Competencies for Five Year Old FINAL May 7, 2009

1

STANDARDS AND COMPETENCIES

FOR

FIVE-YEAR OLD FILIPINO CHILDREN

BUREAU OF ELEMENTARY EDUCATION DEPARTMENT OF EDUCATION

May 2009

2

Goal: Five-year old Filipino children will be prepared for life

Expectation: After completing preschool education the five-year old Filipino children are ready for Grade 1 work

TALAAN NG MGA PAMANTAYAN

(LIST of STANDARDS)

I. Kagandahang Asal

Ang bata ay:

1. nakapagpapakita ng paggalang sa sarili sa lahat ng pagkakataon. 2. nakapagpapakita ng katapatan sa kanyang ginagawa. 3. nakapagpapakita ng pagmamahal at paggalang sa mga kasapi ng mag-anak. 4. nakapagpapakita ng pagmamahal at paggalang sa kapwa. 5. nakatatanggap at naisasagawa ang mga itinakdang tungkulin. 6. nakapagpapakita ng pagmamalasakit sa kalinisan at kaayusan ng kapaligiran. 7. nakapagpapakita ng pagmamahal sa Panginoon. 8. nakapagpapakita ng pagmamalasakit sa kapwa. 9. nakikisali nang may sigla sa mga pangkatang gawain. 10. nakapagpapakita ng pagmamahal at pagmamalaki sa sariling bansa/bayan.

3

II. Kalusugang Pisikal at Pagpapaunlad sa Kakayahang Motor

Ang bata ay:

1. nakapagpapakita ng sapat na lakas na magagamit sa pagsali mga pang-araw-araw na gawain. 2. nakapagpapakita nang maayos na koordinasyon ng mga galaw ng katawan. 3. nakagagamit ng mga kamay at daliri nang maayos. 4. nakapagsasagawa ng mga pangunahing kasanayan sa pansariling kalinisan. 5. nakapagsasagawa ng pangangalaga sa sarili upang maiwasan ang kapahamakan.

III. Pagpapaunlad sa Kakayahang Sosyo-Emosyonal

Ang bata ay:

1. nakapagpapahayag ng iba’t ibang damdamin. 2. nakapagpapahayag ng kakayahang mapigil ang mga damdamin at emosyon at nakasusunod sa mga pang-

araw-araw na gawain/tuntunin. 3. nakauunawa at nakapagpapakita ng sariling emosyon. 4. nakapagpapakita ng pagtanggap at pag-unawa ng emosyon ng ibang tao at nakapagpapahiwatig ng

pagdamay sa damdamin ng iba (empathy). 5. nakapagpapahiwatig ng kaalaman tungkol sa sarili at mga gawain ng mga tao sa kanyang kapaligiran. 6. nakapag-uugnay ng magandang relasyon sa kanyang tagapag-alaga, mga nakatatanda at kapwa bata. 7. natututo ng positibong pakikipag-ugnay at pakikisalamuha sa mga nakatatanda. 8. nakikipaglaro at positibong nakikisalamuha sa ibang bata. 9. nakakikilala at naigagalang ang mga pagkakapareho at pagkakaiba ng tao, wika at kultura. 10. nakakakuha ng sosyal na palatandaan sa kanyang kapaligiran upang maiangkop ang kanyang mga kilos.

4

IV. Cognitive Development

A child is able to:

1. develop basic concepts pertaining to object constancy, space, time, quantity, and uses these as the basis of

categorizing materials in his/her environment. 2. understand numbers and demonstrate knowledge in identifying numbers up to 20 including money. 3. develop basic concepts pertaining to living things. 4. understand cause and effect relationships. 5. follow the logic of events to make logical conclusions. 6. plan and organize a complex activity. 6. understand and perform addition and subtraction. 7. know the concepts of size, length, height, weight, volume and time.

V. Malikhaing Sining

Ang bata ay:

1. nakapagpapahayag ng mga ideya at damdamin sa pamamagitan ng pagsisimbulo at malikhaing gawain. 2. nakapagpapahayag ng mga ideya at damdamin sa pamamagitan ng musika at sayaw.

5

VI. Wika at Kahandaan sa Pagbasa at Pagsulat

Ang bata ay:

1. nakatutugon sa pasalita at di-pasalitang pakikipagtalastasan. 2. nakapagpapahayag ng kanyang iniisip at damdamin sa salita at kilos. 3. nakapagpapamalas nang wastong ayos at paraan sa kahandaan sa pagbasa. 4. nakagagamit ng mga salita sa pagsasalarawan ng nakita/namasid. 5. nakauunawa sa pagbasa ng payak na babasahin at nasasabi sa iba ang kaisipan at ideya mula sa binasa. 6. nakakokopya at nakasusulat ng mga payak na salita.

VII. Language, Literacy and Communication

A child is able to:

1. distinguish different types of sounds and respond accordingly. 2. express one’s feelings, thoughts and ideas. 3. increase his/her vocabulary for describing observations.

4. demonstrate reading readiness skills.

5. comprehend simple text and relate one’s thoughts and ideas from books read, picture,

and experiences to others.

6. copy and write simple words.

6

MATRIX OF KAGANDAHANG-ASAL

BATAYAN/KAUGNAY NA BATAYAN (Domain/Sub-domain)

LAWAK (Component)

MGA KASANAYAN/PALATANDAAN (Competencies/Indicator)

Kagandahang Asal 1. Pansariling Pagpapahalaga

Ang bata ay nakapagpapakita ng paggalang sa sarili sa lahat ng pagkakataon.

Ang bata ay nakapagpapakita ng katapatan sa kanyang ginagawa.

2. Pakikipagkapwa

Ang bata ay nakapagpapakita ng pagmamahal at paggalang sa mga kasapi ng mag-anak.

