Công bằng giới và phòng ngừa bạo lực trên cơ sở giới ở trường học

& phương pháp cùng tham gia

TẬP HUẤN SỬ DỤNG TÀI LIỆU ĐÀO TẠO NĂM 1 DÀNH CHO GIÁO VIÊN

26 – 29/6/2013

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Làm quen & Mong đợi• Chia các nhóm gồm 5 người• Trong 10 phút hãy:

– Làm quen với nhau– Thảo luận về các mong đợi đối với khóa học– Thể hiện các mong đợi thông qua hình vẽ thể hiện các

thành viên nhóm trong thời điểm hiện tại và vào cuối ngày 29/6 (ví von/ ẩn dụ/ bất cứ hình vẽ gì thể hiện tốt nhất mong đợi về sự thay đổi)

• Giới thiệu các thành viên và giải thích bức tranh của nhóm trong tối đa 3 phút

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Đầu ra mong đợi cho tập huấn

• Sau 4 ngày các giáo viên tham gia tập huấn có thể:– Giải thích các định nghĩa về giới tính, giới, vai trò giới, định kiến

giới, bình đẳng giới, công bằng giới và bạo lực trên cơ sở giới– Giải thích giới tính thường được sử dụng để lý giải vai trò và định

kiến giới như thế nào; và vai trò và định kiến giới đang tạo áp lực cho cả nam và nữ

– Giải thích các lo lắng của vị thành niên về sự thay đổi của cơ thể và mục đích của giáo dục VTN về sự phát triển này

– Giải thích mối liên hệ giữa các hành vi bạo lực học đường và bất bình đẳng giới, mối quan hệ quyền lực, và bài trừ “sự khác biệt”

– Giải thích mục tiêu, thông điệp chính của các bài học, cách thức sử dụng hiệu quả các kĩ thuật của phương pháp cùng tham gia

– Đưa thông điệp rõ ràng, nội dung chính xác và thể hiện kĩ năng ở mức đạt yêu cầu trong phần thực hành

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Chương trình làm việc• Ngày 1: Các kiến thức cơ bản (trọng tâm về giới)• Ngày 2: Các kiến thức cơ bản (trọng tâm về bạo lực trên cơ

sở giới) và phương pháp cùng tham gia• Ngày 3: Nội dung tài liệu năm 1 và thực hành• Ngày 4: Thực hành và thảo luận• Tiếp cận:

– Các kĩ thuật/ phương pháp cùng tham gia song hành với kiến thức và thực hành

– Sử dụng các kinh nghiệm và kĩ năng đã có của giáo viên– Kiến thức về giới, bạo lực giới rộng hơn so với tài liệu– Giáo viên thể hiện kĩ năng sư phạm ở ngày 3 và 4 để quyết

định việc ứng dụng kiến thức vào điều hành thảo luận cho các bài học

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Nguyên tắc làm việc

• Giờ làm việc sao cho đảm bảo: 195 phút/ buổi• Các quy định về kỉ luật và thảo luận sao cho:

mỗi cá nhân đều được tôn trọng, các bài tập thảo luận nhóm và thảo luận chung đa chiều và hiệu quả

• Đại diện lớp và nhóm trực nhật sao cho: mỗi ngày có người chịu trách nhiệm làm khởi động – ôn bài, phản hồi về hậu cần – nội dung giảng, giữ giờ cho các phần thực hành

CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ GIỚI

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Bài tập nhóm

• 4 nhóm – mỗi nhóm nhận một số thẻ mô tả đặc điểm của 2 nhân vật - 1 là nam và 1 là nữ

• Thảo luận trong 5 phút và quyết định phân nhóm các thẻ và cho biết từng nhóm thẻ tương ứng với nhân vật nào– Đó là ai? – Vì sao các anh chị lại quyết định xếp thẻ như vậy?

• Mỗi nhóm có 3 phút trình bày

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

• Tóc ngắn• Dáng đi chậm rãi, thong thả• Giọng nói trầm bổng• Dí dỏm & hài hước• Có khả năng giữ bình tĩnh tốt• Kết hôn khi hơn 30 tuổi• Trổ tài bếp núc vào cuối tuần• Không ăn kiêng, không sợ đồ

béo• Giỏi gợi niềm vui và sở thích

của người khác• Luôn chuẩn bị kĩ càng trước

các cuộc chiêu đãi• Quan tâm tới các hoạt động xã

hội, đặc biệt về giới

Nguồn: Chuyện chưa kể của nữ Đại sứ Tôn nữ Thị Ninh – www.vtc.vn (25/5/2013)

