Country Report Greece translationGR[1]...ws 1 – Έκθεση της Ελλάδας Πρόληψη...

TKTRTR

RO Prevent and combat violence against children young people and women and to protect victims and groups at risk

This project has been funded with support from the European Commission This publication reflects the views only of the author and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein

DAPHNE ProjEcT jUST2009DAP3AG1235

[ Gr ] hellenic-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

coUNTry rEPorT GrEEcE-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

IMPrINT

Copyright SUNIA GEEL project consortium copy 2013Daphne Project JUST2009DAP3AG1235Project workstream 1

SUNIA GEEL ndash Prevent and combat violence against children young people and women and to protect victims and groups at risk

For further informations please visitwwwsuniageeleu

ProjEcT- coorDINATor

Exchange House National Travellers Service Great Strand Street 61Dublin 1 Irelandwwwexchangehouseie infowwwexchangehouseie

Daphne Project JUST2009DAP3AG1235JUST2009DAP3AG1235JUST2009DAP3AG1235JUST2009DAP3AG1235

ldquoSunia Geelrdquo ldquoSunia Geelrdquo ldquoSunia Geelrdquo ldquoSunia Geelrdquo

1

WS 1 ndash Έκθεση της Ελλάδας

Πρόληψη και καταπολέmicroηση της βίας κατά των παιδιών των εφήβων και των γυναικών Προστασία θυmicroάτων και οmicroάδων υψηλού κινδύνου



2

Περιεχόmicroενα Εισαγωγή 3 1 Νοmicroικό πλαίσιο ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα 4

2 Πολιτικό πλαίσιο ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα 10

3 Κοινωνικό πλαίσιο ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα 17

4 Αντιmicroετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα 20

5 Θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα 24

Βιβλιογραφία 29



3

Εισαγωγή

Σύmicroφωνα microε το Ευρωβαρόmicroετρο υπάρχει έντονη δηmicroόσια ευαισθητοποίηση σχετικά microε την ενδοοικογενειακή βία στην Ελλάδα -95 του γενικού πληθυσmicroού γνωρίζει για την ενδοοικογενειακή βία (Ευρωβαρόmicroετρο 2010) Επίσης καταγράφεται αύξηση της πληροφόρησης ως προς το συγκεκριmicroένο θέmicroα που προέρχεται από το φιλικό και ευρύτερα κοινωνικό περιβάλλον Ωστόσο τα θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας δεν απευθύνονται συχνά στις κοινωνικές υπηρεσίες (ΚΕΘΙ 2003) γεγονός που αποδεικνύει ότι στην ελληνική κοινωνία η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί ισχυρό κοινωνικό ταmicroπού microε βαθιές ρίζες στην ελληνική παραδοσιακή πατριαρχική δοmicroή (ΚΕΘΙ 2003)

Από κοινωνικοπολιτική και ιστορική άποψη η ενδοοικογενειακή βία τέθηκε ως ζήτηmicroα στην Ελλάδα microετά την πολιτική αλλαγή του 1975 δηλαδή αmicroέσως microετά την πτώση της δικτατορίας Την εποχή εκείνη σχηmicroατίστηκαν ανεξάρτητα γυναικεία κινήmicroατα microε φεmicroινιστικές αντιλήψεις (Kέντρο Ενηmicroέρωσης και Επιmicroόρφωσης ∆ΗΜΗΤΡΑ ΑΕ) Το Σύνταγmicroα του 1975 καθιέρωσε ίσα δικαιώmicroατα για τις γυναίκες και τους άντρες στην Ελλάδα γεγονός που οδήγησε στην τροποποίηση του ελληνικού οικογενειακού δικαίου (Greek Helsinki Monitor amp Organization Mondiale Contre la Torture 2002) Ο αναθεωρηmicroένος νόmicroος κατήργησε την πατριαρχική οικογένεια και το παραδοσιακό laquoθεσmicroόraquo της προίκας (Greek Helsinki Monitor amp Organization Mondiale Contre la Torture 2002) Επιπρόσθετα ορίστηκαν ίσα δικαιώmicroατα και υποχρεώσεις και στους δυο συζύγους σε όλες τις πτυχές της οικογενειακής ζωής (Greek Helsinki Monitor amp Organization Mondiale Contre la Torture 2002) Από τότε πολλά από τα αιτήmicroατα του γυναικείου κινήmicroατος επετεύχθησαν Επίσης άρχισαν να αλλάζουν οι πολιτισmicroικές αξίες ως προς τη θέση των γυναικών στην ελληνική κοινωνία ακολουθώντας τα δυτικά πρότυπα Παρά ταύτα η ενδοοικογενειακή βία αποκαλούmicroενη και ως laquoκρυφή βίαraquo ήταν και παραmicroένει microια σιωπηρή πτυχή στην καθηmicroερινή ζωή πολλών γυναικών (Kέντρο Ενηmicroέρωσης και Επιmicroόρφωσης ∆ΗΜΗΤΡΑ ΑΕ)

Η αξιολόγηση του φαινοmicroένου οικογενειακής βίας στην Ελλάδα αποδεικνύεται ένα σύνθετο έργο Η κύρια δυσκολία αφορά στη συλλογή στοιχείων σχετικά microε το θέmicroα καθώς δεν υπάρχει συνέπεια στη συλλογή δεδοmicroένων από τους φορείς που χειρίζονται το ζήτηmicroα

Εκτός αυτού η ενδοοικογενειακή βία εναντίων των γυναικών στην Ελλάδα αποτελεί ακόmicroα ένα κοινωνικό ταmicroπού ανεξάρτητα από την εξέλιξη του κοινωνικού ρόλου των Ελληνίδων Εποmicroένως η ενδοοικογενειακή βία δεν αναφέρεται συχνά δεδοmicroένου ότι στην ελληνική κοινωνία οι κοινωνικές δοmicroές και αξίες υποστηρίζουν το ρόλο του άνδρα ως laquoηγέτηraquo της οικογένειας microε δύναmicroη η οποία δεν microπορεί να αmicroφισβητηθεί (Chatzifotiou amp Dobash 2001 σελ 1024-1051) Παρότι οι Έλληνες θεωρούνται αυταρχικοί δεν αντιmicroετωπίζονται ως βίαιοι από τις συζύγους τους Οι Ελληνίδες ως σύζυγοι είναι αρκετά ανεκτικές και δεν καταγγέλλουν τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας εις βάρος τους (Σπινέλλη 1997)



4

Παράλληλα οι κοινωνικές και νοmicroικές υπηρεσίες ανέκαθεν απέφευγαν εmicroπλοκή στο ζήτηmicroα της ενδοοικογενειακής βίας καθώς την αντιλαmicroβάνονται ως προσωπικό θέmicroα του καθενός Μάλιστα έχει υποστηριχτεί ότι microε τη στάση αυτή έχουν συmicroβάλει στη συντήρηση των παραδοσιακών οικογενειακών δοmicroών όπως περιγράφηκαν παραπάνω (Chatzifotiou amp Dobash 2001 σελ 1024-1051)

Επίσης η ραγδαία αύξηση των microεταναστών στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών έχει επηρεάσει το φαινόmicroενο της ενδοοικογενειακής βίας δεδοmicroένου ότι οι κοινωνικές υπηρεσίες βρίσκονται αντιmicroέτωπες microε τον αυξανόmicroενο αριθmicroό microεταναστριών θυmicroάτων

Το νοmicroικό πολιτικό και κοινωνικό πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα καθώς και οι microορφές παροχής υποστηρικτικών υπηρεσιών σε θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα περιγράφονται αναλυτικά στα επόmicroενα κεφάλαια της παρούσας έκθεσης

1 Νοmicroικό Πλαίσιο ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα

Νοmicroικό πλαίσιο ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα

Το 1986 η Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας έθεσε για πρώτη φορά το ζήτηmicroα της ενδοοικογενειακής βίας υπό συζήτηση σε κυβερνητικό επίπεδο Συγκεκριmicroένα αιτήθηκε τη σύσταση microιας οmicroάδας γυναικών επιστηmicroόνων προκειmicroένου να εργαστεί στην αναθεώρηση των τρόπων και των τεχνικών προσέγγισης του ζητήmicroατος από microια γυναικεία σκοπιά καθώς επίσης και να προτείνει νέες laquomicroεθόδουςraquo επίσηmicroης παρέmicroβασης για την αντιmicroετώπιση του φαινοmicroένου (Kέντρο Ενηmicroέρωσης και Επιmicroόρφωσης ∆ΗΜΗΤΡΑ ΑΕ)

Έτσι το 1993 δηmicroιουργείται Ξενώνας φιλοξενίας κακοποιηmicroένων γυναικών και των παιδιών τους σε συνεργασία microε το ∆ήmicroο Αθηναίων (Kέντρο Ενηmicroέρωσης και Επιmicroόρφωσης ∆ΗΜΗΤΡΑ ΑΕ) Μερικά έτη αργότερα το 1998 ιδρύεται στην Αθήνα το Κέντρο Κακοποιηmicroένων Γυναικών από τη Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας (Kέντρο Ενηmicroέρωσης και Επιmicroόρφωσης ∆ΗΜΗΤΡΑ ΑΕ)

Η ευαισθητοποίηση του ελληνικού κράτους ως προς το ζήτηmicroα της ενδοοικογενειακής βίας microε πολλαπλές πρωτοβουλίες της Γενικής Γραmicromicroατείας Ισότητας συνεχίστηκε Το 1999 διαmicroορφώνεται διυπουργική οmicroάδα εργασίας προκειmicroένου να διαmicroορφωθεί και να τεθεί σε ισχύ η απαγόρευση της βίας κατά των γυναικών Η συγκεκριmicroένη οmicroάδα εργασίας λειτούργησε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και του Υπουργείου Υγείας Εκπρόσωποι του Ερευνητικού Κέντρου για Θέmicroατα Ισότητας καθώς επίσης και επαγγελmicroατίες από την ακαδηmicroαϊκή κοινότητα και το κίνηmicroα των γυναικών συmicromicroετείχαν στη συγκεκριmicroένη οmicroάδα εργασίας (Greek Helsinki Monitor amp Organization Mondiale Contre la Torture 2002)

Στην Ελλάδα έως το 2006 δεν υπήρχε στον ποινικό κώδικα ακριβής όρος της ενδοοικογενειακής βίας Η ενδοοικογενειακή βία ενσωmicroατωνόταν στα εγκλήmicroατα βίας κατά ενός προσώπου (Greek Helsinki Monitor amp Organization Mondiale Contre la Torture 2002)



5

Επιπλέον ενώ η ενδοοικογενειακή βία ήταν αρκετά διαδεδοmicroένη στην Ελλάδα ως κοινωνικό πρόβληmicroα δεν υπήρχε αντίστοιχη νοmicroοθεσία για την υποστήριξη των γυναικών θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας (Greek Helsinki Monitor amp Organization Mondiale Contre la Torture 2002) Τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας αναγνωρίζονταν ως παραβίαση της αρχής της ισότητας σύmicroφωνα microε το άρθρο 4 παράγραφος 2 του ελληνικού Συντάγmicroατος

Γενικότερα η ενδοοικογενειακή βία εξεταζόταν συνήθως υπό τους ευρείς όρους του αστικού και ποινικού δικαίου Έτσι microπορούσαν να παρθούν νοmicroικά microέτρα ενάντια στην ενδοοικογενειακή βία εάν η γυναίκα-θύmicroα αποφάσιζε να απαγγείλει κατηγορία για σωmicroατική βλάβη όπως προβλέπεται από τα άρθρα 308 308A 309 310 του ελληνικού ποινικού κώδικα (Greek Helsinki Monitor amp Organization Mondiale Contre la Torture 2002) Ωστόσο το έγκληmicroα της σωmicroατικής βλάβης λόγω ενδοοικογενειακής βίας δεν microπορούσε να εκδιωχτεί αυτεπαγγέλτως (Greek Helsinki Monitor amp Organization Mondiale Contre la Torture 2002)

Το νοmicroικό καθεστώς αλλάζει το καλοκαίρι του 2006 microετά την έγκριση ειδικού νόmicroου για την ενδοοικογενειακή βία (Kέντρο Ενηmicroέρωσης και Επιmicroόρφωσης ∆ΗΜΗΤΡΑ ΑΕ) Ο νόmicroος περιλαmicroβάνει τον ορισmicroό της ενδοοικογενειακής βίας διακρίνει την ενδοοικογενειακή βία ως ιδιαίτερο έγκληmicroα και θέτει συγκεκριmicroένες ποινικές ρήτρες Επιπλέον προβλέπει την αποχώρηση του βίαιου συζύγου από την οικογένεια και την αναγκαία ηθική και υλική υποστήριξη του θύmicroατος από τις κοινωνικές δοmicroές που έχουν δηmicroιουργηθεί για τον ιδιαίτερο αυτό σκοπό (Kέντρο Ενηmicroέρωσης και Επιmicroόρφωσης ∆ΗΜΗΤΡΑ ΑΕ)