Paggalang sa Sarili Pagkamatapat at Pagka- Makatotohanan Pagmamahal at Paggalang sa Mag-anak

1. Naipakikita ang tiwala sa sariling kakayahan nang may

pagpapakumbaba 2. Naiiwasan ang paggawa ng di-kaaya-ayang gawain sa

harap ng publiko 3. Naipahahayag ang nararamdaman kung tinutukso 1. Nasasabi ang totoo sa lahat ng pagkakataon 2. Naipakikita ang pagiging matapat

2.1.Naibabalik/naisasauli kaagad ang mga bagay na napulot/natagpuan/hiniram sa may-ari 2.2.Naitatago lamang ang sariling gamit/bagay 2.3.Naiiwasang mandaya sa kapwa

1. Naipakikita ang pagmamahal sa mga kasapi ng mag-

anak, sa nakatatanda sa pamamagitan ng:

pagsunod nang maayos sa mga utos/kahilingan

pagmamano

paggamit ng magagalang na pagbati/pananalita

pagsasabi ng mga salitang may pagmamahal (I love you Papa/Mama)

pagsasabi ng mga salitang tulad ng “I’m sorry” o “Hindi ko po sinasadya “,“Thank you” o “Salamat po” at “You’re welcome” o “Walang anuman”, kung kinakailangan

2. Nakahihingi ng pahintulot kung kinakailangan ( paggamit ng bagay ng ibang tao, pagtungo sa ibang

pook, atbp.) 3. Nakikinig sa mungkahi ng mga magulang at iba pang

kaanak

7


LAWAK (Component)


3. Disiplina

Ang bata ay nakatatanggap at nakagagawa ng mga itinakdang tungkulin.

Pagmamahal sa Iba Pananagutan/Tungkulin

1. Naipakikita ang pagmamahal sa kapwa bata

pagbibigay ng pagkain, gamit at laruan

hindi namimili ng kalaro o kaibigan

pagtanggap sa kalaro o kaibigan anuman ang anyo nito at kulay ng balat

2. Naipakikita ang paggalang sa kapwa

pagtawag sa tamang pangalan

paghihintay ng kanyang pagkakataon 3. Naipakikita ang pagpapahalaga sa maayos na

pakikipaglaro

pagiging mahinahon sa panahon ng laro

pagsang-ayon sa pasya ng nakararami/reperi

pagtanggap ng pagkatalo nang maluwag sa kalooban

pagtanggap ng pagkapanalo nang may kababaang loob

1. Nakasusunod sa mga utos/gawain nang maayos at maluwag sa kalooban sa mga tuntuning pantahanan, pampaaralan at pampamayanan

pagliligpit ng mga gamit sa tamang lalagyan pagkatapos gamitin

pag-iingat sa sariling kagamitan at kasangkapan at ng sa iba

2. Naisasagawa ang pang-araw-araw na gawain ng may kasiyahan

3. Nakagagawa ng may kusa 4. Nakagagawa nang nag-iisa 5. Nakahihingi ng pahintulot sa paggamit ng laruan/gamit ng

iba

Ang bata ay nakapagpapakita

ng pagmamahal at paggalang sa

kapwa.

8


LAWAK (Component)


Ang bata ay nakapagpapakita ng pagmamalasakit sa kalinisan at kaayusan ng kapaligiran.

Pangangalaga sa Sariling Kapaligiran

1. Napananatiling malinis ang sariling kapaligiran

pagtulong sa mga simpleng gawain gaya ng - pagwawalis ng sahig/bakuran, - pagpupunas ng upuan/mesa/ kasangkapan

pagtapon ang basura sa tamang lalagyan 2. Nakatutulong sa pagpapanatiling malinis at malusog sa

mga alagang hayop

paglilinis sa tirahan

pagpapaligo

pagpapakain

pag-iwas sa pananakit 3. Naipakikita ang pagtulong at pangangalaga sa kapaligiran

pagdidilig

pag-alis ng mga damo at kalat

pag-iwas sa pagsira ng halaman gaya ng pagpitas, paghampas, pagtapak, pagbunot

4. Pagpapahalaga sa Panginoon (Pang-Ispiritwal)

Ang bata ay nakapagpapakita ng pagmamahal sa Panginoon.

Pagmamahal sa Panginoon

1. Naipakikita ang pagmamahal sa Panginoon

pagsama sa nakatatanda sa wastong oras ng pagsamba

paggalang sa mga pook-dalanginan hal. - pagiging tahimik - pagpapanatiling malinis - pagsusuot ng angkop na kasuotan

maayos na pagkilos sa pook-sambahan - pagluhod / pagtayo/pagyuko - pag-awit / pagsunod sa gawain sa seremonya

2. Naipakikita ang pagmamahal sa mga likha ng Panginoon

9


LAWAK (Component)


alagang hayop at ibon

halaman sa paligid

5. Pananagutang Panlipunan Ang bata ay nakapagpapakita ng

malasakit sa kapwa.

Pagmamalasakit sa

Kapwa

1. Naibabahagi ang sariling gamit kung kinakailangan tulad ng pagkain, laruan, gamit sa paaralan at iba pa

2. Naibabahagi ang aral mula sa kuwentong narinig 3. Tumutulong nang kusa sa panahon ng pangangailangan 4. Isinasaalang-alang ang damdamin ng iba at

nakapagbibigay saya sa kapwa

Ang bata ay nakikisali ng may sigla

sa mga pangkatang gawain.

Pagkamatulungin

1. Nakatutulong sa mga gawaing-tahanan na kayang gawin 2. Nakikisali nang masigla at may kusa sa pangkatang

gawain 3. Nakatutulong sa iba sa pagtupad ng kani-kaniyang gawain 4. Nagagampanan nang masaya at may kawilihan ang

ibinahaging gawain ng guro/kamag-aral 5. Nakagagawa nang mahusay kasama ang iba 6. Nakikiisa / Nakatutulong palagi sa mga gawain ayon sa

kahilingan ng nakatatanda

6 Pagkamakabansa/ Pagkamakabayan

Ang bata ay nakapagpapakita

ng pagmamahal at pagmamalaki sa sariling bansa/bayan.

