Civilno društvo i lijeve politike

O lijevoj političkoj fondaciji u Bosni i Hercegovini

Sažetak istraživanja

Miroslav Živanović

Jelena Ćebić

Sarajevo, 24. septembar 2012.

2

ABSTRAKT

Političko djelovanje u Bosni i Hercegovini, a naročito ono koje ima ambiciju da predstavi i provodi

reformističke javne politike, zahtjeva trajnu i otvorenu komunikaciju sa civilnim društvom. Samo

ozbiljan, odnosno strateški osmišljen model političke komunikacije sa civilnim društvom može voditi

ka stvaranju atmosfere uzajamnog povjerenja i partnerstva između političkih aktera i aktera civilnog

društva, koja kao rezultat može imati efikasnije i efektnije provođenje reformskih javnih politika. U

tom smislu neophodno je prepoznati značaj i podržati djelovanje onih organizacija civilnog društva

koje svojim djelovanjem nude platformu za dijalog i konsultacije između zvaničnih nosilaca političkih

programa i na njima utemeljenih javnih politika i širokog spektra zainteresovanih građanskih

udruženja i organizacija. Pri tome se mora priznati pravo takvim organizacijama da se opredjele za

one politčke ideje i programe koje smatraju odgovarajućim za društveni kontekst u kojem djeluju, a

da pri tome ne budu prozvane zbog političke pristrasnosti ili politizacije. Inspirisano djelovanjem

svjetski poznatih „političkih“ fondacija poput Nacionalnog demokratskog instituta (National

Democratic Institute – NDI), njemačkih fondacija poput Friedrich Ebert-a, Konrad Adenauer-a, i njima

sličnih, ovakva vrsta djelovanja u okviru civilnog društva sve je više prepoznata kao potreba i u našoj

regiji, pa je, shodno tome, o tome potrebno otvoriti i voditi dijalog i u Bosni i Hercegovini. Sve

navedeno naročito vrijedi za politike i programe koji su utemeljeni na vrijednostima i principima

savremene ljevice, koji se, u društvu kakvo je bosanskohercegovačko, ustanovljeno na ustavnoj

infrastrukturi koja pogoduje etnonacionalnim politikama i programima, uglavnom ne mogu provoditi

bez široke podrške aktivnog i progresivnog civilnog društva.

3

Izazov političke komunikacije lijevih politika u Bosni i Hercegovini!?

Gotovo da i nema ozbiljnijeg društveno – političkog istraživanja vođenog u Bosni i Hercegovini koje

ne ukazuje na evidentan problem nedostatka povjerenja između građana i bosanskohercegovačkih

političkih partija. Rad i djelovanje političkih partija i njihovih predstavnika i predstavnica uglavnom su

predmet negativnih percepcija u javnosti. Kada se ovome doda izuzetno složena politička situacija

koja zahtjeva brojne političke kompromise i dogovore ukoliko se žele stvoriti uslovi za funkcionisanje

komplikovanog političkog sistema, te činjenica da javnost o svemu uglavnom biva informirana putem

medija koji su i sami opterećeni problemima poput niskih novinarskih standarda, korištenja govora

mržnje i jezika nasilja, senzacionalističkog izvještavanja i autocenzure1 biva očigledno kako je

postojeće stanje nepovjerenja između građana i onih koji bi trebali biti njihovi politički predstavnici

prilično očekivano.

Ako se na postojeću situaciju gleda iz perspektive političkih partija koje su vođene idejama,

principima i vrijednostima savremene ljevice, onda se mora priznati da je za njih situacija dodatno

otežana budući da se politička arena u kojoj se oni nadmeću sa svojim ljevičarskim programima

može, prema riječima dr. Asima Mujkića, sa Fakulteta političkih nauka u Sarajevu, opisati kao

„Etnopolis(a): zajednica koju karakterizira politički prioritet etničke grupnosti nad individuumom,

prioritet koji je proveden kroz proces demokratske samolegislacije, zajednica koju karakterizira

politički prioritet etnički grupnog prava na samoodređenje nad pravom građanina na

samoodređenje, pri čemu je članstvo građanina u političkoj zajednici predodređeno njenim ili

njegovim članstvom u etničkoj zajednici. Politička naracija i praksa koja opravdava ovaj etnički

utemeljen društveni konstrukt naziva se etnopolitikom.“2

1 Tešanović, N. (ur.). Balkanski medijski barometar: Bosna i Hercegovina 2011. Sarajevo: Friedrich-Ebert-

Stiftung, 2012. Str. 10. 2 Mujkić, A. Mi, građani etnopolisa. Sarajevo: Šahinpašić, 2007. Str. III.

