Cin, İblis, Şeytan

8/14/2019 Cin, blis, eytan

1/59

CN ..............................................................................................................................................3Cinlerin Varlklar ve Bunun Delilleri: ................................................................................3Cinlerin Mkellef Oluu: ....................................................................................................3Rasulullah Cinleri Grd m? ............................................................................................4Cinlerin Yaratllar, zellikleri ve Mahiyetleri: ...............................................................4

eytan-Cin likisi: ..............................................................................................................5Cinleri Kabul ve Reddedenler: ............................................................................................5Cinlerin Snflar: ................................................................................................................6

BLS ...........................................................................................................................................6blis Kimdir? .......................................................................................................................6blisin Asl: .........................................................................................................................7blis/eytan ve zellikleri ..................................................................................................7Kuran ve Snnette blis: ....................................................................................................8Allah in Secde Etmeyen blis: ..........................................................................................9blis/eytana Mhlet Verilii .............................................................................................11blis ve Faaliyet Alan: ......................................................................................................11

blis'in Bavurduu Yntemler .........................................................................................13AZZL ....................................................................................................................................14EYTAN ...................................................................................................................................15

Yaratl ve Hz. dem'e Secde Emrinden nceki Durumu: ...........................................16Mhlet Verilii: .................................................................................................................17Grevi: .............................................................................................................................17Havva'nn Yaratlndan Sonra: .......................................................................................18eytann Grevi: ...............................................................................................................18eytann Zarar Veremeyecei Kimseler ............................................................................19Her nsana Bir eytan Verilii: .........................................................................................19nsan eytana Tutsak Eden Nefs Hastalklar ..................................................................20eytann nsana Drt Bir Yandan Yaklamas ...................................................................20eytana Uyanlarn Durumu ve Ahirette Hesaplama: ......................................................21eytann Yaratl ve nsanlara Musallat Olmasnn Hikmeti: ..........................................22eytann Enaniyeti: ...........................................................................................................23Enaniyetin Sebepleri .......................................................................................................23G ve Zenginlik ...............................................................................................................24Gzellik ve Genlik ..........................................................................................................26Makam, Mevki, tibar .......................................................................................................26Zeka, Kltr, Tahsil Durumu ............................................................................................27Firavunun Byklk steiyle Hz. Musay ldrmeye almas: ...............................36

Firavunun lahlk ddias ..................................................................................................37Enaniyeti Firavunu Mucizelere Kar Tepkisizletiriyor .................................................37Firavunun bret Verici Sonu .............................................................................................37Firavun Kyamet Gnnde Kavminin nderliine Geer ................................................38Karun .................................................................................................................................39Haman ...............................................................................................................................39Hz. brahimin Babas .......................................................................................................39Ebu Leheb .........................................................................................................................40Ba Sahibi .........................................................................................................................40Kavimlerin nde Gelenleri ...............................................................................................41Halk Saptrmak in aba Harcamalar ...........................................................................41

Vicdanlar Kabul Ettii Halde nkar Etmeleri ...................................................................42Atalarnn Dinine Uymalar ..............................................................................................42


2/59

Allahn Kitabna Tabi Olmamalar ...................................................................................42Elilere taat Etmemeleri ..................................................................................................43Elilere eitli Yntemlerle Zarar Vermek stemeleri ......................................................43Hileli Dzenlerinin Kendilerini Kuatmas .......................................................................44nkarci Kavimler ...............................................................................................................44

Nuh Kavmi ........................................................................................................................ 44Ad Kavmi ..........................................................................................................................45Semud Kavmi ....................................................................................................................45srailoullar ......................................................................................................................45Hz. Muhammedin Kavmi ................................................................................................47Mminlerin Tevazusu ........................................................................................................48Allaha Kar Acizliklerini Bilirler ...................................................................................48Allaha Kar Hibir eyi Ortak Komazlar .....................................................................48Allahn Elilerine taat Ederler ........................................................................................49Hatalarnda Direnmezler ...................................................................................................49Ellerine Geenlerle marmazlar ......................................................................................50

Dnyay Deil Ahireti sterler ...........................................................................................50Hi Kimseyle Alay Etmezler .............................................................................................50eytann Admlarn zlemezler ........................................................................................50Kibirli nsanlara Boyun Emezler ....................................................................................51Cennetle Mjdelenmilerdir ..............................................................................................51Tevazunun Srr .................................................................................................................51Enaniyetle Birlikte Din Yaanr M? .................................................................................52Enaniyetli Bir Kimse Dini Yaadn ddia Ederse Ne Olur? .........................................53Allah Gerei Gibi Takdir Edememeleri ..........................................................................54taat ve Sayg Konusunda Uyum Gsterememeleri ..........................................................54Allah Anamamalar .........................................................................................................54Kuran Dinleyememeleri ................................................................................................54Sadakat Gsterememeleri .................................................................................................54Zorlua ve Zamana Kar Dayanksz Olmalar ...............................................................55Mallarndan Rahatlkla nfak Edememeleri ......................................................................55Enaniyetli nsanlarn Ahiretteki Durumlar ......................................................................55Cehennemde Alaltlp Kk Drlrler .....................................................................56irkinletirilmilerdir ........................................................................................................56Sonsuza Kadar Cehennemde Kalrlar ...............................................................................56Kyamet Gn Mallar ve ocuklar Onlara Fayda Salayamaz ......................................57Enaniyetli Kiilerin Saptrdklarnn Ahiretteki Durumlar ..............................................57

Sonu .................................................................................................................................58


3/59

CNCinlere gizlendiklerinden dolay cin ad verilmitir. nk ictinas gizlenmek anlamndadr. Cennet de ehliniaalaryla gizlediinden bu ad almtr.Kuran-I Kerimde cinn, cnn ve cinnet adlaryla anlmlardr. Erkeklerine cinni, diilerine ise cinniyye adverilir.1

Gizlenmek, gizli kalmak, gzle grlmeyen gizli kuvvetler.Cinlerin bir tek ferdine "cinn" denir. "cnn" kelimesi cin ile eanlamdr. l ve ifrit cinlerin deiik trleridir.slm'dan nce Arabistan'da cinler, ln "satyre" ve "nymphe"leri idi. Tabiat hayatnn, insanlarn hkm altnagirmemi ve dman kalm tarafn temsil ediyorlard. Fakat Hz. Peygamber (s.a.s.)'in bey'ati esnasnda cinlernemli ve bilinmeyen ilhlar arasna girmekte idiler. Mekke Araplar cinler ile Allah arasnda bir nesep yaknl

bulunduunu sylerler2, onlar Allah'n ortaklar mertebesine karrlar3ve onlardan yardm dilerlerdi.4Cinin varl Kur'an ve snnet ile sabittir. Hatta cinler hakknda bal bana bir sure mevcuttur. Hayat sahibiyaratklar yalnz u madde dnyasndaki insanlarla, eitlerini bilemediimiz hayvanlardan ibaret deildir. Bir deancak peygamberlerin ve asfiy (dinde yksek mertebe sahibi kimseler)'nn grd varlklar vardr ki, bunlarmelekler ile cinlerdir. Bunlar eitli ekillere girecek vaziyette yaratlmlardr. Melekler Allah'a itaattan aslaayrlmazlar. Gklerde bulunurlar, ancak Allahu Tel'nn emriyle yeryzne iner, tekrar gklere ykselirler.Cinler ise, insanlar gibi yeryznde bulunurlar. Mminleri ve kfirleri vardr. Meleklerin ve cinlerin varl,Kur'an ve snnetle sabit olduundan, bunlar inkr etmek, slm akdesini zedeler.5

Cinlerin Varlklar ve Bunun Delilleri:

Cinlerin varlklar Kitap ve Snnetle sabittir.1) Kitaptan Delili: Cin suresine ek olarak, Kuran- Kerimin bir ok yerinde onlardan bahsetmitir. Onlardan birka:"Ben cinleri ve insanlar sadece bana ibadet etsinler diye yarattm."(Zariyat: 51/56)"Hani cinlerden bir grubu Kuran- dinlemeleri iin sana yneltmitik."(Ahkaf: 46/29)2) Snnetten Delili: Snnet-i Nebeviyede de cinlerin varlklarn isbat eden ve onlardan haber veren bir okhadis-i erif vardr. Onlardan bir ka:"Rasulullah (s.a.v.) ashabndan bir cemaatle birlikte Ukaz panayrna gitmee kastederek yola ktlar. O tarihteeytanlara gkten haber almak yasaklanm; zerlerine gktalar atlm, bunun zerine eytanlar kavimlerininyanna dnmler. Kavimleri onlara: "Size ne oldu?" demiler. eytanlar: "Semadan haber almaktan men edildik.

zerimize gktalar gnderildi." diye cevap vermiler. Kavimleri: "Bu mutlaka yeni meydana gelmi bireydenolacak. Siz hemen yeryznn dousunu batsn dolan da bakn semadan haber almamza mani olan bu eynedir?" demiler. Thame taraflarn tutan takm Ukaz panayrna gitmekte olan peygamber (s.a.v.) Nahle denilenyerde ashabna sabah namazn kldrrkenonun yanna uramlar. Cinler Kuran iitince onu dinlemiler ve(birbirlerine) semadan haber almanz engelleyen ite budur." demiler. Sonra kavimlerine dnerek: "Eykavmimiz! Biz doru yolu gsteren alacak bir kraat dinledik. Ve ona iman ettik, bundan sonra Rabbimize aslahibir eyi irk komayacaz." demiler. Bunun zerine Allah Azze ve Celle Peygamberimize (s.a.v.): "De ki:Bana cinlerden bir takmnn (okuduu) Kuranla dinledikleri vahiy olundu."ayetini inzal etti.6

Cinlerin Mkellef Oluu:

Cinler de dnya ve ahiret ahkm itibariyle insanlar gibi mkellef olup onlara da peygamberler gnderilmitir.Cinlerin peygamberleri de insanlardandr.

"Ben insanlar ve cinleri ancak bana ibadet etsinler diye yarattm."(Zariyat : 51/56)"Ey cin ve insan topluluu; size, iinizden, ayetlerimi anlatan ve u (korkun har) gnnzn geleceini haberverip sizi korkutan peygamberler gelmedi mi?"(el-En'm: 6/130)"Dorusu biz (cinler) o hidayet rehberi (olan Allah'n Peygamberini) dinlediimizde hemen O'na inandk. Herkim bu suretle Rabbi'ne iman ederse o, ne hakk eksilmekten, ne de zulme uramaktan korkmaz." (el-Cinn:72/13)"u vakti de hatrla ki, cinlerden bir ksmn Kur'an dinlesinler diye sana sevketmitik. Onlar (Peygamber'inhuzurunda) Kur'an dinlemeye hazr olunca (birbirlerine): "Susunuz (dinleyiniz)" dediler. Kur'an okunmasbitirilince de dndler ve inzr etmek zere kavimlerine gittiler. Ey kavmimiz. dediler: Biz bir kitap dinledik.

1 Ahmed Muhammed Davud, Akidetut-Tevhid, Ravza Yaynlar: 65.2 es-Safft: 37/158.3 el-En'm: 6/128.

4 el-Cumua: 62/6.5 mil slam Ansiklopedisi: 1/314-315.6 Ahmed Muhammed Davud, Akidetut-Tevhid, Ravza Yaynlar: 66-67.