Pagmamahal sa Bayan 1. Nakikilala ang pangunahing pambansang sagisag

pagkilala sa watawat bilang sagisag ng bansa

pagkilala na ang Lupang Hinirang ay ang Pambansang Awit ng Pilipinas

2. Naipakikita ang paggalang sa pambansang watawat at sa Pambansang Awit

pagtayo nang tuwid na nakalagay ang kanang kamay sa dibdib

pagsabay sa maayos na pag-awit ng Lupang Hinirang 3. Naipagmamalaki ang gawang-Pilipino

10

MATRIX OF KALUSUGANG PISIKAL AT PAGPAPAUNLAD SA KAKAYAHANG MOTOR

Batayan/Kaugnay na Batayan (Domain/Sub-Domain)

Lawak (Component)

Mga Kasanayan/Palatandaan (Competencies/Indicators)

Kalusugang Pisikal at Pagpapaunlad sa

Kakayahang Motor

Kalusugang Pisikal

Kaangkupang Pisikal

(Physical Fitness)

1. Nakasasali sa mga laro at iba pang paraan ng

ehersisyo 2. Naisasagawa ang mga payak na kalisteniks 3. Nakapagmamartsa ng naaayon sa ritmo 4. Nakaaakyat ng sampung hakbang nang tuluy-tuloy

Kaunlarang Motor

Kasanayang “Gross

Motor”

1. Naigagalaw ang katawan sa pagtugon sa himig at indayog ng musika o tugtugin

2. Naisasagawa ang kilos sa saliw ng mga awitin nang may kasiyahan

3. Naisasagawa ang mga kilos di-lokomotor sa pagtugon sa ritmong mabagal at mabilis

pagbaluktot ng katawan

pag-unat ng katawan

paggalaw ng ulo, kamay at paa

4. Naisasagawa ang mga kilos lokomotor sa pagtugon sa ritmong mabagal at mabilis

paglakad

pagtakbo

pagkandirit

paglundag/pagtalon

paglukso

1. Ang bata ay

nakapagpapakita ng sapat na

lakas na magagamit sa

pagsali sa mga pang-araw-

araw na gawain.

2. Ang bata ay nakapagpapakita

nang maayos na

koordinasyon ng mga galaw

ng katawan.

11


Lawak (Component)


5. Nagagamit ang mga kilos lokomotor at di-lokomotor sa

paglalaro

pag-eehersisyo

pagsasayaw

6. Naipakikita ang panimbang sa pagsasagawa ng iba’t ibang kilos ng katawan :

paglukso-luksong paghahalinhinan ng mga paa (skipping)

pagtulay nang di natutumba sa tuwid na guhit

pag-akyat at pagbaba sa isang bagay o lugar

Kaunlarang Motor

Kasanayang “Fine

Motor”

1. Naisasagawa nang maayos ang sumusunod na kasanayan sa “fine motor”

pagguhit sa hangin

pagguhit ng sariling mukha at iba’t ibang hugis o patterns

pagsulat ng bilang at titik sa “manuscript form” (upper and lower case)

pagsulat ng palimbag sa sariling pangalan

paggupit/pagdikit ng iba’t ibang hugis na may iba’t ibang tekstura

pagpulot ng ipa, palay at iba pang maliliit na bagay sa nililinis na bigas

paghugas ng mga kagamitan sa bahay/paaralan tulad ng baso, plato at plorera

paglaba ng maliliit na damit

pag-alis/pagpalit ng takip ng lalagyan

pag-alis ng balot ng pagkain

pagbukas ng pahina ng libro

pagkopya ng mga bahagi ng larawan, hugis at titik

pagbutones o pag-“zipper” ng damit at pagtali ng sapatos

pagbuhos ng inumin sa lalagyan na walang natatapon

3. Ang bata ay nakagagamit ng mga

kamay at daliri nang maayos.

12


Lawak (Component)


Kalusugan at Pangangalaga sa Sarili

(Health and Personal Care)

Kakayahan sa Araw-araw

na Pamumuhay

(Daily Living Skills)

1. Naisasagawa ang mga gawain sa paghahanda sa sarili

paglilinis ng katawan/paliligo nang nag-iisa

paghugas ng mga kamay bago at pagkatapos kumain

pagsisipilyo matapos kumain

pagsusuklay

pagpuputol/paglilinis ng kuko

pagpapalit ng damit

pagkain nang nag-iisa

pag-ayos ng sarili nang walang katulong

pagtugon sa personal na pangangailangan nang nag-iisa

Hal. pag-ihi pagdumi

paghugas ng mga kamay pagkatapos gumamit ng palikuran

2. Naaalagaan ang mga pansariling kagamitan sa paglinis at pag-aayos ng katawan

Kaligtasan (Safety)

Kagawiang

Pangkaligtasan

1. Naisasagawa ang pag-iingat upang maiwasang masaktan

pag-iwas sa paglalagay ng maliit na bagay sa bibig, ilong at tainga

pag-iwas sa paglalaro ng matutulis/matatalim na bagay tulad ng kutsilyo, tinidor at gunting

pag-iwas sa paglalaro ng posporo

maingat na pag-akyat at pagbaba sa hagdanan

pagtingin sa kaliwa’t kanan bago tumawid sa daan

pananatiling kasama ng nakatatanda sa matataong lugar

2. Naipakikita ang pagmamahal sa sariling kaligtasan 2.1 Naipakikita ang di pagsang-ayon sa paghipo ng ibang tao sa alinmang bahagi ng katawan

4. Ang bata ay nakapagsasagawa ng

mga pangunahing kasanayan sa

pansariling kalinisan.

5. Ang bata ay nakapagsasagawa ng pangangalaga sa sarili upang maiwasan ang kapahamakan.

13

MATRIX OF PAGPAPAUNLAD SA KAKAYAHANG SOSYO-EMOSYUNAL

BATAYAN/KAUGNAY NA BATAYAN (Domain/Sub Domain)

LAWAK (Component)

MGA KASANAYAN/PALATANDAAN (Competencies/Indicators)

PAGPAPAUNLAD SA KAKAYAHANG SOSYO-EMOSYUNAL Emosyonal

Ang bata ay nakapagpapahayag ng iba’t ibang damdamin. Ang bata ay nakapagpapahayag ng kakayahang mapigil ang mga damdamin at emosyon at nakasusunod sa mga pang-araw-araw na gawain/tuntunin. Ang bata ay nakauunawa at nakapagpapakita ng sariling emosyon.

