Concurrentie en neoliberalisme: de analyse
-
Upload
acv-brussel-halle-vilvoorde -
Category
News & Politics
-
view
160 -
download
0
description
Transcript of Concurrentie en neoliberalisme: de analyse
1
Tony OssenblokACV -syndicale academie Zaventem 20 februari 2014
HET NEOLIBERALISME
ACV - syndicale academie
het neoliberalisme
• Westerse wereld al +/- 30 jaar gestuurd door socio-economisch model met kenmerken:– radicaal vrije-marktdenken– winstmaximalisatie – extreme concurrentie.– model steunt op de (hernieuwde) grote
macht van de aandeelhouders
= neoliberalisme
2
ACV - syndicale academie
het neoliberalisme
• Slinger is doorgeslagen– Financiële wereld heeft risico’s niet meer in de
hand => rechtstreekse aanleiding van crisis– “Winner takes all” => torenhoge inkomens,
bonussen en lonen voor de top– Algemene toename van inkomensongelijkheid– Sociale verworvenheden onder druk– Slopende concurrentie
het moet anders! 3
ACV - syndicale academie
het neoliberalisme
• Inhoud– Van wild kapitalisme naar de welvaartstaat en terug…
• Wild kapitalisme• Welvaartstaat• Neoliberalisme
– Neoliberalisme en gevolgen• Kapitaal versus arbeid• Rol van de overheid• Situatie van de werknemers en impact van de concurrentie• De crisis 2008 => ??• Toenemende ongelijkheid• Impact op solidariteit en gemeenschapszin• Milieu impact• Iets over het Duitse model
4
ACV - syndicale academie
5
Van wild kapitalisme naar de welvaartstaat en terug..
ACV - syndicale academie
Van wild kapitalisme..
• Adam Smith (1723-1790)• Grondlegger van de
moderne economische wetenschap
"Onze maaltijd hangt niet af van de welwillendheid van de bakker, de brouwer of de beenhouwer maar van diens welbegrepen eigenbelang”
6
• Adam Smith => grondslagen voor een economische ordening– streven naar eigenbelang– via concurrentie– op een vrije markt
Van wild kapitalisme…
- beste producten aan beste prijs- goed voor hele maatschappij
7ACV - syndicale academie
Van wild kapitalisme…
8ACV - syndicale academie
19e eeuw
• Inschakeling van technologie (productiemiddelen = machines = kapitaal) in productieproces
• Concentratie van de productiemiddelen in handen van enkelen
• Huisnijverheid niet langer concurrentieel• Uitbreiding loonarbeid => overaanbod
arbeidsmarkt• Band doorgeknipt tss arbeid en
eindproduct• Motor = winstmaximalisatie
Van wild kapitalisme…
9ACV - syndicale academie
• Rol overheid– Minimaal – Vooral beschermen
(eigendoms)belangen van elite– Géén sociale bescherming – Cijnskiesrecht
10
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
• Kapitaal arbeid– Grote arbeidsreserve => zeer lage lonen en
slechte arbeidsomstandigheden– Relatie werkgever- werknemer =
huurovereenkomst van werk• Slechts 2 artikels in wetboek 32 voor veepacht!• Art. 1780: werknemer mocht zijn arbeid alleen voor
een bepaalde duur verhuren ( slavernij of lijfeigenschap)
• Artikel 1781: bij geschil over betaling loon => werkgever op woord geloofd, werknemer moest bewijzen voorleggen: geschriften of getuigen
– Strenge arbeidsreglementen
11
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
12ACV - syndicale academie
“Een mild arbeidsreglement uit 1873”
• Situatie van werknemers– Extreem lage lonen – Onveilige en ongezonde werkomstandigheden – Zeer lange werkdagen– Kinderarbeid– Grote gezinnen in slechte huisvesting– Veel kindersterfte, zeer lage levensverwachting– Alcoholisme, “degeneratie”– Zie Dickens, Daens,..