4

Prostor koji Mukić definiše kao etnopolis i etnopolitika kao dominantni oblik političkog djelovanja ne

mogu se smatrati povoljnim okruženjem za političke opcije lijevog spektra, poput Socijaldemokratske

partije Bosne i Hercegovine koje nude viziju Bosne i Hercegovine u kojoj je:

građanin okosnica i osnovni politički subjekt, oslobođen svih vidova ekonomske i političke potčinjenosti, u kojoj su građanska prava i slobode na nivou evropskih i svjetskih standarda, i gdje svaki pojedinac ima šansu za život dostojan čovjeka. U državi Bosni i Hercegovini nosioci suvereniteta su građani, a narodi jednakopravni i konstitutivni i kao kolektiviteti učestvuju u strukturi vlasti. Suverenitet građana i jednakopravnost naroda garantira politički poredak u Bosni i Hercegovini zasnovan na višepartijskoj parlamentarnoj demokratiji, Ustavom definiranim principima proporcionalnosti, pariteta i konsenzusa.3

Drugim riječima, u Daytonu dogovoreni politički sistem, ide na ruku političkim organizacijama koje su

nosioci etnonacionalnih političkih programa i politika, odnosno nacionalističke – narodne stranke

koje dominiraju političkim prostorom. Radi se o dominaciji koja ima značajne refleksije na oblast

masovnih medija, čija uloga i značaj se u kontekstu ovog pregleda ne mogu zaobići. Primjera radi,

Jens Tenscher u svojoj analizi masovnih medija i političke komunikacije u zemljama Evropske unije

ističe:

Mas-mediji, kao socijalni posrednici, preuzimaju mnogobrojne funkcije u cilju očuvanja i daljeg razvoja modernih društava (vidi: McQuail 2000). U prvom redu, čini se da su nezaobilazni u socijalno integrativnom smislu, zbog sposobnosti da izveštavaju o društveno relevantnim događajima koji nisu svima dostupni, a to znači zbog informativne funkcije. Ovo posebno važi za sferu politike, u kojoj su se tokom proteklih decenija mas-mediji sve više razvijali kao centralna instanca za političko predstavljanje i opažanje. Oni, pritom, obezbeđuju „funkciju premošćavanja jaza između pojedinca i politike“ (Klingemann/Voltmer 1989: 221) koja je dugo vremena bila svojstvena „klasičnim“ instancama formiranja političkog mnjenja (na primer, političkim stranakama, sindikatima). U stvarnosti, oblast politike danas je više nego ikada ranije postala sfera u kojoj izveštaji mas-medija određuju percepciju i delovanje političkih aktera (političkih elita, kao i građana). Pritom se, međutim, posebno preispituju funkcije koje se pripisuju mas-medijima u procesu formulisanja, agregacije, donošenja i sprovođenja kolektivno obavezujućih odluka, dakle u okvirima procesa političke komunikacije, kako sa normativnog, tako i sa aspekta realnog učinka. U tom smislu se od mas-medija u demokratskim društvima očekuje, pre svega, da: (1) kreiraju javnost, (2) kritikuju i kontrolišu vladajuće političke strukture, (3) artikulišu interese i mišljenja građana, (4) da doprinesu njihovoj političkoj socijalizaciji i obrazovanju, kao i (5) da ih podstaknu na političku participaciju (vidi, između ostalog: Burkart 1995: 362ff). Takva očekivanja se, međutim, ne zaustavljaju na državnim granicama. Ona se smatraju

3 Program Socijaldemokratske partije Bosne i Hercegovine. Dostupno na

http://www.sdp.ba/dokumenti/dokumenti/PROGRAM_SDP_BiH.pdf. Pristupljeno 03.07.2012.

