COMPUTERWETENSCHAPPENin de Bachelor in de ingenieurswetenschappen

INHOUD

Kiezen voor Computerwetenschappen..............................

Bacheloropleiding Computerwetenschappen...................

Kernvakken in de Bacheloropleiding..............................

P&O: Computerwetenschappen......................................

Aansluitende Masteropleidingen.......................................

• Master in de Computerwetenschappen.....................

• Master in de Wiskundige Ingenieurstechnieken.........

Masterproeven in de aansluitende Masters................

Beroepsuitwegen................................................................

Getuigenissen van onze alumni...................................

3

4

6-7

8-9

10

10-11

12-13

14-19

20

21-27

Als toekomstig ingenieur ben jij mee de motor achter de technologische innovatie die van onze wereld een betere plaats maakt om te leven, en die bedrijven toelaat te groeien. Jij zult mee verantwoordelijk zijn voor de producten van morgen! Vandaag de dag is software bij zowat elke technologische vernieuwing een cruciale component. Bij zowat elk nieuw product hoort nieuwe software. Zonder software geen zelfrijdende auto’s, geen slim elektriciteitsnet, geen contactloos betalen, geen Netflix en geen animatiefilms. De recente explosie van artificiële intelligentie en ‘big data’ is zelfs volledig toe te schrijven aan evoluties in software en algoritmiek.

De complexe wereld waarin we leven zorgt ervoor dat geen enkele ingenieur van alle markten thuis is. Voor een zelfrijdende elektrische auto, bijvoorbeeld, is heel wat nodig: batterijtechnologie, slimme camera’s en sensoren, een aerodynamische vorm, veilige materiaalkeuzes, ... Ingenieurswerk is teamwerk. Het maken van de software die het geheel aanstuurt is een specialiteit op zich... het domein van de ingenieur computerwetenschappen!

Bij het maken van kwalitatieve software komt namelijk heel wat kijken. Je moet vooreerst samen met de verschillende ‘stakeholders’ de vereisten in kaart brengen, en daarvoor moet je goed kunnen communiceren, ook met mensen uit andere disciplines. Een complex software-systeem ontwikkelen heeft alles te maken met het maken van abstracties, zodat het systeem in beheersbare componenten of modules kan worden opgedeeld, en hergebruik van bestaande software mogelijk wordt. Een goeie architectuur is dan ook cruciaal voor het managen van software-projecten. Ook beveiliging speelt hier vaak een essentiële rol. Het ontwerp moet ook zo opgebouwd zijn dat het relatief eenvoudig kan aangepast of uitgebreid kan worden als de vereisten veranderen of fouten moeten opgelost worden. Verder moet je goede algoritmes kunnen opstellen, die hun taak correct en efficiënt uitvoeren. Je moet dat algoritme kunnen omzetten in een werkend computerprogramma.

Doordat software in zowat elke ingenieursdiscipline van cruciaal belang is, is een keuze voor computerwetenschappen te combineren met zowat elke andere richting. Je zal merken dat de wisselwerking met computerwetenschappen bijzonder waardevol is, wat die keuze ook is. Maak je op voor een onderdompeling in een wijde wereld van algoritmes, software-ontwerp, artificiële intelligentie, veilige software, data-analyse, computer graphics en veel meer.

Kiezen voor Computerwetenschappen

2 3

De hoofdrichting Computerwetenschappen in de Bachelor in de Ingenieurswetenschappen biedt een basisopleiding die je voorbereidt op het ontwerpen, specificeren, realiseren, onderhouden en beheren van complexe en evoluerende softwaresystemen.

In de vakken van de richting Computerwetenschappen wordt de basis gelegd voor de verschillende subdisciplines binnen het domein van de Computerwetenschappen:

• Je leert software ontwikkelen (van kleine programma’s tot gigantische softwarepakketten).

• Je weet hoe je algoritmen opstelt, bv. voor discrete en numerieke methoden in verschillende ingenieursdisciplines of voor technieken uit de artificiële intelligentie.

• Je verwerft de theoretische en wiskundige achtergrond nodig voor de discipline en de toepassingen.

• Je kent de werking van de onderliggende systeemsoftware en netwerken.

Teamwork en projectenBij vele vakken uit de richting Computerwetenschappen horen practica of projecten, die individueel of in kleine groepjes worden uitgevoerd. We hechten veel belang aan teamwork: afgestudeerde ingenieurs Computerwetenschappen zijn vaak verantwoordelijk voor teams van software developers en voor nauwe samenwerking met gebruikers.

Bacheloropleiding Computerwetenschappen

• Artificiële intelligentie (semester 5)

• Besturingssystemen (semester 5)

• Computer networks (semester 6)

• Computerarchitectuur en systeemsoftware (semester 4)

• Gegevensbanken (semester 5)

• Numerieke modellering en benadering (semester 6)

• Objectgericht programmeren (semester 4)

• P&O Computerwetenschappen (semester 5 + 6)

• Toegepaste Discrete Algebra (semester 4)

Kernopleidingsonderdelen

• Master Computerwetenschappen

• Master Wiskundige Ingenieurstechnieken

• Educatieve master in de wetenschappen en technologie

Aansluitende Masteropleidingen

4 5

Artificiële intelligentie (semester 5)

• Wat is artificiële intelligentie en wat zijn de huidige mogelijkheden en beperkingen?• Hoe redeneren AI systemen? • Hoe kunnen ze daarbij logica en kansrekenen gebruiken? • Hoe kan ik een computer leren schaken? • Hoe leren machines? Wat zijn neurale netwerken?• Hoe vindt een computer patronen in data? En hoe vindt een robot een plan?

Besturingssystemen (semester 5)

• Waarom is een besturingssysteem (OS) zo belangrijk en welke functies vervult het?• Waarom werken mijn programma’s niet meer wanneer ik een ander OS installeer? • Hoe komt het dat ik tegelijkertijd een muziekclip kan beluisteren terwijl mijn computer

een Java-programma compileert en ik ondertussen info opzoek in mijn browser? • Hoe worden programma’s bijgehouden in het werkgeheugen? Hoe is het mogelijk dat

een programma dat groter is dan het werkgeheugen toch kan uitgevoerd worden?• Hoe worden bestanden bijgehouden op schijf? Waarom is minder plaats beschikbaar

dan aangegeven is door de fabrikant?• Hoe kunnen verschillende programma’s op een ordelijke wijze samenwerken zonder

informatie te verliezen zonder vast te lopen (deadlock)?• Waarom begint mijn computer zo traag te werken en waarom zal het waarschijnlijk

niet verbeteren als ik een snellere processor (CPU) installeer?• Is mijn computer vastgelopen of is er meer aan de hand? Hoe vind ik de oorzaak?