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

• Quan tâm các hoạt động xã hội, đặc biệt về quảng bá hàng Việt Nam

• Quan điểm làm việc phải hết lòng, hết sức• Không giỏi chọn quần áo, phối đồ• Không ngại công việc hàng ngày

như giặt đồ, nấu ăn• Không lãng mạn, hơi khô khan

• Dễ xúc động, hay khóc• Quan niệm gia đình là số 1

• Có con khi hơn 30 tuổi• Dậy sớm chăm sóc con

• Giảm tải công việc để cân bằng cuộc sống gia đình

• Hết việc thì nhanh chóng về chơi cùng con, đưa con đi học

Nguồn: www.tapchithoitrangtre.com.vn (2/11/2012)

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Giới # Giới tính

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

• Con người được đánh giá hầu hết theo các đặc điểm về giới mà ít khi về giới tính

• Các đặc điểm về giới của con người được đánh giá bị chi phối không chỉ bởi giới tính của họ, mà còn bị chi phối bởi: – vị thế xã hội – chính trị - kinh tế của họ – các giá trị/ các quan niệm “thống trị/ phổ biến”

trong xã hội về tôn ti trật tự, gia đình, tình dục, hạnh phúc, thành đạt v.v.

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

• Quan niệm phổ biến là chỉ có nam và nữ, được phân loại dựa trên các đặc điểm sinh học như nhiễm sắc thể, hóc môn, cấu tạo bộ phận sinh dục.

• Cả nam và nữ đều có testosterone. Cùng là nam giới không có nghĩa có cùng một số lượng testosterone.

• Khoa học kĩ thuật càng phát triển, sự phân loại dựa trên “sinh học” càng trở nên kém chắc chắn: Hội chứng Klinefelter ở nam – XXY, hội chứng Turner ở nữ - XO, hội chứng XYY ở nam v.v.

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Những đặc tính sinh học có vai trò trong định hình một vài đặc điểm xã hội, nhưng không quyết định tất cả các đặc điểm xã hội của con người

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Giới hay Giới tính?• Đàn ông xây nhà, đàn bà xây tổ ấm• Phụ nữ được nghỉ sinh con 6 tháng • Testosterone làm cho nam giới nóng tính

hơn phụ nữ và dễ gây bạo lực

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Cùng xem và suy nghĩ

Giấc mơ không có thật• Cảm nhận của bạn về phim ngắn này? • Có gì bất hợp lý, không công bằng trong

phân công lao động và hưởng thụ? • Con trai và con gái học được gì từ bố mẹ

mình?

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Vai trò Giới• Là khuôn mẫu ứng xử, phân chia lao động mà nam

và nữ được mong đợi phải tuân thủ trong các mối quan hệ cá nhân, gia đình và xã hội– Phụ nữ mang thai, sinh con, chăm sóc con– Nam giới kiếm tiền, làm các công việc to lớn

• Vai trò giới được tiếp thu và thực hiện thông qua giáo dục, quan sát

• Việc tuân thủ vai trò giới của 1 người luôn được đánh giá trong bối cảnh của các quan niệm xã hội khác: tôn ti trật tự, tình dục, gia đình, triết lý phát triển xã hội v.v.

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Định kiến Giới

• Quan điểm mặc định của xã hội về đặc điểm phẩm chất, tính cách, vai trò của nam và nữ, mà không căn cứ vào năng lực, sở thích, nhu cầu (đa dạng) của từng cá nhân

• Những đặc điểm sinh học thường bị lạm dụng để giải thích cho các định kiến giới là “tự nhiên” và “không thể thay đổi”

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Giới & thuyết học tập xã hội

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Nghiên cứu rà soát sách giáo khoa tiểu học (UNESCO & Bộ GD&ĐT, 2009)

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

THAY ĐỔI…

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

…CHƯA TRIỆT ĐỂ

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Để được coi là một người phụ nữ/ nam giới “chuẩn mực”

• Những điều bạn rất muốn mà không dám làm/ không được làm? (màu hồng)

• Những điều bạn không muốn mà vẫn buộc phải làm? (màu vàng)

• Những điều bạn muốn làm và được làm thoải mái theo ý thích? (màu xanh)

(Xếp riêng cho nhóm nam và nữ)

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

• Tất cả mọi người (nam, nữ, khác) đều bị ràng buộc bởi các quan niệm xã hội về vai trò Giới, không có các lựa chọn thể hiện bản thân theo cách riêng (khác với mong đợi) để phát huy sở trường và hưởng thụ cuộc sống tốt nhất có thể

• HÃY THỬ HÌNH DUNG ĐIỀU GÌ SẼ XẢY RA KHI BẠN MUỐN SỐNG KHÁC VỚI VAI TRÒ GIỚI ĐƯỢC MONG ĐỢI?

