Combating Torture: A Manual for Judges and Prosecutors · 2017-10-10 ·...

พมพครงแรกทสหราชอาณาจกร 2003

เจาของลขสทธ : ศนยสทธมนษยชน มหาวทยาลยเอสเสก

© Human Rights Centre, University of Essex,

Wivenhoe Park, Colchester, CO4 3SQ

telephone: 00 44 1206 872 558 fax: 00 44 1206 873 428

url: http://www2.essex.ac.uk/human_rights_centre

http://www2.sx.ac.uk/human_rights_centre

คมอเลมนสงวนลขสทธ แตสามารถทำาการผลตซำาเพอการฝกอบรม การศกษาและการใชเปนเอกสารอางอง

หากมใชเพอวตประสงคทางการคาและการแสวงหากำาไร โดยใหแสดงขอความวานำามาจาก ศนยสทธมนษยชน

มหาวทยาลยเอสเสก ISBN: 1-874635-40-4

หนงสอเลมอนในชดน

คมอ การรายงานการทรมาน The Torture Reporting Handbook, ISBN 1-874635-28-5

http://www.essex.ac.uk/torturehandbook/

การรายงาน การสงหารทถอเปนการละเมดสทธมนษยชน Reporting Killings as Human Rights Violations,

ISBN 1-874635-37-4,

http://www.essec.ac.uk/reportingkillingshandbook/

คำ�ปร�รภ แมจะมขอหามอยางเดดขาดภายใตกฎหมายระหวางประเทศ และตามกฎหมายภายในของรฐสวนใหญ

ซงเปนไปตามเขตอำานาจรฐ แตการทรมานกยงมอย และแมวาจะมการประณามอยางกวางขวาง แตการกระ

ทำาทรมานท ไมเปดเผย กยงคงมอยในหลายประเทศทวโลก อนทจรง การทรมานเปนตวอยางทชดเจนของการ

กระทำาความผด โดยเจาหนาทรฐผมหนาทรบผดชอบตอการยดถอและบงคบใชกฎหมาย

ผพพากษาและอยการมบทบาทอยางสำาคญในการยตการทรมาน ประการแรก พวกเขาเปนหวใจ

สำาคญของการดำารงไวซงหลกนตธรรม ไมมสงใดทจกกดกรอนหลกนตธรรมไดมากไปกวา การทเจาหนาทรฐ

ไมรกษากฎหมาย โดยเฉพาะอยางยงการกออาชญากรรมโดยเจาหนาทรฐเอง ประการทสอง เมอรฐไดเขาไป

เกยวของ หรอลมเหลวกบการปองกนการทรมาน นนยอมเปนการละเมดพนธกรณตางๆ ตามกฎหมายระหวาง

ประเทศ บคคลผรบผดชอบตอการบรหารการงานยตธรรมจำาเปนตองระวงระไวกบบทบาทของพวกเขาเพอ

หลกเลยงมใหประเทศตองตกอยในฐานะของผฝาฝน ประการทสาม ในกรณทหนวยงานตางๆ ของฝายบรหาร

และฝายนตบญญตอาจถกชกจงใหเพกเฉยตอหลกนตธรรมและหลกสทธมนษยชน เพอสนองตอบตอแรงกดดน

ของสาธารณะดวยการเพมความปลอดภยจากอาชญากรรมในระดบธรรมดา โดยเฉพาะอยางยงนบตงแตเกด

เหตการณการกอการรายขามชาตเมอวนท 11 กนยายน 2001 ฝายตลาการจงถกวางบทบาทใหทำาหนาทปกปอง

สงคมจากกบดกของการยอมให ใชแผนเฉพาะหนาระยะสนโดยละเลยเสถยรภาพของสถาบน รวมถงคณคาพนฐาน

ทางสงคมในระยะยาว

การยตการทรมานเรยกรองใหผพพากษาและอยการ ใชกฎหมายทงในเชงทเปนเกราะและดาบ ในเชง

เกราะ คอการสนบสนนใหเกดความเคารพตอมาตรการปองกนทงในระดบชาตและในทางระหวางประเทศ ดวย

การบงคบใชกฎหมายเพอปกปองบคคลใหพนจากการถกกระทำาทรมานและการปฏบตทเลวรายลกษณะตางๆ

และกวดแกวงดาบ โดยการนำาผกระทำาผดมารบโทษตอการกระทำาทละเมดกฎหมาย

คมอน ไดสรปถงหนาทและความรบผดชอบของผพพากษาและอยการในการปองกนและสอบสวนการ

กระทำาทรมานและการปฏบตทเลวรายรปแบบอนๆ เพอเปนหลกประกนทผกระทำาผดจะตองถกนำาเขาส

กระบวนการยตธรรม และเหยอผเสยหายจะไดรบการเยยวยา คมอนยงไดจดเตรยมคำาแนะนำาตอทางปฏบต

ทางปฏบตทถกนบวาเปนตวอยางทด และขนตอนการดำาเนนการในแตละระดบเพอยตการทรมาน

แมวาคมอนจะจดทำาขนเพอผพพากษาและอยการ แตคมอนกสามารถสนบสนนการทำางานของ

ทนายความทเขามบทบาทในการพจารณาคดอาญา หรอบคคลทมงตอตานการทรมานและการปฏบตทเลวรายรป

แบบอนๆ ในฐานะตวแทนของบคคลทถกพรากไปซงเสรภาพ ดวยขอมลทสมบรณและความตนตวตอบทบาทของ

ตน นกวชาชพกฎหมายยอมสามารถมบทบาทอยางสำาคญในการขจดการกระทำาทรมาน คมอนจงมงหมายทจะ

ชวยใหสมาชกของนกวชาชพกฎหมายสามารถปฏบตหนาท ใหบรรลผลอกดวย

i

คมอนเปนสวนหนงของชด คมอรายงานการทรมาน ทจดทำาโดย มหาวทยาลยเอสเสก (University

of Essex) โดย Camille Giffard คมอน ไดรบการสนบสนนและเงนทนจากสำานกงานการตางประเทศและ

เครอจกรภพ ของรฐบาลแหงสหราชอาณาจกร ภายใตกรอบการปฏบตงานของโครงการตอตานการทรมาน ทม

การเปดตวโดยรฐบาลแหงสหราชอาณาจกร เมอป พ.ศ.2541 ในฐานะผอำานวยการโครงการและศนยสทธมนษยชน

มหาวทยาลยเอสเซกซ และทกคนทมสวนรวมในโครงการน ขาพเจาขอแสดงความขอบคณอยางยงสำาหรบการ

สนบสนนในครงน

ศาสตราจารย Sir Nigel Rodley KBE

ศนยสทธมนษยชน มหาวทยาลยเอสเสก, มนาคม 2003

ii

iii

ผอำานวยการโครงการ: ศาสตราจารย Sir Nigel Rodley KBE

ผเขยนและนกวจย: Conor Foley

ฝายสนบสนนดานการจดการและงานเลขานการ: Anne Slowgrove and Heidi Wiggam

เราขอขอบคณบคคลตอไปนท ไดสละเวลาและใชความอตสาหะตอโครงการน ในการอานราง ใหความเหน

และความชวยเหลออนๆ: Meghna Abraham, Clive Baldwin, David Bergman, Jean-Nicolas Beuze, Judith

Bueno de Mesquita, Ian Byrne, Ralph Crawshaw, Param Cumaraswamy, Eugenio Aragão, Tina de

Cruz, Jan Doerfel, Graham Dossett, Helen Duffy, Malcolm Evans, Gláucia Falsarelli, Camille Giffard,

Geoff Gilbert, Lisa Gormley, Gabriela Gonzalez, Mel James, Michael Kellett, Mark Kelly, Sam Kin-

caid, James Logan, Debra Long, Jeremy McBride, Daniel Machover, Greg Mayne, Fiona McKay,

Lutz Oette, Grainne O’Hara, Joanna Salsbury, Ian Seiderman, Helen Shaw, Anna-Lena Svensson

McCarthy, Wilder Taylor, Mark Thomson and John Wadham.

เราขอขอบคณองคกรตอไปน: Amnesty International, Association for the Prevention of Torture,

the Committee for the Administration of Justice, the Global Justice Centre Brazil, Inquest, the Inter-

national Bar Association, the International Commission of Jurists, Interights, the Law Society,Liberty,

the Office of the Public Prosecutor São Paulo, Redress, the Office of the United Nations High Com-

missioner for Human Rights and the Office of the United Nations High Commissioner for Refugees.

เราขอขอบคณในความเสยสละของบคคลตอไปนทเขารวมในการสมมนาทจดขนโดยสำานกงานการตางประเทศ

และเครอจกรภพเพอประชมหารอรางแรกๆ ของคมอน และขอบคณตอการตอนรบของสำานกงานการตางประเทศ

และเครอจกรภพ

ผเขารวมสมมนา: Jean-Nicolas Beuze, Param Cumaraswamy, Eugenio Aragão, Helen Duffy,

Malcolm Evans, Geoff Gilbert, Lisa Gormley, Mel James, Mark Kelly, Jeremy McBride, Joanna Sals-

bury, Ian Seiderman, Anna-Lena Svensson McCarthy, Wilder Taylor and Mark Thomson.

ผรายงานการสมมนา: Gabriela Gonzalez.

โครงการน ไดรบการสนบสนนเงนทนโดยสำานกงานการตางประเทศและเครอจกรภพ เราขอขอบคณเปน

อยางยงตอ David Geer and Alisdair Walker แหงสำานกงานการตางประเทศและเครอจกรภพ, แผนกนโยบาย

สทธมนษยชน สำาหรบพนธสญญาและการสนบสนนตอโครงการน

ผมสวนชวยเหลอหลก

กตกรรมประก�ศ

v

หน�

i

iii

ix

1

1 คมอนสำาหรบใคร

3 คมอน ใชอยางไร

5

8 ขอหามทวไป

12 อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทรมาน และการปฏบตหรอการลงโทษอนท โหดราย

ไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศร 1984

13 มาตรฐานอนๆ ทเกยวของ

14 นยามตามกฎหมาย

16 กลไกตรวจตราระหวางประเทศและกระบวนการรองเรยน

16 คณะกรรมการสทธมนษยชน

17 คณะกรรมการตอตานการทรมาน

17 กลไกระดบภมภาค

18 กลไกสอดสองตรวจตราอนๆ

19 ผรายงานพเศษสหประชาชาตวาดวยการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนท โหดราย

ไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศร

19 ศาลอาญาระหวางประเทศและศาลเฉพาะกจ

20 คณะกรรมการกาชาดสากล (ICRC)

ส�รบญ

1: ขอห�มตอก�รกระทำ�ทรม�นในกฎหม�ยระหว�งประเทศ

คำ�ปร�รภ

กตกรรมประก�ศ

คำ�อธบ�ยศพท

คำ�นำ�

vi

หน�

23

26 การแจงใหประชาชนทราบถงสทธของพวกเขา

27 การใชสถานทคมขงทมการรบรองอยางเปนทางการและการจดทำาและเกบรกษาบนทกอยางม

ประสทธภาพเกยวกบการคมขง

29 การหลกเลยงการคมขงทหามการตดตอกบโลกภายนอก

30 สภาพการคมขงทเหมาะสมแกความเปนมนษย

34 ขอบเขตของการสอบสวน

35 การถงทนายความและการเคารพการปฏบตหนาทของทนายความ

37 การเขาถงแพทย

38 สทธการคดคานการคมขงโดยมชอบดวยกฎหมาย

42 มาตรการปองกนสำาหรบผถกคมขงกลมตางๆ เปนพเศษ

42 ผหญงทถกคมขง

43 เยาวชนทถกคมขง

43 ผมปญหาสขภาพจต

47

50 บทบาทของผพพากษา

51 บทบาทของอยการ

51 การคมครองความปลอดภยระหวางถกคมขง

53 การสอบสวน

55 การตรวจตราโดยอสระ

57 สภาพความเปนอยในทคมขง

59 การปรากฎตวตอหนาพนกงานฝายตลาการ

60 ความชวยเหลอทางกฎหมาย

61 การรบฟงพยานหลกฐาน

62 การตรวจสอบพยานบคคล

64 หนาท ในการปองกนคดทมการขบใหออกจากประเทศ

2: ม�ตรก�รปองกนก�รทรม�นผทสญเสยอสรภ�พ

3: บทบ�ทของผพพ�กษ�และอยก�รในก�รคมครองผถกคมขง

และผตองสงสยว�กระทำ�คว�มผดท�งอ�ญ�จ�กก�รถกทรม�น

vii

หน�

67

72 การตอบสนองตอขอกลาวหาตางๆ เรองการทรมาน

72 หลกการวาดวยการสอบสวน

78 การดำาเนนการสมภาษณ

80 การสมภาษณบคคลทถกอางวาเปนเหยอของการกระทำาทรมาน

83 การสมภาษณบคคลทถกอางวาเปนเหยอของการทารณกรรมทางเพศ

84 การสมภาษณเดกและเยาวชน

85 การชตวพยานบคลอนๆ

86 ประเดนการคมครองพยาน

91

93 การทรมานในฐานะทเปนความผดทางอาญา

94 ความผดทางอาญาฐานกระทำาการทรมาน หรอการปฏบตท โหดรายรปแบบอนๆ

95 การทราบถงตวผกระทำาผดและการดำาเนนการตามกฏหมาย

99 พนธกรณของรฐในการดำาเนนการทางกฎหมาย

100 การพจารณาคดทเปนธรรม

100 ความคมกน การนรโทษกรรมและอายความ

103 การลงโทษ

103 การชดเชย เยยวยา

4: ก�รดำ�เนนก�รสอบสวนและไตสวนก�รกระทำ�ต�งๆ อน

เปนก�รทรม�น

5: ก�รดำ�เนนก�รต�มกฎหม�ยกบผตองสงสยว�กระทำ�

ก�รทรม�น และก�รชดเชยผตกเปนเหยอของก�รทรม�นให ได

รบก�รเยยวย�

ix

คำ�อธบ�ยคว�มหม�ยของศพทต�งๆ ท ใช ในคมอเลมน

Allegation (of torture) การกลาวหา (ไมวาจะมการพสจนแลวหรอไม) วามการทรมานเกดขน

Amicus curiae brief การยนเรองในระหวางกระบวนพจารณาโดยฝายท ไมใชคกรณตอ

องคกรททำาหนาทอยางศาล เพอเสนอประเดนสำาคญทเกยวของกบการ

พจารณานน

Applicant บคคลททำาคำารองภายใตกระบวนการรองเรยนสวนบคคล

Application จดหมายหรอเอกสารรปแบบอนทนำาเสนอใหองคกรททำาหนาทพจารณา

แบบศาลเพอใหพจารณากรณรองเรยนภายใตกระบวนการรองเรยน

สวนบคคล

Arrest การกระทำาการจบกมบคคลทตองสงสยวาไดกระทำาความผดตาม

กฎหมายหรอโดยกระทำาผดตอเจาหนาท

Asylum การแสวงหาทลภยของปจเจกบคคลผ ไมตองการกลบไปยงประเทศ

ของตน เนองเพราะอาจตองเผชญกบความเสยงภย และหากไดรบ

อนญาต ยอมหมายถงการไดรบอนญาตใหพกอาศยอยในอกประเทศท

ไมใชประเทศของตน โดยอาจเปนการชวคราวหรอถาวร

Communication จดหมายหรอรปแบบอนของการสงผานสารสนเทศไปยงหนวยงาน

ระหวางประเทศ โดยปกตมกใชภายในระบบสหประชาชาตทอางถงคำา

รองเรยนภายใตกระบวนการรองเรยนของปจเจกบคคล บคคลททำา

หนาทเขยนเอกสารการสอสารบอยครงคอผทมหนาท ในการเขยน

รายงานเรองทรองเรยน

Complainant บคคลผทำาเรองรองเรยนภายใตกระบวนการรองเรยนโดยปจเจกบคคล

Corroboration พยานหลกฐานท ไดรบการสนบสนนหรอยนยนขอเทจจรงของขอ

กลาวหา

Court judgment คำาตดสนทมผลผกพนทางกฎหมายซงศาลไดแสดงออกเปนขอสรป

ในคด

Criminal charge เอกสารอยางเปนทางการทยนตอปจเจกบคคลโดยเจาพนกงานทม

อำานาจ ในเรองทบคคลนนตกเปนผตองหาในคดอาญา

Crimes against humanity อาชญากรรมตอมนษยชาต คอ การกระทำาทรายแรง เชน การทรมาน

การกระทำาทเปนสวนหนงของการกระทำาอยางกวางขวางและเปนระบบ

ตอประชากรพลเรอน ไมวาพลเรอนนนจะเปนสาเหตของความขดแยง

โดยใชกำาลงอาวธหรอไมกตาม

Declaration มตทออกมาในรปแบบอยางเปนทางการ ซงมกใชกบมตของสมชชา

สหประชาชาต ท ไมมผลผกพนอยางกฎหมายแตไดสรางมาตรฐานให

แกรฐใหตองเคารพ (ปฏญญา)

x

Deportation การขบไลออกจากประเทศ - การเนรเทศ

Derogate การระงบไวชวคราวหรอการจำากด

Detention การกดกนบคคลมใหไดรบเสรภาพสวนบคคล การพรากไปซงเสรภาพ

ของบคคล ไมรวมถงกรณของการลงโทษบคคลท ไดกระทำาความผด

Domestic law or legal system กฎหมายภายในของประเทศหรอระบบกฎหมาย กฎหรอระบบเกยวกบ

กฎหมายซงเปนเรองโดยเฉพาะของแตละประเทศ

Enforcement (of obligation) การบงคบตามพนธกรณเพอสรางความมนใจวาจะไดรบการเคารพ

Enter into force (of a treaty) ชวงเวลาทพนธกรณของสนธสญญาเรมใชกบรฐภาค หรอวนทสนธ

สญญามผลบงคบใช

Fact-finding การดำาเนนการสอบสวนเพอคนหาขอเทจจรง

Gross violation of human rights การละเมดสทธมนษยชนทรายแรงและมลกษณะเฉพาะ เชน

การกระทำาทรมานหรอการวสามญมาตกรรม

Implementation (0f 0bligation) การนำาพนธกรณไปปฏบต หรอทำาใหไดรบการเคารพ หรอการกำาหนด

ใหมมาตรการเพอใหบรรลผล

Impunity การละเวนการลงโทษตอการกระทำาทผดกฎหมายหรอพฤตกรรมท ไม

พงปรารถนา - คนผดลอยนวล

Incommunicado detention การถกกกขงโดยเจาหนาททมอำานาจ โดยไมไดรบอนญาตใหตดตอกบ

โลกภายนอก

Individual complaint เรองรองเรยนอยางหนงทเกยวของกบชดของขอเทจจรงเฉพาะท

กระทบตอปจเจกบคคลหรอปจเจกบคคลหลายคน

Instrument กลไกในระบบสหประชาชาตประเภทหนงทอางถงเอกสารกฎหมาย

ระหวางประเทศ ไมวาจะมผลบงคบตามกฎหมายหรอไม

Inter-governmental body หนวยหรอองคกรหนงประกอบดวยผแทนของรฐบาลทมากกวาหนง

ประเทศ - องคกรกงรฐบาล

Judicial procedure กระบวนพจารณาขององคกรททำาหนาทศาล

Jurisdiction (of a state) พนทหรอบคคลทรฐหนงมเขตอำานาจเหนอ - เขตอำานาจรฐ

Jurisdiction (of a judicial body) เรองหรอกรณทอยภายใตเขตอำานาจศาลหรอองคกรกงตลาการ ซง

ทำาใหองคกรเหลานนมอำานาจตรวจสอบได

Leave การอนญาต

Legally - binding เมอสงหนงมผลผกพนตามกฎหมายในรฐหนง ความหมายคอรฐนนม

พนธกรณทจะตองปฏบตตามขอผกพนนน และอาจหมายถงผลทจะ

ตามมา หากไมไดปฏบตตาม

Letigation กระบวนการนำาเรองไปสศาล หรอการดำาเนนคดในศาล

Lodging a complaint การลงทะเบยนเรองรองเรยน

xi

Mandate อำานาจหนาทของกลไก หรอการตราเอกสารทอธบายวากลไกนนม

อำานาจหนาทอยางไรบาง

Merits ชวงของกระบวนวธพจารณาเรองรองเรยนของปจเจกบคคลโดยศาล

หรอองคกรท ใชอำานาจกงตลาการซงไดตรวจสอบขอเทจจรงของคด

และตดสนวามการละเมดสทธมนษยชนเกดขน

Monitoring การคนหาและการรบสารสนเทศเพอมงหมายรายงานถงเหตการณ

หรอสถานการณ - การสอดสองตรวจตรา

Non-governmental actors เอกชนหรอกลมบคคลทดำาเนนการโดยอำานาจทเปนอสระ

Observations ความเหน การประเมน

Perpetrator บคคลผกระทำาความผด

Petition คำารองเพอขอใหมการดำาเนนการ เชน รองขอใหดำาเนนการสอบสวน

Provisional measures มาตรการชวคราวซงอาจไดรบการรองขอโดยองคกรตลาการหรอกง

ตลาการ กอนทจะมคำาวนจฉยแหงคด เพอหลกเลยงความเสยหายท ไม

อาจเยยวยาได

Quasi-judicial procedure การพจารณาขององคกรซงทำาหนาทพจารณาคดเชนเดยวกบองคกร

ตลาการ แตองคกรดงกลาวไมมองคประกอบของผพพากษาและคำา

วนจฉยไมมสภาพบงคบทางกฎหมาย

Ratification กระบวนการเขาเปนภาคสนธสญญาของรฐ

Recommendation ขอเสนอแนะใหดำาเนนการ ซงไมมผลบงคบตามกฎหมาย

Reparation มาตรการเยยวยาความเสยหายจากการละเมด เชน การชดเชยความ

เสยหาย

Reservation ในชวงเวลาทรฐเขาผกพนในสนธสญญา รฐสามารถกำาหนดใหม

ขอสงวน: คำาแถลงทแสดงถงเจตนาทจะปรบเปลยนขอผกพนตามสนธ

สญญาในบางกรณ

Resolution มตทเปนทางการขององคกรระหวางประเทศ มกเปนการรบรองโดย

การลงคะแนนเสยง เปนเพยงขอเสนอแนะ จงไมมผลผกพนตาม

กฎหมาย

Rules of procedure รายละเอยดของระเบยบซงองคกรททำาหนาทตลาการหรอองคกรกง

ตลาการไดรบรอง และกำาหนดใหเปนแนวทางของการดำาเนนการ

Sanction บทลงโทษ ตอรฐทลมเหลวตอการเคารพพนธกรณตามกฎหมาย

State responsibility ความรบผดของรฐภายใตกฎหมายระหวางประเทศ

State Party (to a treaty) รฐทเขาผกพนตนตอสนธสญญา (รฐภาค)

Supervisory body องคกรทจดตงขนเพอตรวจตราหรอใหคำาแนะนำาแกรฐภาคในการปฏบต

ตามพนธกรณภายใตสนธสญญา

xii

Transmission (of an allegation) การสงผานขอกลาวหา เชน การสงผานขอหาไปยงรฐทเกยวของ

Treaty เอกสารกฎหมายระหวางประเทศทกำาหนดถงพนธกรณทางกฎหมาย

ของรฐภาค (สนธสญญา)

Treaty article นยามท ใชเพออางองถงแตละบทบญญตแหงสนธสญญา

Treaty body องคกรทตงขนโดยสนธสญญา

Violation (of obligations) ความลมเหลวของรฐในการเคารพตอพนธกรณภายใตกฎหมาย

ระหวางประเทศ

War Crimes อาชญากรรมสงคราม คอ การฝาฝนอนสญญาเจนวา 1949 หมายถง

การกระทำาภายใตความหมายของความขดแยงโดยใชกำาลงอาวธตอ

บคคลหรอทรพยสน ซงไดรบความคมครองตามอนสญญา รวมถง

การละเมดทางอาญาความรนแรงทเปนอาชญากรรมอนภายใตกฎแหง

สงคราม

บทนำ�

คมอเลมนสำ�หรบใคร

0.1 คมอเลมนเขยนขนเพอใหเปนเอกสารอางองสำาหรบผพพากษาและอยการทวโลกเพอใช ในการ

ชวยเหลอในการปองกนและสอบสวนการกระทำาทรมาน โดยอาศยมาตรฐานระหวางประเทศ คมอน

ประกอบดวยรายการตรวจสอบ (Check List) ของขอพงปฏบตและคำาแนะนำาซงสามารถนำาไปประยกต ใช

ในระบบกฎหมายใดกได เนองจากระบบกฎหมาย กฎเกณฑวาดวยพยานหลกฐานและกระบวนวธพจารณา

คดทแตกตางกนในประเทศตางๆ จงเปนไปไมไดทจะผลตหนงสอทมรายละเอยดทสามารถอางองกฎหมาย

ทแตกตางกน ซงสามารถนำาไปใชอยางเปนสากลไดกบเขตอำานาจศาลทกแหง คมอนจงมความมงหมาย

ในอนทจะจดหาแนวทางปฏบตเพอผพพากษาและอยการซงจะตองมการตดสนใจในหลายๆ คดอาจมผล

โดยตรงตอปญหาการทรมานและการปฏบตทเลวรายรปแบบอนซงเปนสงตองหามไมใหกระทำา

0.2 การทรมานเปนขอหามเดดขาดภายใตกฎหมายระหวางประเทศและไมอาจอางเหตผลใดๆ เพอ

ใหการกระทำาทรมานเปนสงทถกตองชอบธรรมไดไมวาในสถานการณ ใด สหประชาชาต (UN) ไดประณาม

การทรมานวาเปนการกระทำาทเปนปฏปกษตอความมงหมายของกฎบตรสหประชาชาต และเปนการละเมด

สทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานท ไดประกาศใว ในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน การทรมานยง

เปนขอหามในระบบกฎหมายภายในประเทศสวนใหญในโลกดวย แมวากฎหมายภายในของบางประเทศ

จะไมไดกำาหนดไวเปนการเฉพาะวาการทรมานเปนความผดทางอาญา แตกมกฎหมายอนททำาใหผกระทำา

ทรมานตองรบผดชอบ แตถงกระนนการทรมานและการปฏบตทเลวรายกยงคงเปนสงทกระทำากนอยาง

กวางขวางทวโลก

0.3 การปองกนการทรมานและรปแบบตางๆ ของการปฏบตทเลวราย กอนอนจะตองเกดจาก

เจตจำานงคทางการเมองและเจตจำานงคทางวชาชพและความรบผดชอบทจะยตการทรมาน รวมทงเปน

หนาทรบผดชอบของผมอำานาจในสงคมทกคน ผพพากษาและอยการซงมบทบาทในการเปนผยดถอปฏบต

ตามหลกนตธรรมมความรบผดชอบเปนการเฉพาะในการปองกนการทรมานและการปฏบตทเลวราย ดวย

การดำาเนนการสอบสวนเรองดงกลาวอยางทนทและอยางมประสทธภาพ ดำาเนนคดตามกฎหมายเพอ

ลงโทษผกระทำาผดและเยยวยาผตกเปนเหยอของการทรมาน การปองกนและการสอบสวนการกระทำา

ทมการกลาวหาวาเปนการทรมานเปนปญหาทหนกหนวงสำาหรบผพพากษาและอยการ และเจาหนาทท

มหนาท อำานวยความยตธรรมเพราะเหตทวาอาชญากรรมการทรมานนนกระทำาโดยเจาหนาทของรฐ ซง

ตามปกตเปนบคคลทมหนาทตองยดถอและบงคบใชกฎหมาย แตกลบเปนผกระทำาผดเสยเอง นเปนการ

ทำาใหเกดความยงยากมากขนกวาการจดการกบปญหาอาชญากรรมอน อยางไรกตามผพพากษาและ

อยการกตองมหนาทตามกฎหมายทจะตองทำาใหสงคมมนใจวาความซอตรงตอวชาชพและความยตธรรมท

ผพพากษาและอยการตองยดถอนน จะไมมการประนประนอม และยอมทนตอการกระทำาทรมานและการ

ปฏบตทเลวรายในรปแบบตางๆ ใหดำารงอยอกตอไป

1

0.4 การพจารณารายละเอยดในการตอตานการทรมานในคมอน มความสำาคญโดยเฉพาะตอ

เจาหนาทบงคบใชกฎหมายและเจาหนาททเกยวของกบการอำานวยความยตธรรมทจะตองประณามและ

คดคานอยางเปดเผยเมอใดกตามทมการทรมานทกรปแบบทเกดขน เจาหนาทเหลานนตองทำาใหปรากฎ

ชดเจนวาผรบผดชอบในการกระทำาทรมานและผรบผดชอบดแลสถานทคมขงทมการทรมานนน จะตองรบ

ผดเปนการสวนตวตอการใชอำานาจโดยมชอบนน

0.5 การทรมานและการปฏบตทเลวรายรปแบบอนอาจเกดขนในสถานท ใดกได ประชาชนทกคนลวน

ตกอยในความเสยงเมอตองสญเสยอสระภาพของตน ถกควบคมตวไวกอนการพจารณาคด หรอเมอถก

สอบสวนโดยเจาหนาท และยงมความเสยงตอการถกทรมานอยางมากในชวงแรกของการถกจบกมและ

เมอถกคมขง กอนทจะสามารถพบและปรกษากบทนายความ หรอถกสงตวมายงศาล โดยเฉพาะผทถก

คมขงโดยหามตดตอโลกภายนอก เปนผทตกอยในความเสยงทสดทจะถกทรมาน

0.6 ผพพากษาและอยการมความรบผดชอบทจะตองประกนวาตวเองจะไมมสวนรวมอยางใดอยาง

หนงในการทรมานในการปฏบตหนาท จะโดยตงใจหรอไมตงใจหรอจะโดยประการอนใดกตาม ในระบบ

กฎหมายของบางประเทศ อยการมหนาท โดยตรงในการสอบสวน ซงอาจจะมการใชวธการขมข บบบงคบ

ใหมการรบสารภาพหรอใหไดรบขอมลสารสนเทศจากผทถกสอบปากคำา ในบางสถานการณอยการอาจ

พงพาขอมลสารสนเทศหรอคำารบสารภาพท ไดมาโดยการบบบงคบในขณะทำาการสอบสวน ซงหากตนเอง

ไมมความพอใจพยานหลกฐานท ไดโดยวธการท ไมชอบกฎหมายเหลานนกจะไมเกดขน

0.7 บางครงผพพากษาและอยการละเลยไมดำาเนนการใหมความมนใจวา กฎหมายและวธพจารณา

คดทออกแบบมาเพอปกปองประชาชนจากการถกคมขง และปองกนการกระทำาทรมานและการปฏบตทเลว

ตางๆ ไดรบการยดถอปฏบต บางครงผพพากษาและอยการไมดำาเนนการใหบคคลท ใหการหรอใหคำารบ

สารภาพกระทำาตอหนาตอหนาตน ไมสำารวจรองรอยบาดเจบตามรางกายหรอความทกขทรมานทางจตใจ

ของผถกคมขงซงถกนำาตวมาอยตอหนาตน หรอยงขนสงตวผถกคมขงกลบไปยงสถานทคมขงทอย ในความ

ดแลของเจาพนกงานทนาเชอไดวาผถกคมขงจะไดรบความเดอดรอนจากการปฏบตทเลวราย ไมนำาพาตอ

สงบอกเหตทช ใหเหนวาบคคลไดถกกระทำาการอยางเลวรายมาแลว แมวาจะไมมการรองเรยนในเรองนนก

ตาม การละเลยไมดำาเนนการอยางจรงจงและอยางไดผลตอกรณทมการรองเรยนวามการปฏบตทเลวราย

ไมดำาเนนการสอบสวนขอกลาวหาทวามการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายเพอนำาผกระทำาผดมารบโทษ

ตามกฎหมาย และไมตรวจสอบสถานทคมขงตามอำานาจหนาททตนมอยเปนตน

0.8 ในทางตรงกนขามผพพากษาและอยการอาจใชอำานาจของตนเพอปองกนและสอบสวนการ

กระทำาทรมาน โดยการสงใหนำาตวผตองสงสยวาจะตกเปนเหยอมาพบตอหนาในโอกาสแรกทสามารถ

กระทำาได เพอตรวจดวาผนนไดรบการปฏบตอยางเหมาะสมหรอไม เมอผพพากษาและอยการไดพจารณา

ขอกลาวหาเกยวกบการกระทำาทรมานอยางรอบคอบจากพยานหลกฐานแลว กอาจใชดลพนจในการดำาเนน

การไปในทางททำาใหเจาหนาทท ใชบงคบกฎหมาย หรอเจาหนาททรบผดชอบสถานทคมขง ไม ใช หรอ

ยนยอมใหผอนใชวธการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายไดอกตอไป ผพพากษาและอยการระแวดระวงอย

ตลอดเวลาวาศาลหรอคณะสอบสวนทอย ในความดแลของตนอาจยงไมปฏบตตามมาตรฐานสงสดตอการ

ปองกนไมใหเกดการทรมาน

2

0.9 ในขณะทกฎหมายระหวางประเทศไดกำาหนดใหเพยงมาตรฐานขนตำาเทานน กยงมตวอยางท

แตกตางกนไปในหลายๆ ประเทศทสามารถพฒนามาตรฐานไปสการปฏบตทด กรณศกษาท ไดบรรจอยใน

คมอน เปนเพยงตวอยางของกรณโดยยอท ไดจากทตางๆ ทวโลก ทมงหมายแสดงใหเหนเปนตวอยางวา

ผพพากษาและอยการทำาอยางไรในความพยายามตอตานการทรมานภายในเขตอำานาจประเทศของตน

จะใชคมอเลมนอย�งไร

0.10 ในบททหนงของคมอน ไดจดหมวดหม โดยยอใหเหนการหามทรมานในกฎหมายระหวางประเทศ

และพนธกรณของรฐทตองปฏบตตาม นอกจากนยงกลาวถงกลไกกำากบดแลระหวางประเทศบางสวนมอย

บททสองใหภาพรวมของการปองกนทมอยเพอไมใหประชาชนทสญเสยอสระภาพตองถกทรมานหรอไดรบ

การปฏบตทเลวรายแบบอน และยงไดรวบรวมทงสนธสญญาและมาตรฐานท ไมใชสนธสญญาและตราสาร

อนๆ ทงในในระดบภมภาคและระดบสากลเขาไวดวย พรอมทงมคำาพพากษาในคดตวอยางและรายงานการ

ตรวจสอบขององคกรและสถาบนระหวางประเทศ ทงนจงมแหลงทมาของกฎหมายทสามารถใหเปนขอมล

แกผพพากษาและอยการของประเทศตางๆ ได

0.11 บททสามอธบายบทบาทของผพพากษาและอยการในการสรางความชอมนวามาตรฐานเหลา

นสามารถยดถอเพอนำาไปปฏบตได ซงรวมถงรายการตรวจสอบของการปองกนภยสำาหรบผทสญเสย

อสระภาพ และคำาแนะนำาในการดำาเนนการตรวจสอบสถานทคมขง นอกจากนยงไดพจารณาบทบาทของ

ผพพากษาและอยการในกรณทมการกลาวหาพยานในการไตสวนคดอาญาวาไดรบการทรมานหรอการ

ปฏบตทเลวรายรปแบบอน หนาท ในทางสงเสรมการปองกนบคคลทอาจตกอยในความเสยงวาจะไดรบการ

ทรมานในประเทศอน ภายใตบรบทของการเนรเทศหรอกระบวนการสงผรายขามแดนหรอการแสวงหาท

ลภยกไดรบการบรรจไว ในคมอน โดยยอดวย

0.12 บททส ใหภาพรวมวาผทรบผดชอบในการสอบสวนกรณกลาวหาวามการกระทำาทรมานจะดำาเนน

การอยางไร รวมทงการรวบรวมพยานหลกฐานทเกยวของกบการทรมาน ซงจะเปนการถกเถยงกนวาใคร

ควรเปนผมบทบาทในการสอบสวนและหลกการทวไปในการดำาเนนการเหลานน นอกจากนยงมการจดให

คำาแนะนำาในการสมภาษณผเปนเหยอ พยาน และผตองสงสย และการคมครองพยานในระหวางการ

สอบสวนและการไตสวนผตองสงสยวาจะเปนผกระทำาทรมาน

0.13 บททหาเกยวกบการลงโทษผมสวนเกยวของในการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายรปแบบอน

โดยนำาเสนอนยามทางกฎหมายของการทรมานและอาชญากรรมอนตอการปฏบตทเลวรายวาใครควรเปน

ผกระทำาผดในอาชญากรรมเชนนและผกระทำาผดจะถกระบตวและถกดำาเนนคดตามกฎหมายไดอยางไร

ประเดนทวาดวยเขตอำานาจสากลของศาล การนรโทษกรรม การลงโทษ และการเยยวยา กอธบายไวโดย

ยอในบทน

3

ขอห�มตอก�รกระทำ�ทรม�นใน

กฎหม�ยระหว�งประเทศ 1 ขอหามทวไป

อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทรมาน และการปฎบตหรอการลงโทษอนท โหดราย

ไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศร 1984

มาตรฐานอนๆ ทเกยวของ

นยามตามกฎหมาย

กลไกตรวจตราระหวางประเทศและกระบวนการรองเรยน

คณะกรรมการสทธมนษยชน

คณะกรรมการตอตานการทรมาน

กลไกระดบภมภาค

กลไกสอดสองตรวจตราอนๆ

ผรายงานพเศษสหประชาชาตวาดวยการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนท โหดราย

ไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศร

ศาลอาญาระหวางประเทศและศาลเฉพาะกจ

คณะกรรมการกาชาดสากล (ICRC)

5

ขอห�มตอก�รกระทำ�ทรม�นใน

กฎหม�ยระหว�งประเทศ 11.1 บทนขอกลาวถงขอหามตอการทรมานในกฎหมายระหวางประเทศโดยยอ และพนธกรณตามกฎหมาย

ระหวางประเทศทรฐตองปฏบตตามเนองจากขอหามดงกลาว และจะอธบายถงองคกรททำาหนาทตรวจตราท ไดรบ

การจดตงขนเพอสอดสองใหมการปฏบตใหเปนไปตามพนธกรณดวย การปฏบตตามพนธกรณขององคกรเหลาน

สามารถเปนขอมลแกผพพากษาและอยการเกยวกบขอบเขตของมาตรฐานระหวางประเทศเพอนำาไปประยกต ใช

ในระดบชาตได

1.2 ประชาคมระหวางประเทศไดพฒนามาตรฐานเพอการปองกนประชาชนจากการถกทรมานซงไดนำาไปใช

ในระบบกฎหมายตางๆ ในโลกได มาตรฐานเหลาน ไดคำานงถงความหลากหลายของระบบกฎหมายทมอย จงได

กำาหนดเปนหลกเกณฑมาตรฐานขนตำาเพอใหแนใจวา สามารถนำาไปใชได ในทกระบบกฎหมาย ผพพากษาและ

อยการมความรบผดชอบทจะนำามาตรฐานเหลาน ไปใชภายใตกรอบของระบบกฎหมายของตน แมวาประเทศของ

ตนไมไดเขาเปนภาคอนสญญาตอตานการทรมานกตาม เพราะการหามทรมานเปนหนาทขนพนฐาน ซงรฐบาล

ของประเทศใดๆ ไมวาจะเปนภาคสนธสญญาระหวางประเทศหรอไมกตาม มพนธกรณตองปฏบตตามหลกทวไป

ของกฎหมายระหวางประเทศอยแลว1

1.3 ในหลายประเทศนน ศาลไดรบการคาดหวงวาจะเปนผนำาสนธสญญาทรฐบาลประเทศของตนไดเขาเปน

ภาคไปปรบใช หรอนำาหลกการทวไปของกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ (กฎหมายจารตประเพณ) หรอ

นำาทงสองอยางไปปรบใช แตสงทลมเหลวกคอความผดพลาดในการปฏบตหนาทแบบมออาชพ แมวาในบาง

ประเทศกฎหมายระหวางประเทศอาจไมสามารถนำามาปรบใชโดยศาลไดโดยตรง แตกระบวนการยตธรรมกจะ

ตองไมทำาใหรฐตกอยในฐานะทเปนผละเมดพนธกรณทรฐมอยตามกฎหมายระหวางประเทศ รวมทงพนธกรณท

หามการทรมาน ทงนเพราะเหตวาตามกฎหมายระหวางประเทศนน ไมมรฐใดเลยทจะสามารถอางเหตผลไว ใน

รฐธรรมนญหรอกฎหมายภายในของตน เพอทจะใชเปนเหตผลในการฝาฝนหลกการของกฎหมายระหวางประเทศ

ได

1 มาตรา 38 ธรรมนญศาลยตธรรมระหวางประเทศ ไดจดลำาดบความตกลงทถอเปนความหมายของกฎ ตามกฎหมายระหวาง

ประเทศวา หมายถง กตการะหวางประเทศทจดตงขนใหเปนกฎเพณระหวางประเทศ ถอเปนหลกปฏบตทวไปท ไดรบการยอมรบ

เปนกฎหมาย พนฐานกฎหมายทวไปท ไดรบการยอมรบในประเทศทมความเจรญและมพฒนาการในระบบการตดสนเกยวกบ

กฎหมายและมการสอนกฎหมายปกครองหรอกฎหมายระหวางประเทศขนสงอยางแพรหลาย กฎหมายระหวางประเทศทวไป

(กฎหมายจารตประเพณระหวางประเทศ) ทมทมาจากบรรทดฐานทางสงคม ทรวบรวมจากแหลงทมาทกระจดกระจาย

7

1.4 มาตรฐานตางๆ ทปรากฏในคมอเลมนอาจมขอแตกตางกนในดานสถานะทางกฎหมาย บางเรองอยใน

สนธสญญาซงเปนขอผกพนทางกฎหมายระหวางประเทศตอรฐท ไดลงนามและใหสตยาบนหรอภาคยานวต ม

สนธสญญาจำานวนมากทมสาระสำาคญในการตอตานการทรมาน แตกมไมนอยทการตอตานการทรมานนนปรากฎ

อยในตราสารทเปน “กฎหมายระหวางประเทศแบบออนๆ” เชน คำาประกาศหรอปฏญญา ขอมต หรอ ตวหลก

การพนฐาน หรอ ในรายงานของหนวยงานและสถาบนทตรวจตราสอดสองระหวางประเทศ แมมาตรฐานเหลาน

ไมมผลผกพนใหรฐตองปฏบตตามโดยตรง แตมพลงในการโนมนาว หรอตอรองใหรฐปฏบตตาม ซงมกรบรอง

โดยหนวยงาน องคกรระหวางประเทศ เชน สมชชาสหประชาชาต บางครงหลกการดงกลาวไดรบการยนยนให

มผลผกพนทางกฎหมายคลายกบเปนหลกการทวไปหรอหลกกฎหมายจารตระหวางประเทศ และยงไดรบการ

บญญตใหมรายละเอยดเพมขนถงขนตอนตางๆ ทจำาเปนทตองปฏบตตามเพอเปนเครองปกปองสทธขนพนฐานของ

ประชาชนทงมวลใหไดรบการคมครองจากการถกทรมาน

1.5 มองคการหนวยงานสหประชาชาตจำานวนหนงท ไดรบการจดตงขนโดยอนสญญา เพอตดตามสอดสอง

เกยวกบการยดถอปฏบตตามมาตรฐานระหวางประเทศ ทงยงเปนผจดทำาคำาอธบายตความมาตรฐานเหลาน

องคการหนวยงานเหลานนยงทำาหนาท ในการเสนอ “ความเหนทวไป” “ขอเสนอแนะ” และตรวจสอบรายงาน

ของรฐภาคและออกขอสงเกตตอการยดถอปฏบตตามอนสญญาฉบบตางๆ โดยรฐภาค บางหนวยงานทำาหนาท

พจารณาขอรองเรยนของปจเจกบคคลท ไดรบความเดอดรอนจากการถกละเมด ดวยวธการเชนนทำาใหองคกร

หนวยงานเหลานมอำานาจชอบธรรมทสามารถจดทำาการตความขอบทของสนธสญญาและพนธกรณทรฐภาคของ

สนธสญญานนๆ ตองปฎบตตาม

1.6 สหประชาชาตยงไดจดใหมกลไกพเศษขนอกจำานวนหนงหนนชวยกตกาขนจำานวนหนงเพอตรวจสอบประเดน

ขอหวงใยทเกยวของกบประชาคมระหวางประเทศหรอสถานการณเฉพาะพเศษในบางประเทศ กลไกเหลาน

ตรวจตราสอดสองรฐวามการเคารพสาระสำาคญของสทธมนษยชนทรฐไดเปนภาคหรอไม โดยทรฐนนไมจำาตอง

เปนภาคสนธสญญาฉบบใดฉบบหนงเปนการเฉพาะ โดยสามารถทจะหยบยกปญหาการละเมดสทธมนษยชนใน

เรองใดๆ ขนมาได

ขอห�มทวไป

1.7 การหามทรมานนนพบได ในสนธสญญาดานสทธมนษยชนและมนษยธรรมตางๆ และการหามทรมานยงถอ

เปนหลกการทวไปตามกฎหมายระหวางประเทศดวย การหามการทรมานไดรบการยอมรบเชนกนวามสถานะ

พเศษตามหลกทวไปของกฎหมายระหวางประเทศ โดยทเรยกวาเปนหลกการของสทธมนษยชนขนพนฐานทรฐไม

อาจละเมด หรอปฏเสธทจะไมปฏบตตามได ( jus cogens) ไมวาจะอางผลเหตใดกตาม อนถอเปนหลกการของ

8

บรรทดฐานทหามเดดขาด (peremptory norm) ตามหลกทวไปของกฎหมายระหวางประเทศ2 ซงมผลผกพนตอรฐ

ทกรฐ แมวารฐนนจะไมไดเขาเปนภาคสนธสญญากตาม หลกการ jus cogens ไมอาจถกโตแยงหรอปฏเสธไดแม

โดยกฎหมายระหวางประเทศทเปนสนธสญญาหรอโดยกฎอนใดของกฎหมายระหวางประเทศ

1.8 ขอหามการทรมานปรากฏใน ขอ 5 ของปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (ค.ศ. 1948) ในสนธสญญา

สทธมนษยชนระหวางประเทศและสนธสญญาสทธมนษยชนระดบภมภาคตางๆ รฐสวนใหญไดเขาเปนภาคสนธ

สญญาฉบบใดฉบบหนงทมขอบทหามการทรมานและการปฏบตทเลวรายอยางอน สนธสญญาเหลาน ประกอบ

ดวย กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ค.ศ.1966)3 อนสญญาสทธมนษยชนแหง

ทวปยโรป (ค.ศ.1950)4 อนสญญาสทธมนษยชนแหงทวปอเมรกา (ค.ศ.1978)5 และกฎบตรแหงทวปอฟรกนวา

ดวยสทธของมนษยและประชาชน (ค.ศ.1981)6

1.9 สนธสญญาจำานวนหนงไดจดทำาขนเปนการเฉพาะเพอตอตานการทรมาน ไดแก

· อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทรมาน และการปฏบตหรอการลงโทษอนท

โหดรายไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศร ค.ศ.1984 (อนสญญาตอตานการทรมาน)

· อนสญญาแหงทวปยโรปเพอปองกนการทรมานและการปฏบต หรอการลงโทษท โหดราย

ไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศร ค.ศ. 1987

· อนสญญาแหงทวปอเมรกาเพอปองกนและลงโทษตอการทรมาน ค.ศ. 1985

การหามอยางเดดขาดไมใหมการทรมานและการปฎบตทเลวรายมความสำาคญอยางมากเพราะถอเปนหลกการท

ไมสามารถลดหยอนผอนปรนไดตามกฎหมายระหวางประเทศดานสทธมนษยชน ไมมเหตใดๆ เลยทงสนทรฐจะใช

เปนขออางเพอหลกเลยงหรอละเวนทจะไมปฏบตตามพนธกรณน ได ไมวาจะในสถานการณแวดลอมใดๆ แม ในยาม

ศกสงครามหรอสถานการณฉกเฉนอนทคกคามความอยรอดของชาต ซงเปนเหตใหสามารถพกหรอจำากดสทธอนๆ

2 ดขอเสนอแนะทวไปของคณะกรรมการสทธมนษยชน ท 24(52) ขอเสนอแนะทวไปในประเดนเกยวกบการตงขอสงวน ทกระทำาใน

ชวงการใหสตยาบนหรอภาคยานวตตอกตกาหรอพธสารเลอกรบ หรอในความเกยวพนตอคำาประกาศภายใตขอ 41 ของอนสญญา

เอกสารสหประชาชาต UN Doc. CCPR/C/21/Rev.1/Add.6 (1994), ยอหนา 10 และดคำาตดสนของศาลอาญาพเศษระหวาง

ประเทศกรณอดตยโกสลาเวย คดระหวาง Prosecutor v Delalic and Others, Case IT-96-21-T, ตดสนเมอ 16 พฤศจกายน

1998 ยอหนา 452, 454 และคดระหวาง Prosecutor v Furundzija, Case IT-95-17/1-T ตดสนเมอ 10 ธนวาคม 1998

ยอหนา 139 และ 143 คดระหวาง Prosecutor v Kunarac and Others, Case IT-96-23-T & IT-96-23/I-T, ยอหนา 466.3 กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ขอ 7 และขอ 10(1) 4 อนสญญาสทธมนษยชนแหงทวปยโรป - ECHR ขอ 3 5 อนสญญาสทธมนษยชนแหงทวปอเมรกา - ACHR ขอ 5(2)6 กฎบตรอฟรกน ขอ 5

9

ไดบางกตาม7 รฐยงตองถกจำากดมใหกระทำาการใดๆ ทอาจทำาใหบคคลตองตกอยในภาวะทเสยงอนตรายจากการ