Computer networks (semester 6)

• Wat is de logische opbouw van een netwerk?• Hoe wordt een netwerk fysisch gerealiseerd?• Hoe werkt het internet? En waarvoor dient een IP-adres?• Wat zijn LANs? Hoe werkt DNS? En e-mail? • Wat is een netwerkprotocol? Hoe werkt een vensterprotocol?• Wat te doen als verzadiging optreedt in het netwerk?• Hoe vindt een datapakket de juiste route doorheen het netwerk?

Computerarchitectuur en systeemsoftware (semester 4)

• Wat zit er allemaal in een computer? • Welke hardware onderdelen (geheugens, verwerkingsorgaan, ...)? • Welke software basiscomponenten (assembler, compiler, lader, besturingsprogramma

...)? Wat doen die componenten? Hoe werken ze samen?• Hoe worden getallen en andere gegevens in een computer voorgesteld?• Wat gebeurt er allemaal (en waarom duurt dat zo lang) als ik mijn computer opstart?• Wat gebeurt er als ik een nieuw randapparaat aansluit aan mijn computer?• Wat beïnvloedt de performantie van software?• Wat zijn hacking methoden zoals “buffer overflow” of “side channel attacks”?

Kernvakken in de Bacheloropleiding Gegevensbanken (semester 5)

• Wat zijn de basisprincipes van gegevensbanken? • Hoe bouw ik een gegevensmodel?• Wat is een relationeel model? En een conceptueel schema?• Wat is normalisatie van gegevens?• Hoe gebruik ik relationele vraagtalen (o.a. SQL)?• Hoe koppel ik een programma aan een gegevensbank?• Hoe worden gegevensbanken fysisch georganiseerd?• Hoe worden gegevensbanken en queries geoptimaliseerd?• Wat zijn recente ontwikkelingen in het veld? Hoe doe je bijvoorbeeld aan datamining?

Of wat zijn alternatieven van relationele gegevensbanken?

Numerieke modellering en benadering (semester 6)

• Welke numerieke methodes worden door ingenieurs vaak gebruikt?• Hoe kan ik grote stelsels lineaire vergelijkingen oplossen?• Hoe kan ik de eigenwaarden en singuliere waarden berekenen van een grote matrix?• Welke rol spelen matrixfactorisaties hierin?• Wat is de snelle Fourier transformatie en wat zijn de toepassingen ervan?• Wat kan ik met splines doen? Met Krylov deelruimten?• Hoe bestudeer ik de complexiteit en de nauwkeurigheid van numerieke algoritmen?

Objectgericht programmeren (semester 4)

• Hoe beheers ik de complexiteit van een groot softwaresysteem?• Hoe kunnen softwaresystemen opgebouwd worden uit componenten die

onafhankelijk van elkaar ontwikkeld zijn en onafhankelijk van elkaar evolueren?• Wat voor documentatie is er nodig om dat in goede banen te leiden?• Hoe kan ik mezelf overtuigen van de correctheid van een softwaresysteem?• Zijn er tools of technieken om mij daarbij te helpen?• Hoe beperk ik de impact, en bevorder ik de diagnoseerbaarheid van falingen van

softwaresystemen ten gevolge van programmeerfouten of andere onvoorziene situaties?

Toegepaste Discrete Algebra (semester 4)

• Hoe werken foutdetecterende en foutverbeterende codes in communicatie en opslag (Ethernet, 4G, Blu-ray)?

• Hoe wordt informatie beveiligd tussen mijn computer of smartphone en webservers?• Hoe werkt het meest gebruikte encryptie-algoritme (AES, het Belgische Rijndael

algoritme)?• Hoe kan ik stelsels van Booleaanse vergelijkingen oplossen?• Hoe kan meetkundige symmetrie wiskundig beschreven worden? • Hoe kan je in een computer rekenen in structuren met een eindig aantal elementen?

6 7

Voor meer informatie over het programma van de Bacheloropleiding Computerwetenschappen surf naar www.cs.kuleuven.be/bcw

P&O: Computerwetenschappen

In de derde fase staat het P&O-project gepland (Probleemoplossen en Ontwerpen). Dit is een geïntegreerd project rond de ontwikkeling van een middelgroot softwaresysteem, dat handelt over autonome intelligente machines. Vaak gaat het over echte of gesimuleerde robots of drones, die opdrachten moeten uitvoeren in een, al dan niet, gesimuleerde omgeving.

De studenten modelleren het systeem en werken besturing, beeldherkenning, zoekalgoritmes, navigatiestrategieën, enzovoort uit. Zodat bijvoorbeeld autonoom rijdende robotwagentjes tegen elkaar racen op een parcours, of drones van de ene plaats naar de andere vliegen om pakjes te bezorgen. De opdracht is zo uitgewerkt dat de studenten moeten voortbouwen op wat ze eerder in de opleiding geleerd hebben.

Tijdens de concrete uitwerking van het project moeten studenten:

• Dieper inzicht krijgen in de praktische toepassing van principes en concepten, die aan de grondslag liggen van het objectgericht programmeren.

• Leren complexere algoritmes te ontwikkelen in functie van een aantal vooraf bepaalde randvoorwaarden omtrent performantie, nauwkeurigheid, ...

• Een beter beeld krijgen van de impact van kwaliteitsfactoren (of niet-functionele vereisten) op de ontwikkeling van softwaresystemen, zoals aanpasbaarheid, herbruikbaarheid en robuustheid.

• Efficiënt in groep leren werken, en vertrouwd worden met functies zoals groepscoördinator (planning, samenwerking) en groepssecretaris (documentenbeheer). Gebruik maken van vaardigheden zoals rapporteren, presenteren, brainstorming, en een kritische evaluatie van het eigen project kunnen maken.

• Een goede “Research & Development” (R&D) attitude verwerven waarbij men zelf op zoek gaat naar relevante algoritmen en bijhorende technische en wetenschappelijke literatuur om de relevantie van een bepaalde algoritmische keuze te verantwoorden.

Voorbeelden P&O-projecten

Multiscreen castingIn het huidige P&O-project ontwikkelen we een multiscreen casting framework. We combineren hierbij verschillende schermen van computers, tablets en smartphones, zodat ze samen één groot scherm vormen dat je zelf kan controleren met je smartphone. Op die manier spelen we bijvoorbeeld een film af waarbij elk scherm zijn specifieke deeltje toont en dit volledig synchroon.