5

normativnim, ali i empirijskim odlikama transnacionalnog prostora Evropske unije koji se lagano formira.4

Stoga su, iz perspektive lijevog poltičkog spektra u Bosni i Hercegovini, izuzetno zabrinjavajuće ocjene

i procjene koje se tiču domaćih medija. U jednom od istraživanja odnosa medija i politike, Biljana

Bogdanić primjećuje „da je medijski prostor u Bosni i Hercegovini podijeljen analogno političkim

podjelama“5. Slijedeći Mujkićevu misao o etnopolitici, nije iznenađujuće što ova analogija zapravo

podrazumijeva „međusobnu izolaciju medija u BiH po entitetskoj, odnosno etničkoj liniji“6. Bogdanić

ističe i težu posljedicu ovog stanja:

Ako u našem društvu uopšte možemo govoriti o javnom mnjenju, treba naglasiti da se ovom prilikom profiliraju, zapravo, tri javna mnjenja (na etničkoj matrici). Riječ je, dakle, o mrvljenju, razdrobljavanju društvene svijesti uopšte, a istovremeno i o homogenizaciji onih dijelova svijesti kod kojih je dominantna vezanost za etnicitet i njegovu samodovoljnost.7

Samim tim, lijevim političkim organizacijama, odnosno socijalističkim i socijaldemokratskim

strankama, se izvrsnost u oblasti političkog komuniciranja nameće kao prioritet prve kategorije. U

tom smislu, moguće je razmatrati cijeli niz modela političke komunikacije koji imaju potencijal za

doprinos prevazilaženju postojećeg problema. Jedan od njih, koji je predmet interesovanja ovog

dokumenta je inspirisan fenomenom „političkih fondacija“ karakterističnim za nekoliko zemalja

članica Evropske unije, a naročito za Njemačku, Austriju, Švedsku i Finsku.

Značaj i ugled koji političke fondacije imaju u ovim zemljama, a naročito u Njemačkoj, čije političke

fondacije su veoma aktivne u Bosni i Hercegovini i regiji, ukazuje na njih kao na model djelovanja koji

treba iskoristiti u pokušaju razvijanja i izgradnje efikasnije političke komunikacije u Bosni i

Hercegovini.

4 Zerfaßa, A. i Radojković, M. Menadžment političke komunikacije: osnove i koncepti. Beograd: Konrad

Adenauer Stiftung, 2011. Str. 201. 5 Puhalo, S. (prir.). Šta stanovnici Bosne i Hercegovine (ne)znaju o politici?. Banja Luka: Art print, 2009. Str.

54. 6 Ibid.

7 Ibid.

6

Pored već pomenutih zemalja članica Evropske unije, mora se napomenuti kako je djelovanje

političkih fondacija prepoznato i prihvaćeno i na nivou institucija Evropske unije. Naime, Uredbom

(EC) br. 1524/2007 Evropskog parlamenta i Vijeća od 18. decembra 2007. godine o amandmanima na

Uredbu (EC) br. 2004/2003 o propisima koji uređuju djelovanje političkih stranaka na evropskom

nivou, i pravila glede njihovog finansiranja daje se i definicija i opis očekivanog djelovanja političkih

fondacija na evropskom nivou. Tako se navedenom Uredbom definira politička fondacija na

evropskom nivou kao „subjekt ili mreža subjekata sa statusom pravne osobe u državi članici, koja je

povezana sa političkom strankom na evropskom nivou, i koja svojim aktivnostima u okviru ciljeva i

temeljnih vrijednosti koje slijedi Evropska unija, podupire i dopunjuje ciljeve političke stranke na

evropskom nivou, a naročito izvodeći sljedeće zadatke:

- Posmatranjem, analiziranjem i sudjelovanjem u raspravama o pitanjima evropske javne

politike u procesu evropske integracije,

- Razvijanjem aktivnosti u vezi sa pitanjima evropske javne politike, na primjer organiziranjem i

podržavanjem seminara, obuka, konferencija i studija o takvim pitanjima između

odgovarajućih interesnih skupina, uključujući organizacije mladih i ostale predstavnike

civilnog društva,

- Razvijanjem saradnje sa sličnim subjektima, u cilju promocije demokracije,

- Djelovanjem kao okvir za nacionalne političke fondacije, članove akademske zajednice i druge

odgovarajuće aktere za zajednički rad na evopskom nivou;“8

Usvajanju amandmana prethodila je odluka nekolicine većih evropskih političkih stranaka da osnuje

odgovarajuće evropske političke fondacije9 preuzimajući na taj način model funkcioniranja političkih

8 Regulation (EC) No 1524/2007 of the European Parliament and of the Council of 18 December 2007 amending

Regulation (EC) No 2004/2003 on the regulations governing political parties at European level and the rules

regarding their funding. Dostupno na http://eur-

lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2007:343:0005:0008:EN:PDF. Pristupljeno 25.06.2012.

godine.

7

fondacija karakterističan naročito za Njemačku i Austriju. Uslijedila je debata na nivou evropskih

institucija koja je za rezultat imala usvajanje već pomenutih amandmana na Uredbu (EC) br.

2004/2003 o propisima koji uređuju djelovanje političkih stranaka na evropskom nivou, i pravila

glede njihovog finansiranja.

Dodatni uvid u značaj i ulogu političkih fondacija u Evropi moguće je dobiti analizom strukture i

djelovanja Evropske mreže političkih fondacija (European Network of Political Foundations – EnoP)

koja je osnovana 2006. godine. Članstvo Mreže trenutno čini 67 fondacija iz više od 27 zemalja,

članica Evropske unije, ali i država kandidata za članstvo. Članice se smatraju ideološki bliskim sa šest

glavnih političkih grupacija predstavljenih u Evropskom parlamentu. ENoP je zamišljen da služi kao

instrument za komunikaciju i dijalog između svojih članica i institucija Evropske unije, kao i

organizacija civilnog društva aktivnih u oblasti promocije demokratije, razvojne saradnje i političkog

dijaloga.10 Strukturu ENoP-a, koji je registrovan kao neprofitna organizacija, čine tri tijela: generalna

skupština, upravni odbor i koordinacija. Generalna skupština se održava jednom godišnje, dok se

upravni odbor, na poziv koordinatora, tj. koordinacije, kao izvršnog tijela, sastaje otprilike šest puta

godišnje. Utvrđeni ciljevi Mreže se odnose na već pomenutu promociju demokratije i razvoja, što

podrazumijeva aktivnosti javnih kampanja, izgradnje svijesti, zagovaranja i lobiranja političkih

institucija i donosioca odluka. Ipak, kao glavni cilj se ističe provođenje projekata promocije

demokratije, kao i razvojnih projekata, u više od 100 zemalja u razvoju i traniziciji širom svijeta.11

Razmatranje dokumenata ENoP-a je od izuzetnog značaja zbog činjenice se radi najvećoj mogućoj

artikulaciji stavova i razmišljanja o organizaciji i funkcijama političkih fondacija u Evropi.

U razmatranjima koji se odnose na međunarodnu i razvojnu dimenziju rada evropskih političkih

fondacija koja je usmjerena na zemlje u razvoju i zemlje u tranziciji, ENoP ističe djelovanje koje

9 Lehmann, W., Proaktor, Y. Political Foundations in selected Member States of the European Union: Structures,

Budgets and Activities. Brussels: European Parliament`s Committee on Constitutional Affairs, 2007. Str. 4. 10

Zvanična web stranica Evropske mreže političkih fondacija – ENoP. Dostupno na http://www.european-

network-of-political-foundations.eu/cms/. Pristupljeno 26.06.2012. 11

Ibid.

8

predstavlja kombinaciju partnerstva sa akterima civilnog društva i kontakata koji se održavaju sa

političkim organizacijama, ali i nacionalnim, regionalnim i lokalnim vlastima. Na taj način, kroz

specifične razvojne programe, vrši se povezivanje vlade i civilnog društva i doprinosi unapređenju

efektnosti i efikasnosti napora usmjerenih ka održivom razvoju.12

Uz sve navedeno, mora se navesti kako se ovaj model političkog djelovanja u širokoj sferi civilnog

društva razvija i u zemljama Zapadnog Balkana upravo zahvaljujući, na prvom mjestu, njemačkim

političkim fondacijama13.