4/59

Musa'dan sonra indirilmi. O, kendisinden ncekini tasdik ile hakka ve doru bir yola hidyet ediyor. Eykavmimiz, Allah'n davetisine icabet ve ona iman edin ki, Allah gnahlarnzdan bir ksmn mafiret etsin vesizi elem verici bir azaptan korusun; ve her kim Allah'ndavetisi (Peygamberi)ne icabet eylemezse arzda acizbrakacak deildir. Ve ona ondan baka sahip olacak veliler de yoktur. yleleri ak bir dallet iindedirler." (el-Ahkf: 46/29-32)

Ey insan ve cinn sizin de hesabnz ele alacaz. Hal bu iken Rabbinizin nimetlerinden hangisini

yalanlyorsunuz? Ey cinn ve insan topluluklar gklerin ve yerin evresinden gemee gcnz yetiyorsa gein.Ama Allahn verdii bir g olmadan geemezsiniz. yleyse Rabbinizin hangi nimetini yalanlyorsunuz?"(Rahman: 55/31-34)Bu ayetler her iki varln yaratl gayesinin Allaha ibadette bulunmak olduunu ve ahirette sorumlututulacaklarn bildirir. Bu ayette bulunan peygamberlerden anlalaca zere, hi olmazsa insanlara gnderilen

peygamberler vastasyla, Allahn emirleri onlara da tebli edilmitir. Peygamber efendimizin de bu tebliionlara yapt ayet ve hadislerden aka anlalmaktadr. Bu sebeple peygamberimize Rasuls-sekaleyn yaniinsan ve cinlerin peygamberi denilir.Peygamberimizi Kuran okurken dinleyen bir ksm cinlerin, kavimlerine vardklarnda u szleri sylediklerihaber verilir: "Biz hakiki hayranlk veren bir Kuran dinledik ki o, hakka ve doruya gtryor. Bundan dolaybiz de ona iman ettik. Rabbimize bundan sonra hi bir eyi asla ortak tutmayacaz." (Cinn: 72-1-2) Bir bakaayet-i kerimede, peygamber efendimizi dinleyen cinlerin bir ksmnn salih mslmanlar olduu, bir ksmnn

byle olmadn syledikleri beyan edilir.

"Gerekten kimimiz mslmanlar, kimimiz ise zulmedenlerdir. Mslman olanlar, ite onlar doru yolu araypbulanlardr. Zulmedenlere gelince onlar da cehenneme odun oldular."(Cin: 72/14-15)mam mslimin rivayet ettii bir hadis-i erifin meali yledir: bn Mesud diyor ki: "Bir gece Rasulullah ile

beraberdik, derken aramzdan kayboldu. Vadilerde, dalarda aradk bulamadk. Bu yzden btn geceyi endieiinde geirdik. Nihayet sabaha erdik. Bir de baktk ki o Hiradan geliyor. Ya Rasulallah dedik, sizi kaybettik,aradk bulamadk. Bu yzden btn gecemiz endie iinde geti. yle buyurdu: "Bana cinden daveti geldi.Onunla beraber gittim, onlara Kuran okudum."7Cinlerin mmin olanlar mminlerle beraber cennette, kfir olanlar kfirlerle beraber cehennemdedir.8"el-Akidetut-Tahaviye" de yle denilmektedir. "Muhammed (aleyhisselam) Allahn seilmi kulu, biriciknebisi, raz olunmu elisidir. O peygamberlerin sonuncusu, muttakilerin imam, gnderilen (peygamberlerin)efendisi, lemlerin Rabbinin sevgilisidir. O hakla, hidayetle, nurla, btn cinlere ve mahlukatn tmnegnderilmitir."9

Rasulullah Cinleri Grd m?

Hadis rvileri Raslullah (s.a.s.)'n, cin'i grp grmedii konusunda farkl grtedirler. Mslim'de, Abdullahbn Mes'ud (r.a.)'dan rivayete gre, Peygamber Efendimiz cinni'lerin davetine icabet buyurmu, onlar grm veirad etmitir. Buhr ve Mslim'in, bn Abbas'tan rivayetlerine gre ise, Hz. Peygamber ashabyla "Ukaz"

panayrna giderken "Nahle"de sabah namazn kldrm, bir grup cin gelip Kur'an dinlemi ve mslmanolmutur. Bu durumu Cenb- Hakk, Hz. Peygamber Efendimize Cin sresinin ilk ayetlerinde haber vermitir.10Mfessir mam Kurtub, bu iki rivayeti u ekilde yorumlar: bn Abbas'n rivayetine gre, Hz. Peygamber oolayda, cinni grmemi; onlarn Kur'an dinleyip mslman olduklarn, Cenb- Hakk daha sonra habervermitir. Fakat bu olayla bn Mes'ud'un rivayet ettii olay farkldr. Nitekim bn Mes'ud (r.a.) yle demitir:"Bir gece Hz. Peygamber (s.a.s.) ile beraberdik. Derken aramzdan kayboldu. Vadilerde, dalarda aradk

bulamadk. O geceyi hep endie iinde geirdik. Nihayet sabah olunca bir baktk ki Hra tarafndan geliyor."Ya Raslallah dedik, sizi kaybettik. Aradk bulamadk. Bu yzden btn gecemiz endie iinde geti." yle

buyurdu:"Bana cin(ler)den bir daveti geldi. Onunla beraber gittim. Onlara Kur'an okudum."11

Cinlerin Yaratllar, zellikleri ve Mahiyetleri:

Cinler insanlar gibi mkellef ve akll yaratklardr. Fakat insan yapsndan farkldrlar. Duyu organlarylaanlalmazlar. Tabiatlar zere ve gerek ekilleriyle grnmezler. stedikleri ekle brnrler. Fakat girdikleriekil onlar balar, yani; bir cinni, insan veya ku suretine girse, biri de ona oku yneltse ok atsa, o eziyet grryaralanr. Fakat melekler byle deildirler.12

7 Meal-i Kerim, 7/20 Hasan Basri antay: 3/1075.8 A. Ltfi Kazanc, slam Akaidi, Marifet Yaynlar: 107-.9 Akidetut-Tahaviyye: 157, 176.

10 el-Cin: 72/1-3.11 Kurtub, el-Cam'li-Ahkmi'l-Kur'an, Beyrut 1967, 19/2 vd ; mil slam Ansiklopedisi: 1/315.12 Ahmed Muhammed Davud, Akidetut-Tevhid, Ravza Yaynlar: 65.


5/59

Cinler gayb bilemezler.13 Allah'n peygamberlerine bildirdii eyleri renemezler:"phe yok ki onlar (meleklerin szn) iitmekten kat'i surette azledilmilerdir."(e-uar: 26/212)Cinler insanlardan nce yaratlmlardr, Kur'an- Kerm'de ok zehirli bir ateten yaratldklar haber verilir:"Cnn da, daha nce ok zehirli ateten yarattk."(el-Hicr: 15/27)Cinlerin erkek ve dii olanlar vardr.nsanlardan baz kimseler, cinlerden baz kiilere snrlar (Cin: 72/6) ayeti bunu ifade eder.

Cinler de insanlar gibi evlenirler, oalrlar, zrriyetleri de olur, yerler, ierler. htiyar, genci vardr. Cinler demkellef olup insanlar gibi Allah'n emir ve yasaklarna uymak zorundadrlar:"Ben cinleri ve insanlar ancak ibadet etsinler diye yarattm."(ez-Zariyat: 51/56)Cinlerin yaratllar trl ekillere girmeye, ar iler grmeye elverilidir. Nitekim Kur'an'da ifade olunduunagre14, Hz. Sleyman Belks'n tahtn Yemen'den getirmek isteyince, bir cin, daha sen makamndan kalkmadan

ben sana onu getiririm, benim herhalde buna yetecek gcm var demitir. Sleyman (a.s.) Kuds'te, getirilecektaht Yemen'deydi. Onu bir saniyede getirmek byk bir hz ve gce sahip olmak demekti. Aslnda grnmeyencinnin Hz. Sleymanla karlkl konumas ise onun gzle grlebilecek bir surete girdiini ifade eder.Sleyman peygamber, cinleri ar ve g ilerde altrmtr. Cinler bir keresinde Sleymana (a.s.) mahkumolmulard."Sleyman (a.s.)'n nnde, Rabb'nn izniyle i gren baz cinler de vard. lerinden kim bizim emrimizdenayrlp saparsa ona lgn azabdan tattrdk. Onlar Sleymana kalelerden, heykellerden havuzlar kadar (geni)leenlerden, sabit kazanlardan ne dilerse yaparlard."(Sebe: 34/12-13)15

eytan-Cin likisi:

eytan da cinlerdendir. Allahu Tel kendisini Hz. Adem (a.s.)'e secde etmekle mkellef tutmu; eytan ise,kendisinin ateten, Adem'in topraktan yaratldn ileri srerek secde etmemitir. Bunun zerine Allahu Telonu rahmetinden kovmu o da kfir olmutur.16 eytanlarn amiri durumundaki eytana blis denir. eytan,insanlar azdrmak iin eitli yollara bavurur. Ondan saknmak gerekir:"Ey Ademoullar, eytana tapmayn. nk o sizi Rabbnz'dan ayran bir dmandr, diye size emretmedimmi?"(Yasin: 36/60)"eytan sizin iin yaman bir dmandr. Bu sebeple siz de onu dman edinin."(el-Fatr: 35/6)Hz. Peygamber (s.a.s.) de yle buyurmulardr:"Allah sizden her biri iin, bir cinni arkada klmtr."Ashab:"Size de mi y Raslallah?" diye sorduklarnda, Raslullah:

"Bana da ancak Allah ona kar bana yardm etti de, o (cin) mslman oldu, artk o, bana ancak hayremrediyor."buyurdu.17Bu hadisten anlalyor ki, eytan insan saptrr. Ehl-i Snnet inancna gre, eytan, insann vcuduna da, aklnada zarar verir. 18

Cinleri Kabul ve Reddedenler:

Felsefecilerin ou, zellikle bn Sina ve Farab cinlerin varln kabul etmezken; bazlar bunu kabuletmilerdir. Bunlar cinlere sfl ruhlar adn vermektedirler. Bunlarn ervh- felekiyyeden daha sratli cevapverdiklerini fakat onlardan daha zayf olduklarn iddia etmilerdir.Buna karlk peygamberlere inanan ve belli eratlara sahip olan milletler, cinlerin varln tereddtsz kabuletmiler; ancak mahiyetleri hususunda farkl grler ileri srmlerdir. Kimileri; cinler, hav, yani rzgrdanyaratlm, eitli ekillere girebilen canllardr, demilerdir. Bazlar ise bunlarn, cevher olduklarn; 'rz ve

ecsm olmadklarn sylemilerdir. Bu cevherleri de mahiyetleri muhtelif baz ksmlara ayrmlardr: Bazlariyi, salih ve hayrseverdirler. Bazlar ise kt, aalk ve ktlkseverdirler. Saylarn ancak Allah bilir.Baz frkalar da cinlerin cisim olmakla beraber, mahiyetlerinin farkl, sfatlarnn bir olduunu sylemilerdir.Sfatlar ise uzayda yer kaplamalar; uzunluk, genilik ve derinlik gibi boyutlu olmalardr. Cinler; latif, kesif,ulv ve sfl ksmlara ayrlrlar. Hev cism-i latflerin, mahiyet itibariyle, dier cisim trlerine benzemesiimknsz bir olay deildir. Binaenaleyh bunlarn, kendilerine zg ilimleri vardr, insanlarn yapamayacaklaracaip ve zor ileri yapabilir, eitli ekillere girebilirler. Bu da Cenb Allah'n onlara bu gc vermesi sayesinde

13 Sebe: 34/14.14 en-Neml: 27/39.15 mil slam Ansiklopedisi: 1/314 ; A. Ltfi Kazanc, slam Akaidi, Marifet Yaynlar: 101; Ahmed Muhammed Davud, Akidetut-Tevhid,Ravza Yaynlar: 65.

16 el-Bakara, 2/34.17 et-Tc : 5/233.18 mil slam Ansiklopedisi: 1/315.