Η ενδοοικογενειακή βία ορίζεται ως έγκληmicroα εναντίον ενός microέλους της οικογένειας σύmicroφωνα microε τα άρθρα 6 7 8 και 9 του νόmicroου και τα άρθρα 299 και 311 του ποινικού κώδικα (νόmicroος 3500 άρθρο 1 2006) Η οικογένεια ορίζεται ως η κοινότητα που αποτελείται από συζύγους γονείς και συγγενείς πρώτου και δεύτερου βαθmicroού εξ αίmicroατος ή εξ αγχιστείας και τα υιοθετηmicroένα παιδιά τους (νόmicroος 3500 άρθρο 1 2006) Επιπλέον στον ορισmicroό της οικογένειας ο ελληνικός νόmicroος περιλαmicroβάνει τα microέλη microε τέταρτο βαθmicroό συγγένειας καθώς επίσης και τα δευτερεύοντα microέλη που διαβιώνουν microε την οικογένεια (νόmicroος 3500 άρθρο 1 2006)

Τύποιmicroορφές βίας

Ο όρος laquoβίαraquo αναφέρεται σε οποιαδήποτε φυσική λεκτική και ψυχολογική ή συναισθηmicroατική βία εξαναγκασmicroό και παραmicroέληση ανεξάρτητα από το εάν η χρήση της επαναλαmicroβάνεται ή εmicroφανίζεται microόνο microια φορά (Κέντρο Ερευνών για Θέmicroατα Ισότητας-ΚΕΘΙ 2003)

I Η φυσική βία παρουσιάζει διακυmicroάνσεις από ένα χαστούκι έως microια σοβαρή σωmicroατική βλάβη που microπορεί να οδηγήσει ακόmicroα και σε εκ προθέσεως ανθρωποκτονία (Κέντρο Ερευνών για Θέmicroατα Ισότητας-ΚΕΘΙ 2003) Με άλλα λόγια ως φυσική βία ορίζεται η οποιαδήποτε πιθανή δράση η οποία θέτει σε κίνδυνο τη φυσική ακεραιότητα τη ζωή και την υγεία ενός ατόmicroου microε τη χρήση ορισmicroένων αντικειmicroένων όπως microαχαίρια πέτρες και άλλα (Μπακογιώργος 2006)



6

II Η ψυχολογική βία κυmicroαίνεται από την ταπείνωση ως τη σοβαρή ψυχολογική ζηmicroία που microπορεί να αποβεί βλαπτική για την κοινωνικότητα του θύmicroατος (Κέντρο Ερευνών για Θέmicroατα Ισότητας-ΚΕΘΙ 2003)

III Η λεκτική βία συσχετίζεται άmicroεσα microε την ψυχολογική βία και περιέχει ένα ευρύ φάσmicroα συmicroπεριφορών όπως φωνές προσβολή microε λεκτικές απειλές λεκτική ταπείνωση καθώς επίσης και τροmicroοκρατία του θύmicroατος (Μπακογιώργος 2006)

IV Η κοινωνική βία στοχεύει στην ουσιαστική αποmicroόνωση του θύmicroατος δηλ ο δράστης απαγορεύει στο θύmicroα να έχει οποιαδήποτε σχέση microε συγγενείς φίλους γνωστούς γείτονες ή το δικαίωmicroα επιλογής επαγγελmicroατικής ζωής και εργασίας (Μπακογιώργος 2006)

V Η οικονοmicroική βία έχει να κάνει microε την πλήρη οικονοmicroική εξάρτηση του θύmicroατος από το θύτη δηλ το θύmicroα δεν έχει δικά του χρήmicroατα και οικονοmicroικούς πόρους (Μπακογιώργος 2006)

VI Η σεξουαλική βία είναι η πιο άγνωστη microορφή βίας που εmicroφανίζεται στην κοινωνίαmiddot τα θύmicroατα πολύ σπάνια microιλούν για το θέmicroα αυτό (Μπακογιώργος 2006) Ο βιασmicroός microέσα ή έξω από το γάmicroο και η αιmicroοmicroιξία είναι microορφές σεξουαλικής βίας που συνήθως συνυπάρχουν (Μπακογιώργος 2006)

Ο συζυγικός βιασmicroός δεν θεωρείται έγκληmicroα από τον ελληνικό ποινικό κώδικα Το άρθρο 336 του ελληνικού ποινικού κώδικα απαγορεύει το βιασmicroό αναφέροντας

laquo1 Οποιοσδήποτε που microε τη φυσική βία ή την απειλή σοβαρού και άmicroεσου κινδύνου αναγκάζει τον άλλο σε συζυγική συνεύρεση ή στην ανοχή ή τη δράση microιας άσεmicroνης πράξης τιmicroωρείται microε φυλάκισηraquo (Kέντρο Ενηmicroέρωσης και Επιmicroόρφωσης ∆ΗΜΗΤΡΑ ΑΕ)

Στην Ελλάδα το πολιτισmicroικό πλαίσιο ως προς το γάmicroο και τις υποχρεώσεις των συζύγων παρουσιάζει ιδιαιτερότητες Έτσι η εκπλήρωση των σεξουαλικών επιθυmicroιών του συζύγου θεωρείται υποχρέωση της συζύγου Η άρνηση σεξουαλικής ικανοποίησης του συζύγου microπορεί να θεωρηθεί ως αιτία διαζυγίου και έχει και κοινωνικό τίmicroηmicroα δηλ θεωρείται λάθος της συζύγου εάν ο άντρας της αναζητήσει άλλη σεξουαλική συντροφιά δεδοmicroένου ότι εκείνη τον απορρίπτει Κατά συνέπεια στην Ελλάδα ο συζυγικός βιασmicroός παραmicroένει microια κρυφή microορφή βίας ενάντια στις γυναίκες (Greek Helsinki Monitor amp Organization Mondiale Contre la Torture 2002)

Νόmicroιmicroα δικαιώmicroατα των θυmicroάτων

Το Σύνταγmicroα της Ελλάδας περιέχει τις ακόλουθες διατάξεις προστασίας της ισότητας των δύο φύλων Το άρθρο 4 παράγραφος 2 του ελληνικού Συντάγmicroατος αναφέρεται στην ισότητα Ελλήνων ανδρών και γυναικών γνωστοποιώντας

laquoΟι Έλληνες άνδρες και γυναίκες έχουν ίδια δικαιώmicroατα και ίσες υποχρεώσειςraquo (Greek Helsinki Monitor amp Organization Mondiale Contre la Torture 2002)



7

Σύmicroφωνα microε το νόmicroο για την ενδοοικογενειακή βία που ψηφίστηκε το 2006 τα θύmicroατα της ενδοοικογενειακής βίας έχουν τα ακόλουθα νόmicroιmicroα δικαιώmicroατα

Το θύmicroα microπορεί να κάνει καταγγελία κατά του δράστη (προφορικά ή εγγράφως) σε οποιοδήποτε αστυνοmicroικό τmicroήmicroα και να ζητήσει

bull Την καταγραφή του περιστατικού κακοποίησης στο αρχείο του αστυνοmicroικού τmicroήmicroατος καθώς επίσης και να λάβει αντίγραφο

bull Εάν το θύmicroα δεν επιθυmicroεί να κάνει επίσηmicroη καταγγελία κατά του δράστη έχει το δικαίωmicroα να ζητήσει από τον εισαγγελέα να εκδώσει γραπτή εντολή στο πλησιέστερο αστυνοmicroικό τmicroήmicroα ζητώντας από τους αστυνοmicroικούς να κάνουν τις απαραίτητες laquoσυστάσειςraquo στο δράστη

bull Το θύmicroα έχει το δικαίωmicroα να υποβληθεί σε ιατροδικαστική εξέταση Μετά από την ολοκλήρωση της εξέτασης το θύmicroα έχει το δικαίωmicroα να ζητήσει επίσηmicroο αντίγραφό της

bull Το θύmicroα έχει το δικαίωmicroα να πάει σε ένα νοσοκοmicroείο και να ζητήσει να καταγραφεί το βίαιο περιστατικό στα ιατρικά βιβλία του νοσοκοmicroείου και να λάβει αντίγραφο Το θύmicroα microπορεί επίσης να ζητήσει από την κοινωνική υπηρεσία του νοσοκοmicroείου άmicroεση υποστήριξη καθώς επίσης και πληροφορίες σχετικά microε τα θεσmicroικά όργανα και τις υπηρεσίες που είναι διαθέσιmicroες

bull Το θύmicroα έχει το δικαίωmicroα να διατηρήσει και να εξασφαλίσει την ανωνυmicroία του κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της προκαταρκτικής έρευνας

bull Το θύmicroα έχει το δικαίωmicroα να ενηmicroερωθεί σχετικά microε όλες τις υπό εξέλιξη νοmicroικές διαδικασίες σε σχέση microε την περίπτωσή του να συmicromicroετέχει σε αυτές και να ακουστεί στο δικαστήριο

bull Το θύmicroα έχει δικαίωmicroα οικονοmicroικής αποζηmicroίωσης microέσω του προγράmicromicroατος για την αποζηmicroίωση θυmicroάτων

bull Το θύmicroα έχει το δικαίωmicroα να ενηmicroερωθεί για οποιαδήποτε πιθανή αλλαγή σχετικά microε το νοmicroικό καθεστώς του δράστη όπως πχ την απελευθέρωσή του από τη φυλακή

bull Το θύmicroα έχει το δικαίωmicroα να λάβει δωρεάν νοmicroικές συmicroβουλές και αντιπροσώπευση στο δικαστήριο

bull Το θύmicroα microπορεί να κάνει αίτηση διαζυγίου να ζητήσει την επιmicroέλεια των παιδιών και να υποβάλει αίτηmicroα διατροφής στο δράστη

bull Μόλις το θύmicroα καταγγείλει την πράξη κακοποίησης ασκείται αυτεπάγγελτη δίωξη από τις κρατικές ∆ικαστικές Αρχές

bull Μόλις το θύmicroα καταγγείλει το δράστη εκδίδεται περιοριστική εντολή και ο δράστης είναι υποχρεωmicroένος να φύγει από την οικογενειακή κατοικία

Τύποιmicroορφές τιmicroωρίας για τους δράστες

Βάσει του νόmicroου σχετικά microε την ενδοοικογενειακή βία που ψηφίστηκε το 2006 οι microορφές τιmicroωρίας των δραστών είναι οι ακόλουθες



8

bull Εάν η δράση είναι πιθανό να προκαλέσει σωmicroατική βλάβη εφαρmicroόζεται φυλάκιση τουλάχιστον 2 ετών

bull Εάν η δράση προκαλέσει σοβαρή σωmicroατική βλάβη ή θέσει σε κίνδυνο τη ζωή του θύmicroατος τότε εφαρmicroόζεται καταδίκη έως και 10 έτη φυλάκισης

bull Εάν η δράση προκαλέσει εκ προθέσεως σωmicroατική ή συναισθηmicroατική βλάβη προβλέπεται φυλάκιση από τον ελληνικό νόmicroο Εάν το θύmicroα είναι κάτω των 18 ετών ή εάν η δράση πραγmicroατοποιήθηκε υπό την παρουσία ανηλίκου τότε εφαρmicroόζεται καταδίκη 10 ετών

bull Η τροmicroοκρατία η απειλή καθώς επίσης και ο εξαναγκασmicroός ενός microέλους της οικογένειας να κάνει ή να microην κάνει κάτι αποτελεί πράξη βίας και τιmicroωρείται microε φυλάκιση 6 microηνών

bull Η προσβολή της σεξουαλικής αξιοπρέπειας microέσα στην οικογένεια διώκεται και τιmicroωρείται microε φυλάκιση 2 ετών

bull Σε περιπτώσεις πληmicromicroεληmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας ο αρmicroόδιος εισαγγελέας για την ποινική δίωξη είναι υποχρεωmicroένος να εξετάσει το ενδεχόmicroενο laquoδιαmicroεσολάβησηςraquo Κατά τη διάρκεια της laquoδιαmicroεσολάβησηςraquo ο δράστης έχει την υποχρέωση να παρακολουθήσει ειδικό συmicroβουλευτικό και θεραπευτικό πρόγραmicromicroα που οργανώνεται και προσφέρεται από τις επίσηmicroες κρατικές υπηρεσίες για όσο χρονικό διάστηmicroα απαιτείται Κατά τη διάρκεια της περιόδου laquoδιαmicroεσολάβησηςraquo ο δράστης είναι υποχρεωmicroένος να microείνει microακριά από την οικογένεια καθώς επίσης και να αποφύγει την επαφή microε οποιαδήποτε microέλη της οικογένειας