ถกทรมานหรอการปฏบตทเลวราย ตวอยางเชน การขยายเวลาการคมขงโดยหามตดตอสอสารกบโลกภายนอก

อยางเกนขอบเขตหรอปฏเสธมใหผตองขงสามารถเขาถงศาลไดโดยพลน8 ขอหามนเปนสงทตองปฏบตโดยไม

คำานงถงเหตการณหรอสาเหตใดๆ ทงสน เชน สถานภาพของผทตกเปนเหยอ หรอหากเปนผตองหาในคดอาญา

ซงเปนอาชญากรรมทผตกเปนเหยอถกตองสงสยวามสวนในการกระทำาความผดหรอไมกตาม9

1.10 หามเจาหนาทรฐยยง สงเสรมหรอปลอยใหมการทรมานหรอมการปฎบต หรอการลงโทษท โหดราย

ไรมนษยธรรม หรอยำายศกดศร คำาสงของผบงคบบญชาหรอเจาหนาทก ไมอาจใชเปนขออางเพอเปนเหตผล

อนชอบธรรมในการการทรมานได10 รฐทงหลายตองถกเรยกรองใหดำาเนนการอยางจรงจงเพอใหการกระทำา

การทรมานทกกรณเปนความผดตามกฎหมายอาญาของรฐนนๆ โดยกำาหนดใหศาลมเขตอำานาจในการพจารณา

พพากษาความผดฐานทรมาน ใหดำาเนนการสอบสวนทกกรณเมอมการรองเรยนวามการทรมานและถอเปนภาระ

ทจะตองคลคลายคดดงกลาว11

7 ขอ 4 ของกตกา ICCPR ขอ 15 ของ อนสญญา ECHR และขอ 27 ของ ACHR ไดบญญตวา ในสถานการณทมเหต

ฉกเฉน รฐเชนวานนสามารถเลยงทจะไมปฏบตตามพนธกรณ จำากดขอบเขตของการปฏบตตามสถานการณทฉกเฉนได แตการ

เลยงพนธกรณไมอาจกระทำาไดตามบทบญญตทหามทรมานและการปฎบตหรอการลงโทษอนท โหดรายไรมนษยธรรม หรอทยำาย

ศกดศร ในกฎบตรแหงทวปอฟรกนไดระบถงขนทวาไมมเหตฉกเฉนใดทจะสามารถนำามาอางเพอเลยงการปฏบตตามพนธกรณได8 ขอเสนอแนะทวไปของคณะกรรมการสทธมนษยชน หมายเลข 29 พจารณากรณประกาศสถานการณฉกเฉน ตามขอ 4 ICCPR

ไดรบการรบรองในคราวการประชมครงท 1950 ลงวนท 24 กรกฎาคม 2001, ยอหนา 16 : กรณระหวาง Aksoy v Turkey,

ECtHR, ตดสนเมอวนท 18 ธนวาคม 1996; กรณระหวางBrannigan and MacBride v UK, ECtHR, ตดสนเมอ 26 พฤษภาคม

1993; ระหวาง Brogan v UK, ECtHR ตดสนเมอ 29 พฤศจกายน 1988 ;กรณการคมขงโดยมชอบดวยกฎหมายในสถานการณ

ฉกเฉน ในความเหนเชงแนะนำา เอกสาร OC-8/87 เมอ 30 มกราคม 1987, รายงานประจำาปของศาลแหงทวปอเมรกา ป 1987,

OAS/Ser.L/V/III.17 doc.13, 1987; และ ความเหนเชงแนะนำาตอหลกประกนในทางศาล.ในสถานการณฉกเฉน เอกสาร OC-

9/87 เมอ 6 ตลาคม 1987 รายงานประจำาปของศาลแหงทวปอเมรกา ป 1988 เอกสาร OAS/Ser.L/V/III.19 doc.13, 19889 ขอ 2 อนสญญาตอตานการทรมาน และรายงานของคณะกรรมการตอตานการทรมาน ในกรณ Mutambo v Switzerland

(13/1993) GAOR, 49th Session Supplement No.44 (1994) Khan v Canada (15/1994), GAOR, 50th Session,

Supplement No.44 (1995); และกรณ Ireland v UK, ECtHR Series A 25, (1978); Chahal v UK, ECtHR, Judgment

15 November 1996; Tomasi v France, ECtHR, Series A, No. 241-A (1993); Selmouni v France, ECtHR, Judgment

28 July 1999.10 ขอ 2 อนสญญาตอตานการทรมาน หลกการขอน ไดรบการบญญตไว ในกฎบตรของศาลไตสวนพเศษนแรมเบรกและโตเกยว

ค.ศ. 1946 และตอมาภายหลงไดรบการยนยนซำาโดยสมชชาสหประชาชาต ซงสามารถพบหลกการขอน ไดอกในธรรมนญศาล

อาญาระหวางประเทศ11 ขอ 4 ขอ 5 ขอ 7 ขอ 12 และขอ 13 ของอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทรมาน และ ดขอเสนอแนะทวไปฉบบ

ท 20 ของคณะกรรมการสทธมนษยชน ยอหนา 13 และ 14 ดวย

10

1.11 การทรมานและการปฏบตทเลวรายตอบคคลใดกตามทตกอย ในอำานาจของรฐภาคอนกเปนสงตองหาม

เชนกนเพราะถอเปนอาชญากรรมสงครามตามกฎหมายวาดวยการขดกนทางอาวธ (กฎหมายมนษยธรรม)12 การ

หามการทรมานตามกฎหมายมนษยธรรม ไดระบไวอยางชดแจงโดยสามารถพบได ในขอ 3 รวมของอนสญญา

เจนวา และพบได ในขอบทตางๆ ของอนสญญาเจนวาสฉบบ รวมทงขอบทวาดวยการจงใจกระทำาการทสราง

รอยราวฝงใจผคน (grave breaches)13 และในพธสารเพมเตม ป 197714 การทรมานยงถออกวาเปนอาชญากรรม

ตอมนษยชาต หากเปนการกระทำาอยางกวางขวางหรออยางเปนระบบตอพลเรอน ไมวาพลเรอนเหลานนจะ

เปนตนเหตแหงความขดกนดวยอาวธหรอไมกตาม ดตวอยางเชน ขอ 7 ของธรรมนญกรงโรมเพอจดตงศาลอาญา

ระหวางประเทศ (ICC) ซงไดรวมการทรมานและการขมขนไว ในเขตอำานาจศาลอาญาระหวางประเทศดวย

1.12 คมอนมเปาหมายหลกทมงทำาใหเกดความชดเจนในเรองการทรมานและการปฏบตทเลวราย (ill-treat-

ment) โดยหนวยงานรฐ โดยเฉพาะอยางยงเจาหนาททมอำานาจหนาท ในการบงคบใชกฎหมาย ขณะเดยวกนก

มงหมายใหความสำาคญตอการคมครองความปลอดภยใหแกประชาชนจากการปฏบตทเลวรายอนเกดจากการ

กระทำาของกลมเอกชน (Private Group) หรอปจเจกชน (Individual) ตอบคคลทตกอยภายใตการควบคมของตน

รฐมภาระหนาทคมครองความปลอดภย สทธของทกคนทอยภายในเขตอำานาจของรฐและจะตองรบผดชอบตอ

การกระทำาอนเกดจากกลมเอกชนหรอปจเจกชนทรฐสนบสนนหรอยนยอมปลอยใหเกดเรองเชนนน หรอรฐลมเหลว

ในการหาหนทางอนทมประสทธผลตามกฎหมายในการปกปองคมครองผทอาจตกเปนเหยอ15

1.13 ปจเจกบคคลมสทธทจะปองกนตนเองจากการทรมานและการปฏบตทเลวรายรปแบบอน รวมทงสทธ

ทจะไมถกสงตวกลบไปยงประเทศทเชอวาหากกลบไปแลว จะตองเสยงตอการทอาจตองเผชญกบการปฏบตท

เลวรายดงกลาวนน16 ประชาชนจงมสทธทจะไมถกบงคบใหกลบไปยงสถานททมความเสยงวาจะถกทรมาน แมวา

12 อาชญากรรมสงคราม หมายรวมถง การจงใจกระทำาการทสรางรอยราวฝงใจผคน “grave breaches” ตามอนสญญาเจนวา

ค.ศ. 1949 คอ การกระทำาทผกมดตนเองเขาสความขดแยงระหวางประเทศดวยการใชอาวธทกระทำาตอบคคลหรอทรพยสน ท ได

รบความคมครองโดยอนสญญาและท ไดรบการยนยนโดยศาลระหวางประเทศไตสวนพเศษคดอาญากรณอดตยโกสลาเวย (ICTY)

การละเมดสทธภายใตขอ 3 รวมของอนสญญาเจนวา (กรณ ระหวาง (Prosecutor vTadic, คำาวนจฉยอทธรณวาดวยเขตอำานาจ

ศาล ในการปกปองอนตรายทเกดจากการใหปากคำา Case No. IT-94-I-AR72, 2 October 1995, ยอหนา134 ) อาชญากรรมตอ

มนษยชาต คอ การกระทำาทเปนสวนหนงทมงหมายเพอทำาลายลางประชาชนพลเรอนอยางกวางขวางและเปนระบบ ไมวาพลเรอน

เหลานนจะไดเขารวมในเหตแหงความขดแยงดวยอาวธหรอไมกตาม13 ขอ 12 และ ขอ 50 อนสญญาเจนวา I , ขอ 12 และ 51 อนสญญาเจนวา II , ขอ 13 ขอ 14 ขอ 87 และขอ 130 อนสญญา

เจนวา III ,ขอ 27 ขอ 32 และขอ147 อนสญญาเจนวา ฉบบท 4 (147 Geneva Convention IV)14 ขอ 75 ของพธสารเพมเตม ฉบบท 1 และ ขอ 4 ของพธสารเพมเตมฉบบท 2 15 กรณ Velásquez Rodríguez , ตดสนเมอ 29 กรกฎาคม 1988 โดยศาลสทธมนษยชนแหงทวปอเมรกา Series C, No.

4; ด H.L.R. v France ศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรป ตดสนเมอ 29 เมษายน 1997 และกรณ D. v UK, ศาลสทธมนษยชน

แหงทวปยโรปตดสน 2 พฤษภาคม 199716 ขอ 3 อนสญญาตอตานการทรมาน ขอ 33 อนสญญาวาดวยสถานภาพผลภย และดคำาตดสนคด Chahal และ สหราช

อาณาจกร โดนศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรป ตดสน 15 พฤศจกายน 1996

11

พวกเขายงไมไดรบสถานภาพของผลภยกตาม รฐทมความรบผดชอบในการสงผรายขามแดนตามคำารองขอของ

อกรฐ กจะตองตรวจสอบอกรฐหนงนน เพอใหแนใจวารฐนนจะปฏบตตามพนธกรณตามกฎหมายระหวางประเทศ

ทเคารพยดถอหลกการไมทรมานและการปฏบตทเลวราย กอนทจะสงมอบบคคลใดกตามให ไปอยภายใตเขต

อำานาจของอกรฐหนงนน17

อนสญญ�สหประช�ช�ตว�ดวยก�รตอต�นก�รทรม�น และก�รปฏบตหรอก�ร

ลงโทษอนท โหดร�ย ไรมนษยธรรม หรอทยำ�ยศกดศร 1984

1.14 อนสญญาสหประชาชาตวาดวยการตอตานการทรมานน ไดรบการรบรองโดยมตสมชชาใหญแหงองคการ

สหประชาชาต ในป 1984 มรฐตางๆ เขาเปนภาคแลวจนถงเดอนสงหาคม 2002 จำานวน หนงรอยสามสบรฐ

อนสญญาไดนยามความหมายของการทรมานและกำาหนดขอหามไมมการทรมานในรฐภาคในทกสถานการณ โดย

รฐไมอาจใหเหตผลใดเพอเปนขออางในการสรางความชอบธรรมในการทรมาน ไมวาอยในระหวางสถานการณ

ฉกเฉนหรอสถานการณทเปนขอยกเวนอยางอน ทงเจาหนาทกไมอาจอางวาทำาการทรมานตามคำาสงผบงคบ

บญชา18 อนสญญาหามบงคบสงกลบบคคลหรอสงตวผรายขามแดนไปยงประเทศอน หากบคคลนนมความเสยงท

จะถกการทรมาน19 รฐตองดำาเนนการใหการกระทำาทงหลายทเปนการทรมานเปนความผดภายใตกฎหมายอาญา

รวมทงผสมรรวมคด มสวนรวมและสงเสรมใหกระทำาการทรมานนนดวย20 รฐตองสรางเขตอำานาจในการดำาเนนคด

ทมการกลาวหาวามการทรมาน ซงเปนกรณทรฐไมสงตวผถกกลาวหาวากระทำาผดดงกลาวไปดำาเนนคดในอกรฐ

หนง โดยไมตองคำานงวาผถกกลาวหาไดกระทำาผดในรฐใดหรอผละเมดหรอเหยอถอสญชาตใด (เขตอำานาจสากล

ทางศาล - Universal Jurisdiction)21 ในการปฏบตตามเขตอำานาจสากลทางศาล รฐมหนาท ในการควบคมตวผ

ทสงสยวาเปนผกระทำาการทรมาน เพอดำาเนนการไตสวนและแจงขอกลาวหาวาไดกระทำาการทรมานและจะสงตว

ผตองหาใหแกเจาหนาทฟองคดตามกฎหมาย22 รฐตองประสานความรวมมอระหวางกนในการนำาตวผกระทำา

การทรมานไปดำาเนนคดตามกระบวนการยตธรรม23 คำาใหการท ไดมาอนเนองมาจากการซอมทรมานจะนำามาอาง

เปนพยานหลกฐานไมได เวนแตจะนำามาใชยนผทถกกลาวหาวากระทำาการทรมาน24 ผตกเปนเหยอจากการทรมาน

มสทธไดรบการเยยวยาและไดรบคาชดเชยอยางเหมาะสม25

17 กรณ Soering และ สหราชอาณาจกร ศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรป ตดสน 7 กรกฎาคม 1989, Ser.A No.16118 ขอ 2 อนสญญาตอตานการทรมาน19 ขอ 3 อางแลว20 ขอ 4 อางแลว21 ขอ 5 อางแลว22 ขอ 6-8 อางแลว23 ขอ 9 อางแลว24 ขอ 15 อางแลว25 ขอ 14 อางแลว

12

1.15 อนสญญาตอตานการทรมานกำาหนดใหรฐภาคดำาเนนมาตรการตางๆ อยางมประสทธผลเพอตอตานการ

ทรมาน ดวยการจดใหมการฝกเจาหนาททมหนาท ในการบงคบใชกฎหมายและบคลากรทางการแพทย และ

เจาหนาทอนๆ ทอาจเกยวของในการคมขง การสอบสวน การปฏบตตอผถกควบคมตว ในเรองทเกยวกบขอหาม

การทรมานและการปฏบตทเลวราย26 หลกเกณฑของการสอบปากคำาและการเตรยมสถานทคมขงควรไดรบการ

ทบทวนเพอใหเหนภาพของการปองกนการกระทำาใดๆ เพอการทรมานและการปฏบตทเลวราย27 รฐตองเรงดำาเนน

การสอบสวนการกระทำาทรมานและการปฏบตทเลวราย แมวาจะไมมการรองเรยนในกรณดงกลาวมากอน28

ปจเจกบคคลกควรมสทธรองเรยนเกยวกบการกระทำาทรมานและการปฏบตทเลวราย และตองสอบสวนเรอง

รองเรยนนนและมขอเสนอเพอปองกนการขมขคกคามหรอการปฏบตทเลวรายทจะตามมาหลงการรองเรยน29

การกระทำาทเปนการปฏบตหรอการลงโทษท โหดราย ไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศร ซงยงไมถงขนเปนการ

กระทำาทรมานกเปนสงตองหามดวย โดยขอบทไดนำาเสนอไว ในยอหนาน ใหปรบใชกบการกระทำาในลกษณะดง

กลาวดวย30

ม�ตรฐ�นอนๆ ทเกยวของ

1.16 เพอเพมเตมกฎหมายระหวางประเทศดานสทธมนษยชนและกฎหมายวาดวยการขดกนทางอาวธ การ

พจารณากฎและมาตรฐานอนๆ ในระดบเดยวกนนาจะเปนการพฒนาไปสการสรางเกราะปองกนสทธของ

ประชาชนทงมวลใหไดรบความคมครองจากการไมถกทรมานและการปฏบตทเลวรายอยางอนทกรปแบบ แมวา

มาตรฐานเหลาน โดยตวเองไมมสภาพบงคบแบบกฎหมาย แตถอไดวาเปนตวแทนของหลกการของขอตกลงรวมกน

ของรฐทงมวลและสามารถใชเปนแนวทางทสำาคญสำาหรบผพพากษาและอยการได มาตรฐานเหลานรวมถง

· มาตรฐานขนตำาของการปฏบตตอผตองขง (ค.ศ.1957 ท ไดแกไขในป ค.ศ. 1977)

· ปฏญญาวาดวยการปองกนบคคลทกคนจากการกระทำาทรมานและการปฎบตหรอการลงโทษอนท

โหดราย ไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศร (ค.ศ.1975)

· ประมวลจรยธรรมของเจาหนาททมอำานาจบงคบใชกฎหมาย (ค.ศ.1979)

· หลกการวาดวยจรยธรรมทางการแพทยทเกยวของกบบทบาทของบคคลากรทางการแพทย โดย

เฉพาะอยางยงแพทย ในการคมครองนกโทษและผตองขงและผถกคมขงจากการทรมาน และการปฏบต

หรอลงโทษท โหดราย ไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศร (ค.ศ. 1982)

26 ขอ 10 อางแลว27 ขอ 11 อางแลว28 ขอ 12 อางแลว29 ขอ 13 อางแลว30 ขอ 16 อางแลว

13

· ปฏญญาวาดวยหลกการพนฐานเพอความยตธรรมของผตกเปนเหยออาชญากรรมและใชอำานาจโดย

มชอบ (ค.ศ.1985)

· หลกการพนฐานวาดวยความเปนอสระของตลาการ (ค.ศ. 1985)

· กฎมาตรฐานขนตำาของการบรหารความยตธรรมสำาหรบเยาวชน (กฎปกกง ค.ศ. 1987)

· ประมวลหลกการเพอการคมครองบคคลทกคนทถกคมขงหรอถกจำาคกทกรปแบบ (ค.ศ.1988)

· หลกการพนฐานของการปฏบตตอนกโทษ (ค.ศ. 1990)

· หลกการพนฐานวาดวยบทบาทของทนายความ (ค.ศ. 1990)

· แนวทางวาดวยบทบาทของอยการ (ค.ศ. 1990)

· กฎเพอการคมครองเยาวชนจากการถกลดรอนสทธเสรภาพ (ค.ศ.1990)

· หลกการวาดวยการปองกนและการสอบสวนทมประสทธภาพกรณประหารชวตนอกระบบกฎหมาย

ตามอำาเภอใจหรอโดยรวบรด (ค.ศ.1990)

· หลกการพนฐานของการใชกำาลงบงคบและการใชอาวธปนของพนกงานหนาท (ค.ศ.1990)

· หลกการเพอการคมครองบคคคลทเจบปวยทางจตใจและการปรบปรงสถานพยาบาลสขภาพจต

(ค.ศ.1991)

· ปฏญญาวาดวยการคมครองบคคลทกคนจากการถกบงคบใหสญหาย (ค.ศ.1992)

· หลกการวาดวยการสอบสวนและการจดทำาเอกสารอยางมประสทธภาพเกยวกบการทรมานและการ

ปฎบตหรอการลงโทษอนท โหดราย ไรมนษยธรรมหรอทยำายศกดศร (พธสารอสตนบล ค.ศ. 1999)

นย�มต�มกฎหม�ย

1.17 ขอ 1 ของอนสญญาตอตานการทรมานไดวางหลกทเปนความเหนระหวางประเทศเปนนยามการกระทำา

ทถอเปน “การทรมาน” ไว ซงระบวา คาวา “การทรมาน” หมายถง การกระทาใดกตามโดยเจตนาททาใหเกด

ความเจบปวดหรอความทกขทรมานอยางสาหส ไมวาทางกายหรอทางจตใจตอบคคลใดบคคลหนงเพอความมง

ประสงคทจะใหไดมาซงขอสนเทศหรอคาสารภาพจากบคคลนนหรอจากบคคลทสาม การลงโทษบคคลนนสาหรบ

การกระทาซงบคคลนนหรอบคคลทสาม กระทาหรอถกสงสยวาไดกระทาหรอเปนการขมข ใหกลวหรอเปนการ

บงคบข เขญบคคลนนหรอบคคลทสามหรอเพราะเหตผลใดใด บนพนฐานของการเลอกปฎบต ไมวาจะเปน

ในรปใด เมอความเจบปวดหรอความทกขทรมานนนกระทาโดยหรอดวยการยยง หรอโดยความยนยอม หรอ

รเหนเปนใจของเจาพนกงานของรฐ หรอของบคคลอนซงปฏบตหนาท ในตาแหนงทางการ ทงน ไมรวมถงความ

เจบปวดหรอความทกขทรมานทเกดจาก หรออนเปนผลปกตจาก หรออนสบเนองมาจากการลงโทษทงปวงทชอบ

ดวยกฎหมาย

1.18 เสนแบงขอบเขตทชดเจนระหวาง “การทรมาน” และ รปแบบอนของ “การปฏบตหรอการลงโทษท

โหดราย ไรมนษยธรรมหรอทยำายศกดศร” เปนเรองคอนขางยากทจะทำาการแยกแยะไดวาเหมอนกนหรอตางกน

และมกขนอยกบพฤตการณแวดลอมของกรณนนๆ และลกษณะของผตกเปนเหยอแตละราย ทงสองกรณน ได

ครอบคลมถงการกระทำาโดยเจตนาตอจตใจและรางกาย โดยเปนการกระทำาหรอโดยความยนยอมหรอการละเวน

14

ไมหามปรามของเจาหนาทรฐ “องคประกอบสำาคญ” ของการทรมาน ปรากฏอยในขอ 1 ของอนสญญาตอตานการ

ทรมาน ซงรวมถง

· การทำาใหไดรบความเจบปวดทกขทรมานอยางรนแรงแกรางกายหรอจตใจ

· กระทำาโดยหรอโดยไดรบความยนยอมหรอรเหนเปนใจของเจาหนาทรฐ

· มเจตนาพเศษ เชน เพอใหไดรบขอมลสารสนเทศ เพอการลงโทษ หรอ การขมข

1.19 การปฎบตท โหดราย และการปฏบตหรอลงโทษท ไรมนษยธรรมหรอยำายศกดศร เปนถอยคำาตาม

กฎหมายซงหมายถง การปฏบตทเลวรายโดยไมจำาเปนตองมความมงหมายพเศษ แตการกระทำานนมเจตนาทจะ

ใหบคคลนนตกอยในสภาพหรอไดรบผลจากการปฏบตอยางเลวราย การทำาใหบคคลตกอยในสภาพทนาเชอได

วาเปนการปฏบตทเลวรายจะนำามาซงความรบผดในความทกขทรมานเชนกน การปฏบตทยำายศกดศรอาจเกยว

กบความเจบปวดและทกขทรมานทรายแรงนอยกวาการทรมานหรอการปฏบตท โหดรายหรอไรมนษยธรรม และ

โดยปกตมกจะทำาใหผ ไดรบเคราะหไดรบความอบอายหรอเกดความรสกตำาตอยดอยคา องคประกอบสำาคญของ

ปฏบตทเลวรายทยงไมถงขนเปนการทรมาน อาจหมายถงการลดระดบความรนแรงเปน

· มเจตนาใหตกอยในภาวะเจบปวดทกขทรมาทางรางกายหรอจตใจ

· กระทำาโดยหรอโดยไดรบการยนยอมหรอรเหนเปนใจของเจาหนาทรฐ

เปนเรองทคอนขางยากทจะกำาหนดวาเสนแบงทแทจรงระหวางรปแบบทตางๆ กนของการปฏบตทเลวราย

เนองจากตองประเมนระดบของความทกขทรมาน ซงอาจขนอยกบสภาพแวดลอมทเฉพาะแตละกรณและลกษณะ

ของเหยอแตละราย ในบางกรณรปแบบหนงของการปฏบตท โหดรายหรอลกษณะของการคมขงอาจจะไมเขาขาย

เปนการทรมานโดยตวเองแตอาจกลายเปนการทรมานหากนำาไปประกอบกบการกระทำาอนๆ อยางไรกตามการ

ปฏบตทเลวรายกถอเปนขอหามตามกฎหมายระหวางประเทศและแมวาการปฏบตนนไม ไดมจดมงหมาย ไม

รนแรงมากพอ (ตามกฎหมาย) ทจะเปนการทรมาน แตหากวาเปนการยำายศกดศร กถอไดวาเปนการปฏบตท

เลวราย อนเปนการกระทำาทตองหามแลว31

1.20 คณะกรรมการสทธมนษยชนไดเนนวา: “อนสญญาไมได ใหคำานยามทเกยวกบขอบทท 7 ทงคณะกรรมการ

ไมไดพจารณาวามความจำาเปนทจะจดทำาเปนรายการออกมาวาเรองใดเปนการกระทำาทหามทรมานหรอจำาแนก

ใหเหนวาอะไรคอการลงโทษหรออะไรเปนการปฏบตทเลวรายหรอทยำายศกดศร ความแตกตางพเศษนนขนอยกบ

31 มเพยงการปฏบตของศาลสทธมนษยชนแหงยโรปท ไดแสดงความเหนไวอยางชดเจนถงความสมพนธระหวางความทกขท

ตรงตามขอบเขตของ “การทรมาน” และ “การปฏบตท ไรมนษยธรรม” วธท ใชโดยปกตในการแยกแยะประเดนดงกลาว คอ การด

สงทปรากฏอยหรอความมงหมายเบองตนของพฤตกรรมวาเปนการเขาขายองคประกอบของการทรมานหรอไม

15

ธรรมชาต ความมงหมายและความรนแรงของการปฏบตทนนๆ”32 อยางไรกตามคณะกรรมการก ไดแถลงวา

ขอหามทรมานตามขอ 7 นนเกยวของกบไมเฉพาะการกระทำาทสงผลใหรางกายไดรบบาดเจบเทานน แตรวมถง

การกระทำาททำาใหผ ไดรบเคราะหไดรบความทกขทางจตใจดวย33 ศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรปก ไดมขอ

สงเกตเชนกน ในคดระหวาง Selmouni และ ประเทศฝรงเศส วา “การกระทำาเชนเดยวกนน ไดรบการพจารณา

ในอดตวาเปน “การปฏบตท ไรมนษยธรรมและยำายศกดศร” ซงไมใชเปนการ “ทรมาน” อาจไดรบการพจารณาท

แตกตางไปในอนาคต.. มาตรฐานทสงขนในการปกปองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐานนนเกยวของกบการ

กำาหนดใหสงและหนกแนนขนของการประเมนคณคาพนฐานของสงคมประชาธปไตย34

1.21 ผรางอนสญญาเจนวากหลกเลยงทจะใสรายละเอยดวามกรณใดบางทหามการกระทำา ในการใหความเหน

ตออนสญญาเจนวาโดยคณะกรรมการกาชาดสากล ไดเนนวา “เปนเรองทมกจะเปนอนตรายหากมการลง

รายละเอยดมากเกนไป โดยเฉพาะอยางยงในเรองน อยางไรกตามกเปนเรองสำาคญยงทจะมการวางโครงราง

คราวๆ วาเรองใดบางทถอเปนรปแบบของการทำาทรมาน ซงแทบเปนไปไม ไดเลยทจะวาดภาพใหชดเจนถง

จนตนาการไปในอนาคตวาใครทจะมสญชาตญาณของการทรมานท โหดรายเหมอนสตว ยงใหความหมายเปนการ

เฉพาะเจาะจงและสมบรณมากเทาไร ยงเปนขอจำากดมากขนเทานน สงทอนสญญาไดเขยนไวท ไดรบการรบรอง

เปนขอความทยดหยนและในขณะเดยวกนกมความกระชบดแลว35

คณะกรรมก�รสทธมนษยชน

1.22 คณะกรรมการสทธมนษยชนกอตงขนตามกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการ

เมอง (ICCPR) ใหเปนหนวยงานเพอทำาหนาทสอดสองการละเมดสทธมนษยชนตามบทบญญตของกตกา

คณะกรรมการประกอบดวยผเชยวชาญอสระจำานวน 18 คน ท ไดรบการคดเลอกจากรฐภาคของกตกา คณะ

กรรมการมหนาทตรวจรายงานของรฐภาคทตองจดทำาขนเปนระยะๆ ตามพนธกรณทกำาหนด และทำาขอสงเกต

ตอรายงาน ซงนำาไปสความหวงใยและจดทำาขอเสนอแนะตางๆ ตอรฐ คณะกรรมการมอำานาจรบเรองรองเรยน

จากปจเจกบคคลทตกเปนเหยอของการละเมดสทธมนษยชนตามกตกาโดยรฐภาค กระบวนการนหมายความวา

รฐภาคจะตองเขาเปนภาคของพธสารเลอกรบฉบบท 1 ตามกตกาเสยกอน คณะกรรมการจงสามารถรบเรองจาก

บคคลได คณะกรรมการมหนาทจดทำาชดของความเหนทวไป เพออธบายความหมายของขอบทและขอกำาหนด

ตางๆ ทรฐภาคพงปฏบต

32 ขอเสนอแนะทวไปของคณะกรรมการสทธมนษยชน ท 20 ตอ ขอ 7 (การประชมครงท สสบส ค.ศ. 1992) เอกสารรวบรวม

ขอเสนอแนะทวไปและขอมตทวไป รบรองโดยองคกรตามโครงสรางแบบสนธสญญาสทธมนษยชน U.N.Doc.HRI/GEN/1Rev.

at30(1994) ยอหนา 433 อางแลว ยอหนา 534 คำาตดสน ของศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรปกรณ Selmouni v France, ตดสนเมอ 28 กรกฎาคม 1999, ยอหนา 101.35 ความเหนของ Jean Picte – IV Geneva Convention Relative to the Protection of Civilian Persons in Time of War,

ICRC, 1958, หนา.39.

กลไกตรวจตร�ระหว�งประเทศและกระบวนก�รรองเรยน

16

คณะกรรมก�รตอต�นก�รทรม�น สหประช�ช�ต

1.23 คณะกรรมการตอตานการทรมานเปนหนวยงานทประกอบดวยผเชยวชาญอสระจำานวน 10 คน ไดรบ

การแตงตงตามอนสญญาตอตานการทรมาน คณะกรรมการมหนาทพจารณารายงานของรฐภาคท ไดจดทำาตาม

บทบญญตรายขอของอนสญญาและออกเอกสารขอสงเกตสรป คณะกรรมการอาจมหนาทตรวจสอบเรองรอง

เรยนของปจเจกบคคล หากรฐภาคเหนดวยกบกระบวนการนดวยการทำาคำาประกาศภายใตขอ 22 ของอนสญญา

นอกจากนคณะกรรมการมอำานาจทจะรเรมดวยตนเองตามขอ 20 ของอนสญญาเมอ “พบเหนขอบงชทมนำาหนก

วามการกระทำาการทรมานอยางเปนระบบในดนแดนของรฐภาค”

1.24 มพธสารเลอกรบฉบบใหมฉบบหนงท ไดรบการรบรองโดยสมชชาสหประชาชาตในเดอนธนวาคม ค.ศ.

2002 พธสารฉบบน ไดจดตงระบบเสรมขนมาเพอใหเปนกระบวนการทดำาเนนไปควบค ไปกบระบบการตรวจ

รายงาน คอ การเขาเยยมอยางสมำาเสมอ ในสถานทคมขง เพอเปนการปองกนการทรมานและการปฏบตทเลวราย

ระบบน ในขนแรกจะจดใหมกลไกระหวางประเทศในการตรวจเยยมสถานทคมขงหรอจดตงอนกรรมการจาก

10 คน ทเปนอสระ โดยจะไปเยยมเยยนสถานทคมขงเปนระยะๆ ขนทสองเปนพนธกรณของรฐภาคในการจดตง

หรอมอบหมายใหมกลไกระดบชาตทำาหนาทเยยมเยยนสถานทคมขง ซงสามารถทำาไดเปนประจำา กลไกระดบชาต

และในระดบระหวางประเทศสามารถจดทำาขอเสนอแนะใหแกเจาหนาททเกยวของใหมปรบปรงการปฏบตทมตอ

ผทสญเสยอสระภาพและปรบปรงสภาพของทคมขง

กลไกในระดบภมภ�ค

1.25 สนธสญญาสทธมนษยชนในระดบภมภาคจำานวนหนงไดรบการพฒนาภายในสภายโรป (CoE) องคการ

ของรฐแหงทวปอเมรกา (OAS) และ สหภาพแหงอฟรกน (AU)36 สทธท ไดรบการคมครองโดยสนธสญญาเหลาน

มทมาจากและคลายคลงกบสทธท ไดรบการรบรองไว ในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน เพยงแตวาสนธ

สญญาแตละฉบบไดรบการพฒนาใหมความเปนแบบฉบบของตนเอง เมอตองนำาไปใชอยางเหมาะสม เครองมอ

สำาคญทอางถง ณ ทน ไดแก

· อนสญญาสทธมนษยชนแหงทวปยโรป

· อนสญญาแหงทวปยโรปวาดวยการปองกนการทรมานและการลงโทษหรอการปฏบตท ไรมนษยธรรม

หรอทยำายศกดศร

· อนสญญาสทธมนษยชนแหงอเมรกา

· อนสญญาแหงทวปอเมรกาวาดวยการปองกนและลงโทษเมอมการทรมาน

· กฎบตรอฟรกนวาดวยสทธมนษยและประชาชน

1.26 ศาลสทธมนษยชนแหงยโรป คณะกรรมาธการสทธมนษยชนแหงทวปอเมรกา ศาลสทธมนษยชนแหง

ทวปอเมรกา คณะกรรมาธการสทธมนษยชนแหงอฟรกน (ซงจะไดจดตงขนเรวๆ น) ศาลสทธมนษยชนแหง

อฟรกน กลไกเหลานลวนมหนาทและความรบผดชอบในการสอดสองตรวจตราการปฏบตของรฐตามสนธสญญา

ตางๆ ทตนไดเขาเปนภาค กลไกเหลานตรวจสอบขอกลาวหาเกยวกบการทรมานในระดบเดยวกบการกลาวหาเรองการ

36 ในอดตเรยกวา องคการเพอความเปนเอกภาพแหงชาตอฟรกน (OAU)

17

ละเมดสทธมนษยชนอยางอน อยางไรกตามสภายโรปกไดคดคนกลไกพเศษเพอปองกนการทรมานในรฐสมาชก

ของสภายโรปดวย

1.27 คณะกรรมการแหงทวปยโรปวาดวยการปองกนการทรมาน (CPT) ไดรบการจดตงขนภายใตอนสญญา

วาดวยสภายโรป ค.ศ. 1987 เพอการปองกนการทรมานและการลงโทษหรอการปฏบตท ไรมนษยธรรมหรอท

ยำายศกดศร คณะกรรมการนประกอบดวยสมาชกทเปนอสระและไมฝกใฝฝายใดหลายคนจากตวแทนของรฐภาค

ของอนสญญาและคณะกรรมการอาจไดรบความชวยเหลอโดยผเชยวชาญเฉพาะกจ (ad hoc experts) ใน

ปจจบนประเทศสมาชกทงหมดของสภายโรปไดเขาเปนภาคของอนสญญาแหงทวปยโรปวาดวยการปองกนการ

ทรมาน คณะกรรมการแหงทวปยโรปวาดวยการปองกนการทรมาน CPT จดระบบการเยยมเยยนสถานท ใดๆ

ภายใตเขตอำานาจของรฐภาค ทงการเยยมตามกำาหนดเวลาและในกรณเฉพาะกจ ในกรณทมบคคลถกกดกนไมให

ไดรบเสรภาพโดยผ ใชอำานาจรฐ รฐภาคมพนธกรณในการจดให CPT สามารถเขาถงเขตแดนของตนและใหสทธ

ในการเดนทางโดยไมมการกดกน ใหขอมลสารสนเทศอยางเตมทเกยวกบสถานททมบคคลไมไดรบเสรภาพถก

ควบคมอย ตองใหเขาถงทกสถานททมบคคลไมไดรบเสรภาพ โดยไมมขอจำากดใน รวมถงสทธในการเคลอนไหว

ภายในสถานทเชนนนโดยไมมการกดกนและตองใหขอมลสารสนเทศอนๆทจำาเปนแก CPT ในการปฏบตภารกจ

ตามท ไดรบมอบหมาย37 คณะกรรมการ CPT สามารถกำาหนดประเดนในการสมภาษณเปนการสวนตวตอบคคล

ทถกจำากดเสรภาพและมความเปนอสระในการแลกเปลยนสอสารขอมล พรอมกบพดคยกบใครกตามทนาเชอวา

สามารถจดหาขอสนเทศทเกยวของใหดวย รายงานผลการเยยมเยยนและรายละเอยดของขอเสนอแนะท ไดจดสง

ใหแกรฐบาลถอเปนความลบจนกวารฐบาลตดสนใจวาจะเปดเผยขอสนเทศดงกลาวตอสาธารณะ ซงในทางปฏบต

รายงานทงหมดมกไดรบการเผยแพรตอสาธารณะ

กลไกสอดสองตรวจตร�อนๆ

1.28 กลไกอนๆ จำานวนหนงไดรบการพฒนาโดยคณะกรรมธการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตใหทำาหนาท

ตรวจสอบการละเมดสทธมนษยชนทเกดขนในรปแบบตางๆ ไมวาท ใดในโลก กลไกเหลาน ไดแก กลไกในการ

ตรวจสอบประเทศทละเมดสทธมนษยชนเปนการเฉพาะ และกลไกการตรวจสอบการละเมดสทธมนษยชนตาม

ประเดนปญหา รวมถงผรายงานพเศษ ผแทนพเศษและผเชยวชาญอสระหรอคณะทำางาน กลไกเหลาน ไดรบ

การสรางขนตามขอมตทมตอสถานการณท ไดรบการพจารณาวาตองไดรบศกษาโดยละเอยด เมอกลไกตางๆ ได

ทำางานสำาเรจอยางไร กจะจดทำารายงานเสนอตอคณะกรรมาธการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตทกป และบาง

กรณอาจเสนอรายงานตอทประชมสมชชาใหญแหงองคการสหประชาชาตดวย

1.29 กลไกตามประเดนปญหาทสำาคญทเกยวของกบสาระในคมอน ไดแกผรายงานพเศษวาดวยการทรมาน

ผรายงานพเศษวาดวยความรนแรงตอสตร ผรายงานพเศษวาดวยความเปนอสระของตลาการและทนายความ

คณะทำางานวาดวยการใชกำาลงบงคบใหสญหายโดยไมสมครใจ และคณะทำางานวาดวยการคมขงโดยมชอบ

36 ในอดตเรยกวา องคการเพอความเปนเอกภาพแหงชาตอฟรกน (OAU)37 ขอ 8 อนสญญาแหงทวปยโรปวาดวยการปองกนการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษท ไรมนษยธรรมหรอทยำายศกดศร

ค.ศ. 1987

18

นอกจากนยงมกลไกอนๆ ตามประเดนปญหาอกมากททำางานอย กลไกเหลานตางมวธการทำางานเฉพาะตามแบบ

ของตนและบางครงอาจมการรวมกนหรอแยกกนสอบสวนในประเดนทเกยวของกบกรณทถกกลาวหาในเรอง

เดยวกนกได

ผร�ยง�นพเศษแหงสหประช�ช�ตว�ดวยก�รทรม�นและก�รปฏบตหรอก�รลงโทษอนท โหดร�ย

ไรมนษยธรรมหรอทยำ�ยศกดศร

1.30 การจดตงผรายงานพเศษวาดวยการทรมานน ไดรบอาณตใหจดตงในป 1985 โดยคณะกรรมธการสทธ

มนษยชนแหงสหประชาชาต กลไกแบบผรายงานพเศษน ไมใชกลไกตามสนธสญญา แตเปนกลไกทตงขนตาม

กฎบตรสหประชาชาต (UN Charter-based)ใหมหนาท ในการตรวจสอบการปฏบตระหวางประเทศทเกยวกบการ

ทรมาน โดยสามารถตรวจสอบไดทกรฐทแมไมไดเขาเปนภาคอนสญญาใดกตาม เมอผรายงานพเศษไดรบขอมล

สารสนเทศวาเกดการทรมานขนในรฐใด กจะตดตอสอสารกบรฐนนและขอทราบคำาชแจงตอกรณท ไดรบขอมล

สารสนเทศทหยบยกขนมานน บางครงผรายงานพเศษไมวาจะเปนหญงหรอชายสามารถใชวธ “ปฏบตการเรงดวน”

(urgent action) รองขอใหรฐใหความมนใจวาบคคลทถกทรมานหรอไดรบการปฏบตท ไรมนษยธรรมหรอกลม

บคคลนนจะไดรบการปฏบตอยางเหมาะสมแกความเปนมนษย ผรายงานพเศษอาจจดใหมการเขาเยยมเยยนหาก

ไดรบคำาเชอเชญหรอไดรบอนญาตจากรฐนน รายงานการตรวจสอบตามภารกจน โดยปกตจะทำาเปนสวนหนงแนบ

ไวกบรายงานของผรายงานพเศษสงถงคณะกรรมาธการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต

1.31 ผรายงานพเศษจะจดทำารายงานประจำาปเสนอตอคณะกรรมาธการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตและ

ตอสมชชาใหญสหประชาชาต และเผยแพรตอสาธารณะ ในรายงานตอคณะกรรมาธการจะเปนการสรปยอวาผ

รายงานพเศษไดมหนงสอโตตอบกบรฐบาลและจดหมายตอบจากรฐบาลอยางไรทกฉบบ รายงานอาจมขอสงเกต

ทวไปเกยวกบปญหาการทรมานในบางประเทศเปนการเฉพาะ แตไมมสรปตอกรณรองเรยนการทรมานเปนการ

เฉพาะราย ในรายงานอาจจะระบประเดนปญหาเฉพาะเรอง หรอพฒนาการทมผลตอหรออาจนำามาซงการ

ทรมานในโลก และนำาเสนอขอสรปและขอเสนอแนะทวไป

ศ�ลอ�ญ�ระหว�งประเทศและศ�ลเฉพ�ะกจ

1.32 ศาลอาญาภายในประเทศเปนองคกรทตองรบผดชอบในเบองตนในการพจารณาคดเพอลงโทษผกอ

อาชญากรรมทรมานและการปฏบตทเลวรายรปแบบอน ศาลเฉพาะกจระหวางประเทศตางๆ ไดรบการจดตงขน

ในชวงไมกปทผานมาน รวมถงศาลเฉพาะกจเพอพจารณาคดอาญาระหวางประเทศกรณอดตยโกสลาเวย (ICTY)

และศาลเฉพาะกจกรณรวนดา (ICTR) การทรมานถอเปนอาชญากรรมตอมนษยชาตและอาชญากรรมสงคราม

ตามบทบญญตของธรรมนญ ICTY38 ICTR39 และธรรมนญกรงโรมเพอจดตงศาลอาญาระหวางประเทศ40

ธรรมนญกรงโรมไดรบการตกลงเหนชอบในป 1998 และมผลบงคบใช ในป 2002 เมอมรฐตางๆ ใหสตยาบนครบ

38 ขอ 5 ICTY39 ขอ 3 ICTR40 ขอ 7 และ8 ICC

19

60 รฐ ในอนาคตศาลอาญาระหวางประเทศจะสามารถพจารณาคดอาชญากรรมการทรมานบางคดได หาก

ศาลอาญาภายในประเทศไมสามารถ (Unable)หรอไมเตมใจ (Unwilling) ทจะดำาเนนคดเหลานน

คณะกรรมก�รก�ช�ดส�กล (ICRC)

1.33 คณะกรรมการกาชาดสากลเปนกลไกอสระและไมฝกใฝฝายใดซงมอาณตพเศษภายใตกฎหมาย

มนษยธรรมระหวางประเทศ โดยเฉพาะอนสญญาเจนวาสฉบบ คณะกรรมการทำางานอยางแขงขนในการจด

ใหความชวยเหลอและคมครองผ ไดรบผลกระทบจากการขดกนทางอาวธ เชนเดยวกบใหความชวยเหลอแก

ประชาชนในสถานการณความไมสงบในประเทศ ในกรณการขดกนทางอาวธระหวางรฐภาคของอนสญญาเจนวา

กาชาดสากลมอำานาจทจะเขาเยยมสถานกกกนทกแหง สถานคมขงและทสถานใชแรงงานซงเชลยสงครามหรอ

พลเรอนถกกกตวไว สำาหรบในกรณทมใชเปนการขดกนทางอาวธ หรอสถานการณความไมสงบ คณะกรรมการ

อาจเสนอใหความชวยเหลอแกคขดแยง และหากไดรบความยนยอม กจะเขาไปเยยมสถานทคมขงได ผแทน

กาชาดสากลจะเยยมผถกคมขง โดยมเปาหมายในการประเมนและหากจำาเปนกจะเสนอใหมการปรบปรงสภาพ

ทางวตถและทมผลกระทบทางจตใจของทคมขง และปองกนการทรมานและการปฏบตทเลวราย กระบวนการเขา

ตรวจเยยมนนตองการใหมการเขาตรวจเยยมผถกคมขงทกคนและในทกสถานทมการคมขงได โดยไมมขอจำากดใน

เรองระยะเวลาและความถของการตรวจเยยม ซงผแทนในการเขาตรวจเยยมจะตองไดรบอนญาตใหซกถามพด

คยไดอยางอสระ และตองไมมการลงนามเพอเปนพยานรบรองวามการพดคยกบผถกคมขงรายใด การตดตาม

คนหาวาบคคลถกคมขงไวท ใดกเปนสวนหนงของมาตฐานในกระบวนการตรวจเยยมของ ICRC การตรวจเยยม

และรายงานถอวาเปนความลบ แตกาชาดสากลกอาจตพมพเผยแพรความเหนของตนในกรณทรฐวพากษวจารณ

รายงานและการตรวจเยยมของกาชาดสากลตอสาธารณะ

20

คำ�พพ�กษ�ศ�ลสงสดน�มเบย ลงวนท 9 กรกฎ�คม 1999 คด

ระหว�ง Namunjepo & Ors และ The Commanding Officer,

Windhoek Prison & Anor , 2000(6) BCLR (NmS); [2000] 3

LRC 360; (1999) 2 CHRLD 331 (Namibia)

ผตองขงกอนการพจารณาคด 5 คน ซงเปนผยนฟองในคดน ถกลามดวยโซภายหลงจากทผตองขง

4 คน ไดหลบหนออกจากเรอนจำาและผตองขงคนทหา ถกกลาวหาวามความพยายามทจะหลบหนเชนกน ผ

ตองขงทงหาคนยนฟองโดยโตแยงวาสทธของพวกเขาท ไดรบการคมครองสทธตามรฐธรรมนญประเดนศกดศร

ความเปนมนษยทจะไมถกทรมาน การปฏบตหรอการลงโทษท โหดราย ไรมนษยธรรมหรอทยำายศกดศรไดถก

ละเมด

ศาลสงสดไดพจารณาคดโดยอาศยมาตรฐานสากลเตางๆ รวมถงมาตรฐานขนตำาแหงสหประชาชาต

วาดวยการปฏบตตอผตองขง และมาตรฐานขนตำาแหงทวปยโรปวาดวยการปฏบตตอผตองขง ศาลเหนวาการ

ทนามเบยไดเขาภาคยานวตเปนภาคอนสญญาตอตานการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนท โหดราย

ไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศร และกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมองนน ม

นยสำาคญและ “ไดแสดงใหเหนชดเจนวาผตองขงมสทธทจะไดรบความเคารพในศกดศรและความเปนมนษย“

ศาลยงไดตงขอสงเกตดวยวาคำาพพากษาในคดกอนๆ และบทบญญตของกฎหมายในประเทศอนๆ ไดบงชถง

การทเรมมการยกเลกการใชเครองพนธนาการตามอำาเภอใจ และไมมความจำาเปน ประเทศสวนใหญจะใช

เครองพนธนาการเหลานเฉพาะเมอมความจำาเปนท ไมอาจหลกเลยงไดเทานน โดยมการควบคมการใชอยาง

เขมงวดและใชเฉพาะในชวงเวลาสนๆ และในบางประเทศการใชเครองพนธนาการเหลานนเปนสงตองหาม

ศาลถอวา “ไมวาพฤตการณจะเปนอยางไร ในทางปฏบตทมการใชโซและตรวนพนธนาการขอเทา

มนษยเปนการทำาใหไดรบความอบอายซงเทากบวาบคคลทถกใสโซตรวนถกลดระดบลงมาเปนเหมอนสตวทถก

มดขา ทำาใหการเคลอนไหวของเขาถกจำากด จนกระทงไมทราบวาจะเดนไปทางไหนไดอยางไร นอกจากนขอให

ลองนกยอนไปในอดตเพอเตอนความทรงจำา เมอประชาชนในทวปนถกมดดวยเครองพนธนาการใสในลอเกวยน

นำาไปเรขายเปนทาส ดงนนการยงคงใชโซหรอตรวนพนธนาการขอเทาตอไป หรอการทำาใหบคคลไมสามารถ

ทำาความสะอาดตนเองไดอยางเหมาะสม หรอการทำาใหเสอผาทเขาสวมใสเปนชดทแตกตางจากเพอนมนษยคน

อน เปนการทำาใหคนไดรบประสบการณททำาใหเกดความอบอายและทำาใหไรซงศกดศรความเปนมนษย”

21

การแจงใหประชาชนทราบถงสทธของพวกเขา

การใชสถานทคมขงทมการรบรองอยางเปนทางการและการจดทำาและเกบรกษาบนทกอยางม

ประสทธภาพเกยวกบการคมขง

การหลกเลยงการคมขงทหามการตดตอกบโลกภายนอก

สภาพการคมขงทเหมาะสมแกความเปนมนษย

ขอบเขตของการสอบสวน

การถงทนายความและการเคารพการปฏบตหนาทของทนายความ

การเขาถงแพทย

สทธการคดคานการคมขงโดยมชอบดวยกฏหมาย

มาตรการปองกนสำาหรบผถกคมขงกลมตางๆ เปนพเศษ

ผหญงทถกคมขง

เยาวชนทถกคมขง

ผมปญหาสขภาพจต

ม�ตรก�รปองกนก�รทรม�นผทสญเสย

อสรภ�พ 2

23

ม�ตรก�รปองกนก�รทรม�นผทสญเสย

อสรภ�พ 22.1 ในบทนแสดงภาพรวมใหเหนมาตรการปกปองประชาชนทถกคมขงใหปลอดพนจาการทรมานและการ

ปฏบตทเลวรายรปแบบอนตามกฎหมายระหวางประเทศ

2.2 ทกคนมสทธในเสรภาพและความมนคงแหงตน รวมทงสทธท ไมถกจบกมหรอคมขงโดยพลการ1 เมอรฐ

ทำาใหบคคลเสยอสระภาพ กถอวาเปนหนาทของรฐในการดแลใหบคคลเหลานนมสภาพความเปนอยทปลอดภย

และดแลสวสดภาพของคนเหลานนดวย ผถกคมขงจะตองไมถกทำาใหมความยากลำาบากอนใดมากไปกวาถกจำากด

อสระภาพ2 สทธเหลาน ไดรบการประกนไว ในขอ 7 และ ขอ 10 (1) ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมอง

และสทธทางการเมอง (ICCPR) ซงตองใหความเคารพ หามทรมานและปฏบตทเลวรายและปกปองสทธตางๆ

ของผทสญเสยอสระภาพ นอกจากนยงมการสะทอนใหเหนถงมาตรการเหลาน ในสนธสญญาสทธมนษยชนตางๆ

ดวย3 การหามทรมานและการปฏบตทเลวรายใชกบบคคลทกคนและตลอดเวลา สทธอนๆ ทรบรองอยางชดเจน

ในสนธสญญา เชน สทธไมถกคมขงโดยพลการอาจถกจำากดได ในสถานการณฉกเฉน แตมาตรกรปองกนทจำาเปน

สำาหรบการหามการทรมาน เชน การจำากดระยะเวลาในการคมขงโดยหามตดตอกบโลกภายนอก จะตองไดรบ

การนำาไปปฏบต4

1 ขอ 9 (1) กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ขอ 5 อนสญญายโรปวาดวยสทธมนษยชน ขอ 6 กฎ

บตรอฟรกาวาดวยสทธของมนษยและประชาชน ขอ 7 อนสญญาอเมรกาวาดวยสทธมนษยชน2 คณะกรรมการสทธมนษยชน ขอเสนอแนะทวไป 21 ขอ 10 (การประชมครงท สสบส 1992) รวบรวมความเหนทวไปและขอ

เสนอแนะทวไปทรบรองโดย องคกรสทธมนษยชนภายใตสนธสญญา เอกสารสหประชาชาต U.N.Doc.HRI\GEN\1\Rev.1 at 33

(1994), ยอหนา 3.3 ตวอยางเชน ขอ 3 อนสญญาสทธมนษยชนแหงยโรป ขอ 5 อนสญญาอเมรกาวาดวยสทธมนษยชน ขอ 5 กฎบตรอฟรกาวาดวย

สทธของมนษยและประชาชน ขอ 37 อนสญญาวาดวยสทธเดก ขอ 1 อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตตอสตรในทกรป

แบบ ขอ 2 และขอ 4 อนสญญาแหงทวปอเมรกาวาดวยการปองกน การลงโทษและการขจดความรนแรงตอสตร ขอ 16 กฎบตร

อฟรกาวาดวยสทธและการสงเคราะหเดก4 คณะกรรมการสทธมนษยชน ความเหนทวไป หมายเลข 29 สถานการณฉกเฉน (ขอ 4) รบบรองโดยการประชมครงท 1950

เมอวนท 24 มถนายน 2001 ยอหนา 16 และดคดระหวาง Aksoy และ Turkey ศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรป ตดสนเมอ 18

ธนวาคม 1996 คดระหวาง Brannigan and MacBride และ UK ศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรป ตดสนเมอ 26 พฤษภาคม

1993 คดระหวาง Brogan และ UK ศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรป ตดสนเมอ 29 พฤศจกายน1988 ด การคมขงโดยมชอบ

ดวยกฎหมายในสถานการณฉกเฉน หรอ ‘Habeas Corpus in Emergency Situations’, Advisory Opinion OC-8/87 of 30

January 1987, รายงานประจำาปของศาลแหงทวปอเมรกา 1987, OAS/Ser.L/V/III.17 doc.13, 1987; และ ‘Judicial Guaran-

tees in States of Emergency’, Advisory Opinion OC-9/87 of 6 October 1987, รายงานประจำาปของศาลแหงทวปอเมรกา

1988, OAS/Ser.L/V/III.19 doc.13, 1988.

