Comparative Legilinguisticslegilinguistics.amu.edu.pl/NUMERY/Comparative 22.pdf · Dwudziesty drugi...

Volume 22/2015

Comparative Legilinguistics

International Journal for Legal Communication

Institute of Linguistics Faculty of Modern Languages and Literature

Adam Mickiewicz University Pozna, Poland

INSTITUTE OF LINGUISTICS LABORATORY OF LEGILINGUISTICS

www.legilinguistics.amu.edu.pl KOMITET REDAKCYJNY/EDITORIAL BOARD

Editor-in-chief: Aleksandra Matulewska Co-editor: Paula Trzaskawka

Co-editor of the Online Version: Paulina Nowak-Korcz Sekretarze/Assistants: Karolina Gortych-Michalak, Joanna Grzybek, Karolina Kaczmarek,

Joanna Nowak-Michalska External Members of the Editorial Board and Reviewers

ucja Biel, PhD, University of Warsaw, Poland Christos Bintoudis, PhD, Greece/Poland

Susan Blackwell, PhD, University of Birmingham, UK Sheng-Jie Chen, PhD, National Taiwan University of Science and Technology, Taiwan

Ewa Kociakowska-Okoska, PhD, Nicolaus Copernicus University, Toru, Poland Professor Larisa Krjukova, Tomsk State University, Russia

Artur Kubacki, PhD, Pedagogical University of Krakw, Krakw, Poland Professor Lavinia Dan, Ovidius University, Constana, Romania Professor Natalja Netunajeva, Public Service Academy, Estonia

Kiriakos Papoulidis, PhD, Greece/Poland Professor Fernando Prieto Ramos, FTI, Universit de Genve, Switzerland

Professor Judith Rosenhouse, Swantech - Sound Waves Analysis and Technologies, Ltd. (before retirement: Technion I.I.T., Haifa, Israel)

Section editor: Paulina Skorupska Technical editors: Paula Trzaskawka, Paulina Skorupska, Aleksandra Iowiecka

Linguistic editors: Jamila Oueslati for Arabic and French, Ya Nan Zhang for Chinese, Karsten Dahlmanns for German, Piotr Wierzcho for Polish, Swietana Ga

for Russian, Eva Mara Rufo Snchez-Romn for Spanish

Adres Redakcji/Editorial Office Instytut Jzykoznawstwa

Pracownia Legilingwistyki al. Niepodlegoci 4, pok. 218B

61-874 Pozna, Poland [email protected]

Wydanie publikacji dofinansowa Instytut Jzykoznawstwa

Czasopismo znajduje si na licie ministerialnej czasopism punktowanych z 2013 roku z liczb 7 punktw.

The issue has been published with financial grant from the Institute of Linguistics, Poland. The paper version serves referential purposes.

Wersja papierowa jest wersj referencyjn czasopisma Copyright by Institute of Linguistics

Printed in Poland

ISSN 2080-5926 e-ISSN 2391-4491

Nakad 60 Egz. Redakcja i skad: Pracownia Legilingwistyki

Druk: Zakad Graficzny Uniwersytetu im. A. Mickiewicza

3

Table of Contents

Preface ARTICLES

1. Legal terminology Yuki HORIE and Paula TRZASKAWKA (Poland) The features of

the Japanese and Polish language of law Paulina SKORUPSKA (Poland) The Rights of Usufruct and

Easement in Poland and China 2. Korean Legilinguistics Bernadetta BAAZY (Poland) Names of penalties in Republic of

Koreas Penal Code in Korean-Polish translation Kyong-geun OH (Poland) Evolution of official language in Korea

3. Legal translation Bogdan NOWICKI (Poland) Translation of Vietnamese contracts

for distribution of the succession estate into Polish Daria ZOZULA (Poland) Indonesian Power of Attorney and its

Polish translation Selected issues and translation problems

4. Reviews Mariusz JAKOSZ: A review of Jak sporzdza tumaczenia

powiadczone dokumentw? Przekady tekstw z Wyboru polskich i niemieckich dokumentw do wicze translacy-jnych z komentarzem/Wie fertigt man beglaubigte bersetzu-ngen von Urkunden an? Kommentierte bersetzungen zu den Texten aus der Auswahl polnischer und deutscher Dokumente fr Translationsbungen by Karsten DAHLMANNS, Artur Dariusz KUBACKI

Artur KUBACKI: A review of Das Notationssystem von Heinz Matyssek. Die Realitt seiner Anwendung und sein generatives Potenzial beim Konsekutivdolmetschen by Lucyna KRENZ-BRZOZOWSKA

Paula TRZASKAWKA: A review of J zyk w prawie administracji i gospodarce edited by Kazimierz MICHALEWSKI

5

7

25

43

65

77

93

105

109

113

4

Spis treci

Wstp

Wprowadzenie ARTYKUY

1. Terminologia prawna i prawnicza Yuki HORIE i Paula TRZASKAWKA (Polska) Cechy japoskiego

i polskiego jzyka prawa Paulina SKORUPSKA (Polska) Prawa uytkowania i suebnoci

w Polsce i w Chinach 2. Legilingwistyka koreaska Bernadetta BAAZY (Polska) Nazewnictwo kar w kodeksie

karnym Republiki Korei w aspekcie tumaczeniowym koreasko-polskim

Kyong-geun OH (Polska) Ewolucja jzyka urzdowego w Korei 3. Przekad prawniczy i tumaczenie prawnicze Bogdan NOWICKI (Polska) Przekad wietnamskich umw o dzia

spadku na jzyk polski Daria ZOZULA (Polska) Rnice jzykowe, kulturowe i systemowe

w przekadzie indonezyjsko-polskim na przykadzie wybranych fragmentw penomocnictwa szczeglnego

4. Recenzje Mariusz JAKOSZ: Recenzja ksiki Jak sporzdza tumaczenia

powiadczone dokumentw? Przekady tekstw z Wyboru polskich i niemieckich dokumentw do wicze translacy-jnych z komentarzem/Wie fertigt man beglaubigte bersetzu-ngen von Urkunden an? Kommentierte bersetzungen zu den Texten aus der Auswahl polnischer und deutscher Dokumente fr Translationsbungen Karstena DAHLMANNSA i Artura Dariusza KUBACKIEGO

Artur KUBACKI: Recenzja ksiki Das Notationssystem von Heinz Matyssek. Die Realitt seiner Anwendung und sein gene-ratives Potenzial beim Konsekutivdolmetschen Lucyny KRENZ-BRZOZOWSKIEJ

Paula TRZASKAWKA: Recenzja ksi ki pod redakcj Kazimierza MICHALEWSKIEGO Jzyk w prawie, administracji i go-spodarce

5

7

25

43

65

77

93

105

109

113

5

Wstp

Dwudziesty drugi tom Comparative Legilinguistics zawiera sze artykuw i jedn recenzj. W pierwszym bloku tematycznym znalazy si dwie prace dotyczce terminologii prawnej i prawniczej. Yuki HORIE i Paula TRZASKAWKA (Cechy japoskiego i polskiego jzyka prawa) omawiaj cechy jzyka prawa w japoskim i polskim jzyku prawnym i prawniczym. Paulina SKORUPSKA (Prawa uytkowania i suebnoci w Polsce i w Chinach) porwnuje terminologi dotyczc uytkowania oraz suebnoci w Polsce i w Chinach. Drugi blok tematyczny zawiera dwie prace dotyczce legilingwistyki koreaskiej. Bernadetta BAAZY (Nazewnictwo kar w kodeksie karnym Republiki Korei w aspekcie tumaczeniowym koreasko-polskim) dokonuje prby tumaczenia prawniczego w odniesieniu do koreasko-polskiej pary jzykowej w zakresie prawa karnego materialnego, a dokadniej w zakresie nazewnictwa kar kryminalnych. Kyong-geun OH (Ewolucja jzyka urzdowego w Korei) podejmuje temat genezy i ewolucji jzyka i pisma w Korei. Autor przedstawia histori pisma, stylw pimienniczych oraz prb zapisywania jzyka koreaskiego zapoyczonymi znakami chiskimi, ktra swj fina ma w stworzeniu nowego alfabetu. Trzeci blok tematyczny, w ktrym znalazy si dwie prace, jest powicony przekadowi prawniczemu. Bogdan NOWICKI (Przekad wietnamskich umw o dzia spadku na jzyk polski) przedstawia porwnanie wietnamskich i polskich umw o dzia spadku. Autor koncentruje si na dokumentach spadkowych, w tym na umowie o dzia spadku, w oparciu o analiz tekstw porwnywalnych. Ponadto badanie wykazao do due podobiestwo na poziomie skadniowym i semantycznym w obu jzykach. Daria ZOZULA (Rnice jzykowe, kulturowe i systemowe w przekadzie indonezyjsko-polskim na przykadzie wybranych fragmentw penomocnictwa szczeglnego) analizuje teksty indonezyjskiego penomocnictwa szczeglnego oraz tekstu jego tumaczenia na jzyk polski. Autorka prezentuje najciekawsze zagadnienia tumaczenia polsko-indone-zyjskiego na podstawie wybranych klauzul z w/w dokumentu. Analiza poprzedzona jest wprowadzeniem zawierajcym definicje prawne dotyczce tematu penomocnictw. Podsumowujc kad cz analizy, autorka wyciga wnioski o charakterze translacyjnym i proponuje inne moliwe tumaczenia. Ostatnia cz niniejszego tomu zawiera trzy recenzje ksiek, tj. napisan przez Mariusza JAKOSZA recenzj ksiki Karstena DAHLMANNSA i Artura Dariusza KUBACKIEGO pod tytuem Jak sporzdza tumaczenia powiadczone dokumentw? Przekady tekstw z Wyboru polskich i niemieckich dokumentw do wicze translacyjnych z komentarzem/Wie fertigt man beglaubigte bersetzungen von Urkunden an? Kommentierte bersetzungen zu den Texten aus der Auswahl polnischer und deutscher Dokumente fr Translationsbungen, napisan przez Artura KUBACKIEGO recenzj monografii Lucyny KRENZ-BRZOZOWSKIEJ o tytule Das Notationssystem von Heinz Matyssek. Die Realitt seiner Anwendung und sein generatives Potenzial beim Konsekutivdolmetschen oraz Jzyk w prawie administracji i gospodarce pod redakcj Kazimierza MICHALEWSKIEGO recenzja napisana zostaa przez Paul TRZASKAWK. Mamy nadziej, e tom spotka si z przychylnym przyjciem czytelnikw.

7

CECHY JAPOSKIEGO I POLSKIEGO JZYKA PRAWA

Yuki HORIE, dr

Paula TRZASKAWKA, mgr Zakad Legilingwistyki i Jzykw Specjalistycznych

Instytut Jzykoznawstwa Wydzia Neofilologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

al. Niepodlegoci 4, 61-874 Pozna, Poland [email protected]

[email protected] Abstrakt: Temat pracy wybrano, poniewa cechy jzyka prawa nie zostay jeszcze opisane we wskazanej parze jzykowej. Celem pracy jest omwienie tych cech w japoskim i polskim jzyku prawnym i prawniczym. Autorki przedstawiaj cechy jzyka prawa, posugujc si definicjami i przykadami z polskiej i japoskiej ustawy o prawie autorskim i przykadami terminologii narodowej czy sdowej. Owe ustawy, jak i terminologia s zarazem materiaem badawczym. Metoda badawcza, ktra zostaa obrana, opiera si na obserwacji empirycznej wskazanego materiau badawczego. Autorki skupiaj si na omwieniu takich cech, jak: polisemia i homonimia, synonimy, metafory, faux amis czy terminy fachowe/specjalistyczne. Dodatkowo zarysowano rnice pomidzy jzykiem potocznym a jzykiem prawnym i prawniczym. Praca ma charakter pogldowy. Wybrano tylko niektre cechy jzyka prawa. W dalszych badaniach naleaoby poszerzy ten opis o wiksz ilo cech i przykadw. Sowa kluczowe: cechy jzyka, jzyk prawny, jzyk prawniczy, wieloznaczno, polisemia, homonimia, homofony, synonimia, metafory, eufemizmy, archaizmy, termin fachowy, zapoyczenia, jzyk oglny, analiza jzykowa

THE FEATURES OF THE JAPANESE AND POLISH LANGUAGE OF LAW Abstract: The subject of the paper was chosen because the features of language of law have not been described in every language pair yet. The aim of the paper is to discuss the features of the Japanese and Polish language of law. The presented features were taken from Polish and Japanese copyright acts, national terminology and language used in courts. The method focuses on empirical studies. The authors of the paper focus on the following features of language of law: polysemy and homonymy, synonyms, metaphors, false friends (faux amis) or specialized terminology, as well as differences between colloquial language and the varieties of the language of the law. The paper has an outlook nature. Only some features of language of law were chosen. In the nearest future the description of these features should be broadened, as well as the examples. Key words: features of language, language of law, polysemy and homonymy, homophones, synonyms, metaphors, euphemisms, specialized terminology, borrowings, colloquial language, linguistic analysis

Comparative Legilinguistics 22/2015

8

Wprowadzenie Cechy jzyka prawa nieczsto ukazywane s jako istotne czynniki wpywajce na przekad. W artykule zwrcono uwag na istot wybranych cech jzyka prawa w polskim i japoskim jzyku prawnym i prawniczym, na terminologi prawn i prawnicz w parze polsko-japoskiej, w ktrej oba wyej wymienione czynniki mog mie wpyw na przekad. Badania nad polskim jzykiem prawnym i prawniczym s stosunkowo mode, bo rozrnienie na te dwa jzyki zaproponowane przez Wrblewskiego miao miejsce w 1948 roku. Jednake przed tym rokiem polskie prawo posiadao ju wiele archaizmw czy latynizmw, dysponowao swoistymi cechami, ktre wizay si z jzykiem prawnym czy prawniczym, jednak nie byo to nazwane specjalistycznie, tak jak to uczyni Wrblewski. Natomiast systematyzacj zainteresowali si badacze pniejsi, nie tylko z polskiego obszaru, ktrzy powzili trud skategoryzowania pewnych terminw, podziau ich na rne kategorie czy sklasyfikowania ich wedug pewnych zasad (por. Alcaraz i Hughes 2002, Zieliski 2004, Mattila 2006, Cao 2007, Galdia 2009).