Preliminarno istraživanje sprovedeno na nivou Hrvatske, Makedonije i Srbije ukazuje na postepeni

razvoj ovakvog djelovanja u prostoru civilnog društva. Slijedi tabelarni prikaz stanja u oblasti

„političkih fondacija“14 u pomenutim državama.

Tabela 1.

Država Pravni osnov Pravna lica i povezanost sa

političkim partijama

Hrvatska

Nevladine organizacije/udruženja

građana/udruge u Hrvatskoj

osnivaju se u skladu sa Zakonom

o udrugama Republike Hrvatske

(NN 88/01 i 11/02), u kojem ne

postoji pojmovno i

institucionalno definisanje

„političke fondacije“.

U Hrvatskoj, udruženja i fondacije

koje se bave promocijom

socijaldemokratskih vrijednosti

djeluju kao udruženja građana,

odnosno udruge. Najaktivnije takvo

udruženje jeste NOVO DRUŠTVO –

Udruženje za razvoj socijalne

demokratije, koje blisko sarađuje sa

Socijaldemokratskom partijom

Hrvatske.

Makedonija Nevladine organizacije i fondacije

u Makedoniji mogu se osnovati u

PROGRES – Institut za socijalnu

demokratiju djeluje kao nezavisna

12

Ibid. 13

Istraživanje Komiteta za ustavne poslove Evropskog parlamenta navodi šest ključnih političkih fondacija koje

se finansiraju putem javnih fondova: Friedrich Ebert, Friedrich Naumann, Hanns Seidel, Heinrich Boell, Konrad

Adenauer i Rosa Luxemburg fondacija. 14

Termin „političke fondacije“ treba prihvatiti uslovno budući da ne postoji eksplicitni pravni okvir koji

određuje uspostavljanje i djelovanje ovakvog specifičnog oblika političkog djelovanja, karakterističnog za

pojedine zemlje članice Evropske unije i Evropsku uniju samu.

9

skladu sa Zakonom o

udruženjima i fondacijama (Sl.

Novine 52/10).

fonadacija uspostavljena kao think-

tank (policy institute). Aktivno

sarađuje sa političkim partijama u

procesu kreiranja javnih politika.

Srbija

Pravni osnov za osnivanje

udruženja građana/nevladinih

organizacija u Srbiji, temelji se

na:

Zakonu o udruženjima Republike

Srbije („Sl. glasnik RS", br.

51/2009 i 99/2011 - dr. zakon).

U Srbiji je zastupljen značajan broj

„političkih fondacija“ koje djeluju kao

nevladine, neprofitne, nestranačke

organizacije u oblasti promocije

socijaldemokratskih vrijednosti:

- Centar za studije socijalne

demokratije Srbije (organizacija

najviše slična Novom društvu i

Progresu)

- Centar modernih vještina

- Centar za demokratiju Srbije

Saradnja koja se ostvaruje između

fondacija i političkih partija je

raznolika, te se uglavnom uspostavlja

u oblasti neformalnog obrazovanja.

Tabela 2.

Država Izvori prihoda Glavne aktivnosti

Hrvatska

Najznačajniji izvor prihoda

„političkh fondacija“ u Hrvatskoj

predstavljaju finansijska sredstva

koja ostvare putem saradnje sa

inostranim političkim

fondacijama koje imaju svoja

predstavništva u Hrvatskoj (kao

što je Friedrich Ebert Stiftung).

Aktivnosti „političkih fondacija“ su

raznovrsne, ali se mogu

indentifikovati slijedeće ključne

aktivnosti: politička edukacija i

usavršavanje (segmenat neformalnog

obrazovanja); organizacija javih

rasprava, stručnih savjetovanja, sa

ciljem javnih konsultacija po

određenim temama i aktuelnim

pitanjima; te aktivna međunarodna

saradnja. Važno je naglasiti kada su u

pitanju političke fondacije u Hrvatskoj

da nisu dovoljno izgrađeni kapaciteti

za primjenjena politička istraživanja,

te učestvovanje u procesu kreiranja

10

javnih politika.