25

2.3 ปจเจกบคคลอาจมความเสยงทจะถกทรมานหรอไดรบการปฏบตทเลวรายกอนทจะถกดำาเนนการตาม

กฎหมาย เชน จบกมและตงขอหา5 ในทางปฏบตคณะกรรมการยโรปวาดวยการปองกนการทรมาน (CPT) ไดเนน

ยำาวาชวงเวลาระหวางทนททบคคลถกทำาใหสญเสยอสระภาพเปนชวงเวลาทเสยงทสดทจะมการทรมานและการ

ปฏบตทเลวราย6 มาตรฐานระหวางประเทศตอไปนจงตองนำาไปใชทนททบคคลตองสญเสยอสระภาพ คอ

ก�รแจงใหประช�ชนรบทร�บถงสทธของพวกเข�

2.4 บคคลทกคนทสญเสยอสระภาพยอมมสทธไดรบการแจงใหทราบเหตผลแหงการจบกมและการคมขง

ตามทปรากฏในขอ 9(1) กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ICCPR) ทบญญต

วา “บคคลทกคนมสทธในเสรภาพและความปลอดภยของรางกาย บคคลจะถกจบกมหรอควบคมโดยอำาเภอ

ใจมได บคคลจะถกลดรอนเสรภาพของตนมได ยกเวนโดยเหตและโดยเปนไปตามกระบวนการทบญญตไว ใน

กฎหมาย” ขอ 9 (2) ของ ICCPR บญญตวา “ในขณะจบกม บคคลใดทถกจบกมจะตองไดรบแจงถงเหตผลใน

การจบกม และจะตองไดรบแจงถงขอหาทถกจบกมโดยพลน” คณะกรรมการสทธมนษยชนไดเนนวาการแจง

ใหผถกควบคมตวทราบวาตนถกจบกมแลวยงไมเพยงพอหากไมแจงใหทราบถงสาระสำาคญของขอหาท ใช ในการ

กลาวหาทชดเจนวาเขากระทำาความผดอยางไร7 แม ในคด “ความมนคงของรฐ” เจาหนาทตำารวจและเจาหนาท

ดานความมนคงยงตองแจงเหตผลแหงการจบกมเปนหนงสอตอผถกจบซงตองกระทำาโดยเปดเผยตอสาธารณะ

และไดรบการตรวจสอบโดยศาล8

2.5 ศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรป ไดเนนยำาวาบคคลทกคนทถกจบตอง “ไดรบแจงดวยภาษาทเขาใจงาย

และไมมลกษณะทางเทคนค เพอใหเขาใจ สาระสำาคญของขอกฎหมาย ขอเทจจรงทเปนเหตใหมการจบกม เพอท

5 หลกมาตรฐานของการปองกนบคคลทกคนมใหถกคมขงหรอจำาคกทกรปแบบ ไดอธบายความหมายดงน (a) “จบกม” หมายถง

การกระทำาเพอจบบคคลทถกกลาวหาวากระทำาความผดในทางอาญาหรอกระทำาโดยเจาหนาททมอำานาจ (b) ‘คมขงบคคล’ หมาย

ถง ผ ใดกตามทถกกดกนมใหไดรบเสรภาพสวนบคคล เวนแตไดรบการลงโทษตามกฎหมายวาเปนผกระทำาความผด (c) ‘บคคลถก

จำาคก’ หมายถง บคคลใดกตามทถกกดกนมใหไดรบเสรภาพสวนบคคลโดยเหตมาจากไดรบการลงโทษตามกฎหมายวาไดกระทำา

ความผด (d) ‘การคมขง’ หมายถง ภาวะของการหนวงเหนยวตวบคคลไวมใหมเสรภาพ ดงนยามเบองตน (e) ‘จำาคก’ หมายถง

ภาวะทนำาตวบคคลไปควบคมตวไว ในเรอนจำาเพราะไดกระทำาตามนยามขางตน

(f) คำาวา ‘a judicial or other authority’ หมายถง การดำาเนนการทางศาล หรอ ผมอำานาจอน ภายใตกฎหมายซงสถานภาพและ

ตำาแหนงของเขาจะเปนหลกประกนทมนคงทสดทเปนไปได ในแงของเปนผมอำานาจ ไมฝกใฝฝายใดและเปนอสระ6 คณะกรรมการยโรปวาดวยการปองกนการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษท ไรมนษยธรรมและทยำายศกดศร และ สวน

ทเปนมาตรฐานและสาระสำาคญของรายงานทวไปของ CPT สภายโรป ตลาคม 2001, CPT/Inf/E(2002), p.12, para. 41.7 ดคดระหวาง Adolfo Drescher Caldas และ Uruguay, Communication No. 43/1979 (11 January 1979), U.N. Doc.

Supp. No. 40 (A/38/40) at 192 (1983).8 สรปขอสงเกตของ คณะกรรมการสทธมนษยชน กรณซดาน เอกสารสหประชาชาต UN Doc. CCPR/C/79/Add.85, 19

November 1997,ยอหนา13

26

จะสามารถใชเปนขอตอสคดในศาลในประเดนความชอบดวยกฎหมายของการจบกม”9 คณะกรรมการยโรปวา

ดวยการปองกนการทรมาน (CPT) ได ใหคำาแนะนำาวา คนทกคนทสญเสยอสระภาพไดรบการแจงใหทราบถง

สทธของเขา ในการแจงใหบคคลอนทเขาเลอกไดทราบวาถกจบ สทธทจะเขาถงทนายความและแพทยทตนเปน

ผเลอก สทธเหลานตองจดการใหไดรบในวาระแรกทถกควบคมตว (เชน ในระหวางทยงอยกบเจาหนาทตำารวจ)10

นอกจากนคณะกรรมการฯ ยงไดแนะนำาตอไปวา “แบบพมพของการแจงสทธนตองกระทำาอยางเปนระบบแก

(ผทอย ในทคมขง) ในวาระแรกกอนถกคมขง” แบบของการแจงสทธนตองมภาษาตางๆ นอกจากนเมอผถกควบคม

ตวไดรบการแจงใหลงนามเปนพยานในเอกสารการจบกม จะตองไดรบการแจงใหทราบถงสทธนดวย11

2.6 สหประชาชาตมกลไกประเภทหนงทเรยกวา หลกการวาดวยการปกปองบคคลทกคนจากการถกคมขง

หรอจำาคกทกรปแบบ มขอบญญตวา “บคคลใดในขณะทถกจบกมและขณะทเรมตนถกคมขงหรอจำาคกหรอโดย

พลนหลงจากนน ตองไดรบการจดการอยางเคารพในความเปนมนษยของเขา โดยเจาหนาททมอำานาจในการ

จบกม คมขงหรอจำาคก ดวยการใหขอมลและอธบายเกยวกบสทธของเขาและตวเขาจะไดรบประโยชนอยางไรจาก

สทธเชนวานน”12

2.7 คณะกรรมการสทธมนษยชนไดเนนยำาวา “เพอการรบประกนอยางมประสทธภาพจงตองมขอกำาหนดให

นำาตวผถกคมขงไปยงสถานทท ไดรบการรบรองอยางเปนทางการใหเปนสถานคมขง โดยจะตองมการลงทะเบยน

ชอของบคคลทถกคมขง สถานทคมขง รวมทงชอผทรบผดชอบดแลสถานทคมขง โดยจดเกบแบบการลงทะเบยน

ไว ใหพรอมท ใหบคคลทเกยวของสามารถเขาถงได รวมทงญาตและเพอนของผตองขงดวย”13 ศาลสทธมนษยชน

แหงยโรป กไดยำาวา การคมขงบคคลโดยท ไมมใครทราบเปน “การปฏเสธอยางสดๆ” ตอหลกประกนทกำาหนดไว

ในอนสญญายโรปวาดวยการตอตานการทำาใหบคคลสญเสยสทธเสรภาพและความมนคงแหงตนโดยมชอบ14

9 ดคดระหวาง Fox Campbell และ Hartley ศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรป (ECtHR) คดหมายเลข 18/1989/178/234-236

ตดสนเมอ 30 สงหาคม 1990, ยอหนา 40.10 ดรายงานของ CPT/Inf/E (2002) 1, ‘Extract from the 12th General Report’, หนา 12, ยอหนา. 40 และหนา 13 ยอหนา

42.11 อางแลว หนา 13 ยอหนา 4412 หลกการท 1313 คณะกรรมการสทธมนษยชน ขอเสนอแนะทวไป 20 ขอ 7 (การประชมครงทสสบส ในป 1992) และ เอกสารรวมความเหน

ทวไปและขอเสนอแนะทวไปท ไดรบการรบรองโดยกลไกสทธมนษยชนของสหประชาชาตทจดตงขนโดยสนธสญญา ดเอกสาร

สหประชาชาต U.N. Doc. HRI/GEN/1/Rev.1. at 30 (1994), para. 11.

ก�รใชสถ�นทคมขงท ไดรบก�รรบรองอย�งเปนท�งก�รและก�รจดทำ�และเกบ

รกษ�บนทกอย�งมประสทธภ�พเกยวกบก�รคมขง

27

2.8 คณะกรรมการ CPT เสนอแนะวานาจะตองมบนทกการควบคมตวทสมบรณของผถกคมขงแตละคน โดย

บนทก “เรองราวทงหมดของการควบคมตว และการกระทำาท ไดดำาเนนการตอบคคลนน (ควบคมตวเมอใดและ

โดยเหตผลใด ไดมการแจงสทธใหทราบเมอใด รองรอยของการไดรบบาดเจบ ความเจบปวยทางจตใจ ฯลฯ ได

พบญาต/เจาหนาทกงสล และตดตอกบทนายความเมอใด และเมอใดทคนเหลานนมาเยยม ใหอาหารเมอใด ม

การสอบปากคำาเมอใด สงตวไปทอน หรอไดรบการปลอยตวเมอใด เปนตน) นอกจากนทนายความของผถกคมขง

ตองสามารถเขาถงบนทกการคมขงน ไดดวย”15

2.9 ประมวลหลกการวาดวยการปกปองบคคลทกคนทถกคมขงหรอจำาคกทกรปแบบของสหประชาชาต ไดยำา

วาเจาหนาทผมอำานาจตองเกบและรกษาทะเบยนผถกคมขงทกคนไว ทงเกบไว ณ สถานทคมขงนนและทสวน

กลาง16 ขอมลในลงทะเบยนเชนวานนตองสามารถใหแกศาลและผมอำานาจอน ผถกคมขงหรอครอบครวของพวก

เขาไดดวย17 นอกจากทกลาวมาแลวหลกการนยงไดเนนวา “เพอเปนการกำากบดแลใหมการปฏบตตามกฎหมาย

และระเบยบทเกยวของอยางเครงครด จะตองมการตรวจเยยมสถานทคมขงอยางสมำาเสมอโดยบคคลท

มคณสมบตและมประสบการณท ไดรบการแตงตงและรบผดชอบตอเจาหนาททมอำานาจทแทจรง ซงจะตองเปน

เจาหนาททแยกจากเจาหนาทผมอำานาจททำาหนาท โดยตรงในการดแลสถานท ใช ในการคมขงหรอสถานทลงโทษ

จำาคก บคคลทถกคมขงหรอจำาคกตองไดรบสทธในการตดตอสอสารอยางอสระและเปนความลบกบบคคทเขา

มาเยยมสถานทคมขงหรอจำาคก ซงตองขนอยกบเงอนไขตางๆ เพอใหแนใจในเรองความปลอดภยและความสงบ

เรยบรอยในสถานทนน”18

2.10 ผรายงานพเศษสหประชาชาตดานการทรมานมขอเสนอแนะวา “การสอบปากคำาตองกระทำาในสถานท

สอบสวนทเปนทางการเทานนและสถานทควบคมตวอยางลบๆ ทมอย จะตองถกยกเลกโดยกฎหมาย โดยจะตอง

ถอเปนความผดหากเจาหนาทผ ใดทกระทำาการสอบสวนในสถานทคมขงลบและไมเปนทางการ พยานหลกฐานใด

ท ไดรบจากผถกคมขงในสถานทคมขงอยางไมเปนทางการและไมไดรบการยนยนจากผถกคมขงในระหวางการ

สอบปากคำาในสถานททเปนทางการ จะตองไมสามารถนำามาใชเปนพยานหลกฐานในชนศาลได คำาใหการหรอคำา

รบสารภาพของบคคลทสญเสยอสระภาพตองไมอาจรบฟงเปนพยานหลกฐานได นอกจากเปนคำาใหการทกระทำา

ตอหนาศาลหรอทนายความเทานน ยกเวนจะใชเปนพยานหลกฐานยนเจาหนาททถกกลาวหาวาไดคำารบสารภาพ

มาโดยวธการท ไมชอบดวยกฎหมาย”19

15 เอกสาร CPT/Inf/E (2002) 1, หนา 7 ยอหนา 40.16 หลกการ 1217 อางแลว18 หลกการ 2919 รายงานของผรายงานพเศษดานการทรมาน เอกสารสหประชาชาต UN Doc.A/56/156, July 2001, para. 39(d).

28

2.11 มาตรฐานสากลมไดหามเดดขาดไมใหการคมขงโดยไมใหมการตดตอกบโลกภายนอก ซงผถกคมขงถก

ปฏเสธการตดตอกบโลกภายนอกในทกๆ ทาง อยางไรกตามมาตรฐานสากลและกฎเกณผเชยวชาญยนยนวา การ

จำากดและการถวงเวลาไมใหผถกคมขงเขาถงแพทยและทนายความ หรอการไมแจงใหผหนงผ ใดทราบวาเขาถก

คมขงนน ตองอนญาตใหมไดเฉพาะในสถานการทยกเวนจรงๆ และในชวระยะเวลาสนๆ เทานน

2.12 คณะกรรมการสทธมนษยชนพบวาการใชวธคมขงโดยหามตดตอโลกภายนอกเปนการนำาไปสการทรมาน20

และในตวของมนเองกอาจเปนการละเมดตอ ขอ 7 หรอ ขอ 10 ของ กตการระหวางประเทศวาดวยสทธพลเมอง

และสทธทางการเมอง21 ขอสงเกตเบองตนของคณะกรรมการเหนวาควรตองมบทบญญตวาดวยการหามการคม

ขงท ไมอนญาตใหตดตอกบโลกภายนอกเพอเปนหลกประกนในการปองกนการทรมานและการปฏบตทเลวราย22

คณะกรรมาธการสทธมนษยชนแหงทวปอเมรกา (The Inter American Commission on Human Rights) เหน

วาการใชการคมขงโดยหามตดตอกบโลกภายนอกทดำารงอยนนเปนการไมเคารพตอสทธมนษยชน เพราะเทากบ

เปนการ ”สรางสถานการณทเออตอการกระทำาตางๆ รวมทงการทรมาน” และเปนการทำาโทษครอบครวผถก

คมขงอยางไมอาจเปนทยอมรบได23 คณะกรรมาธการสทธมนษยชนแหงทวปอเมรกายงพจารณาอกดวยวาสทธ

ในการไดรบการเยยมจากญาต “เปนสทธขนพนฐานทตองไดรบ” เพอใหมนใจวามการเคารพสทธของผถกคมขง24

และคณะกรรมาธการยงเหนดวยวาสทธในการไดรบการเยยมนนใหกบผถกคมขงทกคน โดยไมตองคำานงถงวา ผ

ถกคมขงถกหาวากระทำาความผดอยางไรหรอถกตดสนลงโทษขอหาใด การทผถกคมขงไดรบการอนญาตใหเยยม

ได ในชวงเวลาสนๆ นานๆ ครงและการยายไปคมขงในทหางไกลถอเปนการการลงโทษผถกคมขงตาม อำาเภอใจ25

2.13 คณะกรรมาธการสทธมนษยชแหงสหประชาชาต เหนวา “การขยายระยะเวลาการคมขงโดยหามตดตอกบ

โลกภายนอกออกไป เทากบเอออำานวยใหมการทรมานและโดยตวเองนนเปนรปแบบหนงของการปฏบตท โหดราย

20 ขอสงเกตเบองตนของคณะกรรมการสทธมนษยชน กรณเปร เอกสารสหประชาชาต UN Doc. CCPR/C/79/Add.67 ยอหนา

18 และ หนา 24 ลงวนท 25 กรกฎาคม 1996.

21 ดกรณระหวาง Albert Womah Mukong และ Cameroon, (458/1991), 21 กรกฎาคม 1994 เอกสารสหประชาชาต UN

Doc. CCPR/C/51/D/458/1991; และกรณระหวาง El-Megreisi และ Libyan Arab Jamahiriya, (440/1990), 23 มนาคม

1994, เอกสารสหประชาชาต UN Doc. CCPR/C/50/D/440/1990.

22 ขอเสนอแนะทวไป 20 คณะกรรมการสทธมนษยชน ยอหนา 11

23 รายงานกจกรรมเนองในโอกาสเฉลมฉลองครบรอบ 10 ป (1971-1981) คณะกรรมาธการสทธมนษยชนแหงทวปอเมรกา at

318 และดรายงานสถานการณสทธมนษยชน 1982-1983 ของคณะกรรมาธการ เอกสาร OEA/Ser.L/V/II/61,doc,22,rev.2,

1 กรกฎาคม 1981 at 41-42 และดรายงานประจำาป 1983-1984 ของคณะกรรมาธการสทธมนษยชนแหงทวปอเมรกา OEA/

Ser.L/V/II/11/63,doc.22

24 ดคดระหวาง Ms. X และ Argentina, คดหมายเลข 10.506, รายงานหมายเลข 38/96, Inter-Am.C.H.R., OEA/

Ser.L/V/II.95 Doc. 7 rev. at 50 (1997).

25 รายงานประจำาป 1983 – 1984 คณะกรรมาธการสทธมนษยชนแหงทวปอเมรกา, OEA/Ser.L/V/II/63, doc.10, Uruguay

และด รายงานฉบบท 7 สถานการณสทธมนษยชนในควบา ป 1983, OEA/Ser.L/V/II.61, doc.29, rev.1.

หลกเลยงก�รคมขงทห�มตดตอโลกภ�ยนอก

29

ไรมนษยธรรมหรอทยำายศกดศร”26 ผรายงานพเศษสหประชาชาตดานการทรมานเหนวา “การทรมานเปน

สงทเกดขนมากทสดระหวางการถกคมขงโดยหามตดตอกบโลกภายนอก ซงตองทำาใหการคมขงเชนนเปนการทำาท

ผดกฎหมาย และผถกคมขงไมใหตดตอกบโลกภายนอกตองไดรบการปลอยตวทนทโดยไมชกชา”27

2.14 มาตรฐานสหประชาชาต วาดวยหลกการเพอการคมครองบคคลทกคนจากการถกคมขงหรอจำาคกทก

รปแบบเหนวา บคคลทถกจบกม คมขง หรอจำาคกทกคนมสทธไดรบขอมล หรอไดรบการแจงจากเจาหนาท ให

ญาตพนองหรอเพอนของพวกเขาทราบ28 ขอมลทตองแจงใหทราบนนรวมถงขอเทจจรงของการจบกมหรอการ

คมขงและสถานทคมขงทเขาหรอเธอถกนำาตวไปควบคมไว หากมการยายสถานทคมขง ญาตพนองหรอเพอนๆ

ตองไดรบการแจงใหทราบอกครงดวย การดำาเนนการนตองกระทำาทนทหรออยางนอยทสดตองกระทำาโดยไม

ชกชา29

2.15 ผถกคมขงทเปนคนตางชาตตองไดรบการแจงใหกงศลของพวกเขาหรอผแทนทางการเมองทราบดวย30

หากผถกคมขงเปนผลภยหรอเปนบคคลในความคมครองขององคการระหวางประเทศ พวกเขากตองไดรบสทธใน

2.16 คณะกรรมการสทธมนษยชนเนนวาภาระหนาท ในการปฏบตตอผถกคมขงโดยการเคารพศกดศรความ

เปนมนษยของพวกเขาถอเปนมาตรฐานขนพนฐานทเปนสากลทตองนำาไปใช ใหเกดประโยชน รฐไมอาจยกเหตทวา

ขาดแคลนวตถปจจย ทรพยากรหรอขาดแคลนงบประมาณเปนเหตผลทปฏบตอยางไมสมแกความเปนมนษยตอ

ผถกคมขงได รฐมพนธกจในการจดหาและดแลผตองขงและนกโทษทงหลายใหมปจจยพนฐานทพอเพยงสำาหรบ

พวกเขา32 การเพกเฉยไมจดหาอาหารอยางเหมาะสมและไมจดสนทนาการ นอกเสยจากวาจะมเหตการณ

แวดลอมเปนพเศษ33 ยอมถอเปนการละเมดตอกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง

ขอ 10 คณะกรรมการยงเนนตอไปดวยวาการขงเดยวเปนเวลานานอาจถอเปนการละเมดการหามทรมานและการ

ปฏบตทเลวรายตามกตกาฯ ดงกลาวในขอ 734

26 มตท 1997/38 ยอหนา 20 27 รายงานของผรายงานพเศษดานการทรมาน ดเอกสารสหประชาชาต UN Doc.A/56/156, July 2001, para. 39(f).28 หลกการ 1629 หลกการ 1530 หลกการ 16(2) มาตรฐานสหประชาชาต วาดวยหลกการเพอการคมครองบคคลทกคนจากการถกคมขงหรอจำาคกทกรปแบบ

และดคำาพพากษาศาลยตธรรมระหวางประเทศ คดระหวาง LaGrand, (Germany v United States) ตดสนเมอ 27 มถนายน

2000 http://www.icjcij.org.31 หลกการ 16(2) มาตรฐานสหประชาชาต วาดวยหลกการเพอการคมครองบคคลทกคนจากการถกคมขงหรอจำาคกทกรปแบบ32 คดระหวาว Kelly v Jamaica, (253/1987,รายงานของคณะกรรมการสทธมนษยชน เอกสาร (A/46/40) 8 April 1991 ด

คดระหวาง Párkányi v Hungary (410/1990), รายงานของคณะกรรมการสทธมนษยชน เอกสาร (A/47/40), 27 July 1992.33 ดคดระหวาง Kelly v Jamaica (253/1987), ยอหนา 5.34 ขอเสนอแนะทวไปท 20 ของคณะกรรมการสทธมนษยชน ยอหนา 6

สภ�พก�รคมขงทเหม�ะสมแกคว�มเปนมนษย

30

2.17 คณะกรรมการสทธมนษยชนไดแนะนำาใหรฐใหความมนใจวาสถานคมขงทกแหงตองปราศจากเครองมอ

ทอาจใชเพอในการทรมานหรอการปฏบตทเลวราย35 คณะกรรมการดานการตอตานการทรมานไดแนะนำาใหรฐ

ตองยกเลกการใชเขมขดชอคไฟฟาหรอเกาอพนธนาการเปนเครองมอในการคมตวผตองขงดงเคยใชมาเกอบจะ

เปนกจวตร ซงเปนสาเหตทำาใหเกดการปฏบตหรอการลงโทษท โหดราย ไรมนษยธรรมหรอทยำายศกดศร36

2.18 มาตรฐานสหประชาชาตวาดวยหลกการเพอการคมครองบคคลทกคนจากการถกคมขงหรอจำาคกทก

รปแบบ กำาหนดวาผถกคมขงหรอถกจำาคกทกคนมสทธรองขอใหมการปรบปรงหรอเสนอเรองรองเรยนเกยวกบ

การปฏบตตอพวกเขา เจาหนาททรบผดชอบตองตอบสนองอยางทนทและหากขอเรยกรองถกปฏเสธ กใหมสทธ

ทจะฟองศาลหรอรองเรยนเจาหนาทอนทมอำานาจ37

2.19 กฎมาตรฐานขนตำาของการปฏบตตอผตองขงกำาหนดวา การพนธนาการเชน กญแจการใสกญแจมอ โซ

และเสอผาแบบท ใส ใหกบผปวยทางจต สามารถนำามาใชกบผตองขงหรอนกโทษเพอการปองกนมใหหลบหน

เทานน แตมให ใชเพอการลงโทษ38 ซงเมอนำาเครองมอเหลานมาใชจำากดการเคลอนไหวของบคคลตองใช ในระยะ

เวลาไมนานเกนความจำาเปนจรงๆ โดยอย ในการดแลของฝายบรหารของเรอนจำากลางทจะตดสนใจวาจะใช ใน

กรณใดกบบคคลลกษณะอยางไร39 การใชกำาลงบงคบอาจใชไดเพอรกษาความปลอดภยและความสงบของสถานท

คมขง เชนในกรณทผอย ในหองขงกำาลงจะหลบหน หรอขดขนคำาสงทชอบดวยกฎหมายของเจาหนาท หรอมบคคล

ทอย ในสถานคมขงตกอยในอนตราย อยางไรกตามการใชกำาลงจะกระทำาไดตอเมอไดพสจนแลววาการดำาเนนการ

โดยไมใชวธรนแรงไมไดผล40

2.20 คณะกรรมการแหงทวปยโรปวาดวยการปองกนการทรมาน (CPT) เนนยำาวา “ผตองขงคนใดไดรบการ

บาดเจบจากการใชกำาลงมสทธไดรบการตรวจอาการบาดเจบนน และหากจำาเปนตองไดรบการตรวจรกษาจาก

แพทย ในกรณทผตองขงตองถกจบมดดวยเครองพนธนาการผตองขงตองไดรบการดแลและควบคมตรวจสอบ

อยางเหมาะสม เครองมอท ใช ในการพนธาการตองถกถอดออกโดยเรวทสดและเครองมอนจะตองไมถกถวงเวลา

ให ใชเนนนานออกไปเพอเปนการใชลงโทษผตองขง จะตองลงบนทกทนททกครงทมการใชกำาลงตอผตองขง”41

35 เรองเดยวกน ยอหนา 1136 มตและขอเสนอแนะของคณะกรรมการดานตอตานการทรมาน สหรฐอเมรกา 15 พฤษภาคม 2000 เอกสารสหประชาชาต

A/55/44, ยอหนา. 180 (c).37 หลกการ 3338 กฎขอ3339 กฎขอ 3440 กฎขอ 5441 รายงานของคณะกรรมการ CPT/Inf/E (2002) 1, หนา.19, ยอหนา 53(2).

31

2.21 หลกการพนฐานของการใชกำาลงและการใชอาวธปนของเจาหนาททมอำานาจบงคบใชกฎหมาย กำาหนดวา

การใชกำาลงสามารถใชไดกตอเมอได ใชวธการอนแลวไมบรรลผล42 และจะตองมการดแลรกษาเพอบรรเทาความ

เสยหายและบาดเจบใหนอยทสด โดยการใหความชวยเหลอและปฐมพยาบาลเบองตน ตองกระทำาโดยทนท43

อาวธปนอาจถกนำามาใช โดยเจาหนาทเพอปองกนชวตจากภยนตรายท ใกลจะถงหรอปองกนการไดรบบาดเจบ

อยางรนแรง หรอเพอปองกนอาชญากรรมทเปนภยรายแรงทคกคามชวต เพอการจบกมบคคลซงปรากฏตอหนา

วาเปนบคคลอนตรายหรอเพอปองกนบคคลอนตรายนนหลบหน และเมอได ใชวธการทรนแรงนอยกวาอยางถงท

สดแลวแตไมไดผลเทานน การจงใจใชอาวธปนสงหารสามารถใชไดเฉพาะกรณทตองใชอยางเขมงวดทสด โดยม

อาจหลกเลยงไดเพอปกปองชวตเทานน44

2.22 หลกการพนฐานสำาหรบการปฏบตตอผตองขงระบวา รฐตองแสดงใหเหนวาไดพยายามยกเลกการขง

เปนวธการลงโทษหรอตองจำากดขอบเขตการใชวธน45 กฎมาตรฐานขนตำาของการปฏบตตอผตองขงระบวา “การ

ลงโทษทกระทำาตอรางกายกด การลงโทษโดยขงไว ในหองมดกดและการลงโทษท โหดราย ไรมนษยธรรมหรอ

ยำายศกดศรกด ลวนเปนสงตองหามอยางเดดขาดในการลงโทษการกระทำาผดทางวนย”46 คณะกรรมการ CPT

เนนวา การขงเดยว “เปนการกระทำาทเปนผลรายอยางมากตอผทเกยวของ” และในบางสถานการณ การขงเดยว

จะ “เปนการปฏบตท ไรมนษยธรรมและยำายศกดศรความเปนมนษย” และในทกสถานการณทมการใชการขงเดยว

จะตองทำาชวระยะเวลาทสนทสดเทาทจะเปนไปไดเทานน47

42 หลกการท 443 หลกการ ท 5 44 หลกการท 945 หลกการท 7 ของหลกการพนฐานสำาหรบการปฏบตตอผตองขง46 กฎท 3147 ด CPT/Inf/E (2002) 1, p.20 para. 56(2).

32

คำ�พพ�กษ�ศ�ลสงแหงเซนตลเซย คดระหว�ง Harding และผ

อำ�นวยก�รทณฑสถ�น กบ Anor ตดสนเมอ 31 กรกฎ�คม 2000,

(2000) 3 CHRLD 128 (St Lucia)

H ถกตดสนวากระทำาความผดอาญาโดยใชอาวธปน และถกจำาคกโดยการขงเดยวเปนระยะเวลานาน

โดยขงไวทหองขงดานทมการควบคมตวในระดบทมความมนคงสงสด ซงใชเปนทควบคมตวของนกโทษรอการ

ประหาร ในระหวางการถกขงเดยวเขาถกตตรวนตลอดเวลาตงแตถกจำาคกมาเปนระยะเวลารวม 10 เดอนและ

15 วน ไมเวนแมชวงเวลาทเขาหองนำาและเวลาท ไดออกมาพบทปรกษาทนายความของเขา เขาถกปฏเสธการ

ออกกำาลงกายประจำาวน ไมไดออกมานอกหองขงเพอรบแสงแดด และไมไดรบสทธในการใหญาตเขาเยยมและ

ตองทนทกขจากการเปนหด 2 ครงอนเปนผลสบเนองมาจากการทตองนอนบนพนหองขงทเปยกชนเปนเวลา

ประมาณ 2 เดอน H ไดกลาวหาวาการทเขาไดรบการปฏบตเชนนเปนการละเมดตอธรรมนญของเซนตลเซยท

หามการทรมานและลงโทษท ไรมนษยธรรม ยำายศกดศร และละเมดกฎของเรอนจำาทหามใชเครองพนธนาการ

ยกเวนในกรณทมเหตจำาเปนอยางมาก ผถกรองมไดปฏเสธขอกลาวหาทวามการใชเครองพนธนาการตลอด

เวลา แตโตแยงวาไมเปนเหตใหไดรบบาดเจบรนแรงทหวเขาและเทาทงสองขาง

ศาลได ใชคำานยามวาดวยการทรมาน และการลงโทษท โหดรายและยำายศกดศรของศาลสทธมนษย

ชนแหงยโรปท ไดบนทกในคดระหวาง Ireland และ ประเทศสหราชอาณาจกร ศาลเนนวา ไมมระเบยบของ

เรอนจำา ท ไหนทอนญาตใหขยายชวงเวลาตตรวนนกโทษทแมเปนบคคลอนตรายหรอมอาจทำาอนตรายได โดย

ตตรวนเปนระยะเวลายาวนาน ในกรณเชนน การตตรวน H ตลอดเวลา 24 ชวโมงทงวน รวมทงขณะอาบนำา

รบประทานอาหาร และนอน จงเปนสงท โหดรายและเปนการทำารายรางกายและจตใจของเขาอยางรนแรง ถง

ขนทเปนทงการละเมดกฎระเบยบของเรอนจำาและเปนทงการการทรมานรปแบบหนง ...นอกจากนการจำากด

บรเวณ H ไว ในหองขงเดยวเปนระยะเวลายาวนาน โดยไมไดออกกำาลงกายและไมไดรบแสงแดด ถอเปน

องคประกอบของการลงโทษท ไมสมเหตสมผลและเปนการไรมนษยธรรรม และนารงเกยจตอคณคาและ

ทศนคตในสงคมอารยะ...การขงเดยวเปนกรณท ไม ไดรบอนญาตใหกระทำาตามปกตเพอการลงโทษตามกฎ

ระเบยบของเรอนจำา และสามารถอนญาตใหทำาไดเปนครงคราวเทานนโดยคณะกรรมการตรวจเยยมเพอความ

ยตธรรม โดยอาจตอไดเปนเดอนๆ ไป หากมเหตผลทสมควร เชน เพอความปลอดภย วนยหรอการบรหารงาน

ยตธรรม สำาหรบกรณทนำาเสนอขนมาน ไมเขาเงอนไขใดๆ ทกลาวมา

33

2.23 อนสญญาตอตานการทรมาน ขอ 11 ตองการใหรฐทบทวนอยางเปนระบบตอกฎระเบยบการสอบสวน คำาสง

วธการและการปฏบต รวมทงการจดการเกยวกบการควบคมตว และการปฏบตตอบคคลทถกจบกม ถกคมขงหรอ

ถกจำาคก คณะกรรมการสทธมนษยชนเนนวา “การทบทวนอยางเปนระบบตอระเบยบการสอบสวน วธการ คำาสง

และการปฏบตรวมทงการจดการเกยวกบการควบคมตวและการปฏบตตอบคคลทถกจบกม คมขงหรอจำาคก เปน

วธการทมประสทธภาพทสดในการปองกนมใหเกดการทรมานและการปฏบตทเลวราย”48 คณะกรรมการยงไดเนน

อกดวยวา “ถอยคำาทปรากฏในขอ 14 (3)(g) ตวอยางเชน บคคลจะไมถกบงคบใหเบกความเปนปรปกษตอตนเอง

หรอใหรบสารภาพ ตองเขาใจวาหมายถงจะตองไมมการกดดนทงทางรางกายหรอทางจตใจตอผตองหา ทง

โดยตรงหรอโดยออมจากเจาหนาททมอำานาจในการสอบสวน เพอใหมการรบสารภาพวากระทำาความผด กลาว

คอมนเปนสงท ไมอาจยอมรบไดทจะใหมการปฏบตตอบคคลในลกษณะทตรงกนขามกบขอ 7 ของ กตกาฯ เพอท

จะบบคนใหมการรบสารภาพ”49

2.24 คณะกรรมการ CPT พจารณาวาระเบยบหรอแนวทางทชดเจนตองมอยเพอทำาใหการสอบสวนไดรบ

การกำากบดแล ผถกคมขงตองไดรบการแจงใหทราบวาใครคอผทมาสอบปากคำาเขา โดยตองใหมความชดเจน

ครอบคลมถงวา ตามระเบยบแลวการอนญาตใหมการซกถามเปนเวลานานแคไหน ชวงเวลาพกผอนและการ

หยดพก สถานทท ใช ในการซกถาม ผถกคมขงถกบงคบใหยนอยกบทหรอไมในระหวางการถาม การสอบถาม

บคคลทตกอยภายใตฤทธของยาเสพตดและแอลกอฮอล นอกจากนยงตองมการบนทกเวลาเรมตนและเวลาสนสด

ของการสอบปากคำา ขอเรยกรองของผถกคมขงระหวางการสอบถามและบคคลทอยดวยในระหวางการซกถาม

ดวย50

2.25 แนวทางสหประชาชาตวาดวยบทบาทของอยการระบวา “เมออยการมพยานหลกฐานทเปนปฏปกษ

ตอตวผตองหา แตอยการไดรหรอมเหตผลทนาเชอไดวาหลกฐานนนไดมาโดยวธการท ไมชอบดวยกฎหมาย ซง

เปนการละเมดสทธมนษยชนผตองหาอยางรนแรง โดยเฉพาะหลกฐานนนไดมาดวยการทรมานหรอการปฏบต

หรอการลงโทษอยางโหดราย ไรมนษยธรรมหรอยำายศกดศร หรอดวยวธการอนทละเมดสทธมนษยชน อยการ

ควรปฏเสธไมใชพยานหลกฐานดงกลาวเปนปฏปกษตอบคคลอนใด ยกเวนการทจะใชพยานหลกฐานนนเอาผดกบ

ผท ใชวธการดงกลาว เชน รองตอศาล และจะตองดำาเนนการเพอใหมนใจไดวาผท ใชวธการผดๆ เหลานนจะตอง

ถกดำาเนนคดโดยศาล”51

48 ขอเสนอแนะทวไป ของคณะกรรมการสทธมนษยชน ขอ 20 ยอหนา 1149 ดคดระหวาง Kelly v Jamaica, (253/1987), 8 เมษายน 1991, รายงานของคณะกรรมการสทธมนษยชน, (A/46/40), 1991

ดคดระหวาง Conteris v Uruguay,(139/1983), 17 กรกฎาคม 1985, 2 Sel. Dec. 168 คดระหวาง Estrella v Uruguay,

(74/1980), 29 มนาคม 1983, 2 Sel. Dec. 93.50 ดเอกสาร CPT/Inf/E (2002) 1, หนา.7 ยอหนา 39.51 แนวทาง ท 16

ขอบเขตของก�รสอบสวน

34

2.28 สทธโดยทวไปของผถกจบกมและผถกคมขง คอ การไดเขาถงทนายความนน ปรากฏในขอ 14 ของกตกา

ระหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง และในตราสารอนๆอกมากมายทเกยวของกบสทธทจะ

ไดรบการพจารณาคดทเปนธรรม การทสามารถพบกบทนายความไดโดยพลนเปนสงทสำาคญทสดในการปองกน

การทรมานและการปฏบตทเลวราย คณะกรรมการสทธมนษยชนไดเนนยำาวา การทจะปกปองผถกคมขงนน ตอง

ใหผตองขงสามารถพบแพทยและทนายความไดทนทและสมำาเสมอ54และเนนวา “ผถกจบกมทกคนตองสามารถ

ถงการใหคำาปรกษาทางกฎหมายไดทนท” เพอการปกปองสทธของพวกเขาโดยทวไป55ทนายความตองสามารถ

สอสารกบผถกกลาวหาไดโดยถอเปนความลบ56 ผมอำานาจตองทำาใหแนใจวาการใหคำาปรกษาของทนายความ

และการกระทำาในฐานะผแทนของลกความของพวกเขาเปนการกระทำาตามมาตรฐานของวชาชพ ตองปลอดจาก

การขมข ขดขวาง คกคามหรอรบกวนโดยไมสมควรแมแตเวลาหนงเวลาใด57

2.29 ศาลสทธมนษยชนแหงยโรปแสดงความเหนในเรองนวา การปฏเสธการเขาถงการใหคำาปรกษาทาง

กฎหมายในระหวางคมขง ถอเปนการละเมดสทธในการไดรบการพจารณาคดอยางเปนธรรม58 และยงไดระบ

ไวเปนพเศษวาการเขาถงทนายความเปน “การปองกนขนพนฐานตอการกระทำาทละเมด” ในระหวางการคมขง

52 หลกการท 21

53 รายงานของผรายงานพเศษดานการทรมาน ดเอกสารสหประชาชาต UN Doc.A/56/156, July 2001, para. 39(f).

54 ขอเสนอแนะทวไปของคณะกรรมการสทธมนษยชน ท 20 ยอหนา 11

55 สรปขอสงเกตของคณะกรรมการสทธมนษยชน Georgia, UN Doc. CCPR/C/79/Add.74, 9 April 1997 ยอหนา 28

56 ขอเสนอแนะทวไป ท 13 ของคณะกรรมการสทธมนษยชน ขอ 14 (วาระทยสบเอด ป 1984) เอกสารรวบรวมขอเสนอแนะ

ทวไปและขอแนะนำาทวไป ทรบรองโดยองคกรสทธมนษยชนภายใตสนธสญญา ดเอกสารสหประชาชาต U.N. Doc. HRI\GEN\1\

Rev.1 at14 (1994), para. 9.

57 เรองเดยวกน

58 คำาพพากษาศาลสทธมนษยชนแหงยโรป คดระหวาง Murray v UK ตดสนเมอ 8 กมภาพนธ 1996.

