uticaj u društvu, društvo je bilo obavezno da objelodani informacije o svim transakcijama sa svim ostalim društvima koja su takodje bila kontrolisana od strane iste Vlade, ili u kojima je Vlada imala značajan uticaj. Revidirani standard takodje zahtijeva odredjena objelodanjivanja koja su važna za korisnike finansijskih izvještaja, ali eliminiše zahtjeve za objelodanjivanjem informacija o transakcijama, čije je prikupljanje skupo i koje su od man-jeg značaja za korisnike. Uravnoteženje se postiže na način sto se zahtijeva objelodanjivanje onih transakcija koje su individualno i kolektivno značajne. Takodje, MRSO je pojednostavio definiciju povezanog lica i sklonio nekonzis-tentnosti. Revidirani standard će biti primijenjen za finansijske periode koji počinju na dan, ili poslije 1. januara 2011. godine. Revidirani standard nije imao značajnog uticaja na finansijske iskaze Društva.

NoviirevidiraniStandardiiInterpretacijevažećiu2011alinisurelevantnizaDruštvo

- Dopuna MRS 32 pod nazivom ’Klasifikacija prava preče kupovine akcija iz novih emisija ’ objavljena je u oktobru 2009. godine. Dopuna se bavi pitanjem računovodstvenog obuhvatanja prava na kupovinu akcija iz novih emisija denominovanih u valuti koja nije funkcionalna valuta emitenta pod uslovom da su određeni uslovi ispun-jeni. Pomenuta prava na akcije sada se klasifikuju u okviru kapitala, bez obzira na valutu u kojoj je cijena izvršenja (odnosno cijena po kojoj će se opcija realizovati) iskazana. Izmjena i dopuna zahtijeva da ovakva prava nude svim postojećim akcionarima i klasificiraju se kao kapital. Klasifikacija ne zavisi od valute u kojoj je ostvarena cijena izražena. Izmjene i dopune nisu imali nikakav utjecaj na financijske izvještaje Društva zato što Crnogorski Telekom nema takve instrumente.

- MSFI 1 Odbor za međunarodne računovodstvene standarde (MRSO) je revidirao MSFI 1 u januru 2010 godine i u Decemb-ru 2010. Kako Društvo izvještava u skladu sa MSFI već duži niz godina, ni originalni standard ni njegova revizija nusu od uticaja na Društvo.

4 (revidiran) MRS 19 - Limit za sredstva definisanih za beneficije, minimalni zahtjevi financiranja i njihova interakcija. U novembru 2009, IASB izdao je dopunu IFRIC 14, koji se ispravlja nenamjerne posljedice IFRIC 14. Bez izmjena i dopuna, u nekim okolnostima Društva ne smiju da priznaju dobrovoljne pretplate za minimal-ni doprinos kao sredstvo. Izmjena i dopuna dopušta da Društvo prizna ovakve pretplate kao sredstvo. Ova izmjena se ne odnosi se na Crnogorski Telekom kao Društvo jer ono definisano šeme benificija nakon penzionisanja.

IFRIC 19, ‘Gašenje finansijskih obaveza instrumentima kapitala’, Tumačenje predstavljeno u Novembru 2009. godine pojašnjava računovodstveni postupak preduzeća u situaciji kada preduzeće ponovo ugovara sa povjeriocem uslove izmirenja finansijske obaveze i kada pregovori rezultiraju emitovanjem akcija koje povjerilac prima, čime preduzeće izmiruje svoju finansijsku obavezu dijelom ili u cjelosti (zamjena duga za kapital). Izmjene i dopune nemaju uticaja na objelodanjivanje u finansijskim iskazima Društva kako ono ne koristi vlasničke instrumente za gašenje finansijskih obaveza.

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.1. Osnova za sastavljanje (nastavak)

Objavljenistandardi,interpretacijeiizmjenestandardakojijošnisustupilinasnaguinisuranijeusvojeniodstraneDruštva

- MRS 1 (revidiran) - IASB objavljene izmjene i dopune MRS 1 Prezentacija finansijskih izvještaja u junu 2011. Izmjene i dopune MRS 1 zadržava pristup ‘jedan ili dva izvještaja’ po izboru Društva i samo se mijenja način kako se ostala sveobuhvatna dobit prikazuje: zahtijeva posebno objelodanjivanje podzbirova za one elemente koji mogu biti rekla-sifikovani u račun dobitka ili gubitka u bilansu uspjeha (koji se mogu ponovo priznati) kao i one elemente koji neće biti reklasifikovani. Revidirani standard će biti primijenjen za finansijske periode koji počinju na dan, ili poslije 1. jula 2012. Evropska unija još nije prihvatila izmjene i dopune standarda

- MRS 19 (revidiran) - IASB je objavio izmjene i dopune MRS 19 - Primanja zaposlenih u junu 2011. Izmjene su usresređene na sljedeća ključna područja:

- Priznavanje (samo unaprijed definisane benefit planove) - ukidanje “koridor pristupa “ - Prezentacija(samo unaprijed definisane benefit planove) - dobici i gubici koji proizlaze iz ponovnog odmjeravanja

trebao bi biti prikazan (samo) u ostalom sveobuhvatnom prihodu (eliminisanje preostalih opcija) - Objelodanjivanje - povećanje stavki za objelodanjivanje, npr. - karakteristike unaprijed definisanih benefit planova društva, - iznosi priznati u financijskim izvještajima, - rizici koji proizlaze iz unaprijed definisanih benefit planova i - učešće u planovima koje obuhvataju više poslodavaca - Poboljšane / pojašnjene smjernice koje se odnose na nekoliko područja standarda, npr. - klasifikacija benefita, - kriznavanje otpremnine i - kamatna stopa koja se odnosi na očekivani povraćaj sredstava iz plana. Revidirani standard će biti primijenjen za finansijske periode koji počinju na dan, ili poslije 1. januara 2013. Ne očekujemo da će usvajanje izmijenjenog standarda dovesti do značajnih promjena u financijskim izvještajima Društva. Evropska unija još nije prihvatila izmjene i dopune standarda.

- MRS 32 (revidiran) - IASB je objavio izmjene i dopune MRS-a 32 Financijski instrumenti: Objava se desila u Decembru 2011. Izmjene i dopune MRS-a 32 pojašnjava IASB zahtjeve za prebijanje finansijskih instrumenta. Amadman upućuje na nedoslednosti u dosadašnjoj praksi pri primjeni prebijanja na osnovu kriterijuma iz MRS-u 32. Odrađene izjave su pojašnjene, kao:

- značenje “trenutno ima zakonsko pravo prebiti priznate iznose”, a - da se bruto poravnanja mogu smatrati ekvivalentnim neto poravnanjima.Revidirani standard će biti primijenjen za finansijske periode koji počinju na dan, ili poslije 1. Januara 2014. Zahtijeva se retroaktivana primjena ovog amandmana. Ne očekujemo da će usvajanje izmijenjenog standarda dovesti do značajnih prom-jena u finansijskim izvještajima Društva. Evropska unija još nije prihvatila izmjenu standarda.

48 49

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.1. Osnova za sastavljanje (nastavak)

Objavljenistandardi,interpretacijeiizmjenestandardakojijošnisustupilinasnaguinisuranijeusvojeniodstraneDruštva

- MSFI 7 (revidiran) Odbor za međunarodne računovodstvene standarde (MRSO) je revidirao MSFI 7 Finansijski Instrumenti: Objelo-danjivanje je odrađeno u oktobru 2010. Dopuna zahtijeva dodatna objelodanjivanja o transferima finansijskih sredstava koja ne rezultiraju potpunim prestankom priznavanja, ili zahtijevaju stalnu uključenost. Ovo je omogućilo korisnicima finansijskih instumenata da poboljšaju njihovo razumijevanje ovakakvih transakcija (na primjer, sekuritizacije), uključujući razumijevanje mogućih uticaja preostalih rizika kod preduzeća koje vrši transfer sredstava. Dopuna takođe zahtijeva početno priznavanje uko-liko neprorcionalan iznos ovakvih sredstava se koristi pri kraju perioda za izvještavanje. Revidirani standard će biti primijenjen za finansijske periode koji počinju na dan, ili poslije 1. jula 2011. godine. Ranija primjena ove dopune je sprovedena. Društvo ne očekuje da će usvajanje ovoga standarda imati značajnog evekta na finansijske izvještaje Društva. Evropska Unija još uvijek nije usvojila dopunu standarda.

IASB objavio je amandmane MSFI 7 Financijski instrumenti: Objavljeana u decembru 2011. IASB i FASB (Financial Account-ing Standards Board) su izdali zajedničke zahtjeve objavljivanja koji bi trebali pomoći da se bolje procijeni uticaj ili potencijalni uticaj dogovora o prebijanju na finansijski položaj društva. Zajednički zahtjevi za objavljivanje su poboljšali transparentnost u izvještavanju u pogledu ublažavanja kreditnog rizika, uključujući objavljivanje kolaterala datih ili primljenih. Revidirani standard će biti primijenjen za finansijske periode koji počinju na dan, ili poslije 1. januara 2013. Obavezna je retroaktivna primjena standarda. Ne očekujemo da će usvajanje izmijenjenog standarda dovesti do značajnih promjena u finansijskim izvještajima objavljivanja Društva. Evropska unija još nije prihvatila izmijenjeni standarda.

- MSFI 9 Finansijski instrumenti. Standard predstavlja prvi dio projekta zamjene MRS 39 („Finansijski instrumenti: priznavanje i mjerenje“) novim standardom MSFI 9 Finansijski instrumenti. MSFI 9 odredjuje klasifikaciju i priznavanje finansijskih sredstava i obaveza. Preostala faza projekta se odnosi na imparitet finansijskih instumenata i računovodstvene zaštite, kao i budućih projekata u pogledu prestanka priznavanja su trenutno u toku.

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.1. Osnova za sastavljanje (nastavak)

Objavljenistandardi,interpretacijeiizmjenestandardakojijošnisustupilinasnaguinisuranijeusvojeniodstraneDruštva

Finansijiska Sredstva- Kod inicijalnog priznavanja, MSFI 9 zahtijeva da finansijska sredstva budu vrednovana po fer vrijednosti. Nakon inicijalnog priznavanja finansijska sredstva nastavljaju da budu vrednovana u skladu sa klasifikacijama definisanim u MSFI 9. Kada je fi-nansijsko sredstvo klasifikovano i vrednovano po amortizacionoj vrijednosti, neophodno je da bude testirano na obezvredjenje u skladu sa MRS 39. MSFI 9 definiše pravila klasifikacije.

- MSFI 9 zahtijeva da se finansijska sredstva klasifikuju i naknadno vrednuju po amortizovanoj vrijednosti ili po fer vrijednosti. Dva su neophodna uslova da bi se finansijska sredstva klasifikovala po amortizovanoj vrijednosti: (1) cilj rukovodstva prilikom upravljanja finansijskim sredstvom jeste prikupljanje ugovorenih novčanih priliva; i (2) ugovoreni uslovi vezani za finansijsko sredstvo definišu specifične datume priliva gotovine koji predstavljaju glavnicu i kamatu na preostali dio duga. Tamo gdje oba uslova nisu zadovoljena, finansijsko sredstvo je klasifikovano po fer vrijednosti.

Opcija fer vrijednosti: MSFI 9 dozvoljava društvu da klasifikuje po fer vrijednosti instrument, koji bi inače trebao biti klasifikovan po amortizacionoj vrijednosti, u slučajevima kada klasifikacija eliminiše ili značajno smanjuje nekonzistentnost prilikom vred-novanja (računovodstveno neslaganje).

Instumenti kapitala: Trenutna kategorija instumenata kapitala je fer vrijednost koja proizilazi iz dobitka i gubitka. Međutim stan-dard kaže da preduzeće može da napravi neopozivi izbor u inicijalnom priznavanju i da predstavi sve promjene fer vijednosti za ulaganja u kapital koja se ne drže radi prodaje u ostalom sveobuhvatnom prihodu. Vrijednost ovih dobitaka i gubitak se ne izvještava kao dio bilansa uspjeha Društva čak i kada se dobici i gubici realizovani. Samo realizovane dividende po osnovu ovih investicija se priznaju u bilansu uspjeha.

Derivativi: Zahtjev MRS 39 vezano za derivative je promijenjen, u smislu što se više ne zahtjeva da se derivativi vrednuju odvo-jeno od svojih izvornih ugovora.

Reklasifikacija: MSFI 9 omogućava reklasifikaciju izmedju fer i amortizacione vrijednosti samo u slučajevima kada postoji promjena u poslovnom modelu društva.

Finansijske obaveze – MSFI 9 “Finansijski Instrumenti” određuje zahtjeve za vođenje računovdstva finansijskih obaveza i zamjenjuje odgovarajuća pravila iz MRS 39 “Finansijski Instumenti: Priznavanje i odmjeravanje”.

I dalje se nastavlja sa MRS 39 pravilom priznavanja i prestanka priznavanja. I dalje se nastavlja sa većinom zahtjeva MRS 39 za klasifikacijom i mjerenjem.Eliminiše se izuzetak za vrednovanje po fer vrijednosti za obaveze po osnovu derivata, sada su i one uključene i moraju se prikazati pod instumentima kapitala.

Mijenjajući zahtjeve povezane sa fer vrijednošću opcija za finansijske obaveze je da upućuju na kreditni rizik.

Društvo će primijeniti MSFI 9 za periode koji počinju na dan ili poslije 1. januara 2013. godine. Ranija primjena je dozvoljena. Izvještavanje prema MSFI 9 mora se sprovesti retrospektivno. Za preduzeća koja usvoje MSFI 9 za periode koji počinju 1. januara 2012 godine MSFI obezbjeđuje tranzicioni period za prikaz uporednih podataka. Usvanjanje novih standarda će vjerovatno uticati na finansi-jke izvještaje Društva, sa uticajem koji se još uvijek procjenjuje. Evropska Unija još uvijek nije usvojila ovaj standard.

50 51

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.1. Osnova za sastavljanje (nastavak)

Objavljenistandardi,interpretacijeiizmjenestandardakojijošnisustupilinasnaguinisuranijeusvojeniodstraneDruštva

-- MSFI 10, MSFI 11, MSFI 12, MRS 27 (revidiran) i MRS 28 (revidiran) - IASB je objavio MSFI 10 konsolidovani finansijski izvještaji, MSFI 11 zajedničke aranžmane, MSFI 12 objelodanjivanje interesa u drugim društvima i dopune MRS 27 odvojeni financijski izvještaji i MRS 28 Ulaganja u pridružena društva i zajedničke poduhvate u maju 2011.

MSFI 10 zamjenjuje konsolidacione smjernice MRS 27 Konsolidovani i odvojeni finansijski izvještaji i SIC-12 Konsolidacija – društva sa posebnom namjenom - uvođenjem jedinstvenog modela konsolidacije za sva društva na temelju kontrole, bez obzira na prirodu ulaganja (odnosno, da li je društvo kontrolisano putem glasačkih prava investitora ili putem drugih ugovo-rnih odnosa kao što je uobičajeno kod društava sa posebnom namjenom). Prema MSFI 10, upravljanje se temelji na tome da li investitor ima:

- kontrolu nad ulaganjima; - izloženost, ili prava na varijabilni povraćaj po osnovu svojeg učešća u ulaganja, i - sposobnost da koriste svoju kontrolu nad ulaganjima kako bi uticao na iznos povraćaja.

MSFI 11 uvodi nove računovodstvene zahtjeve za zajedničke dogovore, mijenjajući MRS 31 Investiranja u zajedničke poduhvate. Mogućnost primjene proporcionalne konsolidacione metode kada računovodstvo nije vođeno iz zajednički kon-trolisanog društva. Osim toga, MSFI 11 eliminiše zajedničku kontrolu nad sredstvima, za sada, samo praveći razliku između zajednjičkih operacija i zajedničkih poduhvata. Zajednička operacija je zajednički aranžman kojim, stranke koje imaju zajedničku kontrolu, imaju pravo na sredstva i odgovornost za obaveze. Zajednički poduhvat je zajednički dogovor, kojim stranke koje imaju zajedničku kontrolu imaju pravo nad neto imovinom.

MSFI 12 zahtijevat će poboljšane objelodanjivanja u oba slučaja, kod konsolidovanih i nekonsolidovanih društava u kojima društvo ima učešće. Cilj MSFI 12 je da se zahtijevaju informacije tako da korisnici finansijskih izvještaja mogu ocjenjivati os-novu kontrole, ograničenja na konsolidovanu imovine i obveza, bilo koji rizik koji priozilazi iz angažmana s nekonsolidovanim strukturiranim društvima i ne-kontrolisanog vlasničkog udjela i njegovog uticaja u konsolidovanim društvima.

Zahtjevi koji se odnose na odvojenim finansijskim izvještajima se nisu mijenjali te su uključeni u izmjene i dopune MRS 27 odvojeni finansijski izvještaji. Ostali dijelovi MRS-a 27 zamijenjene su sa MSFI 10.

MRS 28 Ulaganja u pridružena društva i zajedničke poduhvate mijenja se u skladu sa promjenama na uključenim u MSFI 10, MSFI 11 i MSFI 12.

IASB je izdao amandmane na MSFI 9 u decembru 2011. i odložio obvezni datum za primjenu MSFI 9 od 1. januara 2013 do 1. januara 2015. Odlaganje će omogućiti za sve faze projekta MSFI 9 imaju isti datum primjene. Izmjene i dopune takođe pružaju oslobađanje od zahtjeva za pripremom uporednih finansijskih izvještaja za efekat primjene MSFI 9. Ovo oslobađanje je originalno bilo dostupano samo za društva koja su odabrala primjenu MSFI 9 prije 2012. Umjesto toga, dodatna prelazna objelodanjivanja će biti potrebna kako bi se pomogla investitorma da razumiju efekat koji početna primjena MSFI 9 ima u pogledu razvrstavanju i mjerenja financijskih instrumenata. Donošenjem novog standarda vjerojatno će rezultirati promjenama u financijskim izvještajima Društva, dok se ovaj efekat trenutno anal-izira. Evropska unija još nije potvrđen ili standard ili njegov amandman.

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.1. Osnova za sastavljanje (nastavak)

Objavljenistandardi,interpretacijeiizmjenestandardakojijošnisustupilinasnaguinisuranijeusvojeniodstraneDruštva

- MSFI 13 IASB objavljuje MSFI 13 mjerenja po fer vrijednosti u maju 2011 kako bi se zamijenile smjernice o mjerenju fer vrijednosti u postojećoj MSFI računovodstvenoj literaturi sa jednim standardom. MSFI je rezultat zajedničkih napora od strane IASB i FASB za razvojem konvergiranih okvira fer vrijednosti. MSFI 13 definiše fer vrijednost, daje smjernice o tome kako utvrditi fer vrijednost te zahtijeva objelodanjivanja o mjerenjima fer vrijednosti. Međutim, MSFI 13 ne mijenja zahtjeve u pogledu stavki koje treba mjeriti ili iskazati po fer vrijednosti. MSFI 13 nastoji povećati konzistentnost i uporedivost fer vrijednosti mjerenja u srodnim podacima kroz ‘hijerarhiju fer vrijednosti’. Hijerarhija kategorizuje ulaze koji se koriste za validacione tehnike u tri nivoa. Hijerarhija daje najveći prioritet (nekorigovanim) kvotnim cijenama na aktivnim tržištima za identična sredstva ili obveze, kao i najniži prioritet neprimjetnim inputima. Ako se inputi korišćeni za mjerenje fer vrijednosti kategoriziraju u različite nivoe u hijerarhiji fer vrijednosti, fer vrijednost mjerenja je kategorizovan u cijelosti na nivo najnižeg inputa koji je značajan za ukupno mjerenje (na bazi primjene procjena). Revidirani standard će biti primijenjen za finansijske periode koji počinju na dan, ili poslije1. januara 2013. Ranija primjena je dopuštena. Ne očekujemo da će donošenje novog standarda dovesti do značajnih promjena u finansijskim izvještajima Društva, dok se ovaj efekat trenutno analizira. Evropska unija još nije prihvatila novi stan-dard.

Objavljenistandardi,interpretacijeiizmjenestandardakojijošnisustupilinasnaguinisurelevantnizaDruštvo

Dopuna MRS 12 “Odloženi porez: Naknadivost osnovnog sredstva – Dopuna MRS 12” postavlja pretpostavke za ponovno priznavanje osnovnih sredstava. Ova dopuna je relevantna u slučajevima gdje tip naknadnog priznavanja ima različite poreske posledice. Proglašenje postavlja oborivu pretpostavku da će sadašnja vrijednost investicione imovine koja se priznaje korišćenjem metoda fer vrijednosti objelodanjenom u MRS 40 biti priznata prilikom prodaje. Šta više, kako se sadasnja vrijednost imovine za koju se ne obračunava amortizacija procjenjuje u skladu sa relevantnim modelom objelodanjen-im u MRS 16 koji daje pretpostavku o nakoknadi kroz prodaju. Dopunjeni amadman zamjenjuje SIC 21 i primjenjivaće se za periode na dan ili poslije 1. januara 2012. godine. Ranija primjena je dozvoljena. Kako Crnogorski Telekom ne posjeduje investicionu imovinu ili sredstva koja se ne amortizuju mjerena relevantnim modelom objelodanjenim u MRS 16, dopuna standarda neće imati uticaja na finansijske izvještaje Društva. Evropska unija još uvijek nije usvojila dopunu ovoga standarda.