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Ai áp đặt chuẩn mực giới cho ai?

• Mối quan hệ: nam & nữ, nữ & nữ, nam & nam

• Người có quyền lực hơn áp đặt cho người yếu thế hơn: – Vị thế xã hội/ gia đình/ tuổi tác– Vị thế kinh tế/ chính trị/ tôn giáo/

dân tộc– Đa số thắng thiểu số (không phải

luôn đúng, tương quan với quyền lực do giai cấp, dân tộc…)

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

• Cả nam và nữ đều chịu các áp lực phải thực hiện vai trò giới, nhưng nữ bị ảnh hưởng nhiều hơn - bị đánh giá khắt khe hơn nếu thể hiện khác với mong đợi

• Các nhóm thiểu số (VD người khuyết tật, người đồng tính): cùng lúc bị đánh giá về thể hiện đặc tính theo giới tính của họ, và về khả năng thực hiện “thiên chức” so với số đông người cùng giới tính trong xã hội

• Những người trong cùng một nhóm đồng đẳng (dường như ngang bằng về quyền lực) cũng sẽ gây áp lực cho nhau, nếu có 1 vài người (số ít) trong nhóm thể hiện sự “khác biệt” so với số đông còn lại

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Bình đẳng giới là gì?

• Bình đẳng giới là việc nam, nữ có vị trí, vai trò ngang nhau, được tạo điều kiện và cơ hội phát huy năng lực của mình cho sự phát triển của cộng đồng, của gia đình và thụ hưởng như nhau về thành quả của sự phát triển đó. (Luật Bình đẳng giới, 2006)

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Công bằng giới là gì?• Công bằng giới là sự phân bố các quyền lợi và

nghĩa vụ giữa nam và nữ dựa trên việc nhận biết nam và nữ có sự khác biệt về nhu cầu (một phần do yếu tố sinh học) và quyền lực

• Tính tới sự khác biệt ngay cả giữa những người cùng giới tính nhưng ở trong những điều kiện địa lý, kinh tế, xã hội, văn hóa khác nhau

• Có những biện pháp điều chỉnh những thiệt thòi về mặt lịch sử và xã hội mà đã và đang cản trở phụ nữ và nam giới được tiếp cận các nguồn lực một cách bình đẳng

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

• Bình đẳng giới: đầu ra cuối cùng• Công bằng giới: tiếp cận nguồn lực

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

• Giai đoạn 2006-2009 đã có 167 nữ trong tổng số 372 cán bộ được đào tạo sau đại học (44,9%); có 5.060 cán bộ nữ trong tổng số 13.052 cán bộ được cử đi đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ, quản lý nhà nước (38,76%).

• Số lượng cán bộ nữ đưa vào quy hoạch các cấp vẫn chưa đảm bảo tỷ lệ theo yêu cầu, đặc biệt cấp quy hoạch càng cao thì tỷ lệ này càng giảm

• Cán bộ nữ gặp khó khăn, cản trở trong quá trình đảm nhiệm các vị trí lãnh đạo, quản lý. Trong đó, khó khăn lớn nhất của lãnh đạo và đại biểu nữ là nhóm yếu tố năng lực chiếm 45%. Lãnh đạo và đại biểu nữ bị hạn chế chủ yếu những kỹ năng mềm như: KN thuyết trình, KN phân tích – tổng hợp, KN đàm phán, KN phản biện..

http://noivu.danang.gov.vn/noivu/index.php/vi/tin-tuc-hoat-dong/can-bo-cong-chuc/2540-lanh-dao-nu-va-nhung-kho-khan-tren-con-duong-tham-chinh

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

AI ĐƯỢC HƯỞNG LỢI TỪ BÌNH ĐẲNG GIỚI?

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

• Bình đẳng giới nghĩa là phụ nữ và nam giới có vị trí như nhau trong xã hội, nhưng không có nghĩa là phải giống nhau, mà là những sự giống nhau và khác nhau giữa phụ nữ và nam giới phải được công nhận và đánh giá một cách bình đẳng; phụ nữ và nam giới có điều kiện như nhau để thực hiện đầy đủ các quyền của mình và có cơ hội để đóng góp và thụ hưởng sự phát triển chính trị, kinh tế, xã hội và văn hóa (SEAGEP, 2001).

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Bình đẳng giới & Lầm tưởng• Lầm tưởng: Phụ nữ có vai trò trong kinh tế

và xã hội là đã có bình đẳng• Thực tế:

– Còn nhiều lĩnh vực chưa bình đẳng như sinh sản, tình dục, công việc gia đình – nuôi dạy con cái v.v.