Pagpapahayag ng Emosyon

1. Nakikilala ang mga pangunahing emosyon

tuwa, takot, galit

hiya, inis, inggit at selos 2. Naipakikita ang mga positibong damdamin

katuwaan – tumatawa, lumulundag, humahalakhak, humahagikhik, pumapalakpak

3. Naipakikita ang mga negatibong damdamin

kalungkutan – umiiyak, di-pagkibo, malungkot na mukha, nakasimangot

pagkatakot – umiiyak, nanginginig, sumisigaw 1. Nakasusunod sa regular na talatakdaan/iskedyul 2. Nakahihintay ng kanyang pagkakataon 3. Naihihinto ang sumpong (tantrums) sa pamamagitan ng

tulong ng mga nakatatanda 4. Naipakikita ang kakayanan na pigilan ang kanyang galit at

pagkadismaya

kapag pinapakiusapan ng mga nakatatanda sa harap ng iba

kapag naipaliwanag ang dahilan 5. Naipakikita ang kahandaan sa pagsubok ng isang

gawaing di tiyak ang kalalabasan upang matuto 6. Naipakikita ang kahandaan na humarap sa isang gawain

na may matatag na loob 1. Naipakikita ang tiwala sa sarili sa pakikilahok sa mga

pangkatang gawain 2. Naipakikita ang kasiyahan/katuwaan sa kanyang mga

ginawa

14


LAWAK (Component)


Emosyunal

Pag-unawa sa Emosyon ng Iba

1. Naipahihiwatig ang akma at katanggap-tanggap na

reaksiyon sa damdamin ng iba (hal. hindi pagtawa sa batang nadapa)

2. Naipakikita ang paggalang sa karapatan at pag-aari ng iba (hal. pagpapaalam, paghihintay, hindi pagsira sa gamit ng iba)

3. Naisasaalang-alang ang damdamin ng iba

nagbibigay ng mungkahi

hinahawakan ang kamay

inaaliw ang kalaro 4. Nararamdaman at nakikisali sa kasiyahan/nakikiramay sa

kalungkutan ng iba

Sosyal

Pagkilala sa Sarili (Emerging Sense of Self)

1. Nakikilala ang sarili

pangalan at apelyido

kasarian

gulang

gusto/di-gusto 2. Nailalarawan ang sarili sa iba 3. Nasasabi ang mga kayang gawin at katangian

pag-awit

pagsayaw

pagkamatulungin

4. Nailalarawan ang nagagawa ng mga tagapag-alaga at kung ano ang kanilang gusto/di-gusto

Nanay

Tatay

Lola 5. Nakapagbibigay ng dahilan at naipagtatanggol kung bakit

niya ginawa ang isang bagay 6. Nasasabi ang kanyang mga pangangailangan nang walang

pag-aalinlangan 7. Nakahihingi ng paliwanag sa mga hindi naiintindihan 8. Naipahihiwatig ang mga di-gusto (hal. ayaw) sa magandang

pamamaraan

Ang bata ay nakapagpapahiwatig ng kaalaman tungkol sa sarili at mga gawain ng mga tao sa kanyang kapaligiran.

Ang bata ay nakapagpapakita ng pagtanggap at pag-unawa ng emosyon ng ibang tao at nakapagpapahiwatig ng pagdamay sa damdamin ng iba (empathy).

15


LAWAK (Component)


Sosyal

Pagbuo ng Relasyon o Kaugnayan (Relationship with Others)

1. Naipadadama at naipakikita ang pagmamahal sa mga nakatatanda at mga bata

Pinakikinggan ang mga mungkahi ng mga katangi-tanging nakatatanda at mga bata

Pinakikita ang interes sa iniisip at ginagawa ng mga nakatatanda at mga bata

Pagbibigay ng pagkain, aklat at laruan sa mga nakatatanda at mga bata

Pakikipaglaro nang madalas sa mga nakatatanda at mga bata

Pagpapahihiwatig ng kalungkutan, takot at galit kung naihihiwalay sa mga nakatatanda at mga bata ng matagal na panahon

Pakikipag-ugnayan sa mga Nakatatanda

1. Napapahalagahan ang mga kaisipan at karanasan ng mga

nakatatanda sa pamamagitan ng

pakikinig

pagtatanong 2. Naipakikita ang pakikisalamuha sa mga nakatatanda sa

pamamagitan ng pakikipag-usap at pakikipaglaro 3. Nakahihingi ng tulong sa mga nakatatanda kung

kinakailangan 4. Naipahahayag nang maganda ang mga damdamin na may

kinalaman sa mga pangyayari sa paaralan at kapaligiran 5. Nililinaw muna ang mga tuntunin at mga gawain bago

sundin/gawin

Pakikipag-ugnayan sa Ibang Bata

1. Nakapagsisimula ng laro 2. Nakikipaglaro sa dalawa o tatlong bata na gamit ang isang

laruan 3. Nakikiisa sa kapwa bata sa paglalaro 4. Naipakikita ang maayos na pakikitungo sa kapwa bata sa

pamamagitan ng paghawak ng kamay, pagyakap at paghalik 5. Nakikipag-usap sa ibang mga bata 6. Nakahihingi ng pahintulot na gamitin ang laruan na

ginagamit ng isang bata 7. Nakikipaglaro ng patas sa mga kalaro sa mga pangkatang

laro (hal. hindi nandadaya para manalo)

Ang bata ay nakapag-uugnay ng magandang relasyon sa kanyang tagapag-alaga, mga nakatatanda at kapwa bata.

Ang bata ay natututo ng positibong pakikipag-ugnay at pakikisalamuha sa mga nakatatanda.

Ang bata ay nakikipaglaro at positibong nakikisalamuha sa ibang bata.