- IFRIC 20 U oktobru 2011, IASB objavljuje IFRIC 20 skidanje troškova u fazi proizvodnje površinskog rudnika. Tumačenje primjenjuje se za godišnja razdoblja koja počinju na dan ili nakon 1. januara 2013. Ranija primjena je dopuštena. Kako Crnogorski Telekom nema rudarsku aktivnost, tumačenje neće imati utjecaj na financijske izvještaje Društva. Evropska unija još nije prihvatila tumačenje.

52 53

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.2.Izvještavanjaposegmentima

Operativni segmenti se izvještavaju na način koji je uskladjen sa internim izvještavanjem glavnim operativnim donosiocima odluka.

Donosioci odluka u Društvu vrše regularan pregled operativnog rezultata identifikovanih operativnih segmenata u cilju donošenja odluka o alokaciji resursa na poslovne segmente i evaluaciji njihovog poslovanja. Poslovni segmenti su identifikovani u skladu sa prirodom poslovnih aktivnosti i u zavisnosti od internih zahtjeva izvještavanja koja se obezbjeduju donosiocima odluka, tj. Menadzment Komitetu Crnogorskog Telekoma A.D..Računovodstvene politike i principi vrednovanja operativnih segmenata su isti kao i oni primijenjeni na Društvo i opisani u pregledu značajnih računovodstvenih politika. U skladu sa internim zahtjevima izvještavanja, procesom donošenja odluka i prirode usluga, postoje dva operativna segmenta u Crnogorskom Telekomu: Fiksna Telefonija i Mobilna Telefonija.

Prihod operativnog segmenta uključuje prihode od trećih lica. Fiksna Telefonija vrši pružanje usluga fiksne telefonije, kao i internet usluge, iznajmljivanje linija, IPTV itd svojim korisnicima, dok Mobilna Telefonija svoj prihod većinom generiše od pružanja usluga mobilne telefonije svojim korisnicima.

Amortizacija i obezvredjenje operativnih segmenata uključuje troškove koji se odnose na nematerijalna ulaganja i osnovna sredstva koja funkcionišu u operativnom segmentu.

Troškovi nastali u okviru operativnog segmenta ili naplaćeni segmentu, uključuju nastale troškove trećih lica.

Rukovodstvo Društva prati rezultate operativnih segmenata prije svega kroz EBITDU (profit prije kamate, poreza, amortizacije i obezvred-jenja), koja je od strane Društva definisana kao operativni profit prije amortizacije. S obzirom da se svim osnovnim sredstvima i nematerijalnim ulaganjima upravlja na nivou operativnog segmenta, odnosni troškovi amortizacije i obezvredjenja se smatraju dijelom rezultata operativnog segmenta. Operativni profit je, takodje, mjera rezultata poslovnog segmenta.

Sredstva operativnog segmenta ne uključuju Gotovinu i gotovinske ekvivalente, finansijska sredstva kao ni odložena poreska sredstva, koja se prate na nivou Društva. Sva ostala sredstva se prate na nivou poslovnog segmenta. Sredstva koja se koriste od različitih segmenata nisu alocirana svim segmentima, već samo onom poslovnom segmentu koje posjeduje i upravlja tim sredstvima. Crnogorski Telekom posluje u više poslovnih segmenata. Ipak, s obzirom da je jedan pravni subjekt, ne postoji medjusobno fakturisanje segmenata za zajedničko korišćenje sredstva.

Obaveze operativnog segmenta ne uključuju tekuće i odložene obaveze, koja se prate na nivou Društva. Sve ostale obaveze su uključene u grupu obaveza kojima se upravlja na nivou segmenta.

Još jedan vazan KPI praćen na nivou poslovnih segmenata je kapitalni trošak, koji je definisan kao povećanje nematerijalnih ulaganja i os-novnih sredstava u normalnom toku poslovanja, ne uključujući povećanja na osnovu poslovnih kombinacija.

Ne postoje nesimetrične raspodjele po operativnim segmentima. Na primjer, ako osnovno sredstvo pripada odredjenom poslovnom segmentu, amortizacija pripada istom segmentu, ili, ako je prihod od korisnika uključen u odredjeni poslovni segment, potraživanja od korisnika će biti uključena u isti poslovni segment.

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.3.Ključneračunovodstveneprocjeneiprosuđivanja

Prezentacija finansijskih izvještaja zahtijeva od rukovodstva Društva korišćenje najboljih mogućih procjena i razumnih pretpostavki, koje imaju efekta na prezentirane vrijednosti sredstava i obaveza i objelodanjivanje potencijalnih potraživanja i obaveza na dan sastavljanja finansijskih izvještaja, kao i prihoda i rashoda u toku izvještajnog perioda.

Procjene i vrednovanja se konstantno provjeravaju, oslanjajući se na prethodna iskustva i druge faktore, uključujući realna očekivanja razvoja budućih događaja. U pojedinim slučajevima Društvo se oslanja na mišljenje nezavisnih stručnjaka. Društvo vrši procjene i pretpostavke uzimajući u obzir buduće događaje. Rezultirajuće računovodstvene procjene će, po definiciji, rijetko biti jednake stvarnim rezultatima. Procjene i pretpostavke, koje nose značajan rizik uzrokovanja materijalnih razlika, su razmotrene u tekstu koji slijedi:

2.3.1.Korišćenjeprocjena

a) Korisni vijek trajanja sredstava

Određivanje korisnog vijeka trajanja sredstava se zasniva na prethodnom iskustvu sa sličnim sredstvima, kao i na anticipiranom tehničkom razvoju i promjenama na koje utiče veliki broj ekonomskih ili industrijskih faktora. Adekvatnost određenog korisnog vijeka trajanja se preispituje na godišnjem nivou ili kada god postoji indikacija da je došlo do značajne promjene faktora koji su predstavljali osnov za određivanje korisnog vijeka trajanja. Vjerujemo da su računovodstvene procjene koje se odnose na određivanje korisnog vijeka trajanja sredstava, od izuzetnog značaja, obzirom da uključuju pretpostavke o tehnološkom razvoju u inovativnoj industriji. Zbog ma-terijalne značajnosti stalne imovine u okviru aktive Izvještaja o finansijskom polozaju, uticaj bilo kakvih promjena na navedene procjene korisnog vijeka trajanja mogu materijalno značajno uticati na finansijski položaj i ostvareni poslovni rezultat. Na primjer, ukoliko Društvo smanji korisni vijek trajanja za 10%, doći će do dodatnog povećanja troškova amortizacije na godišnjem nivou u iznosu od EUR 2,47 miliona.

b) Potencijalno obezvrjeđenje nekretnina i opreme i nematerijalnih ulaganja

Društvo procjenjuje obezvrjeđenje nekretnina, opreme i nematerijalnih ulaganja kada god postoji razlog da knjigovodstvena vrijednost može materijalno značajno prekoračiti nadoknadivi iznos i kada se očekuje da obezvrjeđenje može nastati. Nadoknadive vrijednosti se određuju obračunom upotrebne vrijednosti uzimajući u obzir veliki broj faktora koji mogu uticati na upotrebnu vrijednost. Između osta-log, uzimamo u obzir buduće prihode i rashode, tehnološku zastarjelost, eventualni prekid usluga i druge promjene u okolnostima koje mogu uticati na obezvrjeđenje. Obzirom da je ovakav način vrjednovanja zasnovan na našem profesionalnom sudu, potencijalni iznos obezvrjeđenja može biti značajno različit u odnosu na iznos utvrđen našim obračunom.

c) Obezvredjenje gudvila

Test obezvredjenja gudvila se vrši jednom godišnje ili češce. Nadoknadivi iznos operativnog segmenta (CGU) je obracunat na bazi fer vrijednosti umanjenoj za troškove prodaje, odredjene diskontovanjem projektovanog 10-godišnjeg toka gotovine CGU. Ove pretpostavke sadrže veliki stepen procjene, što nosi potencijalni rizik pogrešnog obračuna upotrebne vrijednosti, ukoliko bi se dokazalo da korišćenje pretpostavke nisu reprezentativne. Politika Društva jeste da se test obezvredjenja radi na bazi projektovanog 10-godišnjeg toka go-tovine i procjena koje predstavljaju najrealnija očekivanja rukovodstva u vezi tržišnih učesnika i očekivanja koja uzimaju u obzir slične transakcije i razvoj indusrtije.

54 55

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.3.1. Korišćenjeprocjena(Nastavak) c) Obezvredjenje gudvila (nastavak)

U cilju odredjivanja nadoknadive vrijednosti poslovnih segmenata, Društvo obračunava fer vrijednost operativnih segmenata umanjenu za troškove prodaje. Prilikom obračuna, Crnogorski Telekom je koristio prosječnu ponderisanu cijenu kapitala (weighted average cost of capital – WACC) prije oporezivanja i procjene stalne stope rasta (perpetual growth rate – PGR) u Crnoj Gori i podsektoru telekomu-nikacija. WACC se određuje na osnovu modela određivanja cijene finansijske imovine – CAPM (capital asset pricing model) koristeći se prosječnim beta koeficijentima grupe sličnih sredstava, desetogodišnjeg beskuponskog prinosa i dugovnog racia u skladu sa uobičajenom zaduženosti sličnih telekomunikacijskih kompanija. Procjene stalne stope rasta (PGR) su u skladu sa dugoročnim stopama rasta u telekomunikacijskom sektoru.

Osnovnepretpostavkekojesukorišćenezaproračunfervrijednosti:

FiksnaTelefonija i Internet

MobilnaTelefonija

EBITDA 35.5% 35.5%Stopa rasta 2.0% 2.0%Diskontna stopa 9.33% 9.33%

Analiza obezvrjeđenja pokazuje da nije osjetljiva na promjene ključnih pretpostavki. Analiza osjtljivosti pokazuje da će Društvo imati obervjređenje u slučaju da tokovi gotovine budu 63% niži ua Fiksnu telefoniju i Internet nego što su upotrijebljeni u obračunima, ili 57% niži tokovi gotovine za Mobilnu telefoniju, kao i ako se WACC promijeni na 24% za Fiksnu telefoniju i Internet ili na 21% od WACC za Mobilnu telefoniju, uz nepromijenjene ostale pretpostavke (ceteris paribus). Bilo kakva kombinacija ovih hipotetičkih promjena rezulti-rala bi obezvrjeđenjem.

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.3.1.Korišćenjeprocjena(Nastavak)

d) Obezvrjeđenje potraživanja iz poslovnih odnosa i ostalih potraživanja

Društvo obračunava iznos obezvrjeđenja za sumnjiva potraživanja na bazi procijenjenih iznosa gubitaka koji nastaju kao posljedica nemogućnosti naših korisnika da redovno izmiruju svoje dospjele obaveze. Procjena je bazirana na starosnoj analizi potraživanja i pre-thodnom iskustvu kada su u pitanju otpisi potraživanja, analizama boniteta korisnika i promjenama odobrenih rokova dospijeća. Ovi fak-tori se periodično pregledaju, i kada je to neophodno, vrše se promjene u obračunu iznosa obezvrjeđenja. Obračunavanje obezvrjeđenja uključuje i formiranje pretpostavki o budućem ponašanju korisnika i iznosu buduće naplate. Ako se finansijski položaj naših korisnika pogorša, aktuelni iznosi otpisa postojećih potraživanja mogu biti veći od očekivanih i mogu preći nivo iznosa obezvrjeđenja priznatih do sada.

Dugoročna potraživanja uključuju specifična potraživanja od Vlade Republike Crne Gore (Napomena 9) za koje Društvo procjenjuje da su u potpunosti naplativa i da se ne očekuje obezvrjeđenje ovih potraživanja. Ova procjena je zasnovana na prethodnom iskustvu u naplatama.

U specifičnom slučaju potraživanja od opština, Društvo procjenjuje dodatan iznos ispravke koji je takodje zasnovan na prethodnom istorijskom iskustvu.

e) Rezervisanja

Rezervisanja su, u principu, zasnovana na našem profesionalnom sudu, pogotovo kada je riječ o sudskim sporovima. Društvo procjen-juje mogući nepovoljni razvoj događaja kao rezultat zbivanja u prošlosti i ukoliko je vjerovatnoća preko 50% da će spor biti izgubljen, Društvo vrši rezervisanje kojim se u cjelini obezbjeđuje pokrivanje iznosa potencijalne obaveze po osnovu negativnog razrješenja spora. Zbog visokog nivoa neizvesnosti, u nekim slucajevima procena moze odstupati od stvarnog ishoda. Da bi odredila verovatnocu konac-nog ishoda, Drustvo koristi usluge internih i eksternih pravnih savetnika.

f) Beneficije zaposlenih

Beneficije zaposlenih kao što su otpremnine za odlazak u penziju i jubilarne nagrade, su obračunate na bazi aktuarskih pretpostavki o očekivanom preostalom radnom vijeku zaposlenih. Usled velikog nivoa neizvjesnosti, u nekim slučajevima postoji mogućnost da očekivani odliv ne bude u skladu sa stvarnim odlivom po osnovu beneficija zaposlenih.

56 57

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.4Preračunavanjestranihvaluta

Poslovne promjene u stranoj valuti su preračunate u funkcionalnu valutu primjenom zvaničnih deviznih kurseva važećih na dan poslovne promjene. Iznosi u finansijskim izvještajima su izraženi u EUR koja je i funkcionalna valuta Društva. Pozitivne i negativne kursne razlike koje nastaju izmirenjem monetarnih sredstava i obaveza iskazanih u stranim sredstvima plaćanja i preračunom takvih sredstava na dan finansijiskih izvestaja, iskazane su u okviru finansijskih prihoda / (rashoda) u izvještaju o sveobuhvatnom prihodu.

2.5.Finansijskiinstrumenti

Finansijski instrument je bilo koji ugovor koji utiče na povećanje finansijskih sredstava jednog preduzeća i finansijskih obaveza ili kapital-nog instrumenta drugog preduzeća.

U finansijska sredstva Društva spadaju: gotovina i gotovinski ekvivalenti, instrument kapitala drugog društva (finansijska sredstva raspoloživa za prodaju) i ugovorena prava na priliv gotovine (zajmovi, poslovna i ostala potraživanja).

Finansijske obaveze Društva uključuju ugovorenu obavezu isplate gotovine ili nekog drugog finansijskog sredstva drugom društvu.

Finansijske obaveze, prije svega, uključuju obaveze prema bankama, povezanim licima i obaveze prema dobavljačima.

2.5.1.Finansijskasredstva

Društvo klasifikuje svoja finansijska sredstva u dvije kategorije:

- krediti i potraživanja- finansijska sredstva raspoloživa za prodaju

Klasifikacija zavisi od namjene i svrhe za koju se finansijska sredstva pribavljaju. Menadžment određuje klasifikaciju finansijskog sred-stva prilikom inicijalne klasifikacije.

Normalne kupovine i prodaje finansijskih sredstava su prepoznate na dan trgovine, tj. datum na koji se Društvo obavezuje da kupi tj. proda finansijsko sredstvo. Investicije su inicijalno prepoznate po fer vrijednosti uvećane za troškove transakcije za sva finansijska sred-stva koja nisu klasifikovana po fer vrijednosti kroz izvještaj o sveobuhvatnom prihodu.

Na svaki datum Izvještaja o finansijskom položaju, Društvo procjenjuje da li postoji objektivan dokaz da je neko finansijsko sredstvo ili grupa finansijskih sredstava obezvrijeđena. Ukoliko negativan dogadjaj, nakon inicijalnog prepoznavanja sredstva, ima uticaj na prom-jenu procijenjenih budućih novčanih tokova finansijskog sredstva ili grupe finansijskih sredstava, a koji moze biti realno procijenjen, smatra se objektivnim indikatorom obezvredjenja.

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.5Finansijskiinstrumenti(nastavak)

2.5.1Finansijskasredstva(nastavak)

Gubici po osnovu obezvredjenja finansijskih sredstava su prepoznati u izvještaju o sveobuhvatnom prihodu naspram računa ispravke sve do potpunog isknjižena finansijskog sredstva, kada je neto iznos (uključujući bilo kakav iznos obezvredjenja) isključen iz Izvještaja o finansijskom položaju društva. Dobici li gubici prilikom isknjižena finansijskih sredstava su obračunati i prepoznati kao razlika izmedju dobitaka od prodaje i neto iznosa koji je isključen iz knjiga.

Finansijska sredstva su isknjižena iz bilansa onda kada je pravo priliva gotovine prošlo ili je prenešeno, i Društvo je prebacilo sve rizike i nagrade samog vlasništva na drugo pravno lice.

2.5.1.1Kreditiipotraživanja

Krediti i potraživanja su nederivatna finansijska sredstva sa fiksnim ili određenim plaćanjima koja nisu kotirana na aktivnim tržištima. Prikazana su u okviru obrtnih sredstava, osim onih koji dospijevaju 12 mjeseci nakon datuma Izvještaja o finansijskom položaju. Takva sredstva su klasifikovana u okviru stalne imovine.

Sledeća sredstva spadaju u kategoriju „kredita i potraživanja“:

- gotovina i gotovinski ekvivalenti- kratkoročni depoziti u bankama- potraživanja iz poslovnih odnosa- krediti zaposlenima- ostala potraživanja

Krediti i potraživanja se inicijalno priznaju po njihovoj fer vrijednosti, a zatim se mjere po amortizovanom trošku koristeći metod efektivne kamatne stope umanjenom za iznos eventualnog obezvredjenja.

Sadašnja vrijednost kredita i potraživanja, koji bi inače bili zastarjeli, a čiji su uslovi dogovoreni, nije obezvrijedjena ukoliko se naplata, usled ponovnih pregovora, smatra osiguranom.

a) Gotovina i gotovinski ekvivalenti

Gotovina i gotovinski ekvivalenti uključuju novac iz blagajne, novac na bankovnim računima i sve kratkoročne visoko likvidne depozite sa osnovnim dospijećem do tri mjeseca ili manje.

b)Kratkoročnidepozitiubankama

Kratkoročni depoziti u bankama su u Izvještaju o finansijskom položaju prikazani kao depoziti po svojoj nominalnoj vrijednosti sa dospijećem od 3 do 12 mjeseci. Potraživanja po osnovu kamata iz depozita prikazani su odvojeno u Izvještaju o finansijskom položaju kao ostala potraživanja. Zajednički prihodi od kamata prikazani su u izvještaju o sveobuhvatnom prihodu kao ostali nastali poslovni prihodi.

c)Potraživanjaizposlovnihodnosaiostalapotraživanja Potraživanja iz poslovnih odnosa se inicijalno priznaju po njihovoj fer vrijednosti, a zatim se mjere po amortizovanom trošku koristeći metod efektivne kamatne stope umanjenom za iznos rezervisanja ispravke vrijednosti.

Rezervisanje za obezvrjeđenje potraživanja iz poslovnih aktivnosti određuje se u slučaju kada postoje objektivni uslovi da Društvo neće biti u mogućnosti da naplati sve iznose u skladu sa inicijalnim uslovima naplate potraživanja. Značajni finansijski problemi dužnika, mogućnost bankrota ili finansijske reorganizacije dužnika, greške ili nepravilnosti u naplati predstavljaju indikatore obezvređenja potraživanja iz poslovnih odnosa.

58 59

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.5.Finansijskiinstrumenti(nastavak)

2.5.1.Finansijskasredstva(nastavak)

2.5.1.1.Kreditiipotraživanja(nastavak)

c)Potraživanjaizposlovnihodnosaiostalapotraživanja(nastavak)

Iznos rezervisanja po osnovu obezvrjeđenja predstavlja razlika između knjigovodstvene vrijednosti imovine i sadašnje vrijednosti procijenjenih budućih novčanih tokova, diskontovanih u skladu sa efektivnom kamatnom stopom. Knjigovodstvena vrijednost imovine smanjuje se za iznos identifikovanog obezvrjeđenja, kroz upotrebu konta obezvrjeđenja, a iznos gubitka se priznaje u izvještaju o sveo-buhvatnom prihodu u okviru „ostalih poslovnih rashoda – trošak obezvredjenja potraživanja“.

Društvo, kao prvi korak, utvrđuje pojedinačne indikatore obezvređenja za finansijska sredstva koja su materijalno značajna, kao i kole-ktivne za finansijska sredstva koja su manjih pojedinačnih vrijednosti. Iznos rezervisanja po osnovu ispravke vrijednosti potraživanja je obračunat na bazi procjene o njihovoj naplativosti, uzimajući u obzir istorijske podatke naplate potraživanja. Ukoliko ne postoji objek-tivan indikator obezvređenja prilikom pojedinačne ocjene finansijskih sredstava, Društvo uključuje potraživanje u grupu finansijskih sredstava sa sličnim kreditnim rizikom, i vrši kolektivnu ocjenu indikatora obezvrijeđenja. Sredstva koja su, prilikom pojedinačne ocjene, obezvrijeđenja, nisu uključena kolektivnu ocjenu indikatora obezvrijeđenja. Kolektivna ocjena indikatora obezvrijeđenja se, u skladu sa politikom Društva, vrši na bazi starosne strukture potraživanja, usled velikog broja sličnih tipova korisnika. U slučaju kada se utvrdi da je potraživanje iz poslovnih odnosa u potpunosti nenaplativo, otpisuje se na teret već izvršenog obezvređenja vrijednosti. Naknadna naplata prethodno otpisanih potraživanja iz poslovnih odnosa evidentira se u izvještaju o sveobuhvatnom prihodu u okviru smanjenja „ostalih poslovnih rashoda – trošak obezvredjenja potraživanja“.