13
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
• Situatie van werknemers– Slechts laat mogelijkheid tot vereniging
en collectieve eisen• 1791: Decreet d’Allarde => afschaffen
ambachtsgilden (= oude beroepsorganisaties) met bepaalde vorm van solidariteit bij ziekte of ouderdom
• 1791: Wet Le Chapelier: coalitieverbod of verbod op nieuwe beroepsorganisaties (tot 1866)
• Afschaffen coalitieverbod in 1866, maar verbod op stakersposten (artikel 310) tot in 1921
14
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
• Liefdadigheid– Geen structurele solidariteit, geen
sociale zekerheid
15
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
“Maar mijne heren, er moeten armen zijn, hoe kunnen wij anders onze plicht van naastenliefde vervullen?!" (Charles Woeste in parlement)
• Ongelijkheid
16
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
• Ongelijkheid leidt tot weerstand
17
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
Grote opstand 1886
Staking van de 500.000 1936
• Aantasting milieu– Kolengestookte fabrieken– Vervuilde steden en industriegebieden– Ongecontroleerde afvaldumping– Hygiëne
18
Van wild kapitalisme…
ACV - syndicale academie
ACV - syndicale academie
19
Van wild kapitalisme naar de welvaartstaat en terug…
ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
Een staat waarin de overheid een belangrijke rol speelt in de bescherming
en bevordering van het economische en sociale welzijn van haar burgers
20
ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…• Duits Kanselier Bismarck
– jaren 1880 – Pensioenvoorzieningen,
ongevallenverzekering, medische voorzieningen
– Paternalistisme: behouden macht elite en voorkomen van autonome werknemersverenigingen
21
• WO I
• Economische crisis jaren 1930
• Na WO II– Overheid bouwt actief welvaartsstaat
uit(John Maynard Keynes)
ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Principes/doelstellingen – Gelijke kansen– Rechtvaardige verdeling van rijkdom– Publieke verantwoordelijkheid voor
minderbedeelden (structurele solidariteit)
• Combinatie van– Democratie– Rechtstaat– Kapitalisme– Systeem van sociale zekerheid
22
ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Instrumenten– Staatsinkomsten
• (Progressieve) belastingen (+ RSZ bijdragen)• Eigen activiteiten: overheidsbedrijven =>
gemengde economie
– Herverdelingsmechanisme = sociale zekerheid• Werkloosheid• Gezondheidszorg• Onderwijs• Gezinstoeslag• Pensioen• …
23
• Sterke rol overheid– Herverdelen welvaart– actieve economische rol
(overheidsbedrijven => gemengde economie)
– Sociale bescherming– Democratisering onderwijs
24ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Kapitaal arbeid– Meer evenwicht tussen kapitaal en
arbeid – Kapitaal aan banden gelegd in de
nasleep van de beurscrash van 1929 en crisis jaren ’30
• Bijv. vaste wisselkoersen munten• Bijv. scheiding zaken- en depositiebanken
– Speelruimte kapitaal geografisch beperkt
25ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Situatie van werknemers– Loonvorming
• Lonen volgen productiviteitsstijgingen• Indexering• Minimumlonen• Bepaald door sociaal overleg + CAO’s
– Beperking arbeidsduur (uitbreiding vakantie + verminderen aantal uren/week)
– Meer aandacht voor veiligheid en gezondheid op de werkplek
26ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Situatie van werknemers– Systeem van algemeen stemrecht en
sterke vertegenwoordiging arbeidersbeweging in socialistische en katholieke (later christendemocratische) partijen
– Sterke vakbonden spelen belangrijke rol
27ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Structurele solidariteit = verplichte sociale zekerheid– Pensioenen (1924 en 1925)– Kinderbijslag (1930)– Betaald verlof (1 week in 1936)– Werkloosheids- en ziekteverzekering (na WO II)– Gefinancierd via werkgevers- en
werknemersbijdragen + paritair beheerd
28ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Ongelijkheid: kloof rijk en arm neemt af– SZ-uitkeringen– Progressieve belastingen – Democratisering onderwijs
29ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Schaduwzijden – Massaconsumptie en -productie leidt tot
zware aantasting milieu – Landen uit het Zuiden zorgden voor
goedkope grondstoffen en energie– Voortdurend opkrikken productiviteit
leidt tot steeds hogere werkdruk – Homo Consumens
30ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
ACV - syndicale academie
…naar de welvaartsstaat…
• Uitgaven aan SZ in % BBP
31
ACV - syndicale academie
32
Van wild kapitalisme naar de welvaartstaat en terug…
naar neoliberalisme
...naar neoliberalisme
33ACV - syndicale academie
Sociaal- economisch model gekenmerkt door een (nieuw) vertrouwen in het vermogen van de vrije markt en sterke concurrentie om het sociaal en economisch welzijn van de burgers
te realiseren. Hierbij geldt een minimale rol voor de
overheid.