ก�รเข�ถงทน�ยคว�มและเค�รพก�รปฏบตหน�ทของทน�ยคว�ม

2.26 ประมวลหลกการสำาคญเพอการคมครองบคคลทกคนทถกคมขงหรอถกจำาคกทกรปแบบของ

สหประชาชาตกำาหนดวา จะตองไมมใครถกบงคบใหรบสารภาพ หรอ ใหการเปนอยางอนเพอปรกปรำาตนเองหรอ

เบกความปรกปรำาบคคลอน ... ในการสอบสวน ผถกคมขงจะตองไมถกใชความรนแรง ขมขหรอใชวธการในการ

สอบสวนททำาใหมผลเสยตอความสามารถในการตดสนใจหรอการวนจฉยอยางอสระ52

2.27 ผรายงานพเศษสหประชาชาตดานการทรมาน ระบวา “ชวงระยะในการสอบสวนทงหมดตองทำาการ

บนทกและหากเปนไปไดควรบนทกเปนวดทศน และชอเสยงเรยงนามของคนทกคนทอย ณ ทนนจะตองถกบนทก

ไว ในบนทกดวย พยานหลกฐานท ไมไดบนทกไว ในการสอบสวน จะตองไมถกนำาไปอางเปนพยานในกระบวนการ

พจารณาของศาล”53

35

นานๆ59 และวาการปองกนท ไมมอยเชนนนเทากบยอมใหผถกคมขง “อยในองมอทขนอยแตกบความเมตตาของผท

คมขงพวกเขาอยางสนเชง”60

2.30 คณะกรรมาธการสทธมนษยชนแหงทวปอเมรกาพจารณาวา เพอทจะปองกนไมใหบคคลถกบงคบใหรบ

สารภาพ และปลอดพนจากการทรมาน ควรใหบคคลใหปากคำาเฉพาะเมออยตอหนาทนายความของเขาและศาล

เทานน61 ซงสามารถสรปไดวาสทธในการไดรบคำาปรกษาทางกฎหมายนนจะตองมตงแตแรกเรมทมการสอบสวน62

คณะกรรมการ CPT พจารณาวา นเปนสทธซงตองมอยตงแตเรมแรกของการคมขง นนคอตงแตแรกทบคคลตอง

อยกบตำารวจ ซงรวมถง “ในหลกการคอ สทธของบคคลทจะตองมทนายความอยดวยในระหวางการสอบสวน”63

ในกรณทการพบทนายบางคนอาจทำาไมไดเนองจากเหตผลในดานความมนคง คณะกรรมการ CPT แนะนำาวาควร

มการจดการใหผถกคมขงเขาถงทนายความอสระอนๆ ซงมความนาเชอถอวาจะไมประนประนอมผลประโยชน ใน

การสอบสวน64

2.31 หลกการพนฐานวาดวยบทบาทของทนายความระบวา “บคคลทกคนทถกจบกมหรอถกคมขง ไมวามหรอ

ไมมการตงขอกลาวหาทางอาญาตองสามารถเขาถงทนายความได โดยพลน”65 และผถกคมขงนนตอง “ไดรบ

โอกาสทเพยงพอทงในดานเวลาและการอำานวยความสะดวกทจะไดรบการเยยมและไดรบการสอสารและปรกษา

กบทนายความโดยไมชกชา ปราศจากการขดขวางหรอการแทรกแซงการตดตอสอสาร และเปนความลบอยาง

เตมท66

2.32 หลกการพนฐานวาดวยบทบาทของทนายความยงไดกำาหนดตอไปวาเปนความรบผดชอบของรฐทจะ

สรางหลกประกนใหทนายความวา “(ก)สามารถแสดงบทบาทในฐานะนกวชาชพโดยปราศจากการขมข ขดขวาง

คกคาม หรอการแทรกแซงโดยไมสมควร (ข)สามารถทจะเดนทางและใหคำาปรกษาแกลกความอยางอสระ ทง

ในประเทศของตนและตางประเทศ และ (ค)จะตองไมไดรบความยากลำาบากหรอถกขมขวาจะถกดำาเนนคดหรอ

ไดการกระทำาของฝายบรหาร ผลทางเศรษฐกจหรอการบงคบใดๆ จากการกระทำาหนาทของตนตามวชาชพ

59 คำาพพากษาศาลสทธมนษยชนแหงยโรป คดระหวาง Brannigan and MacBride v UK ตดสนเมอ 26 พฤษภาคม 1993

ยอหนา 6660 คำาพพากษาศาลสทธมนษยชนแหงยโรป คดระหวาง Aksoy v Turkey ตดสนเมอ 18 ธนวาคม 1996 ยอหนา 8361 รายงานสถานการณสทธมนษยชนของชนชาต Miskito ซงเปนชนชาตสวนนอยดงเดมของนคารากว OEA Ser.L/V/11.62,

doc.10, rev. 3, 1983, at 100.62 รายงานประจำาปของคณะกรรมการแหงทวปอเมรกา ป 1985-1986 ด OEA/Ser.L/V/II.68, doc. 8 rev. 1, 1986, หนา 154

เอล ซลวาดอ63 ดรายงานของ CPT/Inf/E (2002) 1, หนา 6 ยอหนา 3864 เรองเดยวกน หนา 9 ยอหนา 1565 หลกการ ท 766 หลกการท 8

36

มาตรฐานและมรรยาท”67 หากความมนคงปลอดภยของทนายความถกขมขเพราะกระทำาการตามบทบาทหนาท

แลว กจะตองใหการคมครองความปลอดภยทเหมาะสมโดยเจาหนาททมอำานาจ68 จะตองไมถอวาทนายความเปน

บคคลทมลกษณะเชนเดยวกบลกความของเขา หรอ เอาลกความของเขาเปนเหตในการทจะไมใหเขาทำาหนาท ได69

2.33 ผรายงานพเศษสหประชาชาตดานความเปนอสระของตลาการและทนายความ ได ใหคำาแนะนำาวา “เปน

สงทพงกระทำาอยางยงทจะใหมทนายความอยดวยในระหวางการสอบสวนของตำารวจ เพราะจะเปนการปองกน

สทธตางๆ ของผตองหา การไมมทปรกษากฎหมายอยสงผลใหมการใชอำานาจท ไมถกตอง”70 ผรายงานพเศษดาน

การทรมานเนนวา “ในสถานการณทยกเวนจรงๆ ทการใหผถกคมขงพบทนายความไดทนทอาจเปนปญหาตอความ

มนคง และการจำากดการตดตอกบทนายความเชนวานนไดรบอนมตจากศาลแลว อยางนอยกจะตองใหไดพบกบ

ทนายความอสระคนอนๆ เชน ทนายความท ไดรบการแนะนำาจากสภาทนายความ เปนตน”71

2.34 คณะกรรมการสทธมนษยชนไดเนนวาในการปกปองผถกคมขงนน ผถกคมขงตองสามารถเขาถงแพทยได

โดยพลนและโดยสมำาเสมอ72

2.35 ประมวลหลกการสำาคญเพอการคมครองบคคลทกคนทถกคมขงหรอถกจำาคกทกรปแบบระบวา “การ

ไดรบการตรวจทางการแพทยทแทจรงจะตองจดใหผถกคมขงหรอนกโทษโดยพลนเทาทเปนไปได เมอไดถก

สงตวเขาไปยงสถานคมขงหรอเรอนจำาและหลงจากนน การรกษาพยาบาลและการดแลสขภาพตองจดใหเมอม

ความจำาเปน การดแลและการรกษาตองจดใหโดยไมคดคาใชจาย”73 ผถกคมขงมสทธเรยกรองขอใหมการตรวจ

โดยแพทยทตนเลอกเพอขอความเหนทางการแพทยอกทางหนง และสามารถเขาถงรายงานทางการแพทยของ

พวกเขาได74 กฎมาตรฐานขนตำาของสหประชาชาตวาดวยการปฏบตตอผตองขงระบวาผถกคมขงหรอผตองขงท

ตองการการดแลรกษาเปนพเศษตองไดรบการสงตวไปยงสถาบนผเชยวชาญหรอโรงพยาบาลอนเพอการรกษา

เชนวานน75

67 หลกการท 1668 หลกการท 1769 หลกการท 1870 รายงานของผรายงานพเศษดานภารกจตอสหราชอาณาจกร ดเอกสารสหประชาชาต UN Doc. E/CN.4/1998/39/add.4,

para. 47, 5 March 1998.71 รายงานของผเสนอรายงานพเศษดานการทรมาน ดเอกสาร UN Doc.A/56/156, July 2001, para. 39(f).72 ขอเสนอแนะทวไปของคณะกรรมการสทธมนษยชน ท 20 ยอหนา 1173 หลกการท 2474 หลกการท 2575 กฎขอ 22(2) ของกฎมาตรฐานขนตำา

ก�รเข�ถงแพทย

37

2.36 คณะกรรมการ CPT ไดยำาวา แม ในกรณทรฐไดจดแพทย ใหบรการแกผถกคมขงกตาม เพอเปนการ

ปองกนมใหเกดการปฏบตทเลวราย จะตองใหผถกคมขงสามารถเลอกแพทยทตนตองการไดเองดวย76

2.37 ผรายงานพเศษแหงสหประชาชาตดานการทรมานเสนอแนะวา “เมอมการจบกมบคคลทตองไดรบการ

ตรวจทางการแพทย และการตรวจทางการแพทยจะตองกระทำาซำาอยางสมำาเสมอและจะตองทำาการตรวจเมอ

มการสงผตองขงไปยงสถานคมขงแหงอนดวย”77 นอกจากนยงไดระบตอไปวา “รฐบาลและแพทยสภาตองม

มาตรการทเขมงวดตอบคคลากรทางการแพทย ทมบทบาทโดยตรงหรอโดยออมในการกระทำาทรมาน ขอหาม

ดงกลาวตองขยายไปถงเรองการตรวจผตองขงวา “แขงแรงเพยงพอสำาหรบการสอบสวน” กระบวนการท

เกยวของกบการปฏบตทเลวรายหรอทรมาน รวมทงการใหรกษาทางการแพทยตอผตองขงทถกปฏบตทเลวราย

เพอใหพวกเขาทนตอการกระทำาทมชอบตอไปได”78

2.38 ขอ 9(3) ของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ระบวา “บคคลใดทถก

จบกมหรอควบคมตวในขอหาทางอาญา จะตองถกนำาตวโดยพลนไปยงศาล หรอเจาหนาทอนทมอำานาจตาม

กฎหมายทจะใชอำานาจทางตลาการ และจะตองมสทธไดรบการพจารณาคดภายในเวลาอนสมควร หรอไดรบการ

ปลอยตวไป” คณะกรรมการสทธมนษยชนไดเนนวาสทธคดคานเพอใหการคมขงใหเปนไปตามกฎหมายนำามาใชกบ

คนทกคนทพวกเขาถกกดกนเสรภาพรวมถงผทถกกลาวหาวากระทำาความผดทางอาญาดวย79

2.39 ประเดนน ไดรบการพจารณาอยางตอเนองโดยคณะกรรมการสทธมนษยชน ศาลสทธมนษยชนแหงทวป

ยโรป และคณะกรรมาธการสทธของมนษยและประชาชนแหงทวปอฟรกา สงเหลาน ไดสรางหลกการขนมาวา

อำานาจในการดงกลาวนนจะตองเปนของศาลทตงขนมาอยางเปนทางการเทานน ทจะสงใหปลอยตวผถกคมขง

ได80

76 CPT/Inf/E (2002) 1, หนา 6 ยอหนา 36 และ footnote 1.77 รายงานของผรายงานพเศษดานการทรมาน UN Doc.A/56/156, July 2001, para. 39(f).78 เรองเดยวกน ยอหนา 39(1)79 ขอเสนอแนะทวไปของคณะกรรมการสทธมนษยชน80 คำาพพากษาศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรป คดระหวาง Brincat และ Italy ตดสนเมอ 26 พฤศจกายน1992; คำาพพากษา

ศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรป คดระหวาง De Jong, Baljet และ van den Brink ตดสนเมอ 22 พฤษภาคม 1984, 77 Ser.

A 23; สรปขอสงเกตของรายงานของคณะกรรมาธการอฟรกา: Belarus, UN Doc. CCPR/C/79/Add.86,19 พฤศจกายน

1997 ยอหนา 10; Rencontre Africaine pour la défense de droits de l’homme v Zambia, (71/92), รายงานประจำาปท10

สทธคดค�นก�รคมขงโดยมชอบดวยกฎหม�ย

38

ซงจะตองไมเอนเอยงเขาขางฝายใดและเปนอสระจากหนวยงานทตดสนใจคมขงบคคลและตองสามารถตดสน

ปลอยตวไดโดยไมชกชาดวย81

2.40 สทธในการคดคานความชอบดวยกฎหมายของการคมขง ขณะทเปนหลกประกนเบองตนปองกนการ

ทำาใหเสอมเสยอสระภาพโดยมชอบแลว ยงเปนหลกประกนทสำาคญของสทธอนๆอกดวย ศาลสทธมนษยชนแหง

ทวปอเมรกา เนนวาในขณะท อำานาจทจะเรยกตรวจสอบการควบคมตวของเจาหนาทหรอ การบรรเทาทกขตาม

รฐธรรมนญ(habeas corpus, or amparo) เปนกระบวนการทออกแบบมาโดยตรงเพอปกปองสทธในอสระภาพท

อาจถกลดรอนหรอเพกถอนไดนน มนกเครองมอทสำาคญในการคมครองสทธอนๆ อนเปนสทธท ไมอาจเพกถอนได

ของนกโทษ เชน สทธในชวต และเสรภาพจากการทรมาน ศาลจะตองถอวาสทธทจะไดรบการเยยวยาโดย ha-

beas corpus และ amparo นนจะตองไมมการพกใช เนองจากมนเปนการเยยวยาของศาลวธหนงในการปกปอง

คมครองสทธตางๆ ทหามเพกถอน82

2.41 คณะกรรมาธการวาดวยทวปอเมรกา ไดกำาหนดวา หากศาลไมไดรบการแจงอยางเปนทางการเกยวกบ

การคมขงหรอไดรบแจงภายหลงจากทระยะเวลาไดเนนชาไปแลว สทธของผถกคมขงยอมไมไดรบการปกปอง

คณะกรรมการยงไดชตอไปวาสถานการณเชนนนจะนำาไปสการละเมดอนๆ ซงการบอนทำาลายความนาเชอถอ

ของศาล และการเกดสภาพทบานเมองไมมขอไมมแป83 คณะกรรมาธการวาดวยทวปอฟรกนเหนวาการทผถก

คมขงไมมสทธพจารณาทจะยนคำารองตอศาลนนเปนการละเมดตอกฎบตรอฟรกน84 ศาลแหงทวปยโรป กลาว

วาการทบทวนหรอตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของการคมขงนน จะตองทำาใหแนใจวาการคมขงเปนไปโดย

ถกตองตามกระบวนการทกำาหนดไว ในกฎหมายและมมลฐานทชอบดวยกฎหมาย85การคมขงตองไมขดแยงกบทง

กฎหมายสารบญญตและวธสบญญตของระบบกฎหมายของชาต ศาลตองมนใจเชนกนวา การคมขงไมเปนการ-

81 รายงานของคณะกรรมากรสทธมนษยชน กรณระหวาง Vuolanne และ Finland, (265/1987) วนท 7 เมษายน 1989

(A/44/40), 1989 รายงานของคณะกรรมากรสทธมนษยชน กรณระหวาง Torres และ Finland, (291/1988) วนท 2 เมษายน

1990 รายงานของคณะกรรมการสทธมนษยชน vol II, (A/45/40), 1990 ยอหนา 7 คำาพพากษาของศาลสทธมนษยนแหง

ทวปยโรปคดระหวาง Chahal v UK ตดสนเมอ 15 November 1996 และ คดระหวาง Navarra และ France ตดสนเมอ 23

November 1993.82 “การคมขงโดยไมชอบในสถานการณฉกเฉน” ความเหนเชงปรกษา OC-8/87 วนท 30 มกราคม 1987, รายงานประจำาป

ของศาลสทธมนษยชนแหงทวปอเมรกา1987, OAS/Ser.L/V/III.17 doc.13, 1987; และ ‘Judicial Guarantees in States of

Emergency’, Advisory Opinion OC-9/87 of 6 October 1987 รายงานประจำาปของศาลสทธมนษยชนแหงทวปอเมรกา1988,

OAS/Ser.L/V/III.19 doc.13,198883 รายงานครงทสองวาดวยสถานการณสทธมนษยชนในซรนม โดยคณะกรรมาธการดานทวปอเมรกา OEA/Ser. L/V/II.66,

doc. 21 rev. 1, 1985, at 24.84 Rencontre Africaine pour la défense de droits de l’homme v Zambia, (71/92), รายงานประจำาปของคณะกรรมาธการ

แหงทวปอฟรกน 1996 -1997 ปท10 ACHPR/RPT/10th

85 คำาพพากษาศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรป ECtHR คดระหวาง Navarra v France ตดสนเมอ 23 พฤศจกายน 1993,

ยอหนา26

39

กระทำาโดยพลการ ภายใตมาตรฐานระหวางประเทศ86 ทงคณะกรรมการสทธมนษยชนและศาลสทธมนษยชนแหง

ทวปยโรป กำาหนดวาการถงศาลโดยพลนเปนการสรางเกราะคมกนตอการทรมานและการปฏบตทเลวราย แม ใน

ระหวางการประกาศสถานการณฉกเฉน87

2.42 คณะกรรมการ CPT แนะนำาวา “บคคลทงหลายทถกคมขงโดยตำารวจ ซงบคคลนนจะตองถกขงไว ในเรอน

จำาระหวางการพจารณาจะตองถกนำาตวมาปรากฏตอหนาศาลเพอใหตดสนวาควรจะถกคมขงไว ในเรอนจำาหรอ

ไม...การนำาตวบคคลมาปรากฏตอหนาศาลจะเปนชวงเวลาแหงโอกาสสำาหรบผตองสงสยวากระทำาความผดทาง

อาญาท ไดรบการปฏบตทเลวรายไดรองเรยนตอศาล นอกจากนแม ในกรณท ไมปรากฏการรองเรยนโดยชดแจง ก

จะเปนชวงเวลาทดทผพพากษาสามารถดำาเนนการหากมสงทบงชอนๆ วามการปฏบตทเลวราย (เชน การบาดเจบ

ทสามารถมองเหนได อากปกรยาทาทางหรออาการโดยทวไปของบคคล) เปนตน”88

86 เรองเดยวกน87 ขอเสนอแนะทวไปหมายเลข 29 ของคณะกรรมการสทธมนษยชน เรองสถานการณฉกเฉน (ขอ 4)รบรองในการประชมครงท

1950 วนท 24 กรกฎาคม 2001 ยอหนา 16 และ คำาพพากษาศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรป คดระหวาง Aksoy v Turkey,

1996, App.No.21987/93.88 CPT/Inf/E (2002) 1 หนา14 ยอหนา 45.

คำ�พพ�กษ�ศ�ลสงสดอฟรก�ใต คดระหว�ง The State และ Wil-

liams กบพวก [1995] 2 LRC 103, 1995 (South Africa)

ผทนำาคดนมาสศาล เปนกลมเยาวชนชายหกคนซงถกตดสนใหไดรบ “การขดเกลาอยางไมรนแรง” ดวย

การเฆยนดวยไมเรยว ประเดนทขนมาพจารณาในศาล คอการลงโทษเยาวชนเชนนสอดคลองกบบทบญญตของ

รฐธรรมนญอฟรกนหรอไม

ศาลเหนวาการลงโทษทสงางามนน รฐตองกระทำาบนพนฐานของมาตรฐานทชดเจนซงสะทอนคณคาท

กำาหนดไว ในรฐธรรมนญ ศาลมบทบาทในการสงเสรมและพฒนาวฒนธรรมใหมเพอ “วางรากฐานสำานกสทธ

มนษยชน” หนงในสงทมนยของคำาสงใหมกคอกฏระเบยบปฏบตทลาสมยไมสามารถนำามาใชไดอกตอไป กฏ

ระเบยบปฏบตเหลานนจะตองจะตองประเมนซำาแลวซำาอกวาเพอนำากลบเขามาใหอย ในเสนทางของบทบญญต

แหงรฐธรรมนญ

40

ศาลยงเนนตอไปวา “ไมมการพสจน ใดๆ วาการเฆยนตเยาวชนเปนรปแบบหนงของการลงโทษได ไมม

อะไรแสดงใหเหนวาไมมการลงโทษดวยวธอนทเพยงพอกบวตถประสงคตามท ไดทำาไป หรอไดแสดงใหเหนวา

มผลยบยงอยางมนยสำาคญ ผลของมนจะออกไปในทางทเลวรายและลดคณคาเสยมากกวาการปรบปรงนสย

ทงยงเปนวธการลงโทษท ไมจำาเปนอกดวย นอกจากนยงมทางเลอกในการพพากษาลงโทษอนๆ ท ไมตองใชวธ

การเฆยนต การเฆยนตเยาวชน ในชวงเวลาใกลกบปเรมศกราชใหมของศตวรรษท 21 นจงเปนการกระทำาท

โหดราย ไรมนษยธรรมและยำายศกดศรของมนษย”

ศาลไดทบทวนหลกนตศาสตรระหวางประเทศวาดวยความหมายของสงทเปนองคประกอบของ

“ความโหดราย” “ไรมนษยธรรม” และ “การยำายศกดศร” เมอมการพจารณาถงความชอบดวยกฎหมายของ

การลงโทษทกระทำาตอรางกายมนษย ซงไดยำาวา “การนยามแนวคดดงกลาวตองใหสอดคลองกบบรบททจะ

ตองสะทอนประสบการณของเราเองและสถานการณ ในขณะน ในฐานะทเปนชมชนอฟรกาใต ไมมขอโตแยงวา

คณคาทอยภายในอาจจะไดรบมาจากแนวคดและบรบทของกฎหมายระหวางประเทศและคำาพพากษาทผานมา

ของคดในตางประเทศดวย” เปนทนาสงเกตวา คณะกรรมการสทธมนษยชนของสหประชาชาตกมไดพจารณา

วามความจำาเปนทจะตองกำาหนดรายการทถอวาเปนการกระทำาตองหามหรอจดจำาแนกแยกแยะใหเหนความ

แตกตางทชดเจนระหวางการลงโทษหรอการปฏบตตางๆ ซงขนอยกบธรรมชาต เปาหมาย และความรนแรง

ของการนำาการปฏบตมาใช นอกจากนคณะกรรมการยงเนนวา ศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรปไดจำาแนก

แนวคดในเบองตนโดยระดบของความเจบปวดทเกดขน ศาลไดอางขอความของคำาพพากษาของศาลสทธ

มนษยชนแหงทวปยโรปในคดระหวาง Tyrer และ UK ทวา “ธรรมชาตของการลงโทษทางรางกายกคอ การ

ทมนษยคนหนงไดกระทำาตอมนษยอกคนหนง ใหไดรบความทกขทรมานทางรางกาย ยงไปกวานนมนไดทำาให

ความรนแรงเปนสถาบน ซงในกรณปจจบนนเปนความรนแรงทอนญาตใหทำาไดโดยกฎหมาย ออกคำาสงโดย

ศาลของรฐและดำาเนนการโดยเจาหนาทตำารวจของรฐ... ลกษณะความเปนสถาบนของความรนแรงนประกอบ

กนขนดวยกระบวนการทงหมดเกยวกบการลงโทษและดวยความจรงทวา ผทเปนฝายทำาใหเกดความทกข

ทรมานนนไมรจกมกคนกบผกระทำาความผดเลย”

ศาลไดสรปวา “มนเปนเรองทนาเสยใจอยางยง แตกเปนเรองทปฏเสธไมไดวานบแตกลางทศวรรษท 1980s

เปนตนมา สงคมของเราตกอยภายใตคลนแหงความรนแรงอยางไมเคยมมากอน ความขดแยงไมวาจะเปน

ในทางการเมอง หรอในทางอตสาหกรรมหรอสวนบคคล มกลงเอยดวยความรนแรง นอกจากน ในชวงเวลา

ดงกลาวกมการเกดอาชญากรรมท ใชความรนแรงมากขนอยางนาสงเกต เชน การปลนโดยใชอาวธและการ

ฆาตรกรรม กระบวนตอรองทางการเมองซงเปนผลสบเนองมาจากรฐธรรมนญไดปฏเสธการใชความรนแรง

ภายใตเนอหาดงกลาว จงไมเปนทสงสยเลยวา การใชความรนแรงซงเปนสถาบนโดยรฐตอเยาวชนทกระทำาผด

ดงท ได ใหอำานาจตามมาตรา 294 ของกฎหมาย นนเปนการลงโทษท โหดราย ไรมนษยธรรมและยำายศกดศร

ความเปนมนษย รฐบาลจงตองมความรบผดชอบทจะสงเสรมและรกษาคณคาของรฐธรรมนญไว หากไมมการ

ยอมรบคณคาเหลานนอยางจรงจง รฐธรรมนญจะถกทำาใหออนแอลง วฒนธรรมของการใชอำานาจทสรางความ

ชอบธรรมในการใชความรนแรงนน ไมสอดคลองกบคณคาทมอย ในรฐธรรมนญ”

41

2.43 บคคลทถกคมขงทงหลายมสทธไดรบการปฏบตทเทาเทยมกนโดยปราศจากการเลอกปฏบต ทางเชอชาต

สผว เพศ ความหลากหลายทางเพศ ภาษา ศาสนา ความเชอทางการเมองหรอความเชออน ชาตกำาเนดหรอชาต

ตระกล ความยากจน ถนกำาเนดหรอสถานภาพอน แตการใหเงนสนบสนนเปนพเศษกบผตองขงบางกลม ซงรวม-

ถงผหญง เยาวชน ผสงอาย ชาวตางชาต ชนกลมนอยทางชาตพนธ ผทมความหลากหลายทางเพศ ผทเจบปวย

ผมปญหาทางสขภาพจต หรอความสามารถในการเรยนร และกลมอนๆ หรอปจเจกบคคลทอาจตกอยในสภาพ

ทออนแอ สามารถทจะกระทำาได ในระหวางการคมขงคนบางกลมอาจตกเปนเปาหมายของการเลอกปฏบตโดย

ไมเปนธรรมโดยเจาหนาทของสถานคมขงทตนถกคมขงอย พวกเขาบางครงกอาจถกละเมดโดยไมตงใจจากผถก

คมขงคนอน

ม�ตรก�รปกปองสำ�หรบผถกคมขงกลมต�งๆ เปนพเศษ

ผหญงทถกคมขง

2.44 คณะกรรมการสทธมนษยชนไดแสดงความหวงใยเกยวกบการปฏบตทมการอนญาตใหเจาหนาทเรอนจำา

ผชายสามารถเขาไปในสถานคมขงผหญงได ซงอาจเปนการทำาใหเกดการละเมดทางเพศแกผถกคมขงหญงและ

ลวนลามผถกคมขงหญงเหลานนได89 ทงยงไดยำาตอไปวา จะตองมเจาหนาทผหญงอยดวยในระหวางการสอบสวน

ผถกคมขงและนกโทษหญงและจะตองใหเจาหนาทหญงเทานนทำาหนาท ในการตรวจคนรางกายผตองขงหญง90

2.45 กฎมาตรฐานขนตำาของการปฏบตตอผตองขงระบวา ผถกคมขงหญงตองอยภายใตการดแลของเจาหนาท

ราชทณฑทเปนหญง91 ผถกคมขงหญงตองไดรบการจดใหแยกกนอยเปนสวนๆ หรอแยกเปนแผนกๆ ภายใตการ

ควบคมของเจาหนาททเปนผหญง เจาหนาทผชายตองไมเขาไปยงสวนทเปนสถานคมขงของผหญงโดยไมมเจา-

หนาทสถานคมขงหญงตดตามไปดวย92 ในสถานคมขงทมผถกคมขงทมครรภ ตองจดเครองอำานวยความสะดวก

ทเกยวกบกอนและหลงคลอดไวดวย93 เมอใดกตามทเปนไปไดควรมการจดเตรยมใหเดกไดคลอดท โรงพยาบาล

ภายนอกสถานคมขง94 ผรายงานพเศษสหประชาชาตดานการทรมานไดเสนอแนะวารฐควรจดใหมการฝกอบรม

89 ขอสงเกตของคณะกรรมการสทธมนษยชน สหรฐอเมรกา เอกสารสหประชาชาต UN Doc. CCPR/C/79/Add.50, 7 เมษายน

l 1995 ยอหนา 2090 ขอเสนอแนะทวไป 16 คณะกรรมการสทธมนษยชน (การประชมครงท ยสบสาม 1988) และรวบรวมขอเสนอแนะทวไป และขอ

แนะนำาทวไป รบรองโดยองคกรตามสนธสญญา , U.N. Doc. HRI\GEN\1\Rev.1 at 21 (1994), ยอหนา 8.91 กฎมาตรฐานขนตำา 8(a) และ 5392 เรองเดยวกน93 กฎขอ 2394 เรองเดยวกน

42

เกยวกบความละเอยดออนทางดานมตหญงชายใหแกบคคลากรของรฐทเปนผพพากษา เจาหนาททบงคบใช

กฎหมายและเจาหนาทอนๆ ของรฐ95

2.46 มพนธกรณพเศษหากจะใชมาตรการคมขงกอนการพจารณาคดในคดทเกยวกบเดก โดยกำาหนดไว ใน

อนสญญาวาดวยสทธเดก อนสญญาน ใชกบเดกจนถงอาย 18 ป ซงตามปกตในระบบกฎหมายอาญาโดยสวนใหญ

มกเรยกวาเยาวชนตามขอ 37 ของอนสญญาระบวาการคมขงเดก การควบคมตวกอนการพจารณาคดหรอรป

แบบอน ควรใชเปนวธการสดทายและตองเปนระยะเวลาทเหมาะสมทสนทสด โดยตองพจารณาถงความจำาเปน

ของเดกทตองสญเสยอสระภาพ โดยพวกเขาตองถกควบ คมตวแยกจากผ ใหญ เวนแตจะพสจนไดวามประโยชน

กวาทจะควบคมตวในลกษณะเชนนน พนธกรณของรฐตามขอ 39 นอกจากทกลาวมาน คอรฐจะตองสงเสรมการ

ฟนฟทงทางรางกายและจตใจและบรณาการทางสงคมใหแกเดกทตกเปนเหยอของการทรมานหรอรปแบบอนของ

การปฏบตหรอการลงโทษท โหดราย ไรมนษยธรรมหรอยำายศกดศรความเปนมนษย การถกทอดทง การแสวงหา

ประโยชนหรอใชอำานาจในทางมชอบทกรปแบบตอเดก

2.47 คณะกรรมการ CPT ไดวางมาตรการพเศษเพอปองกนเดกมใหถกปฏบตอยางเลวราย โดยเนนวา “จด

สำาคญคอ บคคลทกคนทถกทำาใหสญเสยอสระภาพ (รวมทงเยาวชน) ตองมสทธทจะไดรบการแจงใหญาตหรอ

บคคลทสามทราบขอเทจจรงทตนถกคมขง สทธในการพบทนายความและเขาถงแพทยตงแตแรกทตองถกควบคม

ตวโดยเจาหนาทตำารวจ ยงไปกวานนยงจะตองมมาตรการพเศษอนๆ สำาหรบเยาวชนเปนการเพมเตมและปองกน

ไวลวงหนา เนองจากเยาวชนเปนกลมทมความออนแอ สงเหลานรวมถงการประกนวาเจาหนาทตำารวจทมหนาท

รบผดชอบจะแจงตอบคคลทสมควรไดรบแจงไดรบทราบวามเยาวชนไดถกคมขงอย (ไมวาเยาวชนไดรองขอหรอ

ไมกตองทำา) รวมถงกรณทเจาหนาทตำารวจจะไมมอำานาจใหสอบปากคำาเยาวชนถาไมมบคคลทเดกไววางใจหรอ

และ/หรอมทนายความอยดวย”96

เย�วชนทถกคมขง

2.48 หลกการเพอการคมครองบคคลทปวยทางจตใจและการปรบปรงสขภาพจต ระบวา “บคคลทกคนทปวย

ทางจตใจหรอบคคลใดท ไดรบการปฏบตเชนบคคลทปวยทางจตใจจะตองไดรบการปฏบตอยางมมนษยธรรมและ

เคารพศกดศรของมนษยทมมาแตเกดในฐานะทเขาเปนมนษยคนหนง”97”บคคลทกคนทเจบปวยทางจตใจหรอ

95 รายงานของผรายงานพเศษสหประชาชาตดานการทรมาน ดเอกสารสหประชาชาต UN Doc. E/CN.4/1995/34, หนา 8.96 CPT/Inf/E (2002) 1 หนา 57 ยอหนา 23.97 หลกการท 2

ผมปญห�ด�นสขภ�พจต

43

บคคลใดท ไดรบการปฏบตเชนบคคลทเจบปวยทางจตใจมสทธไดรบการปกปองจากการแสวงหาผลประโยชนทาง

เศรษฐกจ ทางเพศ ทางรางกายและการเอาเปรยบรปแบบอน หรอการปฏบตในทางมชอบหรอยำายศกดศร”98

2.49 กฎมาตรฐานขนตำาของการปฏบตตอผตองขง กระบเชนกนวาบคคลทมปญหาสขภาพทางจตตองไมถก

คมขงในเรอนจำาและ “จะตองไดรบการดแลและการปฏบตเปนพเศษในสถาบนทอยภายใตการจดใหมการดแล

ทางการแพทย”99

2.50 คณะกรรมการ CPT ระบวา “ผตองขงทปวยทางจตจะตองไดรบการรกษาและดแลในโรงพยาบาลทม

สถานททเหมาะสมและมเจาหนาทท ไดรบการฝกฝนอยางเหมาะสม สถานทเชนวานนอาจเปนสถานพยาบาลทาง

จตทมความเรยบงายหรอมอปกรณพเศษมผชำานาญการทางจตอยภายในระบบเรอนจำา”100 ผตองขงทมอาการ

ทางจตใจทรนแรงควรจะไดรบการดแลอยางใกลชดและมผดแลอยางใกลชด การใชยาระงบความกระวนกระวาย

อาจนำามาใชไดหากพจารณาแลวเหนวาเหมาะสม เครองพนธนาการทางรางกายจะใชไดนอยทสดและตองไดรบ

อนญาตเปนการดวนจากแพทยหรอไมกถกนำามาใชตามทแพทยสง ตองปลดออกไปทนททปญหาไดรบการบรรเทา

และจะตองไมนำามาใชโดยวตถประสงค ในการลงโทษ การใชเครองพนธนาการรางกายจะตองมการบนทกการใช

ไวเปนลายลกษณอกษร101

98 หลกการท 399 กฎมาตรฐานขนตำา ยอหนา 82100 CPT/Inf/E (2002) 1, หนา 33 ยอหนา 43.101 เรองเดยวกน หนา 33 ยอหนา 44

คำ�พพ�กษ�ศ�ลสงสดของอนเดย คดระหว�ง D K บ�ซ และรฐ

เบงกอลตะวนตก; อโศก K Johri และ รฐอตรประเทศ อนเดย

ตดสนเมอ18 ธนว�คม 1996, (1997) 1 SCC 416, AIR 1997 SC

610; (1996) 2 CHRLD 86 (India)

คดนเกดขนจากการรองเรยนตอประธานศาลสงสดโดยองคกรเอกชนทมใชองคกรทางการเมอง ศาล

ถอวาแมวารฐธรรมนญจะไดกำาหนดมาตรการในการคมครองสทธของบคลใหไดรบความปลอดภยไวแลวกตาม

แตกเปนทนาสงเกตวาเรองดงกลาวไดถกละเลยอยเปนประจำา ศาลไดตงขอสงเกตดวยวาการนำาตวผกระทำา

ผดฐานกระทำาทรมานและทำาใหเสยชวตในหองขงเขาสกระบวนการทางกฎหมายถกขดขวางโดยการตความ

จนเกนเลยไปของเรองการพสจนความผดโดยปราศจากขอสงสยอนสมควร เนองจากไดละเลยความจรงและ

กรณแวดลอมเปนพเศษของคด มบอยครงททำาใหมการอำานวยความยตธรรมผดพลาด โดยไดขอใหรฐสภาให

44

ความสนใจทตองมการแกไขกฎหมายเกยวกบการรบฟงพยานหลกฐานอยางเรงดวน เพอใหสามารถนำาตว

เจาหนาทตำารวจทถกกลาวหาวาใชความรนแรงในหองขงมาสการพจารณาลงโทษตามกฎหมาย โดยเฉพาะ

ขอแนะนำาของคณะกรรมาธการดานกฎหมายของอนเดยในรายงานการประชมครงท 113 ทระลกถงการ

เปลยนแปลงภาระการพสจน พรอมดวยแนะนำาใหสนนษฐานไวกอนวาเปนความรนแรงทเกดขนจากการควบคม

ตว ถามพยานหลกฐานวาผถกคมขงไดรบบาดเจบในระหวางชวงเวลาทถกคมขง โดยพจารณาประกอบกบ

พยานแวดลอมทเกยวของอนๆ

ศาลระบเพมเตมเกยวกบขอกำาหนดของกฎหมายและรฐธรรมนญดงกลาวขางตนวานาจะเปนประโยชนและ

มประสทธภาพหากมการจดทำากลไกทเหมาะสมใหมการทำาบนทกและแจงในทกกรณทมการจบกมคมขง เพอ

ทำาใหเกดความโปรงใสและสามารถตรวจสอบได เพอเปนมาตรการในการปองกน ศาลระบวาขอกำาหนดดงตอ

ไปนจะตองนำาเอาไปใชปฏบตในทกกรณทมการจบกมและคมขง จนกวาจะมการตราเปนกฎหมายคอ

(ก) เจาหนาทตำารวจทกระทำาการจบกมและสอบสวนจะตองแตงกายทมเอกลกษณ มองเหนไดอยาง

ชดเจนวาเปนใคร โดยมแถบชอ ระบตำาแหนงหนาท ซงรายละเอยดตางๆ ของอตลกษณจะตองมการลง

ทะเบยนบนทกไวอยางละเอยด

(ข) บนทกการจบกม (รวมถงวนและเวลาทเกยวของ) ตองไดรบการจดทำาโดยเจาหนาทตำารวจททำาการ

จบกมและจะตองมผลงนามเปนพยานอยางนอยหนงคน (โดยอาจจะเปนญาตพนองของผถกจบกมหรอ

บคคลทองถนทนาเชอถอ) และลงชอไวโดยผถกจบกมดวย

(ค) เพอนหรอญาตคนหนงของผถกจบกม (หรอบคคลอนทผถกจบกมรจกและสนใจในสวสดภาพของผ-

ถกจบ) ตองไดรบแจงเกยวกบการจบกมและการคมขงทนททเปนไปได เกยวกบการจบกม สถานทคมขง

(ง) ในกรณทเพอนหรอญาตสนทของผถกจบทอยนอกเมอง อำาเภอทมการจบกม โดยตองไดรบการแจง

จากเจาหนาทตำารวจถงเวลา สถานททจบกมและสถานทคมขงภายใน 8 ถง 12 ชวโมงนบแตมการจบกม

(จ) ผถกจบกมตองไดรบการแจงใหทราบถงสทธของเขาทนททถกจบกมหรอถกคมขง

(ฉ) จะตองมการลงบนทกประจำาวน ณ ทสถานคมขง รวมทงชอของเพอนสนทซงไดรบการแจงใหทราบ

และชอ และรายละเอยดอนๆ ของเจาหนาทตำารวจของสถานทท ใช ในการควบคมตวผถกคมขงอย

(ช) เมอมการรองขอ ผถกจบกมตองไดรบการตรวจอาการบาดเจบในขณะจบกมและจดทำาสำาเนา

รายงานผลการตรวจทลงชอโดยเจาหนาทและผถกจบ

(ซ) ผถกจบตองไดรบการตรวจสอบทางการแพทยทกๆ 48 ชวโมง โดยแพทยท ไดรบการอนมตจาก

กรรมการทมอำานาจ

(ฌ) สำาเนาของเอกสารทกชนทเกยวของกบการจบกม ตองถกสงไปยงศาลแขวงในทองถนทเกยวของ

เพอเกบบนทกไว

45

(ญ) ผถกจบอาจไดรบอนญาตใหพบทนายความระหวางการสอบสวนอยางนอยในบางชวง แมวาจะไม

ตลอดเวลาของการสอบสวน

(ฎ) ควรจดตงศนยการบงคบบญชาของตำารวจในทกอำาเภอและ ณ สำานกงานใหญของรฐซงจะตองม

การรายงานขอมลทเกยวกบการจบกมเขามาภายใน 12 ชวโมงนบแตมการจบกมและแสดงไว ใหเหนบน

กระดานททกคนมองเหนได

(ฏ) ขอกำาหนดดงกลาวมานเปนขอกำาหนดเพมเตมจากมาตรการปกปองทมอยแลว และจะตองไม

ทำาใหทศทางอนทกำาหนดโดยศาลในแตละคดตองเสยไป โดยจะตองนำาไปใชอยางทวถงกบหนวยงาน

ตางๆของรฐทมอำานาจในการคมขงและสอบสวนบคคล ขอกำาหนดนจะตองไดรบการยดถอปฏบตตาม

อยางเครงครด การไมนำาไปยดถอปฏบต เจาหนาททเกยวของตองรบผดทางวนยและเปนการดหมน

กระบวนการทางศาล

ศาลยงถอวา เมอการละเมดสทธขนพนฐานเกดขน ศาลจะไมเพยงออกคำาประกาศตอเรองนนเทานน แตจะตอง

ดำาเนนกระบวนการตอไปและสงใหมการชดใชความเสยหาย ซงไมใชการชดใชคาเสยหายในทางแพง แตเปน

คาเสยหายตามกฎหมายมหาชนทเกดจากการละเมดในการปฏบตหนาทของเจาหนาทรฐ ท ไมสามารถปกปอง

สทธขนพนฐานในชวตของพลเมองได เนองจากการลงโทษผกระทำาผดไมสามารถบรรเทาความเสยหายแก

ครอบครวของผตกเปนเหยอได และคาเสยหายในทางแพงตองใชกระบวนการทยาวนานและเปนภาระยงยาก

การชดใชคาเสยหายเปนเงนเพอเยยวยาการละเมดสทธในชวตของพลเมองซงเปนสทธท ไมอาจเพกถอนได จง

เปนประโยชนอยางนอยในขณะนน สำาหรบครอบครวของผทเสยชวต ซงอาจเปนผดแลครอบครว ความรบผด

ของรฐตอการกระทำาผดของเจาหนาทรฐทละเมดสทธเชนนน ไดรบการยอมรบอยางกวางขวางในเขตอำานาจ

ศาลสวนใหญในปจจบน

ในการประเมนคาชดเชยทจะใหนน มกใหความสำาคญแกความเสยหายทเกดขนมากกวาเปนการให

จายคาเสยหายในเชงลงโทษ การลงโทษทเหมาะสมสำาหรบเจาหนาทผกระทำาผด (โดยไมคำานงถงคาชดเชย)

ปลอยใหเปนหนาทของศาลทผกระทำาผดถกฟองทจะกำาหนดโทษ ซงรฐมหนาทตามกฎหมายตองกระทำาอย

แลว คำาสงใหชดใชคาเสยหายตามกฎหมายมหาชนนน จะไมมผลกระทบตอการดำาเนนคดอนๆ ตอเจาหนาทท

กระทำาผด เชนการฟองรองคดแพงเรยกรองคาเสยหายซงผตกเปนเหยอความเสยหาย(หรอทายาทของผตาย)

สามารถกระทำาไดอยางเตมท จำานวนมากนอยของคาชดเชยจะขนอยกบขอเทจจรงเฉพาะของแตละกรณและ

ไมมกฎเกณฑทตายตว สรปแลวคาชดเชยทศาลสงใหจาย (โดยรฐ) เพอเยยวยาการกระทำาท ไมถกตองของเจา

หนาทรฐในคดทยกมาน อาจจะนำาไปปรบใชกบจำานวนคาเสยหายท ให ในคดแพง

46

บทบาทของผพพากษา

บทบาทของอยการ

การคมครองความปลอดภยระหวางถกคมขง

การสอบสวน

การตรวจตราโดยอสระ

สภาพความเปนอยในทคมขง

การปรากฎตวตอหนาพนกงานฝายตลาการ

ความชวยเหลอทางกฎหมาย

การรบฟงพยานหลกฐาน

การตรวจสอบพยานบคคล

หนาท ในการปองกนคดทมการขบใหออกจากประเทศ

47

บทบ�ทของผพพ�กษ�และอยก�รในก�รคมครอง

ผถกคมขงและผตองสงสยว�กระทำ�คว�มผดท�ง

อ�ญ�จ�กก�รถกทรม�น3

3.1 กฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศกำาหนดใหรฐตองทบทวนอยางมระบบตอกฎระเบยบเกยวกบการ

สอบสวน คำาสง วธการและการปฏบตตางๆ เชนเดยวกบการจดการเกยวกบสถานทคมขง และการปฏบตตอ

บคคลทถกจบกม ถกคมขง หรอถกจำาคกในรปแบบตางๆ ในฐานะเปนมาตรการทมประสทธภาพในการปองกน

กรณตางๆของการทรมานและการปฏบตทเลวราย1 รฐตางๆ ยงถกกำาหนดใหสอบสวนขอรองเรยนตางๆเกยวกบ

การปฏบตทเลวรายตอผถกคมขงและใหจดตงกลไกอสระในการตดตามดแลผถกคมขงดวย2

3.2 บทน ใหความสนใจกบบทบาทของผพพากษาและอยการในการคมครองบคคลทตองสญเสยอสระจาก

การกระทำาตางๆ ทเปนการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายรปแบบอน โดยเฉพาะอยางยงบทนพจารณาอยาง

ละเอยดวา การคมครองความปลอดภยไดอางถงไว ในบทท 2 บทน ใหขอแนะนำาเกยวกบการปฏบตสำาหรบผ

พพากษาและอยการวาทำาอยางไรใหเกดความแน ใจวาผถกคมขงทถกนำามาปรากฏตอหนาพวกเขานนไม ไดถก

ทรมานหรอไดรบการปฏบตทเลวรายรปแบบอนๆ บทน ไดเนนยำาภาระหนาทของอยการทตองทำาใหเกดความ

แนใจวา พยานหลกฐานทถกรวบรวมมาจากการสอบสวนความผดทางอาญานนไดมาดวยกระบวนการทถกตอง

โดยไมมการละเมดสทธพนฐานของผตองสงสย โดยทจะไมถกทรมานหรอไดรบการปฏบตทเลวราย จะมความ

เสยงของการปฏบตเชนนมากถาระบบกฎหมายในการตดสนวากระทำาความผดตงอยบนฐานของคำารบสารภาพ

และพยานหลกฐานท ไดมาระหวางการคมขงกอนการพจารณาคด

3.3 ผพพากษาและอยการปฏบตหนาทแตกตางกนในระบบกฎหมายทแตกตางกนและบทบาทของพวกเขาใน

(ก) การวนจฉยวาพยานหลกฐานเปนทยอมรบได (ข) การสอบสวนพยานบคคล และ (ค) การสรปคด จะแตก

ตางกนดวยดลยพนจซงผพพากษาและอยการจะใช ในการปฏบตหนาทของพวกเขา สวนหนงจะขนอยกบระบบ

กฎหมายทมอยตวอยางเชน ในระบบกฎหมายแพง หรอกฎหมายจารตประเพณ การพจารณาคดอาญาอาจใช

ระบบไตสวนหรอระบบกลาวหา การพจารณาคดในศาลอาจดำาเนนการในกระบวนการทแตกตางกน ขนอยกบวา

เปนการพจารณาตอหนาคณะลกขนหรอผพพากษาเปนผพจารณาคดเอง หลกการตางๆ ตอไปนจำาเปนตองมการ

ตความภายในกรอบของระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญาทแตกตางกนของแตละประเทศ

1 ขอเสนอแนะทวไปของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต ขอ 20 ยอหนา11 2 สรปขอสงเกตของคณะกรรมการสทธมนษยชนฯ : ฝรงเศส, 4 สงหาคม 1997, ยอหนา 16 (UN Doc.CCPR/C/79/Add.80,

4 August 1997, para.16.)

49

บทบ�ทของผพพ�กษ�และอยก�รในก�รคมครอง

ผถกคมขงและผตองสงสยว�กระทำ�คว�มผดท�ง

อ�ญ�จ�กก�รถกทรม�น3

3.4 บทบาทอนดบแรกของผพพากษาคอการยดถอกฎหมายของประเทศ รวมทงกฎหมายระหวางประเทศท

ถกนำามาบญญตไว ในกฎหมายของประเทศ และทำาหนาทดแลการบรหารความยตธรรมอยางเปนอสระและเปน

ธรรม ในการตดสนวามความผดหรอบรสทธ หรอในการใหนำาหนกกบความผดถกของการอางสทธตางๆ ระหวาง

บคคลและรฐ ผพพากษาตองมอางองเฉพาะตามขอเทจจรง เพอกำาหนดความผดถกตางๆ ของแตละฝาย และ

กฎหมายทสมพนธกน แตความยตธรรมยงกำาหนดใหผพพากษาตองเขาใจปจจยทงหมดทสมพนธกบสถานการณ

ทพวกเขากำาลงพจารณาอย รวมถงปจจยทอาจกระทบกบพฤตกรรมของผทปรากฏตวในหองพจารณาคด หรอ

ความเขาใจกระบวนการพจารณาคด สงน ไมเพยงเกยวของกบการควบคมกระบวนวธพจารณาคด การวนจฉยขอ

กฎหมาย การสรปคด การวนจฉย หรอการทำาคำาพพากษา แตยงทำาใหเกดความแนใจวาการดำาเนนกระบวนการ

พจารณาคดตางๆ ของศาลไดกระทำาอยางเปนธรรมและปรากฏใหเหนวาเปนธรรม

3.5 ผพพากษามความรบผดชอบทตองทำาใหเกดความแนใจวาจำาเลย พยาน และบคคลทตกเปนเหยอไดรบ

การปฏบตอยางเปนธรรม และบคคลทถกกลาวหาวากระทำาความผดอาญานนไดรบการพจารณาคดทเปนธรรม

สงนเกยวของกบการทำาใหเกดความแนใจวาสทธของพวกเขาไดรบการเคารพอยตลอดเวลา และพยานหลกฐานท

ไดมาอยางถกตองเทานนทเปนทรบฟงได ในศาล สงนยงหมายถงการทำาใหเกดความแนใจวาผรบผดชอบในการ

รกษากฎหมายยดมนกบกฎขอบงคบตางๆ สงนอาจเกยวกบกบการดำาเนนบทบาททยนยนใหเกดความแนใจวา

คำาใหการและหลกฐานทงหมดนนเปนการใหปากคำาอยางอสระ ไมไดเกดจากวธการบบบงคบตางๆ ผพพากษา

ตองเตรยมรบมออยตลอดเวลากบความเปนไปได ในการทผถกกลาวหาหรอพยานอาจถกทรมานหรอไดรบการ

ปฏบตทเลวรายรปแบบอน ตวอยางเชน ถาผถกคมขงกลาวหาวาเขาหรอเธอไดรบการปฏบตทเลวรายเมอถกนำา

ตวมาพบผพพากษาตามกำาหนดเวลาในคมขงของเจาหนาทตำารวจ เปนหนาทของผพพากษาทตองทำาบนทกขอ

กลาวหาเปนลายลกษณอกษร และสงใหมการตรวจสอบทางการแพทย โดยทนททนใด และดำาเนนการทกขนตอน

ทจำาเปนเพอใหเกดความแนใจวาขอกลาวหานนไดรบการสอบสวนอยางเตมท3 แมไมมการรองเรยนหรอกลาวหา

ใด ผพพากษาควรสงใหมการตรวจสอบทางการแพทยดวย ถาบคคลทเกยวของมรองรอยบาดแผลทางกายหรอ

การถกทำารายทางจตใจปรากฎใหเหน

3.6 แมขณะทระบบกฎหมายของประเทศมความแตกตางกนในภมภาคตางๆ ของโลก แตขอหามทางกฎหมาย

เรองการทรมานนนเปนสากล ดงนน บทบาทเบองตนของผพพากษาในการปองกนการกระทำาตางๆ ทเปนการ

ทรมานนน เปนการทำาใหเกดความแนใจวากฎหมายหามการทรมานไดรบการยดถอปฏบตอยตลอดเวลา

3 คณะกรรมการปองกนการทรมาน (CPT/Inf/E (2002) 1, หนา 14, ยอหนา 45

บทบ�ทของผพพ�กษ�

50

3.7 ผพพากษาและอยการมบทบาททแตกตางกนอยางมนยสำาคญในระบบของกระบวนการยตธรรมทาง

อาญาทแตกตางกน ขนอยกบวาระบบนนๆ ตงอยบนฐานของกระบวนการดำาเนนคดตามระบบไตสวนหรอระบบ

กลาวหา ในหลายประเทศบทบาทและความรบผดชอบของผพพากษาในหลายประเดนจะถกนำามาใหไวกบอยการ

ดวย

3.8 อยการมความรบผดชอบเฉพาะดวยเชนกนในการทำาใหเกดความแน ใจวาพยานหลกฐานทงหมดทถก

รวบรวมมาจากการสอบสวนคดอาญานน ไดมาอยางถกตองและในกระบวนการใหไดมาซงพยานหลกฐานใดนน

ไมมการละเมดสทธขนพนฐานของผตองสงสยวากระทำาความผด เมออยการทราบ หรอมเหตผลอนควรเชอไดวา

พยานหลกฐานท ไดมาอยในการครอบครองเพอใชกลาวโทษผตองสงสย ไดมาดวยวธการทผดกฎหมาย ดวยการ

ทรมาน พวกเขาตองปฏเสธหลกฐานนน รวมทงตองแจงตอศาล ตลอดจนดำาเนนการทกขนตอนทจำาเปนเพอนำา

ตวผรบผดชอบมาดำาเนนการตามกระบวนการยตธรรม4 พยานหลกฐานใดท ไดมาโดยการใชการทรมานหรอการ

ปฏบตทเลวรายในลกษณะคลายกน จะสามารถใชไดเพยงเปนหลกฐานดำาเนนคดตอเจาหนาทผกระทำาความผดท

ละเมดในการใชอำานาจเทานน5

3.9 ในเขตอำานาจศาลบางแหงเปนสงจำาเปนทจะตองใหอยการรองขอเสยกอนทจะใหศาลเรมดำาเนนการ

ไตสวนได ดงนนเปนสงจำาเปนทสดทอยการตองปฏบตตามหนาทนอยางเครงครดเมอพบวามความเปนไปไดท

มการกระทำาความผดเกยวกบการกระทำาทรมานโดยเจาหนาทรฐทเปนผบงคบใชกฎหมายเกดขน เกอบทกเขต

อำานาจศาลกำาหนดใหอยการดำาเนนการตดตามตวผกระทำาความผดอาญาและหนาทนรวมถงการตดตามเจา

หนาทผบงคบใชกฎหมายทอาจถกกลาวหาวากระทำาความผดตางๆ ทางอาญาดวย เชน การทรมาน ในหลาย

ประเทศนนไมจำาเปนทอยการตองรอรบคำารองเรยนอยางเปนทางการเสยกอนทพวกเขาจะสามารถดำาเนนการ