Iznosi obaveza prema, i potraživanja od, ostalih operatora su prikazani u neto iznosu, u slučajevima gdje postoji pravo netiranja potraživanja i obaveza, a iznosi se isplacuju na neto principu (kao sto je prihod i rashod od interkonekcije).

d)Kreditizaposlenima

Dugoročni krediti predstavljaju kredite odobrene zaposlenima za stambene potrebe. Ovi krediti sa sobom nose značajno nižu, ili bez kamatne stope od preovlađujuće stope na tržištu. U finansijskim izvještajima su inicijalno prikazani po svojoj fer vrijednosti koja se određuje kao sadašnja vrijednost svih budućih priliva u gotovini, diskontovana za iznos preovlađujuće tržišne kamatne stope za slične instrumente (slične po valuti, roku otplate, vrsti kamatne stope i drugim faktorima), sa sličnim kreditnim rejtingom. Razlika izmedju novčanog transfera i fer vrijednosti predstavlja vrijednost koju Društvo priznaje kao refundaciju zaposlenom i u izvještaju o sveobuhvat-nom prihodu se prikazuje ravnomjerno u toku perioda na koji je kredit odobren ili očekivanog radnog vijeka zaposlenog, u zavisnosti koji je kraći.

Dugoročni krediti namijenjeni zaposlenima odnose se i na dugoročne kredite za određeni broj zaposlenih za koje je Društvo u obavezi da otpiše ostatak kredita, ukoliko su ispunjena naredna dva uslova: 1) da je 25% kredita otplaćeno; i 2) da je istekao obavezujući period rada u Društvu određen ugovorom. Društvo ocjenjuje vjerovatnoću ispunjenja obavezujućeg perioda lojalnosti firmi od strane zaposlenih (prije svega imajući u vidu da je u toku obavezujućeg perioda lojalnosti firmi 25% kredita otplaćeno). U slučaju da Društvo ocijeni da zaposleni neće ispuniti obavezujući period lojalnosti firmi, Društvo priznaje kreditna potraživanja po fer vrijednosti koja podrazumi-jeva sadašnju vrijednost potraživanja diskontovanu po tekućoj tržišnoj kamatnoj stopi (naknadno umanjenoj za gubitke po osnovu obezvrjeđenja potraživanja u skladu sa očekivanim budućim prilivima). Razlika između niže ugovorne kamatne stope i tržišne kamatne stope predstavlja fer vrijednost. Taj trošak Društvo priznaje kao refundaciju zaposlenom i u izvještaju o sveobuhvatnom prihodu se prika-zuje ravnomjerno u toku perioda na koji je kredit odobren ili očekivanog radnog vijeka zaposlenog, u zavisnosti koji je kraći.

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.5.Finansijskiinstrumenti(nastavak)

2.5.1Finansijskasredstva(nastavak)

2.5.1.1Kreditiipotraživanja(nastavak)

d)Kreditizaposlenima(nastavak)

Ukoliko se očekuje da će zaposleni ispuniti obavezujući period lojalnosti firmi, 25% kredita inicijalnog iznosa kredita se priznaje kako je navedeno u prethodnom pasusu. 75% inicijalnog iznosa kredita se tretira kao unaprijed isplaćene beneficije zaposlenima i amortizuje se proporcionalnom metodom u toku obavezujućeg perioda lojalnosti sve do potpune isplate beneficija (tj. sve dok zaposleni svojim radom stiče pravo na buduće beneficije), zato što Društvo ima buduća očekivanja po osnovu priliva ekonomskih beneficija sadržanih u takvom sredstvu u toku obavezujućeg perioda lojalnosti. U suprotnom, prekid ugovora od strane zaposlenog ( u slučaju kada zaposleni prekine ugovor prije isteka obavezujućeg perioda lojalnosti) će, u skladu sa odredbama zaključenog ugovora, dovesti do refundacije sredstava. Amortizacija unaprijed plaćenih beneficija je iskazana u izvještaju o sveobuhvatnom prihodu u okviru Ostalih troškova zapo-slenih.

Iznos rezervisanja za obezvrjeđenje kredita zasnovan je na procjeni Rukovodstva na dan objelodanjivanja Izvještaja o finansijskom položaju nakon što su uzeti u obzir tokovi gotovine koji mogu rezultirati iz prinudne naplate umanjene za sve troškove sticanja i prodaje sredstva obezbjeđenja. Ipak, za mnoge vrste obezbjeđenja, naročito nekretnine, u Crnoj Gori su bile ozbiljno ugrožene skorim nestabil-nostima na globalnom finansijskom tržištu, što je rezultiralo niskim nivoom likvidnosti za određene vrste sredstava. Kao rezultat, ostvariva vrijednost prinudne naplate može se razlikovati od procijenjene vrijednosti koja se obračunava za obezvrjeđenje.

2.5.1.2.Finansijskasredstvaraspoloživazaprodaju

Finansijska sredstva raspoloživa za prodaju su nederivatna finansijska sredstva koja su ili označena u ovoj kategoriji ili nisu kvalifikovana ni u jednoj od ostalih kategorija. Uključuju se u ostalu stalnu imovinu, osim ako rukovodstvo namjerava da otuđi plasman u toku 12 mjeseci od datuma Izvještaja o finansijskom položaju.

Finansijski plasmani raspoloživi za prodaju (dugoročni i kratkoročni) sastoje se od učešća u kapitalu inostranih subjekata.

Kupovina i prodaja dugoročnih finansijskih plasmana se priznaje na datum trgovanja – tj. datum kada Društvo pristaje da kupi ili proda plasman.

Nakon početnog priznavanja svi dugoročni finansijski plasmani raspoloživi za prodaju iskazuju se po fer vrijednosti, sa izuzetkom što svaki plasman koji nema tržišnu cijenu formiranu na aktivnom tržištu odnosno čija fer vrijednost ne može biti pouzdano određena, iska-zan je po nabavnoj vrijednosti uključujući transakcione troškove, umanjenoj za priznato obezvrjeđenje vrijednosti navedenih plasmana.

Dobici i gubici koji proizilaze iz promjena fer vrijednosti finansijskih sredstava raspoloživih za prodaju priznaju se direktno u kapitalu u okviru revalorizacionih rezervi, uz izuzetak gubitaka po osnovu obezvrjeđenja koji se priznaju direktno u izvještaju o sveobuhvatnom prihodu. Dobici ili gubici po osnovu prodaje, ili obezvrjeđenja ovih hartija od vrijednosti koji su prethodno priznati u revalorizacionim rezervama se uključuju u izvještaju o sveobuhvatnom prihodu tekućeg perioda.

Fer vrijednost se određuju na aktivnom tržištu, ili u slučaju odsustva aktivnog tržišta, na osnovu najbolje procjene Telekoma o iznosu fer vrijednosti navedenih ulaganja korišćenjem metoda diskontovanja novčanih tokova ili oslanjanjem na mišljenje nezavisnog eksperta. Nije bilo promjena u fer vrijednosti finansijskih sredstava raspoloživih za prodaju za finansijsku godinu koja se završava 31. decembra 2011.

60 61

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.5.Finansijskiinstrumenti(nastavak)

2.5.2.Finansijskeobaveze

Sve finansijske obaveze iskazane po amortizovanoj vrijednosti.

Kategorija finansijskih obaveza iskazanih po amortizovanoj vrijednosti uključuje sve finansijske obaveze klasifikovane „po fer vrijednosti kroz bilans uspjeha“.

a)Kreditiiostalepozajmice

Krediti i ostale pozajmice se prvobitno prikazuju po fer vrijednosti umanjenoj za iznos transakcionih troškova pribavljanja kredita. Nakon inicijalnog priznavanja, krediti se iskazuju po amortizovanoj vrijednosti. Bilo koja razlika između vrijednosti primljenih sredstava i amorti-zovane vrijednosti prikazuje se u izvještaju o sveobuhvatnom prihodu tokom perioda trajanja kredita, korišćenjem efektivne kamatne stope.

b)Obavezeizposlovanjaiostaleobaveze

Obaveze prema dobavljačima se u momentu inicijalnog priznavanja iskazuju se po fer vrijednosti, a kasnije se iskazuju po amortizovanoj vrijednosti korišćenjem efektivne kamatne stope. Amortizovana vrijednost obaveza prema dobavljačima je jednaka njihovoj fer vrijednosti, usled kratkog roka dospjeća.

2.6.Zalihe

Zalihe se evidentiraju po nabavnoj vrijednosti ili neto prodajnoj vrijednosti u zavisnosti koja je niža i priznaju se primjenom metoda prosječnih nabavnih cijena. Nabavna vrijednost podrazumijeva sve troškove nabavke i ostale troškove koje podrazumijevaju dovođenje zaliha u upotrebno stanje. Neto prodajna vrijednost je cijena po kojoj zalihe mogu biti prodate u normalnim uslovima poslovanja, nakon umanjenja cijene za troškove prodaje.

Terećenjem “Ostalih poslovnih rashoda” vrši se ispravka vrijednosti zaliha u slučajevima kada se ocijeni da je potrebno svesti vrijednost zaliha na njihovu neto ostvarivu prodajnu vrijednost.

Mobilni telefoni se često prodaju za vrijednost nižu od nabavne što je povezano sa promotivnim aktivnostima, u cilju dobijanja novih pretplat-nika. Takav gubitak na prodaji opreme se priznaje samo u slučajevima ukoliko nabavna vrijednost prodatih mobilnih telefona dostigne iznos prihoda alociranih na mobilne telefone.

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.7.Nematerijalnaulaganja

Nematerijalna ulaganja Društva iskazana su po nabavnoj vrijednosti umanjenoj za akumulirani iznos amortizacije i obezvredjenje.

Na dan Izvještaja o finansijskom polozaju, nematerijalna ulaganja uključuju: stečena prava kompjuterskog softvera koja ne predstavljaju sastavni dio nabavne vrijednosti hardvera, telekomunikacione i druge licence, nematerijalna sredstva u pripremi i gudvil.

Stečena prava kompjuterskog softvera su kapitalizovana na bazi nastalih nabavnih troškova, kao i troškova nephodnih za puštanje u rad. Ovi troškovi su amortizovani u toku korisnog vijeka trajanja softvera. Troškovi u vezi sa održavanjem kompjuterskih softvera i licence koje se placaju na godišnjem nivou se priznaju kao trošak. Troškovi direktno vezani za proizvodnju unikatnih softvera, kao i razvoj internih kompjut-erskih softvera, kontrolisanih od strane Društva, sa pretpostavljenom koristi koja prelazi godinu dana, priznaju se kao nematerijalna sredstva. Direktni troškovi uključuju troškove zaposlenih na razvoju softvera. Troškovi razvoja internog softvera koji su priznati kao nematerijalno sredstvo, se amortizuju u skladu sa njihovim predvidjenim vijekom upotrebe. S obzirom da ova sredstva predstvaljaju nematerijalnu poziciju u odnosu na ukupna nematerijalna ulaganja, nisu posebno objelodanjena u napomenama.

Troškovi nastali po osnovu sticanja licenca su kapitalizovani, uključujući i sve povezane troškove pozajmljivanja. Korisni vjekovi upotrebe licenci su odredjeni na osnovu ugovora i amortizovani pravolinijski u toku vremena raspolozivosti licenci. Mogućnost obnavljanja ugovora nije uzeta u obzir prilikom odredjivanja korisnog vijeka upotrebe.

Nematerijalna ulaganja u pripremi obuhvataju usluge od spoljnih saradnika kao i interno generisani rad za nematerijalna ulaganja koja još nisu kompletirana. Ova stavka uključuje investicije u toku u tekućem i/ili prethodnom finansijskom periodu.

Gudvil predstavlja višak nabavne vrijednosti prilikom sticanja preko učešća Društva u neto fer vrijednosti identifikovanih sredstava pove-zanog pravnog lica priznatog na datum sticanja. Gudvil nastao pri sticanju povezanih pravnih lica je uključen u okviru bilansne pozicije “nematerijalnih ulaganja”. Odvojeno priznat gudvil se testira radi utvrđivanja potencijalnog umanjenja jednom godišnje. Posle početnog priznavanja vrednuje se po nabavnoj vrijednosti i umanjuje za sve akumulirane gubitke od umanjenja vrijednosti. Imparitetni gubici se ne storniraju. Dobici i gubici sticanja subjekta uključuju knjigovodstvenu vrijednost gudvila prodatog subjekta.

Za potrebe testiranja umanjenja vrijednosti, gudvil se raspoređuje na svaku od jedinica grupe koja generiše prilive. Raspoređivanje se vrši na one jedinice koje generišu prihode ili grupe jedinica koje generišu prihode za koje se očekuje da će ostvariti priliv po osnovu poslovnih kombinacija u kojima je gudvil nastao.

Amortizacija nematerijalnih ulaganja koja ne uključuju Gudvil je obračunata proporcionalnom metodom tokom korisnog vijeka trajanja sredstva. Na godišnjem nivou, Crnogorski Telekom pregleda korisne vijekove upotrebe nematerijalnih ulaganja u zavisnosti od trenutnog razvoja, planova zamjene i napredaka u tehnologiji. Više detalja o sredstvima kojima je promijenjen vijek upotrebe u tekućoj godini se nalazi u napomeni 5.

Kada sredstva u sebi sadrže elemente i materijalne i nematerijalne imovine, u odredjivanju računovodstvenog tretmana pod MRS 16 – Imovina i oprema ili MRS 38 – Nematerijalna ulaganja, menadžment procjenjuje koji je element značajniji za sredstvo i u zavisnosti od toga vrši klasifikaciju.

62 63

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.7.Nematerijalnaulaganja(nastavak)

Najbitnije licence i period komercijalne upotrebe su nabrojane kako slijedi:

Telekomunikacionalicencafiksnetelefonije

Agencija za telekomunikacije Republike Crne Gore izdala je Telekomu telekomunikacionu licencu na period od 25 godina, počevši od 1. januara 2002. godine.

U skladu sa Pravilnikom o izmjenama i dopunama uputstava o utvrđivanju visine naknade za registraciju i licence telekomunikacionih operatora i pružalaca telekomunikacionih servisa od 5. novembra 2004. godine, Ministarstvo ekonomije Vlade Republike Crne Gore pro-pisalo je i posebnu jednokratnu naknadu za obavljanje međunarodnog saobraćaja. Navedena naknada plaća se jednokratno u iznosu utvrđenom od strane Agencije za telekomunikacije Republike Crne Gore. Licenca za obavljanje međunarodnog saobraćaja je odobrena na period od 23 godine.

Licenca za obavljanje javnih fiksnih telekomunikacionih usluga se kapitalizuje i amortizuje ravnomjerno tokom procijenjenog vijeka korišćenja licence.

Agencija za radio-difuziju Republike Crne Gore je u oktobru 2007. godine izdala Telekomu na period od 10 godina licencu za izgrad-nju i korišćenje distribucije / emitovanje radio i televizijskih programa korisnicima (IPTV licenca ). U skladu sa pravilima izdavanja i korišćenja licence za distribuciju / emitovanje radio i televizijskih programa Društvo je dužno da isplati odjednom naknadu za registrac-iju. Trošak sticanja IPTV licence je proporcionalno kapitalizovan i amortizovan u skladu sa procijenjenim korisnim vijekom trajanja.

Telekomunikaciona licenca mobilne telefonije

Telekomunikaciona licenca odnosi se na opštu licencu za vođenje GSM 900 Mhz mobilne telefonije, izdatu od strane Agencije za tele-komunikacije Republike Crne Gore na period od 15 godina, počevši od 1. januara 2002. godine. Po isteku navedenog roka telekomuni-kacione licence T Mobile će imati opciju da obnovi licencu na 10 godina po cijeni koje je jednaka nominalnoj vrijednosti.

28. Marta 2007 godine Agencija je dodijelila Društvu 3G licencu na period od 15 godina.

Licenca za obavljanje mobilnih telekomunikacionih usluga se kapitalizuje i amortizuje ravnomjerno tokom procijenjenog vijeka korišćenja licence.

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.7.Nematerijalnaulaganja(nastavak)

Licencazapružanjeservisainternetmreža

Licenca za pružanje servisa internet mreža odnosi se na opštu licencu za pružanje servisa mreža na teritoriji Republike Crne Gore, izdatom od strane Agencije za telekomunikacije Crne Gore na period od 5 godina, počevši od 16. januara 2002. godine. Licenca za pružanje servisa internet mreža omogućava servise elektronske razmjene podataka, elektronske pošte, konverzije protokola, pristupa bazi podataka ili servisima mreža za upravljanje podacima, govorne pošte videokonferencija i druge telekomunikacione servise. Licenca je obnovljena 13. februara 2007. godine na period od 10 godina.

Društvo je u obavezi da plaća godišnju naknadu Agenciji za telekomunikacije Republike Crne Gore koja se obračunava u iznosu od 1% od ukupno ostvarenih prihoda fiksne i mobilne telefonije u prethodnoj kalendarskoj godini. Navedeni troškovi Agencije za telekomuni-kacije Republike Crne Gore prikazani su u bilansu uspjeha u okviru „ostalih poslovnih rashoda“.

2.8.Nekretnineioprema

Nekretnine i oprema Društva iskazani su po nabavnoj vrijednosti umanjenoj za akumuliranu amortizaciju i trošak po osnovu obezvrjeđenja.

Nabavna vrijednost nekretnine i opreme se sastoji od nabavne vrijednosti sredstva, uključujući uvozne obaveze i povezane takse nakon oduzimanja eventualnih popusta, kao i troškova nephodnih za puštanje u rad datog sredstva, kao i gubitke stavljanja sredstva van upotrebe ukoliko je neophodno.

Trošak nabavke telekomunikacione opreme se sastoji od svih direktno povezanih troškova, uključujući polaganje kablova do prostorija pretplatnika kao i eventualne troškove pozajmljivanja.

Naknadna ulaganja u postojeće nekretnine i opremu se priznaju kao posebne – odvojene stavke nekretnina i opreme samo u slučajevima kada je vjerovatno da će Društvo ostvariti buduće ekonomske koristi po osnovu korišćenja navedenih nekretnina i opreme, i samo ako se naknadna ulaganja mogu pouzdano izmjeriti. Sva ostala ulaganja u održavanje i popravke iskazuju se kao trošak bilansa uspjeha obračunskog perioda u kom su nastali.

Kada su sredstva rashodovana, preostali iznos sadašnje vrijednosti se priznaje na teret ostalih poslovnih rashoda nasuprot akumulirane ispravke vrijednosti.

Kada se sredstva prodaju nabavna vrijednost i akumulirana amortizacija se isknjižava iz evidencije nekretnina i opreme, a povezani gubitak ili dobitak je prepoznat u izvještaju o sveobuhvatnom prihodu.

Materijalna sredstva u pripremi obuhvataju usluge od spoljnih saradnika kao i interno generisani rad za materijalna sredstva koja još nisu kompletirana. Ova stavka uključuje investicije u toku u tekućem i/ili prethodnom finansijskom periodu. Po kompletiranju ovakvih sredstava, odnosni iznosi knjiženi pod plaćenim avansima ili materijalnom imovinom u pripremi su preklasifikovani na odgovarajuće pozicije nekretnina i opreme u Izvještaju o finansijskom položaju.

Amortizacija je obračunata proporcionalnom metodom tokom korisnog vijeka trajanja. Na godišnjem nivou, Crnogorski Telekom pregleda korisne vijekove upotrebe materijalnih ulaganja u zavisnosti od trenutnih razvoja, planova zamjene i napredaka u tehnologiji. Više detalja o sredstvima kojima je promijenjen vijek upotrebe u tekućoj godini se nalazi u Napomeni 7.

64 65

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.10.Obezvrjeđenjenematerijalnihulaganja,nekretninaiopreme

Nefinansijska sredstva (osim gudvil-a), se provjeravaju u cilju identifikacije obezvrjeđenja kada god događaji ili promjene okolnosti ukazuju da knjigovodstvena vrijednost sredstava ne predstavlja njihovu nadoknadivu vrijednost. Gubitak od obezvrjeđenja se priznaje u iznosu u kom knjigovodstvena vrijednost sredstava prelazi iznos njihove nadoknadive vrijednosti. Nadoknadiva vrijednost je neto prodajna cijena sredstva ili njegova vrijednost u upotrebi, u zavisnosti od toga koja je od ovih vrijednosti veća. Za svrhe identifikacije obezvrjeđenja, sredstva su grupisana po najnižim nivoima za koje su odvojeno identifikovane jedinice koje generišu gotovinu.