...naar neoliberalisme
34ACV - syndicale academie
Milton Friedman 1912 – 2006 Nobelprijs 1976 VS
Friedrich Von Hayek 1899 – 1992 Nobelprijs 1974 Oostenrijk
...naar neoliberalisme
35ACV - syndicale academie
• Terugkeer naar het klassieke model met grenzeloos vertrouwen in de markt (“marktfundamentalisme”).
• Concurrentie, concurrentie, concurrentie,..• Terugdringen overheidsbeslag• Deregulering: vnl. vrijmaken verkeer goederen
en diensten, financiële markten en arbeidsmarkt• In de praktijk gebracht door Reagan en Tatcher
ACV - syndicale academie
36
Neoliberalisme en gevolgen
ACV - syndicale academie
37
Neoliberalisme en gevolgen kapitaal versus arbeid
– Andere krachtsverhoudingen arbeid – kapitaal onder impuls van globalisering
– Uitbreiding “markt” (Oostblok, China, ...)– Kapitaal kan vlot van de ene naar de
andere kant van de wereld reizen – Kapitaal = vaak ongrijpbaar, door
belastingparadijzen en andere vormen van “schaduweconomie”
– Afbouw regels financiële wereld -> toename risico’s
38ACV - syndicale academie
NL en gevolgen: kapitaal arbeid
39
Belastingsparadijzen!!!
• 14.000.000.000.000 € = 14 biljoen €• +/- 9,5 biljoen gelinkt aan Europa
ACV - syndicale academie
ACV - syndicale academie
40
Neoliberalisme en gevolgen Rol overheid
–Overheid wordt beschouwd als • inefficiënt• verspiller
–Rol wordt teruggedrongen, alleszins als economische agent
–Vroegere taken verschuiven naar de privésector => privatisering overheidsbedrijven
41ACV - syndicale academie
NL en gevolgen: rol overheid
–Enige taak is zorgen voor juiste kader waarin vrije markt en concurrentie kunnen ontplooien
–Mobiliteit kapitaal • moeilijke greep op kapitaal (vermogen) voor taxatie
• Delocalisatie => onmacht nationale regeringen tov mondiale ondernemingen (sociaal puin ruimen)
42ACV - syndicale academie
NL en gevolgen: rol overheid
43
Stephen Odell Alan Mulally
2012Winst: 5,7 mld $
ACV - syndicale academie
44
Neoliberalisme en gevolgen Situatie werknemers
– Arbeid kreunt onder internationale concurrentiedruk
– Competitiviteit bepaalt meer en meer lonen -> loonmatiging, aanpassingen indexering, “loonlastvermindering” etc.
– (zeer) tijdelijke contracten, variabele verloning, minder ontslagbescherming…
– “Race to the bottom” (zeker bij beperken werkloosheidsuitkeringen + afschaffen minimumlonen)
45
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie
–Vakbonden verliezen leden–Syndicale rechten onder druk
• Aanvallen op stakingsrecht (minimumdienstverlening, pleidooien voor rechtspersoonlijkheid, eenzijdige verzoekschriften etc.)
• Inperken rol vakbeweging (bijv. in sociale zekerheid, bijv. politieke rol)
46
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie
–Afbouw sociaal overleg met bindende afspraken• opt-outformules, individuele
onderhandelingen
–Wordt loonvorming opnieuw kwestie van vraag en aanbod?