แสวงหาพยานหลกฐานของการกระทำาความผดได โดยแทจรงแลวพวกเขามหนาทตามกฎหมายทจะดำาเนนการ

เชนนหากไดรบขอมลโดยทางหนงทางใด

บทบ�ทของอยก�ร

ก�รคมครองคว�มปลอดภยระหว�งถกคมขง

3.10 อยการและผพพากษาควรตองทำาใหเกดความแนใจในการเคารพตอเนอหาทบรรจอย ในรายการตรวจ

สอบมาตรฐานทอางถงในบทกอนหนาน รายการตรวจสอบนอยบนฐานของการคมครองความปลอดภยตาม

กฎหมายระหวางประเทศ อยางไรกตามมาตรฐานสากลนเปนเพยงพนฐานขนตำาเทานน หลายประเทศได ใหการ

คมครองทมากกวานและสงเหลาน ไดรบการพจารณาดวยวาเปนรปแบบของการปฏบตทด ในประเทศซงมาตรฐาน

4 แนวทางขององคการสหประชาชาตเรองบทบาทของอยการ, ขอ 16 5 อนสญญาตอตานการทรมาน และการปฏบตหรอการลงโทษอนท โหดราย ไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศร, ขอ 15

51

เหลาน ไมถกนำาไปปฏบต จะมความเสยงอยางยงทผถกคมขงอาจถกกระทำาทรมานหรอไดรบการปฏบตทเลวราย

รปแบบอน การไมปฏบตตามมาตรฐานเหลานบางขออาจทำาใหมความยากลำาบากมากขนในการชตวและดำาเนน

คดกบผทรบผดชอบตอการกระทำาผดเหลาน:

· ก�รแจงใหบคคลทร�บถงสทธต�งๆ บคคลทกคนทถกทำาใหสญเสยอสรภาพมสทธทจะไดรบการแจง

เหตผลในการถกจบกมหรอการถกคมขงและพวกเขามสทธอะไรบางในการถกคมขง พวกเขามสทธทจะได

รบการแจง หรอไดรบการบอกกลาวจากเจาพนกงาน ใหครอบครวหรอเพอนของพวกเขาไดทราบเกยวกบ

ขอเทจจรงของการคมขงและสถานททพวกเขาถกคมขงไว ถาบคคลทถกคมขงถกเคลอนยายไปยงสถานท

แหงอน ครอบครวหรอเพอนของพวกเขาจะตองไดรบการแจงถงการเคลอนยายดงกลาวดวย โดยเฉพาะ

อยางยงการแจงนตองทำาโดยทนททนใด หรออยางนอยทสดตองไมลาชา บคคลทถกคมขงไวกอนการ

พจารณาคดในศาลตองไดรบการอำานวยความสะดวกตามสมควรในการตดตอกบครอบครวและเพอนและ

ไดรบการเยยมได

· ก�รใชสถ�นคมขงท ไดรบก�รรบรองอย�งเปนท�งก�รและมก�รดแลรกษ�บนทกก�รควบคม

ทมประสทธภ�พ บคคลทกคนทถกทำาใหสญเสยอสรภาพตองถกคมขงไว ในสถานททกำาหนดไวอยางเปน

ทางการและใหสาธารณชนรบร การสอบสวนตองกระทำาในสำานกงานกลางทเปนทางการเทานน และพยาน

หลกฐานใดท ไดมาจากผถกคมขงในสถานทคมขงท ไมเปนทางการและไม ไดรบการยนยนในระหวางการ

สอบสวนในสถานททเปนทางการนนตองไมถกรวมเปนพยานหลกฐานท ใช ในศาล เวนแตวาจะใชเปนหลก

ฐานในการเอาผดกบผถกกลาวหาวาเปนผกระทำาทรมาน บนทกของสถานทคมขงททนเวลาและถกตองท

เกบไวอยางเปดเผยใหผลงทะเบยนเขาถงไดเปนองคประกอบหนงทสำาคญทสดในการคมครองบคคลจาก

การถกกระทำาทรมานและการปฏบตทเลวราย เจาหนาทตองเกบและดแลรกษาสมดทะเบยนของผถกคมขง

ทกคนใหเปนบนทกทตรงตามขอเทจจรงและเปนไปตามสถานการณปจจบนอยเสมอ โดยเกบไวทงในสถาน

ทคมขงแตละแหงและทเปนสวนกลาง บนทกนนจะตองมชอของผตองขง สถานทคมขง และอตลกษณของ

บคคลทรบผดชอบการคมขงพวกเขา หองขงตองจดใหมหมายเลขและบนทกตำาแหนงหองทผถกคมขงถก

คมตวไว ใหมบนทกทสมบรณเกยวกบบคคลทงหมดทมการตดตอกบผถกคมขงตองถกเกบไวดวย รวมถง

คำารองขอตางๆ ของผถกคมขง การตอบสนองของผมอำานาจหนาท และการตดสนใจตางๆ ทกระทำาเกยว

กบผถกคมขง บนทกการควบคมตวตองถกเกบรกษาโดยวธการทจะสามารถตรวจพบการเขามายงเหยง

หรอเปลยนแปลงใดๆ ไดโดยงาย เชน บนทกการควบคมตวทมดตดกนเปนเลมทมหมายเลขหนาทกำาหนดไว

แลวทกหนาและสามารถเกบรกษาไวเปนระยะเวลานาน (ตวอยางเชน หลายๆ ป)

· ก�รหลกเลยงก�รคมขงทห�มตดตอกบโลกภ�ยนอก บคคลตกอยในความเสยงตอการถกกระทำา

ทรมานและการปฏบตทเลวรายไดงายเมอพวกเขาถกคมขง incommunicado คอไม ใหตดตอกบโลก

ภายนอกได เชนกบครอบครวของพวกเขา กบทนายความ หรอกบแพทยทสามารถทำาการตรวจอยางอสระ

ยงระยะเวลาทพวกเขาถกคมขงยาวนานออกไปเทาใด ความเสยงนนกจะเพมขน เพราะทำาใหมเวลามากขน

ทจะถกกระทำาและรองรอยบาดแผลจาการถกกระทำาทปรากฎใหเหนจะจางหายไป ผพพากษาควรตองใช

ดลยพนจททำาใหเกดความแนใจวาขอจำากดตางๆ และความลาชาในการไมอนญาตใหผถกคมขงไดตดตอกบ

โลกภายนอกนนมนอยทสด

52

· ก�รพบทน�ยคว�มและเค�รพตอก�รปฏบตหน�ทของทน�ยคว�ม ผถกคมขงมสทธทจะไดรบคำา

แนะนำาทางกฎหมายโดยไมชกชา พวกเขาตองสามารถปรกษากบทนายความเปนการสวนตวขณะทอย

ในทคมขง พวกเขามสทธทจะมทนายความอยดวยระหวางการสอบสวนใดๆ และเมอปรากฎตวในศาล

ทนายความตองแนะนำาและเปนตวแทนของลกความตามมาตรฐานวชาชพ ปลอดพนจากการขมข การขด

ขวาง การคกคาม หรอการแทรกแซงท ไมเหมาะสมจากฝายใดๆ

· ก�รพบแพทย ผถกคมขงตองไดรบการตรวจทางการแพทย โดยเรวเทาทเปนไปไดหลงจากทพวก

เขาถกทำาใหสนอสระภาพและในทกชวงเวลาทถกคมขง พวกเขายงมสทธทจะไดรบการตรวจจากแพทยทม

คณสมบตและเปนอสระทพวกเขาเลอกเอง การตรวจสอบทางการแพทยตองกระทำาเปนการสวนตว และ

โดยเฉพาะอยางยงในทลบตาเจาหนาทตำารวจ ผลของการตรวจทกครงและขอสรปของแพทย ตองถก

บนทกอยางเปนทางการโดยแพทยและพรอมใหผถกคมขงและทนายความนำามาใช ไดเชนเดยวกบคำาใหการ

ของผถกคมขง

· ก�รคมครองคว�มปลอดภยของผตองขงบ�งประเภทเปนพเศษ บคคลทกคนทถกคมขงมสทธทจะ

ไดรบการปฏบตอยางเทาเทยมกนโดยปราศจากการเลอกปฏบตอนเนองมาจากสาเหตของเผาพนธ สผว

เพศ วถทางเพศ ภาษา ศาสนา ความคดเหนทางการเมองหรอความคดเหนอนๆ เชอชาต หรอสถานะทาง

เศรษฐกจหรอทางสงคม ชาตกำาเนด หรอสถานภาพอนๆ อยางไรกตาม ควรตองมการยนยอมเปนการ

เฉพาะบางเรองเพอสทธและความจำาเปนของผถกคมขงทอย ในสถานะทจะถกเอารดเอาเปรยบหรอรงแก

ไดโดยงาย รวมถงผหญง เยาวชน ผสงอาย ชาวตางชาต กลมชาตพนธสวนนอย บคคลทมวถทางเพศท

ผดแผกแตกตาง ผปวย ผทมปญหาทางสขภาพจต หรอผมความบกพรองทางรางกาย หรอบคคลหรอกลม

ดอยโอกาสอนๆ บคคลบางกลมอาจเปนเปาหมายทถกเลอกปฏบตโดยเจาหนาท ในสถานททพวกเขาถก

คมขง พวกเขาอาจอยในภาวะทออนดอยทจะถกละเมดโดยผถกคมขงคนอนๆ ดวย

ก�รสอบสวน

3.11 อยการมความรบผดชอบทจะตองทำาใหเกดความแนใจวาพวกเขาจะไมเขารวมในการสอบสวนท ใชวธบบ

บงคบใหรบสารภาพหรอใหไดขอมลสารสนเทศ พวกเขาตองแนใจวาวธการเชนน ไมถกใชโดยเจาหนาททมหนา-

ทบงคบใชกฎหมายเพอทจะใหไดมาซงพยานหลกฐานทจะนำาไปใชกลาวโทษผตองสงสย เมอผตองสงสยหรอ

พยานบคคลถกนำาตวมาอยตอหนาอยการตองทำาใหแนใจวาการใหขอมลหรอคำาสารภาพใดๆ ทพวกเขาใหนนเปน

ไปโดยอสระ อยการควรตองสำารวจหารองรอยบาดเจบทางรางกายและจตใจดวย พจารณาอยางจรงจงตอขอ

กลาวหาทงหมดเรองการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายรปแบบอนๆ และปฏเสธทจะสงบคคลกลบไปยงสถานท

คมขงทเสยงตอการทจะถกปฏบตเชนนนอก

3.12 ความเสยงตอการถกทรมานหรอการปฏบตทเลวรายภายใตการสอบสวนมมากขน ถาระบบกฎหมาย

นนยดอยบนฐานของการลงโทษเปนหลก หรอยดอยบนคำาสารภาพและพยานหลกฐานท ไดมาในระหวางการคม

ขงกอนการพจารณาคด โดยเฉพาะอยางยงเมอการสอบสวนท ไดกระทำาโดยไมมทนายความของผถกคมขงอย

ดวย ในทกสภาพการณแวดลอมตองไดรบการปฏบตใหเกดความแนใจวาระเบยบทเครงครดของการสอบสวน

53

ไดรบการปฏบตอยางถกตองและไมมการละเมดเกดขนขณะทผถกคมขงถกสอบสวน เปนสงสำาคญอยางยงทราย

ละเอยดของการสอบสวนทกครงตองไดรบการจดบนทกและบนทกเสยงไว ขอมลนตองสามารถนำามาใชไดโดย

งายในกระบวนการทางศาลหรอกระบวนการทางปกครอง

3.13 อยการและผพพากษาตองทำาใหแนใจถงการเคารพตอองคประกอบตางๆ ทอย ในรายการตรวจสอบการ

ปฏบตทถกตองตอไปนทเกยวของกบการสอบสวนซงยดตามคำาแนะนำาของคณะกรรมการเพอปองกนการทรมาน

และผรายงานพเศษสหประชาชาตดานการทรมาน:6

· การสอบสวนตองทำาในสถานททเปนทางการเทานนและพยานหลกฐานใดท ไดมาจากผถกคมขงในสถาน

ทท ไมเปนทางการและไมไดรบการยนยนโดยผถกคมขงระหวางการสอบสวนในสถานทเปนทางการตองไม

ไดรบการยอมรบให ใชเปนพยานหลกฐานในศาลเพอกลาวโทษผถกคมขง;

· ผถกคมขงตองมสทธทจะมทนายความอยดวยระหวางการสอบสวน;

· เมอเรมตนการสอบสวนแตละครง ผถกคมขงตองไดรบการแจงใหทราบลกษณะ (ชอ และ/หรอ

หมายเลข) ของทกคนทปรากฏตวทน น;

· การระบลกษณะของบคคลทกคนทปรากฏตวตองถกจดไว ในบนทกถาวรท ใหรายละเอยดเวลาทเรมตน

และสนสดของการสอบสวน รวมทงคำารองขอใดๆ ของผถกคมขงระหวางการสอบสวน;

· ผถกคมขงตองไดรบการแจงใหทราบถงชวงเวลาของการสอบสวนทอนญาตใหทำาได;

วธการปฏบตในชวงพกระหวางการสอบปากคำาและการหยดพกระหวางการสอบสวน, สถานททอาจจะใช

ในการสอบสวน; และผถกคมขงอาจถกบงคบใหยนระหวางถกสอบสวนหรอไม กระบวนการเชนนทงหมด

ตองถกกำาหนดไว ในกฎหมายหรอระเบยบขอบงคบและไดรบการปฏบตอยางเครงครด;

· การปดตาหรอการใชผาคลมศรษะตองถกหามปฏบตโดยเดดขาดเพราะพวกเขาจะตกอย ในภาวะเสยง

เนองจากถกจำากดความรบร และโดยตวของมนเองแลวกเปนการทรมานหรอการปฏบตทเลวราย และอาจ

ทำาใหการดำาเนนคดตอผกระทำาผดเกยวกบการทรมานนนเปนไปไมไดเพราะจะเปนการยากยงขนทผทถก

ปดตาจะระบตวผกระทำาความผด

· การสอบสวนทกครงตองไดรบการจดบนทกหรอบนทกเสยง และผถกคมขงหรอทนายความของเขาหรอ

เธอตองสามารถเขาถงบนทกเหลาน ไดตามทกฎหมายกำาหนดไว;

· เจาหนาทควรตองมและตองทบทวนอยเสมอถงกระบวนการท ใช ในการตงคำาถามกบบคคลทตกอยภาย

ใตอทธพลของยาเสพตด เหลา หรอยา หรอบคคลทอย ในภาวะชอค;

· สถานการณของบคคลทอย ในสถานะออนดอย (ตวอยางเชน ผหญง เยาวชน และผทมปญหาดานสขภาพ

จต) ควรตองไดรบการคมครองความปลอดภยเปนพเศษและเปนการเฉพาะ

6 คณะกรรมการปองกนการทรมาน CPT/Inf/E (2002) 1, หนา 10-16, ยอหนา 33-50; รายงานของผรายงานพเศษดานการ

ทรมาน , กรกฏาคม 2001 ยอหนา 39

54

3.14 การบนทกการสมภาษณดวยอปกรณอเลคโทรนคมสวนชวยอยางสำาคญในการลดความเสยงตอการถก

กระทำาทรมานและการปฏบตทเลวราย และเจาหนาทสามารถใชเหมอนคำาใหการของจำาเลยในการแกตางขอกลาว

หาทเปนเทจ เพอเปนการปองกนการเปลยนเพอทำาลายบนทกน เทปบนทกการสมภาษณชดหนงตองถกปดผนก

ตอหนาผถกคมขง และอกชดหนงเกบเปนสำาเนาไวสำาหรบใชงาน การยดมนกบกระบวนวธปฏบตเชนนจะชวยทำาให

เกดความแนใจดวยวารฐธรรมนญของประเทศและกฎหมายทหามการกระทำาทรมานและการปฏบตทเลวรายนน

ไดรบการเคารพและสามารถพสจนได

3.15 คำาวา “การสอบสวน” ไมไดหมายถงเพยงชวงเวลาทบคคลถกสอบปากคำาอยางเปนทางการ แตหมาย

รวมถงชวงเวลากอน ระหวาง และหลงการสอบปากคำานน เมอการกดดนทางรางกายและทางจตใจถกนำามาใช

กบบคคลเพอใหเกดความสบสนและบบบงคบใหพวกเขายอมทำาตามระหวางการสอบสวนอยางเปนทางการ การ

ปฏบตทงหมดเชนนตองถกหามโดยเดดขาด

55

ก�รตรวจตร�โดยอสระ

3.16 การตรวจตราสถานทคมขงอยางสมำาเสมอ โดยเฉพาะอยางยงเมอทำาใหเปนสวนหนงของระบบการ

ตรวจเยยมอยางเปนระยะๆ นน เปนการสรางมาตรการทมประสทธภาพสงสดแบบหนงในการตอตานการกระทำา

ทรมาน คณะกรรมการเพอปองกนการทรมาน (CPT) ระบวา “สวนสำาคญของการกำาหนดใหมการเยยมเรอนจำา

แตละแหงเปนประจำาโดยองคกรอสระ (คณะกรรมการตรวจเยยม หรอ ผพพากษาทกำากบดแล) ทำาใหสามารถ

รบร ขอรองเรยนจากผตองขง (และดำาเนนการตอ หากจำาเปน) และไดตรวจตราสถานท คณะกรรมการเชนน

สามารถแสดงบทบาทสำาคญในการเชอมความแตกตางทเกดขนระหวางฝายบรหารเรอนจำาและผตองขงท ให

ขอมลหรอผตองขงทวไป”7 สำาหรบกลไกทมอย ในการตรวจตราสถานทของเจาหนาทตำารวจกเปนเรองทควร

กระทำาเพอ “เปนการสรางความรบผดชอบทสำาคญตอการปองกนการปฏบตทเลวรายตอบคคลทถกคมขงโดย

เจาหนาทตำารวจและทำาใหแนใจวาสถานทคมขงในสถานตำารวจมสภาพทนาพอใจ”8 ผรายงานพเศษดานการ

ทรมานไดระบวา “การตรวจเยยมสถานตำารวจ สถานทคมขงกอนการพจารณาคด และสถานดดสนดานตางๆ

โดยไมมการแจงใหทราบลวงหนา” ทำาใหเปนการปองกนทมประสทธผลอยางหนงในการตอตานการทรมาน9

3.17 กฎหมายของประเทศมกกำาหนดใหเจาหนาทฝายตลาการ และ/หรออยการมหนาท ในการตรวจตรา

สถานทคมขง เจาหนาทผบงคบใชกฎหมาย ทนายความของจำาเลย เจาหนาทการแพทย ผเชยวชาญอสระ และ

ผแทนของภาคประชาสงคมอาจมสวนรวมในการตรวจตราดวย ผตรวจการแผนดนของรฐสภา (Ombudsmen)

หรอสถาบนสทธมนษยชนแหงชาต คณะกรรมการกาชาดสากล (ICRC) และองคกรพฒนาเอกชน (NGOs) ควร

ไดรบอนญาตใหสามารถเขาถงสถานทคมขงทกแหงไดตามทมการรองขอ

7 รายงานการดำาเนนการของคณะกรรมการปองกนการทรมาน ฉบบท 2,1991 ยอหนา 54.8 คณะกรรมการปองกนการทรมาน CPT/Inf/E (99) 1 (REV. 2), ยอหนา 97.9 รายงานของผรายงานพเศษดานการทรมาน, 2001, UN Doc.A/56/156, ยอหนา 39(c).

56

3.18 สถานทตางๆ ท ใช ในการคมขงควรตองไดรบการตรวจเยยมอยางสมำาเสมอ และโดยไมตองมการแจงเตอน

ลวงหนา และตองมความพยายามทกประการทจะสอสารโดยตรงและอยางเปนความลบกบบคคลทถกคมขง

หรอถกจำาคก สถานททตองไดรบการตรวจเยยมนน รวมถงหองขงของเจาหนาทตำารวจ สถานทคมขงกอน

การพจารณาคด บรเวณสถานทใหบรการเกยวกบความมนคง สถานทคมขงของการใชอำานาจทางปกครองและ

เรอนจำา คณะผตรวจตราตองมอสระทจะรายงานสงทพวกเขาพบตอสาธารณะหากวาเลอกทจะทำาเชนนน

3.19 สมาคมปองกนการทรมาน (APT) ซงเปนองคกรพฒนาเอกชน ไดจดทำารายงานฉบบหนงทยดอยบนฐาน

ของรายงานของคณะกรรมการเพอปองกนการทรมาน (CPT) และขอแนะนำาตางๆ ทเกยวของกบกลไกการตรวจ

ตราระดบชาต รายงานนประกอบดวยรายการเพอการตรวจสอบขนตนสำาหรบการตรวจเยยมของผพพากษา

และอยการททำาหนาทตรวจตรา10 ดงตอไปน

· มคว�มเปนอสระ คณะผตรวจเยยมตองแสดงใหเหนถงความเปนอสระ และความเปนธรรม แยกอยาง

ชดเจนจากเจาหนาทและฝายบรหารของสถานทคมขง ตองทำาใหเกดความชดเจนวาขอหวงใยประการเดยว

ของการตรวจเยยมคอ เพอใหเกดความแนใจวาสภาพของสถานทคมขงนนมมนษยธรรม และผถกคมขงได

รบการปฏบตอยางยตธรรม

· มผเชยวช�ญ บคคลทเกยวของในการตรวจเยยมตองมความรและความเชยวชาญเฉพาะเกยวกบ

ประเภทเฉพาะของสถานทคมขงทพวกเขาเขาทำาการตรวจเยยม

· มก�รตดตอโดยตรงและเปนก�รสวนตวกบผถกคมขง คณะผตรวจเยยมตองมงมนใหไดตดตอ

โดยตรงกบผถกคมขงในระหวางการตรวจเยยม ผถกคมขงอนท ไมไดรองขอการใหสมภาษณแกคณะผ

ตรวจเยยม ควรถกสมเลอกมาสมภาษณ ใหเปนสวนหนงของการตรวจเยยมประจำาดวย ผถกคมขงตองม

สทธทจะยนคำารองเรยนทงภายในและภายนอกสถานทคมขง

· เปนคว�มลบ คณะผตรวจเยยมตองสามารถสอสารกบผถกคมขงโดยปลอดจากสายตาและการไดยน

ของเจาหนาทของสถานทคมขงนน

· สมำ�เสมอ การตรวจเยยมเรอนจำาหรอสถานทคมขงอนๆประจำาสปดาหกอใหเกดประสทธผลมากทสด

การตรวจเยยมประจำาเดอนอาจเปนอกทางเลอกหนงทยอมรบได คณะผตรวจเยยมตองมเวลาจดเตรยม

การเยยมและมทรพยากรอยางเหมาะสมพอทจะทำาใหมการเยยมอยางสมำาเสมอเพยงพอทจะทำาใหเกด

ความแนใจในประสทธผล

· ก�รไมแจงลวงหน� คณะผตรวจเยยมควรตองม และใชอำานาจทจะเยยมสถานทคมขงใด ณ เวลาใด

กไดตามทตองการ

· ทกจดของอ�ค�รสถ�นท คณะผตรวจเยยมควรตองสามารถตรวจและเขาถงทกสวนของอาคารสถาน

ท ได

· ร�ยง�นสมำ�เสมอ คณะผตรวจเยยมตองจดทำารายงานการตรวจเยยมอยางสมำาเสมอเพอทสถาบน

อนๆ ระดบชาตทเกยวของสามารถนำาไปใชได

10 คำาแนะนำาของคณะกรรมการปองกนการทรมาน (CPT) เกยวกบกลไกตางๆ ระดบชาตในการตรวจเยยม, สมาคมเพอปองกน

การทรมาน มถนายน 2000

57

3.21 ในขณะทสภาพของสถานทคมขงจะแตกตางกนไป คณะกรรมการเพอปองกนการทรมาน (CPT) ไดจดทำา

รายการสำาหรบการตรวจสอบทวไป11ของปจจยตางๆ ทจำาเปนตองพจารณาเมอตองการประเมนความเหมาะสม

ของสถานทท ใช ในการคมขงระยะสน:

· หองขงตองสะอาด มขนาดพอเหมาะกบจำานวนของบคคลทอย ในหองนน และมแสงสวางเพยงพอ

(สำาหรบการอาน ไมรวมชวงเวลานอน) และมการระบายอากาศโดยเฉพาะอยางยง ควรมแสงสวางจาก

ธรรมชาต

· หองขงควรตองตดตงอปกรณสำาหรบการพก (เกาอ หรอมานงทยดตดถาวร) และบคคลทตองนอนคางคน

ในทคมขงตองไดรบการจดเตรยมเสอและผาหมทสะอาดไว ให

· บคคลในสถานทคมขงตองไดรบอนญาตใหทำาความสะอาดรางกายตามความจำาเปนตามธรรมชาตใน

สภาพทสะอาดและเหมาะสม และไดรบการจดเตรยมอปกรณซกลางตางๆ ใหดวย

· บคคลในสถานทคมขงตองมนำาทดมสะอาดเตรยมใหเสมอและตองไดรบการจดเตรยมอาหารให ในเวลา

ทเหมาะสม รวมถง อาหารครบถวนอยางนอยหนงมอตอวน

· ผถกคมขงทถกขยายเวลาคมขงเปน 24 ชวโมงหรอมากกวานน ตองไดรบอนญาตให ไดออกมาออก

กำาลงกายกลางแจงได สงเหลานถอเปนมาตรฐานขนตำา การขยายเวลาใดๆ ในสถานทคมขงโดยปกตตอง

ใหอยในสถานททจดไวเพอการคมขงระยะยาวทมการกำาหนดมาตรฐานชดเจนมากกวา การทำาใหบคคล

เสอมเสยอสระภาพโดยใหอยในสภาพท ไมไดมาตรฐานเหลาน อาจกลายเปนการปฏบตท ไรมนษยธรรม

หรอยำายศกดศรซงเปนการละเมดกฎหมายสทธมนษยชนระหวางประเทศ12

11 คณะกรรมการปองกนการทรมาน CPT/Inf/E (2002) 1, หนา 8, ยอหนา 4212 คำาพพากษาศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรป คดระหวาง Peers และ Greece, ECtHR ตดสนเมอ 19 เมษายน 2001; คำา

พพากษาศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรป คดระหวาง Kalashnikov และ Russia ตดสนเมอ 15 กรกฎาคม 2002

สภ�พคว�มเปนอยในทคมขง

3.20 เชนเดยวกบการพดคยและสงเกตสภาพรางกายของผถกคมขง สงเกตอากปกรยาโดยรวมและความ

สมพนธของพวกเขากบเจาหนาทของสถานทคมขง สมาชกของคณะตรวจเยยมควรตองสงเกตอปกรณหรอ

เครองมอทอาจถกใช ในการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายดวย เจาหนาทของสถานทคมขงตองถกสอบถาม

เกยวกบอปกรณเหลาน และผถกคมขงควรตองถกสอบถามดวยโดยแยกกนกบการสอบถามเจาหนาท

คำ�พพ�กษ�ศ�ลสงสดซมบบเว ในคดระหว�ง Blanchard กบพวก

และ รฐมนตรว�ก�รกระทรวงยตธรรม กจก�รรฐสภ�และกฎหม�ย

และ Anor, 9 กรกฎ�คม 1999, 1999 (10) BCLR 1169 (ZS),

[2000] 1 LRC 671; (1999) 2 CHLRD 326 (Zimbabwe)

กลมผรองเรยนถกฟองรองดำาเนนคดในขอหาความผดรายแรงหลายขอหา รวมถงการกอการราย

และกอวนาศกรรม และถกคมขงระหวางรอการพจารณาคดอยในเรอนจำาทมระบบรกษาความปลอดภยสง

พวกเขายนคำารองตอศาลสงสดกลาวหาจำาเลยวาไดละเมดสทธตามรฐธรรมนญพวกเขา ทำาใหถกทรมานหรอ

การปฏบตท ไรมนษยธรรมหรอยำายศกดศร โดยการคมขงพวกเขาไว ในหองขงเดยว ปดตายหองขง บงคบให

พวกเขาตองสวมใสเสอผาของนกโทษ บงคบใหเปลอยกาย และตตรวนทขาของพวกเขาในแตละคน และไมยอม

ใหพวกเขาไดรบอาหารจากบคคลขางนอก

ในเดอนกรกฎาคม พ.ศ.2542 ศาลสงสดของซมบบเวไดมคำาสงใหประกาศวา หองทคมขงผยนคำารอง

นนตองไมถกปดตายในเวลากลางวน ตองปดไฟในชวงกลางคน และขณะทพวกเขายงไมไดถกพพากษาใหเปน

นกโทษ ผรองเรยนตองไดรบการยนยอมใหสวมใสเสอผาของพวกเขาเอง และรบอาหารจากบคคลภายนอก

เรอนจำาได

ศาลไดพจารณาหลกกฎหมายระหวางประเทศ รวมถงคดในศาลสทธมนษยชนแหงทวปยโรป ระหวาง

ไอรแลนดกบสหราชอาณาจกร คดระหวาง Koskinen กบประเทศฟนแลนด และทมการอางถงกฎมาตรฐาน

ขนตำาของสหประชาชาตสำาหรบการปฏบตตอนกโทษ ศาลฯไดประณามการตตรวนขอเทาและใสกญแจมอ

ผตองขง ยกเวนในกรณทปองกนการหลบหนระหวางการเคลอนยายหรอเพอยบยงพฤตกรรมกอความรนแรง

ในกรณท ไมมวธอนท ไดผลมากกวาน ศาลฯระบวาแมบคคลในทคมขงไมไดมเสรภาพเตมในอนทจะไมถกจองจำา

การควบคมบงคบใดๆ ท ใชตอพวกเขาตองกระทำาอยางจำากดและตองเปนความจำาเปนจรงๆ สงเหลานนจะตอง

เปรยบกบวตถประสงคแตเพยงประการเดยวของรฐทจะนำาผตองขงเขาสการพจารณาคด และไดรบการตดสน

ตามมาตรฐานของพนฐานความเปนมนษย ตอบคคลทเปนผบรสทธ ในสายตาของกฎหมาย มากกวาการเทยบ

กบมาตรฐานลอยๆ ของหลกฑณฑวทยา การลงโทษ การขดขวาง หรอการแกแคน เปนสงท ไมสอดคลองกบ

ขอใหสนนษฐานไวกอนวาเปนผบรสทธ แมวาอาจมสภาวะแวดลอมพเศษทอนญาตใหปฏบตตอนกโทษทรอการ

พจารณาคดเขมงวดกวานกโทษอนๆ เปนความรบผดชอบของเจาหนาทเรอนจำาทตองใหเหตผลกบการปฏบต

เชนนน ในคดทกำาลงพจารณาอยน ผถกกลาวโทษไมไดกลาวหาวาผรองเรยนไดกระทำาการใดทเปนภยกบการ

รกษาความปลอดภยของเรอนจำา ดงนน การเปลอยกายและการตตรวนทขาของพวกเขาเปนการไรมนษยธรรม

โดยชดแจง การเปดไฟสองสวางอยางตอเนองตลอดเวลาเปนเรองไมสมเหตสมผลและเปนการมงใหเกดผล

กระทบทเลวรายขนในหองขง ดวยการทำาใหเกดความไมสะดวกสบายและยากลำาบากมากขน โดยเฉพาะอยาง

ยงตอผรองเรยนทถกขงเดยว

58

59

ศาลไดระบวารฐธรรมนญของประเทศซมบบเวมงหมายทจะคมครองทงศกดศรและบรณภาพทาง

รางกายและจตใจของบคคล และการคมครองนคลายคลงกบบทบญญตของอนสญญาสทธมนษยชนแหงทวป

ยโรปและกตการะหวางประเทศวาดวยสทธสทธพลเมองและสทธทางการเมอง การทำาใหเวลาของการปฏบตท

เลวรายทผรองเรยนเผชญใหยาวนานขน และสงผลกระทบตอรางกายและจตใจของพวกเขานน เปนการนำามา

ซงความรนแรงขนตำาทจะกอใหเกดการละเมดสทธน คำาพพากษายงเหนวาการบญญตเรองหามทรมานและ

การปฏบตทเลวรายมงหมายทจะคมครองบคคลจากการถกกระทำาให ไดรบความทกขทงทางรางกายและทาง

จตใจดวย ผทรบผดชอบไดถกสงใหจายตนทนในอตราทสงกวา เพอเปนสญญาณทศาลไมเหนชอบดวยกบ

ความปาเถอนทมชอบดวยกฎหมายทปฏบตตอผรองเรยน

3.22 บคคลทกคนทถกคมขงมสทธรองเรยนวาตนถกคมขงโดยไมชอบดวยกฎหมาย สงน ในบางครงหมายถง

habeas corpus หมายถง หมายศาลเรยกใหนำาตวบคคลทถกคมขงมาปรากฏตอหนาผพพากษาหรอศาล วธการ

นถอไดวาเปนการคมครองความปลอดภยจากการทรมานไดเปนอยางด เชนเดยวกบการฟองรองวาการคมขงนน

เปนการกระทำาท ไมชอบดวยกฎหมาย อยางไรกตาม บางครงผพพากษาจะเครงครดเอากบเฉพาะเรองทวาการ

คมขงนนเปนไปตามกฎหมายเพยงอยางเดยว โดยไมได ใหนำาหนกทพอเพยงกบสภาพของสถานทคมขงวาเปนไป

ตามกฎหมายอยางครบถวนดวยหรอไม

3.23 คำารองเกยวกบการคมขงนนอาจจะกระทำาโดยผทถกคมขงหรอโดยบคคลอนทกระทำาการแทนในนามของ

ผถกคมขงกได กระบวนการนตองไดรบการดำาเนนการโดยทนท หากอยในดลยพนจททำาได ผพพากษาตองบงคบ

ใหมการนำาตวผถกคมขงมาปรากฎตวทศาล โดยผถกคมขงนนสามารถทจะสอสารเปนสวนตวกบทนายความได

ขณะทอย ในศาล

3.24 เมอใดกตามทผตองขงถกนำาตวจากสถานทคมขงมาปรากฎตวตอหนา ผพพากษาตองใหความสนใจโดย

เฉพาะอยางยงกบสภาพทางรางกายของผตองขง หากจำาเปน ผพพากษาตองดำาเนนการตรวจสอบบาดแผลใดๆ ท

สามารถมองเหนไดบนรางกายของผตองขง หรอสงการใหมการตรวจสอบโดยแพทย การตรวจนสามารถรวมถง

รอยชำาบนรางกายทอาจถกปกปดไว ในรมผา การทรมานหลายรปแบบไมทงรอยรอยใหเหน และบางรปแบบอาจ

กระทำาโดยวธการทยากตอการตรวจพบ ดงนนผพพากษาตองระแวดระวงใสใจกบเบาะแสอนๆ เชน สภาพทาง

รางกายและสภาพจตใจของบคคล อากปกรยาโดยรวม พฤตกรรมของเจาหนาทตำารวจและผคมและทศนคตของ

ผถกคมขงตอเจาหนาทเหลาน ผพพากษาตองกระตอรอรนทจะแสดงใหเหนวาจะดำาเนนการอยางจรงจงตอขอ

กลาวหาเรองการทรมานหรอการปฏบตทเลวราย และหากจำาเปนกจะตองดำาเนนการใหเกดการคมครองบคคลท

ตกอยในความเสยงเหลาน

ก�รปร�กฏตวตอหน�พนกง�นฝ�ยตล�ก�ร

60

3.25 กรณทผตองสงสยไมสามารถพดภาษาท ใช ในการพจารณาคดทกำาลงดำาเนนการอยนนได ขอกำาหนดของ

การพจารณาคดทเปนธรรมบงคบใหมการจดเตรยมลามให13 สงนเปนการคมครองสำาคญททำาใหเกดความแนใจ

วาการกระทำาทกอยางทเปนการทรมานและการปฏบตทเลวรายรปแบบอนนนถกรายงาน

3.26 บคคลทมหนาทรบผดชอบตอความปลอดภยของศาลและคมกนผถกคมขงระหวางการมาปรากฎตวใน

ศาลนนตองเปนอสระและแยกคนละสวนจากผทำาหนาทคมขงในสถานทคมขงและผทกำาลงทำาการสอบสวนคดท

ผถกคมขงตองสงสยวาอาจกระทำาความผด การสงนกโทษกลบเปนเรองเสยงอยางยงถาพวกเขาถกคมขงหรอ

ถกสงกลบไปอยในการคมขงของเจาหนาททกำาลงทำาการสอบสวนอย ขณะทอยทศาล ผถกคมขงจะตองถกจดให

อยแยกจากบรเวณทเจาหนาทตำารวจหรอพนกงานสอบสวนทเกยวของกบคดรออย ถามขอสงสยวาบคคลนนถก

ทรมานหรอไดรบการปฏบตทเลวรายรปแบบอน บคคลนนตองไดรบการยายออกจากสถานทคมขงทอางวามการ

ทรมานโดยทนททนใด

3.27 เพอทจะใหเกดการระแวดระวงถงสญญาณของการทรมานหรอการปฏบตทเลวราย ผพพากษาจำาเปน

ตองใหความสำาคญบางเรองกบการจดวางตำาแหนงตางๆในหองพจารณาคด

· ผพพากษาสามารถมองเหนและไดยนเสยงผถกคมขงขณะทอย ในหองพจารณาคด ไดอยางชดเจน

ตลอดเวลาพอทจะสงเกตเหนวามอาการบาดเจบทางรางกายและจตใจของผถกคมขง ไดหรอไม

· มการรกษาความปลอดภยในสถานททผถกคมขงอยในระดบทเหมาะสมกบอนตรายจรงๆ ทผถกคมขง

เผชญอยหรอไม

· ผถกคมขงสามารถสอสารกบทนายความอยางเปนความลบไดหรอไม

· ผตองขงสามารถสอสารกบผพพากษาไดอยางอสระโดยปราศจากการขมขหรอการคกคามใดๆ หรอไม

3.28 ผพพากษาตองทำาใหเกดความแน ใจวาจำาเลยทกคนรบรถงสทธของพวกเขาทจะเลอกทนายความเอง

ทนายความจำาเลยตองสามารถปฏบตหนาทตามวชาชพโดยปราศจากการขมข การขดขวาง การคกคาม หรอ

การแทรกแซงท ไมเหมาะสม รวมทงสทธทจะหารอกบลกความไดอยางอสระ14 ทนายความจะตองไมถกมอง

วาเปนเชนเดยวกบตวลกความเองหรอเหตจากลกความทำาใหมาทำาหนาท หรอทนายความถกทำาให ไดรบความ

13 ขอ 14 (3)(f) กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง 14 คณะกรรมการสทธมนษยชน, ขอเสนอแนะทวไป ขอ 13, บทบญญตขอ 14 (การประชมครงท 21, 1984), การรวบรวมขอเสนอ

แนะทวไปและขอแนะนำาทวไปรบรองโดย Human Rights Treaty Bodies, U.N. Doc. HRI\GEN\1\Rev.1 at 14 (1994), ยอหนา

9; หลกการพนฐานวาดวยบทบาทของทนายความ, หลกการขอ 16-18.

คว�มชวยเหลอท�งกฎหม�ย

61

ยากลำาบาก โดยการขมข การฟองรองดำาเนนคด หรอมาตรการลงโทษในทางปกครอง ทางเศรษฐกจ และการ

ลงโทษอนๆ เนองจากการปฏบตหนาทตามมาตรฐานและมรรยาทแหงวชาชพ เมอความปลอดภยของทนายความ

ถกคกคามอนเปนเหตจากการปฏบตหนาท พวกเขาตองไดรบการคมกนความปลอดภยและปกปองอยางพอเพยง

จากผมอำานาจหนาท15

3.29 ในเขตอำานาจศาลหลายแหง ผพพากษามบทบาทสำาคญมากในการตดสนวาหลกฐานอะไรควรรบฟงได ใน

การพจารณาคดหลก หรอใชตอหนาคณะลกขนได และหลกฐานอะไรท ไมสามารถรบฟงได หลกฐานท ไดมาจาก

การทรมานหรอการปฏบตทเลวรายรปแบบอนๆ โดยชดเจนตองถอวาไมสามารถรบฟงได16 โดยทวไป รปแบบ

ของการปฏบตทเลวรายจะมระบไว ในกฎหมายของประเทศ แมวารปแบบบางอยางของการปฏบตทเลวรายตอ

รางกายและจตใจจะไมระบครอบคลมอย ในกฎหมายเสมอไป ผพพากษาตองตความกฎหมายไปในลกษณะท

สอดคลองกบมาตรฐานสากลและวธปฏบตทดทสดในเรองการทรมานและการปฏบตทเลวรายรปแบบอนๆ เวนเสย

แตกฎหมายจะไดเขยนไวไมมการตความเปนอยางอน

3.30 ศาลมหนาททจะทำาใหเกดความแนใจวาหลกฐานทนำาเสนอเปนพยานหลกฐานทยอมรบได ดงนน เปน

ความรบผดชอบของผพพากษาทจะทำาใหเกดความแนใจวาคำารบสารภาพหรอพยานหลกฐานอนไมได ไดมาโดย

การทรมานหรอการปฏบตทเลวรายรปแบบอนๆ แม ในกรณท ไมมการรองเรยนโดยผตองหาผพพากษาตองเตรยม

สอบถามพนกงานอยการพสจนเพอใหปราศจากขอสงสยอนสมควรวาคำาสารภาพนนไดมาโดยสมครใจ

3.31 พยานหลกฐานอาจรบฟงไดแมวามขอกลาวหาวาไดมาโดยวธการบบบงคบ เพราะไมจำาเปนวาขอกลาว

อางเชนนทงหมดจะถกยอมรบวาเปนความจรงเสมอไป ในบางคด ผพพากษาอาจแยกแตสวนเรองทกลาวหาน

หรอ “การพจารณาคดหนงในการพจารณคดของคดหนง” (trial within a trial) ในขอกลาวหานน กอนตดสนใจ

วา หลกฐานนสามารถใช ในการพจารณาคดไดหรอไม กรณทมการพจารณาโดยคณะลกขน หลกฐานอาจถกแยก

ออกไปจากสวนนของกระบวนการพจารณา อยางไรกตามอาจมคดทพยานหลกฐานทรบฟงในการพจารณาคด

หลกมขอกลาวหาวาเปนพยานหลกฐานท ไดมาโดยการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายรปแบบอน ในคดใดทมขอ

กลาวหาเชนน ผพพากษามความรบผดชอบโดยเฉพาะทตองทำาใหเกดความแนใจวาพยานบคคลตรวจสอบอยาง

เหมาะสมเกยวกบขอกลาวหานน และมการใหนำาหนกเพยงพอระหวางการพจารณาอยางรอบคอบและเมอมการ

สรปคดนน

15 เรองเดยวกน16 คดระหวาง Kelly v Jamaica, (253/1987), 8 เมษายน 1991, รายงานของคณะกรรมการสทธมนษยชน, (A/46/40), 1991;

คดระหวาง Conteris v Uruguay, (139/1983), 17 กรกฎาคม 1985, 2 Sel. Dec. 168; คดระหวาง Estrella v Uruguay,

(74/1980), 29 มนาคม 1983 , 2 Sel. Dec. 93.

ก�รรบฟงพย�นหลกฐ�น

62

3.32 ควรตองใหความสนใจเปนพเศษกบพยานบคคลทมอาการทกขทรมานปรากฏใหเหนหรอพยานทม

บาดแผลทางกายหรออาการบอบชำาทางจตใจขณะอยในทคมขง บาดแผลหรออาการบอบชำาทางจตใจเชนนอาจ

ไมจำาเปนเสมอไปวาจะใชผลจากการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายรปแบบอน และอาจไมใชทกขอกลาวหาเรอง

การปฏบตทเลวรายทสามารถนำามาเปนขอเทจจรง อยางไรกตาม ควรอนโลมในระดบทเหมาะสมให ในบางเรอง

กบขอเทจจรงทวาพยานบคคลท ใหการเกยวกบการกระทำาเชนนนอาจอยเปนผออนดอยเปนพเศษ ถกทำาใหตกใจ

หรอสบสน ควรตองมการดแลจนกระทงแนใจวาพยานบคคลนนจะไมถกตอกยำาความบอบชำาระหวางการซกถาม

และคณภาพของพยานหลกฐานนนมผลเพยงเลกนอยจากความเปนผดอยโอกาส ควรพจารณาขอเทจจรงทวา

พยานบคคลอาจทกขทรมานกบความเครยดทเกดขนภายหลงอาการบอบชำาทางจตใจ หรอจากอาการจตบกพรอง

ท ไมเกยวของกบการปฏบตเลวรายทมการกลาวหานนกได และสงนอาจมผลกบความทรงจำาของพยาน ความ

สามารถในการสอสาร และเปนการตอบสนองตอสงทตระหนกวาเปนความกาวราวระหวางการซกถามในศาล

3.33 วธตอไปนตองไดรบการยดถอปฏบตในระหวางการสอบถามพยานในศาลและมการอธบายเหตผลนตอ

ศาล หากจำาเปน:

· ก�รถ�มซำ� หลายคำาถามอาจจำาเปนตองมการถามยำาหรอพดซำาเพราะบางคนอาจใชเวลานานกวาคนอน

ในการทจะซมซบ เขาใจคำาถาม และในการคดทบทวนขอมล

· ก�รใชคำ�ถ�มง�ยๆ ควรใชคำาถามงายๆ เพราะบางคนอาจพบวายากทจะเขาใจคำาถามและตอบคำาถาม

พวกเขาอาจมขอจำากดในการใชศพทและรสกยากทจะอธบายสงตางๆ ทคนอนรสกวางายในการอธบาย

· ก�รใชคำ�ถ�มท ไมขมขและเปนคำ�ถ�มเปด คำาถามตองไมเปนการขมขเพราะบางคนอาจตอบโต

คำาถามแบบนดวยการกาวราวเกนจรงหรอดวยการพยายามทำาใหผตงคำาถามพอใจ คำาถามควรเปนคำาถาม

เปดเพราะบางคนมแนวโนมทจะกลาวซำาขอมลทมการจดเตรยมไว ใหพวกเขา หรอทชนำาโดยผถาม

3.34 ผพพากษาและอยการตองรบรดวยวาการทรมานรางกายและจตใจและรปแบบอนๆของการปฏบตท

เลวรายนนอาจมการกระทำาภายในบรบทของสงคม วฒนธรรม และการเมองเฉพาะบางแหง ซงพยานบคคลรสก

ยากทจะอธบายใหศาลเขาใจ การกระทำาทอาจดเหมอนวาเปนเรองเลกนอยหรอไมเปนอนตรายในบรบทหนงอาจ

เปนการลดคณคาหรอการสรางความบอบชำาในบรบทอน ความเหนทอาจดเหมอนยาก สามารถเขาใจไดโดย

งายเมอถกกลาวซำา อาจเปนการถตงใจทจะใหเปนการขมขกลายๆ ในการกลาวครงแรก นอาจเปนเพราะความ

ออนไหวในบางวฒนธรรมหรออาจเปนสงตองหาม เชน “เกยรตยศ” และ “ความอาย” นอาจเปนความเชอของ

กลมสงคมและการเมองบางกลมดวยวาเจาหนาทตำารวจมพฤตกรรมททำาอยเปนปกตในแนวทบคคลอนรสกวายาก

มากทจะเขาใจ ตวอยางเชน การคกคามท ไมเปดเผยทกระทำาตอพยานบคคลหรอสมาชกในครอบครวของเขา

หรอเธออาจกระทำาโดยเจาหนาทตำารวจซงพยานบคคลรสกเปนการยากทจะอธบายใหศาลฟง ผพพากษาตอง

กระตนใหมการพดเรองเชนนออกมา ถาทนายความไมสามารถทำาได ในระหวางทพวกเขาถามความพยาน

ก�รตรวจสอบพย�นบคคล

63

3.35 ในเขตอำานาจศาลหลายแหง เมอพยานโจทกมบคคลกเปนทนาสงสย เปนหนาทของผพพากษาทตอง

เปดเผยเรองนตอฝายจำาเลย ในบางประเทศ หนวยงานทบงคบใชกฎหมายอาจถกกำาหนดใหเปดเผยบนทก

ประวตอาชญากรรมหรอประวตความผดทางวนยของเจาหนาท เพอวาฝายจำาเลยอาจใชซกคานเมอความนาเชอ

ถอของเจาหนาทเหลานเปนประเดนแหงคด เมออยในดลพนจททำาได ผพพากษาตองทำาใหเกดความแนใจวา

บนทกประวตอาชกรรรมหรอความผดทางวนยกอนหนานของเจาหนาทผบงคบใชกฎหมายทมาใชเปนพยานในการ

ดำาเนนคดนนไดถกเปดเผยตอจำาเลย การเปดเผยขอมลนจะเปนสงสำาคญอยางยงในคดทมการกลาวหาเรองการ

ทรมานหรอการปฏบตทเลวราย หากเจาหนาทนนเคยถกลงโทษทางวนยเนองจากมพฤตกรรมเชนนมากอนการ

เปดเผยนเทากบวาเปนการลดแรงกระตนททำาใหเจาหนาทปฏบตการทเลวรายเชนนนอกเพราะจะเปนการทำาลาย

คณคาของพวกเขาในฐานะพยานในคด

3.36 เมอผพพากษาสรปลงความเหนในการพจารณาคด หรอใหเหตผล เปนสงสำาคญทตองทำาใหแนใจวาได

ใหนำาหนกทเหมาะสมกบขอกลาวหาเรองการทรมานและการปฏบตทเลวรายและคำาเบกความของผรองเรยนวา

มการทรมานเกดขน ถาเปนการพจารณาคดตอหนาลกขน ตองมการอธบายอยางละเอยดวาทำาไมถงหามการ

ทรมานและการปฏบตทเลวรายทกรปแบบ โดยไมคำานงถงลกษณะนสยของบคคลทกลาวอางวาถกกระทำาทรมาน

หรอคดอาชญากรรมทเขาตกเปนผตองสงสยวากระทำาความผด นจะเปนสงสำาคญโดยเฉพาะอยางยงในคดท

บคคลทเปนผกลาวหาวามการทรมานมความแตกตางทางเผาพนธ เพศ วถทางเพศ หรอเชอชาต มความเชอ

ทางการเมองหรอศาสนา หรอมภมหลงทางสงคม วฒนธรรม หรอชาตพนธทแตกตางจากสมาชกสวนใหญของ

คณะลกขน การอธบายเหตผลวาทำาไมการทรมานและการปฏบตทเลวรายจงเปนสงตองหามใหแกลกขนมความ

สำาคญเปนอยางมากหากผทกลาวหาวาถกทรมานนนเปนผตองหาในคดอาชญารายแรงหรอกออาชญากรรมท

นาสะพงกลวบางประเภท

3.37 ในบางสงคมทกลมทางสงคมบางกลมถกมองโดยในเชงลบ หรอสมาชกของกลมมกถกมองโยงกบ

อาชญากรรมบางประเภทเปนการเฉพาะ คณะลกขนตองขจดอคตทจะนำาไปสขอสรปวาบคคลทตกเปนเหยอของ

การทรมาน “สมควร” แกการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายรปแบบอนๆ ทบคคลนนกลาวหาวาตนถกกระทำา ใน

ทำานองเดยวกนเมอหลกฐานอนในทางพจารณาช ใหเหนถงความผดของจำาเลย คณะลกขนตองตอตานกบอคตใน

การมองขอกลาวหาเรองการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายรปแบบอนๆ ทวาเปนเพยงเรองท ไมรายแรงมากนก

หรอสรปวาเจาหนาทตำารวจเพยงแตพยายามทจะ “ปรบปรง” คดของพวกเขาเทานน ในการใหแนวทางเกยวกบ

กฎหมายลกขน ผพพากษาตองชเสมอถงการไมสามารถยอมรบไดอยางสนเชงของการทรมานและการปฏบตท

เลวรายรปแบบอนๆ ในทกๆ สถานการณ

3.38 อยางไรกตาม ผพพากษาตองชแนะลกขนดวยเพอใหมการใหนำาหนกอยางเหมาะสมกบปจจยทาง

“วฒนธรรม” เมอใช “สามญสำานก” ของพวกเขาตอขอกลาวหาเชนน ขณะท ไมใชทศนคตทเปนอคตกบกลมเฉพาะ

ตางๆ หรอขอสรปโดยสญชาตญานวาหลกฐานของบางคนนาเชอถอมากกวาคนอนๆ คณะลกขนควรไดรบการ

ชแนะในเรองความพยายามทจะเขาใจผลกระทบวาการปฏบตทเลวรายตอรางกายและจตใจในรปแบบตางๆ นน

อาจเกดขนไดกบเหยอทมภมหลงทแตกตางจากพวกเขา

64

3.39 ในบางโอกาสผพพากษาตองตดสนในเรองการสงตวหรอสงบคคลกลบไปอย ในสถานการณทมความเสยง

อยางแทจรงตอการถกกระทำาทรมาน ตวอยางเชน กรณนอาจเกดขนเพราะการรองขอใหสงผรายขามแดน หรอ

การรองขอใหตดสนคดเรองการเนรเทศ

3.40 สทธของบคคลทจะไมถกสงไปยงประเทศทมเหตททำาใหเชอไดวามความเสยงอยางแทจรงทจะถก

ทรมานหรอลงโทษหรอไดรบการปฏบตท โหดราย ไรมนษยธรรมหรอทยำายศกดศรนน ไดบญญตไวอยางชดเจน

ในกฎหมายสทธมนษยชน สทธน ใชสำาหรบบคคลทกคนและตลอดเวลา สทธน ไดรบการรบรองในฐานะทเปน

รปแบบหนงของสทธทจะไดรบการคมครองจากการถกกระทำาทรมานและการปฏบตทเลวรายรปแบบอนทตอง

หาม ภายใตกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง พ.ศ.2509 (ค.ศ.1966) อนสญญา

ยโรปวาดวยสทธมนษยชน พ.ศ.2493 (ค.ศ.1950) อนสญญาอเมรกาวาดวยสทธมนษยชน พ.ศ.2521 (ค.ศ.1978)

กฎบตรอฟรกนวาดวยสทธมนษยชนและสทธของประชาชน พ.ศ.2524 (ค.ศ.1981) อนสญญาสหประชาชาตวา

ดวยการตอตานการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนท โหดราย ไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศร พ.ศ.