6/59

olur. Baz frkalar da, cisimlerin mahiyet itibariyle birbirine eit olduunu, hayat iin bnyenin art olmadnsylemilerdir. mam Ebu'l-Hasan el-E'ar ile izleyicileri bu grtedirler.Mu'tezile ise bu gr ve buna paralel olarak cinlerin varln kabul etmemitir. Bunlar, hayat iin bnyeninart olduunu, zor iler yapabilmek iin bnyenin kat olmasn bir art olarak ileri srmlerdir. Bu gr,ounluk tarafndan reddedilmitir. nk bu grte olanlar, harikulde olaylar inkr, varl kitap ve snnetile sabit olan eyleri reddetmi oluyorlar. 19

Cinlerin Snflar:

Cinler bir ka tayfadrlar. Kimisi ok iyidir, kimisi biraz, kimi kfir, kimi de mmindir."Gerekten biz kimimiz salih kiiler, kimimiz ise bunlardan aada trl trl yollar tutmutuk." (Cinn: 72/11)"imizde Allaha teslimiyet gsterenler de var. (Allaha) teslimiyet gsteren kimseler doru yolu arayanlardr.Hak yoldan sapanlara gelince onlar cehenneme odun olurlar." (Cinn: 72/15)20

Cinler de, slm dini asndan iki ksmda incelenirler: Mmin olanlar, kfir olanlar. nsanlar gibi cinler de,Peygamberimize iman ile mkelleftirler. nk Peygamberimiz onlara da gnderilmitir. Binaenaleyh ona imaneden, mminler grubuna dahil olur; mminlerle birlikte Cennet'e girer. Ona iman etmeyenler ise eytanlarla

beraber olur; Cehennem'i boylar.Cinler slm dini ile mkellef olduklar iin, onlarn da bundan haberleri olmas ve slm dininin onlara da tebliedilmesi lzmdr. te burada cinlerle peygamberimizin temas ekli ortaya kyor.

Cinler henz peygamberimizin bi'setinden haberdar deillerken ge kar, mele-i l'da konuulan eyleri kulakhrszl ederek alarlard. Buna bir ok ey ilve eder, insanlara aktarrlard. Peygamberimizin bi'setindencinlerin haberi yoktu. Her zamanki gibi gkten bir eyler renmeye kalktlar; fakat yakc atelerle, iddetli

bekilerle karlatlar. Bundan irkilerek sebebini aratrmaya baladlar. Yeryzne akn ettiler. lerinden birgrup, Peygamberimiz'i ashab ile birlikte Nahle'de namaz klarken buldu. Okuduu Kur'an' dinlediler; gzelliive mkemmellii karsnda hayret ettiler. Bunlarn il on veya dokuz nefer olduklar ifade edilmektedir.Peygamberimiz (s.a.s.) onlara slm' retti.21urasn hemen hatrlatmak gerekir ki cinler, bize tamamen aykryaratklardr. Onlarn slam ile mkellef olmalarnn ekli nedir; bunu ancak Allah ve Rasl bilirler. Bize sadece

buna inanp iman etmek gerekir.22

BLS

blis Kimdir?

eytann Kurandaki zel ad.blis, insan kskanmas yznden Allaha kar gelen ve Onun huzurunda kstahlk yapp kibirlenen ve buyzden de kovulan (racim olan), insann en nemli dmandr.eytan ise, cinlerden ve insanlardan en erli (en kt) yaratklar nitelemek iin kullanlan bir kavramdr.Hz. demin cennetten kmasna sebep olan eytann, iblisten baka azazil, advullah gibi adlar da vardr.blis, kelime anlam ynnden, hayrsz olan, zarara urayan, aknla den manalarna gelmektedir.eytana, iledii hatann onu sonsuza kadar hsrana (zarara) uratmas sebebiyle iblis denmitir.blis; eytan btn faaliyetlerin beyni ve babas konumundaki varlktr.23

blis, blas kknden gelir. blas da Allahn rahmetinden mit kesmek, hayrdan uzaklatrlmak anlamndadr.blis; eytanlarn asl, onlarn babasdr. (Ebu-eytin). eytan da azgn veya uzaklatrlm anlamndadr. 24eytann zel ismi. Bir ok ismi bulunan eytannn isimlerinden biri. eytan; cinnilerden ve insanlardan erliyaratklar nitelemek iin kullanlan bir cins isimdir. Hz. Adem (a.s)'in cennetten kmasna sebep olan, Kur'an'da

anlatlan eytann birok isimleri vardr. Mesel; el-Advv, Aduvullah, Azazil ve blis bunlardandr.blis kelimesinin tredii "Eblese" kk u anlamlar ifade eder: Hayrsz oldu, hsrana urad, aknla dt,Allah'n rahmetinden midini kesti. blis kelimesinin oulu "Ebalis" ve "Ebalise" lsndedir. Kelimenintredii fiil kknn eytann zelliklerini nitelemesinden dolay blis eytana zel isim olmutur.25 blis Ruhnisabet ettiini zehirleyen bir ateten (nar- semm) yaratlm cinlerin ve eytanlarn atasdr. Yaratl mayasnnnefsi isteklerle yorulduu bunun iin meleklerin iinde iken bile byklenmi ve nefsinde bulunan meziyetlerkendisini aldatmtr.26

19 mil slam Ansiklopedisi: 1/315-316.20 Ahmed Muhammed Davud, Akidetut-Tevhid, Ravza Yaynlar: 67.21 Mslim: 1/332; Kitabu's-Salat, hadis no: 150-153; Eb Davd: 1/10, hadis no: 39.22 mil slam Ansiklopedisi: 1/316.23 Hseyin K. Ece, slamn Temel Kavramlar, Beyan Yaynlar: 284.

24 Ahmed Muhammed Davud, Akidetut-Tevhid, Ravza Yaynlar: 69.25 Alusi, Ruh'l-Men, Beyrut (t.y.), 1/229.26 bk. Kamil Miras, Tecrid-i Sarih Tercmesi ve erhi: 9/55.


7/59

bn Abbas'a dayanan rivayetlere gre blis'in ad Azzil olup kendisi meleklerin en ereflisi idi. Cennetinmuhafz olduklarndan cin denen bir melek grubunun bakan idi. bilgisinin okluundan dolay kendisine kibirve gurur geldi.27blis, kelime anlam ynnden, hayrsz olan, zarara urayan, aknla den manalarna gelmektedir. bliskelimesi Kur'an- Kerim'de 11 yerde geer. eytana, iledii hatann onu sonsuza kadar hsrana (zarara)uratmas sebebiyle iblis denmitir. blis, eytann Kurandaki zel addr. blis, insan kskanmas yznden

Allaha kar gelen ve Onun huzurunda kstahlk yapp kibirlenen ve bu yzden de kovulan (racim olan),insann en nemli dmandr.Kur'an, eytanla blis'in fonksiyon bakmndan ayn olduklarn gsteriyor. eytan, blis'in faal hale geiindeald ad, kuvvetlerinin tmne verilen ad; blis de eytan denen er kuvvetin kayna, babas olan varln zeladdr. Hz. demin cennetten kmasna sebep olan eytann, blisten baka Azzil, Advvullah gibi adlarda vardr. blis, eytan btn faaliyetlerin beyni ve babas konumundaki varlktr. 28

blisin Asl:blis ateten yaratlmt ve cinlerdendi.29Hz. Aie (r.anha)nin rivyetine gre Peygamberimiz (sav) yle buyurdu:Melekler nurdan yaratldlar. Cinler ise zehirli ateten. dem ise, size zellikleri sylenen eyden (topraktan)yaratld.30

blis/eytan ve zellikleri

Ruhan varlklar ksmdr. Birinci ksma girenler, Allah'a itaat ve ibadet eden meleklerdir ki, bunlar Allah'a hiisyan etmezler, yanl i yapmazlar ve insan aldatmazlar.kinci ksmdakiler, erir ve isyankr olan eytanlardr. Bunlar, insanlar aldatrlar, er ve ktlk iin alrlar.nc nevi ruhan yaratklar ise, ikisi ortas olan gizli yaratklardr. Bunlarn hayrllar ve Allah'a itaat edenleriolduu gibi; erlileri ve Allah'a isyan edenleri de vardr. zel anlamyla cin, bunlara denir. Cin denince, mminide kfiri de olan ruhan varlklar anlalr.Hz. dem'e secde emrine kadar, hissiyatna/nefsine dokunan bir teklif yaplmam ve imtihan olunmamt.Onun bu na kadar, Allah'n emirlerine gre mi, yoksa z nefsinin isteklerine gre mi hareket ettii bilinmiyordu.lk imtihannda kaybetti; dem'e secde emri, onun hissiytna ters dt. Emri yerine getirmekten kand.Eski ad Azzil olan olan eytan, Hz. Adem'e secdeyi kabul etmedii andan itibaren, "hayrdan midini kesmi,

pimanlk ve znt duyan" anlamnda blis; secde etmeyi sebebi olarak da "beni ateten, onu ise amurdanyarattn" diyerek hkmsz bir bahane ve kendisince geerli bir gereke gsterdii ve Hz.dem'i cennettenkarmaya alt andan itibaren de eytan adn almtr. Dolaysyla blis ve eytan, davranlarna paralelolarak, ona sonradan verilen iki isimdir. Kur'an'da Hz. dem'e secde sz konusu olan btn yetlerde zellikle"blis" kelimesinin kullanlm olmas, bu gr destekledii gibi, yetlerde kullanlan kelimelerin yerli yerinceseilii ve Kur'an'n yce slbu hakknda bir fikir de vermektedir.eytan kelimesi; azgnlkta, er ve ktlkte emsalsiz olan, erir ve inat anlamna gelen her azgna verilen bircins isimdir. eytan kelimesinden, daha ok, cin cinsinden olan cin eytan anlalrsa da, kt ruhlu insanlara da

bu ad verilir. Dolaysyla, kt ruhla alakas olan, grlen veya grlmeyen her kt ve haktan uzak ve insanlarsapttran eylere eytan ismi verilir. Cin eytan olduu gibi, insanlardan da eytanlar vardr. nsan ve insaneytan grld halde, ruhta gizlenen ktlk grlmez; eserleri ile bilinir. Bu sebeple, eytan isminden, genelolarak, gizli ve kt bir kuvvet, kt ve habis ruh anlalr.nsan eytan, cin eytanna tbi, ona baldr. Yaratlta her cins, bir ilk fert ile baladndan, eytan

denilince, bu cinsin ilk ferdi olan ve atas saylan ilk eytan, yani blis akla gelir. blis, eytann zel ismidir.Allah'a isyan ederek kibirlenip bbrlenen ve insan neslinin ilk ferdi Adem (a.s.)e secde etmeyen blis, ilkeytandr, eytanlarn atasdr. eytan cinlerdendir.Hani Biz meleklere, Ademe secde edin demitik de, blisten bakas hemen secde etmiti. O, cinden idi.Rabbinin emrine kar gelmiti. (Kehf: 18/50; Bakara: 2/34)eytan, ktln, kfrn, zulmn, irkin temsilcisidir. Allaha ilk isyan eden varlk eytandr. Allah eytanakyamete kadar yaama hakk vermitir. Yani kyamete kadar lmeyecek, devaml olarak Allahn kullarn doruyoldan karmak iin alacaktr.

27bn Kesir, Tefsiru'l-Kur'ni'l-Azim, Msr, (ty.) 1/73; M. Hamdi Yazr, Hak Dini Kur'an Dili, stanbul 1948, 1/320; Ahmet G, amil

slam Ansiklopedisi: 3/58.28

Ahmet Kalkan, Kuran Kavram Tefsiri.29 Kehf: 18/50; Hcr: 15/27; Rahman: 55/15.30

Mslim, Zhd: 10, Hadis no: 2294, 4/2294; Hseyin K. Ece, slamn Temel Kavramlar, Beyan Yaynlar: 284.


8/59

eytan, insan hak yoldan, selim ftrattan aldatma ve arpk gsterme sayesinde uzaklatrabilmektedir. nsangurura, hayale, irkini gzel grmeye sevk eden eytan i dengeleri alt st eder ve gerein ehresini deitirir.nsann doruyu-yanl, hakk-btl fark edememesi byle balar ve bu gidi, sapma, uuruma yuvarlanmaylason bulur. eytann kulland en byk silh, insan gurura sevketmektir. Gururun esas anlam, aldanmak ve bualdanla eya ve olaylar arpk grmektir. O halde eytann baars, onun kuvvetinde deil; insannkuvvetlerini, insann aleyhine kullanabilmesinden kaynaklanyor.