Mwic o terminologii japoskiej, w wyniku byskawicznego tumaczenia praw z krajw Zachodu na jzyk japoski w okresie Meiji, prawo to wzbogacio si o liczne neologizmy oraz sowa nieuywane w jzyku potocznym. Jako przyczyn czsto bdnych tumacze poda mona wielk liczb homofonw i homonimw w jzyku japoskim. Jzyk japoski zawiera wiele sw powstaych poprzez skadanie ideogramw przejtych z Chin, czyli zoe (jap. , jukugo). Dopasowywanie znakw o podo-bnych znaczeniach umoliwia powstawanie wyrazw o znaczeniu rnicym si niewielkimi niuansami, co wzbogaca moliwoci wyraania myli i sprawia, e japoskie sownictwo jest bardzo bogate. Dlatego w jzyku japoskim funkcjonuje wiele homofonw, ktre rni si niuansami znaczeniowymi. Rnica pomidzy polskimi homonimami a japoskim homofonami jest taka, e w polskim s one homograficzne, podczas gdy w japoskim allograficzne, wic trudno moe by jedynie natury suchowej, jeli chodzi o warto semantyczn komunikatu. Dla przykadu polskie sowa wskazywa i dga, pcha (np. noem) w japoskim wyraane s czasownikiem

Yuki HORIE, Paulina TRZASKAWKA Cechy japoskiego i polskiego jzyka prawa

9

sasu. Jednake w znaczeniu wskazywa zapisuje si je sasu, a w znaczeniu dga za sasu. Jeeli wszake sdzia zapyta oskaronego: Czy pan sashita (forma przesza od sasu) pana A owkiem?, pytanie to mona zrozumie na dwa sposoby. Jeeli w tym kontekcie wykorzystanym przedmiotem byby n, zaoy mona, e chodzi tu o dganie sasu, jeeli za oskarony wykonywaby czynno palcem, zapewne chodzioby o wskazywanie sasu. Jednake nawet w tym przypadku nie moemy mie stuprocentowej pewnoci.

Sowa, ktre nios tego rodzaju zagroenie (wieloznacznoci), zazwyczaj

zamienia si na inne wyrazy lub te dodaje si do nich wyjanienie. Na przykad zamiast czasownika dga (sasu) stosuje si czasownik (tsukisasu) lub zwrot (naifu de kigai o ataeru; dos.: uczyni szkod noem), za w przypadku czasownika wskazywa sasu czasownik (yubisasu; dos.: wskazywa palcem).

Terminologia, okrelone zwroty czy frazy, podobne do opisanych pokrtce

powyej, zostay zanalizowane i opisane w dalszej czci pracy. Podzielono je na dwanacie kategorii, ktrych opisy wraz z przykadami zostay przedstawione poniej. Metoda badawcza Obran metod badawcz w niniejszym artykule jest analiza literatury przedmiotu i obserwacja empiryczna oraz porwnanie tekstw porwnywalnych1 (m.in. teksty ustaw polskich i japoskich). Zakres metody badawczej opiera si na szeroko pojtym prawie cywilnym i karnym, materialnym i procesowym w obu analizowanych jzykach. Zasadniczo wybrane przez autorki cechy wystpuj w obu wariantach jzyka. Jednake kady z nich posuguje si innymi definicjami dotyczcymi podziau na jzyk prawa jzyk prawny i jzyk prawniczy.

Jak ju wspominaymy, w Polsce jzyk prawny i jzyk prawniczy zostay rozrnione w 1948 roku przez Wrblewskiego. Uwaa si go za twrc definicji jzyka prawnego i prawniczego w polskiej literaturze przedmiotu. cilej mwic, pisze on o jzyku prawnym jako jzyku aktw prawnych. Jzykiem prawniczym nazywa za taki jzyk, ktrym posuguj si prawnicy.

1 W literaturze przedmiotu mwi si o tekstach paralelnych, jednake obecnie mwi si o tekstach

porwnywalnych. Teksty paralelne to teksty tego samego gatunku w dwch rnych jzykach, bd jego tumaczenie. Dzi mwimy, e tekstem paralelnym jest orygina i jego tumaczenie, a teksty porwnywalne to teksty tego samego gatunku, o tej samej tematyce w dwch rnych jzykach (por. Kubacki 2012, 176-184).


10

Natomiast, jeli chodzi o jzyk uywany przez prawnikw w Japonii, mona podzieli go na terminologi prawn (jap. hritsu ygo), stosowan w przepisach prawa; terminologi prawnicz (jap. hs ygo), stosowan przez sdziw, adwokatw i prokuratorw; oraz terminologi potoczn (jap. nichij ygo), stosowan w yciu codziennym przez przecitnego obywatela. Jednake podzia ten jest nieostry i nie jest jasne, do ktrej grupy zaliczy mona niektre sowa.

Przedmiotem niniejszej analizy uczyniono charakterystyk tzw. terminologii

naukowej (jap. gakujutsu ygo), zwizanej z jzykiem prawa i trudno zrozumiaej w kontekcie ycia codziennego. Terminologia prawa bazuje w znacznej mierze na sownictwie jzyka oglnego, ale podlega rnym ucileniom. Funkcjonuje ona jako terminologia prawnicza, terminologia tzw. zastosowania prawniczego (jap. hteki shiyh), terminologia uywana potocznie (w ustawach, kodeksach, sdach etc.). T terminologi mona rwnie rozrni na tak, ktra jest stosowana przez prawnikw i laikw w rnych kontekstach sytuacyjnych, ktra nabiera wwczas nieco innego znaczenia lub bdzie inaczej odczytywana ni w pierwszym przypadku. Wyniki bada Do cech jzyka prawnego i prawniczego nalee bd: 1. wyraenia wieloznaczne (np. polisemia i homonimia), 2. archaizmy, 3. zwroty aciskie (wci s obecne w tekstach prawnych, cho nie we wszystkich

krajach; w j. japoskim zwrotw aciskich nie ma), 4. zapoyczenia (gwnie w tej pracy pojawia si bd w jzyku japoskim wiele

z jzyka chiskiego czy angielskiego), 5. metafory, 6. eufemizmy, 7. wulgaryzmy (podczas przekadu prawniczego tumacze musz si take boryka

z przekadem wulgaryzmw, ktrych co prawda brak w tekcie pisanym, ale s one obecne w tekstach tumaczonych ustnie, np. na komisariacie policji czy sali rozpraw, gdzie Kodeks tumacza przysigego wymaga od tumacza, by przekada cao wypowiedzi wiadkw bez wprowadzania zmian),

8. faszywi przyjaciele (faux amis), 9. neologizmy, 10. synonimy, 11. terminy o nieostrym znaczeniu, 12. terminy fachowe, 13. terminologia jzyka prawa a sownictwo jzyka oglnego. 14.

Wspomniane cechy jzyka prawa mona odnale w artykule Aleksandry Matulewskiej pt. Jako przekadu prawniczego a cechy jzyka prawa oraz monografiach tej samej autorki (2007, 2013).


11

Natomiast David Mellinkoff (1963) wyrnia cechy jzyka prawa, skupiajc si na jego archaicznoci i na terminach wieloznacznych (majcych inne znaczenie w jzyku potocznym i jzyku prawa), ktre zostay w polskim przekadzie prawnym zaklasyfikowane pod kategori polisemii i homonimii. Oprcz powyszych waciwoci Mellinkoff wyrnia dziewi cech jzyka prawa: 1. frequent use of common words with uncommon meanings, 2. frequent use of Old English and Middle English words once on common use, but

now rare, 3. frequent use of Latin words and phrases, 4. use of Old French and Anglo-Norman words which have not been taken into the

general vocabulary, 5. use of terms of art, 6. use of argot, 7. frequent use of formal words, 8. deliberate use of words and expressions with flexible meanings, 9. attempts at extreme precision of expression (Mellinkoff 1963, 11).

Dodatkowo poza wypunktowanymi powyej cechami jzyka prawa, Mellinkoff do osobnej kategorii wlicza swego rodzaju manieryzmy, ktrych uywaj prawnicy w profesjonalnych rozmowach (por. Mellinkoff 1963, 24-29). Terminy o nieostrym znaczeniu Terminy o nieostrym znaczeniu mog powodowa najwicej niejasnoci w przekadzie. Idc za Malinowskim, terminy o nieostrym znaczeniu to takie terminy, ktre nale do nazw intuicyjnych (2006, 145). Nazw intuicyjn jest nazwa generalna, ktrej tre nie jest wyrana, tzn. zesp cech konstytutywnych nie pozwala na jednoznaczne wytypowanie kadego z jej desygnatw. Nazw tak okrela si take jako nazw o znaczeniu intuicyjnym, poniewa zaklasyfikowanie obiektu do zakresu nazwy jest czynnoci w jakim stopniu intuicyjn, zawierajc ocen/oceny (2006, 145). Wieloznaczno W ramach wieloznacznoci wyrnia si polisemi i homonimi (por. Sourioux i Lerat 1975). Jednake coraz trudniej jest okreli, czy dany termin jest polisemem czy homonimem w jzyku prawnym i prawniczym. W przypadku polisemii mwimy o takich terminach, ktrych wsplne znaczenie mona odnale za pomoc bada diachronicznych, natomiast w przypadku homonimii pochodzenie wyrazw jest zatarte i trudne do ustalenia. Polisemia Sourioux i Lerat (1975, 94) wyrniaj polisemi prawnicz i polisemi jzykow. Polisemia prawnicza polega na tym, i jeden termin posiada rne znaczenia w jzyku prawa i jzyku innej dziedziny, np. budownictwa, bd posiada kilka rnych znacze w rnych gaziach prawa. W przypadku polisemii jzykowej mamy do czynienia


12

z terminami posiadajcymi rne znaczenia w jzyku oglnym i specjalistycznym, np. w jzyku prawa.

Wiadomym jest, e jzyk prawa czerpie z jzyka oglnego, a w jzyku oglnym mamy do czynienia z wyrazami o wielu znaczeniach. W kontekcie prawnym mona nada wyrazowi precyzyjne i nowe znaczenie, jednake nigdy nie bdzie tak, e wszystkie terminy w jzyku prawa bd cile prawne. W jzyku prawa wieloznaczno moe mie rn posta. Czasami bdzie ona polega na tym, e pozostawia si szerszy zakres do interpretacji tekstu, bd specjalnie poddaje si wieloznacznoci, by powstay luki w prawie tak, by mona byo je omin czy uzyska dodatkowe korzyci. Zieliski (2006, 146) o polisemii mwi tak:

Polisemia polega na tym, e jeden termin ma kilka znacze i to znacze, ktre w jaki sposb nawet daleki wi si ze sob. Na przykad () wyraz dom ma siedem znacze. W pierwszym znaczy tyle, co budynek przeznaczony na mieszkanie, pomieszczenie instytucji itp., w drugim znaczy tyle co mieszkanie, pomieszczenie mieszkalne, miejsce staego zamieszkania, wasny kt. Znaczenia te maj ze sob jaki okrelony zwizek. Kolejnym przykadem wyrazu polisemicznego jest przytoczona przez

Malinowskiego gowa (2006, 144). Nazwa ta jest, po pierwsze, uywana w sensie anatomicznym, po drugie, oznacza rodzaj dziaalnoci opodatkowanej (tzw. gowa medium), po trzecie, moe oznacza jednostk statystyczn (tzw. gowa mieszkaca) bd po czwarte, odnosi si do najwaniejszej osoby w pastwie, tj. gowy pastwa.