– Có mặt # Tham gia– Có danh hiệu # Thực quyền để ra quyết định– Thêm nhiều vai trò cho ngang bằng + không

giải quyết cán cân quyền lực = thêm gánh nặng, thêm bất bình đẳng

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Quá trình tiến tới Bình đẳng Giới

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

NAM TÍNH: ĐA DẠNG & TÍCH CỰC

SỰ PHÁT TRIỂN CỦA CƠ THỂ

VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA

ĐỊNH KIẾN GIỚI

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Ai cũng trải qua thời dậy thì…

• Hãy nhắm mắt và nhớ lại hình ảnh của chính mình khi còn ở tuổi dậy thì

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

• Bạn đã từng có mối quan tâm hay sự lo lắng nào về những thay đổi trên cơ thể mình?– Hãy viết câu trả lời lên thẻ màu, 1 mối quan

tâm/ 1 thẻ – Xếp riêng nhóm thẻ của nam và nữ

• Mối quan tâm/ sự lo lắng của chúng ta về những thay đổi trên cơ thể có liên hệ gì tới các chuẩn mực xã hội về giới?

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Cùng xem và suy nghĩ…• Vị thành niên đang học được gì từ truyền

thông?– Các kênh thông tin khác có tác động tới VTN:

truyện tranh Nhật Bản, Đô rê mon chế, hình tượng K-Pop, v.v.

• VTN trong bối cảnh xã hội hiện nay (dinh dưỡng, thông tin, điều kiện học tập & phong trào học tập, lối sống v.v.) có những áp lực giới nào?

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

• Từ kinh nghiệm cá nhân của các anh chị về đời sống xã hội và học sinh của mình, hãy “dự đoán” về những mối quan tâm của học sinh liên quan tới thay đổi cơ thể và cảm xúc ở tuổi dậy thì

• Bài tập nhóm: 4 nhóm– Mỗi nhóm chọn 1 mối quan tâm/ vấn đề thường gặp của

học sinh để thảo luận trong 5 phút– Anh chị sẽ trao đổi với học sinh như thế nào về những

mối quan tâm của các em?– (Sẽ thể hiện kết quả thảo luận bằng đóng vai)

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Đóng vai• Các nhóm lần lượt vào vai của chính mình

trong khi những người khác vào vai “học sinh”

• “Học sinh” hãy sử dụng các “mối quan tâm/ lo lắng” trong đề bài của nhóm để thách thức khả năng trò chuyện với học sinh của họ– Thầy ơi/ Cô ơi, giúp em với…

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

• Các anh chị có cảm nhận gì khi vào vai học sinh và trao đổi với thầy cô giáo về những lo lắng ở tuổi dậy thì?

• Các anh chị nhận thấy trên thực tế, mình sẽ có những khó khăn gì khi trao đổi với học sinh về những thay đổi tâm sinh lý tuổi dậy thì của các em?

• Mục tiêu giáo dục học sinh về tuổi dậy thì là gì?

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

• Sự thay đổi cơ thể và các cảm xúc mới lạ: hoàn toàn bình thường, ai cũng có

• Ý thức về sự đa dạng (phát triển cơ thể, thể hiện giới – nam tính & nữ tính…)

• Yêu quý bản thân mình• Tôn trọng cơ thể người

khác• Bảo vệ mình và người

khác

Nhóm chuyên gia tư vấn đào tạo từ Trung tâm Sáng kiến Sức khỏe & Dân số (CCIHP)

Tóm tắt ngày 1• Giới: các đặc điểm xã hội, do con người tạo ra/ quy định,

có được do học hỏi và giáo dục, hoàn toàn có thể thách thức – thay đổi

• Các định kiến giới và vai trò giới theo hướng (1 khuôn mẫu) nam tính/ nữ tính (dị tính) thống trị đã và đang tạo ra các áp lực cho cả nam và nữ

• Bình đẳng giới có lợi cho cả nam và nữ• Bình đẳng giới không là “cào bằng và chia đôi”. Thừa

nhận và tạo các cơ hội dựa trên sự khác biệt để có “kết quả đầu ra” ngang bằng

• Thay đổi cơ thể và cảm xúc ở tuổi dậy thì luôn được nhìn nhận trong mối liên hệ với các quan niệm về giới, bị ảnh hưởng bởi giáo dục, truyền thông, đồng đẳng

• Nhạy cảm giới, tôn trọng sự đa dạng và đưa ra các LỰA CHỌN giúp thúc đẩy bình đẳng giới, đồng thời là bí quyết để có sự tin tưởng của học sinh