2527 (ค.ศ.1984) และอนสญญายโรปเพอปองกนการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษท ไรมนษยธรรมและ

ยำายศกดศร พ.ศ.2530 (ค.ศ.1987)

3.41 ทงคณะกรรมการสทธมนษยชนและศาลยโรประบวา การสงบคคลไปส “ความเสยงทแทจรง” ทจะ

ตองเผชญกบการปฏบตท ไรมนษยธรรมหรอยำายศกดศรนนเปนการละเมดสทธของพวกเขาในอนทจะไดรบการ

คมครองจากการกระทำาตางๆ เชนนน17 คณะกรรมการสทธมนษยชนระบวา “รฐภาคตองไมสงบคคลใดไปส

อนตรายจากการทรมานหรอการปฏบตหรอการลงโทษท โหดราย ไรมนษยธรรมหรอยำายศกดศร เมอกลบไปยง

17 คดระหวาง Soering v UK 1989 ศาลสทธมนษยชนแหงยโรป Series A, No. 161. โปรดดคดระหวาง Cruz Varas v

Sweden 1991 ศาลสทธมนษยชนแหงยโรป Series A no.201, คดระหวาง Vilvarajah v UK, 1991 ศาลสทธมนษยชนแหง

ยโรป Series A, No. 215, คดระหวาง H.L.R. v France 1997 ศาลสทธมนษยชนแหงยโรป Series A, คดระหวาง D v

UK 1997 ตดสนเมอ 2 พฤษภาคม, คดระหวาง Jabari v UK 2000 ตดสนเมอ 11 พฤศจกายน UN Human Rights Commit-

tee decision on the communication Ng v Canada, (469/1991), รายงานคณะกรรมการสทธมนษยชน, Vol II, GAOR, การ

ประชมครงท 49, Supplement No. 40 (1994), Annex IX CC; และคณะกรรมการสทธมนษยชน, ขอเสนอแนะทวไป ขอ 2,

Reporting guidelines (Thirteenth session, 1981), การรวบรวมขอเสนอแนะทวไปและขอแนะนำาทวไปลงมตรบรองโดย Human

Rights Treaty Bodies, U.N.Doc. HRI\GEN\1\Rev.1 at 3 (1994) ยอหนา 3

หน�ท ในก�รปองกนคดทมก�รขบใหออกจ�กประเทศ

65

ประเทศใด ดวยวธการสงผรายขามแดน การขบไล หรอ การสงตวกลบ (refoulement)18 ศาลยโรประบวาขอหาม

เดดขาดเรองการทรมานและการปฏบตทเลวรายรปแบบอนๆ ใชได โดยไมคำานงถงความประพฤตของบคคลท

จะตกเปนเหยอของการทรมาน และไมอาจลบลางไดโดยเหตผลทวาเพอผลประโยชนแหงชาตของรฐใดหรอใน

การจดการกบผตองสงสยวาเปนผกอการราย19 แมวาการคกคามดงกลาวมาจากกลมเอกชน เชน กลมตดอาวธ

ตอตานรฐบาล หรอกลมอาชญากรรม ถารฐทเกยวของไมสามารถหรอไมเตมใจทจะปกปองบคคลดงกลาวใหพน

จากการปฏบตเชนนนไดกถอเปนการละเมดสทธมนษยชน20 ในกรณทเปนขอยกเวนบางกรณ ศาลยโรปพบดวย

วาการขาดสงอำานวยความสะดวกทางการแพทยทเหมาะสมในประเทศทบคคลจะตองถกสงกลบไปนน กอาจ

ถอวาเปนการละเมดบทบญญตขอ 321 เชนกน คณะกรรมการดานการตอตานการทรมานไดเรยกรองตอรฐภาค

ของอนสญญานดวยวา ไมใหขบไลบคคลทสามารถแสดงใหเหนไดวา “มความเสยงจรง” ทจะถกกระทำาจากการ

ปฏบตดงกลาว22 คณะกรรมการฯเนนยำาวา การคมครองนตองกระทำาโดยไมมเงอนไขคอ โดยไมคำานงถงวาบคคล

ทจะถกผลกออกไปนนเปนผกออาชญากรรมและอาชญากรรมนนมความรายแรงหรอไม”23

3.42 อนสญญาวาดวยสถานะของผลภย พ.ศ.2494 (ค.ศ.1951) และพธสาร พ.ศ.2510 (ค.ศ.1967) มบทบญญต

เฉพาะสำาหรบผลภยและหลกการเหลานตองไดรบการยดถอโดยศาลของแตละประเทศดวย สวนประกอบ

ทสำาคญทสดของสถานะผลภยและผแสวงหาทพกพง คอ การคมครองมใหถกสงกลบไปยงประเทศทผลภย

มเหตผลทจะหวาดกลวตอภยประหตประหาร การคมครองนพบในหลกการของการไมสงกลบ (non-refoule-

ment) สทธของบคคลทจะไมถกสงกลบไปสประเทศทชวตหรออสรภาพของตนถกคกคาม ซงมการยอมรบอยาง

กวางขวางโดยรฐตางๆ หลกการของการไมสงกลบไดรบการบญญตไว ในกฎหมายระหวางประเทศทเกยวของกบ

ผลภย ทงในระดบสากลและระดบภมภาค

18 คณะกรรมการสทธมนษยชน, ขอเสนอแนะทวไป ขอ 20, ยอหนา 9.19 คดระหวาง Chahal v UK, ศาลสทธมนษยชนแหงยโรป (ECtHR) 1966 ตดสนเมอ 15 พฤศจกายน20 คดระหวาง Ahmed v Austria, ศาลสทธมนษยชนแหงยโรป (ECtHR), คำาพพากษา 17 ธนวาคม 1996 คดระหวาง H.L.R.

v France, ECtHR, คำาพพากษา 29 เมษายน 199721 คดระหวาง D. v UK, ศาลสทธมนษยชนแหงยโรป (ECtHR), คำาพพากษา 2 พฤษภาคม 199722 โปรดดตวอยาง: รายงานของคณะกรรมการตอตานการทรมาน, คดระหวาง Mutambo v Switzerland, (13/1993) GAOR,

49th Session Supplement No.44 (1994) Khan v Canada, (15/1994), GAOR, 50th Session, Supplement No.44

(1995).23 เรองเดยวกน

66

3.43 อนสญญาทเกยวของกบสถานะของผลภยบญญตไว ในขอ 33 (1) วา “ไมมรฐใดภายใตสนธสญญา

สามารถขบไลหรอสงกลบผลภยในลกษณะใดกตามไปสชายแดนของอาณาจกรทชวตหรออสรภาพของเขาจะถก

คกคามดวยเหตทเขามเผาพนธ ศาสนา เชอชาต เปนสมาชกของกลมทางสงคม หรอความคดเหนทางการเมอง

ใดเปนการเฉพาะ” หลกการของการไมสงกลบ (non-refoulement) เปนบญญตขนพนฐานประการหนงของ

อนสญญาวาดวยสถานะของผลภย พ.ศ.2494 (ค.ศ.1951) และมขอผกพนกรณภายใตพธสาร พ.ศ.2510 (ค.ศ.

1967) ของอนสญญาน บทบญญตในอนสญญานมความแตกตางจากบทบญญตในอนสญญาอนๆ ในแงทการ

ใชหลกการน ไมขนกบถนทอยตามกฎหมายของผลภยในเขตแดนของรฐภาค หลกการนยงใชโดยไมคำานงวาบคคล

ทเกยวของจะไดรบการรบรองสถานะผลภยอยางเปนทางการหรอไม แมสถานะนยงไมถกกำาหนด เพราะการ

ยอมรบหลกการน ในระดบสากลกำาลงไดรบการพจารณาอยางมากขนในฐานะทเปนหลกการทวไปหรอกฎหมาย

จารตประเพณระหวางประเทศ ( jus cogens) ทผกพนทกรฐใหตองยดถอปฏบตตาม ดงนน ไมมรฐบาลใดจะ

สามารถขบไลบคคลไปสสภาพการณทเสยงภยเชนนนได

67

ก�รดำ�เนนก�รสอบสวนและไตสวน

ก�รกระทำ�ต�งๆ อนเปนก�รทรม�น 4 การตอบสนองตอขอกลาวหาตางๆ เรองการทรมาน

หลกการวาดวยการสอบสวน

การดำาเนนการสมภาษณ

การสมภาษณบคคลทถกอางวาเปนเหยอของการกระทำาทรมาน

การสมภาษณบคคลทถกอางวาเปนเหยอของการทารณกรรมทางเพศ

การสมภาษณเดกและเยาวชน

การชตวพยานบคลอนๆ

ประเดนการคมครองพยาน

69

4.1 บทนสรปสวนสำาคญวาพนกงานอยการและผพพากษาควรตองดำาเนนการอยางไรในการสอบสวนและ

ไตสวนการกระทำาตางๆ อนเปนการทรมาน ซงนำาเสนอวาพนกงานอยการและผพพากษาตองตอบสนองตอขอ

กลาวหาตางๆ เกยวกบการทรมาน และรวบรวมพยานหลกฐานอยางไร บทนยงไดจดเตรยมขอแนะนำาในการ

สอบปากคำาบคคลตางๆ ทตกเปนเหยอ พยาน ผตองสงสย และการคมครองพยานในระหวางการสอบสวนและ

การพจารณาคดในศาล

4.2 ความรบผดชอบในการดำาเนนการสอบสวนและไตสวนเชนน ไดมการกำาหนดไวอยางชดเจนในกฎหมาย

ระหวางประเทศ อนสญญาตอตานการทรมาน กำาหนดใหรฐภาคทงหลายรเรมดำาเนนการสอบสวนเกยวกบการ

กระทำาทรมานขนเอง แม ในกรณทยงไมมการรองเรยนอยางเปนทางการเกดขนกตาม และใหสทธในการรองเรยน

ของบคคล โดยทขอรองเรยนของพวกเขาจะไดรบการสอบสวนและไดรบการคมครองจากการขมขคกคามใดๆ

หรอการไดรบการปฏบตทเลวราย1อนเปนผลจากการรองเรยนดงกลาว พนธกรณเดยวกนน ใชบงคบกบการปฏบต

หรอการลงโทษอนท โหดราย ไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศรอนๆ2 ดวย

4.3 คณะกรรมการสทธมนษยชนได ใหความเหนวาสทธในการรองเรยนเรองการทรมานหรอการปฏบตท

เลวรายรปแบบอนๆ นนตองไดรบการรบรองเปนกฎหมายในประเทศ ขอรองเรยนทงหลายตองไดรบการสอบสวน

โดยพลนและอยางยตธรรมโดยพนกงานเจาหนาททมความสามารถ รฐตองรบผดชอบในการดำาเนนการตอ

เหตการณดงกลาวแมวาการเขาไปเกยวของนนไดกระทำาโดยเปนการ “ยยงสงเสรม สงการ ยนยอม หรอรอยแกใจ

วากระทำาผด” ตอพวกเขากตาม3 ศาลสทธมนษยชนแหงยโรปถอวารฐมพนธกรณในการสอบสวน “ขอกลาวอางท

ถกเถยงกนได” ทงหมดในเรองการทรมาน และเรองนเปนเรองสทธทจะไดรบการเยยวยาอยางมประสทธผลและ

สทธทจะไดรบการคมครองจากกระกระทำาตางๆ ทเปนการทรมาน4 ศาลระบวา “เมอใดกตามทบคคลถกตำารวจ

1 ขอ 12 และ ขอ 13, อนสญญาตอตานการทรมาน และการปฏบตหรอการลงโทษอนท โหดราย ไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศร2 ขอ 16 เรองเดยวกน3 ขอเสนอแนะทวไปท 20 ของคณะกรรมการสทธมนษยชน ยอหนา 13 และ 144 คดระหวาง Assenov กบพวก และ Bulgaria ECtHR, ตดสนเมอวนท 28 ตลาคม 1998 คดระหวาง Aksoy v Turkey

ECtHR, ตดสนเมอวนท 18 ธนวาคม พ.ศ.1996

ก�รดำ�เนนก�รสอบสวนและไตสวน

ก�รกระทำ�ต�งๆ อนเปนก�รทรม�น 4

70

นำาตวไปไว ในหองขง ในสภาพทมสขภาพด แตกลบพบวามการบาดเจบเมอไดรบการปลอยตว เปนความรบผดชอบ

ของรฐทจะตองมคำาอธบายทมเหตผลในเรองสาเหตของการบาดเจบนน5 เมอใดมบคคลกลาวอางวาไดรบการ

ปฏบตทเลวรายอยางรนแรงโดยเจาหนาทของรฐ เจาพนกงานจำาเปนตองดำาเนนการสอบสวนอยางเปนทางการ

มประสทธภาพ และเปนอสระ รวมถงนำาคำาใหการของพยาน และการรวบรวมหลกฐานทางนตวทยาศาสตร ท

สามารถนำาไปสการชตวและลงโทษผรบผดชอบได6 ศาลตงขอสงเกตวาหากปราศจากซงหนาท ในการสอบสวน

เสยแลว” ขอหามทางกฎหมายเรองการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนท โหดรายและไรมนษยธรรม

และทยำายศกดศรความเปนมนษยนน แมจะมความสำาคญอยางมาก แตในทางปฏบตกจะไรประสทธผล และม

ความเปนไปได ในบางกรณทเจาหนารฐจะละเมดสทธของผทอย ในการควบคมของตนไดโดยไมตองรบโทษ7 ศาล

สทธมนษยชนแหงทวปอเมรกามขอสงเกตคลายกนวาความลมเหลวในการดำาเนนการสอบสวนการกระทำาทรมาน

เปนการละเมดสทธทจะไดรบการคมครองใหพนจากการทรมานและการปฏบตท ไรมนษยธรรม8

4.4 ผรายงานพเศษแหงสหประชาชาตดานการทรมานระบวา “เมอผถกคมขง หรอญาต หรอทนายความได

ยนคำารองเรยนเกยวกบการทรมาน ตองมการไตสวนเสมอ... คำารองเรยนเกยวกบการทรมานตองไดรบการตอบ

สนองโดยทนททนใด และตองมการสอบสวนโดยเจาพนกงานทเปนอสระ ไมมความสมพนธ ใดกบคดทบคคลอาง

วาตกเปนเหยอของการทรมานกำาลงถกสอบสวนหรอฟองรองอย9

5 คดระหวาง Ribitsch v Austria, ECtHR, ตดสนเมอวนท 4 ธนวาคม พ.ศ.2539 (1995) คดระหวาง Aksoy v Turkey EC-

tHR, ตดสนเมอวนท 18 ธนวาคม 1996 คดระหวาง Assenov and others v Bulgaria ECtHR, วนท 28 ตลาคม พ.ศ.2541

(1998), คดระหวาง Kurt v Turkey ECtHR, คำาพพากษา ณ วนท 25 พฤษภาคม พ.ศ.2541 (1998), คดระหวาง Çakici v

Turkey, ECtHR ตดสนเมอวนท 8 กรกฎาคม 1999, คดระหวาง Akdeniz and others v Turkey, ECtHR ตดสนเมอวนท 31

พฤษภาคม 20016 ทเดยวกน โปรดด คดระหวาง Sevtap Veznedaroglu v Turkey, ECtHR, ตดสนเมอวนท 11 เมษายน พ.ศ.2543 (2000) คด

ระหวาง Kelly and Others v UK, ECtHR, ตดสนเมอวนท 4 พฤษภาคม 20017 ทเดยวกน โปรดด คดระหวาง Selmouni v France, ECtHR ตดสนเมอวนท 28 กรกฎาคม 19998 คดระหวาง Velásquez Rodríguez Case, ตดสนเมอวนท 29 กรกฎาคม 1988 ศาลสทธมนษยชนแหงทวปอเมรกา Series

C, No. 4.9 รายงานของผรายงานพเศษแหงสหประชาชาตดานการทรมาน UN Doc.A/56/156, กรกฎาคม 2001, ยอหนา 39(d).

71

Case No. 0002.00.049085 9-00, Vara 19, Forum Criminal de

São Paulo, 15 August 2002 (Brazil)

เมอวนท 10 มกราคม พ.ศ.2545 ชายสองคนถกจบกมและถกกลาวหาวามอาวธผดกฎหมายใน

ครอบครอง พวกเขาถกนำาตวไปท Jardim Ranieri ฐานปฏบตการแหงใหมของตำารวจ ทหารทตงอยทาง

ตอนใตของเมอง São Paulo พวกเขาถกซกถามเกยวกบเหตการณปลนทรพยเหตการณหนงทมพนกงานรกษา

ความปลอดภยถกฆาตาย

พนกงานรกษาความปลอดภยคนดงกลาวเปนเจาหนาทตำารวจททำางานพเศษนอกเวลาใหกบบรษท

เอกชนแหงหนง เจาหนาทตำารวจททำาหนาทพนกงานสอบสวนไดรบขอมลวาชายสองคนทถกจบกมนนพวพนใน

เหตการณปลนดงกลาว พวกเขาดำาเนนการสอบปากคำาชายทงสองคนเพอทจะใหรบสารภาพวากระทำาความ

ผด หรอใหไดชอของผทเกยวของกบการฆาตกรรมเพอนตำารวจของพวกเขา

ชายทงสองคนอางวาพวกเขาถกทรมานซำาแลวซำาเลาระหวางทถกควบคมตวอยท Jardim Ranieri

พวกเขากลาววาพวกเขาถกตอย เตะ และถกเอาถงพลาสตกมาคลมศรษะเพอใหขาดอากาศหายใจ ชายคนหนง

ถกชอตดวยไฟฟาโดยวธการเอาลวดไฟฟามาพนทนวมอของเขา เปนผลใหเขาตองสญเสยนวนนไป รายงาน

ทางการแพทยระบวาบาดแผลทงหมดของชายทงสองคนนสอดคลองกบสภาพเหตการณทพวกเขาถกทรมาน

ผลของการถกทรมานนทำาใหชายทงสองคนใหการพาดพงถงชายอกคนหนงทมฉายาวา ‘Pezinho’ วา

มสวนเกยวของในเหตการณปลนทมพนกงานรกษาความปลอดภยถกสงหาร ‘Pezinho’ ถกนำาตวมาทสถาน

ตำารวจใน Jardim Ranieri โดยไมมการแจงอยางเปนทางการวาเขาถกจบกม ในการน เขาไดพาดพงถงชายอก

คนหนงทมฉายาวา ‘Alemão’ ซงถกอางวาเปนผทำาการสงหาร ในเวลาตอมา ‘Alemão’ ถกเจาหนาทตำารวจยง

เสยชวต ขณะทตอสขดขวางการจบกม

ขอเทจจรงของคดน ไดรบเปดเผยเมอผวาการเมอง São Paulo ไดรบเชญใหมาทำาพธเปดสถานตำารวจ

แหงใหมท Jardim Ranieri เมอไดยนขาวลอเกยวกบเหตการณทเกดขนดงกลาว ผวาการฯสงใหมการสอบสวน

อยางเตมทซงสงผลใหมการฟองคดอาญาเจาหนาทตำารวจทรบผดชอบเรองการทรมานดงกลาว

เจาหนาทตำารวจสองนายถกพพากษาลงโทษจำาคกแปดปและเกาปตามลำาดบโทษฐานกระทำาการ

ทรมาน ผบงคบการสถานตำารวจถกพพากษาลงโทษจำาคกสองปฐานบกพรองในการปองกนหรอสอบสวน

อาชญากรรมน ผพพากษามความเหนวาผบงคบการสถานตำารวจบกพรองในหนาท ในการทจะสอบสวนการ

กระทำาของผ ใตบงคบบญชาทงๆ ทมความผดปกตมากมายเกยวของในคดนซงเขาตองรบร เจาหนาทตำารวจทง

สองนายทถกพพากษาลงโทษวากระทำาการทรมานยงถกสงหามไมใหปฏบตหนาทเกยวของกบงานสาธารณะ

อกระยะเวลาหนงภายหลงทพนโทษแลว

72

4.5 เมอผถกคมขง หรอญาต หรอทนายความ ยนคำารองเรยนเรองการทรมาน ตองมการดำาเนนการไตสวน

โดยพลน ในทกคดทมการเสยชวตเกดขนในทคมขงหรอภายหลงจากไดรบการปลอยตวไมนาน การไตสวนตอง

กระทำาโดยเจาหนาทฝายตลาการ หรอเจาหนาททมความเปนธรรมอนๆ

4.6 กระบวนการในการรบขอรองเรยนตองดำาเนนการอยางตรงไปตรงมา และเปนความลบในขนตน กลไก

ตางๆ ทมอยสำาหรบการรองเรยนตองไดรบการเผยแพรอยางกวางขวางและประชาชนไดรบการสนบสนนให

รายงานเกยวกบการกระทำาตางๆ ทเปนการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายรปแบบอนๆ หากจำาเปนทตองกรอก

แบบฟอรมในการรองเรยน ตองมการจดเตรยมแบบฟอรมน ไว ใหพรอมทจะแจกจายและใชภาษาธรรมดาแบบ

งายๆ เหมอนท ใชพดคยกนโดยทวไป ขอรองเรยนหากเปนไปไดควรถกสงไปในซองปดผนกซงเจาหนาทเรอนจำา

ทมหนาทนำาซองน ไปไมสามารถเปดอานได ผรองเรยนตองไดรบทราบถงการรบคำารองนนโดยทนท ในคดทเปน

เหตการณปจจบน และบคคลตกอยในความเสยง ตองไดรบการดำาเนนการโดยทนใด ทกคดตองมการจำากดกรอบ

เวลาทแนนอน หรอเปาหมายสำาหรบการสอบสวนและคำาตอบตอคำารองเรยน ผตกเปนเหยอของการทรมานและ

ทนายความของพวกเขา ตองสามารถเขาถงขอมลเกยวกบการสอบสวนได

4.7 บคคลทตกเปนเหยอและพยานตองไดรบการคมครองดวย ทงในระหวางและภายหลงการสอบสวน หาก

การสอบสวนพบวามเจาหนาททมสวนพวพนกบการกระทำาทรมาน ไมวาจะโดยทางตรงหรอทางออม ตองถกยาย

ใหพนจากทกตำาแหนงบงคบบญชาหรอตำาแหนงทมอำานาจตอผรองเรยน พยานและครอบครวของพวกเขา รวมทง

ผทกำาลงทำาหนาทสอบสวน เวนแตวาขอกลาวหานนมหลกฐานออนอยางชดแจง เจาพนกงานของรฐทเกยวของ

ตองถกพกงานจนกวาจะมผลของการสอบสวนหรอกระบวนพจารณาตามกฎหมายหรอการดำาเนนการทาง

วนย ในคดทผตองขงอยนนมความเสยง พวกเขาตองไดรบการยายไปทคมขงแหงอนทมมาตรการพเศษในการ

ดแลความปลอดภยของพวกเขา บคคลทเปนเหยอและพยานของการกระทำาทรมานตองถกนำาเขามาในโครงการ

คมครองพยาน โครงการฯ ตองเปดสำาหรบทกคนทตกเปนเหยอและพยานของการกระทำาทรมาน โดยไมคำานงวา

พวกเขาจะตองคำาพพากษาวากระทำาความผดในคดอาญาอนหรอไมกตาม

ก�รตอบสนองตอขอกล�วห�ต�งๆ เรองก�รทรม�น

หลกก�รว�ดวยก�รสอบสวน

4.8 การไตสวนและการสอบสวนอาจกระทำาโดยพนกงานอยการ ผพพากษาศาลแขวง (Magistrate) และ

ผพพากษา สถาบนสทธมนษยชนแหงชาต (เชน ผตรวจการแผนดน และคณะกรรมการสทธมนษยชนในบาง

ประเทศ) หรอ ผตรวจการตามทมกำาหนดไว ในระบบกฎหมายของประเทศนน บางประเทศอาจพฒนาจดตงหนวย

งานพเศษคอ “สำานกสอบสวนการทรมาน” ไวภายใตสถาบนบางแหงเปนการเฉพาะ เชน สำานกงานอยการสงสด

4.9 การไตสวนอาจเปนรปแบบการสอบสวนภายในโดยเจาหนาทตำารวจ หรอหนวยงานอนๆ ทมหนาทบงคบ

ใชกฎหมายเพอการลงโทษทางวนยหรอสงเรองตอใหจาหนาททมอำานาจในการฟองคด การไตสวนคดโดยศาล

หรอการไตสวนการตายโดยศาล คณะกรรมาธการฝายตลาการท ไตสวนการละเมดในบางรปแบบเปนการเฉพาะ

บางกรณหรอในคดสำาคญๆ คณะผเชยวชาญพเศษทรบผดชอบโดยตรงในการสอบสวนขอรองเรยนเกยวกบการใช

อำานาจโดยมชอบของเจาหนาทตำารวจ หรอรบผดชอบการสอบสวนภายในตางๆ หากการสอบสวนพบหลกฐานท

มมลความผดทางอาญา จะตองมการสอบสวนทางอาญาตามมาเสมอ

4.10 พนกงานอยการและผพพากษาทเกยวของกบการดำาเนนการสอบสวน หากเปนไปไดตองทำาใหเกดการ

เคารพตอหลกการ ดงตอไปน:

· การสอบสวนตองกระทำาโดยผเชยวชาญทมคณวฒ มความสามารถและมความเทยงธรรม ซงเปนอสระ

จากผตองสงสยวากระทำาการทรมาน และหนวยงานทผเชยวชาญนนสงกดอย

· ผสอบสวนตองสามารถเขาถงขอมลทกเรองทจำาเปน ไดรบงบประมาณ และเครองมออำานวยความ

สะดวกทางเทคนคตางๆ ในการดำาเนนการสอบสวนขอรองเรยนอยางเตมท

· ผสอบสวนตองไมถกกดกนในการเขาถงสถานทคมขง เอกสาร และบคคลตางๆ หนวยงานดานการ

สอบสวนตองไดรบอำานาจในการออกหมายเรยกพยาน การนำาสบพยานหลกฐาน และอายดคำาสงปฏบต

การทงปวงทเกยวเนองและสำานวนคดทเกยวของผลการสอบสวนทงหมดตองเผยแพรตอสาธารณะ

4.11 แมผลการสอบสวนไมสอดคลองตอขอรองเรยนเกยวกบการทรมานหรอการปฏบตทเลวราย แตเปนเรอง

สำาคญทจะทำาใหเกดความแนใจวาการสอบสวนดงกลาวไดดำาเนนการอยางถกตองและสามารถแสดงใหปรากฎวา

ไดมการดำาเนนการอยางถกตอง ผรองเรยนตองไดรบทราบเหตผลในการวนจฉยเปนลายลกษณอกษร นบแตการ

เรมตนสอบพยานไปจนถงผลการสบคน ทนทเมอการสอบสวนเสรจสน ซงตองแสดงใหเหนวาเปนการสอบสวน

อยางจรงจง ไมเอนเอยง และรวดเรว และทำาไมถงมขอสรปเชนนน การดำาเนนการสอบสวนแตละคดตองมการ

พจารณาทบทวนอยเสมอและผลการสอบสวนนนตองไดรบการบนทกไวดวย เพอสามารถช ใหเหนถงการปฏบตท

ดทสดและ “บทเรยนตางๆ” จะสามารถชวยพฒนาคณภาพของการสอบสวนในอนาคต

4.12 การสอบสวนตองทำาใหเกดความชดเจนในขอเทจจรงเกยวกบขอกลาวหาเรองการทรมาน ชชดถงรปแบบ

ตางๆ ทสมพนธกบการปฏบตเหลานและมาตรการแนะนำาทจำาเปนตอการปองกนไมใหเกดขนอก การสอบสวน

ตองไมเพยงแตมงระบตวผรบผดชอบตอการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายเทานน แตตองระบตวผรบผดชอบตอ

การควบคมดแลผตองขงขณะทเกดเหตการณ เชนเดยวกบการระบตวผรบผดชอบตอการควบคมดแลและบรหาร

จดการเจาหนาทเหลานดวย และอาจระบถงรปแบบใดกตามทถกกลาวหาวาเปนการกระทำาการทรมานหรอการ

ปฏบตทเลวรายทมกเกดขนซำาๆ ดวย

4.13 วตถประสงคของการสอบสวนเชนนเพอทจะเปดเผยความจรงเกยวกบขอกลาวหา หากขอกลาวหานนมมล

ในการสอบสวนดงกลาวตองมการรวบรวมหลกฐานสำาหรบวตถประสงคทแตกตางกนชดเจน 3 ประการ ดงน:

· การลงโทษทางวนยกบผรบผดชอบเหลานน

· การดำาเนนคดอาญากบผรบผดชอบเหลานน

· การจายคาสนไหมทดแทนใหกบผตกเปนเหยอ การชดใชคาเสยหายทางแพงอยางเตมท และการ

ชดเชยจากรฐ

73

74

4.14 มาตรฐานในการพสจนอาจแตกตางกนไปในแตละขอทระบเบองตน และแม ในขอทมการดำาเนนการอยาง

รวดเรว อาจใชระยะเวลามากในขนตอนตางๆ ของการสอบสวน จงเปนเรองสำาคญอยางยงทหลกฐานตางๆ ท

มการรวบรวมนนตองมคณภาพพอเพยงทจะนำามาใชสำาหรบวตถประสงคทงหมดทกลาวไวขางตน และสามารถ

นำามาใชสนบสนนหรอหกลางขอกลาวหาตามทมาตรฐานกำาหนด

4.15 หนงในหลกเกณฑทสำาคญทสดของการสอบสวนในคดทมความเปนไปไดวามการกระทำาทรมานหรอการ

ปฏบตทเลวรายรปแบบอน คอการทำาบนทกอยางเปนระบบวาทำาไมจงตองมการดำาเนนการสบสวนในหลากหลาย

แนวทาง หรอทำาไมถงไมมการดำาเนนการ ตองมการบนทกรายละเอยดของการตดสนใจและเหตผลในการตดสน

ใจแตละเรอง การกระทำาทกเรองทมการดำาเนนการและขอมลท ไดรบตองถกบนทกไวอยางเทยงตรงดวยและถก

เกบรกษาไวเพอใช ในศาลหรอศาลชำานญพเศษตอไป

4.16 ตอไปนเปนรายการตรวจสอบเบองตนสำาหรบการสอบสวน:

· เหตการณทงหมดตองถกสอบสวนในฐานะทอาจเปนอาชญกรรมเกยวกบการกระทำาทรมานหรอการ

ปฏบตทเลวรายจนกระทงมการพสจนแลววาไมใช

· การสอบสวนตองมการวางแผนและวางโครงสรางเพอใหเกดความแนใจวาขอมลทงหมดท ไดรบมานน

ถกนำามาใชและมการดำาเนนการการไตสวนอยางเรงดวนเพอทจะพสจนขอเทจจรงอยางรวดเรวและถกตอง

· พฤตการณแวดลอมตางๆ ตองถกสอบสวนโดยตลอดและอยางเทยงธรรม ขอมลทงหมดตองถกบนทก

และจดทำาเปนเอกสารเพอใหเกดความแนใจสามารถนำาเสนอพยานหลกฐานทมระดบคณภาพสงสดตอศาล

หรอศาลชำานญพเศษได

· ทกฝายตองไดรบการจดเตรยมขอมลให ในระดบทเหมาะสม ในขณะทการปกปองขอมลตองทำาโดยไม

ขดขวางความคบหนาของการสอบสวน

· บคคลทตกเปนเหยอและพยานตองไดรบการคมครองอยางเหมาะสมระหวางการสอบสวนและควรตอง

มความพยายามทกอยางเพอใหเกดความมนใจวาผทถกหาวากระทำาทรมานหรอปฏบตทเลวรายนนจะไม

สามารถขดขวางหรอลมลางการไตสวนได

· บคคลทตกเปนเหยอของการกระทำาทรมานหรอการปฏบตทเลวรายตองไดรบการดแลดวยความเอาใจใส

ตลอดเวลา พรอมกบไดรบการสนบสนนทเหมาะสม การดแลตองทำาโดยไมเปนการตอกยำาอาการรวดราว

ทางจตใจของพวกเขาในระหวางการสอบสวน

· หากการกระทำาการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายสงผลใหเกดการเสยชวต ตองมการดแลในลกษณะ

คลายคลงกนนตอญาต คสมรส และญาตทสนททสด

· การสอบสวนตองคำานงถงอยางเตมทตอทกกรณทเกยวของกบบคคลทอย ในฐานะเปนคนชายขอบ

· การสอบสวนตองมความละเอยดออนกบปจจยตางๆ เชน เผาพนธ เพศ วถทางเพศ และเชอชาต ความ

เชอทางการเมองหรอศาสนาและภมหลงทางสงคม วฒนธรรม หรอชาตพนธของบคคลทถกอางวาตกเปน

เหยอ หรอผกระทำาผด

75

4.17 การสอบสวนการกระทำาทรมานตองยดหลกการเดยวกบการสอบสวนคดอาชญกรรมรายแรงอนๆ ความ

แตกตางทสำาคญทสดคออาชญากรรมทตองสงสยนอาจกระทำาโดยผบงคบใชกฎหมาย หรอเจาหนาทรฐหนวยอน

ซงทำาใหการจดการยากมากกวาคดอาชญกรรมรปแบบอนๆ อาชญากรรมทเปนการกระทำาทรมานนนมกถกกระทำา

ขนในสถานทลบตา ไมมพยานบคคลท ไมเกยวของ พยานหลกฐานอาจถกทำาลายหรอปกปด และอาจมวฒนธรรม

แหงความเงยบทสรางขนโดยเจาหนาททบงคบใชกฎหมายหรอเจาหนาทผ ไดรบการสงสย ผตกเปนเหยอและ

พยานบคคลอาจไดรบการขมขจนไมใหพด

4.18 การสอบสวนเปนเรองของการรวมรวมเพอใหไดรบ การบนทก การกลนกรอง และการตความพยาน

หลกฐาน เปนหนาทของผสอบสวนในการรวบรวม การรกษา และการจดทำาขอมลน เพอทศาลจะไดชงนำาหนก

คณคาของพยานเหลาน ในการสอบสวนทกเรองนน เปนเรองสำาคญอยางยงทตอง:

· ช ใหเหน “สถานทเกดอาชญากรรม”,

· คมครอง “สถานททเกดอาชญากรรม”,

· คมกน “สถานททเกดอาชญากรรม”

การกระทำาทรมานทงหมดนนเกดขนในสถานททบคคลถกควบคมตวไว ในทคมขงบางประเภท ดงนน การรกษา

พยานหลกฐานทางกายภาพ หรอการไมถกจำากดในการเขาถงสถานทเกดอาชญกรรมนนอาจทำาไดยาก พนกงาน

ททำาการสอบสวนตองไดรบอำานาจในการเขาถงสถานท ใดหรอบรเวณสถานท และสามารถคมกนสถานทและ

บรเวณทมการกลาวหาวามการกระทำาการทรมานเกดขนได มฉะนนการสอบสวนมความเสยงตอการตอง

ประนประนอมยอมรบกบการเคลอนยายหลกฐานตางๆ การทำาลายพยานหลกฐาน การทพยานหลกฐานสญหาย

หรอมพยานหลกฐานอนๆ ถกเพมเตมเขามา

4.19 พนกงานสอบสวนตองบนทกลำาดบของการคมขงทเกยวของกบการเปดเผยและการเกบรกษาพยาน

หลกฐานทางกายภาพเพอทจะใชพยานหลกฐานน ในการดำาเนนกระบวนการทางกฎหมายในอนาคต รวมถงการ

ดำาเนนคดอาญาทอาจสามารถทำาได พนกงานททำาการสอบสวนตองสบหาองคประกอบตางๆทงทปรากฎและไม

ปรากฎ ทสนบสนนหรอหกลางขอกลาวหานน และพยานหลกฐานใดทเกยวกบแบบแผนของการปฏบตเชนน

4.20 พนกงานททำาการสอบสวนตองปฏบตตามระเบยบและกฎหมายของประเทศ รวมถงขอสนนษฐานวา

ทกคนเปนผบรสทธ และการแจงคำาเตอนตางๆ แกบคคลทกำาลงถกสอบสวนตามทกฎหมายกำาหนด ผททำาการ

สอบสวนตองเปดใจกวาง อดกลน รบฟงสงท ไดรบการบอกเลา และมไหวพรบ และมความละเอยดออน โดย

เฉพาะอยางยงเมอสอบสวนบคคลทเปนเหยอของการทรมาน

4.21 ตอไปนเปนรายการตรวจสอบเบองตนสำาหรบการสอบสวน “สถานททเกดอาชญกรรม” ของการกระทำา

ทรมาน:

· อาคารหรอพนท ใดภายใตการสอบสวนตองถกปดเพอไมใหสงทอาจเปนพยานหลกฐานสญหาย เมอม

การกำาหนดเขตพนทภายใตการสอบสวนแลว มเพยงคณะผสอบสวนและผปฏบตงานในคณะผสอบสวน

เทานนทจะไดรบอนญาตใหเขาไปในพนท ได

· พยานวตถจะตองถกรวบรวม จดเกบ บรรจ ทำาเครองหมายไวอยางถกตอง และเกบรกษาไว ในท

ปลอดภยเพอปองกนการปนเปอน การยงเหยงกบพยานหลกฐานหรอการสญหายของพยานหลกฐาน หาก

การกระทำาทรมานตามทมการกลาวหานนเพงเกดขนกอนหนาน ไมนาน ซงเปนระยะเวลาเพยงพอทพยาน

หลกฐานยงคงมความเกยวพนกนอย ตวอยางใดทพบทเปนของเหลวในรางกาย (เชน เลอด หรอ นำาอสจ)

เสนผม เสนใยและเสอผา ตองถกรวบรวม ทำาเครองหมาย และเกบรกษาไวอยางเหมาะสม

· เครองมอใดๆ ทเปนไปไดวาถกนำามาใช ในการกระทำาการทรมานตองถกนำาออกไปและถกเกบรกษาไว

· ถาเพงเกดเหตไมนานโดยยงเหนรองรอยทเกยวของปรากฏอย ตองทำาการเกบรอยนวมอใดๆ ทปรากฏ

อยและนำาไปเกบรกษาไว

· ภาพรางของบรเวณสถานทหรออาคารสถานททมการกลาวหาวามการกระทำาทรมานเกดขนนนตองทำา

อยางไดสดสวน แสดงรายละเอยดทเกยวของทงหมด เชน ตำาแหนงทตงของชนตางๆ ในอาคาร หองตางๆ

ทางเขา หนาตาง เฟอรนเจอร ภมประเทศโดยรอบ ฯลฯ

· ตองมการบนทกภาพตางๆ ณ สถานททเกดอาชญากรรมดวยกลองโพลารอยด เพอทจะสามารถทำา

เครองหมายรายละเอยดตางทเกยวของหรอทำาใหเดนชด ณ เวลาทมการตรวจสอบ

· ภาพถายตางๆ ณ สถานททเกดอาชญากรรมตองถกบนทกไวดวยกลองมาตรฐานดวย เพอทจะสามารถ

เกบรกษาฟลมไวและอดสำาเนาภาพเพอทจะนำาไปใชเปนหลกฐานในขนตอไป

· ภาพถายของบาดแผลตองบนทกไวเปนภาพส และใช ไมบรรทดและแผนภมสแสดงขนาดและความ

รนแรงของบาดแผลเหลาน

· ตองมการทำาบนทกการชตวบคคลทงหมด ณ สถานททมการกลาวอางวามการกระทำาทรมาน รวมถงชอ

เตม ทอย และหมายเลขโทรศพท หรอขอมลสำาหรบการตดตออน

· เสอผาทกชนของบคคลทกลาวอางวาถกทรมาน ตองถกนำาไปตรวจสอบในหองแลปเพอตรวจหาของเหลว

ในรางกายและพยานหลกฐานทางกายภาพอน

· เสอผาทกชนของบคคลทถกกลาวหาวารบผดชอบกบการกระทำาทรมานตองถกนำาไปตรวจสอบทาง

นตวทยาศาสตรดวย

· รายงานตางๆ ทเกยวของ บนทกหรอเอกสารตางๆตองถกเกบรกษาไวอยางปลอดภยเพอใชเปนพยาน

หลกฐานและสำาหรบการวเคราะหลายมอ

76

77

4.22 พยานหลกฐานทางการแพทยสำาคญอยางยงสำาหรบการสอบสวนการกระทำาทรมานทงหมด การกระทำา

ทรมานมกไมทงรองรอยบนรางกายหรอรอยแผลเปนไว ในทางตรงขาม ไมใชทงหมดทรองรอยบาดแผลหรอ

อาการบาดเจบของผตองขงเปนผลจากการถกกระทำาทรมาน แผลเปนหรอการบาดเจบนนอาจเปนผลจากสาเหต

อนๆ อยางไรกตาม หลกฐานทางการแพทยสามารถแสดงวาอาการบาดเจบหรอรปแบบพฤตกรรมทถกบนทกไว

ของบคคลทถกอางวาเปนเหยอของการทรมานนนสอดคลองกบการกระทำาทรมานท ไดอธบายหรอกลาวหา บอย

ครงทเจาหนาทฝายเทคนคการแพทยทมความรความเขาใจในการใชเทคโนโลยสามารถตรวจพบเนอเยอหรอ

อาการชำาของเสนประสาทซงไมอาจมองเหนไดดวยตาเปลา การชนสตรพลกศพทางการแพทย โดยผตรวจสอบ

ทมความสามารถจะสามารถตรวจพบไดแมแตรองรอยเลกนอยของอาการบาดเจบถาสามารถเขาถงบคคลทถก

กระทำาทรมานหรอไดรบการปฏบตทเลวรายนนไดตงแตชวงตนๆ

4.23 โดยทวไป การกระทำาทรมานทงบาดแผลทางจตใจไวและพยานหลกฐานนสามารถรวบรวมไดดวย อาการ

เจบปวยทางจตใจจากการถกกระทำาทรมานมกเกยวเนองกบรปแบบพฤตกรรมทเปลยนไปหรอพยานหลกฐาน

เกยวกบความเครยด ซงสามารถเกดจากหลากหลายสาเหต อยางไรกตาม การประเมนคาทางดานจตใจนนตอง

ถกตองกบสภาพอนแทจรง เมอการผสมผสานกนระหวางพยานหลกฐานทางกายภาพและทางจตใจตรงกบขอ

กลาวหา จะเปนการเสรมนำาหนกของหลกฐานทางการแพทย โดยรวม

4.24 การตรวจสอบทางการแพทยท ไดทำาทนทเมอมาถงสถานทคมขง จะเปนประโยชน โดยเฉพาะอยางยง

ทจะขอดรายงานทางการแพทยจากตรวจสอบครงแรกและครงตอๆ มา ตองสมภาษณแพทยและบคคลากร

ทางการแพทยคนอนๆ ดวย เกยวกบสภาพแวดลอมตางๆ ทพวกเขาไดทำาการตรวจสอบ ตวอยางเชน:

· พวกเขาสามารถดำาเนนการตรวจสอบอยางอสระหรอไม

· มบคคลใดปรากฎตวอยบางในระหวางทพวกเขาทำาการตรวจสอบนน

· พวกเขาไดจดทำารายการทางการแพทยหรอไม

· รายงานนนบอกอะไรบาง

· บคคลทเปนเหยอมรองรอยของการบาดเจบชดเจนหรอไม ณ เวลานน

· มความพยายามใดทจะแทรกแซงรายงานทางการแพทยหรอไม หรอแพทยตกอยภายใตภาวะกดดนให

แกไขผลการวนจฉยในทางใด หรอไม

พย�นหลกฐ�นท�งก�รแพทย

78

4.25 ในหลายประเทศ ทงการตรวจสอบทางอายรเวชและการชนสตรพลกศพทางการแพทยกระทำาโดย

บคคลากรทางการแพทยคนเดยวกน ขอยากลำาบากประการหนงของการตรวจสอบทางอายรเวชอยทความกงวล

กบการใหการรกษาอาการบอบชำาทางจตใจของผปวยมากกวา อนอาจทำาใหอาการบาดเจบนนถกอธบายโดยไมม

การใหรายละเอยดของสงทนาจะเปนสาเหตของการบาดเจบตางๆ วตถประสงคของการชนสตรพลกศพทางการ

แพทยนนเพอทจะหาสาเหตและทมาของอาการบาดเจบซงเปนงานของผเชยวชาญ การตรวจสอบโดยการชนสตร

พลกศพทางการแพทยทถกตองนนตองกระทำาในระหวางทมการสอบสวนขอกลาวหาวามการกระทำาทรมานเสมอ

รายงานของการสอบสวนนนตองทำาเปนเอกสารเรอง;

· คำาใหการทงหมดทจดทำาโดยบคคลทเกยวของซงสมพนธกบการตรวจสอบทางการแพทย (รวมทง การ

บอกเลาเกยวกบสภาพทางสขภาพของบคคลและขอกลาวหาเกยวกบการปฏบตทเลวราย)

· คำาวนจฉยทางการแพทยทงหมดทมาจากการสอบสวนบคคลทเกยวของ

· ขอสรปทชระดบความสอดคลองตรงกนระหวางขอกลาวหาตางๆและคำาวนจฉยทางการแพทยทคนพบ

4.26 เมอไดมาซงหลกฐานทางการแพทยทสมพนธกบการกระทำาทรมาน เปนสงสำาคญสำาหรบผททำาการ

สอบสวนดวยทจะแสดงใหเหนถงการยดมนอยางเตมทตอจรรยาบรรณแพทยและความลบของผปวย ประเดน

นและประเดนอนๆ ทสมพนธกบการสอบสวนและกระบวนการจดทำาเอกสารขอกลาวหาเรองการกระทำาทรมาน

ถกนำามาอภปรายในรายละเอยดอย ในพธสารอสตนบล วาดวยคมอการสอบสวนอยางมประสทธภาพและ

กระบวนการจดทำาเอกสารเกยวกบการกระทำาทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนท โหดราย ไรมนษยธรรม