Poniej zaprezentowano terminy japoskie cechujce si polisemicznoci:

i) zeni, akui W jzyku japoskim zeni to czsto uywane sowo, ktre oznacza

[dziaa] w dobrej wierze wobec czego lub kogo. Jednake jako termin prawny oznacza on dobr wiar, wol osoby wykonujcej czynno prawn, niezdajcej sobie sprawy z istnienia przeszkd i zmiany faktw. Tak samo jak zeni, akui jako termin potoczny oznacza z wol, pragnienie skrzywdzenia lub unieszczliwienia drugiej osoby, jednak jako termin prawny, akui oznacza wol osoby wykonujcej czynno prawn, zdajcej sobie spraw z istnienia problematycznych faktw, ktra dziaa wiadomie. Jeeli chcemy odda potoczne znaczenia tych wyrazw terminami prawnymi, musimy powiedzie odpowiednio kiteki na ishi, , dobra wola, dos. yczliwa wola, i kashi aru ishi hyji , dos.: wady owiadczenia woli/wadliwe owiadczenie woli lub itoteki na ki celowe dziaanie.

ii) kajitsu

kajitsu jako termin pospolity oznacza owoc. Wyraz ten jest czsto uywany: rzuca si w oczy na niemal kadym opakowaniu soku owocowego. Jako termin prawny oznacza jednak oglnie korzy lub poytek, jaki ludzie czerpi z rnego


13

rodzaju dziaa. Rozrnia si np. htei kajitsu , czyli dosownie poytki prawne czynsz, odsetki, itp.; oraz tennen kajitsu , dosownie poytki naturalne plony, rodzce si zwierzta hodowlane, kopaliny itp.

Homonimia Sownik jzyka polskiego opisuje homonimi jako identyczno brzmienia i pisowni wyrazw majcych rne znaczenia i zwykle te rne pochodzenie. Dodatkowo Polaski (1999, 136) mwi o homonimii jako wyraaniu rnych znacze za pomoc identycznej formy jzykowej, a homonimami s te zwroty wieloznaczne, w przypadku ktrych rne znaczenia przypisywane temu samemu terminowi nie maj ze sob nawet dalekiego zwizku. Sugeruje si, aby w jzyku prawa nie tworzy i nie uywa homonimw, gdy niektre ze znacze terminw mog by bliskoznaczne, dlatego te wci kopotliwym terminem jest termin rodzina i jego znaczenie (czy tworzy j m i ona, czy o rodzinie mona powiedzie dopiero w momencie, gdy jest dwoje rodzicw i dziecko?) (Zieliski 1999, 59).

Jzyk prawny jest jzykiem pisanym, w ktrym homonimami s wycznie sowa o jednakowej pisowni. Homonimy te s nazwami wieloznacznymi, jednake w konkretnych uyciach danego homonimu wyraz ten jest ujednoznaczniony kontekstowo pomimo swojej wieloznacznoci. Kontekst budowany jest poprzez wyraenia, ktre skadaj si na wyraz homonimiczny i w pewien sposb okalaj homonim. Dziki takiemu zabiegowi z kontekstu mona wywnioskowa odpowiednie znaczenie terminu. Wedug przykadu podanego przez Malinowskiego (2006, 143-144), termin powd jest przykadem nazwy jednoznacznej w jzyku polszczyzny wspczesnej, ktra staa si w jzyku prawnym homonimem w wyniku nadania jej dodatkowego znaczenia przez legislatora. Nazwa powd wystpuje w jzyku prawnym w nowym znaczeniu strony procesowej (kodeks postpowania cywilnego), a take w zwykym znaczeniu przyczyny powd niesprawnoci systemu pomiarowego (rozporzdzenie Ministra rodowiska z 4 sierpnia 2003 r. w sprawie standardw emisyjnych z instalacji, Dz. U. Nr 163, poz. 1594).

Kolejnym przykadem omawianym przez Malinowskiego jest termin wina,

ktry wystpuje w ponad 300 aktach normatywnych. W rny sposb rozumiana jest ona w 29 artykuach kodeksu cywilnego, regulacjach karnych i kodeksie pracy, a nawet stosuje j do okrelenia napoju alkoholowego (liczba mnoga od wino).

Przykad podany przez Zedlera (2003, 94), ktry posiada wiele znacze i jest

kopotliwy dla tumaczy, to termin kurator. W polskim prawie termin ten wystpuje w ponad dwudziestu znaczeniach. Instytucja kuratora pojawia si w kodeksie cywilnym, kodeksie postpowania cywilnego, kodeksie rodzinnym i opiekuczym, prawie upado-ciowym i naprawczym oraz w kodeksie karnym. Homofony Sownik jzyka polskiego opisuje homofon jako wyraz w warstwie dwikowej identyczny z innym wyrazem, odmienny jednak od niego w warstwie znaczeniowej, a take graficznej, np. morze i moe, buk i Bg. W jzyku japoskim ze wzgldu na pisowni (ideogramy) wieloznaczno wystpuje przede wszystkim w jzyku mwionym.


14

Dwa rne znaki czytane w ten sam sposb mog powodowa nieporozumienie i bd w odbiorze sowa wypowiadanego, jeeli kontekst sytuacyjny nie jest wystarczajcy. Poniej zaprezentowano przykady homofonw w jzyku japoskim wraz z objanieniem. i) Kyhaku, /

Oba sowa znacz grozi, jednak kyhaku stosowane jest w prawie karnym, kyhaku za w cywilnym. kyhaku to grozi, straszy. Poniewa stosuje si ten termin w kontekcie prawa cywilnego, uywa si go na przykad dla okrelenia groby w sytuacji, gdy brak realizacji zobowizania doprowadzi do zajcia wasnoci. kyhaku stosowane w prawie karnym jest silniejsz grob, informacj, e zostanie wyrzdzona szkoda dotyczca ycia, zdrowia, dobrego imienia lub wolnoci osoby. Zabij ci! lub spal ci dom to przykady kyhaku.

ii) Sek, /

sek oznacza zastosowanie przepisu prawnego. sek z kolei to rwnie realizacja, ale prac budowlanych. Poniewa jednak realizacja prac budowlanych rwnie oparta jest na przepisach prawa, czasami w odniesieniu do niej take stosuje si sek.

iii) Mono, /

mono to przedmiot, rzecz zajmujca przestrze. mono to osoba fizyczna, osoba prawna lub instytucja. Ponadto jeeli zapisuje si mono sylabariuszem hiragana mono, wskazuje si wwczas na grupy lub instytucje nieobdarzone osobowoci prawn lub na abstrakcyjne zbiory czce takie grupy lub instytucje z osobami fizycznymi lub prawnymi.

iv) Tokoro, /

tokoro oznacza okrelone miejsce, tokoro stosowane jest w znaczeniu treci zdania poprzedzajcego. tokoro stosuje si w zdaniach, np. ie o tateru tokoro o sagasu szukam miejsca na budow domu. Jako termin prawny jednak chtniej stosowane jest sowo basho miejsce. tokoro stosuje si w takich zdaniach jak na przykad: iken ga itchi shinai baai wa, kaich no kessuru tokoro ni yoru , jeeli opinie nie bd zgodne, zrobimy jak zadecyduje prezes.

W jzyku japoskim istnieje bardzo wiele homofonw o rnym znaczeniu, nie

jest to wic zjawisko specyficzne dla jzyka prawnego. W przypadkach, gdy jzyk prawniczy uywany jest w formie ustnej, powoduje on liczne problemy (np. w sdzie, podczas przesuchiwania stron, tumaczenia rodowiskowego etc.). W takich przypadkach wystpuje potrzeba pokazania zapisanego sowa lub zastpienia go sowem rdzennie japoskim.


15

Synonimia Synonimia polega na wyraaniu tej samej treci za pomoc dwu (kilku) rnych form jzykowych (Polaski 1999, 385). Synonimia moe by uywana w dwch znaczeniach: semantycznym i stylistycznym, jako wyrazy jednoznaczne i bliskoznaczne (Jadacka 2006, 102). Naley tutaj zaznaczy, e w wietle bada jzykoznawczych nie istnieje cakowita synonimia i waciwie naley mwi o terminach bliskoznacznych. Jest to zwizane z faktem, e terminy takie nie s w 100% wymienne we wszystkich kontekstach, w jakich wystpuj. Do terminw bliskoznacznych w jzyku polskim naley zaliczy np. terminy kontrakt i umowa. Pierwszy z nich jest stosowany w jzyku ekonomii, a drugi w jzyku prawa. W jzyku polskim wystpuje do niewiele synonimw, natomiast w jzyku japoskim odnajdziemy wiele terminw prawnych, ktrych znaczenie jest bardzo podobne bd bliskoznaczne. Poniej zaprezentowano przykady uycia synonimii z wyjanieniem. i) kagaku, kakaku

kagaku (cena) to konkretna cena danego przedmiotu, kakaku warto pienina abstrakcyjnego przedmiotu. kagaku to sowo niemal niestosowane na co dzie. Warto pienin danej rzeczy i jej cen oddaje si zazwyczaj sowem kakaku, jednake jako termin prawny pierwsze znaczenie niesie kagaku, drugie za kakaku. Czasami kagaku zastpuje si terminem gaku.

ii) tadachi ni, sumiyaka ni

Tadachi ni (natychmiast) wskazuje na konieczno natychmiastowego wykonania danej czynnoci, bez jakiegokolwiek opnienia. Sumiyaka ni jest raczej stosowane jako sugestia, nie ma owego czynnika ponaglenia. Istnieje rwnie przyswek chien naku bez nadmiernej zwoki/bez nieuzasadnionej zwoki. Obejmuje on niuans znaczeniowy: nie wolno si spni, ale uzasadnione opnienie zostanie usprawiedliwione.

Mona zaryzykowa stwierdzenie, e im duej przecitni uytkownicy stosuj

niejednoznacznie i omykowo powysze, niewiele rnice si midzy sob terminy i zwroty, tym wikszy powstaje zamt. Ich znaczenie jest mniej lub bardziej zrozumiae, jednake poprawne zastosowanie ju nie. Jzyk prawny wymaga jednak cisego wyraania si, dokadnie zdefiniowanych znacze. Dlatego przy posugiwaniu si powyszymi terminami wymagane jest zwrcenie szczeglnej uwagi na wybr odpowiedniego sowa, ktre moe mie odmienne znaczenie w jzyku potocznym i specjalistycznym. Poniewa jednak pokrtce opisane rnice w uyciu nie s znane przecitnym Japoczykom, o sporzdzenie dokumentw prawnych prosi si zazwyczaj w Japonii specjalistw, gwnie prawnikw.


16

Metafory Metafora wg Delislea opiera si na figurze stylistycznej w tradycji retorycznej interpretowanej jako porwnanie eliptyczne, oparte na analogii istniejcej midzy jakimi dwoma konceptami, dwoma przedmiotami, dwoma sytuacjami. Czsto metafora polega na zastpieniu pojcia abstrakcyjnego konkretnym (Tomaszkiewicz 2004, 59). We wspczesnym jzyku prawa niewiele jest metafor, jest on bardziej neutralny (Mattila 2006, 75). Mimo to pozostao kilka zwrotw posiadajcych charakter metafory. Wedug Oksaara metafora cechuje si: highly useful linguistic means in cases involving something brand new that has to be named. It brings out features analogical to the new and the old. Thanks to a metaphor, it is possible to describe the functions and structure of a phenomenon, without defining it in detail (Oksaar w Mattila 1989, 221). Przykadowymi metaforami mog by w polskim jzyku prawa m.in. ciar dowodu, rda prawa czy lwia cz.

Osoby zwizane z prawem, np. sdziowie czy adwokaci, czsto tworz skrty, ktre s atwiejsze dla nich w uyciu, jednak niezrozumiae dla laika. Na przykad sdziowie, rozmawiajc w restauracji, mwi o sdzie, w ktrym pracuj wagasha nasza firma, aby otaczajce ich osoby postronne nie wiedziay, czym si zajmuj. Do szczeglnego rodzaju metafor mona zaliczy eufemizmy. Eufemizmy Eufemizmy okrela si jako zastpcze rodki jzykowe (wyraz, wyraenie lub zwrot) uywane w celu uniknicia wyrazu, wyraenia lub zwrotu zakazanego przez tabu jzykowe albo niewskazanego ze wzgldw perswazyjnych. W pierwszym wypadku chodzi o eufemizmy przyzwoitociowo-magiczne (np. ustronne miejsce ustp; zasn na wieki umrze), w drugim najczciej o eufemizmy propagandowe (np. zaj upatrzone z gry pozycje wycofa si) (Polaski 1999, 90).

Eufemizmy i swego rodzaju kolokwializmy powoduj zmian rejestru, a uywa si ich przede wszystkim wtedy, kiedy w aden inny sposb nie da si okreli popenionego czynu bd zaistniaej sytuacji (np. przestpstwo, zbrodnia, katastrofa naturalna). Bardzo obrazowym przykadem moe by angielska fraza acts of God, ktra ma szerokie zastosowanie w umowach ubezpieczeniowych i suy wskazaniu boskiego dziaania (w jzyku polskim sia wysza), czyli zdarzenia losowego, takiego jak np. powd czy poar. Poniej przedstawiono japoskie eufemizmy: i) fujo bk

W japoskim jzyku prawnym fujo bk oznacza dosownie atak (napa) na kobiet. Eufemizm ten czsto uywany jest przez media masowe, a oznacza on gkan, czyli gwat. Poniewa znaczenia bk atak, napa i gkan gwat znacznie rni si, s opinie, zgodnie z ktrymi powinno uywa si terminu


17

gkan, wystpujcego w Kodeksie karnym. Jednak ideogram kan/midara (nieprzywoito), ktry skada si z trzech znakw onna (kobieta), zosta wskazany przez feministki jako znak dyskryminujcy kobiet, wic nadal powszechnie jest uywany termin fujo bk. Archaizmy Za archaizm uznaje si wyraenie, ktre wyszo z uycia. Wiele takich wyrae wci jest obecnych w polskim jzyku prawa. Wg Zieliskiego (2006, 184) archaizm jest wyrazem, ktry nie naley aktualnie do sownictwa czynnego danego jzyka, natomiast mwic o wyrazie (zwrocie) przestarzaym odnosi si do wypowiedzi u osb starszych (np. kajet zeszyt, kawaler mody chopak).