"eytan insanlara, vaatlerde bulunur, onlar hayale sevk eder. Ve eytan insanlara gururdan/aldanmadan bakabir ey vaat etmez."(Nis: 4/120; sr: 17/64)eytann bu gururu istismar etmesine, daha ilk insann srmesi anlatlrken dikkat ekilmitir.31eytan, insan Allah yolunda infak etmekten fakirlikle korkuturak caydrd gibi32; btl yolda sapsavurmay, israf krkler."u bir gerek ki, israfla sap savuranlar, eytann kardeleridir ve eytan, Rabbine kar ok nankrdr."(sr: 1727)Ayn ekilde eytan her trl haram ve arl, fahy, sosyo-psikolojik bozukluklar emreder. 33 eytannyayd bozukluklardan biri de fizdir. Fiz yiyenler, eytann arpmasna uram kiilerdir.34

Kuran ve Snnette blis:

blis kelimesinin tredii kk Kur'an'da lugat manasyla da kullanlmtr. Lugat anlamndaki; "Allah'n

rahmetinden umut kesmek, umutsuz kalvermek" anlamlarnda Kur'an- Kerim'in eitli surelerindekullanlmtr.35Kur'n- Kerim'de bildirildiine greAllah meleklere: "Ben, balktan ilenebilen kara topraktan bir insan yaratacam; onu yapp ruhumdanflediimde ona secdeye kapann" demiti. Bunun zerine, blis'in dnda btn melekler hemen secde ettiler. O,secde edenlerle beraber olmaktan ekindi. Allah: "Ey blis! Secde edenlerle beraber olmaktan seni alkoyannedir?" dedi. O: "Balktan, ilenebilen kara topraktan yarattn insanasecde edemem" dedi. "yleyse defoloradan, sen artk kovulmu birisin. Dorusu hesap gnne kadar lanet sanadr" dedi. blis: "Rabbim! Beni hiolmazsa, tekrar dirilecekleri gne kadar ertele" dedi. Allah: "Sen bilinen gn gelene kadar braklanlardansn"dedi. blis: "Rabbim beni saptrdn iin and olsun ki yeryznde fenalklar onlara gzel gstereceim; haliskldn kullarn bir yana, onlarn hepsini saptracam " dedi Allah syle dedi: "Benim gerekli kldmdosdoru yol budur; kullarmn zerinde senin bir nfuzun olamaz. Ancak sana uyan sapklar bunun dndadrve cehennem onlarn hepsinin toplanaca yerdir" dedi. (el-Hicr, 15/28-43; el-sra, 17/61)

Bylece blis, Adem (a.s)'e secde etmekten kand, byklk taslad ve inkar edenlerden oldu." (el-Bakara:2/34; el-A'raf: 7/11).blis'i bbrlendiren, Adem (a.s)'e secde etmekten alkoyan hususlardan biri de, onun ateten yaratlmolmasdr. Ona gre ateten yaratlm olmak bir stnlk vesilesidir. Bunu, onun u szlerinden anlyoruz:"...Allah: "Ey blis, ik elimle yarattma secde etmekten seni alkoyan nedir? Bbrlendin mi? yoksa gururlananlardan msn?" dedi. blis: "Ben ondan daha stnm. Beni ateten yarattn, onu amurdanyarattn?" dedi. Allah: "Defol oradan, sen artk kovulmu birisin, ceza gnne kadar lanetim senin zerinedir."dedi..."(Sad: 38/71-85)Yine Kur'an- Kerim'de bildirildiine gre blis, yalnz Allah'a isyan etmekle kalmam; Adem (a.s)'n ve eininCennet'ten karlmalarna sebep olmu ve bylece insanoluna en byk dmanln da yapmtr. yle ki:Allah: "Ey Adem! Dorusu bu senin ve einin dmandr. Sakn sizi Cennet'ten karmasn, yoksa bedbahtolursun. Dorusu Cennette ne ackrsn ne de plak kalrsn, orada ne susarsn ne de gnein scandakalrsn." dedik ama eytan ona vesvese verip: "Ey Adem (a.s) sana sonsusuzluk aacn ve kmesi mmkn

olmayan bir saltanat gstereyim mi?" dedi. Bunun zerine ikisi de o aacn meyvesinden yedi, ayp yerlerigrnverdi. Cennet yapraklaryla rtnmeye koyuldular. Adem, Rabbine bakaldrd ve yolunu ard. Rabbiyine de onu seip tvbesini kabul etti, ona doru yolu gsterdi. Onlara yle dedi: "Birbirinize dman olarakhepiniz oradan (Cennet'ten) inin"(Taha: 20/117-123)blis'in genel karakteri, byklk taslamak ve inkar, insanlara kt eyleri iyi gstermek ve onlar doru yoldansaptrmak ve insanlara vesvese vermektir. te bunun iindir ki Yce Allah:"Ey insanoullar! Siz beni brakp blis'i ve soyunu dost mu ediniyorsunuz? Halbuki onlar size dmandr.Kendilerine yazk edenler iin bu ne kt deimedir."(el-Kehf: 18/50)

31 Bkz. A'rf: 7/20.32 Bakara: 2/268.33 Bakara: 2/268; Nur: 24/21.

34 Bakara: 2/275; Ahmet Kalkan, Kuran Kavram Tefsiri.35

er-Rum: 30/12, el-En'm: 6/44; el-M'minun: 23/77; el-Zuhruf: 43/75 bk. Rgb el-sfahani, el-Mfredat fi Garibi'l-Kur'an, Beyrut (ty.) s.60; bn Manzur, Lisan'l-Arab, Beyrut (ty.), VI, 29.


9/59

Bu son ayette blis'in "Cinlerden olduundan ve onun soyundan" bahsedilmektedir. Dier bir ayette de: "Onlarazgnlar ve blis'in adamlar hepsi tepetakla oraya (cehenneme) atlrlar." (e-uar: 26/94-95) buyurulmaksuretiyle, blis'in ordularnn olduuna da dikkat ekilmektedir. nsanlarn beraberlerinde onlara vesvese veren

bir eytann bulunduunu bir baka hadis-i erifte de gryoruz.Hz. e (r.a) yle rivayet etmitir:"Rasulullah (s.a.s) bir gece yanmdan kp gitti. Ben bundan dolay kskanlk duydum. Biraz sonra geldi ve

benim kskandm hissetti. Bana:"Neyin var ey e, kskandn m?..."diye sordu. Ben:"-Bana ne olacak, benim gibisi, senin gibi bir zat kskanmaz m? dedim.Rasulullah:"-Sana, eytann m geldi?" dedi. Ben:"-Ey Allah elisi, benimle beraber bir eytan m var? dedim. O da:"-Evet..."dedi"-Her insann yannda bir eytan var mdr? dedim." O da:"-Vardr", buyurdular, Ben yine:"Seninle de mi ey Allah'n Resulu?" diye sordum. yle buyurdu:"-Evet. Fakat, Rabbim ona kar bana yardm etti de o da mslman oldu."36Bu hadisten, blis olarak bildiimiz eytandan baka, her insann yannda, onu doru yoldan saptrmak iin bireytann da bulunduunu reniyoruz. Ancak bununla insan kalbinde lmme-i eytaniyye denilen eytann

ahizesi gibi vazife gren parann kastedilmesi de mmkndr.eytana kar alnacak tedbirleri yle sralayabiliriz:Her insann yannda bir eytan olduuna gre, ondan nasl emin olacaz ve onun bizi doru yoldan saptrmakiin bavuraca hilelerden kendimizi nasl koruyacaz? Kur'an- Kerim'de baz ayetlerde yle buyurulur:"Kur'an okuyacan zaman, kovulmu eytandan Allah'a sn. "(Ez billahi mineeytanirracim) Dorusueytann, inananlar ve yalnz Rablerine gvenenler zerinde nfuzu yoktur. Onun nfuzu (etkisi) sadece onu dostedinenlere ve Allah'a ortak koanlar zerinedir."(en-Nahl: 16/98-100)eytann telkinlerine uyanlarla, eytan hakknda ise bir ayette yle buyuruluyor:"Onlar azgnlar ve blis'in adamlar, hepsi tepe taklak oraya (cehenneme) atlrlar."(es-uar: 26/94-95)Yukarda anlamn verdiimiz ayetlerden de anlalyor ki, Allah'a itenlikle inanarak ibadet eden insanlarzerinde, -kuruna kar elik yelek giyilmi gibi eytann hibir etkisi olamamaktadr. Allah'a inanp emirlerineuyan ve Peygamber efendimiz (s.a.s)'in gsterdii yoldan giden kiiler, eytana galip gelmiler demektir. Ohalde, eytana boyun ememenin tek yolu, Allah'a samimi olarak inanmak ve ibadetleri tam yapmak Hz.

Peygamber (s.a.s)'in gsterdii yoldan ayrlmamaktadr. Her iimize balarken de: "Euz besmele" ilebalamaktr.37

Allah in Secde Etmeyen blis:Allah, Hz. demi yaratt ve ona kendi ruhundan fledi. Ademin yaratl bitince Allah, meleklere deminnnde secde edindiye emretti. Hepsi secde ettiler ama blis secde etmedi. Secde etmeyiinin sebebini de yleaklad : Ben ateten yaratldm, dem ise topraktan yaratld. Ate topraktan stndr. Allah, bu isyanndandolay blis'i kovdu. lh rahmetten ve huzurdan kovulan blis, insanlar saptrmak, kandrmak ve hidayetyolundan artmak zere Allahtan izin istedi. Iblise bu izin verildi. Iblis, kyamete kadar gc yettii ldeinsanlar kandrp kendi emrine ekmeye, onlara gnah iletmeye devam edecekti. Bu konuyu Kur'an'dan takipedelim:"Bir zamanlar Biz, meleklere (ve cinlere) 'dem'e secde edin' dedik. blis hri hepsi secde ettiler. O, yz evirdi

ve byklk taslad, bylece kfirlerden oldu."(Bakara: 2/34)"Andolsun sizi yarattk, sonra size ekil verdik, sonra da meleklere 'Adem'e secde edin' diye emrettik. blis'tenbaka hepsi secde ettiler. Fakat o secde edenlerden olmad.Allah (eytana) buyurdu ki: 'Sana emrettiim vakit seni secde etmekten alkoyan nedir? (blis:) 'Ben ondan dahahayrlym. nk beni ateten yarattn, onu da amurdan yarattn' dedi.Allah, 'yle ise, dedi. Oradan (cennetten veya meleklerin iinden) in. Orada byklk taslamak senin haddin

deildir. k, nk sen aalklardansn!'blis, 'Bana, (insanlarn) tekrar dirilecekleri gne kadar mhlet ver' dedi.Allah 'Haydi sen mhlet verilenlerdensin' buyurdu.blis: 'yle ise beni azdrmana karlk, and ierim ki, ben de onlar (insanlar) saptrmak iin senin doruyolunun stnde tuzak kuracam. Sonra elbette onlara nlerinden, arkalarndan, salarndan, sollarndansokulacam ve sen, onlarn oklarn kredenlerden bulamayacaksn!' dedi.

36 Mslim, Mnafkun: 11; Ahmed b. Hanbel, Msned: 6/115.37 Ahmet G, amil slam Ansiklopedisi: 3/58-59.


10/59

Allah buyurdu: 'Haydi sen, yerilmi ve kovulmu olarak k oradan! Andolsun ki, onlardan kim sana uyarsa,sizin hepinizi cehenneme dolduracam.'(Allah buyurdu ki:) Ey dem! Sen ve ein cennette yerlein, dilediiniz yerden (bol bol) yiyin. Ancak u aacayaklamayn, sonra zlimlerden olursunuz.Derken eytan irkin yerlerini kendilerine gstermek iin onlara vesvese verdi ve 'Rabbiniz, srf melek olursunuzveya ebed kalanlardan olursunuz diye sizi bu aatan men'etti, baka bir sebepten deil' dedi.