S obzirom da rukovodstvo Crnogorskog Telekoma posmatra gudvil na nivou CGU, test obezvredjenja je uradjen na ovom nivou. Društvo je obavilo test obezvređenja pojedinačno za segmente fiksne i mobilne telefonije kao jedinice koja generišu gotovinu. Jedinica koja generiše gotovinu se testira na obezvrjeđenje jednom godišnje ili češće ukoliko je potrebno ili okolnosti ukazuju da je možda došlo do obezvrjeđenja.

Nadoknadiva vrijednost poslovnih jedinica i izvještajnih segmenata se izračunava na osnovu fer vrijednosti umanjene za troškove prodaje određene diskontovanim projektovanim tokovima gotovine ovih entiteta u narednih 10 godina sa konačnom vrijednošću. Ovo je u velikoj mjeri zasnovano na pretpostavkama te stoga u sebi sadrži rizik od izračunavanja materijalno različitih nadoknadivih vrijednosti, ukoliko se pretpostavke na kojima je ovakav obračun zasnovan pokažu neadekvatnim. Društvo ima implementiranu politiku obavljanja testa obezvrjeđenja na osnovu desetogodišnje projekcije tokova gotovine zasnovano na razumnim i smislenim pretpostavkama koje predstavljaju najbolju moguću procjenu pretpostavki i očekivanja učesnika na tržištu u vezi sa skorijim sličnim transakcijama i referent-nih vrijednosti date grane industrije.

Prilikom obračuna, Crnogorski Telekom je koristio ponderisanu cijenu kapitala (weighted average cost of capital – WACC) prije oporezivanja i procjenjenu stalnu stopu rasta (perpetual growth rate – PGR) u Crnoj Gori i podsektoru telekomunikacija. WACC se određuje na osnovu modela određivanja cijene finansijske imovine – CAPM (capital asset pricing model) koristeći se prosječnim beta koeficijentima grupe sličnih sredstava, desetogodišnjeg beskuponskog prinosa i dugovnog racia u skladu sa uobičajenom zaduženosti sličnih telekomunikacijskih kompanija, dok su upotrijebljene PGR stope rasta u skladu sa dugoročnim stopama rasta u telekomunikaci-jskom sektoru.

Sledeće pretpostavke su upotrijebljene u obračunu nadoknadive vrijednosti s ciljem određivanja obezvrjeđenja segmenata.

Jedinica koja generiše gotovinu

WACC (%) PGR (%)

2010 2011 2010 2011

Fiksna telefonija i Internet 9.33 9.33 1.50 2.00Mobilna telefonija 12.18 9.33 0.50 2.00

Iznad opisani test obezvrjeđenja pokazao je da je nadoknadiva vrijednost jedinica koje generišu gotovinu u Društvu veća je od njihove knjigovodstvene vrijednosti te stoga nema potrebe za priznavanjem obezvrjeđenja nemonetarnih sredstava.

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.9.Amortizacija

a)Amortizacijanematerijalnihulaganja

Nematerijalna ulaganja se amortizuju tokom njihovog procijenjenog korisnog vijeka trajanja.

Amortizacija nematerijalnih ulaganja obračunava se primjenom proporcionalnog metoda u cilju potpunog otpisa imovine u toku njenog procijenjenog korisnog vijeka upotrebe. Nematerijalna ulaganja i preostali korisni vijek upotrebe se provjeravaju i, ako se ukaže potreba modifikuju, na dan Izvještaja o finansijs-kom položaju.

Korisni vijek upotrebe nematerijalnih ulaganja nabavljenih u toku godine utvrđuje se u skladu sa ugovorom o korišćenju tih ulaganja. Ukoliko se ugovorom o korišćenju nematerijalnih ulaganja ne precizira period korišćenja, kao što je to slučaj za softvere, korisni vijek upotrebe se procjenjuje na 5 godina. Primijenjene stope su prikazane u pregledu koji slijedi.

Nematerijalna ulaganjaKorisni vijek (godina)

Telekomunikacione licence:- Fiksna telefonijaa) Telekomunikaciona licenca - (obavljanje javnih fiksnih telekomunikacionih usluga) 25b) Telekomunikaciona licenca - (obavljanje međunarodnog saobraćaja) 23 c) IPTV licenca 10- mobilna telefonija 15- 3G licenca 15- internet mreža 10Kupljeni softveri 5Microsoft licenca 5

b)Amortizacijanekretnina,postrojenjaiopreme

Zemljište se ne amortizuje. Amortizacija ostalih sredstava se obračunava na nabavnu vrijednost na početku godine kao i na osnovna sredstva stavljena u upotrebu tokom godine, primjenom proporcionalnog metoda u toku njihovog korisnog vijeka upotrebe.

Rezidualna vrijednost i preostali korisni vijek upotrebe se provjeravaju i modifikuju, ako se ukaže potreba na dan Izvještaja o finansi-jskom položaju. Ukoliko je potrebno rezidualna vrijednost i korisni vijek upotrebe nekretnina i opreme se revidira i koriguje, na dan Izvještaja o finansijskom položaju. U slučaju da se očekivanja razlikuju od prethodnih procjena, promjene su obračunate kao adekvatna korekcija računovodstvenih procjena i kalkulacija amortizacionih troškova za tekući i naredni period.

Glavne grupe nekretnina i opremeProcijenjeni korisni

vijek (godina)

Zgrade 40Mjesne mreže 20Optički kabl 20Telefonska centrala sa pripadajućom opremom 7Prenosni sistemi i oprema za prenos 10Računari i računarska oprema 3Mipnet mreža 5, 6Ruteri i prekidači 5, 7

66 67

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.12.Beneficijezaposlenih(nastavak)

c)Otpremninezaodlazakupenziju

Definisana obaveza isplate naknada po osnovu otpremnina obračunava se godišnje od strane nezavisnog ovlašćenog aktuara korišćenjem metoda projektovanih jedinica kreditiranja. Sadašnja vrijednost definisanih obaveza isplate beneficija je određena diskon-tovanjem očekivanih budućih isplata primjenom kamatne stope visoko kvalitetnih korporativnih obveznica od 7,25% (2010: 7,18%).

Aktuarski dobici i gubici proistekli iz prethodnih korekcija i promjena u aktuarskim očekivanjima koji su veći od 10% vrijednosti plan-skog sredstva ili 10% sadašnje vrijednosti obaveze za definisana primanja po osnovu beneficija, priznaju se u korist ili na teret bilansa uspjeha u toku očekivanog prosječnog preostalog radnog vijeka zaposlenih. Troškovi naknada zaposlenih stečenih po osnovu izvršenog rada se priznaju direktno do nivoa do koga su naknade već iskorišćene, a amortizuju se po proporcionalnoj osnovi tokom prosječnog perioda u kome se naknade iskoriste.

d)Jubilarnenagrade U skladu sa potpisanim Pojedinačnim kolektivnim ugovorima u okviruDrustva, Crnogorski Telekom je u obavezi da isplati otpremnine u iznosu od 10 minimalnih mjesečnih zarada ostvarenih u društvima između 3 i 9 minimalnih mjesečnih zarada po osnovu jubilarnih nagrada za rad ostvaren u društvu. Broj minimalnih mjesečnih zarada po osnovu jubilarnih nagrada u zavisnosti od godina radnog staža zaposlenih prikazan je u sljedećoj tabeli:

Godine radnog staža u DruštvuBroj najnižih cijena rada

10 320 530 739 9

Obaveze po osnovu jubilarnih nagrada se obračunavaju na isti način kao definisani planovi beneficija (kao što je objelodanjeno u 2.12c)), osim za aktuarske dobitke i gubitke proistekle iz jubilarnih plaćanja, kao i troškovi naknada zaposlenih stečenih po osnovu izvršenog rada se priznaju direktno u izvještaju o sveobuhvatnom prihodu u periodu u kojem su nastali.

e)Srednjoročnimotivacioniplan(MTIP)

U 2007 godini Crnogorski Telekom je pokrenuo Srednjoročni motivacioni plan (MTIP) za svoje top i senior rukovodstvo. Rezervisanje je obračunato po osnovu vjerovatnoće ispunjenja postavljenih ciljeva.

2.13.Pasivnavremenskarazgraničenjaiprimljeniavansi

Obaveze prema dobavljačima se u momentu inicijalnog priznavanja iskazuju po fer vrijednosti, a kasnije se iskazuju po amortizovanoj vrijednosti korišćenjem efektivne kamatne stope. Amortizovana vrijednost obaveza prema dobavljačima je jednaka njihovoj fer vrijed-nosti, usled kratkog roka dospjeća.

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.11.Rezervisanjaipotencijalneobaveze

Rezervisanja se priznaju i vrše kada Društvo ima zakonsku ili ugovorenu obavezu kao rezultat prošlih događaja i kada je vjerovatno da će odliv resursa koji stvaraju ekonomske dobiti biti potreban da se izmiri obaveza i kada se može pouzdano procijeniti iznos obaveze. Rezervisanja se ne priznaju za buduće poslovne gubitke.

Rezervisanja se odmjeravaju po sadašnjoj vrijednosti izdataka koji će nastati kada se takve obaveze izmire korišćenjem stope prije oporezivanja koja odražava tekuće tržišne procjene vremenske vrijednosti novca i rizika specifičnih za obavezu. Povećanje rezervisanja usljed isteka vremena priznaje se kao rashod po osnovu kamata. Troškovi rezervisanja se priznaju u bilansu uspjeha u liniji procijenjenih troškova. Kada rezervisanje bude neiskorišteno, ono se otpušta na teret iste pozicije bilansa uspjeha za koju je originalno napravljeno. Rezervisanja za obaveze koje se očekuju da će se desiti u stranoj valuti se priznaju u izvještajnoj valuti po važećem kursu, dok se prom-jene na rezervisanjima pod uticajem promjene kursa priznaju na teret Ostalih finansijskih troškova u neto iznosu.

Rukovodstvo Društva je pregledalo sve značajne ugovore u cilju odredjivanja iznosa obaveze za vraćanje sredstva u prvobitno stanje („ARO“). Na bazi izvršenog pregleda i validnog zakonodavstva u Crnoj Gori, rukovodstvo je zaključilo da trenutno ne postoji obaveza po ovom osnovu.

Nema rezervisanja po pitanju potencijalnih obaveza. Potencijalna obaveza je obaveza koja proizilazi iz prošlih dogadjaja i čije će posto-janje biti potvrdjeno kroz dešavanje ili nedešavanje jednog ili više nesigurnih dogadjaja koji nisu u potpunosti pod kontrolom Društva; ili tekuća obaveza koja proizilazi iz prošlih dogadjaja ali nije prepoznata jer nije vjerovatno da će odliv sredstava biti potreban da riješi obavezu ili iznos obaveze ne moze biti pouzdano izmjeren.

2.12.Beneficijezaposlenih

a)Poreziidoprinosizaobezbjeđenjesocijalnesigurnostizaposlenih

U skladu sa propisima koji se primjenjuju u Republici Crnoj Gori, Društvo je u obavezi da plaća doprinose državnim fondovima, ko-jima se obezbjeđuje socijalna sigurnost zaposlenih. Ove obaveze uključuju doprinose za zaposlene na teret poslodavca u iznosima obračunatim po stopama propisanim relevantnim zakonskim propisima. Društvo je takođe, obavezna da od bruto plata zaposlenih obustavi doprinose i da ih, u ime zaposlenih, uplati tim fondovima. Doprinosi na teret poslodavca i doprinosi na teret zaposlenog se knjiže na teret rashoda perioda na koji se odnose i priznaju se u okviru Troškova zarada, naknada zarada i ostalih ličnih rashoda.

Društvo nema daljih obaveza, po ovim osnovama, prema zaposlenima osim mjesečne uplate doprinosa penzionom fondu.

b)Otpremninezaprekidradnogodnosa

Otpremnine za prekid radnog odnosa dospijevaju za isplatu kada Društvo okonča radni odnos zaposlenog prije datuma ispunjavanja uslova za dobijanje otpremnine za odlazak u penziju ili kada zaposleni prihvati u bilo koje vrijeme da dobrovoljno napusti radno mjesto u zamjenu za te beneficije. Društvo priznaje otpremnine za prekid radnog odnosa, kada je odlučeno da se raskine ugovor o radu sa postojećim zaposlenim na osnovu detaljnog formalnog plana bez mogućnosti povratka na posao ili u slučaju kada je potrebno obezbi-jediti otpremnine za prekid radnog odnosa kao rezultat ponude zaposlenima napravljene kako bi se ohrabrilo dobrovoljno napuštanje radnog mjesta. Naknade koje dospijevaju nakon više od 12 mjeseci nakon datuma Izvještaja o finansijskom položaju se diskontuju i svode na njihovu sadašnju vrijednost.

Beneficije zaposlenima koje se plaćaju bez obzira na razlog odlaska zaposlenog se tretiraju kao beneficije nakon prestanka radnog odnosa.

68 69

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.14.Odloženiitekućiporeznadobit

Odloženi porez na dobit je obezbjeđen u potpunosti, korišćenjem metoda obaveze, koji se usredsređuje na privremene razlike koje se pojavljuju između poreske osnovice dijela imovine ili obaveza i njihovih knjigovodstvenih iznosa u finansijskim izvještajima. Odloženi porez na dobit se određuje korišćenjem poreskih stopa (i zakonima koji regulišu porez na dobit) koje su u primjeni ili za koje se očekuje da će biti u primjeni u periodu kada se sredstvo realizuje ili obaveza izmiruje.

Odložena poreska sredstva su iznosi poreza na dobit naknadivi u budućim periodima koji se priznaju za sve privremene razlike koje se mogu odbiti u mjeri.

Tekući porez na prihod se obračunava u skladu sa usvojenom poreskom regulativom na dan sastavljanja Izvještaja o finansijskom položaju. Rukovodstvo periodično procjenjuje poreske pozicije sa osvrtom na situacije definisane usvojenom poreskom regulativom i gdje ima osnova Rukovodstvo određuje rezervisanja za iznose koje očekuje da će platiti Poreskoj upravi.

Stavke poreskih pozicija Društva koje predstavljaju procjenu, ponovno se procjenjuju od strane rukovodstva Društva na datum svakog Izvještaja o finansijskom položaju. Obaveze se knjiže za pozicije poreza na dobit, ako rukovodstvo procjenjuje da će najverovatnije rezultovati dodatnim poreskim obavezama u slučaju da poreske vlasti odluče da naknadno ispitaju ove pozicije. Procjena se zasniva na tumačenju poreskih zakona koji su stupili na snagu na datum Izvještaja o finansijskom položaju, svim poznatim sudskim odlukama i od-lukama drugih nadležnih tijela vezano za ova pitanja. Obaveze za zatezne kamate, kamate i ostale poreze se priznaju na osnovu najbolje procjene rukovodstva o potencijalnom odlivu sredstava potrebnom da se obaveze namire na datum Izvještaja o finansijskom položaju.

2.15.Porezi,doprinosiidrugedažbinekojenezaviseodrezultataposlovanja

Porezi, doprinosi i druge dažbine koje ne zavise od rezultata poslovanja Društva uključuju poreze na nekretnine, doprinose na teret poslodavca po osnovu zarada, kao i razne ostale poreze i doprinose plaćene na osnovu republičkih i opštinskih propisa. Sve prethodno pomenute vrste poreza i doprinosa su uključene u bilans uspjeha kao dio ostalih poslovnih rashoda.

2.16.Akcijskikapital

Akcije iz redovnog poslovanja se klasifikuju kao kapital. Dodatni troškovi koji su direktan proizvod emitovanja novih akcija ili mogućnosti prikazani su u kapitalu kao odbitak od priliva, umanjen za iznos poreza.

2.17.Dividende

Obaveze za dividende akcionarima Društva i manjinskim interesima se evidentiraju kao obaveze i odbitna stavka kapitala (zadrzane dobiti) u finansijskim izvještajima Društva, u onom periodu u kom je isplata dividendi odobrena od strane akcionara.

2.18.Prihodi

Prihodi od svih usluga i prodaje opreme (Napomena 23) se iskazuju umanjeni za PDV i popuste. Prihodi se priznaju i evidentiraju u tre-nutku pružanja ugovorene usluge ako se mogu pouzdano izmjeriti i kada je vjerovatno da će doći do priliva budućih ekonomskih koristi u Društvu kao i u svim ostalim slučajevima priznavanja kako je to definisano MRS 18 u slučaju prodaje proizvada i usluga od strane Društva.

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.18.Prihodi(Nastavak)

Prihod se primarno ostvaruje od usluga koje se pružaju pretplatnicima i trećim povezanim licima upotrebom mreža fiksne i mobilne telefonije.

Ugovori o koriscničkoj pretpalati obično uključuju aktivacionu naknadu, prodaju opreme, kao i mjesečnu pretplatu za korišćenje usluga. Društvo uzima u obzir različite elemente ovih ugovora prilikom odvajanja procesa iz kojih se dobit generise kako se to zahtijeva prema MSFI, na osnovu čega klasifikuje prihode za svaki proizvod ili uslugu, kao što je prikazano u napomeni 23 korišćenjem rezidualnog metoda. Ovi proizvodi su identifikovani i razdvojene s obzirom da imaju svoju rezidualnu vrijednost i ne prodaju se samo u kompletu već i zasebno. Stoga Društvo prepoznaje prihode uzimajući u obzir sve ove elemente korišćenjem rezidualnog metoda koja predstavlja iznos ukupne alokacije na pojedinačne ugovorene stavke umanjenu za fer vrijednost koja nije alocirana.

2.18.1Prihodiodfiksnetelefonije

2.18.1.1Telekomunikacionapretplata,konekcijaiostaliprihodi

Telekomunikaciona pretplata predstavlja nadoknadu za korišćenje telefonskih linija. Pretplata se korisnicima fakturiše mjesečno i prepoznaje kao prihod na kraju svakog mjeseca, bez obzira na njihovo korišćenje mreže. U konekciju i ostale prihode spadaju usluge od priključaka, telekomunikacione takse i dodatnih usluga, koji se priznaju u trenutku pružanja usluge.

2.18.1.2Prihodiododlaznihdomaćihimeđunarodnihpoziva

Prihod od odlaznih poziva unutar Crne Gore, i odlazećih internacionalnih poziva su naplaćeni od korisnika Telekoma, i knjiženi su po njihovoj fakturisanoj vrijednosti umanjenoj za efektivni diskont i PDV, u trenutku rezervisanja za ugovorene usluge.

2.18.1.3Prihodioddolaznihdomaćihimeđunarodnihpoziva

Prihodi po osnovu domaćih i međunarodnih dolaznih poziva uključuju prihode po osnovu ostvarenog međunarodnog saobraćaja.

Prihodi po osnovu direktnog međunarodnog saobraćaja i obračuna odnose se na prihode od međunarodnih dolaznih poziva ostvarenih sa zemljama koje imaju direktan međunarodni obračun sa Društvom. Dio ostvarenih prihoda po navedenom osnovu, evidentiran je na osnovu procjene izvršene u skladu sa internim obračunima ostvarenog saobraćaja.

Prihodi od dolaznih domaćih poziva se prije svega odnose na prihode interkonekcije po osnovu ostvarenog dolaznog telefonskog saobraćaja, čija je priroda i validacija opisana u sledecoj napomeni (Napomena 2.18.1.4). Kupci i treća lica ostvaruju saobracaj na osnovu njihovog stvarnog korišćenja mreže, nakon što su iskoristili besplatne minute uključene u pojedinačne pretplatne pakete pomnoženo sa ugovorinom cijenom minuta.

2.18.1.4Ostaliprihodi

Ostali prihodi prije svega uključuju usluge iznajmljivanja telefonskih kapaciteta, tj telefonske linije, dial up usluge prema biznis koris-nicima, usluge od web prezentacije, Asymmetric Digital Subscriber Line (ADSL), MIPNET (Montenegrin IP Network) usluge, IPTV usluge, prihode od prodatih internet pristupa, prihode od prodaje opreme, govorne pošte, listinga poziva, telegrame i ostale usluge.

70 71

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.18.Prihodi(Nastavak)

2.18.2.Prihodimobilnetelefonije

2.18.2.1 Post-paidprihodi

a)Prihodiodlaznogdomaćegimeđunarodnogsaobraćaja

Odlazni saobraćaj predstavlja upotrebu telekomunikacione mreže Društva od strane korisnika i ostalih trećih strana. Prihodi se priznaju u trenutku pružanja usluge.

b)Prihodiodmjesečnepretplate

Post-paid pretplata predstavlja nadoknadu za korišćenje mreže mobilne telefonije. Pretplata se novim post-paid pretplatnicima fakturiše za mjesec u kom su aktivirani, dok se za postojeće post-paid pretplatnike fakturiše za mjesec na koji se i odnosi.

2.18.2.2 Prihodiodprodajepaketaipre-paidusluga

Prihodi od pre-paid usluga se evidentiraju u trenutku prodaje pre-paid bonova (vaučera), kao razgraničeni prihod u bilansu stanja u trenutku prodaje i kao prihod u bilansu uspjeha s tim što se na kraju obračunskog perioda vrši razgraničenje prihoda po osnovu neutrošenih minuta.