Νοmicroικές ανεπάρκειες

Ο Νόmicroος του 2006 σχετικά microε την ενδοοικογενειακή βία ήταν πολύ microεγάλης σηmicroασίας δεδοmicroένου ότι το ζήτηmicroα της ενδοοικογενειακής βίας πλέον αντιmicroετωπίζεται microε ολοκληρωmicroένο νοmicroικό τρόπο λαmicroβάνοντας υπrsquo όψιν τις γενικές διατάξεις του Αστικού και Ποινικού ∆ικαίου Εντούτοις υπάρχουν περαιτέρω νοmicroικές ανεπάρκειες

Το βασικότερο πρόβληmicroα είναι η καθυστέρηση της εκδίκασης περιπτώσεων ενδοοικογενειακής βίας Συνήθως η διαδικασία εκδίκασης microιας υπόθεσης ενδοοικογενειακής βίας διαρκεί 3-5 έτη

Εκτός από τις νοmicroικές ανεπάρκειες υπάρχουν περαιτέρω δυσλειτουργίες όσον αφορά στην υποστήριξη των θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας (Greek Helsinki Monitor amp Organization Mondiale Contre la Torture 2002) Συνεπώς ακόmicroα κι αν microια γυναίκα αποφασίσει να λάβει νοmicroικά microέτρα ενάντια στο βίαιο σύζυγό της και να κάνει καταγγελία οι υπηρεσίες υποστήριξης που microπορούν να παρέχουν καταφύγιο και ασφάλεια όχι microόνο σε αυτή αλλά και στα παιδιά της κατά τη διάρκεια των ετών που θα διαρκέσει η εκδίκαση είναι ανεπαρκείς (Greek Helsinki Monitor amp Organization Mondiale Contre la Torture 2002)

Χαρακτηριστικά υπάρχουν microόνο δύο laquoκαταφύγιαraquo στην Αθήνα από το ΕΚΚΑ και όπως είναι φυσικό δεν επαρκούν (Greek Helsinki Monitor amp Organization Mondiale Contre la Torture 2002)



9

Νοmicroικές διατάξεις για τις microετανάστριες

Προς το παρόν δεν υπάρχουν ειδικές νοmicroικές διατάξεις για τα θύmicroατα που προέρχονται από περιθωριοποιηmicroένες κοινωνικές οmicroάδες Έτσι οι microειονότητες και οι microετανάστες υπόκεινται στις ίδιες νοmicroικές διατάξεις microε το γηγενή πληθυσmicroό της χώρας

Οι περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας στις microειονοτικές και microεταναστευτικές οmicroάδες είναι πιο περίπλοκες λόγω της παρουσίας νοmicroικών επικαλύψεων Ιδιαίτερα ως προς τους microετανάστες η κατάσταση είναι ιδιαίτερα δύσκολη εξαιτίας του γεγονότος ότι είναι laquoαλλοδαποίraquo και συχνά δεν έχουν όλα τα απαραίτητα νοmicroικά έγγραφα και προϋποθέσεις Κατά συνέπεια υπάρχουν νοmicroικά προβλήmicroατα που συνδέονται microε την παράνοmicroη παραmicroονή τους στη χώρα τα οποία καθιστούν την καταγγελία microιας πιθανής περίπτωσης ενδοοικογενειακής βίας απλώς laquoπολυτέλειαraquo

Στο νόmicroο 3386 για τη microετανάστευση στην Ελλάδα και συγκεκριmicroένα στο άρθρο 53 υπάρχει αναφορά σχετικά microε τις προϋποθέσεις για την οικογενειακή επανένωση δηλαδή τη δυνατότητα των microελών της οικογένειας ενός microετανάστη που ζει για τουλάχιστον δύο έτη στην Ελλάδα να έρθουν και να παραmicroείνουν στη χώρα H διαmicroονή των microελών της οικογένειας των microεταναστών είναι νοmicroίmicroως εξαρτώmicroενη από το σύζυγο Έτσι εάν το ζεύγος πάρει διαζύγιο η κατοικία παύει να ισχύει και τοα προστατευόmicroενοα microέλοςη πρέπει να επιστρέψειουν στη χώρα καταγωγής τουτους (νόmicroος 3386 άρθρο 58 2005)

Υπάρχουν πρόσθετες νοmicroικές διατάξεις οι οποίες προβλέπουν ανεξάρτητες άδειες παραmicroονής στη χώρα για τα θύmicroατα -συζύγους microεταναστών- ενδοοικογενειακής βίας (νόmicroος 3386 άρθρο 60 2005) Εντούτοις ένα σοβαρό πρόβληmicroα που σχετίζεται microε την ανεξάρτητη άδεια παραmicroονής έχει να κάνει microε το γεγονός ότι υπάρχει σηmicroαντική έλλειψη πληροφόρησης στις microετανάστριες σχετικά microε την έmicroφυλη βία (Greek Helsinki Monitor amp the World Organization against Crime 2002) microε αποτέλεσmicroα να microην γνωρίζουν τα δικαιώmicroατά τους και να microην προχωρούν σε καταγγελία των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας

Σηmicroαντικό εmicroπόδιο επίσης αποτελεί η παραδοσιακή πατριαρχική αντίληψη της οικογένειας από τους microεταναστευτικούς πληθυσmicroούς και συνεπώς η κουλτούρα υποταγής της γυναίκας στον άνδρα (Greek Helsinki Monitor amp Organization Mondiale Contre la Torture 2002)

Κάποιες άλλες ανησυχητικές πτυχές ως προς τις ελλείψεις των νοmicroικών διατάξεων σχετικά microε την ενδοοικογενειακή βία στις ευπαθείς κοινωνικές οmicroάδες είναι οι ακόλουθες (Greek Helsinki Monitor amp Organization Mondiale Contre la Torture 2002)

bull ελλιπής πρόσβαση των microεταναστριών στις υπηρεσίες δικαιοσύνης και νοmicroικής βοήθειας

bull ελλιπής πρόσβαση των Ροmicroά και των υναικών εθνικών microειονοτήτων στην υγεία την εκπαίδευση και την απασχόληση

bull ανεπαρκής επιβολή της νοmicroοθεσίας για τη σωmicroατεmicroπορία



10

bull υπό-αντιπροσώπευση των γυναικών σε όλα τα επίπεδα πολιτικής δηmicroόσιας ζωής και λήψης αποφάσεων

2 Πολιτικό πλαίσιο ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα

Κράτος κοινωνικής πρόνοιας

Η Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ) είναι ο αρmicroόδιος δηmicroόσιος φορέας στην Ελλάδα σε ζητήmicroατα που αφορούν στην ισότητα των φύλων Υπάγεται στο Υπουργείο Εσωτερικών ∆ηmicroόσιας ∆ιοίκησης και Αποκέντρωσης Το εθνικό σχέδιο δράσης της ΓΓΙΦ σε θέmicroατα που αφορούν στην ισότητα των δύο φύλων περιλαmicroβάνει εκτενές πλάνο εθνικών πολιτικών σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας (ΓΓΙΦ 2011) Κύριοι στόχοι του εθνικού προγράmicromicroατος είναι οι ακόλουθοι

1 Προώθηση της ισότητας των φύλων και παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών σε γυναίκες που αντιmicroετωπίζουν διάφορες microορφές διάκρισης microε στόχο την προάσπιση των δικαιωmicroάτων τους (ΓΓΙΦ 2011)

2 Μη ανοχή σε όλα τα είδη βίας κατά των γυναικών (ΓΓΙΦ 2011)

3 Υποστήριξη της γυναικείας απασχόλησης και της οικονοmicroικής αυτονοmicroίας τους

Το εθνικό πρόγραmicromicroα περιλαmicroβάνει δράσεις όπως εφαρmicroογή της νοmicroοθεσίας ενδυνάmicroωση της πολιτικής και οικονοmicroικής εκπροσώπησης των γυναικών καθώς επίσης και οργάνωση εκστρατειών για την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώmicroης microε στόχο την κατάργηση των στερεοτυπικών θέσεων (ΓΓΙΦ 2011)

Η ΓΓΙΦ λειτουργεί δύο συmicroβουλευτικά κέντρα κακοποιηmicroένων γυναικών στην Αθήνα και στον Πειραιά (ΓΓΙΦ 2011) Τα συγκεκριmicroένα κέντρα προσφέρουν υποστηρικτικές και συmicroβουλευτικές υπηρεσίες σε κακοποιηmicroένες γυναίκες (ΓΓΙΦ 2011) Μεταξύ των άmicroεσων προτεραιοτήτων της ΓΓΙΦ είναι η επέκταση των κέντρων σε όλη τη χώρα και πιο συγκεκριmicroένα σε 13 microεγάλες πόλεις της Ελλάδας (ΓΓΙΦ 2011)

Η Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας των Φύλων ίδρυσε επίσης τη γραmicromicroή επικοινωνίας SOS- 15900 (η γραmicromicroή λειτούργησε στις 11 Μαρτίου 2011) (ΓΓΙΦ 2011) για την υποστήριξη θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας Λειτουργεί σε 24ωρη βάση και έχει πανελλήνια κάλυψη (ΓΓΙΦ 2011) Ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί προσφέρουν άmicroεση υποστήριξη σε θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας (ΓΓΙΦ 2011)

Προβλέπεται επίσης η υλοποίηση νέας δράσης που περιλαmicroβάνει microία κοινωνική διαφήmicroιση microε τίτλο Η τελευταία φορά η οποία θα προβάλλεται από όλα τα microεγάλα τηλεοπτικά κανάλια κατά τη διάρκεια του έτους 2011 (ΓΓΙΦ 2011) Η συγκεκριmicroένη δράση προβλέπει και τη δηmicroιουργία ηλεκτρονικής διεύθυνσης sos15900isotitagr για τη στήριξη θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας Τέλος στα πλαίσια της συγκεκριmicroένης δράσης προβλέπεται η



11

δηmicroιουργία διαδικτυακής πύλης για την ενδοοικογενειακή βία microε συνεχή επίσηmicroη ενηmicroέρωση (ΓΓΙΦ 2011)

Το Κέντρο Ερευνών για Θέmicroατα Ισότητας (ΚΕΘΙ) ιδρύθηκε το 1994 και αποτελεί ένα ευέλικτο σώmicroα που συνεργάζεται microε τη ΓΓΙΦ Λειτουργεί στην Αθήνα και στην περιφέρεια - Πάτρα και Ηράκλειο Κρήτης- και τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εσωτερικών ∆ηmicroόσιας ∆ιοίκησης και Αποκέντρωσης Στη συντονισmicroένη αυτή προσπάθεια το ΚΕΘΙ έχει τις ακόλουθες ευθύνες

bull Ενίσχυση και υποστήριξη της αλληλεπίδρασης microεταξύ των κρατικών αρχών και των ΜΚΟ έχοντας ρόλο τεχνικού συmicroβούλου (ΓΓΙΦ 2011)

bull Προώθηση της αλλαγής αντιλήψεων για τις γυναίκες microέσω της ενίσχυσης της παρουσίας τους στην αγορά εργασίας (ΓΓΙΦ 2011)

bull ∆ηmicroιουργία πρόσθετου τmicroήmicroατος που θα ασχοληθεί αποκλειστικά microε το θέmicroα του βιασmicroού γυναικών (ΓΓΙΦ 2011) Το εν λόγω τmicroήmicroα θα διαθέτει ειδικό προσωπικό για τη στήριξη γυναικών microέσω της παροχής υπηρεσιών όπως συνοδεία και υποστήριξη των θυmicroάτων κατά την ιατρική εξέταση κά (ΓΓΙΦ 2011) Ένας πρόσθετος στόχος του τmicroήmicroατος αφορά στην ολοκλήρωση της κατάρτισης και εκπαίδευσης των αστυνοmicroικών σχετικά microε τη microεταχείριση των θυmicroάτων βιασmicroούενδοοικογενειακής βίας (ΓΓΙΦ 2011)

Ένας άλλος σηmicroαντικός φορέας είναι το Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης ndashΕΚΚΑ- Το ΕΚΚΑ προφέρει σταθερά και microε συνέπεια υποστηρικτικές υπηρεσίες σε θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας ∆ιαθέτει υποστηρικτική γραmicromicroή επικοινωνίας - 197- microε πανελλαδική κάλυψη και δύο laquoκαταφύγιαraquo ξενώνες φιλοξενίας κακοποιηmicroένων γυναικών στην Αθήνα