Om dit te verwezenlijken werken teams van zes studenten in groep samen, ze hebben telkens een vertegenwoordiger in één van twee technical committees (TC’s). De TC’s van het eerste semester:

• TC 1 staat in voor netwerkcommunicatie en het applicatie-framework: zij zoeken naar oplossingen voor de real-time communicatie tussen verschillende browsers op de apparaten, het user interface design, de robuustheid tegen communicatieproblemen, (web)beveiliging, en de manieren om dit te testen.

• TC 2 zorgt voor beeldanalyse en algoritmen voor schermdetectie: zij zoeken naar oplossingen voor de application logic, het ontwikkelen van algoritmen om de verschillende displays te herkennen, het specifiëren wanneer de algoritmes succesvol zijn, en de manieren om dit te testen.

Game of WolvesIn het vorige P&O-project, Game of Wolves, ontwikkelden we een strategisch spel dat gespeeld kon worden door kleine en grote groepen via een smartphone, en dit op kleine en grotere geografisch gespreide gebieden (bijvoorbeeld binnen de campus Arenberg, of zelfs binnen het centrum van Leuven).

In het eerste semester kwamen de verschillende aspecten en technologieën van de ontwikkeling van een smartphone-game aan bod: deep neural nets, augmented reality, mobile apps, networking met live updating, geosensors voor plaatsbepaling, de combinatie van alle technologie in een spel, en aandacht voor GDPR. In het tweede semester werkten we verder aan de ontwikkeling van het spel om het volledig speelklaar te maken voor een field test, waarbij het in het echt getest werd door de andere teams.

Drone Autopilot & Virtual TestbedTijdens een eerder P&O-project bouwden we een Drone Autopilot, een systeem dat een drone (en meer bepaald een vliegtuigje) aanstuurt om allerlei taken te vervullen (bv. een akker besproeien of een drone race winnen). Met behulp van een on-board camera stuurden we een vliegtuigje aan om een doel-object te bereiken.

Om ons systeem te testen en demonstreren bouwden we, naast een Drone Autopilot, ook een puur software-systeem zonder enige hardware-interactie. Deze Drone Autopilot Virtual Testbed is een softwaresysteem dat een fysieke opstelling met een drone en een omgeving simuleert.

8 9

Aansluitende Masteropleidingen

Twee Masteropleidingen sluiten naadloos aan bij de hoofd- en nevenrichting Computerwetenschappen: vooreerst is er de Master Computerwetenschappen zelf, maar ook de Master Wiskundige Ingenieurstechnieken. Daarnaast bestaan er ook vlotte overgangen naar een ganse waaier van andere Masterprogramma’s in de Ingenieursfaculteit. Indien je interesse hebt om leraar te worden kan je kiezen voor de Educatieve master in de wetenschappen en technologie.

MASTER IN DE COMPUTERWETENSCHAPPEN

Deze master leidt je op tot een expert met diepgaande kennis van de wetenschappelijke discipline met inbegrip van de wiskundige modellen, en de vaardigheden om wetenschappelijk onderbouwde keuzes te maken en om geavanceerde software systemen te realiseren. Je bedenkt creatieve oplossingen voor innovatieve toepassingen gebruik makende van de nieuwste technologische ontwikkelingen. Daarbij steun je op je vakkennis, je probleem oplossend en computationeel denken, je programmeervaardigheden en je redeneervermogen.

Tijdens de opleiding leer je in teamverband geavanceerde softwaresystemen specifiëren, ontwerpen, implementeren, testen en onderhouden. Je leert complexe problemen op een gestructureerde manier te analyseren en op verschillende niveaus van abstractie te modelleren. Je leert omgaan met verschillende vereisten zoals functionaliteit, betrouwbaarheid, gebruiksvriendelijkheid, veiligheid, en efficiëntie.

Je kiest één subdiscipline van de computerwetenschappen als je hoofdoptie, met de mogelijkheid om ook vakken uit andere subdisciplines op te nemen in je curriculum.

Opbouw van de Master in de Computerwetenschappen

Het programma omvat 120 studiepunten (sp):

Binnen deze master kan je op Erasmus gaan naar een buitenlandse universiteit, of kan je kiezen voor een kortere internationale ervaring (ATHENS) of een industriële stage

Voor meer informatie over de Master in de Computerwetenschappen surf naar www.cs.kuleuven.be/mcw

Verplichte kern (46 sp)

• Instroomspecifiek gedeelte voortbouwend op de bachelor (18 sp)

• Gedistribueerde systemen (6 sp)

• Beginselen van machine learning (6 sp)

• Modellering van complexe systemen (6 sp)

• Software Architecture (4 sp)

• Vergelijkende studie van imperatieve programmeertalen (6 sp)

6 opties (36 p)

Gedistribueerdesystemen

Veiligesoftware

Artificiëleintelligentie

Mens-machinecommunicatie

Software engineering

Computationele informatica

Masterproef (24 sp)

Algemeen vormende opleidingsonderdelen (8-10 sp)

Vrije keuze (6 sp)

10 11

MASTER IN DE WISKUNDIGE INGENIEURSTECHNIEKEN

Wiskundig ingenieurs maken wiskundige modellen en algoritmes voor de computersimulatie van systemen in tal van disciplines in de (ingenieurs-)wetenschappen. Dit is van groot belang wanneer fysische experimenten te duur of onmogelijk zijn, wanneer men moet omgaan met een overvloed aan data, of wanneer men het gedrag van een systeem wenst te sturen in een bepaalde richting.

Toepassingen zijn te vinden in zowat alle ingenieursdisciplines:

• Hoe simuleer je de luchtstroming rond een vliegtuig? Hoe bepaal je de optimale vorm van de vleugel?

• Hoe vind je afwijkingen in hersenbeelden die epilepsie verklaren? Hoe kan je vroegtijdig hartafwijkingen opsporen in cardiale beelden?

• Hoe ontwerp je een efficiënte windturbine?

• Hoe ontdek je welke genen een belangrijke rol spelen bij kanker?

• Hoe werkt een automatische piloot? En een servostuur?

• Hoe worden beelden van vingerafdrukken gecomprimeerd?

• Hoe vindt Google wat we zoeken?

• Hoe spoor je misbruik van kredietkaarten op? Hoe analyseer je een klantenbestand en modelleer je verbruiksprofielen?

Op het eerste gezicht hebben deze toepassingen weinig gemeen. Schijn bedriegt! Voor elk van deze toepassingen zijn er zeer grote hoeveelheden data en allerhande wiskundige modellen beschikbaar. De steeds toenemende computercapaciteit om metingen te verwerken, data op te slaan en modellen uit te rekenen, biedt enorme mogelijkheden om belangrijke problemen in het bedrijfsleven en de maatschappij op te lossen. Vaak zijn wiskundige technieken hierbij cruciaal.