16


LAWAK (Component)


Pagbibigay ng Halaga sa Pagkakaiba

1. Nasasabi ang pagkakaiba ng edad/gulang ng tao (hal.

matanda, bata) 2. Nakikita ang pagkakaiba ng kalagayan sa buhay ng mga tao

(hal. “Bakit may namamalimos na bata sa kalsada?) 3. Naipahihiwatig ang kanyang interes sa pagkakaiba ng tao sa

pamamagitan ng pagtatanong 4. Nakapagtatanong tungkol sa pagkakaiba ng wika at

kaugalian sa pamayanan (hal. baryo, probinsya, lungsod) 5. Nasasabi ang pagkakaiba ng mga tao sa pamilya, paaralan,

pamayanan at simbahan

relihiyon

wika

kasuotan

kaugalian 6. Naigagalang ang mga kasambahay at taong mahihirap (hal.

pakikipag-usap sa kanila sa magandang paraan)

Pakikiramdam (Sensitivity)

1. Nagagamit ang mga palatandaan tulad ng

kung kailan dapat tumahimik/magsalita/makipag-usap

mga bagay na dapat at di dapat sabihin lalo na sa mga taong hindi kasali sa pamilya

biglang pagbabago ng kondisyon (mood) ng tagapag-alaga at ibang tao na nakapalibot sa kanya

kung siya ang dahilan sa pag-init ng ulo ng mga nakatatanda (hal. makulit) at alam niya kung kailan siya dapat tumigil

kung kailan siya dapat kumilos bilang lider o bilang tagasunod

kung kailan siya dapat magbigay/tumanggap

Nakakikilala at naigagalang ang mga pagkakapareho at pagkakaiba ng tao, wika at kultura.

Nakakukuha ng sosyal na palatandaan (social cues) sa kanyang kapaligiran upang maiangkop ang kanyang mga kilos.

17

MATRIX OF SENSORY PERCEPTION


LAWAK (Component)


COGNITIVE DEVELOPMENT

Higher-Order Mental Abilities

.

Concept Formation

1. Ask questions about objects and materials in the surroundings

( what, why, how questions, etc.) 2. Use one or more senses to observe objects and

materials 3. Identify objects and materials observed using one

or more senses 4. Sort objects and materials according to physical

characteristics 5. Ask questions about earth, moon, sun and stars 6. Use one or more senses to observe the earth,

moon, sun and stars 7. Identify objects in the sky during day and night

1. Identify the human body parts 2. Tell the uses of each body part 3. Identify ways to care for the body 4. Talk about animals that can be pets 5. Talk about the basic needs of pets 6. Identify other common animals 7. Talk about common plants 8. Discuss what plants need in order to grow 9. Ask questions about plants and animals 10. Use one or more senses to observe plants and

animals 11. Tell that plants and animals need air, food and

water 12. Ask questions about growth and changes in plants

and animals 13. Identify ways to care for plants and animals

The child is able to develop basic

concepts pertaining to object

constancy, space, time, quantity,

and uses these as the basis for

categorizing materials in his/her

environment.

The child is able to develop basic concepts pertaining to living things.

18


LAWAK (Component)


Cause-effect relationships

1. Manipulate things to see what happens (e.g. dismantling and assembling of toys, rolling a ball, etc.)

2. Record information from an experience (e.g. drawing, storytelling, writing)

3. Ask questions and find answers through active exploration

4. Make guesses about what might happen 5. Make reasonable explanations independently 6. Tell why things happen

Identify the cause given events through pictures

Identify the effect given events through pictures

Planning and organizing 1. Relate experiences in a logical sequence 2. Tell what is missing in a picture, event, story 3. Figure out how to complete a pattern

Tell what will happen next

Logical Reasoning 1. State opposite relationship (e.g. A dog is big. A mouse is small.)

2. Prepare everything he/she needs before starting an activity (e.g. cleaning, dressing up, setting the table)

3. Plan how he/she will carry out an activity with teacher guidance (e.g. organizing books and toys, watering plants without spilling or getting wet)

4. Plan how he/she will carry out an activity without teacher guidance

The child is able to understand

cause and effect relationships.

The child is able to follow the logic

of events to make logical

conclusion.

The child is able to plan and

organize a complex activity.

19

MATRIX ON NUMERACY


LAWAK (Component)


COGNITIVE DEVELOPMENT Higher Order Mental Activities

The child is able to develop basic concepts pertaining to object constancy, quantity and uses these as the basis for categorizing materials in his/her environment.

Concept Formation

1. Identify objects according to

color

shape

size

length

height

weight

position

2. Label objects according to

color

shape

size

length

height

weight

position

3. Compare/differentiate objects according to

color

shape

size

length

height

weight

position

4. Compare/differentiate quantity of two or more sets of objects

empty/not empty

many/few

more/less

most/least

as many as

20


LAWAK (Component)


5. Classify objects according to a particular criterion 6. Arrange objects in sequence according to a particular

criterion 7. Identify sets of objects with the same pattern of

arrangement/design 8. Identify the missing object/symbol in a given pattern 9. Create own patterns with a variety of materials 10. Identify position of a particular object in a sequence

ordinal numbers (i.e. first, second, etc.)

first and last object/letter

Number Concept

The child is able to understand numbers and demonstrate knowledge in identifying numbers up to 20 including money.

Numbers and Operations

1. Match objects in one to one correspondence 2. Identify the number of objects in a set 3. Associate numbers with sets having objects 0 to 20 4. Identify greatest/least of 3 sets with three or more objects 5. Count objects by 1’s up to 20 6. Read numbers 0-20 7. Write numbers 0-20 8. Compare two numbers using the expression “more than”

and “less than” 9. Identify the greatest/least of three or more

numbers/numerals 10. Arrange three or more numbers in one-more order/one-

less order 11. Arrange three or more numbers from least to

greatest/greatest to least 12. Identify the missing number in sequence 13. Apply number and counting concepts in daily life 14. Identify 5-, 10-, 25- centavo and 1-, 5-, 10- peso coins 15. Identify which coin has more/lesser value 16. Identify which of the three or more coins has the

most/least value 17. Apply the use of money in daily life

21


LAWAK (Component)


Computation

The child is able to understand and perform addition and subtraction.