Mwic o polskim jzyku prawa, wci w pismach prawnych czy umowach czsto uywa si archaicznego zwrotu jest obowizany zamiast jest zobowizany. wiadczy to moe o duym przywizaniu prawnikw do tradycji jzykowej, ktr przekazuj sobie we wasnym wskim gronie.

Zwrotem uwaanym za archaiczny w jzyku japoskim jest

niwaka niwa soshin shigatai (dos.: trudno natychmiast pooy zaufanie). Jest to zwrot czsto stosowany w sentencji wyroku o znaczeniu: niewiarygodny, mao wiarygodny niegodny zaufania, trudno w to uwierzy. Termin fachowy Kada domena czy dziedzina posiada swj zbir wyrazw, okrele, ktre s uywane przez specjalistw danej dziedziny. W tym wypadku chodzi o jeszcze bardziej szczegowy podzia, np. zbir oznacze muzycznych (artykulacyjnych czy dynamicznych) ma okrelone sownictwo. Wspomniany wczeniej Mellinkoff (1963) przytacza przykady dotyczce burleski, np. wyraenie bump and grind okrela specjalny taniec o okrelonych ruchach wykonywanych przez tancerk. Z kolei specjalici od jedziectwa uywaj takich sw jak kiezno czy wdzido.

W japoskim jzyku prawa, poza terminologi, jak mona odnale w specjalistycznych sownikach i w przepisach prawa, wystpuje ponadto jzyk prawniczy, ktrym posuguj si prawnicy, adwokaci i sdziowie. Jest to rodzaj zawodowego argonu prawniczego. Osoby zwizane z prawem poprzez tworzenie skrtw i restrukturyzacj zoe, tworz atwiejsze w uyciu terminy, ktre mog by jednak niezrozumiae dla osoby niemajcej z prawem zbyt wiele wsplnego. Na przykad zbyt dugi termin keisatsukan chsho protok policyjny skracany jest do piesu (PS, Police statement). Niektre z tych przykadw obrazuj pewne zjawiska, jakie moemy obserwowa w japoskim jzyku prawa. Oto kilka przykadw takich sw i zwrotw:

i) Jiken uketsuke (dos.: przyjcie sprawy)

Biuro w sdzie przyjmujce pozwy i wnioski. Pracuje w nim sekretarz sdu, sprawdzajcy formaln poprawno dokumentw. Uketsuke jest w jzyku japoskim sowem oznaczajcym recepcj w hotelu lub w firmie.


18

ii) Benronken wakai Jest to termin, ktry wystpowa w starym Kodeksie postpowania cywilnego

(jap. Mimp soshh, ). Obecnie nie jest formalnym terminem prawnym; odpowiada mu benron jumbi tetsuzuki (, dos.: procedura przygo-towawcza obrony). Oznacza on uporzdkowanie stanowisk obu stron i prb zawarcia ugody przeprowadzon nie na sali sdowej, ale w osobnym pomieszczeniu prze-znaczonym do mediacji.

iii) Kuresara

Jest to sowo okrelajce spraw, ktra dotyczy osoby niemogcej zwrci pienidzy poyczonych od osb poyczajcych na procent wyszy ni przewidziany odpowiednimi przepisami (tzw. sarakin, ). Jest to skrt od: kurejitto sarakin saimu seiri jiken ( , dos.: sprawa uporzdkowania zobowizania wobec firm kredytowych i sarakin).

Powysze sowa i zwroty s zazwyczaj stosowane w rozmowach midzy

prawnikami, za w obecnoci tumaczy i innych osb zastpowane s innymi wyrazami. Terminologia jzyka prawa a sownictwo jzyka oglnego Jzyk prawa cechuje specyficzne sownictwo, ktre dla przecitnego odbiorcy moe by niezrozumiae. Naley jednak pamita, e obok specjalistycznych terminw prawnych mona odnale pewien zasb sownictwa zaczerpnity z jzyka oglnego. Wg Jopek-Bosiackiej (2006, 46) jzyk prawa jako jzyk specjalistyczny skada si z terminw prawnych/fachowych, jak i wyrae jzyka oglnego. Wedug Piekosa (1999, 98) wyrnia si trzy grupy terminw w krgu terminologii jzyka prawa: 1. terminy jzyka oglnego uyte w znaczeniu oglnym, 2. sownictwo jzyka oglnego uyte w znaczeniu specjalistycznym (technicznym), 3. sownictwo wyranie specjalistyczne (techniczne). Bardzo podobnie opisuj to Alcaraz i Hughes (2002, 16-18), wyrniajc: 1. technical terms, 2. semi-technical terms, 3. everyday vocabulary. Naley zauway, e terminologia prawna jest na tyle zrnicowana, e posiada odrbne znaczenia w jzyku prawa i jzyku oglnym bd moe mie te same znaczenia co w jzyku oglnym. Wiele terminw z jzyka oglnego moe przyjmowa nowe znaczenie w kontekcie prawa. Dodatkowo jzyk prawa moe zawiera jzyki specjalistyczne z innych dziedzin, takich jak np. budownictwa, rolnictwa, ogrodnictwa czy nawet muzyki. W jzyku japoskim przykadowym zwrotem, ktrego znaczenie rni si w kontekcie prawnym i oglnym moe by narabi ni i oyobi ni, oba


19

wyrazy to spjniki. Prawnie rzecz biorc narabi ni ma bardziej oglne znaczenie. Jeeli czy si dwa wyrazy, stosuje si oyobi ni, jeeli trzy i wicej, oddziela si je przecinkami, a przed ostatnim wstawia oyobi ni. Jeeli wymieniony na skali wanoci przedmiot zajmuje wysokie miejsce uywa si narabi ni, oyobi ni za uywa si, gdy co jest mniej wane lub naley do innej kategorii (np. mikan, banana, narabi ni ringo oyobi ni kyabetsu (pomaracza, banan i jabko oraz kapusta). Jeeli sowa te wystpuj po czasowniku, przed nim naley wstawi przecinek. Jeeli w zestawianych sowach istnieje stopniowanie znacze, obiekty wyszego rzdu czy si za pomoc narabi ni, niszego rzdu za oyobi ni. Na przykad, shinr narabini shinpu panna moda i pan mody to czsto uywany wyraz, jednak jako termin prawniczy uywa si terminu shinr oyobi shinpu. narabi ni mona stosowa, dodajc wszyscy zaproszone gocie goshusseki no mina sama, na przykad: shinr oyobi shinpu narabini goshusseki no mina sama. Zapoyczenia W zwizku z przystpieniem Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku, wiele unijnych aktw normatywnych zastao przetumaczonych na jzyk polski. Spowodowao to pojawienie si licznych zapoycze m.in. z jzyka angielskiego. Jak stwierdza Matulewska (2008, 157), zapoyczenia mog by bezporednie, np. egzotyki, czyli zapoyczenia zachowujce pisowni terminu rdowego (np. copyright, know-how), oraz zapoyczenia, ktre dostosowuj si do pisowni jzyka docelowego np. umowa leasingowa, leasing, deweloper. Ponadto w polskim jzyku prawnym i prawniczym pojawiy si hybrydy, kalki (np. kopia od copy, zamiast egzemplarz), neologizmy, latynizmy i rnego rodzaju ekwiwalenty (funkcjonalne, opisowe, zorientowane na jzyk rdowy, hiponimy). Przykadem zapoyczenia z jzyka angielskiego moe by termin monitoring. Sownik jzyka polskiego PWN podaje dwie definicje sowa monitoring: 1.staa obserwacja i kontrola jakich procesw lub zjawisk bd 2.stay nadzr nad jakim obiektem chronionym. Najistotniejszym faktem w tym przypadku jest stao w obserwacji bd nadzorze. Nie majc odpowiednika w jzyku polskim, ktry skadaby oba elementy w jeden wyraz, zostao stwierdzone, e lepszym rozwizaniem bdzie w tym wypadku zapoyczenie. Harmonizacj (za Sownikiem jzyka polskiego PWN) definiuje si jako: zestrojenie poszczeglnych elementw w harmonijn cao bd technik tworzenia wspbrzmie akordowych towarzyszcych jakiej melodii. Jednake w kontekcie prawa moe chodzi o pewne ujednolicenie poszczeglnych maych czci skadowych w jedn wiksz. Kolejnym przykadem, ktry zosta zapoyczony z jzyka angielskiego, jest termin outsourcing oznaczajcy (rwnie za Sownikiem jzyka polskiego PWN) oznaczajcy: wyczanie ze struktury organizacyjnej przedsibiorstwa pewnych funkcji i przekazanie ich do realizacji wyspecjalizowanym firmom. Polska definicja sownikowa jest ekwiwalentem opisowym, swego rodzaju definicj, ktra jest za duga,


20

by si ni posugiwa, dlatego te bardzo trudnym byo odnalezienie odpowiednika, ktry by krtko i zwile opisywa dany referent. W rezultacie zastosowano zapoyczenie.

Wedug Malinowskiego (2006, 125-126) zapoyczenia moemy podzieli na dwie grupy: 1. pochodne sw aciskich (wie si to z wpywem prawa rzymskiego na polski

system prawny), np. apelacja (appellatio), kasacja (cassatio), egzekucja (executio) oraz

2. sowa przejte z jzykw nowoytnych (tj. z angielskiego, niemieckiego, francuskiego i woskiego); powodem zapoycze jest brak odnalezienia odpowiedniego ekwiwalentu przez polskiego legislatora, np. implementacja od ang. implementation (zamiast wdroenie).

Takie zjawisko wida rwnie w terminologii japoskiej. Poj, jakie wprowadzono w erze Shwa, szczeglnie z prawa amerykaskiego, nie przekadano, ale zapisywano katakan, naladujc wymow angielsk. Jednake dla zwyczajnych Japoczykw, nieznajcych jzyka angielskiego, sowa te byy niezrozumiae i sprawiay wraenie trudnych i obcych, jak terminy w niestosowanych ideogramach kanji. Ostatnio terminy takie pojawiaj si rwnie w duej liczbie (poza prawem cywilnym). Przykadem moe by bardzo wany termin, zrozumiay przez przecitnych Japoczykw, mianowicie sekushuaru harasumento, (ang. sexual harrassement, pol. molestowanie seksualne). W ostatnich latach problem ten czsto pojawia si w Japonii, a rwnoczenie wprowadzono zapoyczenie terminu amerykaskiego. Poniewa sowo to pojawio si rwnoczenie ze zjawiskiem, szybko zaczo ono powszechnie funkcjonowa, zwykle w skrconej formie sekuhara,. Istnieje rwnie termin o podobnym znaczeniu zapisywany znakami kanji, a mianowicie seiteki iyagarase, , jednake nie jest on stosowany i wielu uytkownikw jzyka nie wie, e znaczy on to samo, co znajomy termin sekuhara. Moliwe, e wynika to z niepewnoci, jak odczuwaj Japoczycy, stosujc zwroty z ideogramem sei, , pe, seksualno. Termin sekuhara jest zrozumiay, a ponadto nie budzi skojarze z seksualnoci, gdy zapisywany jest katakan, bez ideogramu.

Rwnie termin domesutikku vaiorensu, (ang. domestic violence, pol. przemoc domowa) uywany jest jako termin prawny. Od kilku lat jest to w Japonii powany problem spoeczny i rwnie ten termin zakorzeni si w jzyku, niejako mu towarzyszc. Zazwyczaj i w tym przypadku uywa si skrtu: diivii , DV, .

Podobnie jak w przypadku molestowania seksualnego istnieje rodzimy termin

kateinai bryoku, , nie jest on jednak stosowany. By moe przyczyn jest sowo bryoku, sprawiajce bardzo gwatowne wraenie. Takie terminy zapisywane w katakanie pozwalaj Japoczykom, niechccym mwi wprost o wspczesnych problemach spoecznych, na swobodne wypowiadanie si w poredni sposb. Oto kilka innych przykadw.