Ve onlara, 'Ben gerekten size t verenlerdenim' diye yemin etti. Bylece onlar hile ile aldatt. Aacn meyvesini taddklarnda irkin yerleri, avret mahalleri kendilerinegrnd. Ve cennet yapraklarndan st ste yamayp zerlerine rtmeye baladlar. Rableri onlara: 'Ben sizi oaatan men' etmedim mi ve eytan size apak bir dmandr demedim mi?' diye nid etti.(dem'le ei) dediler ki: 'Ey Rabbimiz! Biz kendimize zulmettik, eer bizi balamaz ve bize merhamet edipacmazsan mutlaka ziyan edenlerden oluruz.'Allah buyurdu: Birbirinize dman olarak inin, sizin iin yeryznde bir sreye kadar yerleip kalma ve yaaypfaydalanma vardr.'Orada yaayacaksnz, orada leceksiniz ve oradan (diriltilip) karlacaksnz' dedi.Ey dem oullar! Size irkin yerlerinizi rtecek giysi, sslenecek elbise indirdik. Takva elbisesi ise dahahayrldr. te bunlar, Allah'n yetlerindendir. Belki dnp t alrlar (diye onlar indirdi). Ey dem oullar! eytan, ana-babanz (dem ile Havv'y), irkin yerlerini kendilerine gstermek iinelbiselerini soyarak cennetten kard gibi sizi de artp bir belya drmesin. nk o ve kabilesi, sizin

onlar gremeyeceiniz yerden sizi grrler. phesiz Biz eytanlar, iman etmeyenlerin dostlar kldk." (Arf:7/11-27)38Allah, Hz. demi yaratt ve ona kendi ruhundan fledi. nsan halinde yaratlan Ademin yaratl bitince Allah,meleklere demin nnde secde edin diye emretti. Hepsi secde ettiler ama blis secde etmedi. Secdeetmeyiinin sebebini de yle aklad : Ben ateten yaratldm, dem ise topraktan yaratld. Ate topraktanstndr. Allah, bu isyanndan dolay iblisi kovdu. Ilah rahmetten ve huzurdan kovulan iblis, insanlarsaptrmak, kandrmak ve hidayet yolundan artmak zere Allahtan izin istedi. blise bu izin verildi.blis, kyamete kadar gc yettii lde insanlar kandrp kendi emrine ekmeye, onlara gnah iletmeyedevam edecekti.39Allah, Hz. deme kendi ruhundan flemiti. Dolaysyla Hz. dem, bir taraftan ilah bir stnle ulam, birtaraftan da lmszlk srrna kavumutu. blis bunu grnce kskand ve secde etmedi.Yahutta iblis, Allahn Hz. deme verdii bu ilh emaneti, yani insan olarak yeryzndeki halifelik emanetinianlamad, kibiri ve bilgisizlii yznden Ademe secde etmedi.

blis, ayn zamanda Allahn gelecek zamanlara ait planlarn gremeyip, kr nefisinin arzusuna uydu ve isyanetti. yleyse kim nefsinin arzularna hi bir snr tanmadan uyarsa, onda iblis ahlk var demektir.blis, Allahn iradesini sevgi plannda da grememitir. O Allah hakkyla sevebilseydi, Allahn severekyaratt Ademe secde ederdi. blis, sevgiyi nefrete evirmenin ilk rneidir.blis, demin varlnn d grnne bakp kendini stn grmtr ve yaratln i yzn, srrn,hikmetini anlamamtr. Halbuki Allahn btn ilerinin hikmetleri vardr, her birinin kendine ait srlar vardr.Ademi srf toprak zanneden iblis mant, kendi maddesini ondan stn sanmtr. Bugn, kendini mal, yzgzellii, makam, rk , soy, snf veya lke olarak stn grenlerin mant iblis mantdr.blisin en nemli hatas kyas etmesidir. Yani kendi aklnca, ate topraktan stndr, yani kendisi demdenstndr zannetmesidir. Halbuki o durumda Allahn kesin secde emri vard. Itaat eden bir kula den MutlakYaratc karsnda emri dinlemekti. Aklna ok gvenip Ademi kskanan iblis isyan etti ve sonsuza kadarlanetlendi. blis, bu kyas hangi lye gre yapt? Kendi aklna, kendi kk mantna gre mi, yoksa Allahnona verdii lye gre mi? Allah ona yle bir l ve kyas etme grevi vermemiti. O, boyundan byk bir ie

kalkt; Ademi kk grp secde etmek istemezken, aslnda Allaha kar bbrlendi ve Onun apak emrinekar geldi. 40

Ona gre ateten yaratlmak, bir stnlk sebebiydi.41 Bylece o, atein topraktan stnl gibi iki maddearasnda, aslnda olmayan bir fark grmt. Her iki maddenin yaratcsnn da Allah olduu itiraf etmesineramen, Adem'in halifelik ve ilh ruh tamas, eyann isimlerini bilmesi gibi stnlklerini bilmezden gelmiti.Adem'de toprak, kendisinde ateten baka bir mhiyet grmemi; lden diri, diriden l yaratan ve btnmeziyetleri baheden Allah' maddeye mahkm saymt. Bu, ilh hkmleri, kendi nefsine ve aklna gredeerlendirip mantna ters gelen bir hkm reddeden bir aklclk olduu gibi; rkln da temeli idi.Yaratklar, ruh yapsyla deerlendirmeyip, sadece madd zellikleriyle, asletiyle deerlendiren rk anlayntemeli de blis tarafndan byle atlyordu.

38 Ahmet Kalkan, Kuran Kavram Tefsiri.

39 Araf: 7/11-21. el-Hicr: 15/28-43,v.d.40 Hseyin K. Ece, slamn Temel Kavramlar, Beyan Yaynlar: 284-285.41 Sd: 38/71-85.


11/59

Bu anlay, eytana Allah'n huzurundan kovulma, rahmetinden mit kesme ve kyamete kadar Allah'n lnetinihak etme dnda hibir ey kazandrmad. nk o dar grlyd, maddenin tesini grememiti. Maddeyi tekve gerek l sanmakla eytanca bir yanlgya dmt. His ve duygularyla hareketi sonucu kendi nefsindenkaynaklanan yanlgsn Allah'n emrine tercih etmekle insann stnl gereini kabul etmemiti. Mesele,sadece Allah'n bir emrini yerine getirmemekle oluan bir isyan deildi; M'min insan da yanlarak, unutarakisyan edebiliyor, ama lnetlenmiyor, eytanlamyordu. nk tevbe emesi ile tekrar arnabiliyor, hatasndan

dnebiliyordu. te eytan isyann fark burada dmleniyordu: blis, gnahn itiraf ve tevbe etme, zr dilemeyerine itiraz ve hayat tercih etti.Ate ve toprak karlatrmas bize gsteriyor ki, varlk srr, toprakta ve onun sembolletirdii ile, alakgnlllk, ezilmilik, hizmet ve didinmededir.42

blis/eytana Mhlet Verilii

Hz. Adem'e secde emri karsnda byklk taslamas sonucu ilh rahmetten midini kesen ve tamamen yalnzkalan eytan, helk edilebileceini dnmeye balad; hayatndan endie etmeye balad. "nsanlarn tekrardirilecekleri gne kadar bana mhlet ver." (A'rf: 7/14) diye Allah'a yalvard. nsanlarn tekrar dirileceklerignden maksat, sr'a ikinci frl zamandr.43 Bu ekilde mhlet istemekle tekrar dirilmeden sonra artklmn olmayacan biliyor ve bylece lmden kurtulacan sanyordu. Onun bu lmszlk istei, "...belirlibir zamana kadar"(Hcr: 15/38) kaydyla, "Sen mhlet verilenlerdensin!"(A'rf: 7/15) eklinde cevaplandrld.

Belirli bir zamandan maksat ise, sr'a birinci frl zamandr.44

Bununla o, zillet ve hakaret dolu bir hayatlme tercih etti. Onun iin esas d de bu oldu.Buradan da anlalaca gibi, eytan aslnda Allah' ve ldkten sonra dirilmeyi inkr etmedii gibi dem'in neslive zrriyeti olacan, dnyada bir mddet yaayp sonra leceklerini ve bir gn gelip tekrar diriltileceklerini de

biliyordu. u halde onun kfr, Allah' ve hireti inkr eklinde deil; teklif edilen emrin gereini yerinegetirmeyi kabul etmeme ve itiraz eklindedir.Belirli bir zamana kadar mhlet verilen eytan, hatasn anlayp tevbe ederek suunu affettirme yoluna gitmedi.Bilakis daha da azgnlat. Kendisine, kyamete kadar megul olabilecei bir hedef seti. Bu hedef, ilhrahmetten uzaklatrlmasna sebep olan insand. Gnln intikam duygular brmt. Crektkr bir ed ile buduygularn Yce Allah'a yle aklad:"Beni azdrdn iin yemin ederim ki, yeryznde ktlkleri onlara gzel gstereceim ve onlarn hepsinisaptracam."(Hcr: 15/39)Grld gibi, Yce Allah, isyanndan dolay eytan hemen huzurundan kovmam, nce ona konuma frsat

vermi, hatasn anlayp tevbe imkn tanm; fakat o inat ve kfrnde srar edince, bulunduu makamdanindirmi ve tasarlad plnlarn ylece sralayvermiti:"Hlis kullarm zerinde senin bir nfuzun olamaz. Ancak sana uyan sapklar bunun dndadr."(Hcr: 15/42)"Yerilmi ve koulmu olarak defol! Yemin olsun ki, insanlardan sana kim uyarsa, sizin hepinizi cehennemedolduracam."(A'rf: 7/18)u halde eytana uyan ondan, onun tebasndan olup onun kbetine urayacaktr. Bu yetlerden de anlalacagibi eytana, Allah'n hlis kullar zerinde etkili olabilecek hibir g verilmemitir. Dolaysyla dncesinde,yaaynda ve huyunda eytana kar olan insan, "Allah'n kulu" sfatn koruyacaktr. eytana it bir vasftayan kimsede ise, eytandan bir haslet var demektir.45

blis ve Faaliyet Alan:blis, Allah'n doru yolunun zerine oturup, insanlara her ynden yaklap onlar kandrmaya alacana sz

verdi.46 blis bylece dmann seti, faaliyet alann belirledi. Onun dman, yaratlmasyla ve secde emriylekendisinin racm olup kovulmasna sebep olan insann bizzat kendisi, gnl, kafas, nefsi ve onun bulunduu heryerdi. blis, btn gcn kullanarak, btn imknlarn seferber ederek, dmanlarn azdrmaya, isyanasrklemeye ve kendine balamaya gayret edecektir. Kabilesini (askerlerini), dostlarn, cinlerden ve insanlardanyardmclarn devreye sokacak, bu i iin kullanacaktr.nsann i dnyas, bu anlamda bir mcadele, bir sava alandr. Onun iinde iyilie de ktle de meyil vardr.blis, srekli ktle olan meyilleri n plna karmaya alacak, ona srekli ktlkleri telkin edecektir. Ona

bu faaliyet iznini veren Rabbimiz yle buyurur:

42 Ahmet Kalkan, Kuran Kavram Tefsiri.43 Zmer: 39/68; Mutaffifn: 83/6.44

Neml: 27/87.45Elmall, c. 3, s. 2138; Ahmet Kalkan, Kuran Kavram Tefsiri.

46 A'rf: 7/17.


12/59

"Meleklere, dem'e secde edin! Demitik. blisin dnda hepsi secde ettiler. blis, 'Ben, dedi, amurdanyarattn bir kimseye secde mi ederim?'Dedi ki: 'u benden stn kldna da bir bak! Yemin ederim ki, eer beni kymete kadar yaatrsan, pek azdnda, onun neslini kendime balayacam!Allah buyurdu: 'Git! Onlardan kim sana uyarsa, iyi bilin ki cehennem hepinizin cezasdr. Mkemmel ve tam birceza!