2.18.2.3 Prihodiodprodajemobilnihtelefona

Prihodi od prodaje se evidentiraju se u trenutku prodaje.

Nabavna vrijednost prodatih mobilnih telefonskih aparata se evidentira u trenutku prodaje.

2.18.2.4 Prihodiirashodipoosnovuroaming-a

Prihodi po osnovu roaming-a nastaju po osnovu dolaznog a troskovi po osnovu odlaznog roming saobracaja od i prema roming operato-rima mobilne telefonije sa kojima Društvo ima sklopljen Ugovor o međunarodnom GSM roaming-u iskazani su po fakturisanim vrijednos-tima operatora mobilne telefonije. Prihodi od roaminga se priznaju u bruto iznsu u trenutku pruzanja usluge. Finansijska klirinška kuća Mach (bivši Cibernet) prati saobraćaj, usaglašen i potvrđen od tehničke klirinške kuće Syniverse, i u ime Društva, vrši naplatu odnosno plaćanja po osnovu usaglašenih potraživanja i obaveza od i prema operatorima mobilne telefonije.

2.18.2.5 Prihodiirashodipoosnovuinterkonekcije

Prihodi interkonekcije obuhvataju prihode po osnovu ostvarenog dolaznog telefonskog saobraćaja mobilnih operatera Telenor GSM d.o.o., Podgorica i M-tel d.o.o., Podgorica koji tranzitira preko ili se završio u mreži Telekoma.

Rashodi interkonekcije obuhvataju rashode po osnovu ostvarenog odlaznog saobraćaja korisnika Telekoma upućenog korisnicima pojedinih kompanija mobilne i fiksne telefonije unutar Crne Gore i dolaznog saobracaja iz inostranstva koji je upucen Crnogorskom Telekomu a tranzitira ili se završio u mreži drugih kompanija mobilne telefonije unutar Crne Gore.

Budući da Društvo ukida i inicira saobraćaj u i iz svoje mreže, djeluje kao upravitelj i u skladu sa navedenim, prihodi i rashodi inter-konekcije su prikazani u bruto iznosima u ovim finansijskim izvještajima. Prihodi i rashodi interkonekcije se priznaju u trenutku njihovog nastanka odnosno u trenutku pružanja usluge. Prihodi su prikazani po nabavnoj vrijednosti, umanjenoj za PDV i eventualne popuste.

2. Pregled značajnih računovodstvenih politika (Nastavak)

2.19.Lizing

2.19.1.Troškovioperativnogzakupa

Operativni zakup predstavlja zakup u kojem su značajan dio rizika i koristi povezani sa vlasništvom zadržani od strane zakupodavca. Troškovi zakupa najvećim dijelom se odnose na zakup interneta, vodova, poslovnog i skladišnog prostora i ostalih troškova zakupa. Troškovi zakupa iskazani su u izvještaju o sveobuhvatnom prihodu u stvarno nastalim iznosima, odnosno primjenom proporcionalne metode, tokom trajanja ugovora o zakupu.

2.19.2.Troškovifinansijskoglizinga Iznajmljivanje nekretnina, postrojenja i opreme u kojima Društvo preuzima suštinski sve rizike i koristi koji proizilaze iz vlasništva sredstva klasifikuje se kao finansijki lizing. Finansijski lizing se priznaje se po fer vrijednosti imovine ili ukoliko je niže po sadašnjoj vrijdnosti procijenjenih budućih minimalnih rata. Svaka lizing isplata se alocira između finansijske obaveze i rashoda kamata da bi se dostigla ugovorena kamatna stopa preostalih finansijlhih obaveza. Obaveze po osnvovu finansijskog lizinga umanjene za finanskijke nadoknade su uključene u Izvještaj o finansijskom položaju (Ostale finansijske obaveze). Dio lizinga koji se odnosi na plaćanja kamata se uključuje u dobit tekuće godine (Rashodi kamata) u tokom perioda trajanja lizinga. Nekretnine, postrojenja i oprema kupljeni po osnovu finansi-jskog lizinga se amortizuju tokom ugovora kraće od trajanja lizinga ili vijeka trajanja imovine.

2. Summary of significant accounting policies (continued)

2.20.Prihodi/rashodiodkamataidrugitroškovipozajmljivanja

Prihodi po osnovu kamata knjiže se u korist Izvjestaja o sveobuhvatnom prihodu obračunskog perioda na koji se odnose, korišćenjem metode efektivne kamatne stope.

2.21.Uporednipodaci

U slučajevima kada je neophodno, uporedni podaci su promijenjeni da bi se prilagodili prezentaciji tekućeg perioda. Efekti reklasifi-kacija nisu materijalni po finansijske izvještaje Društva.

2.22.Pravična(fer)vrijednost

Rukovodstvo Društva procjenjuje njenu ukupnu izloženost riziku, i u slučajevima kada procijeni da vrijednost sredstava iskazana u poslovnim knjigama nije realizovana, priznaje se rezervisanje. Prema mišljenju Rukovodstva, izvještajne knjigovodstvene vrijednosti su najvalidnije i najkorisnije izvještajne vrijednosti u skladu sa sadašnjim tržišnim uslovima.

Fer vrijednost finansijskih instrumenata kojima se ne trguje na aktivnom tržištu se utvrđuje korišćenjem tehnika procjene. Nominalna vrijednost umanjena za obezvrjeđenje potraživanja od kupaca i obaveza prema dobavljačima je približna njihovoj fer vrijednosti, na osnovu istorijskih podataka o stopama izmirenja navedenih potraživanja u prethodnom periodu. Fer vrijednost finansijskih obaveza za potrebe objelodanjivanja se procjenjuje diskontovanjem budućih ugovorenih novčanih tokova po važećim tržišnim kamatnim stopama raspoloživim Društvu za slične finansijske instrumente.

72 73

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

3. Upravljanje finansijskim rizikom

3.1.Faktorifinansijskogrizika

Poslovne aktivnosti Društva izlažu Društvo različitim finansijskim rizicima, uključujući kreditni rizik, rizik likvidnosti, rizik promjene deviznih kurseva i rizik kamatnih stopa. Društvo ne koristi derivativne finansijske instrumente niti bilo koje druge instrumente obezbed-jenja od ovih rizika.

Ne postoji formalni okvir za upravljanje rizicima koji je uspostavljen u Društvu. Odbor direktora uglavnom se fokusira na kreditni rizik i rizik likvidnosti i djeluje od slučaja do slučaja kako bi ublažio rizik i minimizirao gubitke.

OperativnookruženjeukomeDruštvoposluje

Tekuća globalna finansijska i ekonomska kriza koja je nastala kao rezultat ozbiljnog smanjenja globalne likvidnosti a koja je započeta sredinom 2008. godine, dovela je, između ostalog, do nižeg nivoa dostupnih sredstava na tržištu kapitala, smanjenja likvidnosti bankar-skog sektora, viših tržišnih i ponekad medjubankarskih kamatnih stopa, i veoma visoke nestabilnost na tržištima hartija od vrijednosti i deviznim tržištima. Neizvjesnost na globalnim finansijskim tržištima je takođe dovela do kraha banaka i ostalih finansijskih institucija i do spašavanja banaka u Sjedinjenim Američkim Državama, Zapadnoj Evropi, Crnoj Gori i drugde. Ukupne efekte trenutne finansijske krize teško je predvidjeti i zaštititi se od njih.

Globalna ekonomska kriza značajno utiče na crnogorsko tržiste, imajući u vidu veličinu tržišta i činjenicu da postoje samo dva stuba ekonomije: turizam i fabrika aluminijuma. Crna Gora je dobila status EU kandidata u Novembru 2010. Ovo donosi optimizam po pitanju ubrzanog restukturiranja pravnog sistema u pristupa EU fondovima. Tokom Februara 2011. godine Crnogorska Vlada usvaja akcioni plan praćanja i implementacije Mišljenja Evropske komisije. Ljetnja sezona 2011. godine je bila mnogo jača u poređenju sa 2010 godi-nom za oko 9,2%, istovremeno sa većim brojem turista kao i većem brojem noćenja.

Rukovodstvo nije u mogućnosti da pouzdano procijeni efekte na finansijsko stanje Društva eventualnog daljeg pogoršanja likvidnosti na finansijskim tržištima i još veće nestabilnosti deviznog tržišta i tržišta kapitala. Rukovodstvo vjeruje da preduzima sve potrebne mjere da omogući održavanje i rast poslovnih aktivnosti Društva u datim okolnostima.

3. Upravljanje finansijskim rizikom (Nastavak)

3.2.Kreditnirizik

Kreditni rizik se odnosi na gotovinu i gotovinske ekvivalente, depozite položene kod banaka, i na kreditnu izloženost korisnicima. Kreditni rizik predstavlja rizik da će jedna ugovorna strana izazvati finansijski gubitak drugoj strani, jer neće uspjeti da ispuni svoje obaveze.

Odbor direktora Društva je donio odluku koja će komercijalna banka biti partner Društva, uzimajući u obzir sledeće faktore rizika: faktore procjene, ukupnu imovinu, učešće na tržištu, sigurnost fondova. Principi upravljanja kreditnim rizikom usaglašeni su sa politikom rizika matične kompanije Društva. Da bi izbjegli značajnu koncentraciju kreditnog rizika, kratkoročni plasmani plasirani su u tri različite banke. U skladu sa politikom rizika matične kompanije Društva, oročeni depoziti su dodatno obezbijeđeni garancijama stranih banaka sa ciljem obezbjeđenja odgovarajuće sigurnosti plasmana. Rukovodstvo Društva vjeruje da je adekvatno procijenilo nadoknadivost kompanijskih depozita položenih kod banaka. Upravljanje kreditnim rizikom uključuje sastavljanje detaljnih mjesečnih izvještaja o upravljanja sredst-vima koji se podnose višem rukovodstvu sa svim neophodnim podacima o gotovini i kratkoročnim plasmanima.

Ukoliko su pretplatnici nezavisno rangirani, taj rejting se koristi kod ocjene kreditnog rizika. U suprotnom, ako ne postoji nezavisno rangiranje, kontrola rizika procjenjuje kreditnu sposobnost pretplatnika, uzimajući u obzir prethodno iskustvo u naplati i ostale fak-tore. Društvo nije izloženo značajnoj koncentraciji kreditnog rizika budući da je je njena izloženost rasprostranjena na veliki broj kli-jenata. Društvo koristi sistem podsjetnika koji rezultira obustavljanjem daljeg pružanja usluga, kao glavno sredstvo naplate dospjelih potraživanja. Takođe, u skladu sa stanjem i brojem neplaćenih računa, Društvo koristi opciju pokretanja sudskih sporova. Međutim, dužnici Društva takođe mogu biti pod negativnim uticajem nestabilnosti globalnog i Crnogorskog finansijskog tržišta, što može uticati na njihovu sposobnost da namire iznose koje duguju. Sve gori uslovi poslovanja kupaca takođe mogu imati uticaj na predviđanja rukovod-stva vezano za tokove gotovine i njihovu procjenu obezvrjeđenja finansijkih i nefinansjkih sredstava. Do mjere u kojoj su takve informacije dostupne, rukovodstvo je uzelo u obzir izmijenjene procjene očekivanih budućih tokova gotovine u svojim procjenama obezvrjeđenja.

U cilju uspješnog upravljanja kreditnim rizikom koji nastaje u vezi sa nemogućnošću naplate, više rukovodstvo jednom mjesečno razmatra izvještaje koje sastavlja odjeljenje za korisničke finansije, i donosi odluke o mjerama koje treba preduzeti. Iznos maksimalne izlozenosti kreditnog rizika prema dužnicima jeste 20.054 hiljada EUR.

74 75

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

3.3Riziklikvidnosti

Rizik likvidnosti predstavlja rizik da preduzeće nece uspjeti da ispuni svoje obaveze vezane za finansijske obaveze.

Obazrivo rukovođenje rizikom likvidnosti implicira održavanje zadovoljavajućeg nivoa gotovine i hartija od vrijednosti koje se mogu unovčiti na tržištu, mogućnost finansiranja kroz adekvatan iznos izvršenih kreditnih olakšica i mogućnost da se zatvori naša tržišna pozicija. Obim finansiranja velikoprodaje se značajno smanjio u posljednje vrijeme. Takve okolnosti mogu uticati na sposobnost Društva da po potrebi obezbijedi dodatne zajmove. Nabavka značajnih investicija odnosno ulaganja u nekretnine i opremu često se preduzima uz pomoć kredita odobrenih od strane dobavljača kako bi se upravljalo likvidnošću. Društvo nema stranih zajmova i kredita. Šta više, sve kamatonosne finansijske obaveze dospijevaju u roku od jedne godine. Društvo je u ograničenoj mjeri izložena riziku likvidnosti pošto posjeduje značajan iznos gotovine i gotovinskih ekvivalenata. Pri tom, u skladu sa ugovorima o kratkoročnom investiranju, kratkoročni depoziti mogu biti povučeni u svako doba i iskorišćeni u svrhe namirivanja obaveza. Na mjesečnom nivou, više rukovodstvo razmatra izvještaje o likvidnosti koje sastavlja odjeljenje za upravljanje sredstvima, i poredi planirane sa ostvarenim prilivima i odlivima gotovine, i shodno tome donosi odluke o budućim koracima.

3. Upravljanje finansijskim rizikom (Nastavak)

3.4.Valutnirizik

Društvo posluje na međunarodnom nivou, te je izloženo određenim rizicima deviznih valuta, koji proističu iz različitih izlaganja deviznim valutama u pogledu Specijalnih prava vučenja i US dolara, korišćenih za obračun dijela međunarodnih prihoda i rashoda po osnovu ostvarenog telekomunikacionog saobraćaja.

Na dan 31. decembar 2011. godine, da se EUR uvećao/umanjio za 20 % u odnosu na SDR, gdje su ostale varijable ostale nepromijen-jene, godišnji porez na prihod nakon oporezivanja bi bio uvećan/umanjen za iznos 15.869 EUR (2010. godina: 209.534 EUR), što bi uglavnom bio rezultat povećanja/smanjenja deviznog kursa SRD prilikom denominacije potraživanja i obaveza iz poslovnih aktivnosti.

Na dan 31. decembar 2011. godine, ukoliko bi se EUR uvećao/umanjio za 20 % u odnosu na USD, gdje su ostale varijable ostale nepromijenjene, godišnji porez na prihod nakon oporezivanja bi bio uvećan/umanjen za iznos 83.321 EUR (2010. godine: 438 EUR) što bi uglavnom bio rezultat prihoda/rashoda prilikom denominacije ostale aktive i obaveza iz poslovnih aktivnosti izraženih u USD.

3.5.Rizikkamatnestope

Društvo ima ograničene kamatonosne pozajmice. Kamatonosna aktiva predtsvlja kredite odobrene zaposlenima po fiksnim kamatnim stopama (Napomena 2.5.1.1).

Na primjer, ako bi Društvo primjenjivalo kamatnu stopu u iznosu od 7.5% sa uvećanim popustom na dugoročna potraživanja i kredite odobrene zaposlenima, iznos toga bi bio dodatni godišnji trošak u prosječnom iznosu od EUR 0.342 miliona (2010. godine: EUR 0.353 miliona).

U pogledu kratkoročnih depozita u bankama, kreditni rizik se svodi na najmanju mjeru uz fiksnu kamatnu stopu koja se ne može mi-jenjati tokom ugovorenog perioda. Dalje, ukoliko bi Društvo htjelo da povuče svoja sredstva prije dospijeća, kamatna stopa bi ostala na istom nivou tokom cijelog perioda; ne postoji zatezna kamata ili smanjenje početne kamatne stope. Upravljanje rizikom kamatne stope podrazumijeva detaljno izvještavanje o stanju u trezoru višem rukovodstvu, gdje će izvještaj obuhvatati sve neophodne informacije.

3.6.Upravljanjerizikomkapitala

Namjera Društva u okviru upravljanja kapitalnim rizikom jeste obezbjeđivanje nastavka poslovanja na neodređeno vrijeme sa ciljem isplate prihoda većinskim vlasnicima i beneficija ostalim dioničarima i održavanje optimalne strukture kapitala sa ciljem smanjenja nabavne vrijednosti kapitala.

Kako bi se održala postojeća ili dalje prilagodila struktura kapitala, Društvo može da prilagodi iznos dividendi koje se isplaćuju većinskim vlasnicima, vraća ulog većinskim vlasnicima, emituje nove akcije ili da prodaje imovine da bi se smanjila dugovanja. Takođe, Društvo kontroliše da li je njen kapital iznad minimalnih zakonskih zahtjeva. Budući da je Društvo poslovala sa dobitkom, ne postoji mogućnost da se nivo njenog kapitala spusti ispod onog koji je zakonski regulisan.

Društvo ne raspolaže pozajmljenim sredstvima, te zato ne nadgleda odnos sopstvenog kapitala i pozajmljenih sredstava.

Ukupni kapital, kojim Društvo upravlja, iznosi EUR 166.435.180 na dan 31. decembar 2011. godine je (31. Decembra 2010.: EUR 167.936.936).

76 77

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

4. INFORMACIJE PO SEGMENTIMA

Primarnioblikizvještavanja–poslovnisegment

Društvo je na dan 31. decembra 2011. i 31. decembra 2010. godine organizovano u okviru dva osnovna segmenta:1) Fiksna telefonija i;2) Mobilna telefonija;

Informacije po segmentima koje se dostavljaju Menadzment komitetu Društva za godinu koja se završava 31. decembra 2011. su prika-zani u pregledu koji slijedi:

31 Decembar 2011 31 Decembar 2010

Fiksna telefonija Mobilna telefonija Ukupno Fiksna telefonija Mobilna telefonija Ukupno

Prihodi segmenta 63.092.700 53.796.428 116.889.128 63.900.781 54.551.467 118.452.248

EBITDA - korigovano 23.471.572 21.537.708 45.009.280 22.248.536 22.012.622 44.261.158

Otpremnine i drugi jednokratni troskovi (3.609.203) (573.759) (4.182.962) (2.845.204) (644.164) (3.489.368)EBITDA 19.862.369 20.963.949 40.826.318 19.403.332 21.368.458 40.771.790

Trošak amortizacije (13.076.861) (11.617.830) (24.694.691) (13.053.458) (9.226.624) (22.280.082)

Dobit iz poslovanja 6.785.508 9.346.119 16.131.627

6.349.874

12.141.834

18.491.708

Sredstva segmenta 111.122.864 38.081.312 149.204.176 114.931.577 48.280.314 163.211.891

Iznos investicija po segmentima na dan 31. decembar 2011 i 31. decembar 2010. godine iznosi:

Iznosi u EUR31. decembar 2011. 31. decembar 2010.

Fiksna telefonija 9.948.912 10.123.985Mobilna telefonija 4.903.849 6.639.361

Ukupne investicije Društva 14.852.761 16.763.346

Ukupne investicije Društva su u skladu sa linijom „Povećanja“ u Napomenama 5 i 7.

5. Nematerijalna ulaganja

Licence SoftveriNematerijalna

ulaganjaupripremi UkupnoNabavna vrijednost Početno stanje, 1. januar 2010. 16.974.416 8.928.023 44.559 25.946.998 Povećanja 190.754 160.129 2.747.624 3.098.507 Prenosi - 765.109 (765.109) -Prenos na Nekretnine i opremu - - (1.343.322) (1.343.322)Stanje,31.decembra2010. 17.165.170 9.853.261 683.752 27.702.183

IspravkavrijednostiPočetno stanje, 1. januar 2010. 5.677.825 6.237.233 - 11.915.058 Amortizacija (Napomena 25) 1.078.433 1.390.835 - 2.469.268 Stanje,31.decembra2010. 6.756.258 7.628.068 - 14.384.326

Sadašnja vrijednost31.decembar2010.godine 10.408.912 2.225.193 683.752 13.317.85731.decembar2009.godine 11.296.591 2.690.790 44.559 14.031.940

Licence SoftveriNematerijalna

ulaganjaupripremi UkupnoNabavna vrijednost Početno stanje, 1. januar 2011. 17.165.170 9.853.261 683.752 27.702.183Povećanja - - 1.985.744 1.985.744Prenosi 261.151 2.165.587 (2.426.738) -Prenosi na Nekretnine i opremu - - (20.661) (20.661)Smanjenja (58.613) (71.939) - (130.553)Stanje,31.decembra2011. 17.367.708 11.946.909 222.097 29.536.713

IspravkavrijednostiPočetno stanje, 1. januar 2011. 6.756.258 7.628.068 - 14.384.326Amortizacija (Napomena 25) 1.072.378 1.394.398 - 2.466.776Smanjenja (58.614) (71.939) - (130.553)Stanje,31.decembra2011. 7.770.022 8.950.527 - 16.720.549

Sadašnja vrijednost31.decembar2011.godine 9.597.686 2.996.382 222.097 12.816.16531.decembar2010.godine 10.408.912 2.225.193 683.752 13.317.857

78 79

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

6. Gudvil (Nastavak)

Na dan 31. decembra 2010. i 31. decembra 2011. godine gudvil je alociran na jedinice koje generišu gotovinu Društva identifikovane u skladu sa poslovnim segmentima. Nadoknadivi iznos jedinica koje generišu gotovinu Društva je određen na osnovu proračuna fer vrijed-nosti umanjenoj za troškove prodaje. Ove kalkulacije koriste projekcije novčanih tokova zasnovane na finansijskim budžetima odobren-im od strane rukovodstva za period od deset godina. Novčani tok za period od deset godina je ekstrapoliran upotrebom procijenjene stope rasta prikazane u pregledu ispod. Stopa rasta ne prevazilazi dugoročnu prosječnu stopu rasta za telekomunikaciono poslovanje.