Deze Master-opleiding is uniek in Vlaanderen en steunt op toonaangevend onderzoek aan de KU Leuven, dat onder meer geleid heeft tot verscheidene spin-offbedrijven.

Voor meer informatie over de Master in de Wiskundige Ingenieurstechnieken surf naar www.cs.kuleuven.be/wit

Kernopleiding (45-51 sp)

• Technisch-wetenschappelijke software• Optimalisatie• Systeemidentificatie en modellering• Niet-lineaire systemen• Project Wiskundige Ingenieurstechnieken• Gevallenstudies: wiskundige ingenieurstechnieken

+ Keuze uit min. 4 van volgende opleidingsonderdelen:

• Numerieke simulatie van differentiaalvergelijkingen• Computergestuurde regeltechniek• Complexe functieleer en toepassingen• Computeralgebra voor cryptografie• Datamining and Neural networks

Verdiepende keuzekorven (min. 18 sp uit min. 2 keuzekorven)

Industriëleprocescontrole

Data-mining Scientific Computing & simulatie

Cryptografie & beveiliging

Masterproef (24 sp)

Algemeen vormende opleidingsonderdelen (9-12 sp)

Verbredende keuzekorven

Opbouw van de Master in de Wiskundige Ingenieurstechnieken

Het programma omvat 120 studiepunten (sp). Naast de kernopleiding (45-51 sp.) en de masterproef (24 sp.) stel je zelf een pakket samen met opleidingsonderdelen uit minstens twee verdiepende keuzekorven (min. 18 sp.) en verbredende keuzekorven.

12 13

Competence-based Improvement of an Interactive Job Recommender SystemAanbevelingssystemen genereren items die voor de gebruiker zijn gepersonaliseerd en die de overvloedige informatie filteren, zoals bijvoorbeeld jouw aanbevolen films op Netflix. In de afgelopen jaren realiseren onderzoekers zich echter dat een geoptimaliseerd aanbevelingssysteem niet alleen afhankelijk is van de juistheid van de aanbevelingen, maar dat gebruikers ook inzicht willen in waarom iets wordt aanbevolen.

In dit onderzoek werkten we daarom met interactieve visualisaties om meer inzicht te geven in een ‘jobrecommender’. De visualisaties gaven de gebruikers inzicht in de gegevens waarnaar zij op zoek waren, terwijl ze toch zelf de controle hielden. Hiertoe gebruikten we een dataset van de VDAB, het officiële Vlaamse tewerkstellingssysteem dat zelf ook een jobaanbevelingsysteem biedt.

De resultaten suggereren dat, ondanks een steilere leercurve, onze oplossing werd gezien als meer transparant, inzichtelijk en over het algemeen efficiënter dan het bestaande VDAB-systeem.

Masterproeven Computerwetenschappen

Zelf-lerende Internet-of-Things systemenInternet-of-Things (IoT) toepassingen zoals bijvoorbeeld het slim monitoren van de luchtkwaliteit in een stad bestaan uit een groot aantal batterij-gevoede knopen uitgerust met sensoren die data verzamelen. Het garanderen dat de data betrouwbaar en efficiënt bij de gebruikers geraakt is een moeilijk probleem, enerzijds door onzekerheden in de omgeving en anderzijds door de schaal van deze systemen.

In dit eindwerk passen we online machine learning toe om de instellingen van de knopen van een grootschalig IoT systeem dynamisch aan te passen aan de veranderingen om zo de doelen van het system te realiseren. Deze automatisatie vermindert in belangrijke mate de onderhoudskost van IoT systemen en zorgt voor een hoog-kwalitatieve service voor de gebruikers.

Herbruiken van vorige resultaten bij het genereren van virtuele beeldenDe filmindustrie maakt steeds meer en meer gebruik van computergegenereerde beelden die haast niet van echte camerabeelden te onderscheiden zijn. Om één zulk hyperrealistische virtueel beeld te produceren, zijn gespecialiseerde algoritmes nodig die veel rekenkracht vergen. Bovendien is er voor een film nood aan vele tientallen beeldjes (of ‘frames’) per seconde. In deze masterproef werd een state-of-the-art algoritme uitgebreid zodat het resultaten van vorige frames kan gebruiken om sneller een correcte oplossing te vinden van het huidige frame. Deze toevoeging faciliteert het gebruik van deze nieuwste academische algoritmes binnen de eigenlijke filmindustrie.

Hieronder en op de volgende pagina’s vind je een reeks voorbeelden van masterproeven uit de Master in de Computerwetenschappen.

Ondersteunen van de actieve levensstijl van mensen met jongdementieJongdementie, dementie waarbij de eerste symptomen plaatsvinden voor de leeftijd van 65 jaar, is een groeiend probleem in Vlaanderen. In deze masterproef werd een tool ontwikkeld die mensen met jongdementie ondersteunt. We itereerden verder op een prototype uit een PiP project en onderzochten de ervaringen van mensen met jongdementie over deze tool.

In een eerste fase gebruikten we een gebruikersgestuurd iteratief ontwerpproces waar bestaande ontwerpen werden getest en nieuwe ontwerpen tot stand kwamen. In een tweede fase werden de twee beste ontwerpen in Hét Ontmoetingshuis geïnstalleerd en getest. Tenslotte werd de finale tool bij mensen met jongdementie thuis geplaatst.

De ervaringen van alle gebruikers waren hierbij overwegend positief doordat het prototype esthetisch aantrekkelijk en gebruiksvriendelijk was en een meerwaarde bood. Deze meerwaarde komt uit de simplistische visualisatie die (toekomstige) activiteiten weergeeft, de mogelijkheid tot het bekijken van foto’s en het duidelijk weergeven van de huidige dag en datum.

14 15

Interactief configuratieproblemen oplossenSommige problemen zijn het makkelijkste op te lossen als je een mens en een computer laat samenwerken. Denk bijvoorbeeld aan het samenstellen van je individueel studieprogramma. Zou het niet makkelijk zijn als een computer alle volgtijdelijkheden en andere afhankelijkheden voor je in orde maakte terwijl jij kiest wat er voor jou toe doet? In deze thesis maakten we een programma dat op een algemene manier mensen toelaat om interactief dergelijke configuratieproblemen op te lossen.

Automatisch humor genereren vanuit voorbeeldenArtificiële intelligentie laat toe om steeds meer jobs te automatiseren. Dat leidt tot onzekerheid in een heel aantal sectoren. Creatieve jobs worden desalniettemin vaak als veilig aanzien. Stel je voor dat we Philippe Geubels zouden vervangen door een echte robot. Absurd! Wat als we je echter zeggen dat computers al in staat zijn om half zo vaak grappig te zijn als mensen?