47
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie
ACV - syndicale academie
• Al 30 jaar continu bedrijfsherstructureringen
• Voor de werknemer– continue aanpassingen aan nieuwe
arbeidsorganisatie– toenemende eisen ivm productiviteit– toenemende eisen ivm flexibiliteit
48
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie
• Amazon.com
49
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie
• Zaventem
50
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie 51
Onderzoek Interimbureau Randstad website 18/09/2013
Een derde van de Belgische werknemers heeft het gevoel de steeds hogere verwachtingen van zijn werkgever niet meer te kunnen invullen De Standaard 26/09/2013 Bijna 1 op de 2 Belgische werknemers vindt zijn job mentaal te belastend om te blijven werken tot aan de wettelijke pensioenleeftijd. En bijna 1 op de 3 vindt zijn job fysiek te zwaar. Dat blijkt uit cijfers van Human Resources-bedrijf Securex.
Twee op de drie Belgen ervaren stress op het werk
De Standaard 05/02/2014 Zowat 64 procent van alle Belgische werknemers heeft last van stress op het werk. Dit is een stijging met 18 pct sinds 2010, zo blijkt uit een onderzoek van HR-bedrijf Securex
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie
• Democratisering onderwijs– Iedereen gelijke kansen– Iedereen kan het maken op basis van
eigen capaciteiten en inzet– Maar:
• Iedereen gelijk aan de start?
52
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie
• Werknemers worden concurrenten van mekaar– Continue evaluaties– “Rank and Yank”: vb 20/70/10-regel– Zeer hoge eisen en jobonzekerheid maar
ook extreme verloningen => “winner take all society”
53
NL en gevolgen: situatie werknemers
54
• Werknemers worden ziek!
Paul Verhaeghe: “Het neoliberalisme is een mislukking op economisch vlak, een ramp op maatschappelijk vlak en ronduit gevaarlijk op psychologisch vlak.”
ACV - syndicale academie
NL en gevolgen: situatie werknemers
ACV - syndicale academie
55
Neoliberalisme en gevolgen De crisis 2008 => ??
56
– 30 jaar toxische mix van NL recepten• Deflatoir• Druk op arbeidsinkomens
– Trigger = totale deregulering financiële markten
• Onbeperkt krediet =>schuldcrisis• Financiële wereld neemt grote risico's
voor eigen rekening
NL en gevolgen: crisis 2008 => ??
ACV - syndicale academie
57
– Trigger = totale deregulering financiële markten
• Vastgoedzeepbel – barst in 2007 => instorting VS-woningmarkt
=> banken in gevaar => spillover naar Europa: financieel systeem gered door overheid => zware belasting op staatsfinanciën => hoge staatsschuld
– Bijkomend: landen met structureel hoge schuldgraad (Gr, Sp,…) kunnen dankzij euro lenen aan goedkope tarieven
NL en gevolgen: crisis 2008 => ??
ACV - syndicale academie
58
Val van Lehman Brothers (2008)
NL en gevolgen: crisis 2008 => ??
ACV - syndicale academie
59
◦Nick Leeson (1995)◦put: 1,4 mld £◦Barings Bank
◦Jérôme Kérviél (2008)◦put: 7,1 mld $◦Société Générale
◦Bernie Madoff (2008)◦put: 65 mld $◦B L Madoff Investment Securities
NL en gevolgen: crisis 2008 => ??
• Keiharde bezuinigingspolitiek, in het ene land al meer dan in het andere
• Maatregelen om de concurrentiekracht/de competitiviteit op te krikken (flexibiliseren arbeidsmarkt, mes in lonen en uitkeringen, afbouw sociaal overleg, minder overheidstewerkstelling…)
• Gigantische (blijvende?) impact 60
NL en gevolgen: crisis 2008 => ??