'Onlardan, gcnn yettii kimseleri dvetinle art; svarilerinle, yayalarnla onlar yaygaraya bo;mallarna, evltlarna ortak ol; kendilerine vaadlerde bulun.'eytan, insanlara, aldatmadan baka bir ey va'detmez.uras muhakkak ki, benim (ihlsl) kullarm zerinde senin hibir arln (hkimiyetin) olmayacaktr. (Onlar)koruyucu olarak Rabbin yeter."(sr: 17/61-65)

Bu blise verilmi olan bir emir deil; 'haydi elinden geleni ardna koyma, yapabileceini yap, serbestsin'demektir.Hayatmzla, ibadet ve inanla, haram ve hell hkmleriyle ilgili kesin sz Allaha aittir. Bu gibi konulardakendine gre dinler ve inanlar uyduranlar blisin arkadalar, dostlar ve askerleridirler. 47Hayatmzla, ibadet ve inanla ilgili, haram ve helal hkmleriyle ilgili kesin sz Allaha aittir. Bu gibi konulardakendine gre dinler ve inanlar uyduranlar iblisin arkadalardrlar.Allahtan izin alan iblis ie ilk defa demi ve onun eini kandrmakla balad. demi, yasak aacnmeyvesinden yerseniz cenette lmsz olursunuz fitnesiyle ve Allah adna yemin ederek kandrd. Yasak

meyveyi yiyen ilk insanlar Cennetten karldlar ve dnyaya gnderildiler.dem tevbe etti ve baland.48 demin gnah nefsine aldanmas idi. Bir anlk kanma sebebiyle ilenengnahlar Allah balard. Ama eytann gnah nefse aldanmann tesinde Allahn emrini beenmemek,kendini Onun karsnda gl grmek, Allahn emrini bilerek dinlememek idi. Bu hata balanmazd.blis, Kuranda eytanolarak ta anlyor. eytan, btn kandrmalarn, btn ktlklerin, btn hak yoldansaptrmalarn ortak ad olmaktadr. Bu manada bir ok eytan olabilmektedir.blisin dnyada insanlar kandrp gnaha ve isyana gtrme faaliyetlerine artk eytan iler dememizmmkndr.eytan, itaat etmeye de isyan etmeye de, yani hayr ilemeye de er ilemeye de meyilli yaratlan Ademolunu,kendi tarafna ekmeye, onu gnah ilemeye alr. Ancak onun Allaha hakkyla teslim olmu kullar zerinde

bir hakimiyeti, bir gc yoktur.49nsan imtihan iin yaratlmtr. Ya hayr ileyerek raz olunan kullarn arasna katlacak, ya da er ileyip cezayhak edecek. Nefsi onu ktle de iyilie de gtrebilir. eytann ve nefsin faaliyetleri imtihan olmann bir

gereidir. Sknt, meekkat olmadan imtihan olmaz. Ite bu noktada Allahn hikmeti ortaya kmaktadr. Allahdileseydi ne eytan olurdu, ne de kullar gnah ileyebilirlerdi. Ancak dnya hayat imtihan iindir. nsan, birtakm denemelerden geecek ve makamn kendisi kazanacaktr.eytan, yani iblis; insann iine fsldar, vesvese verir, hayallere srkler, hayrl ileri yapmamaya, erli ileriyapmaya davet eder. nsann iinde ktle davet eden her ar, her duygu eytandandr. O ve kabilesiinsanlar, onlarn grmeyecekleri yerden gzetlerler. Ancak o ve kabilesi inkrclarn dostudurlar.50O, insanlara salarndan, sollarndan, nlerinden, arkalarndan sokulur; onlarn Allaha kredici olmamalar iinalr.51 Bu amacna ulamak zere atllarn ve yayalarn seferber eder, onlara kar yaygara koparr, onlara malve ocuklarnda ortak olmaya kalkr.52eytan mslmanlar hayr yapmaktan alkoymaya alr. Zekat ve sadaka verenleri fakir olacaksnz diyekorkutur.53eytan, insanlara her trl ahlakszl emreder.54Onlara ikiyi, kumar, zinay ssl gsterir, bylece insanlarAllah anmaktan uzaklatrr.

eytan, Allahn gcn ve kaderini unutturur, evrendeki olaylar, insan hayatnda olanlar tesadflere balar veinsanlar bunlara inanmaya arr. Bylece Allah unutturur.eytan, kendi yolundan gelenlere; bakalar zerine hakszlk yapmaya, onlarn elindekine gz dikmeye daveteder. nsanlar arasnda anlamazlklarn kavgalarn kmasna sebep olur.eytann ii fesat ve fitnedir. O, insanlar iinden kendine yandalar (veliler) bulur ve bir ok iini onlara yaptrr.

47 Ahmet Kalkan, Kuran Kavram Tefsiri.48 Bekara: 2/37.49

Isra: 17/62, 65; Hcr: 15/42.50 Araf: 7/27.51 Araf: 7/17.

52 Isra: 17/64. Mslim, Mnafikn: 66, 68, Hadis no: 2813, 4/2167.53 Bekara: 2/268.54 Bekara: 2288.


13/59

eytan, insanlara Allah ve Onun kitabn hatrlamay unutturur. Bylece onlar daha iyi kontrol altna alr vehata yaptrr.Aslnda eytann hilesi zayftr.55 Onun insan zerinde herhangi bir gc yoktur.56 Fakat insan, eytannfsltlarna, kandrmacalarna, vesveselerine; houna gittii iin kanmaktadr.Yeryznde eytana tabi olup ta Allahn dininden yz evirenlere Allah; Hizb-eytan-eytan taraftardemektedir.

Allahn sevgi ve rahmetinden uzak kalan iblis (eytan) kyamete kadar dman olduu Ademi, yani insankandrmaya ve saptrmaya devam edecektir.nsana den dmanna kar uyank olmaktr. 57

blis'in Bavurduu Yntemler

blis insanlar kandrmak iin yaklarken birok yntem kullanr. Bunlardan bazlar unlardr:1- eytan her eyden nce bir vesvesecidir. Vesvese; fslt, hrt gibi gizli seslere denir. Gnlde birbiriarkasndan gelip tekrar eden gizli sze vesvese denir. eytan insana sokulur ve tpk nefis gibi ona sinsi birekilde vesvese verir, onu kandrr, ona telkinde bulunur.582- blis insanlar Allah'n rahmetinin ve affnn geni olmas ile aldatr ve onlar gnah ilemeye tevik eder.Onlara sanki 'yiyin, iin, zevkinize bakn, ibadeti sonra yaparsnz, Allah nasl olsa affedicidir, sizi de affeder'der. Kur'an, bizi bu noktada da uyarmaktadr:

"...Sizi arr/aldatc, sakn Allah'a gvendirerek aldatmasn."(Lokman: 31/33; Ftr: 35/5)3- blis'in bir dier yntemi insanlara Allah'n adn ve O'nu hatrlamay unutturmasdr.59 Allah' unutanlar,kukusuz O'nun hkmlerini kulak arkas ederler, emirlerini kaale almazlar, nefislerinin isteklerine karkmazlar; hiret azabn hatrlamazlar, cennetteki nimetleri akllarna getirmezler. Ne Allah'n azabndankorkarlar, ne de O'nun verecei mkfatlar beklerler.4- nsanlar zelllikle mal ve dnyalklar konusunda korkuya drr. Onlarn dnyalklara hrslarnn artmasiin fakirlii silh olarak kullanr, cimrilii ve a gzll tevik eder. Maldan ve dnyalklardan baka birkutsal tanmayan insanlar elbette blis'in istedii noktaya gelen kimselerdir. blis, bu gibi kimseleri ok rahatgdebilir. Onlara ok rahat ktlkleri yapmalarn emreder.605- nsanlarn aralarn amaya alr. Srekli kavga, sava, anlamazlk, fitne, gvensizlik, birbiri hakknda ktdnme tam da blis'in arzu ettii eydir. blis, insanlar arasnda fitne karmaktan asla vazgemez.616- blis, kendine balad, Hakk'tan yz eviren kimselerin yaptklarnn doru, zerinde bulunduklar yolunsalam olduunu, inanlarnda, szlerinde ve ilerinde bir yanllk bulunmadn onlara telkin eder. Onlarn

yanl ve sapk ilerini allayp pullar. Bylece onlarn bu ktlklere devam etmelerini salar.627- eytan ve onun yardmclar olan cinler ve insanlar, dierlerini kandrmak iin ssl ve yaldzl szlersylerler. ddialarn ispatlamak iin inandrc ve kandrc kendilerine gre deliller getirirler, her trl iknayntemlerini kullanrlar. ekici, hoa giden, gnle rahatlk veren, ama aslnda saptrc ve arpk szlerkullanrlar. Avlarn bu yntemle avlamaya alrlar.638- blis, insanlar kendi yoluna davet etmek iin birtakm aralardan yararlanr. Bu aralarn banda iki, kumarve putlara tapmak gibi eyler gelir.64 Bu gibi eyler, esasen eytann pis ilerindendir. Bunlardan saknmak,eytann aldatmasndan kurtulmak anlamna gelir. ki ve kumar gibi alkanlklara dalanlarn akl ve uurlaryerinde olmad iin eytann oltasna kolay taklrlar. Btn ktlklerin anas olan iki eytann iinikolaylatrr.65

phesiz ki blis'in en nemli tuzaklarndan biri de iki ve uyuturucudur. Gnmzde ikinin ve uyuturucununoka tketildii toplumlarda eytann saltanat ve dzeni hkimdir. O toplumlarda yaayan insanlarn ou,eytann iki ayakl askerleri haline gelmilerdir.

9- Byklenme, istikbr etme, kendini mstan grme, yani Allah' a muhta olmama duygular da eytannnemli aralarndan biridir. phesiz byklenmek, blis'in ahlkdr. O bu duygu ile insanlar Allah'n

55 Nisa: 4/76.56 Isra: 17/65.57 Hseyin K. Ece, slamn Temel Kavramlar, Beyan Yaynlar: 285-287.58 Ns: 114/4-6.59 Mcadele: 58/19.60 Bakara: 2/268.61 sr: 17/53.62

Neml: 27/24; Nahl: 16/63.63

En'm: 6/112-113.64 Mide: 5/90-91.65

A. Osman Ate, eytan, s. 214.


14/59

huzurunda boyun emekten, O'nun emirlerine uymaktan uzaklatrr. Aldatc bir gururla onlara istin, yaniAllah'a ihtiya duymama duygusu telkin eder.blis bunlara benzer kendine ait tuzaklarla, verdii vaadlerle, syledii yalanlarla, ssledii zevk ve tutkularla,kendine bal olanlar Allah'n yolundan uzaklatrmaya abalar.66Unutmamak gerekir ki blis'in Allah'n slih kullar zerinde bir gc yoktur. O ancak kendine bal olanlarynlendirir, istediini yaptrr. blis yalnzca davet eder, zendirir, tevik eder. Ona aldananlar, onun yolunu

izler.67

AZZLeytan'n baka bir ad. Yahudi ve Hristiyan kaynaklarnda Azazel, Azael, Hazazel diye de geen bu kelimeyeKur'an- Kerm'de ve Ktb-i Sitte'de rastlanmaz. Bununla beraber slm literatrde karlalan bu kelimeAzril ile kartrlmamaldr. bni Kuteybe, Azzl'i blis'in isimlerinden birisi olarak aklamaktadr. 68 Hallc-Mansur, bu konuda geni bilgi vermektedir. Ona gre de Azzl, blis'tir. Azzl, Hz. dem'e secde etmediindenlnetlenmi ve azledilmitir. nceleri gkte meleklere iyi, gzel eylerden bahsederken sonra bu isyankr tutumuyznden itibarn kaybetmi olduu iin bylece adlandrlmtr. blis ile Azzl adlar arasnda bir tremeilikisi vardr.69 Dier mslman yazarlarda da Azzl; blis, eytan kelimeleriyle belirtilen varln bir ad olarakgrlr.brn dilinde Azazel, Tanr'nn kuvvetlendirdii anlamna gelir. Kefaret gnnde (Yom Kippur) mabeddeki

serviste yer alan iki keiden halkn gnahn yklenen birinin gnderildii yer veya melein addr. Ancakkelimenin anlamnda, kknde etimolojisinde byk apta tartma vardr. Tevrat'n Levililer Kitabnda Azazel'leilgili yle bir anlatm yer almaktadr:"Ve Hrun bir kura Rab iin ve bir kura Azazel iin olmak zere iki erge zerine kura ekecek. Ve Harun Rabiin zerine kura den ergeci takdim edecek, ve onu su takdimesi olarak arzedecektir. Fakat Azazel iinzerine kura den ergeci, onun iin kefaret etmek, onu Azazel iin le salvermek zre, canl olarak Rabbinnnde durduracaktr."70Bu cmlelerde keinin kendisine vakfedildii Azazel teriminin aklamas vardr:1) Kelime keinin kendisini nitelendirir. Kelimenin biraz deimi ekli o ekilde kullanlmasa da, Arapa"azele" (srd, azletti) ile ilgilidir.2) Kelime, keinin salverildii yere iaret eder. Bu baz Rabb yorumcularn grdr. Baz kimseler kelimeyi"engebeli" anlamnda Arapa "azza" ile ilgilendirirler. Buras "ldeki" Dudael'dir. Azazel'in buraya gnderildiiHanok'un (Hz. dris) kitabnda 10/4'te yazldr.3) Kelime lde yaayan bir cin'in addr. Bu gr, bir ok modern Kutsal Kitap tefsircileri tarafndan kabul