Τέλος ως προς την παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών σε θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας υπάρχει δίκτυο υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας σε διάφορες περιοχές της χώρας όπως Θεσσαλονίκη Σέρρες Κοmicroοτηνή Ξάνθη Κρήτη Λάρισα κλπ Οι συγκεκριmicroένες υπηρεσίες υπάγονται στους ∆ήmicroους της χώρας

Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις

Η WIN Hellas είναι microια ΜΚΟ η οποία προσφέρει ποικίλες υπηρεσίες ndash συmicroβουλευτική και ενδυνάmicroωση- στις γυναίκες θύmicroατα οποιασδήποτε microορφής βίας δηλαδή ενδοοικογενειακής βίας κοινωνικής βίας βίας στο εργασιακό περιβάλλον κλπ Η συγκεκριmicroένη οργάνωση χρησιmicroοποιεί ένα ευρύ φάσmicroα ειδικών όπως ψυχολόγους ψυχοθεραπευτές και προσφέρει συναισθηmicroατική και ηθική υποστήριξη Επιπλέον microέσω ενός πρόσθετου εκπαιδευτικού προγράmicromicroατος αποκαλούmicroενου laquomicroπορείτε να αλλάξετε τη ζωή σαςraquo παρέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά microε την εκπαίδευση σε θέmicroατα βίας Τέλος η WIN Hellas παρέχει νοmicroικές υποστηρικτικές υπηρεσίες και λειτουργεί ως διαmicroεσολαβητής microεταξύ του θύmicroατος και των αντίστοιχων κοινωνικών υπηρεσιών και φορέων

Το ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ∆ΙΚΤΥΟ ΓΥΝΑΙΚΩΝ (European Network of Women) είναι microια ευρωπαϊκή οργάνωση που ιδρύθηκε το 1983 ∆ιαθέτει δύο τηλεφωνικές γραmicromicroές υποστήριξης Η microια



12

αφορά σε θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας -γυναίκες άνδρες και παιδιά- και ονοmicroάζεται laquoSOS εκτός από σέναraquo Η δεύτερη αφορά σε θύmicroατα σωmicroατεmicroπορίαςtrafficking αποκαλούmicroενη laquoSOS ενάντια στη σωmicroατεmicroπορίαraquo Το Ε∆Γ προσφέρει επίσης οικονοmicroική ενίσχυση στα θύmicroατα και βοήθεια στην εύρεση εργασίας

Η ΦΡΟΝΤΙ∆Α είναι microια ΜΚΟ που ιδρύθηκε το 2004 microε στόχο την καταπολέmicroηση της ενδοοικογενειακής βίας της σωmicroατεmicroπορίας και της γραφειοκρατίας που αφορά στην υιοθέτηση παιδιών Η οργάνωση προσφέρει συmicroβουλευτικές νοmicroικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες σε γυναίκες

Η υπηρεσία της Αρχιεπισκοπής Αθηνών (Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών) για τη στήριξη της οικογένειας ιδρύθηκε το 1998 microετά από απόφαση της Ιεράς Συνόδου Προσφέρει συmicroβουλευτικές υπηρεσίες σε γυναίκες εκπαιδευτικά σεmicroινάρια σε γονείς ιατρικές καθώς επίσης και νοmicroικές υπηρεσίες

Η Γυναικεία Οmicroάδα Αυτοάmicroυνας ιδρύθηκε το 1988 και προσφέρει microαθήmicroατα γυναικείας αυτοάmicroυνας Στόχος των microαθηmicroάτων είναι η συναισθηmicroατική και φυσική ενδυνάmicroωση των γυναικών θυmicroάτων ήκαι των γυναικών ευρύτερα προκειmicroένου να microάθουν πώς να προστατεύσουν τον εαυτό τους από πιθανές απειλές ndashψυχολογικές και σωmicroατικές

Η Κλίmicroακα ιδρύθηκε το 2000 Στόχος του φορέα είναι η προσφορά κοινωνικών υπηρεσιών σε περιθωριοποιηmicroένες και ευπαθείς οmicroάδες ∆ιαθέτει οικοτροφεία κέντρα ηmicroέρας και ξενώνες Επιπλέον παρέχει συmicroβουλευτικές υπηρεσίες ιατρικές υπηρεσίες καθώς επίσης και υπηρεσίες πρόνοιας σε microετανάστες

Υπάρχουν δύο οργανώσεις που προσφέρουν δωρεάν ιατρικές υπηρεσίες στην Ελλάδα- οι Γιατροί του Κόσmicroου και οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα Οι Γιατροί του Κόσmicroου είναι διεθνής οργάνωση που ιδρύθηκε στη Γαλλία το 1980 και έχει παραρτήmicroατα παγκοσmicroίως Στην Ελλάδα οι Γιατροί του Κόσmicroου λειτουργούν σε τέσσερεις πολυκλινικές Αθήνα Θεσσαλονίκη Χανιά-Κρήτη και Πέραmicroα Λειτουργούν από το 1997 και προσφέρουν δωρεάν υγειονοmicroική περίθαλψη Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είναι διεθνής ανεξάρτητος ανθρωπιστικός οργανισmicroός που προσφέρει ιατρική βοήθεια Το ελληνικό παράρτηmicroα λειτουργεί από το 1990 Το 2009 οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υλοποίησαν ένα Πρόγραmicromicroα ψυχολογικής και ιατρικής στήριξης microεταναστών και προσφύγων

Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός ιδρύθηκε το 1964 microε στόχο να παρέχει κοινωνική και ανθρωπιστική υποστήριξη στα microέλη περιθωριοποιηmicroένων κοινωνικά οmicroάδων Ειδικοί από διάφορους τοmicroείς όπως κοινωνικοί λειτουργοί δικηγόροι ψυχολόγοι γιατροί κλπ καθώς και ένα ευρύ δίκτυο εθελοντών προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό Το φάσmicroα των υπηρεσιών περιλαmicroβάνει ψυχολογική υποστήριξη κοινωνική πρόνοια και άλλα

Το Κέντρο Ηmicroέρας Βαβέλ λειτουργεί στην Αθήνα microια microονάδα ψυχικής υγείας για τους microετανάστες Παρέχει διάγνωση θεραπεία και ψυχοκοινωνική αποκατάσταση microεταναστών και προσφύγων Παρόλο που η ενδοοικογενειακή βία δεν είναι ο βασικός πυρήνας της



13

δραστηριότητας της συγκεκριmicroένης οργάνωσης το αντιmicroετωπίζει συχνά ως θέmicroα στα περιστατικά που διαχειρίζεται Οι microετανάστριες συχνά απευθύνονται στο κέντρο ηmicroέρας Βαβέλ λόγω προσωπικών περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας

Αλληλεπίδραση και συνεργασία microεταξύ των φορέων στήριξης θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας

Σύmicroφωνα microε το εθνικό πρόγραmicromicroα για την ισότητα των φύλων γίνονται βελτιώσεις από άποψη οργάνωσης δοmicroής και ποιότητας υπηρεσιών για την ενδοοικογενειακή βία Επιπλέον υπάρχουν δράσεις που στοχεύουν στην εκπαίδευση και στην ενίσχυση της γνώσης των επαγγελmicroατιών που εργάζονται στον τοmicroέα της ενδοοικογενειακής βίας

Συγκεκριmicroένα η Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας των Φύλων σε συνεργασία microε την ελληνική αστυνοmicroία εξέδωσε έναν εκπαιδευτικό οδηγό που απευθύνεται σε αστυνοmicroικούς στον οποίο παρέχονται οδηγίες και εργαλεία διαχείρισης και αντιmicroετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας Βάσει του συγκεκριmicroένου οδηγού εκπαιδεύτηκαν περίπου 200 ανώτεροι υπάλληλοι της αστυνοmicroίας microε την υποχρέωση να διαδώσουν τις γνώσεις τους στο υπόλοιπο αστυνοmicroικό σώmicroα σε όλη τη χώρα

Μεταξύ των ετών 2005-2007 διαmicroορφώθηκαν microε κρατική πρωτοβουλία laquoκαταφύγιαraquoξενώνες φιλοξενίας κακοποιηmicroένων γυναικών και θυmicroάτων σωmicroατεmicroπορίας Η συγκεκριmicroένη δράση ήταν καθοριστικής σηmicroασίας καθώς τα laquoκαταφύγιαraquo εκτός από την υποδοχή και στήριξη κακοποιηmicroένων γυναικών είναι επίσης πολύ σηmicroαντικά δεδοmicroένου ότι συνεργάζονται στενά microε τις ΜΚΟ Συmicroβάλλουν συνεπώς στη συνεργασία microεταξύ των δηmicroόσιων φορέων και των ΜΚΟ ενισχύοντας την ανταλλαγή τεχνογνωσίας microεταξύ του προσωπικού Η συγκεκριmicroένη διαδικασία προωθεί την ανάπτυξη νέων σχεδίων δράσης και συmicroβάλλει στην πρόοδο των θεmicroάτων που αφορούν στην αντιmicroετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας (European Network for Women-Greece 2007)

Παρακάτω παρουσιάζονται συγκεκριmicroένες δράσεις microε στόχο την ανάπτυξη ενός σχεδίου συνεργασίας microεταξύ των κρατικών υπηρεσιών και των ΜΚΟ

Θεσmicroική Συνεργασία

o Συνεργασία microεταξύ των Υπουργείων Προστασίας του Πολίτη και Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας microε στόχο την εναρmicroόνιση των πολιτικών τους ως προς την αντιmicroετώπιση του φαινοmicroένου της έmicroφυλης βίας (Υπουργείο ∆ικαιοσύνης ∆ιαφάνειας amp Ανθρωπίνων ∆ικαιωmicroάτων - Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας 2009-2013)

o Προτεραιότητα στην κατάρτιση που αφορά στην ενδοοικογενειακή βία δηλαδή εκπαιδευτικές και επαγγελmicroατικές δράσεις που στοχεύουν στην παροχή περαιτέρω γνώσεων σε ένα ευρύ φάσmicroα επαγγελmicroατιών Επιπλέον προβλέπεται εφαρmicroογή προγραmicromicroάτων κατάρτισης για τους υπαλλήλους στις δηmicroοτικές και περιφερειακές υπηρεσίες microετανάστευσης κατάρτιση των αστυνοmicroικών καθώς



14

επίσης και των υπαλλήλων κοινωνικών υπηρεσιών της τοπικής αυτοδιοίκησης (Υπουργείο Εσωτερικών Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής ∆ιακυβέρνησης και Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας των Φύλων 2010-2013)

Συνεργασία microεταξύ κράτους και ΜΚΟ

o Υποστήριξη γυναικείων οργανώσεων και ΜΚΟ microε δράσεις (Υπουργείο Εσωτερικών Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής ∆ιακυβέρνησης και Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας των Φύλων 2010-2013) που στοχεύουν στην

καταπολέmicroηση οποιουδήποτε είδους έmicroφυλης βίας υποστήριξη στα θύmicroατα βίας υποστήριξη ευπαθών κοινωνικών οmicroάδων (microετανάστες πρόσφυγες

κρατούmicroενοι πρώην κρατούmicroενοι Ροmicroά γυναίκες microε αναπηρίες κλπ) αλλαγή των στερεοτύπων για τα δύο φύλα και τους κοινωνικούς τους

ρόλους όπως εκφράζονται στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας

Ανεπάρκειες κοινωνικής πρόνοιας

Η γραφειοκρατία είναι ανάmicroεσα στα σηmicroαντικότερα προβλήmicroατα σύmicroφωνα microε έρευνα που έγινε από το ΚΕΘΙ στις microετανάστριες στην Ελλάδα ανεξάρτητα από τη χώρα καταγωγής τους (ΚΕΘΙ 2007) Η έρευνα καταδεικνύει τη σοβαρότητα και την ένταση των προβληmicroάτων που αντιmicroετωπίζουν οι microετανάστριες στην καθηmicroερινή τους ζωή Εκτός από τη γραφειοκρατία άλλες δυσκολίες αφορούν στην απόκτηση microιας microόνιmicroης εργασιακής θέσης στην έλλειψη γνώσης των δικαιωmicroάτων τους και των υποχρεώσεών τους στη χώρα διαmicroονής καθώς επίσης και στην εχθρική συmicroπεριφορά που βιώνουν κατά τις συναλλαγές τους microε τις δηmicroόσιες υπηρεσίες (ΚΕΘΙ 2007)

Στην Ελλάδα δεν προβλέπεται ειδική microεταχείριση και δεν υπάρχουν εξειδικευmicroένες υπηρεσίες που να λαmicroβάνουν υπrsquo όψιν τις ιδιαίτερες ανάγκες των κοινωνικά περιθωριοποιηmicroένων θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας όπως είναι οι microετανάστες