หรอยำายศกดศร10

ก�รดำ�เนนก�รสมภ�ษณ

4.27 กฎทวไปสำาหรบการดำาเนนการสมภาษณบคคลทตกเปนเหยอ พยาน และผตองสงสยในระหวางทม

การสอบสวนทางอาญาหรอทางวนยนำามาใชกบการสมภาษณระหวางทมการสอบสวนการกระทำาทรมานดวย

บทบาทของการสมภาษณเพอรวบรวมหลกฐาน คอการใหไดมาซงขอมลทแมนยำาและเชอถอไดจากผตองสงสย

พยานหรอบคคลทเปนเหยอ เพอทจะคนหาขอเทจจรงเกยวกบเรองตางๆ ทอยภายใตการสอบสวน เมอมการ

ดำาเนนการสมภาษณ เปนเรองสำาคญทจะพฒนาความไววางใจ และความสมพนธแบบผเชยวชาญในวชาชพระหวาง

ผสอบปากคำากบผถกสอบ การคำานงถงสภาพแวดลอมและสถานทท ใชทำาการสอบปากคำาและทำาตามแบบแผน

และใชความอดกลน มการพจารณารายละเอยดในประเดนนอย ในพธสารอสตนบลดวย11

10 The Istanbul Protocol, Manual on the Effective Investigation and Documentation of Torture and Other Cruel, Inhu-

man or Degrading Treatment or Punishment, UN Office for the High Commissioner for Human Rights, New York

and Geneva, 2001.11 เรองเดยวกน

79

4.28 การสมภาษณสามารถเปนแหลงขอมลทมประโยชนมาก แต ไม ใชสวนเดยวของกระบวนการรวบรวม

พยานหลกฐานทงหมด และผสอบสวนตองไมองกบการสมภาษณมากเกนไป โดยเฉพาะอยางยงพวกเขาตอง

รบรถงอนตรายของการองกบคำาสารภาพมากเกนไป ตองระมดระวงเปนการเฉพาะตอการเคารพสทธตางๆ ของ

ผตองสงสย ตองไมมการสมภาษณ ใดกบบคคลทอาจจะถกฟองรองดำาเนนคดในความผดทางอาญาทเกยวของ

กบการสอบสวน ภายใตสถานการณทคำาใหการนนอาจถกตดสนตอมาวามอาจเปนทยอมรบไดโดยเดดขาด

4.29 การสมภาษณตองทำาโดย “ใจทเปดกวาง” และขอมลท ไดมานนตองถกตรวจสอบเสมอวาขดกบสงท

ผสมภาษณรบรแลวหรอไม หรอขอมลใดทสามารถพสจนไดอยางมเหตผล เมอตงคำาถามกบบคคลใด ผสมภาษณ

ตองปฏบตอยางเปนธรรมในสภาพแวดลอมของแตละกรณ แตผสมภาษณไมตองถกจำากดโดยกฎตางๆ ท ใชกบ

ทนายความในศาล ผสมภาษณไมถกผกมดใหตองยอมรบคำาตอบแรกท ไดรบ และการตงคำาถามกตองไมเปน

คำาถามท ไมเปนธรรมเพยงเพราะตองการยนกรานถามแตคำาถามนน แมแตในกรณทผตองสงสยใชสทธทจะนง

เงยบ ผสมภาษณจะมสทธในการตงคำาถามและบนทกปฏกรยาตอบสนอง หรอไมตอบสนองไวเทานน

4.30 ผสมภาษณตองทำาความคนเคยกบความเชอทางวฒนธรรมและศาสนาของผถกสมภาษณดวย ความ

คนเคยนอาจปองกนมใหมการตงสมมตฐานคลาดเคลอนทตงอยบนฐานของพฤตกรรมสวนบคคล ผสมภาษณตอง

ระมดระวงดวยทจะไมตงสมมตฐานทยดโยงกบภมหลงทางวฒนธรรมของตวเอง บคคลทออนแอไรอำานาจ ไมวา

จะเปนบคคลทเปนเหยอ พยาน หรอผตองสงสยตองไดรบการปฏบตอยางใหความใสใจพเศษตลอดเวลา และกฎ

ระเบยบทกำาหนดไวเพอการปฏบตตอพวกเขาตองไดรบการปฏบตอยางเครงครด

4.31 ตามรายการตรวจสอบเบองตน ผสมภาษณตอง:

· ร ใหมากทสดเทาทเปนไปไดเกยวกบอาชญากรรมทกลาวหาและเหตการณแวดลอม

· รวามการจดเตรยมพยานหลกฐานใดไวแลวบาง

· รวาผสมภาษณตองการคำาอธบายอะไรบางจากผถกสมภาษณ

· ร “ประเดนทจะพสจน”สำาหรบฐานความผดทพจารณา

· ร ใหมากทสดเทาทจะมากไดเกยวกบบคคลทกำาลงถกสมภาษณ

สภาพแวดลอมของการสมภาษณตองไดรบการบนทกไวเสมอ และเนอหาของการสมภาษณ คำาถาม คำาตอบ และ

สงใดๆ ทเกดขน ตองไดรบการถายทอด หรอบนทกคำาตอคำา ณ เวลานน (เปนลายลกษณอกษร หากไมมการ

บนทกโดยอปกรณอเลคโทรนค)

80

ก�รสมภ�ษณบคคลทถกอ�งว�เปนเหยอของก�รกระทำ�ทรม�น

4.32 โดยทวไปการตงคำาถามกบบคคลทถกอางวาเปนเหยอของการกระทำาทรมานจะเปนสงสำาคญทจำาเปน

ในการสอบสวน ขณะทพยานหลกฐานหลกในหลายคดเปนคำาใหการของบคคลดงกลาวพรอมกบพยานหลกฐาน

ทางการแพทย

4.33 การสมภาษณตองกระทำาดวยกรยาทาทางทระมดระวง และควรตองยอมในบางเรองเพอเออตอสภาพ

รางกายและอารมณของผถกสมภาษณ การดแลเปนพเศษตองทำาโดยหลกเลยงไมใหกระทบความบอบชำาทาง

จตใจของผถกสมภาษณหรอใหพวกเขาตองตกอยในอนตรายมากไปกวาน การสมภาษณอาจจำาเปนตองทำาหลาย

ครงและกำาหนดชวงระยะเวลาเพราะรายละเอยดบางอยางวาเกดอะไรขนอาจไมปรากฏตราบจนผสมภาษณ

สามารถทำาใหผถกสมภาษณไววางใจ อาจเปนขอแนะนำาสำาหรบผสมภาษณ ให ใชเวลาพดคยเรองอนๆ นอกเหนอ

ไปจากขอกลาวหาเรองการปฏบตทเลวราย เพอทจะสราง “บรรยากาศแหงความไววางใจ”ซงจะทำาใหงายขนใน

การพดคยในเรองอนๆ ทละเอยดออนมากขน

4.34 จดมงหมายเบองตนของการสมภาษณ คอ การใหไดมาซงบนทกรายละเอยดเกยวกบขอเทจจรงเทาทเปน

ไปได เชน

· เกดอะไรขนบาง

· เหตการณเกดขนเมอไร

· เหตเกดท ไหน

· ใครเปนผกระทำา

· ทำาบอยแคไหน

· ทำาไมถงมการกระทำาเกดขน

· เกดผลกระทบอะไรบาง

4.35 ยงเขาถงแหลงขอมลโดยตรงมากเทาไร กยงไดรายละเอยดทสอดคลองกบเหตการณมากขน ยงทำาใหเกด

ความนาเชอถอมากขน อยางไรกตาม ควรตองยอมใหทำาบางอยางท ไมสอดคลองได ตวอยางเชน บคคลทเปน

เหยออาจถกทำาใหตกใจ สบสน หรอทกขทรมานจากความเครยดทเปนอาการบอบชำาทางจตใจทผานมา ผถก

สมภาษณอาจถกขมข ให ใหการเทจกอนหนาน เขาหรอเธออาจลงเลทจะทำาการรองเรยนจนกระทงรวาปลอดภยท

จะทำาเชนนน ความไมสอดคลองไมจำาเปนตองหมายความวาขอกลาวหาเปนความเทจ ผถกสมภาษณอาจรสก

วาบางคำาถามยากทจะเขาใจ บางครง ความไมสอดคลองเหลานสามารถแกไขไดดวยการถามคำาถามเดยวกนใน

แบบอน หรอกลบมาถามอกครงในการสมภาษณครงตอๆ ไป

81

4.36 รายการสำาหรบการสอบสวนตอไปนจดทำาขนโดยศนยสทธมนษยชน มหาวทยาลยเอสเสก (University

of Essex) เพอใช ในการจดทำาการสมภาษณบคคลทถกอางวาเปนเหยอของการทรมาน12

· สภาพแวดลอมทนำาไปสการกระทำาทรมาน รวมถง การจบกม หรอการลกพาตว และการควบคมตว ผถก

สมภาษณถกขมขคกคามกอนทจะถกจบกมหรอไม บคคลทถกจบกมถกทำาใหบาดเจบดวยวธการใดระหวาง

การถกจบกม มผเหนเหตการณการจบกมหรอไม ผถกสมภาษณไดรบการปฏบตทเลวรายกอนทจะถกนำา

ตวไปยงทคมขงหรอไม

· สถานททผถกสมภาษณถกควบคมตวไว รวมทงชอและทตงของสถานทนน

· ผถกสมภาษณถกควบคมตวไวเปนเวลานานเทาไร

· ผถกสมภาษณถกเคลอนยายจากสถานทหนงไปยงสถานทอนหรอไม ถามการเคลอนยายไปท ไหน โดย

ใคร และเมอไร ไปถงสถานทแหงใหมไดอยางไร มการใหเหตผลใดในการเคลอนยายหรอไม ถาเปนการ

เคลอนยายชวคราว ระยะเวลาสนสดลงเมอไร

· เวลาและวนท โดยประมาณของการกระทำาทรมานทถกกลาวหา รวมถงเมอเกดเหตการณครงสดทาย

· คำาอธบายรายละเอยดของบคคลทเกยวของในการจบกม การคมขง และการกระทำาทรมานตามทมการ

กลาวหา

· เนอหาทผถกสมภาษณไดรบการบอกกลาวหรอสอบถาม

· การบรรยายเกยวกบกจวตรประจำาวนโดยทวไปในสถานทคมขงและรปแบบของการกระทำาทรมานทม

การกลาวหา

· การบรรยายเกยวกบขอเทจจรงของการกระทำาทรมานทมการกลาวหา รวมถงวธการของการทรมาน

และลกษณะของอาวธหรอวตถตางๆทถกนำามาใช ในการกระทำาทรมาน

· ผถกสมภาษณถกทำารายทางเพศหรอไม

· อาการบาดเจบทางกายท ไดรบจากการถกกระทำาทรมานตามทมการกลาวหา

· รปพรรณของพยานบคคลอนทอย ในเหตการณ เชน ผตองขงทอยรวมหองขง และเจาพนกงานฝาย

พลเรอนในสถานทนน

· มเจาหนาททางการแพทยคนใดปรากฏตวในเวลาไมนาน กอน ระหวาง หรอหลงการเกดเหตการณ

กระทำาทรมานทมการกลาวหาหรอไม ถามพวกเขาไดแสดงตนหรอไม และพวกเขามบทบาทอะไร

· ผถกสมภาษณไดรบการรกษาทางการแพทย โดยทนททนใด หรอภายหลง รวมถงเมอมการการปลอยตว

หรอไม แพทยสามารถทำาการตรวจสอบอยางอสระหรอไม มบคคลใดปรากฏตวในระหวางทมการตรวจสอบ

หรอไม แพทยไดจดทำารายงานทางการแพทยหรอไม รายงานนนระบอยางไร

· ผถกสมภาษณไดทำาการรองเรยนกบบคคลใดเกยวกบสงทเขาหรอเธอถกกระทำาหรอไม หรอไดเลาใหผม

อำานาจหนาทคนใดฟง หรอไม

· นบตงแตเกดเหตการณ ผถกสมภาษณไดมการตดตอใดกบเจาหนาททนำาไปคมขง (หรอเจาหนาทอนๆ

จากหนวยราชการหรอสำานกงานเดยวกน) หรอไม มการดำาเนนการสอบสวนใดหรอไม สอบสวนอะไรบาง

มการสมภาษณพยานหรอไม มการสมภาษณผถกกลาวหาวาเปนผกระทำาผดหรอไม

12 Camille Giffard, คมอการรายงานเรองการกระทำาทรมาน, ศนยสทธมนษยชน, มหาวทยาลยเอสเซกซ (University of Essex)

โดยความรวมมอของ Foreign and Commonwealth Office of the United Kingdom, 2000.

82

4.37 คำาใหการทถกนำามาใช ในการไตสวนของศาลตองจดทำาเปนคำาใหการของบรษทหนง (ขาพเจา) และ

สามารถรวมถงรายละเอยดทสำาคญเกยวกบความรสกของผตองขงในชวงระยะเวลานน หากเปนไปได ผถก

สมภาษณตองถกขอใหเลาถงประสบการณทเกดขนทกๆ วน รวมถงความรสกเคยชนตอการสมผสทตองเผชญ

ตวอยางเชน ผถกสมภาษณทราบขนาดของหองไดอยางไร มกลนเฉพาะประเภทใดทชวนใหระลกถง เจาหนาทคน

หนงมหนาตาคลายคลงกบบคคลใด (ตวอยางเชน ถาพวกเขามความคลายคลงกบบคคลทมชอเสยงทางโทรทศน

หรอบคคลทเปนทรจกกนดในสงคม) คำาถามประเภทนจะชวยเตรยมขอมลเพมเตมสำาหรบการยนยนและอาจ

ชวยชสงท ไมสอดคลองกนหรอกระตนใหผถกสมภาษณจำาสงทเกดขนกบไดมากขน ตองใหความสนใจกบความ

รสกของผถกสมภาษณมากกวาสงทมองเหน เชน อาจไดยนอะไร ไดกลนอะไร หรอสมผสอะไร สงนจะเปนเรอง

สำาคญโดยเฉพาะอยางยงถาผถกสมภาษณถกปดตาในระหวางทอย ในทคมขงหรอระหวางการสอบสวนของเจา

หนาท

4.38 ประเภทของขอมลทจำาเปนตองมการบนทกไว รวมถง

· ตำ�แหนงของหองภ�ยในหนวยง�นนน: ผถกสมภาษณตองขนหรอลงบนไดหรอไม ถามบนได มจำานวน

กขน หรอจำานวนชวงบนไดโดยคราวๆ อาจไดยนและไดกลนอะไรบางหรอไม ผถกสมภาษณไดเหนสงใด

เปนจดสงเกตใดบนเสนทางหรอไม ถาหองนนมหนาตาง สามารถมองเหนสงใดทอยภายนอกหรอไม

· หอง: หองมขนาดเทาใด ผนงหอง พนหอง เพดานหอง ประตหองทำาดวยวสดประเภทไหน รปทรงของ

หองเปนอยางไร และมสงใดผดปกต หรอเปนลกษณะเฉพาะของหองหรอไม

· บคคลทถกกกอย ในหอง: มบคคลอนถกกกตวอยในหองดวยหรอไม ถาม มจำานวนกคน และมคนใดท

อาจเปนพยานไดหรอไม พวกเขาไดสงเกตเกยวกบสขภาวะของบคคลทถกอางวาเปนเหยอหรอไม สขภาวะ

ของบคคลอนในหองเปนอยางไร

· ก�รแยกขง: ถาผถกสมภาษณถกขงเดยว ถกขงอยนานแคไหนและในลกษณะใด

· สงของภ�ยในหอง: ในหองมอะไรบาง เตยงนอน เฟอรนเจอร หองนำา อางสำาหรบชำาระลาง

· บรรย�ก�ศของหอง: อณหภมในหองเปนอยางไร มทระบายอากาศหรอไม มความชนหรอไม

· แสงสว�ง: มแสงสวางใดในหองหรอไม เปนแสงธรรมชาตทสองเขามาจากหนาตาง หรอมแสงสวาง

ของไฟฟา ถามแสงสวางของไฟฟา มการเปดบอยมากแคไหน ลกษณะของแสงเปนอยางไรหรอรสกคลาย

แสงอะไร ฯลฯ ส ความแรง เปนอยางไร

· สขอน�มย: ในหองมสงอำานวยความสะดวกสำาหรบอนามยสวนบคคลหรอไม ผถกสมภาษณ ใชหองสวม

และหองอาบนำาท ไหน อยางไร สขอนามยทวไปของสถานทเปนอยางไร มสงใดมารบกวนหรอไม

· เครองแตงก�ย: เครองแตงกายประเภทใดทผถกสมภาษณสวมใส และผถกสมภาษณสามารถซกลาง

หรอเปลยนเครองแตงกายเหลาน ไดหรอไม

· อ�ห�รและนำ�ดม: มการใหอาหารและนำาดมปรมาณเทาไรและบอยแคไหน คณภาพของอาหารและนำา

ดมเปนอยางไร เปนการจดเตรยมใหฟรหรอตองจายเงน

· ก�รออกกำ�ลง: มโอกาสออกจากหองขงหรอไม ถาม เปนระยะเวลานานเทาไร และบอยแคไหน

· ก�รปกครอง: มกฎเกณฑทเขมงวดเปนพเศษหรอนาเบอหนายหรอไม

· ก�รบรก�รท�งก�รแพทย: มแพทยหรอบคคลากรดานสาธารณสขอยประจำาหรอทสามารถพบไดหรอ

ไม ผถกสมภาษณไดรบการตรวจหรอรกษาดานการแพทยแยกจากนหรอไม เชน โดยแพทยของครอบครว

หรอโรงพยาบาลประจำา มการจดเตรยมยารกษาโรคไวพรอมหรอไม ใครเปนผจดเตรยม

83

· ก�รใหครอบครวเข�เยยม: ผถกสมภาษณไดรบอนญาตใหครอบครวเยยมไดหรอไม ถาได ใหครอบครว

เยยมท ไหน สามารถไดยนการสนทนากนหรอไม ครอบครวรหรอไมวาผถกสมภาษณถกขงอยท ไหน

· ทน�ยคว�ม: ผถกสมภาษณพบทนายไดหรอไม การพบครงแรกเกดขนเมอไร หลงจากทผถกสมภาษณ

ถกนำาตวไปคมขงครงแรกนานแคไหน ไดพบบอยแคไหน พบกนท ไหน มการแอบฟงการสนทนาหรอไม

· ก�รไปศ�ล: ผถกสมภาษณเคยไปศาลหรอไม เมอไร หลงจากทเขาหรอเธอถกนำาตวไปคมขงครงแรก

นานแคไหน

· ก�รยนคำ�รอง: ผถกสมภาษณไดยนคำารองเพมเตมหรอไม ถายน ยนตอใคร และผลเปนอยางไร

· สนบน: ผถกสมภาษณไดจายสนบนสำาหรบสงอำานวยความสะดวกใดหรอไม และมการเรยกสนบนใน

เวลาใดหรอไม

อยางไรกตามตองพงรำาลกไววาการกระทำาทรมานและการปฏบตทเลวรายนนสามารถเกดขนไดนอกทคมขง และผ

สมภาษณตองทำาใหเกดความแนใจวาการสมภาษณนนไดรวมเหตการณทงหมดของทกขอกลาวหาเรองการปฏบต

ทเลวรายซงบคคลทตกเปนเหยออางวาถกกระทำา โดยไมคำานงวาเหตการณเกดขนท ไหน

ก�รสมภ�ษณบคคลทถกอ�งว�เปนเหยอของก�รท�รณกรรมท�งเพศ

4.39 ตองใชความละเอยดออนเปนอยางยงในการตงคำาถามกบบคคลทถกอางวาเปนเหยอของการทารณกรรม

ทางเพศ การพดคยในประเดนเชนนเปนสงตองหาม หรอเปนเรองละเอยดออนอยางยงในหลายสงคม และผ

ถกสมภาษณอาจรสกวาการเลาถงเหตการณเหลานเปนความเจบปวดอยางยง การพดคยควรตองดำาเนนการ

เปนการเฉพาะโดยผสมภาษณทเปนเพศเดยวกนกบบคคลทถกอางวาเปนเหยอของการทารณกรรมทางเพศ ขนอย

กบความประสงคของบคคลนน และกฎเกณฑของการรกษาความลบนนเปนเรองสำาคญมากยงขนในกรณน

อยางไรกตาม ไมควรหลกเลยงการพดคยประเดนดงกลาว และตองพยายามทกวถทางใหไดมาซงรายละเอยด

ของเหตการณทเกดขน เพอทจะไดตวผกระทำาผด

4.40 ทกคนมแนวโนมทจะตอบคำาถามเรอง “การลวงเกนทางเพศ” ในความหมายของการถกขมขน หรอการ

รวมเพศทางทวารหนก ผทำาการสอบสวนตองละเอยดออนกบขอเทจจรงวา บอยครงทผถกกระทำาไมไดถอวา การ

ทำารายทางวาจา การเปลองผา การลบคลำา การขบกด การกระทำาตางๆทกระตนกำาหนด หรอทำาใหอบอาย หรอ

การใชปากสำาเรจความใคร หรอการใชกระแสฟาจอวยวะสบพนธ เปนการกระทำาทหมายรวมถง ความหมายของ

การทำารายทางเพศ ถงกระนนกตาม การกระทำาทงหมดเหลานลวงละเมดความสมพนธทางเพศของบคคล และ

ตองถกพจารณาวาเปนสวนหนงของการทำารายทางเพศ ในทางกลบกน บอยครงทการกระทำาเชนนเกดขนพรอม

กบการขมขนหรอการรวมเพศทางทวารหนก และอาจถกพจารณาวาเปน “รองรอย” วามการกระทำาเหลานเกดขน

ในการพดคยครงแรก บคคลทตกเปนเหยอของการลวงเกนทางเพศมกจะไมพดอะไรเลย หรอแมแตปฏเสธวาม

การลวงเกนทางเพศ การเลาเรองราวมกจะมากขนในการพดคยเพยงครงทสองหรอครงทสาม หากการตดตอกน

ในชวงตนสามารถเขาถงความรสกและมความละเอยดออนกบคานยมและความเชอ และลกษณะเฉพาะของบคคล

ทตกเปนเหยอ ดงนน ผทำาการสอบสวนตองใชไหวพรบและความอดทนในระหวางการซกถามเชนน

84

ก�รสมภ�ษณเดกและเย�วชน

4.42 เดกอาจถกกระทำาทรมาน หรอถกบงคบใหเปนผรเหนการทรมานบคคลอน โดยเฉพาะ ผปกครองหรอ

สมาชกใกลชดในครอบครว สงนสามารถกอใหเกดความบอบชำาทางจตใจตอเดกเปนอยางยง และการดแลเปน

พเศษตองทำาโดยไมยำาความบอบชำาทางจตใจของเดกในระหวางการสมภาษณ การสมภาษณเดกแตกตาง

จากการสมภาษณผ ใหญอยางมากและจำาเปนตองไดรบการปฏบตเชนนน ผสมภาษณตองมประสบการณ ใน

การทำางานกบเดก และการอบรมเรองการดำาเนนการสมภาษณเดก หรอผลของการสมภาษณอาจเปนอนตราย

มากกวาประโยชนทจะไดรบ การสมภาษณเดกตองทำาตอหนาพอแม ญาต หรอผปกครองเสมอ ในการสมภาษณ

ควรตองใหความสนใจเปนพเศษตออากปกรยาตางๆ ท ไมใชคำาพด ความสามารถของเดกในการแสดงออกดวย

คำาพดขนอยกบอายและระดบพฒนาการ และพฤตกรรมของพวกเขาอาจจะบอกมากกวาคำาพดวาเกดอะไรขนกบ

พวกเขา เดกๆ มความออนไหวเปนพเศษกบความออนลาและตองไมถกกดดนระหวางการสมภาษณ ตองมการ

จดเตรยมการชวยเหลอสำาหรบเดกไวโดยทนใดหลงจากการสมภาษณเสรจสน

4.41 ในทกกรณทมการกลาวหาเรองการลวงเกนทางเพศ การตรวจสอบเรองความสมพนธทางเพศตองทำา

ดวยความยนยอมของบคคลทถกอางวาเปนเหยอและโดยบคคลากรทางการแพทยทมคณสมบตเหมาะสม โดย

เฉพาะอยางยง ควรเปนเพศเดยวกบผถกสมภาษณ

ก�รสมภ�ษณบคคลตองสงสย

4.43 หลกการทวๆ ไปทงปวงเกยวกบการดำาเนนการสมภาษณนนนำามาใชกบการสมภาษณผตองสงสยวา

เกยวของกบการกระทำาตางๆ ทเปนการทรมานและการปฏบตทเลวรายไดดวย จากขอเทจจรงทบคคลทเกยวของ

เหลานนาจะเปนเจาหนาทรฐ และมกมประสบการณ ในเรองกระบวนการยตธรรมทางอาญา จงจำาเปนตอง

ระมดระวงเปนพเศษในการวางแผนการสมภาษณและประเดนสำาหรบซกถามผตองสงสยน การสมภาษณทถก

ตองนนตองไมใชแคสมภาษณผตองสงสยโดยตรงเทานน แตตองรวมถงบคคลทอย ในตำาแหนงทตองรบผดชอบ

ภายในสถานททผตองขงถกควบคมตวไว และรวามการกระทำาผดเกดขน แตไมไดดำาเนนการใดทจะปองกนหรอ

รายงานการกระทำาผดนน

4.44 การสมภาษณตองดำาเนนการอยางเปนอสระชดเจน ไมเอนเอยงฝายใด และดวยวธการแบบมอ

อาชพ ตองมความอดทนเพราะขอเทจจรงทมการหยบยกขนมาเปนประเดนอาจกอใหเกดอารมณ และเจาหนาท

ทถกสมภาษณอยนนอาจสรางใหเกดความเหนอกเหนใจจากเพอนรวมงานไดคอนขางมาก ตองมการพฒนา

กระบวนการทเหมาะสมในการแสดงความคดเหน ชวตความเปนอย ผลประโยชนทบซอน คำาถามตอความ

ซอสตย และปจจยอนๆ ทอาจกระทบตอการสมภาษณ

4.45 ผตองสงสยตองถกแยกสมภาษณเสมอและไม ไดรบอนญาตใหพบปะพดคยกนระหวางการสมภาษณ

หากจำาเปนพวกเขาควรถกพกงานชวคราวเพอปองกนการสมรรวมคดในระหวางเจาหนาทดวยกน ตองมความ

ระมดระวงตอการเคารพสทธของผตองสงสย และไมทำาใหคำาใหการของพวกเขากลายเปนพยานหลกฐานท ไม

สามารถรบฟงได

85

ก�รชตวพย�นบคคลอนๆ

4.46 พยานบคคลอนๆ ท ไดเหนผถกคมขงกอนหนาหรอภายหลงทถกจบกมอาจสามารถพดถงสภาพรางกาย

ของผถกจบกอนมการจบกม เหตการณแวดลอมทนำาไปสการจบกม ลกษณะของการปฏบตในการจบกม และการ

ชตวเจาหนาททมาจบกมได

4.47 ผตองขงทอยรวมหองขงซงไม ไดเหนเหตการณทถกกลาวหาวาเปนกระทำาทรมานโดยตรงอาจสามารถ

ใหขอมล เชน ผตองขงทถกอางวาเปนเหยอของการกระทำาทรมานถกนำาตวไปสอบสวนเมอไร และขอมลเกยวกบ

สภาพของผถกทรมานกอนและหลงทถกนำาตวไปสอบสวน หรอไมถกนำาตวกลบมาอก พวกเขาสามารถใหขอมล

พยานหลกฐานเกยวกบเสยงทพวกเขาไดยน เชน เสยงกรดรอง เสยงรองตะโกน หรอขอมลเกยวกบคราบเลอด

เครองมอในการทรมานทพวกเขาอาจเหน พวกเขาอาจรบรเกยวกบบาดแผลใหมทเหนไดหลงจากบคคลทถกอาง

วาเปนเหยอของการทรมานมาถงทคมขง หรอบาดแผลทปรากฏอยและมสภาพรนแรงขนระหวางอยในทคมขง

พวกเขาอาจใหขอมลเฉพาะบางอยางทเกยวของกบการกระทำาทรมานทมการกลาวหา เชน ชอบคคล สถานท

เวลา หรอวนท

4.48 พวกเขาอาจใหขอมลเหตการณการกระทำาทรมานทพวกเขาประสบเองหรอไดเหนบคคลอนถกกระทำาซง

จะชวยแสดงใหเหนวามการกระทำาทรมานเกดขนในองคกรทมการตงคำาถามถง หรอแสดงใหเหนวาเจาหนาท

ตำารวจหรอผคมหองขงมความเกยวพนกบการกระทำาทรมานหรอการปฏบตทเลวราย

4.49 เจาหนาทฝายพลเรอน หรอเจาหนาทตำารวจ หรอเจาหนาทเรอนจำา ทสถานตำารวจ หรอสถานทคมขง

อาจเหนหรอไดยนเสยงผตองขงในชวงตางๆในระหวางการถกคมขง พวกเขาอาจเหนเหตการณทมการกระทำา

ทรมานหรอการปฏบตทเลวราย ไดยนจากการสนทนาของเจาหนาทคนอนหรอระหวางผตองขง พวกเขาอาจถก

ขอใหทำาความสะอาดสถานททเกดเหต หรอสมรรวมคดในการปกปดพยานหลกฐานเกยวกบเหตการณดงกลาว

4.50 ถาผตกเปนเหยอไมสามารถยนขอกลาวหาดวยตนเอง เนองจากเสยชวต ‘ถกทำาใหสญหาย’ หรอยงถก

คมขงอย ญาตสนท เพอนบาน หรอสมาชกของชมชนทองถนอาจเสนอพยานบคคลอนๆ หรอตวพวกเขาเองกอาจ

ใหขอมลทเปนประโยชนได

5886

ประเดนก�รคมครองพย�น

4.51 พยานในการดำาเนนคด โดยเฉพาะผทอย ในขายทจะถกเรยกมาใหปากคำาในการพจารณาคดของศาลอาจ

รสกกดดนและกงวลใจในการใหปากคำา บอยครงทพยานบคคลตองเผชญกบการคกคาม การขมขทางวาจา และ/

หรอการทำารายรางกายจากความพยายามทจะขดขวางการไปใหปากคำาตอศาลของพวกเขา รปแบบตางในการ

คมครองพยานไดรบการพฒนาเพอตอบสนองตอการคกคามเหลาน ในระดบทงายทสด พยานในการดำาเนนคด

อาจถกประกบตวในการไปศาลโดยมการเตรยมการณ ใหมบคคลหนงนงอยกบพวกเขาดวยขณะทรอการใหปากคำา

ซงชวงเวลานมกเปนชวงทพวกเขารสกกดดนมากทสด รปแบบอนๆ ทวไปของการคมครองพยาน รวมถง

· การใหคำาปรกษาในเรองความปลอดภยสวนตว

· มาตรการรกษาความปลอดภยทบานพก เชน การตดสญญาณเตอนภย การใสกญแจ หรอการสรางสง

กดขวาง

· การยายบาน หรอยายททำางาน

· การเปลยนชอและทอย

· การทำาใหเกดความแนใจวาบคคลตางๆ ทเปนพยานไมถกทำาใหตกอยในสถานการณทอาจเบกความเทจ

“เปนปฏปกษตอขอกลาวหา”

· การจดสงหนวยรกษาความปลอดภยไปคมครองความปลอดภย

4.52 โดยคำานงถงประเดนเหลานและตราบทยงอยในขอบเขตอำานาจ พนกงานอยการและผพพากษาควรตอง

ปรกษาหารอกบพยานเกยวกบการคมครองพยานในรปแบบทแตกตางกน อยางไรกตาม การดแลตองกระทำา

โดยใหแนใจวาสงเหลานจะไมถกตความผดวากลายเปนการโนมนาวพยานในการใหปากคำา บนทกทางการเงนโดย

ละเอยดตองถกเกบไว การตดสนใจเชงนโยบายทกเรองตองถกนำาเสนอและอาจจำาเปนตองมการเซนสญญากบ

พยานเพอทจะปองกนจากขอกงวลน

4.53 การคมครองพยานเปนเรองทสำาคญมาก กอนและระหวางการพจารณาคดบคคลทตองสงสยวาเปนผ

กระทำาการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายรปแบบอน ลกษณะทวไปของความผดทางอาญาประเภทนคอหลกฐาน

ของฝายผตกเปนเหยอและพยานมแนวโนมวาสำาคญมากตอความสำาเรจของการดำาเนนคด อยางไรกตามบคคลท

ตกเปนเหยอและพยานมแนวโนมทจะตองเผชญกบแรงกดดนในการทจะไมไปใหการตอศาล สวนหนงเปนสาเหต

จากผลกระทบจากความผดอาญาทจะเกดขนกบตวพวกเขา และสวนหนงเปนเพราะพวกเขาอาจหวาดกลวการ

ขมขและคกคามตางๆ ความจรงทวาผถกกลาวหาวากระทำาทรมานมกจะเปนเจาหนาทของรฐหรอเจาหนาทบงคบ

ใชกฎหมาย ซงจะทำาใหผทจะเปนพยานมความรสกวางายทจะถกรงแกหากไปใหการเปนพยานทศาล

87

4.54 ในบางคด พยานหรอบคคลทตกเปนเหยออาจถกควบคมตวในความผดฐานอนในชวงเวลากอนหรอ

ระหวางการพจารณาคดทพวกเขาจะถกเรยกตวมาเปนพยาน กรณเชนนจะทำาใหพวกเขาอยในภาวะเสยงตอการ

ถกคกคามหรอการปฏบตทเลวรายเพอทจะขดขวางไมใหพวกเขาไปใหการตอศาล ในหลายๆ กรณทผตองขงม

ความเสยงน พวกเขาตองไดรบการเปลยนสถานทคมขงไปยงทซงมมาตรการพเศษในการรกษาความปลอดภย

ในกรณอนๆ บคคลทตกเปนเหยอหรอพยานอาจมประวตอาชญากรรม จงไมถกนำาเขามารวมอยในการคมครอง

บางประเภทในโครงการคมครองพยานได ในสถานการณเชนน เปนเรองสำาคญมากทจะตองพจารณาใหความ

คมครองทเหมาะสมและการจดการพเศษเพอคมครองพวกเขา

4.55 การพจารณาคดอาจเรมตนภายหลงเกดเหตการณ หรอเมอมการสรปผลการสอบสวน และบางครงอาจ

ถกทำาใหลาชา ความลาชานอาจทำาใหบคคลทเปนพยานในศาลเสยขวญ พยานควรตองไดรบการรายงานความ

คบหนาของคดและตองรสกวาสามารถตดตอคณะผทำาการสอบสวนไดตลอดเวลา ถาพยานแสดงความกงวล

เกยวกบความปลอดภยของตนเอง หรอตอการคกคาม หรอการขมข ใดๆ ตองมการดำาเนนการทเหมาะสมในการ

คมครองพวกเขา และตองจดการกบผกระทำาผด

4.56 ในคดทมการเสยชวตอนเปนผลจากการถกกระทำาทรมานหรอการปฏบตทเลวราย และญาตใกลชด หรอ

ครอบครวมแนวโนมทจะถกเรยกมาเปนพยาน ตองมการคำานงเปนพเศษตอความเศราโศกและความบอบชำาทาง

จตใจทอาจเพมขนของพวกเขาในระหวางพจารณาคดและหลงจากนน การคำานงเปนพเศษนตองกระทำาตอพยาน

ทอย ในฐานะออนแอดวย เชน เยาวชน และปญหาเฉพาะบางเรองทพวกเขาอาจประสบในการเปนพยานในศาล

การจดเตรยมพยานหลกฐานทางวดทศน ในททสามารถกระทำาไดนนอาจชวยปองกนภาวะกงวลใจของพยานบคคล

ทเปนเดก และสามารถสรางบรรยากาศแวดลอมทดทสดทจะรกษาความตอเนองของพยานหลกฐานได โดยไมม

ความลำาเอยงตอสทธของผถกกลาวหาทจะไดรบการพจารณาคดทเปนธรรม พยานบคคลบางคนอาจตองการ

การสนบสนนเปนพเศษในการเตรยมการใหการในศาล อนเนองมาจาก เผาพนธ เพศ คานยมทางเพศ เชอชาต

ความเชอทางการเมองหรอศาสนา หรอภมหลงทางสงคม วฒนธรรม และชาตพนธของพวกเขา

4.57 แมวามการถอนคำารองเรยนตอการกระทำาทรมานหรอการปฏบตทเลวรายในระหวางการสอบสวนหรอ

การดำาเนนคด แตการถอนน ไมนำาไปสการยตคดโดยอตโนมต ในหลายๆ คด บคคลทเปนเหยอและพยานอาจ

ตกอยภายใตแรงกดดนหรอถกขมข ใหถอนตวจากการเปนพยาน อยางไรกตาม เชนเดยวกบคดอนๆ ทการถอนตว

จากการเปนพยาน ไมอาจทำาใหการดำาเนนคดยตลงไดเพราะยงมหลกฐานพยานอนๆ อย

88

คำ�พพ�กษ�ศ�ลสงสด ศรลงก� คดระหว�ง V และ Mr. Wijesek-

ara กบพวก ลงวนท 24 สงห�คม 2002, SC App. No. 186/2001

(Sri Lanka)

V หญงสาวชาวทมฬวย 27 ป จากเมอง Kayta ปฏเสธทจะเขาพธสมรสแบบคลมถงชนภายหลงท

ทราบวาสามของเธอเคยผานการสมรสแลวและมบตร 2 คน เธอหลบหนหลงถกเขาขวาเขาจะใชอทธพลของ

เขาใหตำารวจจบเธอฐานตองสงสยเปนผวางระเบดพลชพ วนท 21 มถนายน พ.ศ.2543 เธอและพชายถก

ตำารวจนอกเครองแบบกลมหนงจบกมทเมอง Trincomalee พวกเขาถกนำาตวไปทสถานตำารวจ Negombo

ระหวางวนท 21-26 มถนายน เธอถกกระทำาทรมานซำาหลายครงทสถานตำารวจแหงน เธอถกทบต ถก

เอาถงทชบนำามนเบนซนและบรรจผงพรกคลมหวซงเปนสาเหตใหเธอขาดอากาศหายใจ เธอถกเปลองผาและ

ถกมดขอมอแขวนไวและถกทบตอก จากนน เธอถกนำาตวลงมานอนท โตะและถกทำารายทางเพศซงทำาใหเกด

บาดแผลภายในชองคลอด ผลจากการถกทรมานทำาใหเธอยอมเซนคำาใหการทเธออานไมออกและไมเขาใจ

เพราะเขยนดวยภาษาสงหล วนท 26 มถนายน เธอถกยายตวไปทแผนกสอบสวนการกอการรายทเมอง

โคลมโบและถกคมตวอยทนนจนถงวนท 20 กนยายน ทนเธอถกทำารายซำาอกและถกบงคบใหเขยนคำาใหการ

ตามคำาบอกเปนภาษาทมฬโดยใหยอมรบวาเปนสมาชกกลมพยคฆทมฬ วนท 21 กรกฎาคม พ.ศ.2544 เธอ

ปรากฎตวทศาลแขวงโคลมโบ ซงเธอไดพยายามทจะบอกกบผพพากษาศาลแขวงเกยวกบการปฏบตทเธอไดรบ

แตถกขดขวางจากเจาหนาททคมตวเธอมาจากแผนกสอบสวนการกอการราย เธอปรากฎตวทศาลอกครงใน

วนท 21 กนยายน และถกสงอยางเขมงวดไมใหพยายามพดอะไรกบผพพากษา และจากนนเธอถกสงตวไปรอ

การพพากษาทเรอนจำา วนท 23 ตลาคม ทนายความของเธอไดยนคำารองขอใหเธอไดรบการรกษาทางการ

แพทยและนำาตวเขารบการรกษาท โรงพยาบาล Ragama ของรฐเปนเวลา 3 วน เธอเหนภาพถายจาก

หนงสอพมพและจำาชายคนหนงในกลมทกระทำาการทรมานเธอทคกไดจากภาพนน วนท 4 พฤศจกายน V ได

รบการตรวจสอบทางการแพทยทเปนอสระ

ผถกกลาวโทษซงเปนเจาหนาทตำารวจคดคานวาคำารองดงกลาวไม ไดยนภายในกำาหนดหนงเดอนทง

จากหลงการปรากฏตวในศาล หรอหลงจากการไดตดตอกบทนายความของเธอตามทรฐธรรมนญของศรลงกา

กำาหนดไว V ไดยนบนทกคดคานเปนลายลกษณอกษรโดยระบวาเธอถกข ไมใหยนคำารองเรยน และวาการพบ

กบทนายความของเธอครงแรกนนเปนการพบโดยมเจาหนาทตำารวจ 4 นายอยดวย เธอระบวาเธอไมสามารถ

รองเรยนขณะอยในทคมขงไดเพราะกลวการแกแคน และไมไดรบสำาเนารายงานทางการแพทยจนกระทงวนท

21 มนาคม พ.ศ.2544 ซงเธอไดยนคำารองเรยนภายใน 7 วน

แมวารายงานทางการแพทยของคดนยงไมไดสรป ศาลสงเกตเหนความขดแยงระหวางคำาใหการของ

ผถกกลาวโทษแตละคน และระบดวยวาการตรวจสอบทางการแพทยครงแรกเกดขนเมอ V ยงอยในการควบคม

ตวของตำารวจ การตรวจสอบทางการแพทยครงทสอง ซงทำาหลงเธอไดรบการปลอยตว ไดเผยถงอาการ

บาดเจบทางกายและความบอบชำาทางจตใจทสอดคลองกบเหตการณทเธอถกกระทำาทรมาน ศาลพพากษา

วา V ถกทรมานและสงใหเธอไดรบคาชดเชยในอตราสงสดทกำาหนดไวสำาหรบคดประเภทน ผพพากษา

ยงสงใหอยการสงสด “พจารณาดำาเนนการภายใต ขอ 22 ของอนสญญาตอตานการทรมาน และการปฏบต

หรอการลงโทษอนท โหดราย ไรมนษยธรรม หรอทยำายศกดศร พ.ศ. 2537 ตอผถกกลาวหา และบคคลอนๆ ท

รบผดชอบตอการกระทำาทรมานทกระทำาตอผรองเรยน” สองนายทถกพพากษาลงโทษวากระทำาการทรมานยง

ถกสงหามไมใหปฏบตหนาทเกยวของกบงานสาธารณะอกระยะเวลาหนงภายหลงทพนโทษแลว

89

การทรมานในฐานะทเปนความผดทางอาญา

ความผดทางอาญาฐานกระทำาการทรมาน หรอการปฏบตท โหดรายรปแบบอนๆ

การทราบถงตวผกระทำาผดและการดำาเนนการตามกฏหมาย

พนธกรณของรฐในการดำาเนนการทางกฎหมาย

การพจารณาคดทเปนธรรม

ความคมกน การนรโทษกรรมและอายความ

การลงโทษ

การชดเชย เยยวยา

ก�รดำ�เนนก�รต�มกฎหม�ยกบผตองสงสยว�

กระทำ�ก�รทรม�น และก�รชดเชยผตกเปนเหยอ

ของก�รทรม�นให ไดรบก�รเยยวย� 5

91

5.1 บทนเกยวกบการดำาเนนการตามกฎหมายผทเกยวของกบการทรมานและ การปฏบตทเลวรายในรปแบบ

อนๆ เนอหาของบทนวางกรอบวาใครคอผตองรบผดชอบตอการกระทำาอาชญากรรมการทรมานและอธบายตวบท

และขนตอนวธการดำาเนนการตามกฎหมาย เปนทเหนไดชดเจนวากฎหมายและวธพจารณานนมความหลากหลาย

ตามความแตกตางของเขตอำานาจศาล บทนจะอภปรายประเดนของการนรโทษกรรมและเขตอำานาจสากล

และยำาเนนถงความสำาคญของการชดเชยเยยวยาแกผตกเปนเหยอของการทรมานและการปฏบตทเลวรายใน

รปแบบอนๆ ดวย

5.2 เปนความรบผดชอบในเบองตนของรฐในการบงคบใชกฎหมายอาญา บทบาทของผพพากษาและอยการใน

การบงคบใชกฎหมายเหลานมความหลากหลายตามระบบกระบวนการยตธรรมทางอาญาทแตกตางกน อยางไร

กดการทรมานและการปฏบตทเลวรายในรปแบบอนๆ ถกบญญตใหเปนสงตองหามในระบบกฎหมายภายในของ

รฐสวนใหญในโลก แมแตในรฐท ไมมการกำาหนดใหการทรมานและการปฏบตทเลวรายเปนความผดทางอาญาโดย

กำาหนดใหเปนกฎหมายเฉพาะ แตผกระทำาผดกจะตองรบโทษในฐานความผดอน เชน การประกอบอาชญากรรม

ตอบคคล หรอหากเปนการกระทำาผดโดยตวแทนของรฐ หรอโดยเจาหนาทผบงคบใชกฎหมาย กจะถกพจารณา

วาเปนพฤตการณทเลวราย เพราะเจาหนาท ไดทรยศตออำานาจหนาททจะตองรบใชและปกปองประชาชนของรฐ

ก�รดำ�เนนก�รต�มกฎหม�ยกบผตองสงสยว�

กระทำ�ก�รทรม�น และก�รชดเชยผตกเปนเหยอ

ของก�รทรม�นให ไดรบก�รเยยวย� 5

ก�รทรม�นในฐ�นะทเปนคว�มผดท�งอ�ญ�

5.3 อนสญญาตอตานการทรมานของสหประชาชาตระบวา “ใหรฐภาคแตละรฐประกนวาการกระทำาทรมาน

ทงปวง เปนความผดตามกฎหมายอาญาของตน ให ใชหลกเดยวกนนสำาหรบการพยายามกระทำาการทรมานและ

สำาหรบการกระทำาโดยบคคลใดทเปนผสมรรวมคด หรอการมสวนรวมในการทรมานดวย ใหรฐภาคแตละรฐทำาให

ความผดเหลานเปนความผดทมโทษ ซงมระวางโทษทเหมาะสมกบความรายแรงของการกระทำาเหลานน1

1 ขอ 4 อนสญญาตอตานการทรมาน และการปฏบตหรอการลงโทษอนท โหดราย ไรมนษยธรรมหรอทยำายศกดศร 1984

93

5.4 ไมมพฤตการณพเศษใดๆ ทจะสามารถใชอางเปนเหตใหกระทำาการทรมานได แมแตคำาสงของผบงคบ

บญชา หรอผมอำานาจหนาท2 คณะกรรมการสทธมนษยชนระบวา “รฐภาคตองชแจง หากมการรายงานถง

บทบญญตแหงกฎหมายอาญาของรฐ เกยวกบการลงโทษโดยกระทำา, โหดราย และการปฏบตท ไรมนษยธรรม

หรอยำายศกดศร หรอกำาหนดการลงโทษอนใดไมวาจะเปนการกระทำาผดนนจะกระทำาโดยเจาหนาทรฐ หรอ

บคคลอนทกระทำาในนามของรฐ หรอโดยปจเจกบคคลซงละเมดขอ 7 ไมวาโดยการยยงสงเสรม สง ยนยอมให

กระทำา หรอกระทำาผดขอหาม จกตองรบผด ดงนน ผซงปฏเสธทจะปฏบตตามคำาสงใหกระทำาการทรมาน จกตอง

ไมถกลงโทษ หรออยภายใตการปฏบตทเปนผลราย หรอไดรบผลไปในทางตรงกนขาม (adverse treatment)”3

5.5 อนสญญาแหงทวปอเมรกาเพอปองกนและลงโทษการกระทำาทรมาน กำาหนดวา “รฐภาคพงใหหลกประกน

วาการกระทำาการทรมานทกรปแบบ และการพยายามกระทำาการทรมานเปนความผดภายใตกฎหมายอาญาของ

ตน และจะกำาหนดใหการกระทำานนเปนเหตใหไดรบการลงโทษตามความรายแรงแหงความผด4 ทงระบดวยวา

ขาราชการหรอลกจางผกระทำาการภายใตคำาสงของขาราชการ ผซงยงยง ชกจงใหกระทำาการทรมาน หรอผซง

กระทำาการโดยตรง หรอผซงสามารถปองกนการกระทำาทรมานแตเพกเฉยในการปองกนนน ถอวามความผดฐาน

กระทำาการทรมาน บคคลซงกระทำาการยยงขาราชการหรอลกจาง สง ชกจงให ใชการทรมานกระทำาการโดยตรง

หรอสมรรวมคดในการกระทำาผด ถอวามความผดทางอาญา5

5.6 เมอรฐพรากไปซงเสรภาพของบคคล มนจะนำาไปส หนาททจะตองดแลเพอรกษาไวซงความปลอดภยและ

การคมครองสวสดภาพของบคคล ซงเปนพนธกรณแหงความรบผดชอบเมอมการพรากไปซงเสรภาพ และการ

ดแลตอผทถกคมขง6 เมอมกระทำาการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายรปแบบอนๆ อยการจงควรพจารณาถงการ

ฟองรองบคคลท ไมปฏบตตามพนธรกรณดงกลาว

5.7 ความผดจะขยายไปถงบคคลใดๆ ทอย ในฐานะทตองรบผดชอบในหนวยงาน ทมการควบคมผถกคมขง

ซงรและควรรวาการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายเปนความผด ทวาเพกเฉย ไมปองกน หรอรายงานการ

กระทำาผดดงกลาว ทงน รวมถงผกำากบการสถานตำารวจและผรกษาการแทน ผคมเรอนจำา แพทยหรอบคลากร

2 ขอ 2 เรองเดยวกน หลกการน ไดถกประกาศไว ในกฎบตรนรเรมเบรก และศาลพเศษโตเกยว 1946 และไดรบการยนยนตอมา

โดยสมชชาสหประชาชาต กฎขอนยงปรากฏในธรรมนญศาลอาญาพเศษระหวางประเทศในกรณรวนดาและอดตยโกสลาเวย โดย

แกไขเพยงเลกนอยในธรรมนญของศาลอาญาระหวางประเทศ 3 ขอเสนอแนะทวไปของคณะกรรมการสทธมนษยชน ขอ 20 ยอหนา 13 4 ขอ 6 อนสญญาแหงทวปอเมรกาเพอปองกนและลงโทษการทรมาน 19855 ขอ 3 อางแลว6 คณะกรรมการสทธมนษยชน, ขอเสนอแนะทวไปท 21 ขอ 10 (วาระท 44, 1992) รวบรวมขอเสนอแนะทวไปและขอแนะนำาทวไป

รบรองโดยองคกรสทธมนษยชนตามสนธสญญา U.N. Doc. HRI\GEN\1\Rev.1 at 33 (1994), ยอหนาท 3.