21

i) Option (angielski), opushon Option (angielski), opushon : przy zakupie wartociowego majtku, np.

nieruchomoci, gdy caa suma nie moe zosta od razu zapacona, paci si pewn sum, zabezpieczajc w ten sposb prawo do zakupu w ustalonym terminie. Terminu opushon, uywa si nie tylko jako terminu prawnego, ale rwnie w codziennych sytuacjach. Na przykad jeeli wykupujemy wycieczk, samolot i hotel, to moliwo uczestnictwa na miejscu w rejsie penomorskim lub kilkudniowej wycieczce nazywa si wanie opushon. W powszechnym uyciu ma to wanie znaczenie czego dodatkowego, trzeba wic uwaa, kiedy termin ten stosowany jest w zupenie innym znaczeniu prawnym. ii) Franchise chain (angielski), furanchaizu keiyaku

Franchise chain (angielski), furanchaizu keiyaku: w osta-tnich latach liczba firm, gwnie sklepw i restauracji, funkcjonujcych na zasadzie franczyzy, znacznie wzrosa, std znaczenie tego terminu przebija si do wiadomoci przecitnych uytkownikw jzyka japoskiego. Wnioski Przedstawione badania maj charakter pogldowy i miay za zadanie zwrci uwag na cechy polskiego i japoskiego jzyka prawa. Jest to obszerny temat, ktry ze wzgldu na ograniczenia zwizane z dugoci artykuu uniemoliwia dogbne przedstawienie. Celem pracy byo omwienie wybranych cech japoskiego i polskiego jzyka prawa i okrelenie pewnych charakterystyk dla danego jzyka.

Polska terminologia prawna cechuje si polisemicznoci i homonimicznoci.

Wystpuje w niej wiele wyrazw archaicznych i latynizmw. Coraz wicej mamy zapoycze z terminologii unijnej, ale te i z poszczeglnych jzykw, takich jak: angielski, niemiecki, francuski czy woski. Jednake cech, ktra dominuje, jest fachowo i specjalistyczno tego jzyka oraz obecno terminw, ktre w jzyku potocznym przyjmuj inne znaczenia w kontekcie prawnym.

Cechami charakterystycznymi japoskiej terminologii prawnej s m.in. terminy,

ktrych znaczenie rni si w jzyku oglnym i prawnym, homofony o mniej lub bardziej odmiennym znaczeniu, jak rwnie uywanie sw dalekich od ich znaczenia w codziennym jzyku japoskim. Pojcia za, jakie te terminy oddaj, nie s rdzennie japoskiego pochodzenia, ale zostay przejte z Zachodu. Czynniki te stanowi znaczn przeszkod w procesie rozumienia nie tylko dla tumaczy przysigych, ale zwykych osb. Obecnie w Japonii podejmowane s starania, by upraszcza terminy prawnicze lub unika skomplikowanych wyrae, co ma uatwi przecitnemu Japoczykowi zrozumienie zagadnie zwizanych z prawem. Sytuacja taka jest kolejnym dowodem na to, e sowa wypowiadane czy odczytywane powinny by zrozumiae i precyzyjnie uywane.


Podsumowujc, w obu jzykach polskim i japoskim, wystpuje dua zbieno cech. Co wicej, ilo cech i przykadw, jaka zostaa tutaj przedstawiona moe stanowi podoe do dalszych bada w tym zakresie.


23

Bibliografia Aizawa, Sachio. .1987. Hritsu ygo taiyaku sh . Tokio: Shji

hmu kenkykai . Alcaraz Var, Enrique i Brian Hughes. 2002. Legal Translation Explained. UK & Northampton,

MA: St. Jerome Publishing Manchester. Bednarczyk, Anna. 2008. W poszukiwaniu dominanty translatorskiej, Warszawa: Wydawnictwo

Naukowe PWN. Bukowski, Piotr i Magda Heydel (red.). 2009. Wspczesne teorie przekadu, Krakw:

Wydawnictwo Znak. Delisle, Jean, et. al. 2004. Terminologia tumaczenia, Pozna: Wydawnictwo Naukowe UAM

(tum. Teresa Tomaszkiewicz). Dolata-Zard, Anna, 2000. O przekadzie tekstu specjalistycznego. O nauczaniu przekadu,

Warszawa: TEPIS Publishing House. Furuta, Hirokiyo. . 2005. Honyakugo tositeno nihon no hritu ygo

, Tokio: Ch shuppanbu . Hashiuchi, Takeshi , i Shgo. Hotta . (red.). H to gengo. Tokio:

Kuroshio shuppan . Jadacka, Hanna. 2006. Sownik poprawnej polszczyzny, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe

PWN. Jopek-Bosiacka, Anna. 2006. Tumaczenie sdownicze i prawne, PWN. Kubacki, Artur Dariusz. 2012. Tumaczenie powiadczone. Status, ksztacenie, warsztat

i odpowiedzialno tumacza przysigego, Warszawa: Wolters Kluwer. Kubacki, Artur Dariusz. 2013. Teksty paralelne jako narzdzie pomocnicze przy sporzdzaniu

tumacze specjalistycznych. W: Comparative Legilinguistics. International Journal for Legal Communication. red. J. Baczerowski, A. Matulewska. Pozna: Zakad Graficzny UAM. t. 13/2013, ss. 145-157.

Mattila, Heikki. 2006. Comparative Legal Linguistics. Ashgate. Matulewska, Aleksandra. 2007. Lingua Legis in Translation. Peter Lang Publishing House. Matulewska, Aleksandra. 2008. Jako przekadu prawniczego a cechy jzyka prawa

w: Jzyk, Komunikacja, Informacja, Tom III, Sorus SC Wydawnictwo i Drukarnia Cyfrowa.

Matulewska, Aleksandra. 2008. Przyczynek do charakterystyki zmian w polskim jzyku prawnym od roku 1918 do czasw wspczesnych. W: Jzyk w urzdach i w sdach II, s. 149-161.

Mellinkoff, David. 1963. The Language of the Law, Boston, Toronto: Little, Brown and Company.

Oksaar, Els. 1989. Alltagssprache. Fachsprachen. Rechtssprache, Zeitshrift fr Gesetzgebung.

Piekos, Jerzy. 1999. Podstawy juryslingwistyki. Jzyk w prawie prawo w jzyku. Warszawa: Muza SA. Oficyna Prawnicza.

Polaski, Kazimierz. 1999. Encyklopedia jzykoznawstwa oglnego, Wrocaw: Zakad Narodowy im. Ossoliskich.

Sourioux, Jean-Louis i Pierre Lerat. 1975. Le langage du droit, Paris: Presses Universitaires de France.


Wrblewski, Bronisaw. 1948. Jzyk prawny i prawniczy, Krakw: Polska Akademia Umiejtnoci.

Wrblewski, Jan. 1987. Zagadnienia polskiej terminologii prawnej i prawniczej. Studia Prawno-Ekonomiczne, t. 39, ss. 14-34.

Zieliski, Maciej. 1999. Polszczyzna 2000, Jzyki prawne i prawnicze w Polszczyzna 2000. Ordzie o stanie jzyka na przeomie tysicleci, red. W. Pisarek, Orodek Bada Prasoznawczych, Krakw: Uniwersytet Jagielloski.

Zieliski, Maciej. 2002, 2006. Wykadnia prawa. Zasady, reguy, wskazwki, Warszawa: LexisNexis.

Pozostae rda:

Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83 Japanese Intellectual Property Basic Act, Act No. 122 of December 4, 2002, Copyright Act, 1956, 4&5 Eliz. 2 CH. 74

25

PRAWA UYTKOWANIA I SUEBNOCI W POLSCE I W CHINACH

Paulina SKORUPSKA, mgr

Zakad Legilingwistykii Jzykw Specjalistycznych Instytut Jzykoznawstwa, Wydzia Neofilologii

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza al. Niepodlegoci 4, 61-874 Pozna, Poland

[email protected]

Abstrakt: W artykule porwnana zostaa terminologia dotyczca uytkowania oraz suebnoci w Polsce i w Chinach. Materia badawczy stanowia ksiga druga ustawy z dn. 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93) oraz , Zhnghu rnmn gnghgu wqunf Ustawa o prawach rzeczowych Chiskiej Republiki Ludowej, ogoszona dekretem Prezydenta ChRL nr 62 z dn. 16 marca 2007 r. Do przeprowadzenia badania zastosowana zostaa metoda analizy tekstw porwnywalnych. Dla badanych terminw w wielu przypadkach uy mona ekwiwalentw funkcjonalnych, ktre odnale mona w ustawach. Niektre terminy maj jednak rny zakres znaczeniowy, bd s to terminy bezekwiwalentowe i konieczne jest zastosowanie m.in. ekwiwalentw opisowych. Sowa kluczowe: uytkowanie, suebno, terminologia prawa, polski jzyk prawny, chiski jzyk prawny

THE RIGHTS OF USUFRUCT AND EASEMENT IN POLAND AND CHINA Abstract: In this paper the terminology concerning the usufruct and easement in Poland and China was compared. The research material was the second book of the Polish Civil Code (promulgated on 23th April 1965) and the Chinese Property Rights Law (promulgated on 16th March 2007). To conduct the study the method of comparison of comparable texts was applied. In many cases it is possible to use functional equivalents from legal acts for examined terms. However, some terms have different ranges of meaning or the terms are non-equivalent and then applying, for instance, descriptive equivalents, is necessary. Keywords: usufruct, easement, legal terminology, legal Polish, legal Chinese


26

:

19644232007316

: Wykaz skrtw k.c. - Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93) ch.u.pr.rz. , Zhnghu rnmn gnghgu wqunf Ustawa o prawach rzeczowych Chiskiej Republiki Ludowej, ogoszona dekretem Prezydenta ChRL nr 62 z dn. 16 marca 2007 r. Uzasadnienie wyboru tematu Tematem niniejszej pracy jest terminologia prawa rzeczowego. Z uwagi na coraz czstsze kontakty biznesowe pomidzy Polsk a Chinami (Czerklewicz 2014, 8) wanym jest zwrcenie uwagi wanie na terminologi dotyczc tego obszaru, jako e prawa rzeczowe mog coraz czciej stawa si przedmiotem tumaczenia w tej parze jzykowej. Ponadto od tumacza specjalistycznego, poza ogln kompetencj jzykow i kompetencj jzykow dotyczc danej specjalizacji, wymagane jest take posiadanie wiedzy z zakresu dziedziny, z ktrej wykonywane jest tumaczenie (Kaczmarek i Matulewska 2008, 81-82). Znajomo rnic pomidzy poszczeglnymi instytucjami moe okaza si kluczowa w procesie tumaczenia.

Cel pracy

Celem przeprowadzanej analizy jest porwnanie terminologii prawa rzeczowego w Polsce i w Chinach. Ze wzgldu na obszerno tematu, jakim jest prawo rzeczowe, w artykule zanalizowane zostay jedynie wybrane instytucje ograniczonych praw rzeczowych. Prawa te, bdce pochodnymi prawa wasnoci, w kadym pastwie przyjmuj podobne, a jednak w szczegach rnice si formy. Moe by to mylce dla tumacza, szczeglnie w sytuacji, kiedy terminy te wydaj si stanowi wzajemne ekwiwalenty, podczas gdy z semantycznego punktu widzenia maj rne znaczenie referencyjne. Jest to istotne zwaszcza w przypadku tumaczenia tytuw wasnoci obcionych ograniczonymi prawami rzeczowymi bd umw dotyczcych przeniesienia tych praw.

Paulina SKORUPSKA, Prawa uytkowania i suebnoci

27

Zakres pracy i materia badawczy

W niniejszej pracy analizowana bdzie terminologia z zakresu ograniczonych praw rzeczowych funkcjonujcych w Polsce i w Chinach. Ograniczone prawa rzeczowe, a w Chinach: , xinzh wqun, okrela si niekiedy prawami na rzeczy cudzej (iura in re aliena) podobnie zreszt brzmi ich alternatywna nazwa w jzyku chiskim: , twqun. Materia bada stanowi polska Ustawa z dn. 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93), w Chinach za , Zhnghu rnmn gnghgu wqunf Ustawa o prawach rzeczowych Chiskiej Republiki Ludowej, ogoszona dekretem Prezydenta ChRL nr 62 z dn. 16 marca 2007 r. Metody badawcze

W pracy zastosowana zostaa metoda analizy tekstw porwnywalnych. Jest to metoda szczeglnie uyteczna dla tumaczenia prawniczego z uwagi na wielo powtarzajcych si tekstw w rnych jzykach, dotyczcych tych samych dziedzin i skonstruowanych na podobnych zasadach. Teksty rdowe winne by napisane w jzykach rdowych oryginalnie, a take dotyczy tych samych zagadnie lub prezentowa ten sam typ (Kubacki 2012, 176). Porwnanie tekstw w rnych jzykach pozwala na odnalezienie ekwiwalentw dla terminw bd fraz funkcjonujcych w obu jzykach. Moliwe jest napotkanie terminu specyficznego tylko dla jednego jzyka wwczas jest to termin bezekwiwalentowy (Kierzkowska 2002 za: Kos, Matulewska i Nowak 2007, 86), dla ktrego niezbdne jest w takim przypadku zastosowanie odpowiedniej metody zapewniania ekwiwalentw (zob. Kos, Matulewska i Nowak 2007, 87). Metoda ta niesie ze sob niebezpieczestwo mylnego przypisania ekwiwalentu, jednak wnikliwe badanie instytucji prawnych i kontekstu pozwala na uzyskanie duego stopnia pewnoci co do ekwiwalentnoci poszczeglnych terminw. rda ograniczonych praw rzeczowych W zakresie rodzajw praw rzeczowych funkcjonuje zasada numerus clausus, co oznacza, e stanowi one katalog zamknity. Nie ma zatem moliwoci utworzenia nowego prawa rzeczowego, czy te nienazwanego prawa rzeczowego w drodze czynnoci prawnej. Do katalogu tego nale prawa okrelone w Polsce w Kodeksie cywilnym, w Chinach natomiast w ustawie o prawach rzeczowych.