Τρόποι καταγραφής της ενδοοικογενειακής βίας

Αναφορικά microε τις τεχνικές καταγραφής και εξέτασης της ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα υπήρξαν περιορισmicroοί ως προς την εύρεση υπαρχόντων εγχειριδίων και οδηγιών Λαmicroβάνοντας υπrsquo όψιν αυτούς τους περιορισmicroούς και προκειmicroένου να είmicroαστε σε θέση να βρούmicroε πηγές πληροφόρησης σχετικά microε το συγκεκριmicroένο θέmicroα ήρθαmicroε σε επαφή microε διάφορους φορείς που επικεντρώνονται στην ενδοοικογενειακή βία από τους οποίους ζητήθηκε να microας παρέχουν πληροφορίες σχετικά microε τα εν λόγω ζητήmicroατα

Η παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών πραγmicroατοποιείται στις εξειδικευmicroένες οργανώσεις από ειδικευmicroένο και εκπαιδευmicroένο προσωπικό Ως προς τις τεχνικές καταγραφής των περιστατικών δεν υπάρχει διαθέσιmicroο σχετικό εγχειρίδιο Οι εξειδικευmicroένοι υπάλληλοι καταφέρνουν να



15

προσδιορίσουν τις περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας είτε microέσω της συζήτησης είτε microε την παρατήρηση σηmicroαδιών σωmicroατικού τραυmicroατισmicroού και κακοποίησης

Παρά τη συγκεκριmicroένη έλλειψη έχει αναπτυχθεί ειδικό εγχειρίδιο για την κάλυψη των αναγκών που αφορούν στην αντιmicroετώπιση περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας από την ελληνική αστυνοmicroία Στο συγκεκριmicroένο οδηγό περιλαmicroβάνεται σειρά ερωτήσεων στις οποίες προβαίνουν οι αστυνοmicroικοί υπάλληλοι κατά την εξέταση θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας

Αναλυτικότερα το εγχειρίδιο της αστυνοmicroίας δηmicroοσιεύθηκε το 2005 και περιλαmicroβάνει ορισmicroούς τύπους ενδοοικογενειακής βίας δεοντολογία καθώς επίσης και microεθόδους εξέτασης περιστατικών Το σκεπτικό αυτής της microεθόδου είναι να microπορούν οι αστυνοmicroικοί υπάλληλοι να προσδιορίσουν την κακοποίηση και τη βία microέσω microιας σειράς συγκεκριmicroένων ερωτήσεων Εάν το θύmicroα απαντήσει laquoναιraquo σε περισσότερες από microερικές ερωτήσεις σηmicroαίνει ότι χρειάζεται την άmicroεση βοήθεια και υποστήριξη που παρέχεται σε θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας (Εγχειρίδιο Ελληνικής Αστυνοmicroίας για την αντιmicroετώπιση της Ενδοοικογενειακής Βίας 2005)

Ο ρόλος της αστυνοmicroίας είναι να εξασφαλίσει τη microυστικότητα κερδίζοντας την εmicroπιστοσύνη του θύmicroατος και διασφαλίζοντας την ασφάλειά του Επίσης θα πρέπει να παραπέmicroψει το θύmicroα στις σχετικές κοινωνικές υπηρεσίες Αυτό προϋποθέτει άριστη γνώση των υπηρεσιών και των microηχανισmicroών παρέmicroβασης καθώς επίσης και των νόmicroιmicroων δικαιωmicroάτων του θύmicroατος Σε περιπτώσεις σοβαρής σωmicroατικής κακοποίησης ο αστυνοmicroικός πρέπει να διευκολύνει τη microεταφορά του θύmicroατος στο πλησιέστερο νοσοκοmicroείο καθώς επίσης και να λάβει όλα τα απαραίτητα microέτρα για τη νοmicroική του κάλυψη (Εγχειρίδιο Ελληνικής Αστυνοmicroίας για την αντιmicroετώπιση της Ενδοοικογενειακής Βίας 2005)

Επιπλέον πρέπει να συmicroβουλέψει το θύmicroα τι να κάνει microετά το γεγονός δηλαδή να αλλάξει κλειδαριές στο σπίτι να ενηmicroερώσει τους γείτονες έτσι ώστε να microπορούν να έρθουν σε επαφή microε την αστυνοmicroία σε περίπτωση microελλοντικών επιθέσεων και απειλών να αλλάξει αριθmicroό τηλεφώνου να microετακοmicroίσει εάν είναι απαραίτητο για microια συγκεκριmicroένη χρονική περίοδο και να microείνει microε φίλους ή συγγενείς κλπ (Εγχειρίδιο Ελληνικής Αστυνοmicroίας για την αντιmicroετώπιση της Ενδοοικογενειακής Βίας 2005) Επιπλέον ο αστυνοmicroικός πρέπει να προσφέρει πρακτικές συmicroβουλές στο θύmicroα ώστε να το βοηθήσει να αλλάξει τις καθηmicroερινές του δραστηριότητες (πχ να αλλάξει το ωράριό του να διαφοροποιήσει τις καθηmicroερινές διαδροmicroές του κλπ) προκειmicroένου να αποφύγει πιθανή επαφή microε το δράστη (Εγχειρίδιο Ελληνικής Αστυνοmicroίας για την αντιmicroετώπιση της Ενδοοικογενειακής Βίας 2005)

Ως προς την καταγραφή των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας η πλειοψηφία των σχετικών στοιχείων προέρχεται από τη βάση δεδοmicroένων της ελληνικής αστυνοmicroίας Με βάση τη συγκεκριmicroένη πηγή βρέθηκαν στοιχεία για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας κατά τα έτη 2007 και 2009 και παρατηρήθηκε αύξηση των αναφερθέντων περιστατικών Χαρακτηριστικά

Είδος Περιστατικού Αριθmicroός αναφερθέντων περιστατικών το έτος 2007

Αριθmicroός αναφερθέντων περιστατικών το έτος 2009

Ανθρωποκτονία εκ προθέσεως

11 13

Σωmicroατική βλάβη 78 98



16

Επικίνδυνη σωmicroατική βλάβη

9 17

Σοβαρή σωmicroατική βλάβη - 1 Απειλή 7 23 Βιασmicroός 8 22 Απόπειρα βιασmicroού 1 6 Σεξουαλική προσβολή αξιοπρέπειας

1 2

Σύνολο 115 182

Κόστος ενδοοικογενειακής βίας

∆υστυχώς δεν υπήρξαν συγκεκριmicroένα δεδοmicroένα οικονοmicroικών microεγεθών που να αφορούν στο φαινόmicroενο της ενδοοικογενειακής βίας

3 Κοινωνικό πλαίσιο ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα

Σε microια προσπάθεια να αναλυθούν εκτενώς τα υπάρχοντα δεδοmicroένα που αναφέρονται στα κοινωνικά χαρακτηριστικά της ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα βρέθηκαν βάσεις δεδοmicroένων σε ποικίλες ηλεκτρονικές πηγές Χαρακτηριστικά υπάρχουν οργανώσεις που παρέχουν λεπτοmicroερή αριθmicroό και τύπο περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας που διαχειρίζονται Ωστόσο οι συγκεκριmicroένες πηγές είναι ετερογενείς microε αποτέλεσmicroα να microην είναι δυνατή η απόκτηση ολοκληρωmicroένης εικόνας των ιδιαίτερων κοινωνικών χαρακτηριστικών της ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα Τα διαθέσιmicroα στοιχεία είναι τα ακόλουθα

Κατηγορίες και παράγοντες ενδοοικογενειακής βίας

- Κακοποίηση ανηλίκων στην Ελλάδα

Τα δεδοmicroένα σχετικά microε την κακοποίηση των παιδιών στην Ελλάδα προέρχονται από την ΜΚΟ laquoΧαmicroόγελο του Παιδιούraquo -οργάνωση για την προστασία των δικαιωmicroάτων των παιδιών Η συγκεκριmicroένη ΜΚΟ προσφέρει υποστηρικτικές υπηρεσίες σε παιδιά όπως γραmicromicroή επικοινωνίας- SOS ξενώνες φιλοξενίας παιδιών και υπηρεσίες για εξαφανισmicroένα παιδιά Τα χαρακτηριστικά των παιδιών θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας που παρουσιάζονται στους παρακάτω πίνακες αφορούν σε στοιχεία του φορέα για το 2010

Πίνακας 1 Ηλικιακές οmicroάδες παιδιών θυmicroάτων από 1110 microέχρι 311010

Ηλικιακές οmicroάδες από τα 770 παιδιά θύmicroατα 0-6 41 7-12 31 13-18 16 Άγνωστο 12



17

Πίνακας 2 Είδη παιδικής κακοποίησης

Είδη παιδικής κακοποίησης παιδιών θυmicroάτων Σωmicroατική κακοποίηση 44 Σεξουαλική κακοποίηση 3 Παραmicroέλησηεγκατάλειψη 48 Επαιτεία 3 Πορνεία 0 Ψυχολογικήσυναισθηmicroατική κακοποίηση 2

Πίνακας 3 Προφίλ των δραστών

Σχέση microεταξύ δράστη και θύmicroατος από το συνολικό αριθmicroό των δραστών Γονείς (microητέρα και πατέρας) 39 Μητέρα 38 Πατέρας 17 Άλλο πρόσωπο 6

Πίνακας 4 Είδη βίας

Συγκεκριmicroένα είδη βίας των γονέων Χτύπηmicroα 58 Τράβηγmicroα αυτιού 35 Ταρακούνηmicroα 32 Τράβηγmicroα microαλλιών 26 Χαστούκι 20 Φωνές 82 ∆ηmicroόσια ταπείνωση 10 Απειλή ότι θα καλέσει κάποιον να το βλάψειτιmicroωρήσει

9

Απειλή εγκατάλειψης 13

- Άνδρες θύmicroατα

Τα στοιχεία σχετικά microε τους άνδρες θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα έχουν συλλεχθεί από το Ελληνικό Ευρωπαϊκό ∆ίκτυο Γυναικών (Kέντρο Ενηmicroέρωσης και Επιmicroόρφωσης ∆ΗΜΗΤΡΑ) και συγκεκριmicroένα από τη λειτουργία της γραmicromicroής επικοινωνίας SOS για θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας κατά τη διάρκεια των ετών 2003-2006



18

Η συγκεκριmicroένη γραφική απεικόνιση αποκαλύπτει ένα microάλλον πολύ χαmicroηλό αριθmicroό ανδρών θυmicroάτων δεδοmicroένου ότι τα καταγεγραmicromicroένα περιστατικά ήταν 5 Εντούτοις υπάρχει microια microικρή αύξηση αν και ασυνεχής από το 2003 ως το 2006

- Σεξουαλική κακοποίηση συντρόφου στην Ελλάδα

Η κύρια πηγή για τα στατιστικά δεδοmicroένα σε σχέση microε τη σεξουαλική κακοποίηση της συντρόφου στην Ελλάδα είναι η Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ) Η ΓΓΙΦ λειτουργεί δύο συmicroβουλευτικά κέντρα στην Αθήνα και τον Πειραιά Τα ακόλουθα στοιχεία αφορούν στη λειτουργία των συγκεκριmicroένων κέντρων κατά την περίοδο 1110 έως 311010

Σύmicroφωνα microε τα διαθέσιmicroα στοιχεία από το συνολικό αριθmicroό των 1870 γυναικών που απευθύνθηκαν στα κέντρα της ΓΓΙΦ κατά τη διάρκεια της περιόδου 1110 - 311010

16 ήταν αλλοδαπές 4 από τις 10 αλλοδαπές γυναίκες προέρχονταν από τα Βαλκάνια 67 από το συνολικό αριθmicroό (Ελληνίδες και αλλοδαπές) ήταν παντρεmicroένες 1 στις 5 ήταν χωρισmicroένες (21) 1 στις 3 είχε παντρευτεί το δράστη παρά το γεγονός ότι είχε ενδείξεις βίαιης

συmicroπεριφοράς πριν το γάmicroο 82 των δραστών είχε παντρευτεί το θύmicroα ενώ 12 όχι 2 στις 3 γυναίκες παρέmicroεναν στη βίαιη σχέση το λιγότερο δέκα χρόνια 3 από τις 5 γυναίκες που ζήτησαν βοήθεια δήλωσαν ότι ήταν θύmicroατα σωmicroατικής και

ψυχολογικής κακοποίησης καθώς επίσης και ότι πριν έρθουν στα κέντρα είχαν ήδη ζητήσει βοήθεια από άλλους οργανισmicroούς όπως αστυνοmicroία νοσοκοmicroεία πρόνοια κλπ

Ως προς το προφίλ των θυmicroάτων και του δράστη τα ακόλουθα στοιχεία περιλαmicroβάνονται στην έκθεση της ΓΓΙΦ για την περίοδο 1110 - 311010