1. Join two sets of objects to show addition 2. Add one- to two- digit numbers with sums not more than

20 3. Remove a subset from a given set to show subtraction 4. Subtract one- to two- digit numbers with minuends not

more than 20

Measurement

The child is able to know the concepts of size, length, height and volume, and time.

Measurement (Non-Standard)

Time

1. Use non-standard measuring tools in play activities (e.g. cup, palm, drinking straw)

2. Use approximate measures of familiar objects (e.g. length of hair, weight of rock)

3. Estimate size, length, weight, height and volume (e.g. I’m tall as that shelf)

1. Tell the time of day when activities are being done 2. Tell which activities take longer or shorter time (e.g.

walking, riding in going to school)

22

MATRIX MALIKHAING SINING


LAWAK (Component)


PAGPAPAUNLAD NG KAKAYAHANG PAG-IISIP Malikhaing Sining (Biswal)

Ang bata ay nakapagpapahayag ng mga ideya at damdamin sa pamamagitan ng pagsisimbolo at malikhaing gawain (biswal).

Malikhaing Pagpapahayag

A. Napauunlad ang pagkamalikhain at naipahahayag ang mahalagang ideya o bagay sa pamamagitan ng mga karanasan ng malayang paggamit ng ibat-ibang:

* elemento ng sining (kulay, value, linya, hugis, porma, tekstura, espasyo)

* midya, estilo at disenyo 1. Naipahahayag ang kaisipan at imahinasyon sa

pamamagitan ng sarili at malayang pamamaraan sa:

pagbakat sa papel ng mga bahagi ng katawan tulad ng kamay at paa

paglikha ng balangkas ng sariling katawan sa pamamagitan ng pagbakat, pagguhit at pagpinta

paglikha ng dekorasyon sa “name tag”

pagguhit at pagpinta ng sariling mukha mukha ng kaibigan

2. Naipakikita ang pagkamalikhain sa iba’t ibang paraan sa pamamagitan ng:

paggamit ng iba’t ibang kulay sa pagguhit/pagpinta ng mga linya

paggupit/pagdikit ng iba’t ibang hugis na may iba’t ibang tekstura

pagbubuo ng mga nakikitang nakabukas na simbolo katulad ng na maaaring maging o , gamit ang lapis o krayon

23


LAWAK (Component)


3. Naipakikita ang pagkamalikhain sa paggamit ng iba’t ibang materyales at pamamaraan sa sining

pagtitiklop ng papel

pagpipilas/pagdidikit ng papel

pagkuskos ng krayon sa papel na nakapatong sa iba’t ibang teksturang makikita sa paligid Halimbawa: semento, banig, basket, pera, dahon, atbp.

pagpipinta sa pamamagitan ng daliri, kamay, paa at siko

paghuhugis/pagmomolde ng luwad (clay) sa nais na anyo

paglimbag ng mga pangkaraniwang bagay sa paligid (hal. dahon, bato, patpat, atbp)

4. Naipakikita ang pagkamaparaan sa paggamit ng mga patapong bagay sa paggawa ng mga tatlong dimensyong proyekto

pagmomolde sa luwad

pagdidikit ng 3d-collage

pagpapatung-patong, pagdudugtong at pagdidikit (assemblage) ng mga patapong bagay tulad ng maliliit na kahon ng gamot

5. Naisasagawa ang gawain nang may kasiyahan, buong ingat at linis

B. Nakalilikha ayon sa nalalaman/pinag-uusapan sa sariling pananaw

1. Nabibigyang-pansin ang magagandang bagay na makikita sa

likas na kapaligiran

kapaligirang gawa ng tao 2. Napahahalagahan ang magagandang bagay sa

kapaligiran sa pamamagitan ng iba’t ibang pandama; pandinig, paningin, pang-amoy, panlasa at pandama

3. Nakapagpaplano at naisasagawa ang gawain ng may pag-iingat

24


LAWAK (Component)


MALIKHAING SINING

(MUSIKA AT GALAW)

Ang bata ay nakapagpapahayag ng mga ideya at damdamin sa pamamagitan ng musika at sayaw.

Malikhaing Pagpapahayag

A. Napapaunlad ang pagkamalikhain at naipapahayag ang

mahalagang ideya o bagay sa pamamagitan ng mga karanasan sa malayang paggamit ng iba’t ibang:

* elemento ng musika (ritmo,melodiya, harmonya, timbre, porma, tekstura at dynamics )

* instrumentong pang-musika 1. Naipahahayag ang kaisipan at imahinasyon sa

pamamagitan ng:

pagkanta

pagsayaw 2. Nakapagsasagawa ng karaniwang kilos habang

umaawit o nakikinig sa musika, tulad ng pagmamartsa, pagpalakpak o pagtapik ng pulso ng awit/tugtugin

3. Nagagamit ang simpleng instrumentong pangritmo tulad ng bao o patpat sa saliw ng awitin/tugtugin

Napaghahambing ang tono ng dalawang tunog: tunog sa kapaligiran (sasakyan, hangin, tubig atbp)

tunog ng mga hayop (ibon, kalabaw atbp.)

4. Naipahahayag ang damdaming isinasaad ng himig/tugtuging narinig sa pamamagitan ng sariling interpretasyon sa pagsayaw o pag-galaw

5. Nakaaawit ng mga awiting pambata

awiting may kilos (action songs)

nursery rhymes

mga awitin tungkol sa:

sarili/kapwa

pagbati/paggalang

mag-anak/tahanan

pakikisalamuha (socialization) 6. Nakasasayaw ng mga payak na sayaw pambata 7. Nakalilikha ng simpleng himig patungkol sa kanyang

kasalukuyang ginagawa

25


LAWAK (Component)


Hal.: naglalaro ng manika at inaayusan ang buhok nito, nagtutuhog ng beads habang inaawit ang sariling likhang awit tungkol sa gawain

8. Naipahahayag ang damdaming isinasaad ng kuwento o salita sa pamamagitan ng pag-arte o pagkilos, hal. may baha, may sunog, atbp.