Rukovodstvo je utvrdilo planiranu bruto maržu na osnovu ranijih rezultata i očekivanja u razvoju tržišta. Korišćena prosječna stopa rasta je konzistentna sa procjenama uključenim u izvještaje o industriji. Diskontne stope su prikazane prije odbijanja poreza i reflektuju specifične rizike vezane za odgovarajuće segmentime.

7. Nekretnine i oprema

Iznosi u EUR

Zemljište Građevinski objektiOprema i ostala

imovinaNekretnine i

oprema u pripremi UkupnoNabavna vrijednost Stanje, 1. januara 2010. 2.959.682 80.917.226 139.168.351 7.850.762 230.896.021Povećanja - 14.536 3.860.259 9.790.044 13.664.839Prenos - 1.109.436 7.244.857 (8.354.293) -Prenos sa Nematerijalnih ulaganja - - - 1.343.322 1.343.322Otuđenja i rashodovanja - - (1.860.787) - (1.860.787)Stanje, 31. decembar 2010. 2.959.682 82.041.198 148.412.680 10.629.835 244.043.395Ispravka vrijednostiStanje, 1. januara 2010. - 23.353.388 88.887.082 - 112.240.470Amortizacija za period (napomena 25) - 4.549.334 15.261.479 - 19.810.813Otuđenja i rashodovanja - - - - -Ispravka vrijednosti - - (1.826.234) - (1.826.234)

Stanje 31. decembar 2010. - 27.902.722 102.322.327 - 130.225.049Sadašnja vrijednost31. decembar 2010. 2.959.682 54.138.476 46.090.353 10.629.835 113.818.34631. decembar 2009. 2.959.682 57.563.838 50.281.269 7.850.762 118.655.551

5. Nematerijalna ulaganja (nastavak)

Sadašnja vrijednost licenci Društva na dan 31. decembar 2011. godine uključuje licencu za obavljanje javnih fiksnih telekomunikacionih usluga neto sadašnje vrijednosti od 3.775.680 EUR (31. decembar 2010. godine: 4.011.660 EUR) izdate od strane Agencije za teleko-munikacije Republike Crne Gore (Agencija). Sadašnja vrijednost licence za pružanje usluga u međunarodnom saobraćaju uključena u sadašnju vrijednost licenci iznosi 1.800.000 EUR na dan 31. decembar 2011. godine (31. decembar 2010. godine.: 1.920.000 EUR).

Sadašnja vrijednost licenci uključuje i posebnu licencu za instalaciju, održavanje i rad javne mreže telekomunikacija (mobilna telefonija), čija knjigovodstvena vrijednost 31. decembra 2011. godine iznosi 1.472.672 EUR (31. decembra 2010. godine: 1.762.404 EUR), izdata od strane Agencije. 1. januara 2002. godine. Pomenuta licenca daje pravo Društvu da pruža usluge preko javne mobilne mreže, u skladu sa Zakonom o telekomunikacijama. Ova licenca je važeća na teritoriji Crne Gore u narednih 15 godina.

U pogledu ovih licenci, Društvo je u obavezi da plaća godišnju naknadu Agenciji koja se obračunava u iznosu od jednog procenta od ukupno ostvarenih prihoda u prethodnoj kalendarskoj godini. Obaveze prema Agenciji su prikazane u bilansu uspjeha u okviru ostalih poslovnih rashoda.

Agencija za radio-difuziju Republike Crne Gore je u oktobru 2007. godine izdala Društvu na period od 10 godina licencu za izgradnju i korišćenje distribucije / emitovanja radio i televizijskih programa korisnicima (IPTV licenca ). Društvo je platilo naknadu za registraciju u iznosu od EUR 75.000.

Agencija je 28. marta 2007. godine dodijelila Društvu 3G licencu na period od 5 godina. Sadašnja vrijednost licence na dan 31. decem-bra 2011. godine iznosi EUR 1.653.362 (31. decembar 2010: EUR 1.813.365).

U skladu sa MSFI i Računovodstvenim politikama Društva, u toku godine je izvšen Pregled korisnog vijeka trajanja nematerijalnih ulag-anja je izvršen tokom 2010. i 2011. godine na osnovu koga nije bilo značanog uticaja na Izvještaj o sveobuhvatnom prihodu Društva.

6. Gudvil

U skladu sa Odlukom Odbora direktora Društva od 7. marta 2005. godine (19. februar 2004. godine), Telekom je iskoristivši pravo preče kupovine zaključio ugovor o kupovini dijela kapitala Interneta Crna Gora d.o.o., Podgorica za iznos EUR 435.700 (EUR 1.750.000 za 2004. godinu), čime je postao vlasnik 100% kapitala Interneta CG (60% u 2004. godini).

Od 30. Aprila 2009 godine, datuma spajanja, Društvo posjeduje 100% kapitala T-Mobile CG d.o.o., crnogorske mobile kompanije i 100% kapitala Internet Crna Gora.

Pregled alokacije gudvila na nivou poslovnih segmenata prikazan je u tabeli koja slijedi:

Iznosi u EUR 31. decembar 2011. 31. decembar 2010.

Fiksna telefonija i Internet 564.974 564.974Mobilna telefonija 376.650 376.650

941.624 941.624

80 81

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

Zemljište Građevinski objektiOprema i ostala

imovinaNekretnine i

oprema u pripremi UkupnoNabavna vrijednost Stanje, 1. januara 2011. 2.959.682 82.041.198 148.412.680 10.629.835 244.043.395Povećanja - - 2.119.868 10.747.149 12.867.017Prenos - 3.497.531 8.591.642 (12.089.173) -Prenos sa Nematerijalnih ulaganja - - - 20.661 20.661Otuđenja i rashodovanja - - (3.623.565) - (3.623.565)Stanje, 31. decembar 2011. 2.959.682 85.538.729 155.500.625 9.308.472 253.307.508Ispravka vrijednostiStanje, 1. januara 2011. - 27.902.722 102.322.327 - 130.225.049Amortizacija za period (napomena 25) - 3.077.354 19.150.561 - 22.227.915Otuđenja i rashodovanja - - (3.579.311) - (3.579.311)Stanje 31. decembar 2011. - 30.980.076 117.893.577 - 148.873.653Sadašnja vrijednost31. decembar 2011. 2.959.682 54.558.653 37.607.048 9.308.472 104.433.85531. decembar 2010. 2.959.682 54.138.476 46.090.353 10.629.835 113.818.346

7. Nekretnine i oprema (Nastavak)

U sadašnju vrijednost nekretnine i opreme je uključeno zemljiste u vrijednosti od EUR 33.152 i građevinski objekti u iznosu EUR 328.154 za koje Društvo ne posjeduje kompletnu dokumentaciju vezanu za vlasničke listove nad zemljištem u navedenom iznosu. Društvo je u postupku pribavljanja vlasničkih listova za ovo zemljište i građevinske objekte nad kojima posjeduje kontrolu.

Pregled korisnog vijeka trajanja nekretnina i opreme uradjen u 2010 godini rezultirao je smanjenjem vijeka trajanja opreme i agregata. Smanjenje je izvršeno na bazi promjene očekivanja, tehnološkog razvoja, budžeta i planova u narednim periodima itd. Uticaj promjene korisnog vijeka trajanja na finansijske izvještaje jeste kako slijedi:

InEUR 2010 2011 2012 2013 poslije2013

povećanje / (sman-jenje) u amortizaciji 79.779 132.325 121.856 113.965 (447.925)

Pregled korisnog vijeka trajanja nekretnina i opreme uradjen u 2011 godini rezultirao je smanjenjem vijeka trajanja Radio pristupne opreme. Smanjenje je izvršeno na bazi promjene očekivanja, tehnološkog razvoja, budžeta i planova u narednim periodima itd. Uticaj promjene korisnog vijeka trajanja na finansijske izvještaje jeste kako slijedi:

InEUR 2011 2012 2013 2014 poslije2014

Increase / (decrease) in depreciation 2.789.370 (142.757) (1.258.881) (1.044.331) (343.400)

8. Finansijska sredstva raspoloživa za prodaju

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Plasmaniraspoloživizaprodaju

Ulaganja u kapital satelitskih organizacija u inostranstvu % - Intelsat Ltd. 0.0061 24.799 24.799 - New Skies Satellites N.V. 0.0061 575 575

25.374 25.374

82 83

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

9. Dugoročni krediti i ostala potraživanja (Nastavak)

Kreditidatizaposlenima(nastavak)

Radi obezbjeđenja uredne otplate kredita, Telekom je obezbijedio hipoteke na stambene jedinice korisnika kredita. U skladu sa ugovo-rom zaposleni je obavezan da odmah po kupovini, odnosno izgradnji stambene jedinice izvrši uknjižbu prava svojine na ime Društva i da za iznos kreditne obaveze ustanovi založno pravo - hipoteku I reda na nepokretnosti pribavljenoj odnosno izgrađenoj sredstvima kredita.

Dokaz o izvršenom uknjižavanju založnog prava, zaposleni je dužan da dostavi najviše u roku od 5 mjeseci od dana uplate prvog iznosa za kredit. Ukupna vrijednost obezbjeđenja navedenih kredita iznosi 9.810.344 EUR na dan 31. decembar 2011. godine. Ukupan iznos kredita za koje društva nisu dobila hipoteku i koje stoga nisu upisane u relevantan sudski registar iznosi EUR 140.797, pa tako ukupna izloženost Društva kreditnom riziku nastala je usljed kredita bez zaloga iznosi EUR 140.797 (2010: EUR 140.797). Ipak, za mnoge vrste obezbjeđenja, naročito nekretnine, u Crnoj Gori su bile ozbiljno ugrožene skorim nestabilnostima na globalnom finansijskom tržištu, što je rezultiralo niskim nivooom likvidnosti za određene vrste sredstava. Kao rezultat toga, vrijednost ostvarena prodajom sredstva obezbjeđenja može se razlikovati od vrijednosti koja se pripisivala tom sredstvu prilikom procjene ispravke vrijednosti.

Dugoročnapotraživanja

Dospijeća nediskonovanih dugoročnih potraživanja prikazana su u pregledu koji slijedi:

IznosiuEUR

31.decembar2010. 31.decembar2009.

- od dvije do pet godina 1.509.611 2.250.268

1.509.611 2.250.268

Potraživanja od Vlade Republike Crne Gore u iznosu od EUR 1.509.611 sa stanjem na dan 31. decembar 2011. godine (31. decembar 2010. godine: EUR 2.250.268) predstavljaju nediskontovanu vrijednost očekivanih budućih priliva koje bi Društvo ostvarila u skladu sa Ugovorom o prenosu udjela (prenosu osnivačkih prava u Radio-difuznom centru d.o.o., Podgorica) zaključenim 10. decembra 2004. godine između Telekoma Crne Gore i Vlade Republike Crne Gore. U skladu sa pomenutim ugovorom, RDC je postao vlasništvo države. U skladu sa Odlukom rukovodstva Društva, osnova za obračun sadašnje vrijednosti očekivanih budućih gotovinskih tokova je jednaka primjeni godišnje kamatne stope od 7.5%, koja odgovara stopi korišćenoj od strane nezavisnog procjenitelja. Ukupni efekti prihoda priznatog korišćenjem efektivne kamatne stope evidentirani su na teret dobiti za period od 1. januara do 31. decembra 2011. godine iznosili EUR 167.236 (31. decembra 2010: 207.242).

Navedenim Ugovorom, Vlada Republike Crne Gore se obavezala da plati Društvu kupoprodajnu cijenu preciziranu Ugovorom o prenosu udjela u iznosu EUR 5.943.937 u roku od deset godina od dana zaključenja ovog Ugovora sa grejs periodom od 18 mjeseci na koji se ne zaračunava kamata.

Kao što je dalje navedeno u Ugovoru, po isteku grejs perioda, a do isteka druge godine od dana zaključenja Ugovora, Vlada Republike Crne Gore je dužna da isplati Društvu iznos od EUR 300.000 u jednakim mjesečnim ratama i to svakog prvog u mjesecu za nastupajući mjesec. U trećoj i četvrtoj godini otplate Vlada Republike Crne Gore se obavezuje da plati Društvu godišnje iznose od EUR 600.000 u jednakim mjesečnim ratama i to svakog prvog dana u mjesecu za nastupajući mjesec.

9. Dugoročni krediti i ostala potraživanja

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Dugoročni krediti dati zaposlenima 3.730.930 4.135.934 Dugoročna potraživanja 1.457.839 1.852.503 Unaprijed plaćene beneficije zaposlenima 1.596.798 1.727.049 Unaprijed plaćen zakup GSM lokacija 475.714 485.206 Ostali unaprijed plaćeni iznosi 800 2.000

7.262.081 8.202.692

Fer vrijednosti kredita datih zaposlenima i dugoročnih potraživanja jednake su njihovim knjigovodstvenim vrijednostima.

Kreditidatizaposlenima

Dospijeća nediskontovanih dugoročnih kredita odobrenih zaposlenima prikazana su u pregledu koji slijedi:

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

- od dvije do pet godina 1.754.677 1.772.979- preko pet godina 4.075.722 4.414.141Nediskontovani krediti dati zaposlenima 5.830.399 6.187.120Diskont (2.099.469) (2.051.186)Fer vrijednost kredita datih zaposlenima 3.730.930 4.135.934

Dugoročni krediti i potraživanja u iznosu od EUR 5.830.399 predstavlja nediskontovan iznos kredita odobrenih zaposlenima u Društvu. Krediti su odobreni sa rokom otplate od 5, 7, 10 i 20 godina i godišnjom kamatnom stopom od 1.5% do 2%. Iznos odobrenih sredstava po zaposlenom kreće se od EUR 5.000 do EUR 50.000. Određenom broju zaposlenih u Telekomu, kreditna obaveza je umanjena za 0.5% za svaku godinu efektivnog radnog staža ostvarenog do 31. decembra 1993. godine i procenat umanjenja kreće se od 3.5% do 14.5% ukupnog iznosa odobrenog kredita. Pravo na umanjenje zaposleni su ostvarili po osnovu izdvajanja doprinosa za stambenu izgradnju do 1993. godine.

Važeća efektivna kamatna stopa na ove kredite date zaposlenima bila je 7.5% u 2011. i 2010. godini u skladu sa stopom koju koristi nezavisni procjenitelj.

Tokom 2007. godine, u skladu sa Statutom Društva i Pravilnikom ispunjenja uslova za rješavanje stambenog pitanja zaposlenog, Izvršni odbor Društva je donio odluku o odobrenju stambenih kredita zaposlenima u beskamatnom iznosu od iznosu EUR 1.282.000. Ovi kred-iti su odobreni na period od 20 godina kako bi se neki od ključnih zaposlenih zadržali u Društvu. Ukupan iznos kredita obračunat po zaposlenom kreće se u rasponu od EUR 28.000 do EUR 42.000. Uslov za realizaciju kredita jeste da zaposleni bude radno angažovan u društvu na minimum period od tri godine. Ukoliko zaposleni napusti društvo prije isteka navedenog roka, on je u obavezi da odjednom otplati preostali dio kredita. Ukoliko zaposleni ne izmiri svoju obavezu, društvo ima pravo da pokrene zalog i realizuje svoje potraživanje.

84 85

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

9. Dugoročni krediti i ostala potraživanja (Nastavak)

Dugoročnapotraživanja(nastavak)

Ostatak kupoprodajne cijene Vlada Republike Crne Gore će isplatiti Društvu u sljedećih šest godina, tako što se preostali iznos dijeli na jednake 72 mjesečne rate koje se uplaćuju svakog prvog dana u mjesecu za nastupajući mjesec.

Unaprijed plaćene naknade zaposlenima

Unaprijed preplaćene naknade zaposlenima u iznosu od EUR 1.596.798 (2008: EUR 1.727.049) odnose se na diskont na kredite zapo-slenih izračunat na osnovu važeće kamatne stope i 75% otpisanih kredita odobrenih određenom broju zaposlenih u skladu sa Članom 39 Statuta Društva i Člana 41 Pravila o ispunjavanju uslova za rješavanje stambenog pitanja. Diskont se tretira kao nagrada zaposlenom koja se priznaje u izvještaju o sveobuhvatnom prihodu za vrijeme trajanja kredita ili očekivnog radnog staža zaposlenog, u zavisnosti od toga šta je kraće, dok se 75% otpisa tretira kao avansno plaćanje beneficija zaposlenog, koje se amortizuju u toku perioda lojalnosti (Napomena 2.5.1.1. (d)).

10. Gotovina i gotovinski ekvivalenti

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Gotovina u blagajni 1.148 2.120Gotovina u bankama 1.870.007 1.735.663

1.871.155 1.737.783

11. Kratkoročni depoziti u bankama

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Obezbijeđeni kratkoročni depozit koji je po kreditnoj institucijikreditna klasifikacija A1 7.000.000 -kreditna klasifikacija Aa3 - 10.200.000 kreditna klasifikacija Baa3 - 26.000.000 kreditna klasifikacija Ba1 38.200.000 -

45.200.000 36.200.000

11. Kratkoročni depoziti u bankama (Nastavak)

Kratkoročni depoziti u bankama predstavljaju depozite sa periodom dospijeća od tri mjeseca do jedne godine i prosječnom kamatnom stopom 5,47% (2010. godine: 6,50%). Svi kratkoročni depoziti su izraženi u EUR. Tokom perioda zavrsenog 31. decembra 2011. go-dine, plasmani su u ukupnom iznosu dodatno obezbijeđeni od strane kreditne institucije sa kreditnim klasifikacijama A1, Ba1 (u 2010. godini: sa kreditnom klasifikacijom Aa3, Baa3). Kratkoročni depoziti su oročeni u Crnogorskoj Komercijalnoj banci, Podgoričkoj Societe Generale banci i NLB Montenegro.

12. Potraživanja iz poslovnih odnosa i ostala potraživanja

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Potraživanja od kupaca u zemlji 32.251.517 31.948.562Potraživanja od kupaca u inostranstvu 1.392.963 4.640.849Potraživanja od Magyar Telekom Grupe - 84.860Potraživanja od Deutsche Telekom Grupe 452.531 1.468.993Kratkoročni dio dugoročnih potraživanja po osnovu kredita odobrenih zaposlenima 406.695 463.989Kratkoročni dio ostalih dugoročnih potraživanja 712.357 712.357Ostala potraživanja 2.358.768 1.653.014

37.574.831 40.972.624Ispravka vrijednosti (17.520.456) (18.268.909)

20.054.375 22.703.715

Potraživanja iz poslovnih odnosa i ostala potraživanja su preračunata u stranim valutama kao što slijedi:

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

EUR 19.299.396 21.351.147SDR 754.979 1.352.568

20.054.375 22.703.715

Struktura ostalih potraživanja na dan 31. decembar 2011 i 2010. godine je kao što slijedi:

(InEUR)31.decembar2011. 31.decembar2010.

Potraživanja za lokalne komunalne takse 1.250.171 1.014.967Potraživanja za plaćenu dividendu (fizička lica) 732.971 448.669Potraživanja za više plaćene poreze i doprinose 111.214 115.051Potraživanja za kamatu na oročene depozite 202.115 10.319Ostala potraživanja 62.297 64.008

2.358.768 1.653.014

86 87

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

12. Potraživanja iz poslovnih odnosa i ostala potraživanja (Nastavak)

Fer vrijednost potraživanja iz poslovnih odnosa i ostalih potraživanja, prikazana je u sljedećoj tabeli:

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Potraživanja od kupaca u zemlji 15.227.488 14.128.961Potraživanja od kupaca u inostranstvu 896.536 4.191.541Potraživanja od Magyar Telekom Grupe - 84.860Potraživanja od Deutsche Telekom Grupe 452.531 1.468.993Kratkoročni dio dugoročnih potraživanja po osnovu kredita odobrenih zaposlenima 406.695 463.989Kratkoročni dio ostalih dugoročnih kredita i potraživanja (napomena 9) 712.357 712.357Ostala potraživanja 2.358.768 1.653.014

20.054.375 22.703.715

Starosna struktura potraživanja dospjelih na dan izvještavanja za koje nije izvršena ispravka vrijednosti prikazana je u pregledu koji slijedi:

31.decembar2011. 31.decembar2010.Od 1 do 30 dana 979.285 1.540.598 Od 31 do 90 dana 310.776 649.717 Više od 90 dana 475.641 540.340

1.765.702 2.730.656

Menadžment procjenjuje da je iznos od EUR 1.765.702 naplativ.