19

Θύmicroατα

7 από τις 10 γυναίκες θύmicroατα ήταν απόφοιτοι πανεπιστηmicroίου ή λυκείου 6 από τις 10 δήλωσαν καλή ή microέση οικονοmicroική κατάσταση παρά την παραδοσιακή

άποψη ότι τα θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας έχουν χαmicroηλό microορφωτικό και κοινωνικό επίπεδο

∆ράστες

6 από τους 10 δράστες δεν κάνουν καταχρήσεις το αλκοόλ και η χρήση ναρκωτικών ουσιών είναι παράγοντες microε σηmicroαντική επίδραση στην εκδήλωση ενδοοικογενειακής βίας Ωστόσο δεν αποτελούν πρωταρχικές αιτίες βίαιης συmicroπεριφοράς

6 από τους 10 δράστες έχουν πτυχίο ή είναι απόφοιτοι λυκείου γεγονός που έρχεται σε αντίθεση microε την άποψη ότι η ενδοοικογενειακή βία αυξάνεται στα άτοmicroα χαmicroηλού microορφωτικού επιπέδου

∆ιάδοση των πληροφοριών

Για την ευαισθητοποίηση του κοινού στην Ελλάδα το χρονικό διάστηmicroα 1999-2000 το Κέντρο Ερευνών για Θέmicroατα Ισότητας και η Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας των Φύλων διοργάνωσαν πανελλαδική εκστρατεία ενηmicroέρωσης microε τίτλο laquoσπάστε τη σιωπήraquo Η εκστρατεία περιελάmicroβανε οργάνωση συνεδρίου και ανάπτυξη και διανοmicroή έντυπου ενηmicroερωτικού υλικού όπως αυτοκόλλητα και ετικέτες για την ενδοοικογενειακή βία Κατά την εκστρατεία ενηmicroέρωσης είχαν τοποθετηθεί γιγαντοαφίσες σε 150 σηmicroεία σε πέντε microεγάλες ελληνικές πόλεις (Αθήνα Θεσσαλονίκη Πάτρα Βόλος και Ηράκλειο Κρήτης) (Kέντρο Ενηmicroέρωσης και Επιmicroόρφωσης ∆ΗΜΗΤΡΑ ΑΕ)

Επιπλέον το 2002 το Κέντρο Ερευνών για Θέmicroατα Ισότητας δηmicroοσίευσε για την αρωγή των θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας laquoεγχειρίδιο αυτοβοήθειας για κακοποιηmicroένες γυναίκεςraquo προσφέροντάς τους πρακτικές συmicroβουλές και τρόπους χειρισmicroού περιστατικών βίας

Επίσης το Κέντρο Ερευνών για Θέmicroατα Ισότητας (ΚΕΘΙ 2008) εξέδωσε οδηγό για τις microετανάστριες Ο συγκεκριmicroένος οδηγός που είναι γραmicromicroένος στα ελληνικά παρέχει οδηγίες ως προς τα δικαιώmicroατα και τις υποχρεώσεις των microεταναστών και περιλαmicroβάνει πληροφορίες για το φαινόmicroενο της ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα

4 Αντιmicroετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα

Κοινωνικοί λειτουργοί και παρεχόmicroενες υποστηρικτικές υπηρεσίες

Όπως έχει ήδη αναφερθεί η συλλογή δεδοmicroένων για την ενδοοικογενειακή βία είναι ιδιαίτερα δύσκολη Η συλλογή στοιχείων για τους κοινωνικούς λειτουργούς αποτελεί επίσης ένα δύσκολο έργο καθώς οι βιβλιογραφικές πηγές είναι ελάχιστες Προκειmicroένου λοιπόν για τη συλλογή στοιχείων κρίθηκε αναγκαία η άmicroεση επικοινωνία microέσω προσωπικών συνεντεύξεων microε προσωπικό που εργάζεται σε φορείς παροχής υποστηρικτικών υπηρεσιών σε θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας Συγκεκριmicroένα επικοινωνία έγινε microε τους ακόλουθους



20

bull Θεοδώρα Κατσιβαρδάκου Προϊστάmicroενη του τmicroήmicroατος Κοινωνικής Πολιτικής στη Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας των Φύλων

bull Σπύρος Πιλαρινός Προϊστάmicroενος του τmicroήmicroατος Εργασιακών Σχέσεων στη Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας των Φύλων

bull Αποστόλης Σαmicroπαρτζιότης Ψυχολόγος εργάζεται σε κέντρο ηmicroέρας για ενηλίκους microε νοηmicroατικές διαταραχές Πρώην υπάλληλος στην τηλεφωνική γραmicromicroή 800-11-3-7777 για ψυχολογική υποστήριξη θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας Αυτή η γραmicromicroή κάλυπτε περιστατικά από όλη την Ελλάδα Λειτουργούσε σε 8ωρη βάση για 5 ηmicroέρες την εβδοmicroάδα - εκτός από τα Σαββατοκύριακα Πλέον δε λειτουργεί

Τύποι επαγγελmicroατιών

Οι επαγγελmicroατίες που παρέχουν υπηρεσίες στον τοmicroέα της ενδοοικογενειακής βίας όπως παρουσιάζονται από τη Θ Κατσιβαρδάκου amp το Σ Πιλαρινό (προσωπική επικοινωνία 21 Απριλίου 2011) έχουν τις ακόλουθες ιδιότητες

bull Ψυχολόγοι εργάζονται σε δοmicroές αντιmicroετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας καθώς επίσης και στις τηλεφωνικές γραmicromicroές υποστήριξης θυmicroάτων Εποmicroένως είναι οι πρώτοι δέκτες των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας Συmicromicroετέχουν στην ψυχολογική υποστήριξη των θυmicroάτων παρέχοντας συmicroβουλευτικές υπηρεσίες καθώς και ενηmicroέρωση προς τα θύmicroατα σε πρακτικό επίπεδο όπως επαφές microε την αστυνοmicroία τη δικαιοσύνη κλπ

bull Κοινωνικοί λειτουργοί εργάζονται στις δοmicroές αντιmicroετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας ως διαmicroεσολαβητές microεταξύ των θυmicroάτων και των κοινωνικών υπηρεσιών ndashαστυνοmicroία νοmicroικές υπηρεσίες νοσοκοmicroεία κλπ Επιπρόσθετα είναι αρmicroόδιοι για την εύρεση ξενώνων για τα θύmicroατα στις περιπτώσεις όπου η διαmicroονή microε το δράστη καθίσταται επικίνδυνη

bull ∆ικηγόροι παρέχουν συmicroβουλευτικές υπηρεσίες στα θύmicroατα ως προς το νοmicroικό πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας Κατά τη διάρκεια της νοmicroικής διαδικασίας που αναλαmicroβάνουν οι δικηγόροι το θύmicroα δέχεται υποστηρικτικές και συmicroβουλευτικές υπηρεσίες από τους κοινωνικούς λειτουργούς και τους ψυχολόγους αντίστοιχα

bull Γιατροί είναι στην υποδοχή των θυmicroάτων κατά τη διάρκεια της επίσκεψής τους ή της παραmicroονής τους στο νοσοκοmicroείο Κάνουν τη διάγνωση και περαιτέρω την εισαγωγή στο νοσοκοmicroείο όποτε απαιτείται Επιπλέον παρέχουν την ιατρική κατάθεση που χρησιmicroοποιείται κατά τη νοmicroική διαδικασία Η ιατρική επιβεβαίωση του περιστατικού είναι πολύ σηmicroαντική ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που θα ακολουθήσει καταγγελία από το θύmicroα

bull Ψυχίατροι παρέχουν διάγνωση των πιθανών ψυχοπαθολογικών ασθενειών Σε αυτές τις περιπτώσεις τα θύmicroατα πρέπει να ακολουθήσουν φαρmicroακευτική αγωγή κατά τη διάρκεια της θεραπευτικής διαδικασίας Συνήθως τα θύmicroατα παραπέmicroπονται σε ψυχίατρο από τον ψυχολόγο

bull Αστυνοmicroία ο ρόλος της αστυνοmicroίας είναι αρκετά κρίσιmicroος Λόγω της φύσης του θέmicroατος πολλά από τα θύmicroατα απευθύνονται πρωτίστως στην αστυνοmicroία Εποmicroένως οι



21

αστυνοmicroικοί υπάλληλοι είναι σε πολλές περιπτώσεις οι πρώτοι κοινωνοί των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας Έτσι οφείλουν να δείχνουν ιδιαίτερη ευαισθησία και να αντιmicroετωπίζουν τα θύmicroατα microε κατάλληλο τρόπο κάνοντάς τους τις απαραίτητες συστάσεις για την περαιτέρω επικοινωνία τους microε νοmicroικούς ιατρικούς και κοινωνικούς φορείς (Greek Helsinki Monitor and the World Organization against Torture 2002)

Χώροι παροχής υποστηρικτικών υπηρεσιών

Οι υποστηρικτικές υπηρεσίες παρέχονται από δηmicroόσιους φορείς και ΜΚΟ στους ακόλουθους χώρους (Θ Κατσιβαρδάκου amp Σ Πιλαρινός προσωπική επικοινωνία 21 Απριλίου 2011)

bull Αστυνοmicroικά τmicroήmicroατα bull ∆ικαστήρια bull Νοσοκοmicroεία

o Χώροι έκτακτης ανάγκης bull Κέντρα υγείας bull ∆ηmicroόσια κέντρα για ψυχολογική υποστήριξη

o Τηλεφωνικές γραmicromicroές ψυχολογικής υποστήριξης θυmicroάτων o Ξενώνες Φιλοξενίας θυmicroάτων

bull Κοινωνικά γραφείαυπηρεσίες τοπικής αυτοδιοίκησης o Τηλεφωνικές γραmicromicroές ψυχολογικής υποστήριξης θυmicroάτων o Ξενώνες Φιλοξενίας θυmicroάτων

bull ΜΚΟ o Τηλεφωνικές γραmicromicroές ψυχολογικής υποστήριξης θυmicroάτων o Ξενώνες Φιλοξενίας θυmicroάτων

Ποιότητα παρεχόmicroενων υπηρεσιών

Κατά τη διάρκεια των συνοmicroιλιών microε τους εmicroπειρογνώmicroονες αναφέρθηκε ιδιαίτερα το ζήτηmicroα της ποιότητας των παρεχόmicroενων υπηρεσιών στον τοmicroέα της ενδοοικογενειακής βίας Λέγοντας ποιότητα ως προς τις παρεχόmicroενες υπηρεσίες όλοι οι συmicromicroετέχοντες στην έρευνα αναφέρονταν στη laquoβιωσιmicroότηταraquo των παρεχόmicroενων υπηρεσιών δηλαδή τη διάρκεια παροχής τους Το συγκεκριmicroένο θέmicroα είναι άρρηκτα συνδεδεmicroένο microε τη χρηmicroατοδότηση των οργανώσεων που παρέχουν υποστηρικτικές κοινωνικές υπηρεσίες

Τόσο οι επίσηmicroοι κοινωνικοί φορείς όσο και οι ΜΚΟ λαmicroβάνουν χρηmicroατοδότηση κυρίως από το κράτος Σε κάποιες περιπτώσεις η χρηmicroατοδότηση προέρχεται από ευρωπαϊκά πακέτα εργασίας Το κύριο πρόβληmicroα αναφορικά microε τη βιωσιmicroότητα αυτών των οργανώσεων είναι ότι η χρηmicroατοδότησή τους δεν είναι σταθερή Εποmicroένως microερικές από τις παρεχόmicroενες υπηρεσίες ενδέχεται να διακοπούν απροσδόκητα γεγονός που επηρεάζει την ποιότητά τους Για παράδειγmicroα υπάρχουν περιπτώσεις όπου ένας ξενώνας θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας κλείνει λόγω ανεπαρκούς χρηmicroατοδότησης Εποmicroένως η υποστήριξη των θυmicroάτων δεν ήταν συνεχής και συνεπώς αποδοτική (Α Σαmicroπαρτζιότης προσωπική επικοινωνία 6 Μαΐου 2011)



22

Η Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας των Φύλων έθεσε επίσης ένα άλλο σηmicroαντικό ζήτηmicroα αναφορικά microε την ποιότητα των παρεχόmicroενων υπηρεσιών Ανέφερε ότι τα νοσοκοmicroεία και τα κέντρα υγείας δεν είναι επαρκώς επανδρωmicroένα προκειmicroένου να διαχειριστούν περιπτώσεις κακοποιηmicroένων γυναικών (Kέντρο Ενηmicroέρωσης και Επιmicroόρφωσης ∆ΗΜΗΤΡΑ ΑΕ)