MATRIX OF WIKA, KAHANDAAN SA PAGBASA AT PAGSULAT


Lawak (Component)


Wika, Literasi at Komunikasyon

(Language, Literacy and

Communication)

Sub-Domain 1: Wika

1. Pakikinig (Receptive

Language)

1. Naisasagawa ang wastong pakikinig at nakatutugon

nang tama 2. Nakikilala ang mga likas na tunog/ugong/huni sa

kapaligiran 3. Natutukoy ang iba’t ibang uri ng tunog (malakas,

mahina, mataas, mababa) 4. Natutukoy ang magkakatulad na tunog 5. Nakikilala ang mga tunay na bagay, larawan na

pinanggalingan ng tunog/ugong/huni 6. Nauuri ang mga ugong/tunog/huni sa kapaligiran 7. Nakikilala ang mga tunog ng bawat titik na narinig

/p/,/b//m/

/t/,/d//n/

/l/ /r/ /s/

/c//k/

/w/ /y/

1. Ang bata ay nakatutugon sa pasalita at di-pasalitang pakikipagtalastasan.

26


Lawak (Component)


8. Natutukoy ang mga larawan ng bagay 9. Nakasusunod sa payak na panuto na di

nangangailangan ng hudyat Hal. dalhin ang aklat sa kabilang silid

10. Nauulit ang mga pangungusap na napakinggan

2. Pagsasalita (Expressive Language)

1. Nabibigkas ang mga tunog/huni na napakinggan

huni ng hayop

tunog ng bagay

tunog ng titik

2. Nabibigkas nang wasto ang tunog ng bawat titik ng alpabeto

3. Natutukoy ang bagay nang naaayon sa kinalalagyan

loob/labas - harap/likod

ilalim /Ibabaw - gilid-pagitan 4. Nakapagkukuwento tungkol sa sarili

Nasasabi ang sariling pangalan, gulang, tirahan

5. Nakapagkukuwento tungkol sa pamilya

Nasasabi ang pangalan ng tatay,nanay at mga

kapatid

6. Nagagamit ang magagalang na pananalita at

pagbati sa iba’t ibang situasyon

po/opo

Magandang umaga/hapon po!

Salamat po!

Sori 7. Nabibigkas ang tugma at tula

8. Nasasabi ang mga araw sa isang linggo

9. Nasasabi ang mga pangalan ng mga buwan sa

isang taon

10. Naisasalaysay nang malinaw ang pangyayari

11. Nakakalahok nang masigla sa pangkatang usapan

2. Ang bata ay

nakapagpapahayag ng

kanyang iniisip at

damdamin sa salita at kilos.

27


Lawak (Component)


12. Nagtatanong kung di nauunawaan ang isang salita 13. Nagagamit nang wasto ang mga di nauunawaang

salita 14. Naipahahayag ang damdamin, iniisip at ideya 15. Napaghahambing ang karanasan at pangyayari o

kalagayan

Sub-Domain 2: Pagbasa

Kahandaan sa Pagbasa

1. Nasasabi ang kaliwa at kanan ng sarili 2. Nasasabi ang kaliwa at kanan ng taong kaharap 3. Naisasagawa ang wastong galaw at hagod ng mata sa

pagbasa kaliwa – pakanan itaas – pababa

4. Napagsusunud-sunod ang mga bagay, larawan, sagisag at titik

5. Nakikilala ang mga pamilyar na logo na nakikita sa mga anunsiyo

6. Nakikilala ang iba’t ibang palatandaan (signage) Hal. Hinto-Takbo

7. Natutukoy ang bahaging kulang o nawawala sa isang tunay na bagay/larawan

8. Napag-uugnay-ugnay ang mga bagay-bagay Hal. plato at kutsara

9. Nakikilala ang magkakatulad na bagay/larawan/titik

10. Natutukoy ang naiibang bagay/ larawan/titik

11. Naiuugnay ang larawan sa salita 12. Naiuugnay ang simulang tunog ng ngalan ng bagay o

titik 13. Nakikilala ang malaki at maliit na titik 14. Napagtatambal-tambal ang mga salitang

magkakatulad na binubuo ng 2-4 na titik

1. Ang bata ay

nakapagpapamalas nang

wastong ayos at paraan sa

kahandaan sa pagbasa.

28


Lawak (Component)


15. Nabubuksan at naiisa-isa ang mga pahina ng aklat mula simula hanggang katapusan 16. Nababasa ang mga kuwentong larawan mula sa kaliwa-kanan; itaas-pababa 17. Nakikilala ang mga salitang gamitin sa pamamagitan ng sight word technique 18. Nababasa ang mga payak na salitang binubuo ng katinig-patinig-katinig sa pamamagitan ng larawan at configuration clues 19. Nababasa ang mga payak na salitang binubuo ng katinig-patinig-katinig sa pamamagitan ng larawan at configuration clues 20. Nakikilala ang magkakatulad na salitang binubuo ng 3- 4 na titik

Pagpapaunlad ng Talasalitaan

1. Natutukoy ang magkakatugmang salita 2. Nakikilala ang mga salitang magkasingkahulugan 3. Nakikilala ang mga salitang magkasalungat ang

kahulugan 4. Nakapagbibigay ng mga halimbawa ng mga salitang

magkatugma/magkasintunog

Pag- unawa

1. Nakasusunod sa simpleng panuto 2. Naibibigay ang pangunahing diwa ng

larawan/kuwento 3. Nasasagot ang mga tanong tungkol sa mga larawan/

kuwento 4. Naibibigay ang mga detalye ng kwento 5. Napagsunud-sunod ang mga pangyayari sa kuwento

sa tulong ng mga larawan 6. Nasasabi kung ano ang maaaring mangyari sa

kuwento

2. Ang bata ay nakagagamit ng

mga salita sa paglalarawan ng

nakita/namasid.

3. Ang bata ay nakauunawa sa

pagbasa ng payak na

babasahin at nasasabi sa iba

ang kaisipan at ideya mula sa

binasa.