Prawa rzeczowe w polskim systemie prawnym podzieli mona na trzy kategorie (Gniewek i Machnikowski 2013, 421-422): (i) wasno (art. 44 k.c.), gwne i podstawowe prawo rzeczowe; (ii) uytkowanie wieczyste (art. 232 k.c.) k.c.), ktre posiada pewne cechy prawa

wasnoci, jest jednake pewnym stopniu ograniczone; (iii) ograniczone prawa rzeczowe (art. 244 1 k.c.), do ktrych w Polsce zalicza

si: a. uytkowanie (art. 244 1 k.c.), b. suebno (art. 244 1 k.c.),


28

c. spdzielcze wasnociowe prawo do lokalu (art. 244 1 k.c.), ktre zgodnie z art. 7 Ustawy z dnia 14 czerwca 2007 r. o zmianie ustawy o spdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektrych innych ustaw (Dz.U. 2007 nr 125 poz. 873) obecnie nie jest ju ustanawiane i istnieje tylko w przypadkach, w ktrych powstao wczeniej ni 31 lipca 2007 r.,

d. zastaw (art. 244 1 k.c.), e. hipoteka (art. 244 1 k.c.).

Poza tym katalogiem znajduje si rwnie posiadanie (art. 337 k.c.), ktre nie jest prawem rzeczowym, ale ustawodawca pomimo tego zdecydowa si obj je szczegln ochron.

W Chinach wyrnia si natomiast (, Dun B i Hn Xingb 2013, 138): (i) , suyuqun (wasno) art. 41 ch.u.pr.rz., z niej za wywodz si : (ii) , yngy wqun (prawa uytkowania) art. 121 ch.u.pr.rz.;

a. , jinsh yngd shyngqun (prawo do uytkowania gruntu w celach budowlanych) art. 136 ch.u.pr.rz.,

b. , td chngbo jngyngqun (prawo do umownego zarz-dzania gruntem) art. 127 ch.u.pr.rz.,

c. , zhijd shyngqun (prawo do uytkowania gruntw pod budownictwo mieszkaniowe) art. 153 ch.u.pr.rz.,

d. , dyqun (prawo suebnoci gruntowych) art. 157 ch.u.pr.rz.; (iii) , dnbo wqun (prawa zabezpieczajce) art. 170 ch.u.pr.rz.:

a. , dyqun (prawo hipoteki) art. 179 ch.u.pr.rz., b. , zhqun (prawo zastawu) art. 208 ch.u.pr.rz., c. , lizhqun (prawo zatrzymania, prawo retencji) art. 240 ch.u.pr.rz.

, yngy wqun (prawa uytkowania, art. 121 ch.u.pr.rz.) oraz , dnbo wqun (prawa zabezpieczajce, art. 170 ch.u.pr.rz.) przez chisk doktryn okrelane s razem jako , t w qun (prawa na rzeczy cudzej) ( L Jinwi 2014, 132) lub , xinzh wqun (ograniczone prawa rzeczowe) ( Wi Zhnyng 2013, 220), nie s to jednak terminy ustawowe.

, zhnyu (posiadanie, art. 241 ch.u.pr.rz.), podobnie jak w polskim prawie, nie jest prawem, ale stanem faktycznym, ktry ustawodawca zdecydowa si dodatkowo chroni ( Wi Zhnyng 2013, 219).

Z uwagi na obszerno tematu ograniczonych praw rzeczowych, niniejszy artyku skupia si bdzie tylko na prawach uytkowania oraz suebnociach.


29

Uytkowanie W Polsce uytkowanie (art. 244 1 k.c.) oznacza prawo uytkownika (art. 256 k.c.) rzeczy do jej uywania (art. 252 k.c.) oraz pobierania jej poytkw (art. 252 k.c.). Z art. 260. 1. zd. 1. k.c.: Uytkownik obowizany jest dokonywa napraw i innych nakadw zwizanych ze zwykym korzystaniem z rzeczy oraz art. 262 k.c.: Po wyganiciu uytkowania uytkownik obowizany jest zwrci rzecz wacicielowi w takim stanie, w jakim powinna si znajdowa stosownie do przepisw o wykonywaniu uytkowania wynika, e uywanie (art. 244 k.c.) rozumie naley jako posiadanie (art. 337 k.c.) i korzystanie (art. 260 1 k.c.) z rzeczy. Pobierane mog by natomiast tylko poytki w rozumieniu art. 53 k.c., to jest jej pody i inne odczone od niej czci skadowe, o ile wedug zasad prawidowej gospodarki stanowi normalny dochd z rzeczy (poytki naturalne art. 55 1 k.c.), a take dochody, ktre rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego (poytki cywilne art. 55 1 k.c.). Niemniej jednak istnieje moliwo umownego ograniczenia pobieranych poytkw (art. 253 1 k.c.) wwczas pozostae poytki stanowi wasno waciciela rzeczy. Art. 253 2 k.c. z kolei umoliwia ograniczenie uytkowania nieruchomoci tylko do jej okrelonej czci (Ignatowicz, Stefaniuk 2012, 214-216). Przedmiotem uytkowania moe by bowiem dowolna rzecz (art. 252 k.c.) rzecz ruchoma (art. 51 k.c.) lub nieruchomo (art. 46 k.c.), jednak najczciej prawo to dotyczy nieruchomoci. Co do zasady powinny by to rzeczy oznaczone co do tosamoci, uytkownik bowiem po zakoczeniu uytkowania winien zwrci wacicielowi uywan rzecz. Istnieje jednak moliwo oddania w uytkowanie rzeczy oznaczonych co do gatunku lub pienidzy; wwczas uytkownik zobowizany jest zwrci jedynie t sam ilo rzeczy oznaczonych co do gatunku, bd t sam sum pienidzy uytkowanie takie okrelane jest terminem uytkowanie nieprawidowe (Dadaska 2012, 232-233). Rzecz oddawana w uytkowanie powinna by niezuywalna, jednak w przypadku uytkowania nieprawidowego moliwe jest wyjtkowo ustanowienie go na rzeczach zuywalnych (Doliwa 2010, 159). Ponadto uytkowanie (ktre jest prawem niezbywalnym art. 254 k.c.), mona ustanowi na prawach zbywalnych (np. wierzytelno), co okrela si terminem uytkowania praw (art. 265 2 k.c.). Do uytkowania praw stosuje si odpowiednio przepisy o uytkowaniu rzeczy (Bieliski i Pannert 2014, 245).

Uytkowanie (art. 244 k.c.) zostaje ustanowione na skutek umowy (art. 2451 k.c.) pomidzy wacicielem a przyszym uytkownikiem (art. 256 k.c.). Czas trwania tej umowy moe by okrelony przez strony, wygasa ona jednak nie pniej ni ze mierci uytkownika (art. 266 k.c.). Moliwe jest ustanowienie odpatnoci za uytkowanie rzeczy (Gniewek 2012, 189-190). Zgodnie z art. 260 1 k.c. uytkownik zobowizany jest do ponoszenia ciarw zwizanych z uytkowan rzecz, a take dokonywania niezbdnych napraw; o wszelkich innych naprawach i nakadach winien poinformowa waciciela w przypadku poniesionych nakadw, do ktrych uytkownik nie by zobowizany, za art. 260 2 k.c. stosuje si odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia (Brzozowski et al. 2012, 176).

Warto w tym miejscu zaznaczy, e uytkowanie przypomina umow dzierawy, jednake cho w praktyce wydaje si podobne, to mimo tego stanowi cakiem


30

odrbn instytucj. Dzierawa jest stosunkiem zobowizaniowym, a to oznacza, e jej postanowienia dziaaj inter partes. Cakiem inaczej jest w przypadku uytkowania, ktre, jako prawo rzeczowe, skuteczne jest erga omnes. Rne s te funkcje obu instytucji: dzierawa realizuje przede wszystkim cele produkcyjne, uytkowanie za konsumpcyjne (Dadaska 2012, 230).

W prawie chiskim natomiast na , yngyw qun (prawa uytko-wania, art. 121 ch.u.pr.rz.) skada si szereg szczeglnych praw: (i) , jinsh yngd shyngqun (prawo do uytkowania gruntu

w celach budowlanych) art. 136 ch.u.pr.rz.; (ii) , td chngbo jngyngqun (prawo do umownego zarzdza-

nia gruntem) art. 127 ch.u.pr.rz.; (iii) , zhijd shyngqun (prawo do uytkowania gruntw pod

budownictwo mieszkaniowe) art. 153 ch.u.pr.rz.; (iv) a take , dyqun (prawo suebnoci gruntowych) 157 ch.u.pr.rz.

( Hn Sng 2008, 267), ktre bdzie opisane w pniejszej czci artykuu.

W Chinach prawo uytkowania take pozwala uytkownikowi na , zhnyu (posiadanie, art. 117 ch.u.pr.rz.), , shyng (korzystanie, art. 117 ch.u.pr.rz.) i , shuy (pobieranie poytkw, art. 117 ch.u.pr.rz.) danej rzeczy, przy czym , zx (poytkami, art. 116 ch.u.pr.rz.) mog by , tinrn zx (poytki naturalne, art. 116 ch.u.pr.rz.) lub , fdng zx (poytki cywilne, art. 116 ch.u.pr.rz.). Przedmiotem uytkowania w Chinach mog by nie tylko rzeczy nalece do osb fizycznych, ale i odpatnie grunty nalece do pastwa lub kolektywu, jeli odpowiednie przepisy nie stanowi inaczej (Chen Jianfu 2008, 383).

Przedmiotem uytkowania w Chinach, w przeciwiestwie do wasnoci i praw zabezpieczajcych, mog by , bdngchn (nieruchomoci, art. 2 ch.u.pr.rz.) oraz , dngchn (rzeczy ruchome, art. 2 ch.u.pr.rz.). Jednake, poniewa w Chinach osoby fizyczne nie mog by podmiotem prawa wasnoci nieruchomoci gruntowych, celem opisywanej instytucji jest przede wszystkim zapewnienie stabilizacji i bezpieczestwa odpowiadajcego w pewnym stopniu prawu wasnoci. Tradycyjnie zatem w chiskim prawie cywilnym uytkowanie dotyczy nieruchomoci, w szczeglnoci gruntw ( Yn Tin 2013, 376).

, td chngbo jngyngqun (prawo do umownego zarzdzania gruntem, art. 127 ch.u.pr.rz.) uregulowane zostao w art. 124 134 ch.u.pr.rz. Umoliwia ono zatem uytkowanie gruntw ornych, terenw lenych i k oraz innych gruntw o przeznaczeniu rolniczym w celach prowadzenia gospodarki rolnej, lenej i hodowli ( Zhu Yng 2014, 163-164). Podmiotem tego prawa, okrelanym jako , td chngbo jngyng qun rn (zarzdzajcy gruntem, art. 125 ch.u.pr.rz.) moe by tylko osoba fizyczna lub kolektyw, ktrych dziaalno dotyczy produkcji rolnej dla potrzeb kolektywu ( Yng Lxn 2013, 283). Prawo to jest


31

ograniczone w czasie; art. 126 ch.u.pr.rz. okrela terminy moliwego uytkowania rnych typw gruntw. Umowa dotyczca gruntw ornych moe trwa do trzydziestu lat; dla k od trzydziestu do pidziesiciu lat; dla gruntw lenych za od trzydziestu do siedemdziesiciu lat ( 2012, 115). Prawo to uzyskuje si w chwili wejcia w ycie , chngbo (umowy, art. 130 ch.u.pr.rz.) zawartej z organem samorzdu powyej poziomu , xin (chiskiego odpowiednika powiatu Rowiski i Jakbiec 2006, 72). Organ wydaje podmiotowi certyfikat uytkowania, a take rejestruje umow ( Mng Wnxing 2013, 133-134).

, jinsh yngd shyngqun (prawo do uytkowania gruntu w celach budowlanych, art. 136 ch.u.pr.rz.) uregulowane zostao w art. 135-151 ch.u.pr.rz. , jinsh yngd shyng qun rn (uytkownik gruntu w celach budowlanych, art. 135 ch.u.pr.rz.) ma prawo do posiadania, korzystania i pobierania poytkw nieruchomoci, w tym do wzniesienia budynkw i innych potrzebnych urzdze. Moe korzysta z gruntu na jego powierzchni, a take pod ni, w celach przemysowych, turystycznych, komercyjnych i innych. Z prawa tego korzysta mog zarwno osoby fizyczne, prawne, jak i inne jednostki organizacyjne dziaajce z mocy prawa. Przedmiotem tego rodzaju uytkowania mog by grunty nalece do pastwa, jeli za maj by to grunty nalece do kolektywu, mog sta si przedmiotem tego uytkowania po przeksztaceniu ich we wasno pastwow ( Mng Wnxing 2013, 146). Uprawnienie to uzyska mona przede wszystkim na dwa sposoby: najczciej poprzez odpatne przeniesienie prawa w postaci np. aukcji, przetargu lub negocjacji; lub, rzadziej, poprzez nieodpatne przekazanie, ktre moe nastpi np. w ramach rekompensaty ( Zh Dnyng 2012, 98-99). Przeniesienie tego prawa powinno zosta stwierdzone poprzez spisanie , htng (umowy, art. 138 ch.u.pr.rz.).