edilmitir. Ancak Azazel hakknda en eski rivayeti muhtevi apokrif yahudi kitaplarndan Hanok'un kitabnda buvarlk insanoullarn ifal eden asi cinlerin elebalarndan biri olarak yer almaktadr. nsan kzlarnngzelliine kaplarak Hermon dandan inmi iki yz cin'in reisleri arasnda Azazel'in de ad geer.71 O,"insanlara kl, kalkan yapmay retti", kadnlar ondan "ss ve gzkapaklarn gzelletirme sanat"nrendiler. Burada gzden karlmamas gereken husus, hi bir yerde cinlere kei sunulmamasdr. Gerekte ona(kei) gnah ve murdarlk yklenmemitir. Bu, ancak bertaraf etme vastasdr, yattrma deil.72Azazel'e gnderilen kei konusu Azazel'le ilgili tartmann dier bir kanadn oluturmaktadr. Bu kei, birkurban deildir. Konu Tevrat'ta geen czzamlnn temizlenmesi yininde tarlann zerinde umas iin serbest

braklan ku ile karlatrlabilir.73Kei, srail'in gnahn le tamak, halk gnahlarndan temizlemek iingnderilmektedir.74Bu keinin ldrlp ldrlmedii kesinlik tamamaktaysa da, onun le ulamas ve yinegeri dnmemesi gerektiinden (gnahla ykl olduuna inanldndan), ba rahibin yinlerle balatt bu isonunda her halde o ldrlmekteydi. Yahudilerin srgnde kaldklar Babil'de de hastal keiye ykletip onule salvererek orada ldrlmesi gelenei vard. Yahudiler de bir yer veya ruhan g anlamnda Azazel'e

keiyi gnderip orada onu geri dnmemesi iin uuruma itiveriyorlard. Azazel'in tabiatst bir ruhan varlkolduu anlalmaktadr. nk bir kei Tanr'ya, bir kei de ona gnderilmektedir. Burada, Azazel, Tanr'ya denktutulmu olmaktadr. Tanr'ya yaklm sunu, Azazel'e ise bir gnah sunusu yaplmaktadr. l, cinlerin,grlmeyen ruhan varlklarn meskeni olarak grldnden75 ktlk, kaynana iade edilerek ondan

66Zbeyir Yetik, eytan, s. 97-107.

67H. K. Ece, Hz. Adem, s. 139-141; Ahmet Kalkan, Kuran Kavram Tefsiri.

68 el-Marif Beyrut 1390/1970, 8; Ayrca Bkz. bn Manzur Lisan'l-Arab, Beyrut (t.y.) 6/29.69 Hallac- Mansur, Kitab't-Tavsn, terc., Yaar Nuri ztrk, stanbul 1976, 109 vd.70 16/8-10.71 . A. 2/90.72 The Interpreter's Dictionary of the Bible, New York 1962, 1/325-326.

73 Levililer, 14/4-7.74 Judaica, Jerusalem 1970, 2/1000.75 Levililer, 13/21, 17/7, 34/14.


15/59

kurtulmak istenmektedir. Azazel'i bir yer, da; kei, melek, sonradan bir cin haline dntrlm bir samihayvan srs tanrs, kayan ilk yldz olarak yorumlayan grler76 varsa da, Hanok'un kitabnda aklananyeryzne inmi cinler arasnda ad geen varlk olmas arlk tamaktadr. Azazel'in de arasnda bulunduu buvarlklar insan kzlar ile birleiyorlar, meydana gelen devler dnyaya ktlk sayorlar, tfan sular yeryzn

basmadan nce Tanr bu cinleri cezalandryor. Bu arada Azazel'in de el ve ayaklarn byk meleklerdenRafael'e balatarak onu Dudael'deki lde bir ukura attryor. Azazel, orada lnetli olarak son gne kadar

kalmaya mahkm ediliyor.te slm literatre de sriliyat arasnda giren Azzl; l cinlerinin reisleri arasnda bulunup, karanlkgecelerde yolculara eziyet eden bir varlk halinde dnlm olmaldr. slm kaynaklar Azzl'i, blis'in ncekiad olarak grrler. bni Abbas'a (r.a.) dayandrlan baz rivayetlere gre blis'in ad Azzl idi. Azzl, Cennet'inmuhafzlar arasnda yer aldndan melekler araznda cin denen bir gruba mensuptu. 77O, bir cindir. Onun nesli,grubu, ordusu vardr.78

EYTAN"eytan" uzaklat manasndaki "atane" fiilinden tremitir. Yand anlamndaki "ta" fiilinden trediini nesren baz limler de vardr. eytan kelimesinin aslnn "Satan" olup, bunun brnce olduu, rakip, muhalif gibianlamlara geldii, Tevrat'ta da bu anlamda kullanld da ileri srlr. eytan, cinlerden ve insanlardan en erli(en kt) yaratklar nitelemek iin kullanlan bir kavramdr. "eytan" ve oulu olan "eytn" kelimeleri

Kur'an- Kerim'de toplam 88 yerde gemektedir. er' stlahta, Yce Allah'n Hz. dem'e secde emrine kargelip isyan ettii iin ilh rahmetten kovulan ve insanlarn amansz dman olan cinlerin inkrclarndan gizlibir varlktr.79Kt rhun, kt birinin, ktle tevik edenin, ktln temsilcisinin, karanlk ve dalletin nderinin,Allah'n ve O'nu seven, O'na kullukta bulunan herkesin byk dmannn mahhaslatrlm ekli veyaktln sembol olmu varlk.eytan (Satan) branice asll bir kelime olup, rakip, muhalif gibi anlamlara gelir. Tevrat'ta da bu anlamdakullanlmtr.80 Yeni Ahid'de ise, bu dnyann reisi,81 hava kuvvetlerinin reisi82 gibi vasflarla karakterizeedilmitir.83 Adem (a.s)'a secde emrinden nceki ismi, Sryanca "tanr tarafndan desteklenmi" anlamna gelenAzzel (veya Azzil), Arapa Hris idi. Azzel, Hanuk'un Kitab'nda, Allah'n rahmetinden kovulan 200 kadarmelekten biri olarak zikredilir. O, erkeklere kl ve kalkan yapmay; kadnlara ise, ssl giyinmeyi ve gzkapaklarn gzelletirme sanatn retmitir. Yahudi geleneinde de Azzel, Adem'e secdeyi reddeden melekolarak zikredilir. Eyb'n Kitab'nda ise, Tanr'nn oullarndan biri olarak geer.84Adem'e secdeyi kabul etmeyi

gerekesindeki "kendisinin dumansz ateten Adem'in de amurdan yaratlm olma"85 bahanesinde aslvurgulamak istedii, ateten yaratlann lmsz, amurdan yaratlann ise lml olaca dncesidir.86

Bylece Azzel, dem'e secdeyi kabul etmedii andan itibaren, "hayrdan midini kesmi, pimanlk ve zntduyan" anlamnda blis; secde etmeyi sebebi olarak da "beni dumansz ateten, onu ise amurdan yarattn"diyerek hkmsz bir bahane ve kendisince geerli bir gereke gsterdii ve Adem'i cennet'ten karmayaalt andan itibaren de eytan adn almtr. Binaenaleyh blis ve eytan, davranlarna paralel olarak, onasonradan verilen iki isimdir. Kur'n'da Adem'e secde sz konusu olan btn yetlerde zellikle "blis"kelimesinin kullanlm olmas hem yukardaki grn doruluu, hem de yetlerde kullanlan kelimelerin yerliyerince seilii ve Kur'n'n yce slbu hakknda bir fikir vermektedir.87eytan, Arapa "etane" kknden rahmetten uzaklat, hak'dan uzak oldu; "ta" kknden ise, fkeden tututu,helak olacak hale geldi gibi manalara gelip insanlardan, cinlerden ve hayvanlardan isyan eden ve zarar veren hereyin ad olmutur. Bu manada bir canavar veya ylana da eytan denilir. Ayn ekilde haset, fke gibi insanamahsus olan her kt huy ve davran da eytan diye isimlendirilmitir.

eriat rfnde ise, Yce Allah'n dem'e secde emrine kar gelip isyan ettii iin ilhi rahmetten kovulan veinsanlarn amansz dman olan, cin taifesinin inkarc kesiminden88gizli bir varlktr. Dier isimleri ise Garr,

76 Gstaw Davidson, A Dictionar of Angels, London 1967, 63-64.77 Sleyman Ate, Kur'an- Kerm'in Yce Meli ve ada Tefsiri, Ankara 1982, s. 58.78 el-Kehf: 18/50, uar: 26/95; Gnay Tmer, amil slam Ansiklopedisi: 1/185-186.79 Ahmet Kalkan, Kuran Kavram Tefsiri.80 Saylar: 22/22.81 Yuhanna: 16/11.82 Efesoslulara Mektup 2/2.83 Custav Davidson, A Dictionary of Angels, London 1968, s. 101.84 Eyp, 1/6; 2/7.85 el-A'raf: 7/12.

86 Davidson, a.g.e., s. 63, 261; S.G.F. Brandon A, Dictionary of Comparative Religion, London 1971, s. 558.87 el-Bakara, 2/34; el-A'raf, 7/11; el-Hicr, 15/31-32; el-Asra, 17/61-62; el-Kehf, 18/50; T-h, 20/116; Sa'd, 38/84-85.88 el-Kehf: 18/50.


16/59

Vesvs, Hanns, Kfir, Sar, Mrid, Tif, Ftin, Mel'n, Mez'm, Medhr, Mekz, Kefr, Hazl, Advv, Mudill,Merid'dir.89eytann Kuran- Kerimde geen birok ismi vardr. En ok eytan ve blis ismi ile sylenilmitir. blis, btneytanlarn reisi, by ve amiri durumundadr. Ondan baka olarak insanlardan ve cinlerden de eytanlar

bulunduu Kuran- Kerimde bildirilir. Fakat bunlar, onun neslinden gelme manasnda deil, sadece eytannyapt ii yaptklarndan ona dost ve yardmc olmak manasnadr. Onlar da blis gibi, insan ve cinleri, haktan

batla, hayrdan erre, nurdan zulmete srkleyebilmek iin aba gsterirler.90

eytan azgn veya uzaklatrlm anlamndadr. eytan ifadesi, sapklk davetileri iin de kullanlr.Bylece biz her peygambere insan ve cin eytanlarn dman kldk. (Bunlar) aldatmak iin birbirlerineyaldzl szler fsldarlar. (Enam: 6/112)eytan blis ve zrriyeti iin de kullanlr.