Deze masterproef onderzoekt de mogelijkheid om met computers mopjes te genereren, en dit door middel van het automatisch analyseren van bestaande moppen. We specifiëren een framework voor deze taak en bouwen een platform voor het verzamelen van mopjes en bijhorende beoordelingen. Uiteindelijk implementeren we een analogiemopjes generator dat in staat is om half zo vaak grappig te zijn als mensen.

Illustratie: Gudrun Makelberge

Exploring poisoning attacks against a face recognition systemGezichtsherkenning is een wijdverspreide authenticatie- en surveillatietechnologie. Ze is gebruiksvriendelijk en geeft betere veiligheidsgaranties. Deze masterproef toont aan dat het toch mogelijk is om gezichtsherkennings algoritmes op een dwaalspoor te zetten. Dit door het genereren van speciale afbeeldingen, zogenaamde adversarial examples.

In de masterproef wordt de aanval gedemonstreerd op een state-of-the art gezichtsherkennings systeem. Verder geeft de studie inzicht in welke ontwerpparameters het aanvalsproces kunnen bemoeilijken.

Injected imageFalse positive

Unauthorised UserFalse negative Authorised User

16 17

Parallelle data-distributie voor een grootschalig chemogenomics eigenwaardenprobleemSemi-supervised discriminant analysis (SDA), een methode uit het machinaal leren, wordt toegepast in het onderzoeksgebied ‘doelwitvoorspelling’ binnen chemogenomics en leidt tot een grootschalig eigenwaardenprobleem. De matrix bestaat uit het product van twee ijle matrices.

Bestaande partitioneringstechnieken voor parallel rekenen zijn niet geschikt voor dergelijke problemen. In deze masterproef worden nieuwe partitioneringstechnieken ontwikkeld op basis van hypergrafen, wat uiteindelijk geleid geeft tot een lagere uitvoeringstijd op parallel computers.

Masterproeven uit de Master in de Wiskundige Ingenieurstechnieken

Robuuste optimalisatie van systemen beschreven door partiële differentiaalvergelijkingenHeel wat complexe systemen worden gestuurd door controleparameters. Soms zijn de parameters onderhevig aan onzekerheden: ze zijn niet exact gekend. Het domein van onzekerheidsanalyse bestudeert de propogatie van onzekerheden doorheen het systeem.

In deze masterproef bestuderen we systemen beschreven door stochastische partiële differentiaalvergelijkingen. Het doel is een kostfunctie te minimaliseren waarbij de parameters beschreven worden door onzekere controleparameters. Enerzijds worden theoretische optimaliteitsvoorwaarden afgeleid. Anderzijds worden numerieke methoden ontwikkeld op basis van Multilevel Monte Carlo-methoden.

De aanvallende bijdrage van voetbalspelers beoordelenAanvallers worden vooral beoordeeld op basis van het aantal doelpunten dat ze scoren, maar deze statistiek zegt niets over de tien andere spelers die allen in meer of mindere mate bijdragen aan het creëren van doelkansen. Hoe beoordeel je de aanvallende bijdrage van deze spelers uit de tweede lijn? Zij scoren zelf niet vaak, maar kunnen met hun passes of dribbles wel ruimte creëren en andere spelers de kans geven om te scoren.

In deze masterproef werd door middel van machine learning een nieuwe metriek ontwikkeld om deze individuele aanvallende bijdrage van spelers te kunnen beoordelen.

0.0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6

P. Coutinho

M. Salah

Deulofeu

M. Özil

P. Pogba

Fàbregas

A. Sánchez

David Silva

E. Hazard

K. De Bruyne

Premier League (16/17 en 17/18)

Uitblinkers in de creatie van doelkansen Passes

Dribbles

Voorzetten

Type actie

Totale bijdrage aan de kans om te scorenper 90 min

67% 18% 15%

55% 9% 36%

74% 7% 19%

60% 12% 28%

86% 5% 9%

75% 8% 17%

74% 12% 14%

51% 23% 26%

46% 9% 45%

67% 30%

18 19

Beroepsuitwegen

Software is en blijft onmisbaar in onze samenleving en speelt een cruciale rol bij innovaties. Denk maar aan zelfrijdende auto’s, virtuele assistenten, e-diensten, blockchain toepassingen, cloudcomputing, patroonherkenning, artificiële intelligentie, digital health en het internet of things. En dit alles moet veilig zijn en voldoen aan de privacy-voorwaarden.

Alle bedrijven hebben de kennis en de vaardigheden nodig van computerwetenschappers om softwaresystemen te ontwerpen en te beheren. Je kan je focus leggen op het ontwikkelen van software, op het aansturen van een team developers of op het adviseren van gebruikers van software, en je hebt de keuze tussen een job in een multinational, in een start-up, of in een onderzoekslab.

Onze afgestudeerden vind je in IT-bedrijven (Google, Facebook, SWIFT, Atos Nokia Bell, Melexis, Guardsquare, je eigen start-up, ...), maar ook in de IT-afdelingen van andere bedrijven (banken, high-tech bedrijven, logistieke bedrijven, ...) en instellingen (overheid, sociale zekerheid, hospitalen, ...). Daarnaast zijn ze onmisbaar in consultancy bedrijven die klantgericht advies geven over software-oplossingen (Ordina, Capgemini, Realdolmen, Cegeka, AE, ...). Je vindt hen terug in functies zoals software engineer, software architect, security officer, enterprise informatie architect, data scientist, chief information officier, consultant, en onderzoeker.

In al die verschillende omgevingen zal je verder bouwend op je kennis en je ervaring creatieve oplossingen bedenken voor uitdagende problemen. Goede communicatie en werken in teamverband zijn hierbij essentieel.

Kortom, als master computerwetenschappen heb je de luxe dat je zelf kan kiezen waar en hoe je je loopbaan uitbouwt.

Getuigenissen van alumni uit de Master Computerwetenschappen

Frans Vanhaelewijck: Q1.6“Ik ben CEO en zaakvoerder bij Q1.6, een kleine startup in Antwerpen die softwareproducten ontwikkelt voor het begeleiden van Clinical Trials voor nieuwe geneesmiddelen en Patient Support Programs bij grote farmaceutische bedrijven. We zijn self-funded en winstgevend. Het ontwikkelen van een softwareproduct roadmap op basis van behoeftes die je van klanten leert is mijn ding en mijn passie.