ACV - syndicale academie
61
Werkloosheid EU 2011 15-74
62
Werkloosheid EU-28(27)
=> + 10 mln
EU 28 (27)
2000 9% 20 mln
Q1 2008 6,8% 16 mln
Sept 2013 11% 26,9 mln
Sept 2012 10,6% 26 mln
NL en gevolgen: crisis 2008 => ??
ACV - syndicale academie
63
Werkloosheid EU 12/2013
64
Eu: sectoren: jobverlies + jobcreatie2008 Q1-2012Q1
65
Job verlies Q3 2011 => Q3 2013 (>3000)
datum jobverlies land bedrijf sector type herstructuring
10/10/2011 30.000Greece Greek public admin. Public administration
Internal restructuring
02/07/2012 24.000Italy Italian public admin. Public administration
Internal restructuring
23/11/2011 17.000EU Nokia Siemens Networks Manufacturing Internal
restructuring
07/03/2012 11.750Germany Schlecker Retail Bankruptcy
08/08/2011 11.000EU E.On Utilities Internal restructuring
14/06/2012 10.000EU Nokia Manufacturing Internal restructuring
04/10/2011 8.000Czechia Czech public Service Public administration
Internal restructuring
23/06/2012 8.000EU Hewlett-Packard IT Internal restructuring
13/07/2012 8.000France PSA Peugeot-Citroën Manufacturing Internal restructuring
15/01/2013 7.500France Renault Manufacturring Internal restructuring
02/02/2012 7.300EU AstraZeneca Manufacturing Internal restructuring
66
Job verlies Q3 2011 => Q3 2013 (>3000)
datum jobverlies land bedrijf sector type herstructuring
14/11/2011 7.290EU Unikredit Financial Services Internal restructuring
11/01/2012 6.700Hungary Hungarian public service
Public administration
Internal restructuring
30/11/2012 6.000Spain Bankia Financial/insurance activities
Internal restructuring
04/10/2012 5.000France France Telecom Telecommunications Internal restructuring
05/10/2012 5.000France Orange Telecommunications Internal restructuring
26/11/2012 5.000Italy ILVA Manufacture of basic metals closure
24/10/2012 4.300Belgium Ford Auto manufacturing closure
18/07/2013 3.650Romania Posta Romana Transportation and storage
Internal restructuring
12/07/2013 3.468Austria Dayli Wholesale and retail, Bankruptcy
24/01/2013 3.400Germany Commerzbank Financial/insurance activities
Internal restructuring
28/02/2013 3.000Netherlands Rabobank Financial/insurance activities
Internal restructuring
67
Europa overheidsschuld % BBP (2007 / 2012)
99,8%
60%
68
Europa overheidsdeficit % BBP (2007 / 2012)
4%
-3%
69
Europa: uit het dal maar zeer precair
•BBP-groei: laag maar geleidelijk beter• EU-28: 2013: 0% => 2015: 1,9%• Eurozone: 2013: -0,4% => 2015: 1,7%
• Lage groei van export. • Euro vrij sterk• Afnemende groei in emerging markets
• Lichte verbetering van binnenlandse vraag• Overheidsvraag nog steeds onder druk van budgettaire
saneringen
•Schuldencrisis onder controle??• Afgenomen druk op interestvoeten schuldenlanden
ACV - syndicale academie
70
Europa: uit het dal maar zeer precair
• Werkloosheid: pas lichte afname vanaf 2015
– EU-28: 2013: 11,1% => 2015: 10,7%– Eurozone: 2013: 12,2% => 2015: 11,8%– Blijvend zeer hoog in landen het ergst
getroffen door de schuldencrisis .– Timelag tov herstel.