Starosna struktura potraživanja dospjelih na dan izvještavanja za koje je izvršena ispravka vrijednosti prikazana je u pregledu koji slijedi:

31.decembar2011. 31.decembar2010.Od 1 do 30 dana 1.873.774 1.879.052 Od 31 do 90 dana 1.479.664 1.395.381 Više od 90 dana 18.474.314 18.804.028

21.827.752 22.078.460

Promjene na ispravci vrijednosti potraživanja za finansijsku godinu završenu 31. decembra 2011. i 2010. prikazane su u sljedećoj tabeli:

IznosiuEUR2011. 2010.

Stanje, 1. januara 18.268.909 15.318.703Dodatna ispravka u toku godine (Napomena 27) 1.241.246 2.995.074Dodatna ispravka u toku godine – ispravka za opštine (Napomena 27) 317.116 -Naplata ispravljenih potraživanja u toku godine (Napomena 27) (191.164) (1.234.105)Efekti pozitivnih/negativnih kursnih razlika 47.119 13.805Penali fakturisani kupcima 699.891 1.175.432Otpisi ranije ispravljenih potraživanja (2.862.661) -Stanje, 31. decembra 17.520.456 18.268.909

12. Potraživanja iz poslovnih odnosa i ostala potraživanja (Nastavak)

Promjene na ispravci vrijednosti potraživanja u zemlji i inostranstvu prikazane su u sljedećoj tabeli:

Kupci u zemlji Kupci u inostranstvu2011. 2010. 2011. 2010.

Stanje 1. januara 17.819.601 14.883.200 449.308 435.503Dodatna ispravka u toku godine 1.241.246 2.995.074 - -Dodatna ispravka u toku godine – ispravka za opštine 317.116 - - -Naplata ispravljenih potraživanja u toku godine (191.164) (1.234.105) - -Efekti pozitivnih/negativnih kursnih razlika - 47.119 13.805Penali fakturisani kupcima 699.891 1.175.432 - -Otpisi ranije ispravljenih potraživanja (2.862.661) - -Stanje 31. decembra 17.024.029 17.819.601 496.427 449.308

Obezvrjeđenje potraživanja od kupaca u zemlji zasnovano je na starosnoj strukturi potraživanja sa datumom njihovog dospijeća. Obezvrjeđenje potraživanja od kupaca u zemlji formira se na osnovu analiza naplate u prethodnim periodima i ažurira se jednom godišnje. Ažurirane analiza naplate, koje nisu značajno promijenjene pod uticajem finansijske krize, su komparatibilne sa istorijskim analizama naplate.

Obezvrjeđenje potraživanja od kupaca u inostranstvu izvršena su pojedinačno na osnovu procjene rukovodstva o njihovoj naplati na osn-ovu naplate od inostranih partnera iz prethodnih perioda. Obezvrjeđenje potraživanja ne uključuje obezvrjeđenje za potraživanja prema članicama Magyar ili Deutche Telekom Grupe, jer se ova potraživanja smatraju u potpunosti nadoknadivima. Najznačajnije pojedinačno obezvrjeđenje vezano je za Zajednicu JPTT u iznosu od EUR 188.660 (2010: 188.660) i Ellite EUR 214.076 (2010: 214.076).

Ispravka za opštne u iznosu od EUR 317.116 napravljena je na bazi procjene rukovodstva da dio potraživanja neće biti naplaćen. Crno-gorske opštnine su napravile povlačenje sa bankarskog računa Društva na ime naknade za korišćenje opštinskog zemljišta za teleko-munikacionu mrežu. Društvo se nije složilo sa iznosom naknade i pokrenulo je sudske sporove tokom 2009 godine. Rezultat nekoliko sudskih sporova bio u korst Društva, međutim kako Društvo još uvijek nije uspjelo da se naplati, rukovodstvo je odlučilo na obračuna i napravi ispravku vrijednosti.

U skladu sa odlukom rukovodstva Društva broj 02-40627, od 11. decembra 2011. godine, otpisana su potraživanja u iznosu od 2.862 hiljada EUR. Potraživanja su otpisana u skladu sa očekivanjima rukovodstva o njihovoj naplati. Ukupan iznos otpisanih potraživanja je bio u potpunosti obezvrjeđen, u skladu sa čim pomenuti otpis nije imao uticaja na izvještaj o sveobuhvatnom prihodu za tekuću godinu.

Potraživanja koja na dan izvještavanja nisu dospjela niti ispravljena prikazana je u pregledu koji slijedi:

31.decembar2011. 31.decembar2010.Potraživanja umanjena za ispravku 16.124.024 18.320.502Dospjela potraživanja koja nisu ispravljena (1.765.702) (2.730.656)Dospjela potraživanja koja su ispravljena (4.307.296) (3.809.551)Potraživanja koja nisu dospjela niti ispravljena (napomena 16) 10.051.026 11.780.295

88 89

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

13. DATI AVANSI I AKTIVNA VREMENSKA RAZGRANIČENJA

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Procjena potraživanja po osnovu međunarodnih dolaznih poziva 35.557 -Procjena potraživanja od Magyar Telekom Grupe (napomena 32) 28.688 14.986 Procjena potraživanja od Deutsche Telekom Društvo (napomena 32) 1.041.754 881.467 Avansi plaćeni za obrtnu imovinu 185.139 309.902Razgraničeni prihodi od interkonekcije 643.106 889.994Ostala aktivna vremenska razgraničenja 571.852 315.038

2.506.096 2.411.387

14. ZALIHE

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Kablovi, žice i ostali materijal 1.215.538 1.958.493 Zalihe za preprodaju 1.804.026 1.486.413

3.019.564 3.444.906

Ispravka vrijednosti zastarjelih zaliha (887.960) (687.012)

2.131.604 2.757.894

Promjene na ispravci vrijednosti zaliha za godinu koja se završava 31. decembra 2011. i 2010. prikazane su u sljedećoj tabeli:

Iznosi u EUR2011. 2010.

Stanje, 1. januara 687.012 584.112 Povećanje / smanjenje ispravke u toku godine (napomena 27) 200.948 102.900

Stanje, 31. decembar 887.960 687.012

15. Izdvojena novčana sredstva

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Izdvojena novčana sredstva kod kliring kuće Mach (bivši Cybernet) 222.252 1.465.667 Ukupno 222.252 1.465.667

Izdvojena novčana sredstva su denominovana u sledećim valutama:

Iznosi u EUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

EUR 221.783 1.414.623 USD 469 51.044 Ukupno 222.252 1.465.667

Izdvojena novčana sredstva u klirinškoj kući „Mach (bivši Cybernet)“ u iznosu od EUR 222.252 (2010: EUR 1.465.667) odnose se na sredstva koja su položena kao depozit sa posebnim namjenama i ona se koriste za izmirivanje obaveza za roming.

90 91

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

16. FINANSIJSKI INSTRUMENTI

a)Finansijskiinstrumentipokategorijama

Računovodstvene politike za finansijske instrumente primijenjene su na stavke prikazane u sljedećem pregledu: Kreditiipotraživanja

Sredstva iskazana u Izvještaju o finansijskom položaju 31.decembar2011. 31.decembar2010.

Finansijska sredstva raspoloživa za prodaju 25.374 25.374 Dugoročni krediti i potraživanja 5.188.769 5.988.437 Kratkoročni depoziti u bankama 45.200.000 36.200.000 Potraživanja iz poslovnih odnosa i ostala potraživanja 20.054.375 22.703.715 Izdvojena novčana sredstva 222.252 1.465.667 Gotovina i gotovinski ekvivalenti 1.871.155 1.737.783 Ukupno 72.561.925 68.120.976 Obavezeiskazanepoamortizovanojnabavnojvrijednosti Obaveze iskazane u Izvještaju o finansijskom položaju 31.decembar2011. 31.decembar2010.

Obaveze iz poslovanja i ostale obaveze bez poreza 8.365.724 12.138.965Ukupno 8.365.724 12.138.965 b)Kreditnikvalitetfinansijskihsredstava Kreditni kvalitet finansijskih sredstava koja nisu dospjela niti ispravljena su prikazana u pregledu koji slijedi:

Dugoročni krediti i potraživanja 31. decembar 2011. 31. decembar 2010.

Ugovorne strane sa eksternim kreditnim rejtingom Baa3 1.457.839 1.852.503 Ugovorne strane bez kreditnog rejtinga 3.730.930 4.135.934

5.188.769 5.988.437

16. Finansijski instrumenti (Nastavak)

IznosiuEURGotovina i gotovinski ekvivalenti 31.decembar2011. 31.decembar2010.

Gotovina i gotovniski ekvivalenti bez kreditnog rejtinga 1.871.155 1.737.783 1.871.155 1.737.783

IznosiuEURKratkoročni depoziti u bankama 31.decembar2011. 31.decembar2010.

Garantovani kratkoročni depozit od kreditne institucijekreditna klasifikacija A1 7.000.000 -kreditna klasifikacija Aa3 - 10.200.000 kreditna klasifikacija Baa3 - 26.000.000 kreditna klasifikacija Ba1 38.200.000 -

45.200.000 36.200.000

Potraživanja iz poslovnih aktivnosti koja nisu dospjela niti ispravljena

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Ugovorne strane bez eksternog kreditnog rejtingaDomaći kupci (napomena 12) 10.045.769 8.944.958 Strani kupci (napomena 12) 5.257 2.835.336

10.051.026 11.780.294

Izdvojena novčana sredstva

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Ugovorne strane - kreditna klasifikacija A1 222.252 1.465.667 222.252 1.465.667

92 93

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

17. Akcijski kapital

Na dan 31. decembra 2011. Na dan 31. decembra 2010.Broj akcija % Vrijednost Broj akcija % Vrijednost

Upisani, uplaćeni kapital - Magyar Telekom 36.177.950 76,53 107.902.165 36.177.950 76,53 107.902.165Privatizacioni fondovi 332.684 0.70 992.263 327.319 0,69 976.262Ostala pravna lica 5.289.105 11,19 15.775.285 5.375.995 11,37 16.034.443Fizička lica 5.474.201 11.58 16.326.681 5.392.676 11,41 16.083.524

47.273.940 100,00 140.996.394 47.273.940 100,00 140.996.394

Na dan 31. decembra 2011. i 2010. godine nominalna vrijednost po akciji je iznosila EUR 2,98254. Akcije Telekoma se kotiraju na Mon-tenegro berzi. Tržišna vrijednost po akciji na dan 31. decembar 2011 godine iznosila je EUR 2,7000 (31. decembar 2010: EUR 3,5599).

18. Statutarne rezerve

U skladu sa statutom, Društvo ima obavezu da izdvaja najmanje 5% ostvarene dobiti na ime statutarnih rezervi sve dok iznos ovih rezervi ne dostigne 1/10 akcijskog kapitala Društva. Navedene rezerve su namijenjene za pokriće gubitaka i ne mogu se distribuirati akciona-rima osim u slučaju likvidacije Društva.

19. Obaveze iz poslovanja i ostale obaveze

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Dobavljači u zemlji 5.157.656 4.645.531 Dobavljači u inostranstvu 2.539.627 4.801.944 Neisplaćene zarade i naknade zarada 228.424 287.905

Obaveze po osnovu ostalih poreza i doprinosa za socijalno osiguranje 568.908 265.951 Obaveze prema Magyar Telekom Grupi 8.551 411.398 Obaveze prema Deutsche Telekom Grupi 594.471 2.279.880 Ostale obaveze 65.419 212

9.163.056 12.692.821 Obaveze iz poslovnih aktivnosti su izražene u sljedećim valutama:

31.decembar2011. 31.decembar2010.

EUR 8.313.372 12.566.112 SDR 433.079 124.521USD 416.605 2.188

9.163.056 12.692.821

Fer vrijednost obaveza iz poslovanja i ostalih obaveza jednaka je njihovoj knjigovodstvenoj vrijednosti. Ugovoreno dospijeće obaveza iz poslovnih aktivnosti i ostalih obaveza je do 45 dana.

20. Pasivna vremenska razgraničenja i primljeni avansi

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Razgraničeni troškovi prema Magyar Telekom Grupi (napomena 32) 204.358 236.036 Razgraničeni troškovi prema Deutsche Telekom Grupi (napomena 32) 1.564.641 733.952 Obaveze za dividendu (fizička lica) 784.303 500.001 Obaveze za dividendu (pravna lica) 38.225 34.242 Primljeni avansi po osnovu pre-paid vaučera 1.481.174 1.100.800 Roming 2.992.873 2.822.630 Lokalne opštinske naknade 472.560 1.099.896Interkonekcija 970.977 1.918.973Bonusi 941.416 1.131.943Nabavka nekretnina, opreme i njihovo održavanje 388.905 1.039.379Unaprijed naplaćeni internet sati 277.928 277.928 Obaveze po osnovu primljenih avansa i unaprijed naplaćeni iznosi 421.458 377.157 Ostale razgraničene obaveze 4.197.864 3.914.053

14.736.682 15.186.990

Struktura ostalih razgraničenih obaveza i troškova prikazana je u pregledu koji slijedi:

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Marketing 225.360 616.627Poštanske usluge 125.508 90.778Električna energija 243.369 231.542Održavanje 604.999 747.928Ne-geografski kodovi 92.834 305.647IPTV usluge 304.900 437.469Razgraničeni troškovi po osnovu procijenjenog saobraćaja sa roming partnerima - 203.078Loyalty Programi za kupce 592.941 257.541Razgraničeni prihodi 443.967 453.763Ostale razgraničene obaveze 1.563.986 569.680

4.197.864 3.914.053

Pasivna vremenska razgraničenja i primljeni avansi su izraženi u sljedećim valutama:

31.decembar2011. 31.decembar2010.

EUR 14.494.129 15.006.638 SDR 242.553 180.352

14.736.682 15.186.990

Fer vrijednost pasivnih vremenskih razgraničenja i primljenih avansa jednaka je njihovoj knjigovodstvenoj vrijednosti.

94 95

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

21. Rezervisanja (Nastavak)

Beneficijezaposlenima

Rezervisanja za jubilarne nagrade

Rezervisanja za otpremnineza

odlazakupenziju

Ukupno Stanje, 1. januara 2010. 478.132 221.958 700.090Rezervisanja u toku godine 15.571 - 15.571Iskorišćeno u toku godine (75.062) (3.613) (78.675)Stanje,31.decembar2010. 418.641 218.345 636.986

Stanje, 1. januara 2011. 418.641 218.345 636.986Rezervisanja u toku godine - - -Iskorišćeno u toku godine (81.811) (107.870) (189.681)Stanje,31.decembar2011. 336.830 110.475 447.305

Umanjeno za: dugoročni dio (302.601) (110.475) (413.076)

Kratkoročno rezervisanje 34.229 - 34.229

Rezervisanja za beneficije zaposlenima izvršena su na osnovu sadašnje vrijednosti očekivanih budućih isplata zaposlenima po osnovu jubilarnih nagrada i otpremnina za odlazak u penziju, koje su predviđene Pojedinačnim kolektivnim ugovorom društava unutar Društva. Prema Kolektivnom ugovoru:

Poslodavac je u obavezi da isplati otpremnine zaposlenima u iznosu 10 minimalnih osnovnih cijena rada ustanovljenih u Društvu nakon ispunjavanja uslova za odlazak u penziju. Isplata dospijeva na dan penzionisanja, ali ne kasnije od 30 dana nakon posljednjeg radnog dana zaposlenog.Poslodavac je u obavezi da isplati jubilarne nagrade zaposlenima u skladu sa navedenim:

za 10 godina staža u Društvu, iznos 3 minimalne osnovne cijene rada ustanovljene u Društvu;za 20 godina staža u Društvu, iznos 5 minimalne osnovne cijene rada ustanovljene u Društvu;za 30 godina staža u Društvu, iznos 7 minimalne osnovne cijene rada ustanovljene u Društvu;za 39 godina staža u Društvu, iznos 9 minimalne osnovne cijene rada ustanovljene u Društvu;

Doprinosi za penziono i invalidsko osiguranje i ostala socijalna davanja Republici Crnoj Gori priznaju se kao trošak perioda u kojem ih je zaposleni zaradio.

Društvo snosi troškove raskida ugovora sa zaposlenima bez obzira na razlog odlaska zaposlenog (Napomena 32).

21. Rezervisanja Promjene na rezervisanjima za finansijsku godinu koja se završava 31. decembra 2011. i 2010. godine prikazane su u sledećoj tabeli:

IznosiuEUR2011. 2010.

Stanje, 1. januara 2.684.389 2.568.739Povećanja u toku godine 4.085.985 3.973.208Iskorišćeno u toku godine (4.274.753) (3.857.558)Stanje, 31. decembar 2.495.621 2.684.389

Umanjeno za: dugoročni deo 768.464 722.030

1.727.157 1.962.359

Promjene na računima rezervisanja prema vrsti rezervisanja prikazane u sljedećoj tabeli:

Sudskisporovi OtpremnineNaknade

zaposlenima MTIP Ukupno

Stanje, 1. januara 2010. 1.274.066 331.930 700.090 262.653 2.568.739Rezervisanja u toku godine 344.273 3.512.826 15.571 116.109 3.973.208Iskorišćeno u toku godine (305.086) (3.489.368) (78.675) - (3.857.558)Stanje,31.decembar2010. 1.313.253 355.388 636.986 378.762 2.684.389

Stanje, 1. januara 2011. 1.313.253 355.388 636.986 378.762 2.684.389Rezervisanja u toku godine (413.571) 4.182.962 - 316.594 4.085.985Iskorišćeno u toku godine 97.890 (4.182.962) (189.681) - (4.274.753)Stanje,31.decembar2011. 997.572 355.388 447.305 695.356 2.495.621

Umanjeno za: dugoročni dio - (355.388) (413.076) - (768.464)Kratkoročno rezervisanje 997.572 - 34.229 695.356 1.727.157

96 97

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

21. Rezervisanja (Nastavak)

b) Rezervisanjazasudskesporove

Rezervisanja za sudske sporove se priznaju u zavisnosti od vjerovatnoće mogućeg odliva resursa (Napomena 2.11), koja je prethodno raspravljena sa advokatima Društva.

22. Odložena poreska sredstva i obaveze

Odložena sredstva i obaveze po osnovu poreza na dobit se prebijaju u slučajevima gdje je postajalo zakonsko pravo na netiranje tekućih poreskih sredstava i tekućih poreskih obaveza.

Odložena poreska sredstva

Stanje 31.decembra

2009.

Efekatnaizvještajo sveobuhvatnom

prihodu

Stanje 31.decembra

2010.

Efekatnaizvještajo sveobuhvatnom

prihodu

Stanje 31.decembra

2011.

Nematerijalna ulaganja (969) 969 - - -Nekretnine i oprema 10.398 (10.398) - - -Ukupno 9.429 (9.429) - - -

Odložena poreska sredstva se odnose na privremene razlike između osnovice po kojoj se nekretnine, oprema i nematerijalna ulag-anja priznaju u poreskom bilansu i iznosa po kojima su ta sredstva iskazana u internim finansijskim izvještajima Društva. Privremene razlike koje rezultiraju kao odložena poreska sredstva su se javljaju u slučaju manjih stopa poreske amortizacije u poredjenju sa računovodstvene amortizacijom. Na dan 31. decembra 2011. godine, Društvo nije imalo poreskih gubitaka koji se mogu prenositi u naredne fiskalne periode.

Odložene poreske obaveze

Stanje 31.decembra

2009.

Efekatnaizvještajo sveobuhvatnom

prihodu

Stanje 31.decembra

2010.

Efekatnaizvještajo sveobuhvatnom

prihodu

Stanje 31.decembra

2011.

Nematerijalna ulaganja 592.182 (562.884) 29.298 (41.849) (12.551)Nekretnine i oprema 2.064.369 489.477 2.553.846 (381.353) 2.172.493Ukupno 2.656.551 (73.407) 2.583.144 (423.202) 2.159.942

Odložene poreske obaveze se odnose na privremene razlike između osnovice po kojoj se nekretnine, oprema i nematerijalna ulaganja priznaju u poreskom bilansu i iznosa po kojima su ta sredstva iskazana u finansijskim izvještajima Društva. Sve privremene razlike od-nose se na značajno veće stope poreske amortizacije. Na dan 31. decembar 2011. godine, Društvo nije imalo poreskih gubitaka koji se mogu prenositi u naredne fiskalne periode.

