© 2010-2013 Coert Visser, www.solutionfocusedchange.com

Contaminated mindware (‘besmet gedachtengoed’) is een verzameling of stelsel van overtuigingen: 1.die niet waar zijn: de overtuigingen zijn niet gebaseerd op bewijs 2.die schadelijk kunnen zijn zowel voor de persoon die erin geloven als voor anderen en/of de maatschappij3.die zich gemakkelijk verspreiden over een populatie

Wat is contaminated mindware?

1. als het verpakt is in een aantrekkelijk narratief dat een of ander voordeel voor de persoon belooft 

2. als het meelift op de rug van meer valide ideeën door oppervlakkige kenmerken daarvan te kopiëren (bijv. wetenschappelijk ogende grafieken of formules)  

3. als het zelf-replicatie-instructies bevat (stuur deze mail door naar 10 mensen; werf 2 nieuwe deelnemers voor deze bijeenkomst)

4. als het evaluatie-uitschakelende eigenschappen heeft (bijvoorbeeld door te stellen dat bewijs niet relevant of mogelijk is, door geloven zonder bewijs te bestempelen als een deugd, door aanhangers aan te moedigen om niet-aanhangers aan te vallen, etc.)

Condities waaronder contaminated mindware zich gemakkelijk verspreidt:

Je zou misschien denken dat intelligentie een goede bescherming garandeert tegen contaminated mindware maar dit blijkt niet zo te zijn. Door narratieven complex te maken, kunnen intelligente mensen er zelfs extra door aangetrokken worden.

Verder is het zo dat onderzoek heeft laten zien dat intelligente mensen beter in staat zijn om ‘eilanden van onware overtuigingen’ of ’webs of falsity’ te bouwen door hun aanzienlijke intellectuele kracht te gebruiken om hun onware overtuigingen te rationaliseren en om argumenten van sceptici te bestrijden.

Intelligentie alleen beschermt niet tegen contaminated mindware

De vraag is of een rechtstreekse aanval op populaire contaminated mindware zal leiden tot de ontmaskering ervan of dat het risico bestaat dat het nog populairder wordt.

Een rechtstreekse aanval zou kunnen leiden tot meer aandacht en publiciteit voor de contaminated mindware, waardoor meer mensen er aan worden blootgesteld.

Hoe kun je contaminated mindware tegengaan?

Recent onderzoek heeft laten zien dat wanneer het vertrouwen van mensen in vaste foutieve overtuigingen wordt ondermijnd, zij vaak nog sterkere pleitbezorgers van deze overtuigingen worden.

Een andere reden waarom rechtstreekse kritiek ineffectief kan zijn, is omdat contaminated mindware zelfs instructies kan bevatten om critici aan te vallen.

Directe kritiek kan leiden tot het versterken van de overtuigingen

Deze defensieve respons kan nog sterker worden wanneer de contamintated mindware de eerder genoemde evaluatie-uitschakelende eigenschappen heeft (“Wanneer mensen zulke dingen zeggen, luister dan niet! Dat is de Duivel die spreekt!”)

Filosoof Daniel Dennett schreef: “Je zult zelden iemand uit een positie weten te praten door rechtstreeks hun premissen en conclusies te betwisten. Soms is het behulpzamer om ze kleine zetjes te geven via beelden, voorbeelden en behulpzame formuleringen die blijven hangen in hun denkgewoontes.” 

Of zou een andere aanpak beter werken?

Bijvoorbeeld de aanpak om mensen te onderwijzen om zelf contaminated mindware gemakkelijker te leren herkennen en zichzelf er beter te beschermen?

Of zou satire een goede manier zijn om mensen te helpen door contaminated mindware heen te prikken?

Alternatieve strategieën

1. Hoe goed zou jij in staat zijn om contaminated mindware te herkennen als je het zou tegenkomen? 

2. Hoe goed zou jij je er tegen kunnen beschermen? 

3. Hoe goed zou jij de evaluatie-uitschakelende eigenschappen van de contaminated mindware kunnen herkennen?  

4. Heb jij jezelf al eens weten te bevrijden van contaminated mindware waar je al door ‘geïnfecteerd’ was?

5. Hoe lukte je dat?

Vragen: mijn suggestie is om deze vragen voor jezelf te proberen te beantwoorden:

Verwijzingen:

Keith Stanovich:•Decision Making and Rationality in the Modern World (2009)•What Intelligence Tests Miss: The Psychology of Rational Thought (2009)

© 2010-2013 Coert Visser, www.solutionfocusedchange.com