คว�มผดท�งอ�ญ�ฐ�นกระทำ�ก�รทรม�น หรอก�รปฏบตท โหดร�ยรปแบบอน

94

ทางการแพทย รวมถงบคลากรและเจาหนาทอนๆ ในสถานทคมขง และอาจหมายรวมถงอยการและผพพากษา หรอ

บคคลอนๆ ทมหนาทรบผดชอบในสถานททำาการสอบสวนหรอควบคมตว หากบคคลดงกลาว รแลวกลบเพกเฉย

หรอละเลยหลกฐานทชวามการกระทำาทรมานหรอการปฏบตทเลวรายในรปแบบอนๆ เกดขนในสถานทซงตน

เขาไปตรวจตรา หรอเพกเฉย ละเลยเมอปรากฎวาบคคลทมาปรากฎตอหนานน ถกกระทำาทรมาน หรอถกปฏบต

ดวยวธการท โหดราย

5.8 เพอพสจนความรบผดชอบ อยการจำาตองแสดงใหเหนวา ผตองหาไดกระทำา หรอพยายามกระทำาความ

ผด ไมวาจะเปนการกระทำาโดยลำาพง หรอรวมกระทำากบผอน หรอโดยผานบคคลอน โดยการสง ชกชวน จางวาน

ใหเกดการกระทำาผด หรอพยายามกระทำาความผด ใหการชวยเหลอ ยยง หรอใหความชวยเหลอ เตรยมการ

หรอมสวนรวมใดๆ ในความผดหรอเตรยมการ รวมถงการมสวนรวมของปจเจกบคคลทงโดยตรงและโดยออมใน

การกระทำาผด หรอการมสวนรวมในทางหนงทางใดในการกระทำาผดหรอพยายามกระทำาผด รวมถงการมสวน

รวมโดยตรงของบคคลตอการทรมานและการปฏบตทเลวราย การใหความชวยเหลอในทางหนงทางใดอนกอ

ใหเกดผลทเพยงพอตอการกอความผด หรอทำาใหเกดผลของความผด รวมถงความเพกเฉยตอการปองกนการ

กระทำาผด โดยผซงอยเหนอบคคลทถกสงการหรอมหนาทรบผดชอบ ซงขณะนนพงรถงการทรมานหรอการปฏบต

ทเลวราย ท ไดกระทำาขน แตเพกเฉยตอการใชมาตรการทจำาเปนและเพยงพอเพอปองกนหรอแจงตอเจาหนาทผม

อำานาจหนาทเพอดำาเนนการตรวจสอบและดำาเนนการตามกฎหมาย

5.9 การไมรายงายถงการกระทำาความผด แมวาบคคลนนจะไมตองรบผดทงโดยตรงหรอโดยออมตอความผด

ใดๆ ท ไดกระทำาลงดงกลาว กยอมตองถอวาบคคลดงกลาวกระทำาความผดอาญา แมความผดนนจะเปนความผด

เพยงเลกนอย (albeit of a less serious nature)

ก�รทร�บถงตวผกระทำ�คว�มผดและก�รดำ�เนนก�รต�มกฎหม�ย

5.10 ในการดำาเนนคดอาญา โดยทวไป จะตองทราบตวผกระทำาความผด ซงเปนสงทพสจนไดยาก สำาหรบ

กรณคดทรมานหรอการปฏบตทเลวรายรปแบบอนๆ เนองจากผตองรบผดอาจปกปดรปพรรณสณฐานของตน

ทำาใหผตกเปนเหยอไมสามารถชตว และอาจไดรบความรวมมอจาก “กำาแพงแหงความเงยบ” ซงกคอเพอนรวม

งานของผกระทำาผด หรออาจสมรรวมคดกนแตงเรองราวทเปนเทจ แม ในกรณทผตกเปนเหยอสามารถชตวผ

กระทำาผด แตผกระทำาความผดกอาจโตแยงวาเปนเพยงการปรกปรำาโดยบคคลเพยงคนเดยว และยอมไมเพยงพอ

ตอการพสจนการกระทำาความผด

5.11 เจาหนาทผกระทำาความผดอาจถกระบตวได หากทราบชอ, ลกษณะทางกายภาพ หรอเลขประจำาตว

ประชาชน โดยตรวจสอบบนทกการทำางาน ในกรณทผตกเปนเหยอถกคมขงในสถานทคมขงทเปนทางการ บนทก

การควบคมตวจะชวยใหทราบถงบคคลซงตองรบผดชอบตอสถานทคมขงและบคคลใดๆ ซงเขามาตดตอกบผตก

เปนเหยอในชวงเวลานน บนทกตางๆ ทถกทำาขนทสถานตำารวจและสงอำานวยความสะดวกในการคมขงจะตอง

มขอมลทเกยวของสมพนธกน ไดแก บนทกการปฏบตหนาทและบนทกการออกไปปฏบตหนาทภายนอก (ทำาให

ทราบถงเจาหนาททปฏบตหนาทอย) ขอความในสมดฉกและบนทกรายงานทางวทย (บนทกถงการใชโทรศพท

และวทยสอสารในระหวางการปฏบตหนาทของเจาหนาท) และรายงานอาชญากรรมและสมดบนทก (บนทกถง

95

ภารกจเฉพาะท ไดรบมอบหมาย ซงจดทำาขนโดยเจาหนาทผ ไดรบมอบหมาย) หากมการบนทกขอมลลกษณะน

และมนยงคงถกเกบรกษาอย ยอมเปนประโยชนเมอมการเชอมโยงพยานหลกฐานแตละชนเขาดวยกน เพอนำาไปส

การระบตวกลาวโทษผกระทำาความผด ขอมลตางๆ เหลานยอมสามารถยนยนหรอพสจนถงการกระทำาความผด

ตามขอกลาวหา

5.12 ในกรณทพยานตกอยภายใตอทธพลใดๆ อยการยอมพจารณาไดวา โอกาสในการพสจนวามการกระทำา

ผดจรงนน เพอนำาไปสการดำาเนนการฟองคด อาจเปนไปไดนอย บางกรณอาจเปนไดเพยงวา หลกฐานดงกลาว

เกดจากการทบคคลหนงใหการเปนโทษแกอกบคคลหนง ซงไมเปนไปตามมาตรฐานการพสจนการกระทำาความผด

ทางอาญา (“ปราศจากขอสงสย”, beyond reasonable doubt, “intime conviction” เปนตน) สมมตฐานทวา

เจาหนาทผบงคบใชกฎหมาย ถกกลาวหาวากระทำาความผด ในขณะปฏบตหนาท มกมความเปนไปไดทเจาหนาท

ดงกลาวจะพนจากขอกลาวหา เมอเทยบกบกรณผตองหาในความผดอาญาอนๆ และอาจจะเปนเหตใหอยการม

คำาสงไมฟอง ซงเรองน จำาเปนตองถกทำาใหสมดลกบหลกการแหงประโยชนสาธารณะ เพอประกนวาบคคลซงอย

ในตำาแหนงหนาทจะไมใชอำานาจโดยมชอบ และอาจถกฟองเปนคดได แม ในคดทมความเปนไปไดวาอาจไดรบการ

ตดสนใหพนโทษ เมอมพยานหลกฐานทแนนหนาวามบคคลไดรบความทรมานจากการปฏบตทเลวรายในการคมขง

หรอหลกฐานทแนนหนาวาเจาหนาทผถกชตว หรอกลมของเจาหนาท ไดปรากฏตวอยในขณะทเกดการปฏบตท

เลวราย เจาหนาทเหลานนยอมอาจถกดำาเนนการตามกฎหมายฐานรวมกระทำาความผดหรอใหความชวยเหลอ

และสนบสนน หรอรบผดโดยสวนตวในการปฏบตทเลวรายดงกลาว โดยไมปกปองบคคลทอยภายใตการดแล

5.13 ในกรณท ไมมขอโตแยงวาเจาพนกงานทถกระบตว ได ใชกำาลงบงคบซงเปนผลใหเกดความบาดเจบทรมาน

ประเดนจะอยทการพจารณาวา หากผตกเปนเหยอ ไมอยภายใตการควบคมของเจาหนาท การใชกำาลงบงคบเปน

กรณจำาเปน สมเหตสมผล หรอไดสดสวนหรอไม กฎหมายท ใหอำานาจในการคมขงนนมความแตกตางหลากหลาย

ในแตละประเทศ อยางไรกตาม การหามทรมานเปนขอหามเดดขาด ไมวาผถกคมขงจะมบคคลกทเปนอนตราย

หรอขาดเครองมอทปลอดภยในการควบคมทมความชอบธรรมในการกระทำาทรมานกตาม7 ตามมาตรฐานสากล

การใชกำาลงบงคบอาจใชกบบคคลทอย ในการควบคมเนองจากความจำาเปนอยางยง เพอรกษาความปลอดภยและ

ระเบยบในเรอนจำา หรอในกรณทผถกคมขงมแนวโนมจะหลบหน หรอเมอมการตอตานระเบยบและกฎหมาย หรอ

เมอความปลอดภยของบคคลถกคกคาม แตไมวาในสถานการณ ใด การใชกำาลงบงคบ จะสามารถใชได ในกรณ

เดยวเทานน คอ ในกรณทการไมใชความรนแรง ไดรบการพสจนวาเปนมาตรการท ไมมประสทธภาพ8

7 ขอ 2 อนสญญาตอตานการทรมาน และการปฏบตหรอการลงโทษอนท โหดราย ไรมนษยธรรมหรอทยำายศกดศร, ดในรายงาน

คณะกรรมการตอตานการทรมาน, มตมโบและสวสเซอรแลนด (13/1993) สมยประชมท 49, ภาคผนวกท 44 (1994); ขานและ

แคนาดา (15/1994), สมยประชมท 50, ภาคผนวกท 44 (1995); และไอรแลนดกบสหราชอาณาจกร, ศาลสทธมนษยชนแหง

ยโรป ลำาดบ A 25, (1978); จาฮาลกบสหราชอาณาจกร, คำาตดสนของศาลสทธมนษยชนแหงยโรป 15 พฤศจกายน1996; โทมา

ซกบฝรงเศส ศาลสทธมนษยชนแหงยโรปลำาดบ A, เลขท 241-A (1993); เซลโมนกบฝรงเศส, คำาตดสนของศาลสทธมนษยชน

แหงยโรป 28 กรกฎาคม 1999.8 กฎขอ 54, กฎมาตรฐานขนตำาในการปฏบตตอผตองขง หลกการขอ 4 ขอ 5 และ ขอ 9 หลกการพนฐานของการใชกำาลงบงคบ

และการใชอาวธปนของเจาหนาทผมอำานาจบงคบใชกฎหมาย

96

5.14 การดำาเนนคดอาญาควรถกดำาเนนการตอผทอย ในตำาแหนงทตองรบผดชอบ ซงร หรอควรไดรบขอมลวาผ

ทอย ใตบงคบบญชาของตนกระทำาการปฏบตทเลวรายหรอทรมาน แตเพกเฉยในการดำาเนนมาตรการใดๆ ทสมเหต

สมผลเพอปองกน หรอไมรายงานกรณดงกลาว เมอรปแบบการทรมานหรอการปฏบตทเลวรายเกดขนรวมเขา

ดวยกน หรอมการเพกเฉยอยางเปนระบบในการปกปองการกระทำาผด หรอเปดโอกาสใหเกดการปฏบตทเลวราย

เหลานถอเปนหลกฐานวาผทมอำานาจไมดำาเนนการลงโทษผกระทำาผดอยางเหมาะสม

5.15 การสนนษฐานวาความบาดเจบของผถกคมขง เปนผลเนองมาจากการทรมานหรอการกระทำาตองหาม

ประการอนของการปฏบตทเลวราย อาจไดรบการโตแยง หากมการยกเหตอนเพอเปนขอแกตว แตมนเปนไปเพอ

ใหเจาหนาทรฐผกระทำาผดไดตอสหกลางวาขอกลาวหาไมมมล เนองจากสภาพของการคมขงทำาใหเกดความยาก

ลำาบากในการพสจนขอกลาวหาวามการทรมาน พยานหลกฐานทเพยงพอจงควรถกนำาเสนอตอศาล ผพพากษา

จงไมพงสรางมาตรฐานทสงเกนไป ในการพสจนความผด เพราะจะทำาให ไมสามารถพสจนความผดตาม

ขอกลาวหาไดจรง เรองนสำาคญโดยเฉพาะอยางยงเมอตองการเรยกรองใหมการชดเชย (ดดานลาง) ปจจยตางๆ

ตอไปน ควรถกนำามาใชเปนหลกฐานประกอบการพจารณาเพอพสจนวามการกระความผดฐานทรมานเกดขนจรง

· เมอผถกคมขง ถกควบคมตวในในสถานทลบหรอไมเปนทางการ;

· เมอผถกคมขง ถกควบคมตวในสถานทท ไมสามารถตดตอกบบคคลอนไดไมวาในชวงเวลาใดๆ กตาม

· เมอผถกคมขง ถกควบคมเปนระยะเวลานานในสถานทขงเดยว หรอการคมขงทแยกออกจากผอน

· เมอการบนทกการคมขงไมถกดำาเนนการ หรอมความคลาดเคลอนของบนทก

· เมอผถกคมขงไมไดรบการแจงขอมลอยางสมบรณถงสทธของตน นบตงแตเรมตนการคมขงและกอนการ

สอบปากคำา

· เมอผถกคมขงถกปฏเสธในการเขาถงทนายความ

· เมอผถกคมขงซงเปนชาวตางชาตถกปฏเสธในการเขาถงกงสล

· เมอผถกคมขงไมไดรบความยนยอมใหไดรบการตรวจทางการแพทย โดยทนทและโดยทวไป

· เมอบนทกทางการแพทยไมไดถกดำาเนนการอยางสมบรณ หรอมขอมลทเปนเทจ

· เมอคำาใหการถกจดทำาขนโดยพนกงานสอบสวนโดยปราศจากทนายความในเวลาใหปากคำา

· เมอสภาพการณ ในระหวางสอบปากคำาไมไดรบการบนทกอยางเหมาะสม และไมมการบนทกการสอบ

ปากคำาอยางสมบรณ

· เมอคำาใหการมการแกไขอยางไมเหมาะสม

· เมอผถกคมขงถกปดตา ครอบศรษะ ปดปาก ใสกญแจมอ หรอกกขงหนวงเหนยวทางกายภาพอนๆ หรอ

ถกเปลองผา โดยปราศจากเหตทสมควร ในระหวางถกคมขง

· เมอการเขาเยยมสถานทคมขง โดยองคการสทธมนษยชนอสระ bona fide มการจดฉากใหเยยม

หรอผเชยวชาญถกหามเขาเยยม ไดเขาเยยมลาชา หรอถกแทรกแซง

97

คำ�พพ�กษ�ศ�ลอทธรณแผนกคดอ�ญ� สหร�ชอ�ณ�จกร คด

ระหว�ง อ�ร และ ฟร�ยเออร นโคล และ ลอรร คดอ�ญ�หม�ยเลข

825 ตดสนเมอวนองค�รท 19 มน�คม 2002 (สหร�ชอ�ณ�จกร)

เมอวนท 15 มนาคม 1988 ผตองขงในเรอนจำาวอรมวด สครบ ถกเจาหนาท 3 นาย รมทำารายอยาง

อกฉกรรจ เหตเกดทแผนกคดแยกผตองหาภายในเรอนจำา

ผรองในคดนเปนผตองขง ถกนำาตวไปตรวจสอบ โดยสงใหถอดเสอผา และถกนำาตวตอไปทแผนก

คดแยก เขาถกตบหนาหลายครง จากนนถกลอกคอ แขน และขา และนำาออกจากหองขงไปลานโลงกลาง

หองขง จากนนถกโยนลงกบพน เขาไดรบความทรมานจากการปฏบตทเลวราย 2 ครง ทกระทำาตางชวงกน

โดยเขาถกตอยและเตะซำาแลวซำาเลาขณะทเขานอนอยบนพน จนกระทงมเลอดไหลออกมาเหนไดชด เขาถกนำา

ตวกลบไปยงหองขง และถกเตะจากดานหลงจนกระเดนไปกระแทกผนงหอง จากนนเจาหนาท ไดทำาหลกฐาน

เทจออกมาเพอใชเปนหลกฐานกลาวหาวาเขากระทำาความผด ทำาใหตองถกแยกออกมาขงเดยวและเสยโอกาส

ในการไดรบการบรรเทาโทษ มนกโทษจำานวนมากทรองเรยนวามการทำาการปฏบตทเลวรายในลกษณะเดยวกน

ในชวงเวลาเดยวกนนน ในทสดมการฟองรองเจาหนาทเรอนจำาถง 13 คด กลาวหาเจาหนาทเรอนจำา 27 นาย

ในขอหากระทำาการปฏบตทเลวรายและทำารายรางกายอนเทยบไดกบการกระทำาทรมาน

ในวนท 14 กนยายน 2001 เจาหนาทเรอนจำา 3 นาย ถกตดสนวาเกยวของกบกรณดงกลาวและได

รบโทษจำาคก 3 ปและ 3 ปครง ศาลอทธรณพพากษายน โดยระบในคำาพพากษาวา เจาหนาททงสาม มการ

กระทำา “ทพเศษและทำาใหสถานการณเลวรายยงขน” ในคดดงดงกลาว รวมถงการทำารายรางกายทรายแรง

และขอเทจจรงทวา การทำารายรางกายไมไดทำาขนโดยไมตอเนองแตเปนการทำารายรางกายทมลกษณะตอ

เนองและมการกระทำาซำาหลงจากเวนระยะไป ศาลระบวา “ผตองขงมสทธตามกฎหมายในการไดรบความ

คมครองจากการถกทำารายรางกาย โดยเจาหนาทเรอนจำา สงคมกมสทธทปลอยใหเปนความรบผดชอบของ

เจาหนาทเรอนจำาท ไดกระทำาการเชนนน เจาหนาทเหลานมความผดฉกรรจ และยงไปกวานน ผอทธรณ ในกรณ

นมได ใชโอกาสตงแตชวงเรมตน ซงเปนชวงแรกสดทจะยอมรบผดชอบในสงทพวกเขาไดกระทำาลงไป พวกเขา

พยายามแกไขสถานการณของตนเองโดยการสรางขอหาเทจและการดำาเนนการทางวนยปลอมๆ ขน”

98

พนธกรณของรฐในก�รดำ�เนนก�รท�งกฎหม�ย

5.16 ขอ 5 ของอนสญญาตอตานการทรมาน กำาหนดใหรฐท ใหสตยาบนอนสญญาน มพนธกรณในการดำาเนน

มาตรการตางๆ ทอาจจำาเปนเพอใหตนมขอบเขตเหนอความผดทอางถงในขอ 4 ในกรณตางๆ ดงตอไปน

(ก) เมอความผดเหลานนเกดขนในอาณาเขตใดทอยภายใตเขตอำานาจของตน หรอบนเรอหรออากาศยานท

จดทะเบยนในรฐนน

(ข) ผถกกลาวหาเปนคนชาตของรฐนน

(ค) เมอผตกเปนเหยอเปนคนชาตของรฐนน หากรฐนนเหนเปนการสมควร

5.17 พนธกรณยงกำาหนดตอไปวา เปนหนาทของรฐในการ “สรางมาตรการทจำาเปนเพอกำาหนดเขตอำานาจ

เหนอการกระทำาผดในคดทผถกกลาวหาปรากฎตวในดนแดน ซงอยภายใตเขตอำานาจตน” หากไมสามารถสงตว

บคคลผนนขามแดนไปยงรฐอน ภาระหนาทน ไมคำานงถงสถานทแหงการกระทำาผด สญชาตของผตกเปนเหยอ

และสญชาตของผกระทำาผดทถกกลาวหา ขอ 7 ของอนสญญาตอตานการทรมานระบ “ใหรฐภาคซงพบตวบคคล

ใดทถกกลาวหาวาไดกระทำาความผดตามทอางถงในขอ 4 อยในอาณาเขตอำานาจรฐของตน หากไมสามารถมอบ

เรองใหเจาพนกงานผมอำานาจของตน เพอความมงประสงค ในการฟองรองดำาเนนการคดตามขอ 5 หากรฐนน

ไมยอมสงบคคลดงกลาวเปนผรายขามแดน “การพจารณาคดหรอการสงผรายขามแดน” เปนพนธกรณภายใต

อนสญญาตอตานการทรมานซงสามารถใชประโยชนได ภายใตเขตอำานาจศาลในดนแดนของรฐภาค ซงรวมถง

เขตแดนใดๆ ทรฐนนสามารถควบคมได ในอนสญญาแหงทวปอเมรกาเพอปองกนและลงโทษการทรมาน ได

กำาหนดพนธกรณแกรฐภาคทกรฐให ไตสวนคดหรอสงผรายขามแดนเมอพบบคคลทเปนผตองหาในเขตแดนทอย

ภายใตเขตอำานาจศาลของตน โดยไมคำานงถงสถานทกระทำาความผด หรอสญชาตของเหยอหรอสญชาตของ

ผตองหา9

5.18 อนสญญาเจนวา 4 ฉบบ กำาหนดใหรฐใชเขตอำานาจสากลโดยเคารพตอการกระทำาทมเจตนาใหเกดความ

รนแรง อนเปนการละเมดอนสญญาและนำาคดขนสศาลในประเทศของตน อนสญญาเจนวาเรยกรองใหรฐภาค

ตดตามหาบคคลทถกกลาวโทษวากระทำาการหรอสงใหกระทำาอนเลวรายซงการละเมดอนสญญาโดยการทรมาน

หรอการปฏบตท ไรมนษยธรรม หรอบคคลซงเพกเฉยตอหนาท ในฐานะหวหนาเจาพนกงานในการสงการเพอ

ปองกนการกระทำาผด หนาท ในการคนหาและไตสวนคดนปราศจากพรมแดนภายใตอนสญญาเจนวา

5.19 รฐซงมไดผกพนในอนสญญาฯ ยงคงสามารถใชเขตอำานาจสากล หากผกระทำาความผดฐานทรมานซงเปน

ชาวตางชาตถกพบตวในเขตแดนของรฐนน ทงนเปนไปตามกฎหมายจารตประเพณระหวางประเทศซงอนญาตให

ใชเขตอำานาจสากลเหนอความผดฐานทรมาน ผพพากษาและอยการมบทบาทสำาคญในสวนททำาหนาท ใหความ

มนใจวาหนาททกำาหนดน ไดรบการทำาใหเปนจรงดวยความเคารพตอการดำาเนนการตามกฎหมายตอบคคลซง

ตองหาวากระทำาการทรมานหรอใหความชวยเหลอในการกออาชญากรรม

9 ขอ 12 อนสญญาแหงทวปอเมรกาเพอปองกนและลงโทษการทรมาน

99

ก�รพจ�รณ�คดทเปนธรรม

5.20 ผพพากษาและอยการตองประกนวา การพจารณาคดบคคลผถกกลาวหาวากระทำาผดฐานกระทำาทรมาน

และความผดอนๆ ทเกยวของนน จะดำาเนนไปอยางเปนธรรมภายใตกฎหมายภายใน และกฎหมายระหวางประเทศ

และมความเคารพอยางเตมทตอสทธของผตองสงสย และประโยชนของผตกเปนเหยอและครอบครวของเขา ผตอง

สงสยมสทธไดรบคำาแนะนำาทางกฎหมายและความชวยเหลอใดๆ ซงสามารถเลอกเองในทกๆ ขนตอนของการ

พจารณาคด ศาลระดบชาตจกตองปกปองผตกเปนเหยอ พยานและครอบครวของผตกเปนเหยอดวย รวมถงการ

จดเตรยมดานความปลอดภยทมประสทธภาพ มาตรการปองกนจะตองเปนไปโดยเปนธรรมตอผตองสงสยตาม

หลกการพจารณาคดทเปนธรรม รวมถงสทธในการซกคานพยาน อยางไรกตามการใชสทธนตองไมใชเปนการ

เปดโอกาสใหกบการขมขพยาน หรอทำาใหพยานหรอผตกเปนเหยอเกดความบอบชำาทางจตใจซำา

5.21 ในกรณทการพจารณาคดถกจดใหมขนภายใตเขตอำานาจสากล อาจมความจำาเปนตองมการดำาเนนการ

เปนกรณพเศษเพอนำาพยานจากตางประเทศ หรอการใชอปกรณเชอมตอผานวดโอเทาทจะเปนไปได เพอให

สามารถนำาพยานหลกฐานเขาสการพจารณาคด ลามเปนสงทสำาคญทตองมการจดหา

คว�มคมกน ก�รนรโทษกรรม และอ�ยคว�ม

5.22 ระบบศาลยตธรรมมหนาทตองดำาเนนการภายใตเขตอำานาจตน และภายใตพนธกรณระหวางประเทศใน

การสบสวนสอบสวน การนำาคดเขาสกระบวนการยตธรรมและลงโทษผกระทำาผดฐานอาชญากรรมตอการทรมาน

ไมมใครไดรบการยกเวน โดยอางเหตแหงการเปนเจาหนาทรฐ การนรโทษกรรมและมาตรการอนๆ ทคลายคลง

กนซงปกปองผกระทำาผดในการละมดสทธมนษยชนอยางกวางขวาง เชน การทรมาน โดยใหไดรบความคมกนจาก

การนำาตวขนสศาล การพจารณาคดและการตดสนคด ถอวาไมเปนไปตามพนธกรณของรฐภายใตกฎหมายสทธ

มนษยชนระหวางประเทศ รวมถงไมเปนไปตามพนธกรณในการสบสวนสอบสวน นำาไปสความยตธรรมและลงโทษ

ผกระทำาผดในการละเมดสทธมนษยชนขนาดใหญทรายแรง

5.23 ธรรมนญของศาลอาญาระหวางประเทศระบวา ธรรมนญน “จะตองใชกบบคคลทกคนอยางเทาเทยมกน

โดยไมมการแบงแยกบนฐานของสถานะโดยตำาแหนง โดยเฉพาะอยางยงสถานะทเปนประมขของรฐหรอรฐบาล

สมาชกของรฐสภา หรอคณะรฐมนตร ผแทนท ไดรบการเลอกตงหรอเจาหนาทของรฐ จะไมมการยกเวนใหกบ

บคคลใดพนจากความรบผดชอบตอการกระทำาผดภายใตขอบญญตของธรรมนญน10 ความคมกนทางกฎหมาย

หรอระเบยบวธพจารณาพเศษซงตดตวเจาหนาทรฐ แมภายใตกฎหมายภายในหรอกฎหมายระหวางประเทศ

จกไมเปนอปสรรคตอศาลในการใชอำานาจเหนอบคคลใดๆ11 ธรรมนญยงไดกำาหนดตอไปวา “อาชญากรรมภายใตเขต

10 ขอ 27 (1), ธรรมนญศาลอาญาระหวางประเทศ11 ขอ 27 (2), อางแลว

100

อำานาจศาลจะตองไมถกจำากดโดยอายความ”12 แมวาพธสาร ฉบบท II ของอนสญญาเจนวาทง 4 ฉบบ ไดเสนอ

วา รฐพงใหมการ “นรโทษกรรมอยางกวางขวางทสดแกบคคลทมสวนรวมในความขดแยงทมการใชอาวธเพอยต

สงคราม” แตหลกการนกไมใชกบการใหความคมกนแกการกระทำาทเปนการกออาชญากรรมสงคราม13

5.24 คณะกรรมการสทธมนษยชนระบวา “คณะกรรมการตระหนกวารฐบางรฐยนยอมใหมการนรโทษกรรม

ใหแกการกระทำาทรมาน” โดยทวไปแลวการนรโทษกรรมนนไมสอดคลองกบหนาทของรฐในการทำาการสบสวน

ความผดเชนนน หรอในการประกนเสรภาพจากการกระทำาผดใดภายใตเขตอำานาจ หรอเพอใหความมนใจวาจะ

ไมมการกระทำาผดเกดขนอกในอนาคต รฐจกตองไมพรากสทธของบคคลทจะไดรบการเยยวยาทมประสทธภาพ

รวมถงคาชดเชยและการฟนฟอยางเตมทเทาทจะเปนไปได14 คณะกรรมการเนนยำาวาการนรโทษกรรมเชนน ได

สรางบรรยากาศของการไมเอาผดตอผกระทำาการละเมดสทธมนษยชนและเพกเฉยตอความพยายามทจะลงหลก

ปกฐานใหกบหลกสทธมนษยชนและหลกนตธรรม15 ปฏญญาเวยนนาของการประชมโลกวาดวยสทธมนษยชนเรยก

รองใหรฐยกเลกกระบวนการนตบญญตทนำาไปสการยกเวนความผดของผกระทำาการละเมดสทธมนษยชนฐาน

กระทำาการปฏบตทเลวรายและใชความรนแรง และสรางรากฐานทมนคงสำาหรบหลกนตธรรม16

5.25 ศาลสทธมนษยชนแหงทวปอเมรกา ระบวา “เปนเรองทยอมรบไมได หากการนรโทษกรรม อายความ

หรอมาตรการตางๆ จะถกใชเพอขจดความรบผดทางอาญา ในฐานะทเปนวธการในการปองกนมใหมการสบสวน

สอบสวนและลงโทษผมหนาทรบผดชอบทงหลายทกระทำาการละเมดสทธมนษยชนอยางรายแรง เชน การทรมาน

การวสามญฆาตกรรม การใชอำานาจตามอำาเภอใจ หรอการบงคบใหสญหาย ซงเปนสงตองหามในฐานทเปนการ

ละเมดตอสทธทยกเลกไมได (non-derogable rights ) ซงไดรบการยอมรบภายใตกฎหมายสทธมนษยชนระหวาง

ประเทศ17

5.26 ภายใตดลพนจของศาล ศาลพงระงบการบงคบใชกฎหมาย ในกรณทเกดความขดแยงกบพนธกรณตาม

กฎหมายระหวางประเทศ และทฝาฝนการปกปองสทธมนษยชนระหวางประเทศ และประกาศวากฎหมายนนเปน

โมฆะ

12 ขอ 29, อางแลว13 ขอ 6.5 พธสารเพมเตม ฉบบท 2 ป 1999 ของอนสญญาเจนวา 194914 ขอเสนอแนะทวไป ของคณะกรรมการสทธมนษยชน ขอ 20 ยอหนา 1515 ขอสงเกตสรปของคณะกรรมการสทธมนษยชน กรณอารเจนตนา 5 เมษายน 1995 เอกสารสหประชาชาต CCPR/

C/79Add.46; A50/40 ยอหนา 14616 ปฏญญาเวยนนา และแผนปฏบตการ, การประชมโลกวาดวยสทธมนษยชน เวยนนา 14-25 มถนายน 1993, เอกสาร

สหประชาชาต A CONF.157/23 12 กรากฎาคม 1997 ยอหนา 6017 คำาพพากษาศาลสทธมนษยชนแหงทวปอเมรกา คดระหวาง Barrios Altos (Chumbipuma Aguirre และพวก และ

Peru), ตดสนเมอ 14 มนาคม2001 ยอหนา 41.

101

5.27 บอยครงทคณะกรรมาธการคนหาความจรงมบทบาทอยางสำาคญในการผลกดนใหเกดบทบนทกท

นาเชอถอตอเหตการณทเกดขนในอดต และเปนพนทสำาหรบผตกเปนเหยอไดบอกเลาเรองราวของตวเอง ทนำาไปส

การไดรบการชดเชย แตคณะกรรมาธการฯ ไมสามารถทำาหนาทเพอความยตธรรมในรปแบบของการดำาเนน

คดตามกฎหมายอยางเปนธรรม เพราะเมอคณะกรรมาธการถกกอตงขน พวกเขามหนาทตองดำาเนนการตาม

กระบวนการ, ทำาความจรงใหปรากฏ, อำานวยใหผตกเปนเหยอไดรบการชดเชยและเสนอคำาแนะนำาเพอปองกนการ

กออาชญากรรมซำา คณะกรรมาธการจกตองดำาเนนงานควบคไปกบการดำาเนนคดโดยศาล เพอนำาผกระทำาผดเขา

สกระบวนการยตธรรม โดยจะตองไมถกใช ในฐานะของกระบวนการทางเลอก

Causa No. 8686/2000 caratulada ‘Simón, Julio, Del Cerro, Juan

s/Sustracción de menores de 10 año’ del registro de la Secretaría Nro.

7 de este Antonio Juzgado Nacional en lo Criminal y Correccional

Federal No. 4, 6 March 2001 (Argentina)

ในเดอนมนาคม 2001 ศาลแหงสหพนธรฐในอารเจนตนา ตดสนวา กฎหมาย 2 ฉบบคอ Punto Final

Law and the Law of Due Obedience ทคมกนไมใหผละเมดสทธมนษยชนอยางรายแรง ภายใตรฐบาล

ทหาร ขดตอรฐธรรมนญและเปนโมฆะ คำาพพากษานมความเกยวของกบคดอาญาทเกยวของกบการหายตวไป

ของ โฮเซ โพเบลเต โรอา Gertrudis Marta Hlaczik ภรรยา และลกสาวของพวกเขา ในป 1978 และในเดอน

พฤศจกายน 2001 ศาลอทธรณแหงสหพนธรฐพพากษายนตามศาลชนตน

Actuaciones Sumariales registradas bajo el No. 13.445/1999, caratuladas: “Videla Jorge Rafael

yotros s/Privación Ilegal de la Libertad Personal” del registro de ésta Secretaria No.14, perteneci-

entes al Juzgado Nacional en lo Criminal y Correccional Federal No.7, 20 July 2001, (Argentina)

ในเดอนมถนายน และกรกฎาคม 2001 ผพพากษาแหงสหพนธรฐ ไดมคำาสงตอกรณการรองใหขอ

ออกหมายจบอดตสมาชกกองกำาลงตดอาวธของอารเจนตนา ชล ปารากวย และอรกวยจำานวนหนง เนองจาก

มสวนรวมในการวางแผนกออาชญากรรมโดยการใชกำาลงบงคญใหบคคลสญหายอยางเปนระบบ หรอทเปน

ทรจกกนในนามของ “ปฏบตการเหยยว” ในการวนจฉย ศาลไดสงใหดำาเนนการไตสวนและปองกนการจบกม

อดตประธานาธบด จอรจ ราฟาเอล วเดลลา ศาลไดรบคำารองการจบกมชวคราว สงใหรอการพจารณาคำารอง

ขอสงตวผรายขามแดน ในกรณของนายออกสโต ปโนเชต อดตประธานาธบดชล ในเดอนธนวาคม 2001 ซง

เปนการวนจฉยแยกสำานวนคด ผพพากษาไดรบคำารองในการจบกมชวคราว สงใหรอการพจารณาคำาขอสงตว

ผรายขามแดน ในกรณ ฮโก บานเซอร ซอาเรซ อดตประธานาธบดโบลเวย

102

ก�รลงโทษ

5.28 การลงโทษอาชญากรรมตอการทรมานพงกำาหนดโดยกฎหมายภายในของประเทศ อยางไรกตาม

อนสญญาตอตานการทรมานระบวารฐภาค “จะตองกำาหนดบทลงโทษทเหมาะสมแกการทผกระทำาจะตองไดรบ

โทษตามความรนแรงแหงความผดทกอขน”18 ทงนรวมถงการกระทำาทละเมดตอรางกายหรอจตใจ การกระทำา

ผดลกษณะนมกกระทำาโดยเจาหนาทรฐซงใชอำานาจในทางทผดและทรยศตอความเชอถอของสาธารณะ ภายใต

เจตนารมณน ผพพากษาและอยการพงตองประกนวา การกระทำาการทรมานจะไดรบการลงโทษในลกษณะเชนนน

หากกฎหมายไมกำาหนดความผดฐานอาชญากรรมตอการกระทำาทรมาน หรอโดยขอเทจจรงไมปรากฎวามคำา

นยามตามกฎหมายภายในทแคบกวาคำานยามตามกฎหมายระหวางประเทศ ในกรณนน ขอกำาหนดความผดอาญา

ทอย ในลำาดบถดไปซงสามารถใชนยามความผดไดครอบคลมกวา ควรถกนำามาใช ดวยวธน จะสามารถประกนได

วาศาลจะพจารณาพพากษาคดโดยยดถอเกณฑการใหความสำาคญกบขอเทจจรงทเหมาะสมและเพอประกนวา

กำาหนดชวงเวลาท ใหประโยชน (อายความ) จะตกเปนโมฆะ

ก�รชดเชย เยยวย�

5.29 ผพพากษาและอยการพงดำาเนนการใดๆ ภายใตกฎหมายภายใน และเพอเปนประกนวาบคคลผ ไดรบผล

กระทบจากการกระทำาทรมาน และการกระทำาทผดกฎหมายอนๆ จะสามารถตระหนกถงสทธของตนทจะเรยก

รองคาชดเชยความเสยหายทเกดจากความทกขทรมานทางรางกายและจตใจ และดำาเนนการใดๆ เพอใหเกด

เงอนไขทจำาเปน เพอใหผตกเปนเหยอสามารถรบประโยชนจากสทธน บคคลผตกเปนเหยอจากการทรมานและ

การปฏบตทเลวรายมสทธทจะรความจรงเกยวกบสงทเกดขนแกตน และทราบถงการนำาตวบคคลผตองรบผด เขา

สกระบวนการยตธรรม และไดรบคาชดเชยอนเนองมาจากการความเจบปวดทตนไดรบ

5.30 ผรายงานพเศษดานสทธในการไดรบการชดเชย, คาเสยหายและการฟนฟสำาหรบผตกเปนเหยอของ

การละเมดสทธมนษยชนอยางกวางขวางและรายแรง เชรฟ บาสสโอน ไดแนบรางหลกการพนฐานและแนวทาง

ของสทธในการไดรบการเยยวยาและการชดเชยแกผตกเปนเหยอของการละเมดสทธมนษยชนระหวางประเทศ

และกฎหมายวาดวยมนษยธรรม (หลกการ ฟาน โบเฟน บอสสโอน) ในรายงานฉบบสดทายของเขาตอคณะ

กรรมาธการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตในป 200019 หลกการ ฟาน โบเฟน บอสสโอน ไดระบรปแบบของ

การชดใชไว ดงตอไปน

· ก�รชดใชคว�มเสยห�ย ควรมขนตอนทนำาไปสการกลบคนสสถานะเดมกอนทความรนแรงจะเกดขนให

กบผตกเปนเหยอ รวมถงการคนสทธทางกฎหมาย สถานะทางสงคม ชวตครอบครว ทอยอาศย ทรพยสน

และการจางงาน

18 อนสญญาตอตานการทรมาน และการปฏบตหรอการลงโทษอนท โหดราย ไรมนษยธรรมหรอทยำายศกดศร 1984, ขอ 419 เอกสารองคการสหประชาชาต E/CN4/2006/62, 18 มกราคม 2000

103

· ค�ชดเชยคว�มเสยห�ย ควรมขนตอนเพอนำาไปสการชดเชยความเสยหายทางเศรษฐกจใดๆ ทเกดขน

โดยการประเมนคาความเสยหายนน รวมถงความเสยหายทางกายหรอทางจตใจ ความทนทกขทรมาน

การเสยโอกาสทางการศกษา การสญเสยรายได และคาใชจายทางการแพทยและกฎหมาย

· ก�รบำ�บดฟนฟ ควรมขนตอนเพอนำาไปสการประกนถงการไดรบการดแลทางการแพทยและดานจตใจ

ในกรณทจำาเปน เชนเดยวกบการไดรบบรการทางกฎหมายและการบรการทางสงคม

· ก�รปฏบตใหดจนเปนทพอใจ และการประกนวาจะไมเกดเหตการณซำาอก ควรมขนตอนทนำาไปสการ

ประกนวาการกระทำาผดจะยตลง เปดเผยความจรงตอสาธารณะถงสงทอยเบองหลงของการกระทำาผด

ประกาศแสดงความรบผดชอบหรอขอโทษอยางเปนทางการ ยอมรบตอสาธารณะวามการกระทำาผด และ

มาตรการปองกนการแทรกแซงกระบวนการทางกฎหมายและทางปกครอง มาตรการปองกนซงรวมถงการ

ฝกอบรมดานสทธมนษยชนดวย

5.31 ในบางกรณผตกเปนเหยอตองการการรกษาและการบำาบดทมระยะเวลานานและคาใชจายสง บางกรณผ

ตกเปนเหยอไมสามารถทำางานไดเนองจากผลกระทบจากการถกทรมาน หรอวถชวตทเปลยนแปลงไปอยางสนเชง

หากการทรมานไดกระทำาลงโดยตวแทนของรฐ หรอโดยการยนยอมของรฐ รฐพงตองแกไขความเสยหายทตนได

กระทำาลงเทาทจะสามารถทำาได ภายใตดลพนจของศาล ศาลพงใหหลกประกนวาผตกเปนเหยอไดรบการชดเชย

อยางเตมทตามขนาดของความรนแรงของการละเมดทตนไดรบ หากผตกเปนเหยอถงแกความตายอนเปนผล

สบเนองจากการทรมาน บคคลผอย ในความดแลของผนนพงมสทธไดรบการชดเชยเยยวยาดวย

5.32 หลยส จอยเนต ผรายงานพเศษดานปญหาของการทผกระทำาผดไมตองรบโทษ (The Special Rappor-

teur on the Question of Impunity) ไดจดหมวดหมอยางละเอยดเกยวกบหลกการในการปองกนและสงเสรม

สทธมนษยชน โดยผานการเคลอนไหวตอตานการยกเวนโทษในรายงานของเขาเมอป 1997 ซงนำาเสนอตอคณะ

กรรมาธการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต (หลกการ จอยเนต)20 หลกการน ประกอบดวย

· หลกก�รท 33 สทธและหน�ทต�มพนธกรณในก�รชดเชย การละเมดสทธมนษยชนใดกตาม กอ

ใหเกดสทธทจะไดรบการชดเชยแกผตกเปนเหยอของการทรมานหรอทายาท หมายถงหนาทของรฐในการ

ชดเชยและสรางเงอนไขทเปนไปได ใหแกผตกเปนเหยอใหไดรบการชดเชยเยยวยาจากผกระทำาผด

· หลกก�รท 34 กระบวนก�รชดเชย ผตกเปนเหยอของการทรมานทงหมด มสทธในการเขาถง

กระบวนการยตธรรมทางอาญา, แพง, ทางปกครองและการดำาเนนการทางวนยอยางทนทวงทและ

มประสทธภาพ ในการใชสทธดงกลาวน ผตกเปนเหยอจะตองไดรบการปองกนจากการคกคามและการ

แกแคน สทธในการชดเชยนรวมถงการเขาถงกลไกทางกฎหมายระหวางประเทศดวย

· หลกก�รท 35 ก�รเผยแพรประช�สมพนธกระบวนก�รชดเชย กระบวนการเฉพาะกจเพอให

ผตกเปนเหยอสามารถใชสทธของตนเองในการไดรบการชดเชย ควรไดรบการเผยแพรไปใหกวางทสดโดย

เอกชนและองคกรสอสารมวลชนสาธารณะ การเผยแพรนนควรเกดขนทงภายในและภายนอกประเทศ รวม

ถงผานกงสล โดยเฉพาะอยางยงในประเทศทมผตกเปนเหยอจำานวนมากถกบงคบใหลภย

20 เอกสารองคการสหประชาชาต E/CN4/Sub.2/1997/20/Rev.1,2 ตลาคม 1997

104

· หลกก�รท 36 ขอบเขตของสทธในก�รไดรบก�รชดเชย สทธในการไดรบเงนชดเชย ครอบคลมถง

ความบาดเจบใดๆ กตามทเกดแกผตกเปนเหยอ รวมถงมาตรการตอบคคลในการตระหนกถงสทธในการ

ชดใช การชดเชยความเสยหาย การบำาบดฟนฟ และมาตรการททำาใหเกดความพงพอใจอนๆ ในกรณ

ของการใชกำาลงบงคบใหสญหาย เมอการหายตวไปของบคคลเปนทรบร ครอบครวของบคคลผหายตวนน

มสทธทจะไดรบขอมลเหตเกยวกบการหายไป และพฤตการณแหงการสญหายโดยไมมเงอนไขเรองอาย

ความ และในกรณเสยชวต รางของผตายจะตองถกนำาสงคนใหกบครอบครวทนททสามารถบงช ได ไมวา

ผกระทำาผดจะไดรบการชตวหรอไม หรอถกฟอง หรอดำาเนนการตามกฎหมายหรอไมกตาม

105

คำ�พพ�กษ�ศ�ลฎก� คดระหว�ง P และ Marksman กบ Anor, St

Vincent กบ the Grenadines, 13 เมษ�ยน 1999, [2000] 1 LRC

1, (1999) 2 CHRLD 430, (St Vincent & the

Grenadines)

‘P’ ผตองขง ประสบความสำาเรจในการยนฟองตอศาลสง วาผคมละเมดสทธตามรฐธรรมนญของเขา

โดยการกระทำาทรมานหรอโดยการกระทำาท ไรมนษยธรรม หรอการปฏบตทเลวราย โดยสงโบยตเขาดวยแส

และลามไว ในหองขงเดยวในชวงการขยายระยะเวลาการคมขง

ในเดอนกรกฎาคม 1977 ศาลวนจฉยวาการโบยดวยแส (ในฐานะทเปนการลงโทษสำาหรบความผด

จากการทำารายผคม) เปนการฝาฝนบทบญญตของรฐธรรมนญทวาดวยการหามกระทำาทรมานและรปแบบอนๆ

ของการปฏบตทเลวราย อางถงกรณทเกดขนในซมบบเว และอฟรกาใต ศาลชวา การโบยนนไมใชมาตรฐาน

ทถกทำานองคลองธรรมอนเปนสงพงคาดหวงจากเรอนจำา การโบยตเปนเรองทารณโหดราย ไมใชเฉพาะกบผ

ถกโบยต แตเปนสงทารณโหดรายตอสงคมทอนญาตใหมการกระทำาเชนนน การลงโทษเชนนเปนการบมเพาะ

ความเกลยดชงและความขมขนแกกฎหมายและสงคม การโบยตดวยแสถกใหคำานยามไววาเปนการทารณ

ตามความหมายในขอ 1 ปฏญญาสหประชาชาตวาดวยการปองกนอาชญากรรมและการปฏบตตอผกระทำาผด

ปจจบนนการใชแสโบยตในเรอนจำาชายในเซนต วนเซนต ถกจดแสดงไว ในพพธภณฑเรอนจำารวมกบอปกรณ

อนๆ เชน เครองทรมานดงแขนขา เครองตอกนวหวแมมอ และ กรงขงขนาดเลกทมเชอกหยอนคนขนลงได ซง

ครงหนงชาวอนเดยตะวนตกซงกอกบฏไดถกแขวนไวจนกระทงอดอาหารตาย

ศาลชวาความรบผดชอบของรฐในการจายคาชดเชยใหกบการกระทำาผดตอรฐธรรมนญเปนความ

รบผดเบองตน สำาหรบการกระทำาความผด และไมขนกบลกษณะความรบผดจากการกระทำาละเมดโดย เจา

หนาทของรฐนน คาเสยหายทเปนกรณตวอยางนถกชดใชเพอทดแทนความยโสโอหงและการกดขทกระทำาโดย

เจาหนาทของรฐ คาเสยหายเพอเปนกรณตวอยางน ศาลประเมนโดยคำานงถงอาการบาดเจบของผรอง ศกดศร

และเกยรตภม ความทกขทางจตใจและการสญเสยชอเสยง การชดเชยความเสยหายเพอใหเปนตวอยาง

จกตองไดดลระหวางผลประโยชนแหงรฐในการรกษากฎหมายและความสงบเรยบรอยและสทธของพลเมอง

ตามรฐธรรมนญทเขาหรอเธอม จะตองไมถกละ โดยคำานงถงผรองซงไดรบความเจบปวดและทกขทรมาน การ

ละเมดตอศกดศรและความทกขทรมาน ความไมสะดวกสบาย ความอปยศอดส และความอบอายซงเกดขนนน

ผรองพงไดรบการชดเชยความเสยหาย ดลพนจอาจถกใชอยางกวางขวางเพอการบงคบสทธตามรฐธรรมนญ

ศาลพงดำาเนนการ เชน ดำาเนนการตามกฎหมายกบเจาหนาทรฐในฐานทละเมดสทธตามรฐธรรมนญ ชดเชย

ความเสยหาย หรอดำาเนนการทางวนย ในดานของการเพกเฉยของรฐและผคมเรอนจำานน อาจดำาเนนการโดย

การเขยนคำาขอโทษตอการละเมดสทธตามรฐธรรมนญของ ‘P’ และ ‘P’ พงไดรบการชดเชยจากความเสยหายท

เกดขน ศาลยงคงมคำาสงตอไปใหลงโทษทางวนยแกผคมเรอนจำาดวย

106

Combating Torture: A Manual for Judges and Prosecutors · 2017-10-10 ·...

Documents

Transcript of Combating Torture: A Manual for Judges and Prosecutors · 2017-10-10 ·...