23. Prihodi

a)Uslugefiksnetelefonijeiuslugeinterneta IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Telekomunikacionapretplata,konekcijaiostaliprihodi 12.291.966 11.620.610

Prihodi od odlaznih domaćih poziva 8.504.635 10.298.496 Prihodi od odlaznih međunarodnih poziva 1.902.956 2.302.476 Ukupniprihodiododlaznihpoziva 10.407.591 12.600.972

Prihodi od dolaznih domaćih poziva 856.979 793.089Prihodi od dolaznih međunarodnih poziva 14.070.758 16.758.138Ukupniprihodioddolaznihpoziva 14.927.737 17.551.227

Zakupljene linije i prenos podataka 3.691.047 3.646.813Prihodi od pružanja usluga interneta poslovnim korisnicima 15.831 39.993Prihodi od web prezentacije i hostinga 58.673 62.295 ADSL prihodi 11.239.790 9.644.020 MIPNET prihodi 2.087.106 2.211.083 IPTV prihodi 5.363.242 4.355.485Prihodi od prodatih internet pristupa 1.145.652 662.524Prihodi od prodaje opreme 779.478 830.006Ostali prihodi 1.084.587 675.753Ukupniostaliprihodi 25.465.406 22.127.972

Ukupniprihodiodpružanjauslugafiksnetelefonijeiinterneta 63.092.700 63.900.781

b) Usluge mobilne telefonije IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Post-paid prihodi- odlazni domaći i međunarodni pozivi 14.101.170 14.142.462 - mjesečna pretplata 8.358.485 7.131.864

22.459.655 21.274.326

Prodaja paketa i pre-paid usluga 15.709.063 15.748.462 Prodaja mobilnih telefona 1.614.782 1.453.695

17.323.845 17.202.157

Prihodi po osnovu interkonekcije 9.612.903 11.324.628 Prihodi od roming-a 4.360.320 4.741.322 Ostali prihodi 39.705 9.034Ukupniprihodiodpružanjauslugamobilnetelefonije 53.796.428 54.551.467

98 99

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

24. Troškovi zarada, naknada zarada i ostali lični rashodi

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Troškovi neto zarada i naknada zarada 10.837.485 11.996.312Troškovi poreza na zarade i naknade zarada 1.818.806 1.953.157Troškovi doprinosa za penzije 3.573.930 4.030.356Troškovi socijalnih i ostalih doprinosa 2.514.167 2.506.853Jubilarne nagrade i otpremnine (napomena 21) 4.182.962 3.489.368Rezervisanja za penzionisanje i jubilarne nagrade (napomena 21) 126.913 53.005Ostali troškovi zaposlenih 1.737.323 1.416.448

24.791.586 25.445.499

Društvo je tokom 2011. godine odobrilo rukovodstvu kratkoročne naknade, koje su iznosile EUR 843.756 (2010: 912.803 EUR) za neto zarade i bonuse koji su članovi ili stalni gostujući članovi Menadžment komiteta Telekoma, i EUR 564.434 (2010: 569.498 EUR) za pripadajuće poreze i doprinose.

25. Amortizacija i obezvrjeđenje

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Amortizacija osnovnih sredstava (Napomena 7) 22.227.915 19.810.813Amortizacija nematerijalnih ulaganja (Napomena 5) 2.466.776 2.469.269

24.694.691 22.280.082

26. Troškovi korišćenja usluga drugih operatera

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Troškovi korišćenja usluga fiksnih i mobilnih operatera u zemlji 13.289.984 16.436.578 Troškovi korišćenja usluga fiksnih i mobilnih operatera u inostranstvu 6.687.780 6.507.291

19.977.764 22.943.869

27. Ostali poslovni rashodi

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Troškovi materijala, održavanja i naknade za izvršene usluge 8.122.560 6.896.076 Marketing 2.897.970 2.631.018Ispravka vrijednosti potraživanja 1.367.198 1.760.969Zakup 3.249.408 2.867.218Troškovi telekomunikacione licence 1.609.742 1.797.378Sponzorstva 266.283 619.999Opštinske takse 1.570.767 1.191.014Provizija dilera 1.442.599 1.255.707 Naknade 225.304 694.773Revizija završnog računa 78.164 112.219Konsalting usluge Magyar Telekoma 48.311 481.562Konsalting usluge Deutsche Telekoma 224.094 -Ostale konsalting usluge 231.989 242.811Neto efekat dodatne vrijednosti zaliha i ukidanja ispravke vrijednosti zaliha 200.948 102.900Smanjenje rezervisanja priznatih u izvještaju o sveobuhvatnom prihodu (315.681) 39.187Ostali poslovni rashodi 4.378.849 4.369.805

25.598.505 25.062.636

Troškovi sponzorstva koji su iznosili 266.283 EUR (2010: 619.999 EUR) predstavljaju najvećim dijelom troškove sponzorstva FSCG i ženskog rukometnog kluba “Budućnost”. Ostatak troškova sponzorstva se odnosi na kulturu, sport i obrazovanje. Troškovi zakupa se u najvećoj mjeri odnose na zakupe telekomunikacionih vodova u iznosu od EUR 1.483.932 (2010: EUR 1.261.254) kao i na zakup mjesta za bazne stanice od Radio Difuznog Centra u iznosu od EUR 686.048 (2010: 665.842 EUR)

Zakon o putevima je ogranicio samostalno odredjivanja naknada za koriscenje opstinskih puteva I putnog zemljista,na nacin da im je na utvrdjene naknade potrebna predhodna saglasnost Vlade RCG.Pojedine opstine ipak ne postoju zakon I naplacaju naknade iako nemaju saglasnost Vlade.Zakonom o poreskoj administraciji imaju mogucnost prinudne naplate ovih naknada sa ziro racuna pravnih lica.

100 101

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

28. Finansijski prihodi i rashodi, neto

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Finansijski prihodi Prihod od kamata od: Kratkoročni depoziti u bankama 2.200.510 2.979.612 Krediti odobreni zaposlenima 103.315 85.891Prihod od ukidanja diskonta na dugoročna potraživanja 248.543 455.901Pozitivne kursne razlike 177.589 403.994

2.729.957 3.925.398Finansijski rashodiRashodi kamata (55.875) (14.164)Negativne kursne razlike (170.782) (489.150)Ostali finansijski rashodi (89.233) (90.532)

(315.890) (593.846)

Netofinansijskirashodi (2.414.067) 3.331.552

29. Porez na dobit

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Porez na dobit - tekući porez 2.470.652 2.455.619Porez na dobit - odloženi porez (423.202) (63.978)Ukupno 2.047.450 2.391.641

Usaglašavanje pretpostavljenog poreza na dobit i poreza na dobit iskazanog u poreskom bilansu

Usaglašavanje pretpostavljenog poreza na dobit po finansijskim izvještajima i poreza na dobit po poreskom bilansu prikazano je u sljedećoj tabeli:

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Dobit prije oporezivanja 18.545.694 21.823.260

Poreska stopa (9%) 1.669.112 1.964.093Troškovi koji se ne priznaju 150.135 170.703Ostale korekcije 228.203 256.845

2.047.450 2.391.641

30. Zarade po akciji

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Profit akcionara Društva 16.498.244 19.431.619

Prosječan ponderisan broj izdatih akcija 47.273.940 47.273.940Broj akcija iz redovnog poslovanja 47.273.940 47.273.940Osnovna zarada / (gubitak) po akciji - iz redovnog poslovanja 0,3490 0,4110

Osnovna zarada po akciji, neto 0,3490 0,4110

Društvo nema potencijalnih razrijeđenih običnih akcija.

31. Dividenda po akciji

Tokom 2011. godine, objavljene su i isplaćene dividende po osnovu raspodjele dobiti za 2010. godinu u iznosu od EUR 18.000.000 (2009: EUR 87.000.000). Dividenda po akciji je iznosila EUR 0,38076 (2010: EUR 1,8403).

32. Transakcije sa povezanim pravnim licima

Magyar Telekom NyRt. (MT) je postao većinski vlasnik Crnogorskog Telekoma A.D., Podgorica. MT je 31. marta 2005. godine preuzeo kontrolu nad Crnogorskim Telekomom i krajem 2005. godine imao 76.53% udjela akcijskog kapitala. Deutsche Telekom AG je krajnji vlasnik Magyar Telekoma i on posjeduje 59.21% njegovih akcija. Deutsche Telekom (DT) Grupa i Magyar Telekom Grupa obuhvata veći broj povezanih preduzeća iz oblasti fiksne i mobilne telefonije širom svijeta, sa kojima Društvo ima redovne transakcije.

Krajnji vlasnik matične kompanije Grupe je Deutsche Telekom AG (registrovan u Njemačkoj). Akcionari Deutsche Telekom AG su KfW Bankengruppe (17%), Federalna Republika Njemačka (15%), Insitucionalni investitori (57%) i ostali investitori (11%).

Ostala povezana pravna lica sa kojima je Društvo imala transakcije u periodu od 1. januara do 31. decembra 2011. i 2010. ukljucuju: Makedonski telekomunikacii (kćerka kompanija Magyar Telekoma), OTE (pridruzeno lice Deutsche Telekoma), i Hrvatski Telekom (kćerka kompanija Deutsche Telekoma).

Sve transakcije sa povezanim licima nastaju u redovnom toku poslovanja i njihova vrijednost nije materijalno značajno drugačija od uslova koji preovlađuju u transakcijama između ravnopravnih strana.

Transakcije sa povezanim licima uključuju obezbjeđenje i pružanje telekomunikacionih usluga i iznajmljenih linija.

102 103

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

32. Transakcije sa povezanim pravnim licima (Nastavak)

IznosiuEUR III Prihodi 31.decembar2011. 31.decembar2010.

MagyarTelekomInterkonekcija 71.703 54.586Usluge mobilne telefonije 35.562 46.859

107.265 101.445Makedonski telekomunikacii Usluge mobilne telefonije 43.438 74.758Ukupno-MagyarTelekomGrupa 150.703 176.203Deutsche Telekom Interkonekcija 10.340.981 12.786.752Usluge mobilne telefonije 138.602 232.297

10.479.583 13.019.049Ote TelekomZakup linkova 39.250 33.800HrvatskitelekomInterkonekcija 72.843 30.160Zakup linkova 30.000 -Ukupno-DeutscheTelekomGrupa 10.621.676 13.083.009Ukupno 10.772.379 13.259.212

IVTroškovi 31.decembar2011. 31.decembar2010.MagyarTelekomKonsultantske usluge 48.311 481.562Usluge mobilne telefonije 9.400 9.600

57.711 491.162Makedonski telekomunikacii Usluge mobilne telefonije 9.323 14.256Ukupno-MagyarTelekomGrupa 67.034 505.418Deutsche Telekom Interkonekcija 4.597.534 4.549.399Konsultantske usluge 224.094 -Zakup linkova 88.013 73.200Održavanje telekomunikacione opreme 333.330 471.397Usluge mobilne telefonije 136.443 320.983Ostali troškovi 69.336 61.628

5.448.750 5.476.607Ote TelekomInterkonekcija - 56 Održavanje telekomunikacione opreme - 70.868 Zakup linkova - (273)

- 70.651T-HrvatskitelekomInterkonekcija - 2.592 Održavanje telekomunikacione opreme - 1.601 Zakup linkova 629.670 593.745

629.670 597.938Ukupno-DeutscheTelekomGrupa 6.078.420 6.145.196Ukupno 6.145.454 6.709.115

32. Transakcije sa povezanim pravnim licima (Nastavak)

I ObavezeIznosiuEUR

31.decembar2011. 31.decembar2010.MagyarTelekomInterkonekcija po osnovu usluga fiksne telefonije 80.297 216.919Usluge mobilne telefonije 45.970 182.585Konsultantske usluge 51.080 82.260

177.347 481.764Makedonski telekomunikacii Interkonekcija po osnovu usluga fiksne telefonije 35.562 165.670Ukupno-MagyarTelekomGrupa 212.909 647.434Deutsche Telekom Interkonekcija po osnovu usluga fiksne telefonije 1.627.296 1.607.419Usluge mobilne telefonije 327.987 1.135.408Zakup linkova - 73.200

1.955.283 2.816.027Ote TelekomInterkonekcija 85.377 53.872T-HrvatskitelekomInterkonekcija po osnovu usluga fiksne telefonije 118.452 114.050Zakup linkova - 29.883Ukupno-DeutscheTelekomGrupa 2.159.112 3.013.832Ukupno 2.372.021 3.661.266

IIPotraživanja31.decembar2011. 31.decembar2010.

MagyarTelekomUsluge mobilne telefonije - 46.859Zakup linkova 5.905 18.310

5.905 65.169Makedonski telekomunikacii Usluge mobilne telefonije 22.783 34.677Ukupno-MagyarTelekomGrupa 28.688 99.846Deutsche Telekom Interkonekcija po osnovu usluga fiksne telefonije 1.348.680 1.672.687Usluge mobilne telefonije 21.113 523.014

1.369.793 2.195.701Ote TelekomZakup linkova 121.992 152.099T–HrvatskitelekomZakup linkova 2.500 2.660Ukupno–DeutscheTelekomGrupa 1.494.285 2.350.460Ukupno 1.522.973 2.450.306

104 105

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaFi

nans

ijska

201

1. g

odin

a

32. Transakcije sa povezanim pravnim licima (Nastavak)

UgovorisaVišimRukovodstvomDruštva

U oktobru 2004. godine, zaključeni su Aneksi nekih Ugovora o zaposlenju sa višim rukovodstvom.

Prema pravilima navedenim u ovim Aneksima, nakon prestanka radnog odnosa (čak i u slučaju da je prestanak radnog odnosa odluka zaposlenog) ili u slučaju da za tim radnim mjestom više nema potrebe, zaposleni ima sljedeće mogućnosti:

Da primi naknadu za prekid radnog odnosa u iznosu 12 mjesečnih zarada (mjesečna zarada odgovara neto iznosu plaćenom u pre-thodnom mjesecu prije prekida ili utvrđenoj neto plati); iliDa potpiše Ugovor o zaposlenju na drugoj poziciji, prema stručnoj spremi zaposlenog, na neodređeno vrijeme.

U skladu sa gore navedenim, maksimalne potencijalne obaveze Društva po osnovu razrješenja ili raskida navedenih aneksa i ugovora, ukoliko bi se više rukovodstvo Društva opredijelilo za otpremninu, iznosile bi oko EUR 690.000 I EUR 690.000 na dan 31. decembra 2011. i 2010. godine. S obzirom da je vjerovatnoća da se cjelokupno više rukovodstvo opredijeli za otpremnine u toku godine manja od 50%, samo djelimičan iznos je rezervisan u finansijskim izvještajima Društva.

U toku 2008. i 2007. godine Društvo je ustanovila bonus šemu za neke od ključnih članova Višeg rukovodstva po kojoj, ukoliko bi član višeg rukovodstva Društva ostao u firmi najmanje dvije godine od potpisivanja ugovora o zaposlenju, Društvo bi po tom osnovu snosilo troškove za oko EUR 144.212 na osnovu važećih uslova na dan 31. decembra 2011. godine.

33. Potencijalne obaveze

Potencijalnisporniugovor

U skladu sa kupoprodajnim ugovorom zaključenim 15. marta 2005. godine između Vlade Republike Crne Gore i Zavoda za zapošljavanje Crne Gore, kao Prodavca i Magyar Telekom, kao Kupca, Kupac je u obavezi da omogući Društvu zaključivanje ugovora sa Radio Difuznim Centrom za zakup optičkih vlaknastih kapaciteta za transmisiju TV i radio signala i Univerziteta Crne Gore o obezbjeđivanju kapaciteta za konekciju. U oba slučaja predviđeno je da ugovorne strane neće platiti bilo kakvu naknadu za korišćenje ovih kapaciteta. Menadžment Društva porcjenjuje da neće biti materijalnih troškova po ovom osnovu u budućnosti.

Zaštitaživotnesredine

Propisi koji se odnose na zaštitu životne sredine usvajaju se u Republici Crnoj Gori i Društvo sa stanjem na 31. decembra 2011 i 2010. godine nije iskazala bilo kakve obaveze za predviđene troškove, uključujući pravne i konsultantske naknade, studije lokacija, osmišljavanje i implementaciju planova restauracije koji se odnose na zaštitu životne sredine. Troškove vezane za zaštitu životne sredine rukovodstvo ne smatra materijalno značajnim.

Potencijalneobavezekojeproističuizsudskogsporasasindikatom

Dana 6. jula 2010. pred Osnovnim sudom u Podgorici pokrenut je sudski spor po osnovu sudske tužbe Sindikata Crnogoskog telekom protiv Durštva. Sindikat Crnogorskog Telekoma zahtijeva povećanje plata za 15,42% za period od Septembra 2009. do Septembra 2010. kao i 6,6% za period od Septembra 2010. do Septembra 2011. Zvanični sudski vještak je dao mišljenje da plate treba da budu povećanje za 14,21% za period od Septembra 2009. do Septembra 2010. kao i za 4,88% za period od Septembra 2010 do Septembra 2011 godine. Međutim nadležni sudija je odbacio mišljenje kao nezadovoljavajuće i nepotpuno. Menadžment društva procjenjuje da neće biti troškova po ovom osnovu.

34. Preuzete obaveze

a)Preuzeteobavezepoosnovuoperativnoglizinga–Društvokaozakupac

Sklapanjem ugovora o operativnom lizingu Društvo zakupljuje veliki broj maloprodajnih i poslovnih prostora, skladišta, zatim internet pristup i mrežne linije. Lizing je ugovoren od jedne godine do neograničenog vremenskog perioda, i većina zaključenih ugovora o lizinga mogu se produžiti po isteku lizinga po aktuelnim cijenama na tržištu.

Iznosi minimalnih plaćanja zakupnina na dan bilansa stanja koja se odnose na operativni lizing za koji se procjenjuje da se ne može otkazati prikazan je u tabeli ispod:

ne duže od godine 1.226.076od dvije do pet godina 4.248.025duže od pet godina 1.032.696 Total 6.506.798

Ugovor o zakupu sa Radio Difuznim Centrom je potpisan na neodređeno vrijeme za zakup mjesta za bazne stanice na njihovim torn-jevima. Iznos zakupa je varijabilan u zavisnosti od iskorišćenosti prostora na tornjevima.Troškovi godišnjeg lizinga su prikazani u izvještaju o sveobuhvatnom prihodu kao što je prikazano u Napomeni 27. b)Ostalepreuzeteobaveze

Preuzete obaveze po ugovorima do datuma Izvještaja o finansijskom položaju koje nisu objelodanjene u finansijskim izvještajima su sljedeće:

IznosiuEUR31.decembar2011. 31.decembar2010.

Ugovorene obaveze po osnovu:- kupovine nekretnina i opreme 1.693.646 1.779.073- kupovine nematerijalne imovine 5.390.161 6.751.715- održavanje i tehničke aktivnosti 527.822 860.898- marketing i sponzorstvo 140.600 154.197Ostale ugovorene obaveze troška 70.892 24.673 Ukupno 7.823.121 9.570.556

106 107

Naš

a m

isija

/ N

aša

vizi

jaD

odat

ne in

form

acije

34. Preuzete obaveze (nastavak)

c)Upotrebnedozvole Na osnovu kupoprodajnog ugovora zaključenog 15. marta 2005. godine između Vlade Republike Crne Gore i Zavoda za zapošljavanje Crne Gore, kao Prodavca i Matav Hungarian Telecommunication Company, kao Kupca, Prodavac je u obavezi da omogući Društvu dostavljanje kompletiranih molbi relevantnoj javnoj instituciji za obezbjeđivanje svih preostalih dozvola za nastavljanje i) obavljanja poslovanja i/ili ii) vlasništva i/ili poslovanja sa njihovim sredstvima postojećim na datum potpisivanja Ugovora. Menadžment kompanije procjenjuje da u budućnosti neće biti značajnih troškova povezanih sa ovim slučajem.

35. Devizni kursevi

Zvanični kursevi valuta koji su korišćeni za preračun deviznih pozicija Izvještaja o finansijskom položaju u EUR na dan 31. decembar 2011 i 2010:

31.decembar2011. 31.decembar2010.

SDR 1.1865 1.0596USD 0.7729 0.0753

36. Gotovina generisana iz poslovanja

31.decembar2011. 31.decembar2010.(IznosiuEUR)

Dobitak za godinu 16.498.244 19.431.619Korekcije:Porez na dobit 2.047.450 2.391.641Amortizacija 25 24.694.691 22.280.082Neto finansijski prihod 28 (2.414.067) (3.331.552)Povećanje/(smanjenje) ispravke vrijednosti zaliha priznatih u okviru prihoda/rashoda 27 200.948 102.900Povećanje/(smanjenje) ispravke vrijednosti spornih potraživanja priznatih u okviru prihoda/rashoda 27 1.050.082 1.760.969Promjene u okviru obrtnog (radnog) kapitala: Promjene na obavezama (3.980.073) (2.527.263) Promjene na zalihama (425.342) 61.382 Promjene na potrazivanjima 3.397.793 1.203.808 Rezervisanja za sudske sporove (315.681) 39.187 Rezervisanja za benefite zaposlenih (189.681) (63.104) Promjene u izdvojenim novcanim sredstvima 1.243.415 (1.003.764) Ostale negotovinske stavke (2.008.980) (288.133)Gotovina generisana iz poslovanja 39.798.799 40.057.772

Dodatne informacijeKontakti

Crnogorski TelekomMoskovska 2981000 PodgoricaCrna GoraTel: + 382 20 433 433Fax: + 382 20 225 752e-mail: office@telekom.mewww.telekom.me

Berzanski simbol Crnogorskog Telekoma:

Montenegroberza: TECG

Informacije o berzanskom poslovanju:

Montenegroberza a.d. PodgoricaMoskovska 7781000 PodgoricaCrna GoraTel/Fax: +382 20 228 502E-mail: mberza@t-com.mewww.montenegroberza.com

Objavio:Crnogorski Telekom © 2012

Life is for sharing.