Makedonija

/ U Makedoniji, najznačajnija „politička

fondacija“ je uspostavljena upravo

kao think-tank (policy institute),

promovišući vrijednosti

socijaldemokratije u Makedoniji.

Ključne aktivnosti su istraživanje

javnog mijenja i kreiranje javnih

politika. Takođe, nosioci su brojnih

edukativnih programa; te javnih

rasprava i konsultacija koje realizuju u

saradnji sa predstavnicima inostranih

političkih fondacija kao što su

Friedrish Ebert Stiftung i Olof Palme-

International Centre. Posebna

karakteristika „političke fondacije“ u

Mekodoniji jeste saradnja sa

jedinicima lokalne samouprave koja

se ostvaruje kroz edukaciju

predstavnika lokalnih samouprava

(gradonačelnika i vijećnika) o

promovisanju politika koje zagovaraju

i njihovog rada, a sa ciljem

uspostavljanja bliže saradnje sa

građanima i građankama.

Srbija

Udruženja koja su predmet ovog

istraživanja, u Srbiji, uglavnom se

finansiraju putem sredstava

inostranih političkih fondacija

(FES i dr.), te donacija.

Važno je napomenuti, da je

početkom 2012. godine, Vlada

Srbije donijela Uredbu o

finansiranju udruženja iz budžeta

Republike Srbije15, kojom se

dodatno reguliše proces

Aktivnosti koje realizuju političke

fondacije u Srbiji su raznovrne, gdje

su najzastupljeniji programi edukacije

i usavršavanja iz različitih oblasti, a

koje karaktirišu izuzetno visok kvalitet

sadržaja i pripreme samog programa.

Takođe, posebna pažnje je posvećena

mladima sa cilje njihove edukacije i

usavršavanja u oblasti: političkog

liderstva, komunikacijskih vještina;

usvajanja socijeldemokratskih

vrijednosti; javnog zagovaranja, itd.

15

Puni nazvi uredbe: „Uredba o sredstvima za podsticanje programa ili nedostajućeg dela sredstava za

finansiranje programa od javnog interesa koja realizuju udruženja.“

11

finansiranja nevladinog sektora.

Organizacija okruglih stolova,

konferencija, tribina su sastavni dio

aktivnosti „političkih fondacija“ u

Srbiji dok se samo rijetke organizacije

bave policy istraživanjima i

edukacijom izrade javnih politika

(Centar za studije socijalne

demokratije Srbije).

Perspektive razvoja lijevih „političkih fondacija“ u bosanskohercegovačkom ustavno-pravnom

okviru

Imajući u vidu postojeći pravni okvir i strukturu međunarodnih donatorskih organizacija koje su još

uvijek prisutne i aktivne u Bosni i Hercegovini, očigledno je da je u Bosni i Hercegovini moguće pratiti

trendove iz Hrvatske, Srbije i Makedonije u pogledu ključnih aspekata koji se odnose na pravni osnov,

povezanost sa političkim partijama, izvore finansiranja i glavne aktivnosti. Štaviše, ukoliko se u obzir

uzme potreba za regionalnom saradnjom, te uvijek prisutna spremnost evropskih političkih fondacija

da ovu vrstu saradnje podrže, praćenje ovih trendova postaje svojevrsna obaveza koja se nameće

pred udruženja koja imaju ambiciju da svoj rad definiraju i organiziraju po uzoru na evropske političke

fondacije.

Budući da afirmacija socijaldemokratskih, socijalističkih, tj. „lijevih“, principa i vrijednosti nadilazi

uske okvire etnonacionalnih političkih programa i koncepata, čini se potrebnim insistirati na

registraciji udruženja sa ovom ili sličnom misijom na nivou države Bosne i Hercegovine što

podrazumijeva međuentitetsko djelovanje16 i saradnju. U tom smislu relevantan je važeći Zakon o

udruženjima i fondacijama Bosne i Hercegovine (Službeni glasnik BiH br. 32/01, 42/03, 63/08, 76/11),

a naročito član 3., stav 3., pomenutog Zakona:

16

Iako ni registrovanje na nivou Federacije Bosne i Hercegovine ili Republike Srpske ne predstavljava prepreku

međuentitetskoj saradnji i radu organizacija civilnog društva.