Tevoren heb ik als medeoprichter en later als CEO bij het softwarebedrijf TenForce gewerkt. TenForce ontwikkelt software

producten voor projectbegeleiding, compliance en preventie in bedrijven met belangrijke klanten, zoals de Vlaamse Overheid, Proximus, Telenet, Europese Commissie, …

Het mooie aan software is dat alles wat je investeert je als Intellectual Property kan laten renderen. Zo wordt je product steeds beter en kan je grotere en complexere projecten en klanten aan.

Dagelijks kunnen omgaan met software en algoritmes uitwerken leek me echt de max. Ik voel me echt gelukkig dat ik zoveel jaren later nog altijd graag in de softwaresector werk. Hoewel ik nu niet meer programeer, heeft mijn opleiding me heel goed geholpen in mijn job als manager. De technische evoluties gaan enorm snel en de maatschappelijke implicaties van wat we ontwikkelen en leveren zijn van groot belang. Dat ik daar nog alle dagen een bijdrage toe kan leveren geeft veel voldoening.”

Erwin Glassee: SD Worx“Ik werk als Lead Enterprise Architect bij SD Worx, een internationaal bedrijf dat diensten rond human resources levert. Ik heb tevoren nog een lange lijst andere jobs gehad, maar ik ben als software engineer gestart en heb heel wat waters doorzwommen.

Mijn huidige job bestaat uit het sturen van de architectuur en het projectportfolio van de hele onderneming in functie van business en IT strategie. De helft van mij dag bestaat uit mensen ontmoeten op alle niveaus: van CxO tot Business experten, software- en systeemingenieurs. De andere helft besteed ik aan concepten uitwerken en verifiëren via reviews, proof-of-concept, analyse, enz.

De grootste uitdaging hier is om de énorme complexiteit en legacy te vereenvoudigen en transformeren in digitale businessmodellen. Daarom heb ik ook voor de opleiding gekozen, het was de beste combinatie van ingenieurstechnieken en het abstraheren van complexe problemen.”

Ontdek alle getuigenissen van onze alumni op www.cs.kuleuven.be/getuigenissen

20 21

Tom Croonenborghs: Wayfair (Boston, VS)“Na mijn studies ben ik aan een doctoraat begonnen binnen het departement Computerwetenschappen aan de KU Leuven. Nu werk ik in Boston in de Verenigde Staten bij Wayfair, een Amerikaans e-commerce bedrijf gespecialiseerd in woonartikelen en meubelen.

Ik ben Data Science Manager en manage een team van (Senior) Data Scientists en Data Engineers. Wayfair is een online retailer en mijn team focust zich op de ontwikkeling van allerhande recommendatie-strategieën, zoals bijvoorbeeld het automatisch selecteren van de inhoud die we naar elk van onze klanten sturen in onze marketing e-mails.

Tevoren heb ik ook nog gewerkt als docent en Assistant Professor aan de faculteit industriële ingenieurswetenschappen. Hier gaf ik les en deed ik onderzoek binnen toegepaste Machine Learning voor de gezondheidszorg.

Daarnaast was ik researcher aan MIT en Harvard Medical School, waar ik me focuste op het gebruik van Machine Learning om nieuwe kennis op te doen over de ontwikkeling van leverkanker.

Ik heb indertijd gekozen voor de opleiding wegens mijn interesse in Artificial Intelligence, Machine Learning, en Data Science. Vooral het gebruik van programmeertools om problemen op te lossen en een brede kennis in Artificial Intelligence hebben me het meeste bijgebracht in mijn verdere loopbaan.”

Pieterjan Bartels: Weta Digital (Nieuw-Zeeland)“Ik heb altijd al interesse gehad voor computers en programmeren, ook als kind had ik al wat geprogrammeerd. Toen ik doorhad dat ik met computerwetenschappen in de filmwereld kon werken, was ik helemaal verkocht.

Ik werkte al bij Weta Digital, een bedrijf in Nieuw-Zeeland gespecialiseerd in visual effects, bekend van films zoals Lord of the Rings en Avatar. Tevoren heb ik ook gewerkt bij Double Negative in Londen; daar werkte ik aan de films Wonder Woman, Avengers, ... En momenteel ben ik bezig aan mijn PhD aan de Computer Graphics Research Group aan de KU Leuven.

Bij Weta digital was ik een researcher in het Look Development R&D team. Dit houdt in dat ik onderzoek deed naar nieuwe manieren om virtuele object ‘in te kleuren’, met een focus op realisme en performantie. Een goed voorbeeld is het onderzoek naar een realistisch model voor het renderen van menselijke huid en haar.

Het is een bureaujob, maar ik werkte wel dagelijks met artiesten en werkte aan (en kreeg credits op) films die internationaal in de grootste zalen komen, wat toch wel speciaal is. Uiteraard zijn er de technische uitdagingen in het onderzoek, maar leuker is de uitdaging die het werken met artiesten met zich meebrengt. Zij begrijpen niet altijd even goed waarom de perfecte oplossing niet bestaat en niet meteen geprogrammeerd klaar staat.“

“Ik heb graag zelf de touwtjes in handen. Daarom heb ik samen met mijn man, Eric Lafortune, een bedrijf opgericht. We verkopen software om mobiele applicaties te beveiligen. Ik ben dag in dag uit in de weer met het uitbouwen van GuardSquare tot een bedrijf met internationale uitstraling en Eric concentreert zich op het ontwikkelen van onze software.

Ik was amper een kleine maand aan de unief toen ik voor het eerst meedeed aan de Belgische judokampioenschappen. Tussen het studeren en de lessen door beoefende ik judo, ging ik lopen en deed ik aan krachttraining. Geleidelijk aan mocht ik meedoen aan internationale tornooien en stages en in 1992 haalde ik brons op de Olympische spelen van Barcelona. Daarna combineerde ik werk in de informatica en teambuilding met professionele sport.

Na mijn carrière in de sport ben ik op mijn 36e dan voltijds als software ingenieur gaan werken, omdat ik graag zelf software ontwikkel en technische problemen oplos. De teams in het wereldje bestaan meestal alleen uit mannen, maar mijn ervaring is dat men maar al te blij is als er eens een vrouw bij komt. Het is zeker geen ruwe of harde wereld. Vanaf 2011 ben ik me steeds meer gaan toeleggen op de ontwikkeling van DexGuard, onze software voor de beveiliging van Android applicaties. En in 2014 ben ik voltijds zaakvoerder geworden van GuardSquare, het bedrijf dat DexGuard verkoopt.