• Inflatie neemt af– EU-28: 2013: 1,5% => 2015: 1,4%– Eurozone: 2013: 1,7% => 2015: 1,6%
ACV - syndicale academie
71
België
ACV - syndicale academie
Groei BBP
Inflatie Werk-loosheid
Deficit%BBP
Schuld%BBP
2012 -0,1 2,6 7,6 -4,0 99,8
2013 0,1 1,3 8,6 -2,8 100,4
2014 1,1 1,3 8,7 -2,4 101,3
2015 1,4 1,5 8,4 -2,5 101,0
72
België
• BBP: negatieve groei in 2012, heel zwak positief in 2013, daarna geleidelijke verbetering. Ondersteuning door– Netto-export– Binnenlandse gezinsconsumptie
• Uitstoot arbeid en matige jobcreatie op korte termijn onvoldoende om groei beroepsbevolking op te vangen => werkloosheidsgraad stijgt. Arbeidsmarkt kan krapper worden vanaf 2015.
• Weinig druk op de prijzen bij actuele vooruitzichten inzake groei=> inflatie zeer laag
• Overheidsdeficit onder de 3% maar schuld blijft stagneren rond 100% BBP.
ACV - syndicale academie
ACV - syndicale academie
73
Neoliberalisme en gevolgen Toenemende
ongelijkheid
74
Carlos Slim Hela- rijkste mens ter wereld- Vermogen: 73 miljard dollar!!??- Telecom Mexico
ACV - syndicale academie
Toenemende ongelijkheid
75
Didier Bellens- 2,6 miljoen euro per jaar- Telecom- EXIT Belgacom
ACV - syndicale academie
Christiano Ronaldo- 5 jaar contract Real Madrid voor
17 miljoen euro per jaar!!??- Voetbal
Toenemende ongelijkheid
76
Marissa Mayer- CEO Yahoo- 6 mln $ voor 2e sem; 2012
Sheryll Sandberg- COO Facebook- 31 mln $ (wv 30 in aandelen) 2011
ACV - syndicale academie
Toenemende ongelijkheid
77
AbInbev- Belg. + Braz. families- 59 miljard €
ACV - syndicale academie
Familie Colruyt- 3,3 miljard €
Toenemende ongelijkheid
5 families = 25% Belgische beurs (De Tijd)
78ACV - syndicale academie
79ACV - syndicale academie
• Drivers– Sterke groei vermogensinkomsten– Toplonen en bonussen =>
“the winner takes it all”
• Maar– Toplonen en bonussen in toenemende
mate onder vuur– Maatschappelijk debat is gestart
Toenemende ongelijkheid
80ACV - syndicale academie
• Maar, maar….– Dexia verhoogt lonen voor topkaders– Barclays bank verhoogt bonussen en
laat 10.000 personeel afvloeien
Toenemende ongelijkheid
81
????????????ACV - syndicale academie
82
Roman Abramovich
– 45 jaar
– 12,1 mld $
– Chelsea
– grootste (163m) privé-jacht ter wereld: Eclipse. 350 - 800 mln €.
ACV - syndicale academie
Toenemende ongelijkheid
83ACV - syndicale academie
84ACV - syndicale academie
85ACV - syndicale academie
Toenemende ongelijkheid
• Gezonde middenklasse• De armen boven de
armoedegrens• rijken 10-20 keer meer als
armsten
• Iedereen evenveel
86
Toenemende ongelijkheid
ACV - syndicale academie
• Rijken 100 x rijker dan armsten
• Middenklasse nog steeds vrij goed
• Rijken door plafond• 1% = 40% van all rijkdom• Middenklasse verdwijnt bijna
87
Evolutie indicator inkomensongelijkheid (GINI) 1985 ( ) => 2008 ( )
Ongelijkheid neemt toe
88
Evolutie indicator inkomensongelijkheid (GINI) 1985 ( ) => 2008 ( )
BELGIEonveranderd!!
ACV - syndicale academie
89
Aandeel van 1% hoogste inkomens in totale inkomen (voor belastingen), 1990 => 2007
De rijker worden rijker
90
2007 => 2010: ongelijkheid marktinkomen (gini) stijgt: gemiddeld +1,4 percentpunten => meer dan in de 12 vorige jaren
91
Welzijn en inkomensongelijkheid
ACV - syndicale academie
92
Maar– IMF waarschuwt– Op de agenda van Davos– Maatschappelijk debat is gestart
Toenemende ongelijkheid
“85 rijkste mensen hebben evenveel als de armste helft van de wereldvolking”Oxfam rapport: working for the few (jan 2014)
ACV - syndicale academie
ACV - syndicale academie
93
Neoliberalisme en gevolgen Impact op solidariteit en
gemeenschapszin
– Loon naar werken => armen en werklozen: eigen schuld, dikke bult!