12

3. Ciljevi i aktivnosti registrovanog udruženja odnosno fondacije ne mogu uključivati angažovanje u predizbornoj kampanji, prikupljanje sredstava za kandidate ili finansiranje kandidata odnosno političkih stranaka.

Ovaj stav predstavlja jedino zakonsko ograničenje koje se odnosi na oblast saradnje između političkih

aktera i udruženja i fondacija registrovanih u skladu sa zakonom.

S druge strane, može se govoriti i o ograničenjima koja nisu zakonske prirode, a koja su određena

aktulnom praksom političkog komuniciranja koje se odvija posredstvom masovnih medija i kojima

dominira već pomenuti senzacionalizam, niski standardi izvještavanja, ali i jednostranost utemeljena

na dosljednom praćenju dominantnog etnopolitičkog diskursa. Više je nego očigledno da pokušaj

informiranja i educiranja o političkim vrijednostima i principima koji su suprotstavljeni načelima

etnopolisa neće biti dočekani sa dobrodošlicom i za očekivati je da medijska interpretacija ovakvog

djelovanja dobije negativan predznak što može dovesti do neželjene percepcije modela „političke

fondacije“ u javnosti i u određenoj mjeri ograničiti njen doprinos političkoj edukaciji građana i

građanki.

Ipak, očigledna potreba za političkom edukacijom uopšte, a samim tim i upoznavanjem sa lijevim

političkim spektrom, te činjenica da slični modeli djelovanja već postoje u zemljama regije čini

neizbježnim pokretanje procesa uspostavljanja formalne organizacije koja će aktivno djelovati u

prostoru bosanskohercegovačkog civilnog društva na promociji i zagovaranju lijevih politika, a

istovremeno se uključiti u regionalne i međunarodne mreže lijevih, ali i političkih fondacija uopšte.

13

Zaključna razmatranja o uspostavljanju lijeve političke fondacije u Bosni i Hercegovini

Budući da je u prethodnom tekstu već naveden pravni osnov za formalno organiziranje u prostoru

civilnog društva, zaključna razmatranja će se usmjeriti na preostale aspekte djelovanja, uslovno

nazvane, „lijeve političke fondacije u Bosni i Hercegovini“. Naime, čini se svrsishodnim dati, polazeći

od regionalnih, evropskih i svjetskih iskustava, i neku vrstu početnih uputa koje se odnose na misiju,

aktivnosti i samu organizaciju lijeve fondacije u Bosni i Hercegovini.

Imajući u vidu postojeći politički sistem Bosne i Hercegovine, njegova suštinska ograničenja, te

trenutnu političku praksu, kao posljedicu postojećih nedostataka, neizbježno se nameće zaključak

kako se svaki angažman u civilnom društvu, osmišljen po uzoru na evropske političke fondacije, mora

u pogledu svoje misije odrediti na temelju potrebe za izgradnjom, promocijom i razvojem političke

kulture u Bosni i Hercegovini. Naravno, pripadnost lijevom političkom spektru čini da ova misija bude

dodatno određena opštim ciljem razumijevanja, prihvatanja i podržavanja vrijednosti i principa

lijevih politika, te njihovih programa i mjera, kao najperspektivnijeg političkog modela za

stabilizaciju i razvoj bosanskohercegovačke države i društva.