, zhijd shyngqun (prawo do uytkowania gruntw pod budownictwo mieszkaniowe art. 153 ch.u.pr.rz.), uregulowane przez art. 152-155 ch.u.pr.rz., umoliwia uytkownikowi posiadanie i korzystanie z nieruchomoci (ale nie pobieranie poytkw) w celach mieszkaniowych. Ma on prawo wznie na gruncie budynek mieszkalny oraz wszelkie inne zwizane z tym potrzebne urzdzenia; jeli w wyniku katastrofy naturalnej grunt ulegnie zniszczeniu, uytkownik ma prawo do otrzymania innego gruntu w uytkowanie w zamian za utracon nieruchomo. Podmiotami tego prawa, okrelanymi jako , zhijd shyngqun rn (uytkownik gruntu w celach mieszkaniowych, art. 152 ch.u.pr.rz.), mog by wycznie rolnicy bdcy czonkami kolektywu; prawo to nie ma zastosowania w przypadku mieszkacw miast. Instytucj t szczegowo reguluje (zhnghu rnmn gnghgu td gunl f) (ustawa o administracji gruntami) z 1986 r. oraz inne szczeglne przepisy ( Zhu Yng 2014, 197-199). Suebnoci W polskim prawe suebnoci uregulowane zostay w art. 285-3054 k.c. S to ograniczone prawa rzeczowe obciajce nieruchomo jednego waciciela (okrelan


32

jako nieruchomo obciona art. 285 1 k.c.) na rzecz nieruchomoci innego waciciela (nazywanej nieruchomoci wadnc art. 285 1 k.c.). Wyrnia si suebno czynn, polegajc na uprawnieniu waciciela nieruchomoci wadncej do korzystania w okrelony sposb z nieruchomoci obcionej; a take suebno biern, ktra oznacza, e waciciel nieruchomoci obcionej jest ograniczony w zakresie dziaa, jakie moe przeprowadzi na swojej nieruchomoci (Witczak i Kawako 2012, 141-142). Suebnoci dziel si na trzy zasadnicze typy (Ziemianin i Dadaska 2012, 163-164):

(i) suebno gruntowa art. 285 1 k.c.; (ii) suebno osobista art. 296 k.c.; (iii) suebno przesyu art. 3051 k.c.

Suebno gruntowa (art. 285 1 k.c.) jest najbardziej podstawowym i charakterystycznym typem suebnoci (art. 285 k.c.):

1. Nieruchomo mona obciy na rzecz waciciela innej nieruchomoci (nieruchomoci wadncej) prawem, ktrego tre polega bd na tym, e waciciel nieruchomoci wadncej moe korzysta w oznaczonym zakresie z nieruchomoci obcionej, bd na tym, e waciciel nieruchomoci obcionej zostaje ograniczony w monoci dokonywania w stosunku do niej okrelonych dziaa, bd te na tym, e wacicielowi nieruchomoci obcionej nie wolno wykonywa okrelonych uprawnie, ktre mu wzgldem nieruchomoci wadncej przysuguj na podstawie przepisw o treci i wykonywaniu wasnoci (suebno gruntowa). 2. Suebno gruntowa moe mie jedynie na celu zwikszenie uytecznoci nieruchomoci wadncej lub jej oznaczonej czci.

Moe by ona zatem wykonywana w sposb czynny lub bierny. Stanowi prawo

zwizane z wasnoci nieruchomoci, pozostajc tym samym jej czci skadow. W sytuacji przeniesienia wasnoci nieruchomoci, suebno gruntowa przechodzi zatem wraz z wasnoci, obciajc kadoczesnego waciciela nieruchomoci obcionej (Doliwa 2010, 171-172.) Bdc prawem rzeczowym, suebno jest naturalnie skuteczna erga omnes. Moe powsta na skutek umowy (art. 2451 k.c.) midzy wacicielami nieruchomoci bdcych przedmiotem suebnoci wacicielem nieruchomoci wadncej (art. 285 1 k.c.) i wacicielem nieruchomoci obcionej (art. 285 1 k.c.); orzeczenia sdu lub orzeczenia administracyjnego moe mie to miejsce np. w przypadku drogi koniecznej, kiedy jedna nieruchomo nie posiada dostpu do drogi publicznej, a waciciel nieruchomoci ssiedniej nie chce umoliwi tego dostpu; a take poprzez zasiedzenie (art. 292 k.c.) (Ignatowicz i Stefaniuk 2012, 234-238). Suebno wygasa, jeli nie bya wykonywania przez dziesi lat. Moe jednak wygasn szybciej, w przypadku zrzeczenia si jej przez waciciela nieruchomoci wadncej lub konfuzji (nabycia przez niego wasnoci nieruchomoci obcionej), a take na skutek orzeczenia sdowego lub administracyjnego (Gniewek 2012, 211-212).


33

Suebnoci osobiste (art. 296 k.c.) natomiast ustanowione mog by tylko na rzecz osoby fizycznej w celu zaspokojenia jej osobistych potrzeb, stanowic jej niezbywalne prawo osobiste. Rni si wic tym od suebnoci gruntowych, ktre ustanawiane s na nieruchomociach stosuje si do nich jednak odpowiednio przepisy o suebnociach gruntowych (art. 297 k.c.). Zasadnicze rnice dotycz m.in. terminu wyganicia w tym wypadku ma to miejsce najpniej wraz ze mierci uprawnionego (jest wic to prawo niedziedziczne); suebno osobista nie moe te by zasiedziana. Suebno taka moe by te zamieniona na rent. (Bieliski i Pannert 2014, 259-260). Szczeglnym przypadkiem suebnoci osobistej jest suebno mieszkania (art 302 1 k.c.). W jej ramach uprawniony ma moliwo korzystania z pomieszcze i urzdze sucych do wsplnego uytku mieszkacw budynku. Moe przybra form samodzielnego zamieszkiwania, bd mieszkania wraz z wacicielem lub innymi domownikami. Uprawniony moe przyj do mieszkania take maonka i maoletnie dzieci. Jest to prawo niezbywalne, jak pozostae suebnoci osobiste i wygasa wraz ze mierci uprawnionego, w myl art. 301 2 k.c. moe on jednak umwi si z wacicielem nieruchomoci, e po jego mierci suebno zostanie ustanowiona na rzecz jego maonka, dzieci lub rodzicw (Ziemianin i Dadaska 2012, 174-175).

Trzecim typem suebnoci jest suebno przesyu, zdefiniowana w art. 3051 k.c. Ustanawiana jest ona na rzecz przedsibiorcy przez waciciela nieruchomoci, na ktrej wzniesione maj by urzdzenia przesyowe nalece do tego przedsibiorcy. Przedsibiorca ma wwczas prawo do korzystania z nieruchomoci obcionej w zakresie niezbdnym dla zapewnienia prawidowego funkcjonowania urzdze. Jest to zatem suebno czynna. Ustanowiona moe by na skutek umowy, orzeczenia sdowego lub administracyjnego bd z mocy prawa; odpatnie bd nieodpatnie, chyba e powstaa na skutek orzeczenia sdowego. Wwczas ustanawia si j odpatnie, jednak waciciel nieruchomoci moe si zrzec wynagrodzenia (Dadaska 2012, 269-270).

W chiskim prawie rzeczowym wyksztacia si jedynie , dyqun, (suebno gruntowa, art. 156-169 ch.u.pr.rz.), stanowica jedno z praw uytkowania. Jej przedmiotem s przede wszystkim grunty. Uprawnia do korzystania w okrelonym zakresie z cudzej nieruchomoci. Nieruchomo, na ktrej rzecz zostaa ustanowiona suebno, okrela si jako , xyd (nieruchomo wadnc, art. 156 ch.u.pr.rz.), drug nieruchomo za , gngyd (nieruchomo obcion, art. 156 ch.u.pr.rz.). Suebno zwizana jest z nieruchomoci wadnc, zatem jeli cel danej suebnoci przesta istnie, nie ma potrzeby jej ustanawiania. Jest ona prawem zalenym, a take niepodzielnym. W przypadku ustanowienia na nieruchomoci wadncej bd obcionej innego prawa uytkowania, uytkownik zostaje odpowiednio uprawniony lub obciony. Suebno moe powsta co do zasady na skutek czynnoci prawnej (poprzez , htng umow, art. 156 ch.u.pr.rz.) dokonanej przez , gngyd qunl rn (waciciela nieruchomoci obcionej, art. 159 ch.u.pr.rz.) i , dy qun rn (waciciela nieruchomoci wadncej, art. 156 ch.u.pr.rz.). Ponadto uprawnienia przysugujce wacicielowi nieruchomoci wadncej nie mog narusza przepisw prawa i spoecznego interesu publicznego, mog jednak uwzgldnia postanowienia stron


34

zgodne z faktycznymi okolicznociami ustanawiania suebnoci ( Wi Zhnyng 2013, 301-302).

W Chinach zatem suebno jest pojciem wszym ni w Polsce. Z uwagi na fakt, i jest jedn z odmian prawa uytkowania, odnosz si do niej przepisy oglne dotyczce uytkowania. Sytuacja taka nie wystpuje na gruncie polskim, poniewa suebnoci s prawami rwnorzdnymi z prawem uytkowania. Co do zasady jednak oba terminy maj podobne znaczenie w obu przypadkach wystpuje nieruchomo wadnca i obciona, a podmiot ma podobny zakres uprawnie. Tumaczenie tego terminu moe zatem by dokonane z zastosowaniem ekwiwalentu funkcjonalnego, niemniej jednak w niektrych przypadkach konieczne jest uzupenienie terminu o dodatkow informacj. Wnioski translacyjne Uytkowanie w polskim systemie prawnym jest instytucj o znacznie wszym zakresie ni w przypadku Chin. Przede wszystkim w Polsce uytkowanie, czy te prawo uytkowania, oznacza jedno odrbne prawo, podczas gdy w Chinach prawa uytkowania stanowi grup uprawnie zwizanych z korzystaniem z gruntu. Chiskie prawa uytkowania s w duej mierze zblione do polskiego uytkowania wieczystego, ktre jednak w Polsce nie jest ograniczonym prawem rzeczowym.

Tumaczc termin uytkowanie na jzyk chiski naleaoby zastosowa ekwiwalent funkcjonalny modyfikowany: , yngyw qun, dodajc przed nim sowo polskie (Bln): , Bln yngy w qun polskie prawo uytkowania lub stosujc ekwiwalent opisowy: , zhnyu, shyng h shuy trn suyu de bdngchn huzh dngchn de qunl (prawo do posiadania, korzystania i pobierania poytkw z rzeczy ruchomej lub nieruchomoci stanowicej wasno innej osoby). Natomiast w przypadku tumaczenia chiskiego terminu , yngyw qun (art. 121 ch.u.pr.rz.) nie naley stosowa polskiego terminu uytkowanie (art. 244 k.c.), a raczej: prawa uytkowania, aby wskaza, e termin ten okrela pewn grup praw.

Termin uywanie (art. 252 k.c.), odnoszcy si w polskim Kodeksie cywilnym do uytkowania, nie posiada kodeksowej definicji legalnej. Jednake wnioskujc z art. 260. 1. zd. 1. k.c. oraz art. 262 k.c. mona stwierdzi, e oznacza on posiadanie i korzystanie z rzeczy. Tym samym zastosowa mona chiski ekwiwalent ustawowy , lyng (art. 2 ch.u.pr.rz.) uywa, korzysta. W przypadku koniecznoci wikszej precyzji moe by konieczne uycie ekwiwalentu opisowego: , zhnyu h shyng posiadanie i korzystanie. Terminy posiadanie (art. 337 k.c.), korzystanie (art. 260 1 k.c.) i pobieranie poytkw (art. 260 1 k.c.) maj natomiast swoje ustawowe ekwiwalenty w jzyku chiskim: , shyng (art. 117 ch.u.pr.rz.), , zhnyu (art. 117 ch.u.pr.rz.), , shuy (art. 117 ch.u.pr.rz.). Zarwno w ustawie polskiej, jak i chiskiej odnale mona rwnie termin poytki (art. 252 k.c.) , zx, poytki naturalne (art. 55 1 k.c.) , tinrn zx


35

(art. 116 ch.u.pr.rz.) oraz poytki cywilne (art. 55 1 k.c.) , fdng zx (art. 116 ch.u.pr.rz.).

Termin uytkowanie praw (art. 265 2 k.c.) wystpujcy w polskim Kodeksie nie znajduje odpowiednika w ustawie chiskiej, naley zatem zastosowa ekwiwalent opisowy: (qunlde yngy wqun) prawo uytkowania praw.

Przy tumaczeniu poszczeglnych rodzajw praw uytkowania konieczne jest zastosowanie ekwiwalentw opisowych: i) , td chngbo jngyngqun (art. 127 ch.u.pr.rz.): prawo do

umownego zarzdzania gruntem; ii) , jinsh yngd shyngqun (art. 136 ch.u.pr.rz.): prawo do

uytkowania gruntu w celach budowlanych; iii) , zhijd shyngqun (art. 153 ch.u.pr.rz.): prawo do uytkowania

gruntw pod budownictwo mieszkaniowe.