– Stelsels van sociale zekerheid onder drukIn België vnl. snoeien in
werkloosheidsverzekering
– Meer en meer liefdadigheid (charity) i.p.v. SZ en fiscaliteit Bvb “Mensen moeten zelf beslissen waar ze hun belastinggeld aan geven”
94
Impact op solidariteit en gemeenschapszin
ACV - syndicale academie
95ACV - syndicale academie
• wereldwijde verbetering van gezondheidszorg, bestrijden extreme armoede, verbetering van opleidingsopportuniteiten en toegang tot informatietechnologie.
• In kas eind 2012: 36,2 miljard dollar
Impact op solidariteit en gemeenschapszinCHARITY
96ACV - syndicale academie
• Polarisering van Amerikaanse politieke landschap– sterk verzet bij toplaag tegen overheidsinitiatieven
om structureel iets aan deze problemen te doen. – de armen zijn arm omdat ze hebben hun kansen
niet gebruikt hebben.– ½ van Amerikaanse volksvertegenwoordigers =
miljonair
Impact op solidariteit en gemeenschapszin
• Tom Perkins– Beleggingsfondsbeheerder– “de jacht op de rijken is als de
jacht op de Joden in de Nazitijd”– “Rijken verdienen meer
stemmen bij verkiezingen”
...naar neoliberalisme
97ACV - syndicale academie
98ACV - syndicale academie
Gouden Dageraad
Impact op solidariteit en gemeenschapszin
ACV - syndicale academie
99
Neoliberalisme en gevolgen Milieubelasting
• Steeds meer aanwijzingen dat we het over een andere boeg moeten gooien
• Hier en daar kwalitatieve verbeteringen (vb. lucht, bodem en waterverontreiniging)
• Maar: klimaatopwarming• Maar: aantasting milieu en uitputting
grondstoffen gaat verder door kwantitatieve groei.
100
Milieubelasting
ACV - syndicale academie
• = aantal ha nodig om onze levenswijze mogelijk te maken
• Wereldwijd gemiddelde 2,1 ha per persoon
• België 7,1 ha (op 5 na grootste van de wereld)
• = 4 aardes nodig om onze levensstijl te veralgemenen
101
Milieubelasting
ACV - syndicale academie
102ACV - syndicale academie
ACV - syndicale academie
103
Neoliberalisme en gevolgen Het Duitse model
104Zware druk op onderkant inkomens
Het Duitse model
105
• Mini-jobs– deeltijdse arbeidsplaatsen– verloning < of = 400 euro per maand. – Geen opbouw van sociale rechten– 2002-2011: MJ = 39% van jobcreatie.– MJ = 7 miljoen werknemers– ENIGE INKOMEN voor 40%.
Het Duitse model
106
Mini-jobs = remedie tegen armoede???
• Duitsland:– Armoede bij werkarme gezinnen (koppels met één job,
alleenstaanden die halftijds werken, werklozen, zieken en invaliden) neemt toe
– Werkrijke gezinnen (veelal tweeverdieners) doen beter. – => kloof neemt toe.
• Duitse tewerkstelling > Belgische, maar in 2010– armoede bij actieve bevolking
• D = 14,8%• B = 11,7%
– Armoede bij werkarme gezinnen• D = 58%• B = 42%
– Armoede werkrijke gezinnen• D = 7%• B = 5%
Het Duitse model
Krachtlijnen van een mogelijk alternatief
• Behoud en – waar nodig – opnieuw opbouwen en versterken welvaartsstaatWaardig werk voor iedereenSterke sociale zekerheidHerstel rol overheidReguleren financiële wereld
• Democratiseren productie• Economie met respect draagkracht aarde• Streven naar meer sociale gelijkheid
107