29


Lawak (Component)


Sub-Domain 3: Pagsulat

Kahandaan sa Pagsulat

1. Nakahahawak nang wasto ang lapis

2. Nakaguguhit ng mga linya nang:

patayo

pahalang

pahilis

pakurba

3. Nakababakat ng mga titik na may tuwid na guhit I, E,

F, L, H, T

4. Nakababakat ng mga titik na may makahalong tuwid

at pahilis na guhit V, N, A, X, K, M, W, Y, Z

5. Nakababakat ng mga pabilog na titik gaya ng C, G,

O, S

6. Nakasusulat nang palimbag ng malalaking titik sa

alpabetong Filipino

7. Nakasusulat nang palimbag ang maliliit na titik ng

alpabetong Filipino

8. Nakasusulat ng wastong pagkakasunod-sunod ang

mga titik ng alpabeto

9. Nakababakat ng mga titik ng sariling pangalan

10. Nakasusulat nang wasto ang sariling pangalan nang

may tularan

11. Nakakakopya ng mga salita

Ang bata ay nakakokpya at

nakasusulat ng mga payak na salita.

30

MATRIX OF LANGUAGE, LITERACY, AND COMMUNICATION


LAWAK (Component)


LANGUAGE, LITERACY, AND COMMUNICATION

COMMUNICATION

Listening (Receptive Language)

1. Demonstrate proper listening and respond appropriately

2. Identify sounds produced by different animals and objects in the environment

3. Identify objects and pictures of objects that produce a specific sound

4. Identify similar sounds 5. Differentiate sounds – loud, soft, high, low

a. Examples: meow, meow, zzz-sss 6. Differentiate the sounds heard in the environment 7. Identify the sounds of letters listened to

/p/, /b/, /m/ /t/, /d/, /n/ /l/, /r/ /f/, /v/ /s/,/z/ /sh/, /zh/ /c/, /k/, /q/ /g/, /j/ /w/, /y/ short vowels long vowels

8. Identify the blending of letter sounds in words 9. Identify words that rhyme in songs and poems 10. Tell what the story listened to is all about 11. Note details from a story listened to 12. Follow simple one-step directions

The child is able to distinguish

different types of sounds and

respond accordingly.

31


LAWAK (Component)


COMMUNICATION Speaking

(Expressive Language)

1. Produce the sound listened to: animal sounds objects in the environment letter sounds (consonant and vowel sounds)

2. Ask and answer questions about oneself

Whats your name?

Where do you live?

How old your are you? 3. Talk about oneself/others/thing using

a and an

this and that

in and on

under and above

front and back

up and down

before and after 4. Use simple greetings and courteous expressions in

appropriate situations

Good Morning!/Afternoon!

Thank You!/You’re Welcome!/

Excuse Me!/I’m Sorry!

Please…./May I….. 5. Recite rhymes and jingles 6. Name the days of the week 7. Name the months of the year 8. Express feelings, thoughts and ideas 9. Compare experiences and events

The child is able to express

one’s feelings, thoughts and

ideas.

32


LAWAK (Component)


COMMUNICATION Vocabulary Development

1. Associate words with pictures 2. Recognize common words through sight word

technique 3. Read simple words with consonant-vowel-

consonant (CVC) pattern through pictures and configuration clues

4. Give examples of synonyms, antonyms and homonyms

5. Give words that rhyme

READING

Reading Readiness

1. Tell which is left or right of oneself 2. Tell which is left or right of other people 3. Demonstrate proper eye movement in reading

from left to right from top to bottom from left to right, top to bottom

4. Sequence objects, pictures, symbols and letters from left to right

5. Read picture stories from left to right; top to bottom 6. Identify similarities in objects/pictures/letter forms 7. Identify difference in objects/pictures/letter forms

similarities/difference in letter forms

upper and lower-case letters

identify the letters that are the same in a group of letters

identify the letter that is different in a group of letters

identify critical letter forms (p,b,d,q), (g and q)

8. Identify missing parts in real objects/pictures 9. Associate objects

Example: spoon and fork, table and chairs, pencil and paper, boy and girl, father and mother, etc.

The child is able to increase

his/her vocabulary for

describing observations.

1) The child is able to

demonstrate reading

readiness skills.

33


LAWAK (Component)


Reading Comprehension

10. Identify words that are same/different Examples: was, saw, was

hut, hot, hut 11. Recognize common words through sight word

technique 12. Read simple words with consonant-vowel-

consonant (CVC) pattern through picture and configuration clues

13. Recognize that written words are separated by spaces

14. Recognize that sentences in print are made up of separate words

15. Read simple phrases and sentences Examples: a book

This is a book. (3-4 words in a sentence)

16. Recognize that printed materials provide information or entertaining stories

17. Handle a book and turn its pages 18. Identify the parts of a book (cover, title page and

body)

1. Give the main idea of the picture/story 2. Note details in pictures

a. solo picture b. composite picture

3. Note details in story read

Identify story grammar (setting, character, time,

Recall main facts from a story 4. Follow simple directions 5. Arrange the events in the story read thru picture 6. Tell what will happen 7. Repeat 2-step directions and request

2) The child is able to

comprehend simple texts and

relate one’s thoughts and ideas

from books read, pictures,

experiences to others.

34


LAWAK (Component)


Writing Readiness

1. Develop fine motor skills

Hold pencil properly

Scribble spontaneously

Make vertical, horizontal and curve lines

2. Write letters of the alphabet in manuscript using models

Trace and write letters of the alphabet written in straight lines I, F, E, L, H, T

Trace and write letters of the alphabet with a combination of straight and slanting lines V, N, A, X, Z, K, M, W, Y

Trace and write letters with combination of straight and curved lines D, B, P, R, U, J

Trace and write letters with rounded strokes C, G, O, Q, S

3. Write the letters of the alphabet in upper and lower case

4. Trace one’s name 5. Write one’s name 6. Copy words

The child is able to copy and

write simple words.

WRITING

Competencies for Five Year Old FINAL May 7, 2009

Documents

Transcript of Competencies for Five Year Old FINAL May 7, 2009