W przypadku tumaczenia terminu , dyqun (157 ch.u.p.prz.) na jzyk polski mona zatem zastosowa ekwiwalent opisowy: prawo suebnoci gruntowej bdce jednym z praw uytkowania lub prawo uytkowania do suebnoci gruntowej. Moliwe jest jednak rwnie zastosowanie ekwiwalentu funkcjonalnego: suebno gruntowa (art. 285 1 k.c.), jeli kontekst wypowiedzi nie wymaga podania informacji, e prawo to w Chinach nie jest zupenie odrbnym prawem. Podczas tumaczenia z jzyka polskiego na jzyk chiski natomiast zastosowa mona bezporednio termin , yqun, ewentualnie z zaznaczeniem: , bsh yngy w qun y zhng de (ktra nie jest rodzajem uytkowania), np: , bsh yngy w qun y zhng de y qun: suebno, ktra nie jest rodzajem uytkowania.

Z uwagi na brak rnych rodzajw suebnoci w prawie chiskim, ekwiwalent ustawowy ma tylko wspomniana wyej suebno gruntowa (art. 285 1 k.c.). W przypadku suebnoci osobistej (art. 296 k.c.) i suebnoci mieszkania (art. 302 1 k.c.) ekwiwalenty odnale mona jednak w chiskojzycznych publikacjach dotyczcych instytucji prawa rzymskiego (servitutes personarum i habitatio) , rnyqun oraz , jzh qun) (np. , Chn Xnyng i Ln Dngjn 2003, 69-70). W przypadku suebnoci przesyu (art. 3051 k.c.) konieczne jest ju zastosowanie ekwiwalentu opisowego: , chunshxinde dyqun suebno linii przesyowych.

Ustawowe terminy nieruchomo wadnca (art. 285 1 k.c.) oraz nieruchomo obciona (art. 285 1 k.c.) maj swoje ekwiwalenty take w ustawie chiskiej, odpowiednio: , xyd (art. 156 ch.u.pr.rz.) i , gngyd (art. 156 ch.u.pr.rz.).

Instytucje uytkowania i suebnoci w polskim i chiskim prawie s do siebie w duym stopniu podobne, jednak pewne rnice, zwaszcza systemowe, wpywaj na


36

znaczenia i wystpowanie poszczeglnych ekwiwalentw. Jednake, ze wzgldu na to, e w Chinach recypowane zostao de facto prawo europejskie, wiele polskich i chiskich terminw ma swoje ustawowe odpowiedniki. Co do zasady terminy te maj podobne znaczenie i, jak wskazano wczeniej, pewne rnice dostrzec mona dopiero po dokadnej analizie konstrukcji poszczeglnych instytucji. Glosariusz

Tabela 1. Tumaczenie polsko-chiskie.

Termin polski Przepis Ekwiwalent chiski Komentarz

, yngy wqun

(dla odbiorcy dalekiego1) ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 121 ch.u.pr.rz.

, Bln yngy wqun

(dla odbiorcy bliskiego2) ekwiwalent funkcjonalny modyfikowany, ustawowy termin posiada szerszy zakres znaczeniowy

uytkowanie art. 244 k.c.

, zhnyu, shyng h shuy trn suyu de bdngchn huzh dngchn de qunl

(dla odbiorcy bliskiego) ekwiwalent opisowy

, yngy wqun rn

(dla odbiorcy dalekiego) ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 40 ch.u.pr.rz.

uytkownik art. 256 k.c. , Bln yngy wqun rn

(dla odbiorcy bliskiego) ekwiwalent funkcjonalny modyfikowany, ustawowy termin posiada szerszy zakres znaczeniowy

uywanie art. 252 k.c.

, lyng (dla odbiorcy dalekiego) ekwiwalent funkcjonalny,

1 Odbiorca daleki osoba, ktra nie interesuje si szczeglnie rzeczywistoci kraju jzyka

rdowego i nie ma z tego zakresu szerokiej wiedzy (Matulewska 2005: 64). 2 Odbiorca bliski osoba posiadajca wiedz dotyczc kultury kraju jzyka rdowego lub

majca ch j pozna (Matulewska 2005: 64).


37

termin ustawowy: art. 2 ch.u.pr.rz.

, zhnyu, h shyng

(dla odbiorcy bliskiego) ekwiwalent opisowy

korzystanie art. 260 1 k.c. , shyng ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 117 ch.u.pr.rz.

posiadanie art. 337 k.c. , zhnyu ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 117 ch.u.pr.rz.

pobieranie poytkw

art. 260 1 k.c. , shuy

ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 117 ch.u.pr.rz.

poytki art. 252 k.c. , zx ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 116 ch.u.pr.rz.

poytki naturalne

art. 55 1 k.c. , tinrn zx


poytki cywilne

art. 55 1 k.c. , fdng zx


uytkowanie praw

art. 265 2 k.c.

, qunlde yngy wqun

ekwiwalent opisowy

, yqun

(dla odbiorcy dalekiego) ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 157 ch.u.p.prz.

suebno art. 244 1 k.c. , bsh yngy w qun y zhng de y qun

(dla odbiorcy bliskiego) ekwiwalent opisowy, ustawowy termin posiada szerszy zakres znaczeniowy

suebno gruntowa

art. 285 1 k.c. , dyqun

ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 157 ch.u.p.prz.

suebno osobista

art. 296 k.c. , rnyqun

ekwiwalent funkcjonalny, termin dotyczcy instytucji prawa rzymskiego


38

suebno mieszkania

art 302 1 k.c. , jzh qun

ekwiwalent funkcjonalny, termin dotyczcy instytucji prawa rzymskiego

suebno przesyu

art. 3051 k.c.

, chunshxinde dyqun

ekwiwalent opisowy

nieruchomo obciona

art. 285 1 k.c. , gngyd


nieruchomo wadnca

art. 285 1 k.c. , xyd


waciciel nieruchomoci obcionej

art. 285 1 k.c.

, gngyd qunl rn


waciciel nieruchomoci wadncej

art. 285 1 k.c. , dyqun rn


Tabela 2. Tumaczenie chisko-polskie.

Termin chiski Przepis Ekwiwalent polski Komentarz

uytkowanie (dla odbiorcy dalekiego) ekwiwalent funkcjonalny, ustawowy termin: art. 244 k.c.

, yngy wqun

art. 121 ch.u.pr.rz.

prawa uytkowania (dla odbiorcy bliskiego) kalka

, yngy wqun rn

art. 40 ch.u.pr.rz. uytkownik

ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 256 k.c.

, shyng art. 260 1 k.c. korzystanie ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 117 ch.u.pr.rz.

, zhnyu art. 337 k.c. posiadanie ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 117 ch.u.pr.rz.

, shuy art. 260 1 k.c. pobieranie poytkw ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 117 ch.u.pr.rz.


39

, zx art. 252 k.c. poytki ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 117 ch.u.pr.rz.

, tinrn zx

art. 55 1 k.c. poytki naturalne


, fdng zx

art. 55 1 k.c. poytki cywilne


, td chngbo jngyngqun


prawo do umownego zarzdzania gruntem ekwiwalent opisowy

, td chngbo jngyng qun rn

art. 125 ch.u.pr.rz. zarzdca gruntu ekwiwalent opisowy

, jinsh yngd shyngqun


prawo do uytkowania gruntu w celach budowlanych

ekwiwalent opisowy

, jinsh yngd shyng qun rn


uytkownik gruntu w celach budowlanych ekwiwalent opisowy

, zhijd shyngqun


prawo do uytkowania gruntw pod budownictwo mieszkaniowe

ekwiwalent opisowy

, zhijd shyngqun rn


uytkownik gruntu w celach mieszkaniowych ekwiwalent opisowy

, dyqun

art. 157 ch.u.p.prz. suebno gruntowa

ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 285 1 k.c

, gngyd

art. 156 ch.u.pr.rz. nieruchomo obciona

ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 285 1 k.c.


, xyd art. 156 ch.u.pr.rz. nieruchomo wadnca ekwiwalent funkcjonalny, termin ustawowy: art. 285 1 k.c.

, gngyd qunl rn


waciciel nieruchomoci obcionej


, dyqun rn


waciciel nieruchomoci wadncej



41

Bibliografia Bieliski, Arkadiusz, i Maciej Pannert. 2014. Prawo cywilne cz oglna. Prawo rzeczowe.

Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck. Brzozowski, Andrzej, Wojciech Kocot, i Wiesaw Opalski. 2012. Prawo rzeczowe: Zarys

wykadu. Warszawa: Wydawnictwo LexisNexis. Chen, Jianfu. 2008. Chinese Law: Context and Transformation. Leiden: Martinus Nijhoff

Publishers. Chen, Xinyong (), i Dengjun Lan (). 2003. .

W nr 3, ss. 68-75. Czerklewicz, Przemysaw. 2014. Chiny. Na co zwrci uwag w negocjacjach z wykona-

wcami? Zamawiajcy. Zamwienia Publiczne w Praktyce nr 6, ss. 8-12. Dadaska, Katarzyna. 2012. Prawo rzeczowe. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. Doliwa, Adam. 2010. Prawo rzeczowe. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. Duan, Bo (), i Xiangbo Han (). 2013. . : . Gniewek, Edward. 2012. Prawo rzeczowe. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. Gniewek, Edward, i Piotr Machnikowski. 2013. Kodeks cywilny. Komentarz. Warszawa:

Wydawnictwo C. H. Beck. Han, Song (). 2008. . : . Ignatowicz, Jerzy, i Krzysztof Stefaniuk. 2012. Prawo rzeczowe. Warszawa: Wydawnictwo

LexisNexis. Kaczmarek, Karolina, i Aleksandra Matulewska. 2008. Wykadnia normy prawnej

a metodologia przekadu. W Rocznik Przekadoznawczy t. 3/4, ss. 8194. Kos, Patrycja, Aleksandra Matulewska, i Paulina Nowak-Korcz. 2007. Problemy przekadu

specjalistycznego na przykadzie tekstw z dziedziny prawa, biologii, biotechnologii i medycyny. W Investigationes Linguisticae t. XV, ss. 8199.

Kubacki, Artur. 2012. Tumaczenie powiadczone: Status, ksztacenie, warsztat i odpowiedzialno tumacza przysigego. Warszawa: Wolters Kluwer Polska sp. z o. o.

Li, Jianwei (). 2014. . : . Matulewska Aleksandra. 2005. Wasno i zobowizania w aspekcie translatorycznym polsko-

angielskim i angielsko-polskim. W Investigationes Linguisticae t. XII, ss. 62-76. Meng, Wenxiang (). 2013. : . :

. Rowiski, Jan, i Wojciech Jakbiec. 2006. System konstytucyjny Chiskiej Republiki Ludowej.

Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe. Wang, Zhu (). 2012. : . : . Wei, Zhenying (). 2013. . : . Witczak, Hanna, i Agnieszka Kawako. 2012. Prawo rzeczowe. Warszawa: Wydawnictwo

C. H. Beck. Yang, Lixin (). 2013. . : . Yin, Tian (). 2013. . : . Zhou, Yang (). 2014. : . :

.


Zhu, Danying (). 2012. . : . Ziemianin, Bronisaw, i Katarzyna Dadaska. 2012. Prawo rzeczowe. Warszawa: Wolters

Kluwer Polska sp. z o.o

43

NAZEWNICTWO KAR W KODEKSIE KARNYM REPUBLIKI KOREI W ASPEKCIE

TUMACZENIOWYM KOREASKO-POLSKIM

Bernadetta BAAZY Instytut Jzykoznawstwa

Wydzia Neofilologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza al. Niepodlegoci 4, 61-874 Pozna, Poland

[email protected] Abstrakt: W niniejszym artykule podjto si prby tumaczenia prawniczego w odniesieniu do koreasko-polskiej pary jzykowej w zakresie prawa karnego materialnego, a dokadniej mwic w zakresie nazewnictwa kar kryminalnych. Posuono si tekstem obecnie obowizujcego koreaskiego kodeksu karnego, a tumaczenie polegao na porwnaniu tekstw paralelnych, czyli takich, ktre istniej niezalenie od siebie nawzajem (jeden nie jest tumaczeniem drugiego), ale peni te same funkcje, z tym e su uytkownikom rnych jzykw (Neubert i Shreve 1992, 89). Kodeks Karny Republiki Korei i polska ustawa Kodeks Karny to teksty paralelne, gdy peni t sam rol w swojej kulturze prawnej i nie s jednoczenie tumaczeniami. Przy pracy nad tumaczeniem okazao si przydatne take posikowanie si innymi polskimi ustawami Kodeksem Wykrocze, a take nieobowizujcym ju Kodeksem Karnym z 1969 roku. Celem artykuu nie byo jedynie dokonanie tumaczenia, ale take przedstawienie choci

Comparative Legilinguisticslegilinguistics.amu.edu.pl/NUMERY/Comparative 22.pdf · Dwudziesty drugi...

Documents

Transcript of Comparative Legilinguisticslegilinguistics.amu.edu.pl/NUMERY/Comparative 22.pdf · Dwudziesty drugi...