Budući da se u Bosni i Hercegovini, na općem nivou, ponajprije može govoriti o političkoj nekulturi,

promjene u ovoj oblasti će zahtjevati provođenje najšireg spektra aktivnosti koje su karakteristične za

rad političkih fondacija i koje je za potrebe ovog materijala moguće grupisati na sljedeći način:

Politička edukacija i trening (stipendiranje, seminari, konferencije, okrugli stolovi,

predavanja, radionice, informativne i promotivne kampanje namijenjene edukaciji šire

javnosti, izdavačka djelatnost)

Razvoj javnih politika (primjenjena politička istraživanja, ispitivanje javnog mnijenja, podrška

javnim konsultacijama i javnim raspravama, političko savjetovanje, seminari, konferencije,

okruli stolovi, inicijative, peticije, naučno – istraživački rad)

14

Razvoj političke komunikacije (produkcija sadržaja namijenjenih pisanim i elektronskim

medijima, periodične društveno – političke publikacije, naučno – istraživački projekti i

publikacije)

Međunarodna saradnja (saradnja sa evropskim političkim fondacijama aktivnim u Bosni i

Hercegovini, afirmacija i razvoj regionalne saradnje između organizacija koje djeluju po

modelu političkih fondacija, uključivanje u rad Evropske mreže političkih fondacija)

Civilno društvo zemalja regije, u većoj ili manjoj mjeri, što se vidi iz ponuđenog tabelarnog pregleda,

već poznaje organizovano djelovanje utemeljeno na modelu političke fondacije, te je krajnje vrijeme

da se i Bosna i Hercegovina priključi ovom procesu. Stoga se najuputnijim čini, barem kada je u

pitanju lijevi politički spektar u Bosni i Hercegovini, umrežavanje svih domaćih i međunarodnih aktera

(ovdje se misli na nacionalne ogranke velikih lijevih političkih fondacija), aktivnih u Bosni i

Hercegovini. Njihov bi krajnji cilj bio uspostavljanje formalne organizacije, koja će preuzeti model

djelovanja političke fondacije, i koja će biti rezultat odgovarajuće pripreme i realizacije cjelovitog

projektnog dokumenta usmjerenog ka uspostavljanju funkcionalnog sistema institucionalne i

programske podrške budućoj organizaciji.

Uvažavajući evropska i regionalna iskustva, te domaće okolnosti, i uz pretpostavljeni kapacitet svih

pozvanih aktera da ponude rješenja koja će uvažiti ova dva elementa, nema razloga za sumnju u

uspjeh i korisnost ovog napora usmjerenog ka građenju široke političke kulture u Bosni i Hercegovini i

demokratskom funkcionisanju institucija koje čine politički sistem Bosne i Hercegovine.

15

BIBLIOGRAFIJA

1. Lehmann, W., Proaktor, Y. Political Foundations in selected Member States of the European

Union: Structures, Budgets and Activities. Brussels: European Parliament`s Committee on

Constitutional Affairs, 2007.

2. Mujkić, A. Mi, građani etnopolisa. Sarajevo: Šahinpašić, 2007.

3. Puhalo, S. (prir.). Šta stanovnici Bosne i Hercegovine (ne)znaju o politici?. Banja Luka: Art

print, 2009.

4. Program Socijaldemokratske partije Bosne i Hercegovine. Dostupno na

http://www.sdp.ba/dokumenti/dokumenti/PROGRAM_SDP_BiH.pdf. Pristupljeno

03.07.2012.

5. Regulation (EC) No 1524/2007 of the European Parliament and of the Council of 18

December 2007 amending Regulation (EC) No 2004/2003 on the regulations governing

political parties at European level and the rules regarding their funding. Dostupno na

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2007:343:0005:0008:EN:PDF.

Pristupljeno 25.06.2012. godine.

6. Tešanović, N. (ur.). Balkanski medijski barometar: Bosna i Hercegovina 2011. Sarajevo:

Friedrich- Ebert-Stiftung, 2012.

7. Zakon o udruženjima i fondacijama Bosne i Hercegovine (Službeni glasnik BiH br. 32/01,

42/03, 63/08, 76/11)

8. Zerfaßa, A. i Radojković, M. Menadžment političke komunikacije: osnove i koncepti. Beograd:

Konrad Adenauer Stiftung, 2011. Str. 201.

9. Zvanična web stranica Evropske mreže političkih fondacija – ENoP. Dostupno na

http://www.european-network-of-political-foundations.eu/cms/. Pristupljeno 26.06.2012.