In 2019 ben ik door de lezers van Data News en de professionele jury uitgeroepen tot ICT Woman of the Year, en won ons bedrijf de vijfde editie van Deloittes Technology Fast 500, wat van ons het snelst groeiende technologiebedrijf van het jaar maakt. We haalden bovendien maar liefst 29 miljoen dollar op bij het gereputeerde investeringsfonds Battery Ventures.”

Heidi Rakels: GuardSquare (Founder & Former President)

Bavo Cumps: CGI Belgium“Interesse in wetenschappen en IT hebben me de opleiding Burgerlijk Ingenieur doen kiezen, en de passie voor IT uiteindelijk voor de optie Computerwetenschappen. Mijn raad is dan ook om iets te kiezen wat je echt interesseert, want je begint aan een lange loopbaan waar je bijkomend - zeker in deze tijden - constant moet blijven leren. Dat hou je niet vol wanneer je iets met tegenzin doet.

Nu werk ik bij CGI Belgium, een Canadees consulting bedrijf, als Director Consulting. Ik ben de lead architect binnen mijn afdeling en combineer een delivery rol (in de rol van enterprise architect of solution/integration architect, afhankelijk van de opdracht) met technical lead in (pre-)sales trajecten. De grootste uitdaging in mijn job is om de juiste keuzes te maken tussen wat je zelf wel en niet doet. Er komt zo veel op je af dat je niet meer alles kan doen, en dus moet delegeren. Een goed team is dus van uiterst belang!”

22 23

Niels Avonds: ONE Smart Control“Ik werk bij ONE Smart Control, een domoticabedrijf uit Mechelen. Hier sta ik aan het hoofd van een klein software team van drie personen. Samen staan wij in voor de ontwikkeling van ons domotica-systeem. Wij ontwikkelen embedded software, cloud toepassingen en een smartphone applicatie.

Een gemiddelde werkdag bij mij is een mix tussen meetings en overleg met collega’s, en het zelfstandig afwerken van programmeertaken. Vooral op technisch vlak is mijn job erg uitdagend. We zijn een klein bedrijf, er is niemand met meer dan 5 jaar ervaring. Het komt er dus vaak op neer om zelf op zoek te gaan naar een goede oplossing.

Mijn opleiding heeft me uiteraard heel veel bijgebracht. Het zelfstandig zoeken naar oplossingen voor nieuwe problemen en de manier van samenwerken met collega’s zijn heel belangrijk in mijn huidige job. Uiteraard komen ook de technische aspecten (software ontwikkeling, beveiliging, database, gedistribueerde systemen) dagelijks van pas, al leer je hier na je opleiding ook nog heel veel over bij.

Tussen mijn 4e en 5e studiejaar heb ik ook een zomerstage gedaan bij CERN in Zwitserland. Die stage maakte alles veel concreter en het werd hierdoor veel duidelijker hoe een job als software-ingenieur eruitziet in de praktijk.”

Sophie Marien: NVISO“Na mijn studies ben ik onmiddellijk aangenomen bij SWIFT, een internationale organisatie voor het veilig verzenden van financiële berichten. Maar ik had ook nog drie andere opties om uit te kiezen.

Bij SWIFT was ik bezig met het interne netwerk en handelde ik ook incidenten af. Hier was ik admin van bijna alle security devices op het netwerk. Een zeer technische maar heel leuke job. Ik had dan ook afwisseling met security projecten zoals 2-Factor Authentication implementatie waarbij er gewerkt werd met een tiger team. Dat is een team samengesteld uit diverse specialisten uit andere teams die snel tot een resultaat moeten komen.

Ik werk nu bij NVISO, een bedrijf gespecialiseerd in cyber security, waar ik me focus op Forensisch incident response en Netwerk Security. Ik heb hier 2 soorten werkdagen: ofwel werk ik als consultant bij de bank Belfius en hou ik mij bezig met security projecten, gaande van netwerk tot application security. Ofwel ben ik bezig met een incident, en analyseer ik de evidences (images, logfiles, ..) en zoek ik uit wat er juist aan de hand is.

Een andere uitdaging in mijn job is bijvoorbeeld naar Abu Dhabi gaan om daar te gaan threat hunten, waar we dan op zoek gaan naar mogelijke veiligheidslekken. Dus in een bedrijf binnenkomen en kijken of ze gecompromised zijn of niet.

Ik heb gekozen voor de opleiding omdat ik graag in het security domein wou werken, en hier doe je alle noodzakelijke kennis en vaardigheden op over network security and infrastructure, internetinfrastructuur, Crypto en netwerk beveiliging, en veilige software.”

Pieter Wuille: Blockstream (Mountain View, VS)“Ik ben mede-oprichter en core tech engineer bij Blockstream, opgericht in 2014. De meeste dagen werk ik vanuit ons kantoor in Mountain View, Californië. Mijn taken zijn bijna uitsluitend onderzoek en ontwikkeling van voorstellen voor verbeteringen aan Bitcoin (BIPs) en bijdragen aan open-source projecten in deze context. Ik hield me hiermee bezig in mijn vrije tijd sinds 2010, maar via Blockstream was het mogelijk dit als voltijdse job te doen. Ik ga ook geregeld naar conferenties en spreek over nieuwe ontwikkelingen.

Na mijn studies en het behalen van mijn doctoraat was het me initieel niet duidelijk welke richting ik uit wilde. Ik heb toen een aantal maanden aan een aantal eigen projecten gewerkt. Uiteindelijk ben ik ingegaan op een verzoek van een Google recruiter om daar te solliciteren, waarna ik er van 2012 tot 2014 gewerkt heb als Site Reliability Engineer. Mijn team was verantwoordelijk voor beheer, upgrades, monitoring, schalen van een aantal productiesystemen intern binnen Google. Ik werkte voornamelijk aan automatisatie van upgrades.”

Dario Incalza: Overture“Momenteel werk ik bij Overture, mijn eigen bedrijf dat ik opgericht heb samen met Christiaan Leysen (ook een alumnus van de opleiding Computerwetenschappen) en Bram Scheerlinck. We bouwen een platform dat kunstmatige intelligentie bereikbaar en bruikbaar maakt voor niet-experten. Naast zaakvoerder te zijn met mijn twee andere vennoten, ben ik verantwoordelijk voor het technisch ontwikkelen, ontwerpen en implementeren van het platform, zodat kunstmatige intelligentie gebruikt kan worden op een grote schaal en op een zeer gebruiksvriendelijke manier.

De veruit leukste uitdaging is dat we ingenieursproblemen oplossen die nog niet veel andere bedrijven of zelfs niemand voor ons reeds opgelost heeft. Gezien we een hoogtechnologisch product aan het bouwen zijn is er een significant deel onderzoek dat we moeten doen. Dit is een uitdaging maar tevens ook een drijfveer om elke dag opnieuw er in te vliegen.