Μορφές επαγγελmicroατικής κατάρτισης

Κάθε υπάλληλος στον τοmicroέα των υπηρεσιών φροντίδας θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας λαmicroβάνει την αντίστοιχη εκπαίδευση από το φορέα στον οποίο εργάζεται (Θ Κατσιβαρδάκου amp Σ Πιλαρινός προσωπική επικοινωνία 21 Απριλίου 2011)

Η συνεχής εκπαίδευση των επαγγελmicroατιών που εργάζονται στον τοmicroέα της ενδοοικογενειακής βίας εξαρτάται από την παρεχόmicroενη χρηmicroατοδότηση στο φορέα για το συγκεκριmicroένο σκοπό Η χρηmicroατοδότηση όσον αφορά στην επαγγελmicroατική κατάρτιση περιγράφεται ως laquoανεπαρκήςraquo (Θ Κατσιβαρδάκου amp Σ Πιλαρινός προσωπική επικοινωνία 21 Απριλίου 2011)

Είδη επαγγελmicroατικής κατάρτισης

Στην Ελλάδα περαιτέρω εκπαίδευση των επαγγελmicroατιών στον τοmicroέα της ενδοοικογενειακής βίας παρέχεται από τη ΜΚΟ laquoΕλληνικό Ευρωπαϊκό ∆ίκτυο Γυναικώνraquo microε τη microορφή σεmicroιναρίων από ειδικούς του τοmicroέα ψυχολόγους κοινωνικούς λειτουργούς είτε από το εξωτερικό είτε από την Ελλάδα Τα σεmicroινάρια πραγmicroατοποιούνται είτε στην Αθήνα είτε σε επαρχιακές πόλεις Οι τοmicroείς κατάρτισης που καλύπτονται σε αυτά τα σεmicroινάρια είναι οι ακόλουθοι

bull Παρέmicroβαση κατά τη διάρκεια της κρίσης bull Ψυχολογική υποστήριξη bull Συmicroβουλευτική θυmicroάτων bull ∆ουλεύοντας σε τηλεφωνική γραmicromicroή σχετικά microε την ενδοοικογενειακή βία

bull ∆ιαmicroεσολάβηση στο ζευγάρι

Ελλείψεις

Ένα πολύ κρίσιmicroο έλλειmicromicroα στον τοmicroέα της ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα είναι η έλλειψη θεσmicroοθετηmicroένης κατάρτισης για τους αρmicroόδιους φορείς για την επιβολή του Νόmicroου και τα microέλη του δικαστικού σώmicroατος (Greek Helsinki Monitor and the World Organization against Torture 2002) δηλαδή τις αστυνοmicroικές και δικαστικές αρχές

Εντούτοις microια πολύ σηmicroαντική δράση όσον αφορά στην εκπαίδευση του αστυνοmicroικού σώmicroατος πραγmicroατοποιήθηκε το 2005 Όπως έχει ήδη αναφερθεί ένα εγχειρίδιο ενδοοικογενειακής βίας για τους αστυνοmicroικούς σχεδιάστηκε από το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη (Αντιmicroετώπιση Ενδοοικογενειακής Βίας 2005) Το 2005 200 αξιωmicroατικοί της ελληνικής αστυνοmicroίας εκπαιδεύτηκαν στο πώς να αντιmicroετωπίζουν περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας από εξειδικευmicroένο προσωπικό της Γενικής Γραmicromicroατείας Ισότητας των



23

Φύλων Οι εκπαιδευόmicroενοι ήταν αρmicroόδιοι για τη διάδοση των γνώσεων microέσω της χρήσης του αντίστοιχου εγχειριδίου ενδοοικογενειακής βίας στο ευρύτερο προσωπικό της αστυνοmicroίας (Θ Κατσιβαρδάκου προσωπική επικοινωνία 21 Απριλίου 2011)

Η συγκεκριmicroένη δράση ήταν καίριας σηmicroασίας για την αντιmicroετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα καθώς ο ρόλος της αστυνοmicroίας είναι αρκετά κρίσιmicroος και εποmicroένως η ευαισθητοποίηση των αστυνοmicroικών ως προς τα θύmicroατα της ενδοοικογενειακής βίας είναι απαραίτητη

Επιπλέον ελλείψεις

bull Έλλειψη κρατικών δοmicroών και φορέων για την υποστήριξη των θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας όπως έλλειψη ξενώνων φιλοξενίας για τα θύmicroατα

bull Έλλειψη microεταφραστών οι οποίοι εργάζονται σε κρατικούς φορείς και ΜΚΟ για τα θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας που είναι αλλοδαποί

bull Έλλειψη χρηmicroατοδότησης όχι microόνο των κρατικών φορέων αλλά και των ΜΚΟ Η χρηmicroατοδότηση θα πρέπει να καλύπτει όχι microόνο την παροχή υπηρεσιών σε θύmicroατα αλλά και τη συνεχή κατάρτιση των επαγγελmicroατιών του συγκεκριmicroένου τοmicroέα

bull Έλλειψη δράσεων ευαισθητοποίησης των πολιτών σχετικά microε την ενδοοικογενειακή βία και τους τρόπους αντιmicroετώπισής της Τόσο τα θύmicroατα όσο και το ευρύτερο κοινό δεν γνωρίζουν την ύπαρξη ειδικών φορέων που ασχολούνται microε την ενδοοικογενειακή βία

bull Ύπαρξη θρησκευτικών και πολιτιστικών προκαταλήψεων που αναφέρονται όχι microόνο στην ελληνική κοινωνία (πχ laquoτι θα πουν οι γείτονεςraquo laquoπροσπάθησε να microην πάρεις διαζύγιοraquo) αλλά και στο πολιτιστικό και νοmicroικό υπόβαθρο περιθωριοποιηmicroένων οmicroάδων όπως οι microετανάστες

5 Θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα

Περιθωριοποιηmicroένες οmicroάδες στην Ελλάδα

∆εν υπήρχαν πολλές διαθέσιmicroες πηγές σχετικά microε το δηmicroογραφικό προφίλ των microεταναστών θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα Σύmicroφωνα microε τα διαθέσιmicroα στοιχεία από την ΓΓΙΦ (Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας των Φύλων) το προφίλ των γυναικών θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας κατά την περίοδο 1110 - 311010 είναι το ακόλουθο

από το συνολικό αριθmicroό 1870 γυναικών που έκαναν καταγγελίες και ζήτησαν βοήθεια

16 ήταν αλλοδαπές 4 από τις 10 αλλοδαπές γυναίκες κατάγονταν από τα Βαλκάνια

Όσον αφορά στις συγκεκριmicroένες περιθωριοποιηmicroένες οmicroάδες που βιώνουν ενδοοικογενειακή βία στην Ελλάδα λόγω της έλλειψης διαθέσιmicroων στατιστικών δεδοmicroένων οι απαραίτητες πληροφορίες αποκτήθηκαν και πάλι microέσω συνεντεύξεων microε ειδικούς στον τοmicroέα Σύmicroφωνα microε



24

την εmicroπειρία και τη γνώση τους το microεγαλύτερο ποσοστό microεταναστριών θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα προέρχεται από την Αλβανία και ακολουθούν άλλες βαλκανικές χώρες όπως η Βουλγαρία και η Ρουmicroανία

Μία άλλη οmicroάδα microεταναστριών προέρχεται από τον αραβικό κόσmicroο Αναζητούν κυρίως άσυλο Οι γλωσσικές δυσκολίες αποτελούν το microεγαλύτερο εmicroπόδιο για το συγκεκριmicroένο πληθυσmicroό Επιπλέον λόγω των νοmicroικών προβληmicroάτων που αντιmicroετωπίζουν στην Ελλάδα δίνουν προτεραιότητα στις διαδικασίες νοmicroιmicroοποίησης της παραmicroονής τους στη χώρα και εποmicroένως ενέργειες όπως το να απευθυνθούν σε κοινωνικές υπηρεσίες σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας έρχονται σε δεύτερη microοίρα

Όσον αφορά στη microεγαλύτερη περιθωριοποιηmicroένη οmicroάδα θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας τις γυναίκες από την Αλβανία το βασικό χαρακτηριστικό τους είναι η διαφορετική κουλτούρα κυρίως λόγω microουσουλmicroανικού θρησκεύmicroατος Το συγκεκριmicroένο χαρακτηριστικό επιβάλλει και οδηγεί σε διαφορετική στάση ως προς το ρόλο των δύο φύλων και των δικαιωmicroάτων των γυναικών έναντι των ανδρών

Σύmicroφωνα microε την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδας (ΕΣΥ 2007) οι Αλβανοί αποτελούν την πλειοψηφία των microεταναστών στην Ελλάδα microε συνολικό αριθmicroό 352780 Ακολουθούν οι Βούλγαροι (26593) οι Ρουmicroάνοι (22982) οι Πολωνοί (19181) οι Γεωργιανοί (18728) οι Ρώσοι (17239) οι Ουκρανοί (15142) οι Πακιστανοί (9154) οι Κύπριοι (9137) και οι Αρmicroένιοι (6669) Οι ανωτέρω αριθmicroοί περιλαmicroβάνουν τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες

Σχήmicroα 1

Documented Migrants in Greece (NSS 2007)

050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population

Οι Αλβανοί αντιπροσωπεύουν τη συντριπτική πλειοψηφία σε όλες τις ηλικιακές οmicroάδες (80-87) Οι Βούλγαροι είναι η δεύτερη microεγαλύτερη οmicroάδα (ηλικίες microεταξύ 15-19 20-24 και 30-64 ετών) Οι Ρουmicroάνοι υπερισχύουν ως δεύτερη microεγαλύτερη microεταναστευτική οmicroάδα στις ηλικίες microεταξύ 25 και 29 ετών που αντιπροσωπεύουν το 5 του συνολικού αριθmicroού των microεταναστών της συγκεκριmicroένης ηλικιακής οmicroάδας



25

∆εν υπάρχει καmicroία επίσηmicroη εκτίmicroηση για τον αριθmicroό και τα δηmicroογραφικά χαρακτηριστικά των παράνοmicroων microεταναστών Οι microόνες διαθέσιmicroες πληροφορίες παρέχονται από την Ελληνική Αστυνοmicroία (Ελληνική Αστυνοmicroία-Στατιστικές 2011) Σύmicroφωνα microε αυτές το 2007 συνελήφθησαν από τις αστυνοmicroικές αρχές 112364 παράνοmicroοι microετανάστες

Ως προς το φύλο το 61 των Αλβανών microεταναστών είναι άνδρες Οι microετανάστες από τις ασιατικές και τις αφρικανικές χώρες είναι αποκλειστικά άνδρες -Ινδία (87) Πακιστάν (98) και Αίγυπτος (87) Εθνικότητες microεταναστών microε microεγαλύτερη αντιπροσώπευση γυναικών είναι η Ουκρανία (82 γυναίκες) η Μολδαβία (71 γυναίκες) η Ρωσία (83 γυναίκες) η Γεωργία (64 γυναίκες) και η Βουλγαρία (66 γυναίκες) (ΕΣΥ 2007)

Στάση και συmicroπεριφορά των θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα

Όσον αφορά στην αντίδραση των θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας υπάρχουν διαθέσιmicroα στοιχεία επιδηmicroιολογικής microελέτης για την ενδοοικογενειακή βία στην Ελλάδα που διεξήχθη το 2010 από το Κέντρο Ερευνών για Θέmicroατα Ισότητας (ΚΕΘΙ 2010) ∆ιαπιστώνεται ότι η αντίδραση των θυmicroάτων εξαρτάται σε microεγάλο βαθmicroό από το είδος της βίας που έχουν βιώσει

bull Οι γυναίκες που υφίστανται λεκτική ή ψυχολογική βία προσπαθούν να χαλαρώσουν το σύντροφό τους (79)

bull Οι γυναίκες που υφίστανται σωmicroατική και σεξουαλική βία απειλούν microε διαζύγιο χωρισmicroό το σύντροφό τους (765)

bull Οι γυναίκες που υφίστανται σωmicroατική και σεξουαλική βία αντιδρούν συχνότερα microε απειλές χωρισmicroού (442) από ότι οι γυναίκες που υφίστανται λεκτική ή ψυχολογική βία (345)

Ένα άλλο ενδιαφέρον συmicroπέρασmicroα είναι ότι οι περισσότερες γυναίκες θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας 609 αρχικά επικοινωνούν το περιστατικό σε microέλη της οικογένειάς τους Το 469 αναφέρει το γεγονός σε στενούς φίλους και microόνο το 359 το αναφέρει σε άλλους συγγενείς (Κέντρο Ερευνών για Θέmicroατα Ισότητας 2010)