Mijn vorige jobs waren naast programmeren hoofdzakelijk gericht op cybersecurity. Voor ik mijn eigen bedrijf oprichtte werkte ik in een team van ethische hackers bij Ernst & Young, waar ik het team mee hielp leiden en waarbij we opdrachten hadden in de financiële sector. Het toont maar aan dat een ingenieur altijd veel mogelijkheden heeft, als je interesseveld maar breed genoeg is.

Tijdens mijn opleiding waren vooral de opleidingsmodules ‘probleem oplossen en ontwerpen’ zeer interessant en hebben mij vaardigheden aangeleerd die ik nog dagelijks gebruik: in team werken, een technisch probleem oplossen dat vaag omschreven is, werken met niet ideale externe factoren, rapporteren, etc. Naast de zeer theoretische fundamenten van de opleiding werd ik klaargestoomd om moeilijke analytische problemen aan te pakken, iets wat ik dagelijks gebruik op de werkvloer.”

24 25

Getuigenissen van alumni uit de Master in de Wiskundige Ingenieurstechnieken Tuur Stuyck: PIXAR

PIXAR ken je wel van animatiefilms zoals Toy Story, Finding Nemo en Brave. In de vier jaar dat Tuur aan zijn doctoraat sleutelde is hij tweemaal drie maanden afgereisd naar het Amerikaans animatiebedrijf om er stage te lopen. Ook met softwaregigant Adobe heeft hij samengewerkt op een project voor het ontwikkelen van een app dat realistisch schilderen met olieverf op iPad toelaat.

Na zijn stages heeft PIXAR de samenwerking met Tuur verlengd in een verdere aanstelling, en dat heeft alles te maken met het uitzonderlijke talent, enthousiasme en doorgedreven kennis van deze jonge doctor. Al vanaf jonge leeftijd maakt Tuur zelf animatiefilmpjes en heeft interesse voor zowel het artistieke als het technische aspect ervan. Als postdoctoral researcher bij PIXAR kwam hij terecht in een research team van 10-15 personen, topmensen in hun vak van over de hele wereld.

Na zijn bachelor in de ingenieurswetenschappen koos Tuur voor de richting Wiskundige Ingenieurstechnieken. “Eigenlijk begint het allemaal bij wiskunde”, zegt hij, “daarna komt de computer er pas bij. Ik ontwerp een formule en nadien gebruik ik computerwetenschappen om mijn modellen in computersystemen te steken. Wiskunde is dus de basis van alles waar ik aan werk. In alle volgende stappen zijn de computerwetenschappen dan weer uiterst belangrijk.”

Tuur werkte tijdens zijn stages bijvoorbeeld mee aan de PIXAR-film “Coco”. Zijn aandeel in deze animatiefilm is niet concreet met de vinger aanwijsbaar maar hij zorgt in zekere zin voor de ‘ruggengraat’ van de animatie. Hij zorgt ervoor dat de bewegingen en simulaties er realistisch uitzien, of toch zo realistisch als de regisseur het wil. Een voorbeeld daarvan is de beweging van kledij. Tuur maakt formules die ervoor zorgen dat de stof er natuurlijk uitziet terwijl een personage pakweg een sprong maakt en zijn jas flappert. Dat die jas in de animatiefilm lucht vangt en plooit zoals die ook zou doen in real life, is dus gebaseerd op een wiskundige berekening.

David Ariens: BASF“Op 1 september 2010 liep ik voor de eerste keer door de poorten van BASF. Ik was in juli afgestudeerd en helemaal klaar voor een nieuwe uitdaging. Die eerste dag voelde letterlijk en figuurlijk aan als een eerste schooldag. Ik kwam terecht in een compleet nieuwe omgeving in het noorden van de Antwerpse haven, op een site van maar liefst 600 hectare groot. 3000 collega’s en een hoogtechnologische omgeving stonden op me te wachten om ontdekt te worden.

Als burgerlijk ingenieur wiskundige ingenieurstechnieken startte ik mijn loopbaan als ’dataminer’, een mooie naam voor graven in grote hoeveelheden data op zoek naar interessante informatie. Met wiskundige algoritmes die ik tijdens mijn studie had geleerd kon ik op zoek gaan naar verbeteringen voor de chemische installaties van BASF.

Je zou ervan versteld staan hoeveel wiskunde er gebruikt wordt in veel sectoren. De chemische sector, maar ook banken, de medische wereld, het leger,… hebben wiskunde nodig voor een optimale werking. Toen ik met mijn opleiding begon had ik nooit gedacht dat ik in de chemische industrie zou terechtkomen. Toch heeft deze industrie heel wat wiskundige ingenieurs maar ook werktuigkundige, elektrotechnische en mechanische ingenieurs nodig. Zij zijn erg belangrijke schakels in het opbouwen en de werking van een chemisch bedrijf.

Bij BASF Antwerpen krijg ik steeds meer uitdagingen. Sinds kort ben ik verantwoordelijk voor de veiligheid en bescherming van besturingsprocessen tegen hackers en virussen over de BASF-groep wereldwijd. Bovendien onderzoek ik nu nieuwe technieken over draadloze besturingssystemen in de chemische industrie.”

26 27

DEPARTEMENT COMPUTERWETENSCHAPPEN

Celestijnenlaan 200 A bus 2402 3001 LEUVEN

www.cs.kuleuven.be

v.u.

: Pie

ter

Ste

vens

, Dep

t. C

ompu

terw

eten

scha

ppen

, Cel

estij

nenl

aan

200A

bus

240

2, 3

001

Leuv

en. B

ijgew

erkt

tot m

aart

202

0. D

e m

eest

rece

nte

info

rmat

ie v

ind

je o

p w

ww

.cs.

kule

uven

.be.

Meer info

Onze opleidingenHet Departement Computerwetenschappen biedt verschillende opleidingen aan binnen de vakgebieden van de informatica, computerwetenschappen, artificiële intelligentie, wiskundige ingenieurstechnieken, digital humanities, en lerarenopleiding.

Voor een overzicht van onze bachelors, masters, en master-na-masters surf naar www.cs.kuleuven.be/studeren

Het Departement ComputerwetenschappenVoor meer info over het departement zelf, ons onderzoek, vacatures, publicaties, ... surf naar www.cs.kuleuven.be

ContactDepartement Computerwetenschappen Celestijnenlaan 200A, bus 2402 3001 Leuven, België

tel. + 32 16 32 77 00 info@cs.kuleuven.be