Το 333 των γυναικών θυmicroάτων στην Ελλάδα νιώθουν υπεύθυνες για το περιστατικό βίας Η πλειοψηφία των Ελληνίδων που αυτοχαρακτηρίζονται ως θύmicroατα 875 ανέφεραν ότι θα προσπαθούσαν αρχικά να χαλαρώσουν το δράστη Είναι χαρακτηριστικό ότι καmicroία δεν δήλωσε ότι θα απευθυνόταν σε κοινωνικές υποστηρικτικές υπηρεσίες (Κέντρο Ερευνών για Θέmicroατα Ισότητας 2010)

Τα παραπάνω συmicroπεράσmicroατα είναι αρκετά αποκαλυπτικά σχετικά microε την κουλτούρα και τη νοοτροπία των Ελληνίδων που τείνουν να συγχωρούν την αυταρχική συmicroπεριφορά των συντρόφωνσυζύγων τους (Chatzifotiou amp Dobash 2001)



26

Ευαισθητοποίηση των θυmicroάτων της ενδοοικογενειακής βίας

Σύmicroφωνα microε το Ευρωβαρόmicroετρο υπάρχει υψηλό επίπεδο ενηmicroέρωσης του κοινού σχετικά microε το φαινόmicroενο της ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα -95 του γενικού πληθυσmicroού- (Ευρωβαρόmicroετρο 2010) Εντούτοις έχει παρατηρηθεί ότι τα θύmicroατα δεν απευθύνονται άmicroεσα στις κοινωνικές υποστηρικτικές υπηρεσίες (ΚΕΘΙ 2003) Το γεγονός αυτό αντικατοπτρίζει την ύπαρξη ενός ισχυρού κοινωνικού ταmicroπού στην Ελλάδα όσον αφορά στην ενδοοικογενειακή βία (ΚΕΘΙ 2003)

Επιπλέον υπάρχει microεγάλη αύξηση των microεταναστών στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών Η πολιτιστική διαφοροποίησή τους όσον αφορά στις δοmicroές της οικογένειας καθιστούν την ενηmicroέρωση των θυmicroάτων ενδοοικογενειακής βίας των συγκεκριmicroένων πληθυσmicroών ένα κρίσιmicroο ζήτηmicroα

Υπάρχουν ορισmicroένες ενηmicroερωτικές εκστρατείες που στοχεύουν στην περαιτέρω ενηmicroέρωση όσον αφορά στις υπηρεσίες φροντίδας για τα θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας (Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας των Φύλων 2011) Εντούτοις περισσότερα microπορούν να γίνουν τόσο ως προς το κοινωνικό ταmicroπού του ελληνικού πληθυσmicroού όσος και ως προς τα πολιτιστικά εmicroπόδια και τις δυσκολίες που αντιmicroετωπίζουν οι microεταναστευτικοί πληθυσmicroοί

Η γλώσσα αποτελεί επίσης microεγάλο εmicroπόδιο για τις microετανάστριες θύmicroατα Εποmicroένως υπάρχει ανάγκη οι ενηmicroερωτικές εκστρατείες και οι δράσεις που στοχεύουν στη διεύρυνση της ενηmicroέρωσης και στην καλλιέργεια συγκεκριmicroένων κοινωνικών στάσεων σχετικά microε την ενδοοικογενειακή βία να είναι πολύγλωσσες

Ελλείψεις σχετικά microε τις παρεχόmicroενες υποστηρικτικές υπηρεσίες σε θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα

Με βάση την επιδηmicroιολογική έρευνα του Ερευνητικού Κέντρου Ισότητας Φύλου (Κέντρο Ερευνών για Θέmicroατα Ισότητας 2010) και των προσωπικών συνεντεύξεων που πραγmicroατοποιήθηκαν microε κοινωνικούς λειτουργούς στα πλαίσια του Προγράmicromicroατος Sunia Geel τα κύρια ζητήmicroατα ως προς την αντιmicroετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας στην Ελλάδα είναι τα ακόλουθα

bull Οι ξενώνες που είναι διαθέσιmicroοι για τη φιλοξενία των θυmicroάτων δεν είναι αρκετοί και δεν λειτουργούν microε συνέπεια λόγω ασταθούς χρηmicroατοδότησης γεγονός που αποτελεί σηmicroαντικό πρόβληmicroα ως προς την αντιmicroετώπιση του φαινοmicroένου

bull Ανάγκη συνεχούς εκπαίδευσης του προσωπικού που εργάζεται microε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας κοινωνικοί λειτουργοί ψυχολόγοι Η χρηmicroατοδότηση που αφορά στη δια βίου εκπαίδευσή τους θα πρέπει να είναι σταθερή

bull Λόγω της microεγάλης αύξησης των παράνοmicroων microεταναστών στην Ελλάδα που προέρχονται κυρίως από τον αραβικό κόσmicroο υπάρχει ανάγκη για microεταφραστές για την παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών σε microετανάστριες θύmicroατα ενδοοικογενειακής βίας



27

bull Ανάγκη ενηmicroέρωσης του κοινού και των θυmicroάτων σχετικά microε τις κοινωνικές υποστηρικτικές υπηρεσίες για την ενδοοικογενειακή βία

bull Ανάγκη εκπαίδευσης του προσωπικού της αστυνοmicroίας των δικαστικών λειτουργών των δικηγόρων καθώς και του νοσηλευτικού και ιατρικού προσωπικού που χειρίζεται περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας



28

Βιβλιογραφία

Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών- Κέντρο Στήριξης Οικογένειας httpwwwiaathgrindexphpoption=com_contentampview=articleampid=221ampItemid=496

Μπακογιώργος Γ (2006) Η ενδοοικογενειακή βία και η αντιmicroετώπισή της Πάντειο Πανεπιστήmicroιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστηmicroών

Committee on the Elimination of Discrimination against Women (2007) Greece Greece 6th periodic report

Κέντρο Γυναικείων Μελετών και Ερευνών -∆ΙΟΤΙΜΑ httpdiotimawizcomcomgrdefaultaspxIndex=1ampId=2ampLangId=1

Chatzifotioy S amp Dobash R (2001) Seeking informal support Marital violence against women Violence Against Women 79 1024-1050

∆ΗΜΗΤΡΑ Kέντρο Ενηmicroέρωσης και Επιmicroόρφωσης Ανδρική Βία στις Προσωπικές Σχέσεις Αναφορά Ελλάδας

Ενδοοικογενειακή Βία- Περιστατικά Ενδοοικογενειακής Βίας την διετία 2007 - 2009 httpwww3comma14grpisurvey=6459

Γιατροί του Κόσmicroου httpwwwmdmgreecegr

European Network for Women (2007) Shadow Report on Greece

∆ίκτυο Γυναικών Ευρώπης-Ελλάδα httpwwwenowgr1961629aspx

Φεmicroινιστική Πρωτοβουλία για την εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών httpfeministikiprotovouliawordpresscom

Φροντίδα httpwwwdnacomgrsiteimagesfrontidapdf

Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας των Φύλων (2010) Ενδοοικογενειακή Βία Ποσοτική Ανάλυση των θυmicroάτων που εξυπηρετήθηκαν από τις υπηρεσίες της Γενικής Γραmicromicroατείας κατά τη διάρκεια του 2010

Greek Helsinki Monitor Organization Mondiale Contre la Torture (2002) Violence against Women in Greece Report prepared for the Committee on the Elimination of Discrimination against violence

Ελληνική Αστυνοmicroία (2005) Εγχειρίδιο Ελληνικής Αστυνοmicroίας για την αντιmicroετώπιση της Ενδοοικογενειακής Βίας

Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός httpwwwredcrossgr



29

Ελληνική Αστυνοmicroία-Στατιστικές 2011 httpwwwastynomiagrindexphpoption=ozo_contentampperform=viewampid=5071ampItemid=429amplang=

Κλίmicroακα httpwwwklimakaorggrnewsiteindexhtm

Νόmicroος 35002006 - ΦΕΚ 232Α24102006 για την αντιmicroετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας (2006) httpwwwdsanetgrEpikairothtaNomothesian3500_06htm

Γιατροί Χωρίς Σύνορα httpwwwmsfgr

Ministry of Interior Decentralization and E-Government and General Secretariat for Gender Equality (2010) National Programme for Substantive Gender Equality 2009-2013

Υπουργείο ∆ικαιοσύνης ∆ιαφάνειας amp Ανθρωπίνων ∆ικαιωmicroάτων - Γενική Γραmicromicroατεία Ισότητας Εθνικό Πρόγραmicromicroα πρόληψης και καταπολέmicroησης της Βίας κατά των Γυναικών 2009-2013

Κέντρο Ερευνών για Θέmicroατα Ισότητας (2003) Ενδοοικογενειακή Βία κατά των Γυναικών Πρώτη Πανελλαδική Επιδηmicroιολογική Έρευνα

Κέντρο Ερευνών για Θέmicroατα Ισότητας -ΚΕΘΙ httpwwwkethigr

Κέντρο Ερευνών για Θέmicroατα Ισότητας -ΚΕΘΙ (2003) Ενδοοικογενειακή Βία κατά των Γυναικών Αθήνα εκδόσεις ΚΕΘΙ

Κέντρο Ερευνών για Θέmicroατα Ισότητας -ΚΕΘΙ (2007) Η Γυναικεία Μετανάστευση στην Ελλάδα

Σπινέλλη Κ∆ (1997) Crime in Greece in Perspective Αθήνα εκδόσεις Σάκκουλας

Το χαmicroόγελο του παιδιού-Ετήσια Αναφορά 2010 httpwwwhamogelogrfilesPDFApologismoi2010Apologismos_2010apdf

Ερευνητικό και Υποστηρικτικό Κέντρο για Θύmicroατα Κακοmicroεταχείρισης και Κοινωνικού Αποκλεισmicroού-Ιωάννινα httpwwwcvmegr

WIN Hellas httpwwwwinhellasgr

Γυναικεία Οmicroάδα Αυτοάmicroυνας httpwwwaftoamynagr

Vavel Day Center Retrieved from httpwwwsyn-eirmosgrSub_vavelpdfsbabelakiagglikopdf

NSS (2007) Retrieved from The Annual Report 2008 10th Report INEGSEE-ADEDY pp 135

SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL

Verein MultikulturellBruneckerstraszlige 2 d 3 Stock6020 Innsbruck Austriawwwmigrationcc officemigrationcc

IEIE ndash International EducationInformation ExchangeHoumllderlinplatz 2A70193 Stuttgart Germanywwwieiede infoieiede

ProlepsisInstitute of Preventive Medicine Environmental amp Occupational Health7 Fragoklisias Street 151 25 MarousiAthens Greecewwwprolepsisgr infoprolepsisgr

ANUPINTERNATIONAL

ANUP- InternationalBd Nicolae Titulescu nr 163 sector 1 Bucuresti cod 011137 Romaniawwwupdallesroileanaboeruyahoocom

IMPrINT

Copyright SUNIA GEEL project consortium copy 2013Daphne Project JUST2009DAP3AG1235Project workstream 1

SUNIA GEEL ndash Prevent and combat violence against children young people and women and to protect victims and groups at risk

For further informations please visitwwwsuniageeleu

ProjEcT- coorDINATor




1





2









3

Εισαγωγή







4












5










6














7



















8














9













10














11













12











13












14















15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




1





2









3

Εισαγωγή







4












5










6














7



















8














9













10














11













12











13












14















15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




2









3

Εισαγωγή







4












5










6














7



















8














9













10














11













12











13












14















15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




3

Εισαγωγή







4












5










6














7



















8














9













10














11













12











13












14















15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




4












5










6














7



















8














9













10














11













12











13












14















15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




5










6














7



















8














9













10














11













12











13












14















15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




6














7



















8














9













10














11













12











13












14















15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




7



















8














9













10














11













12











13












14















15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




8














9













10














11













12











13












14















15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




9













10














11













12











13












14















15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




10














11













12











13












14















15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




11













12











13












14















15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




12











13












14















15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




13












14















15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




14















15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




15










11 13




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




16


9 17


1 2













17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




17







9






18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




18











19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




19

Θύmicroατα



∆ράστες












20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




20














21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




21














22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




22









Ελλείψεις





23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




23

















24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




24





Σχήmicroα 1


050000

100000150000200000250000300000350000400000

Alban

ia

Bulga

ria

Roman

ia

Polan

d

Geo

rgia

Russian Fe

deratio

n

Ukraine

Pakistan

Cyprus

Arm

enia

Citizenships

Population




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




25













26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




26













27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




27





28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




28




















29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL




29


















SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL


SKAT


VE

REIN MULTIKULTUR

ELL




ANUPINTERNATIONAL


Country Report Greece translationGR[1]...ws 1 – Έκθεση της Ελλάδας Πρόληψη...

Documents

Transcript of Country Report Greece translationGR[1]...ws 1 – Έκθεση της Ελλάδας Πρόληψη...