Nasl melekler Allahn ordular olarak hayr ve iylii temsil ediyorlarsa blis ve yanndaki eytanlar da Allahndmanlar olarak ktlg ve fenal temsil ediyorlar.erri ve masiyetleri ssleyen o eytandr. Cins, ahlak, ictima, siyas, iktisad ve insann bana gelen ne kadar

bela musibet varsa, ite muhakkak bunlar blis ve onun erli ordusunun almalar neticesindedir.91

Yaratl ve Hz. dem'e Secde Emrinden nceki Durumu:

eytan asl itibariyle cinlerdendir, onlar gibi ateten yaratlmtr. Allah Tealaya uzun mddet isyan etmeden

ibadette bulunduu iin, melekler seviyesine ykselmi, Ademe kble emrine itiraz etmi, kendisinin ateten,Ademin topraktan yaratldn, bu sebeple de Ademden hayrl olduunu bildirmitir. Emre itiraz etmesi,Allahn emrini hikmetsiz ve manasz bulmas, kendisinin Allah Tealadan daha iyi hkme vardniddia etmesidurumu, onu ebediyyen ilahi rahmetten kmaa sevketmitir. eytan rahmet-i ilahiyeden kovulmas sonucundaAllah Tealadan, insanlarn tekrar diriltilecekleri gne kadar lmemek zere mhlet istemi, bu istei kabuledilince de, insanlar azdrmak iin trl arelere bavuracan ve sonunda da onlarn ounu kreden kullarolarak bulamayacan bildirmitir.eytann insanla ilk darbesi, Hazreti Adem ile zevcesi Hafsay, yenilmesi yasak edilen aatan yedirmeksuretiyle cennetten karlmalarna sebep olmasdr. Cennetin her trl nimetinden faydalanmak, fakat sadece birtek aaca yaklamamak emri eytann kandrmasyla inenmitir. eytann Hazreti Adem ile Havvayasyledii u szler, Kuran- Kerimde anlatlr:Rabbiniz size bu aac baka bir ey iin deil, ancak iki melek olacanz, yahut ebedi kalclardanbulunacanz iin yasak etti. (Araf: 7/20)

eytan daha sonra szlerinde samimi olduu ve her ikisinin de hayrn diledii hususunu kuvvetlendirmek iinAllah adna yemin etmitir. Bunun zerine her ikisi de o aatan tadar tatmaz derhal zerlerinde cennet libaslargitmi ve Hak Teala; emrini tutmadklarn o zaman ihtar ederek cennetten inmelerini ve bir zamana kadar oradakalmalarn takdir buyurmutur.92

Evrende Adem (a.s) den nce yaratlm melek ve cin adnda iki varlk mevcuttu .93 eytan, cin denen varlkgrubuna mensup idi.94 Hz. dem'e secde emrine kadar hissiyatna dokunan bir teklif yaplmam ve imtihanolunmamt. Onun bu ana kadar, Allah'n emirlerine gre mi, yoksa z nefsinin isteklerine gre mi hareket ettii

bilinmiyordu. dem'e secde emri onun hissiytna ters dt. Emri yerine getirmekten kand. Gereke,kendisinin ateten, Adem'in ise topraktan yaratlm olmasyd. Bylece o, itiraf ve zr dileme yerine itiraz vehayat tercih etti. Ona gre ateten yaratlm olmak bir stnlk sebebiydi. 95 Bylece o, atein topraktanstnl gibi iki madde arasnda, aslnda olmayan bir farkllk grmt. Her iki maddenin yaratcsnn daAllah olduunu itiraf etmesine ramen dem'in yeryznde Allah'n halifesi olmas, Allah'tan bir ruh tamasgibi96 asl stnlklerini bilmezden gelmiti. Adem'de toprak, kendisinde ateten baka bir mhiyet grmemi;

lden diri, diriden l yaratan ve btn meziyetleri bahseden Allah' maddeye mahkum sanmt.97

89 Frzbd, Kmus Tercemesi, stanbul 1305, 4/665; Seyyid Muhammed Murtaza ez-Zebidi, Tc'l-Ars, Beyrut (t.y) 9/353; smail b.Hammad el-Cevher, es-Shah, Beyrut, 1399/1979, 5/2144; Rgb Isbahni, el-Mfredt fi Garibi'l-Kur'n, Msr (t.y) s. 383; es-Seyyid Sbk,el-Akid'l-slmiyye, Beyrut (t.y) s. 139; Sleyman Ate, nsan ve nsan st, stanbul 1979, s. 36 vd.; Mehmed Hulusi ler, Nefis veeytan, stanbul 1984, s. 106. Ahmet G, amil slam Ansiklopedisi: 6/38-39.90 A. Ltf Kazanc, slam Akaidi, Marifet Yaynlar: 110.91 Ahmed Muhammed Davud, Akidetut-Tevhid, Ravza Yaynlar: 69.92 A. Ltf Kazanc, slam Akaidi, Marifet Yaynlar: 108-110.93 el-Bakara: 2/31; el-Hicr: 15/26-29.94 el-Kehf: 18/50.95 S'd, 38/71-85.

96 el-Hicr, 15/29; Sd, 38/72.97

Muhammed Hamdi Yazr, Hak Dini Kur'n Dili, stanbul (t.y), 3/2133; N. Mehmet Solmaz-smail L. akan, Kur'n- Kerim'e GrePeygamberler ve Tevhid Mcadelesi, stanbul 1982, 1/19.


17/59

Bu anlay eytan'a, Allah'n huzurundan kovulma, rahmetinden mit kesme ve kyamete kadar O'nun lnetinihaketme dnda hi bir ey kazandrmad. nk o dar grlyd, maddenin tesini grememiti. Maddeyi tekve gerek l sanmakla eytanca bir yanlgya dmt. His ve duygularyla hareketi sonucu kendi nefsindenkaynaklanan yanlgsn Allah'n emrine tercih etmekle insann stnl gereini kabul etmemiti. nk busecde emri yalnz dem'in ahsna deil, zrriyeti de dahil, insan nev'ine verilen bir eref ve imtiyazd.98Bu ayn zamanda insann stnlne yaplan ikinci itirazd. Birinci itiraz da meleklerden gelmiti .99eytan'n

bu itiraz, byklk taslamaya ve neticede kendisini inkra gtren bir isyana dnt. nk o, neticedesahibini alaltacak olan bir byklk anlayna sahipti. Nihayet Allah'tan u hitap geldi:n oradan! Orada byklenmek sana dmez, defol!... Sen alan birisin! Defol oradan. Sen artk kovulmubirisin. Dorusu hesap gnne kadar lnet sanadr."(el-A'raf: 7/13; el-Hicr: 15/34-35; Sd: 38/77-78)Bylece Hz. dem'e kar byklk taslamas ve secde emrine isyan neticesinde ilhi rahmetten ebediyenkovuluu "blis" adn almasna sebep oldu. Hz. dem'e secde emri karsnda isyan eden ve hakikatle ilgili

btn balar koparlan ve melekler arasndaki yerini de kaybederek tamamen yalnz kalan eytan bu defaintikam peine dt. Bir baka deyile eytanca tutum ierisine girdi. Hedefi insand. nk insan yzndenilhi rahmetten uzaklatrlmt. Amacna ulaabilmek iin de Allah'tan kyamete kadar mhlet istedi.100

Mhlet Verilii:

Hz. dem (a.s)'a secde emri karsnda byklk taslamas sonucu ilhi rahmetten midini kesen ve tamamen

yalnz kalan eytan, hayatndan da endie etmeye balad. "nsanlarn tekrar dirilecekleri gne kadar banamhlet ver." (el-A'raf: 7/14) diye Allah'a yalvard. nsanlarn tekrar dirilecekleri gnden maksat ise sr'a ikincifrl zamandr.101Bu ekilde mhlet istemekle tekrar dirilmeden sonra artk lmn olmayacan biliyor ve

bylece lmden kurtulacan sanyordu. Onun bu lmszlk istei, "...belirli bir zamana kadar" (el-Hicr:15/38) kaydyla, "Sen mhlet verilenlerdensin!." (elA'raf: 7/15) eklinde cevaplandrld. Belirli bir zamandanmaksat ise, sr'a birinci fleni zamandr.102 Bununla o, zillet ve hakaret dolu bir hayat lme tercih etti. Onuniin esas d de bu oldu.Buradan da anlalaca gibi, eytan aslnda Allah' ve ldkten sonra dirilmeyi inkr etmedii gibi dem'in neslive zrriyeti olacan, dnyada bir mddet yaayp sonra leceklerini ve bir gn gelip tekrar diriltileceklerini de

biliyordu. u halde onun kfr Allah' ve hireti inkr eklinde deil, teklif edilen emrin gereini yerinegetirmeyi kabul etmeme ve itiraz eklindedir.103Cinlerden olan bu eytanlara da, blis gibi uzun ecel tannm olmas veya olmamas hakknda bir bilgimizyoktur. Ancak blise tannan uzun mr, ahsna aittir.104

Grevi:

Belirli bir zamana kadar mhlet verilen eytan, hatasn anlayp tevbe ederek suunu affettirme yoluna gitmedi.Bilakis daha da azgnlat. Kendisine, kyamete kadar megul olabilecei bir hedef seti. Bu hedef, lhirahmetten uzaklatrlmasna sebep olan insand. Gnln intikam duygular brmt. Cretkr bir ed ile buduygularn Yce Allah'a yle aklad:"Beni azdrdn iin yemin ederim ki, yeryznde ktlkleri onlara gzel gstereceim ve onlarn hepsinisaptracam."(el-Hicr: 15/39)Grld gibi, Yce Allah isyanndan dolay eytan hemen huzurundan kovmam, nce ona konuma frsatvermi, hatasn anlayp tevbe etme imkn tanm fakat o, inat ve kfrnde srar edince, bulunduu makamdanindirmi ve tasarlad plnlarn ylece snrlayvermitir:"Halis kullarm zerinde senin bir nfzun olamaz. Ancak sana uyan sapklar bunun dndadr. (el-Hicr:

15/42)Yerilmi ve koulmu olarak defol. Yemin olsun ki, insanlardan sana kim uyarsa; sizin hepinizi Cehennem'edolduracam. (el-A'raf: 7/18)u halde eytana uyan ondan, onun tebaasndan olup onun kbetine urayacaktr. Bu yetlerden de anlalacagibi eytana, Allah'n hlis kullar zerinde etkili olabilecek hi bir g verilmemitir. Binaenaleyh dncesinde,yaaynda ve huyunda eytana kar olan insan, "Allah'n kulu" sfatn koruyacaktr. eytana it bir vasftayan kimsede ise, eytandan bir haslet var demektir.105

98 Yazr, a.g.e., 3/2129.99 el-Bakara, 2/30.100 Ahmet G, amil slam Ansiklopedisi: 6/39.101 ez-Zmer: 39/68; el-Mutafffin: 83/6.102 en-Neml: 27/87.

103 Yazr, a.g.e., 3/2135; Ahmet G, amil slam Ansiklopedisi: 6/39-40.104 A. Ltf Kazanc, slam Akaidi, Marifet Yaynlar: 111.105 Yazr, a.g.e. 3/2138; Ahmet G, amil slam Ansiklopedisi: 6/40.


18/59

Havva'nn Yaratlndan Sonra:

Bilindii gibi ilk insan olarak yaratlan Hz. dem erkekti; Adn Cenneti'nde ikamet ediyordu. Buras dem'in ilkvcut nimetine mazhar olduu hilkat bahesiydi. Kendi cinsinden ve nefsinden ei de yaratld.106 Einin adHavva idi.107Artk evrende iki insan vard: dem ve Havva. Bylece insann Cennet hayat balamt, devam

ediyordu. te yanda, dem'i kendi felaketine sebep bilen eytan, ondan almay plnlyordu. Bunun zerinedem ve eini Allah yle uyard:"Ey dem! Ein ve sen Cennette kal, orada olandan istediiniz yerde bol bol yiyin, yalnz u aaca yaklamayn;yoksa zalimlerden olursunuz."(el-Bakara: 2/35; T-H: 20/117-119)imdi imtihan edilme sras dem'e gelmiti. Aslnda dem'e ve eine yaklalmamas tavsiye edilen aa, aynzamanda bir imtihan sahasyd. Onun meyvasndan yemek ise, yasak bir fiilin ilenmesi, sorumluluk sahasnndna klmas ve Allah'n koyduu bir yasan inenmesi demekti. Bu yasa inemekse Allah'n tayin ettiisnrlar ve hukuk dairesine tecavz demek olacandan, bir hakszlk ve dolaysyla kiinin kendisine zulmd.Bunun iin zalimlerden olursunuz denilmiti.108Nihayet "eytan oradan ikisinin de ayan kaydrtt..." (el-Bakara: 2/36) ve onlarn yanlmalarn salad.109 dem ve ei, melek olma veya Cennet'te ebedi kalmaihtimallerini duyunca, eytann kendilerine dman olduunu unuttular. "Aaca yaklamayn" emrine sabrszlkedip ondan yediler.110 Aatan meyve tadnca ayp yerleri kendilerine alverdi. 111 Allah dem'e grevinihatrlatarak"Ben sizi o aatan men etmemi miydim? eytann size apak bir dman olduunu sylememi

miydim?"diye seslendi. (el-A'raf: 7/22). Nimetin devamll ve Cennet'te edebi kalma arzusu onlarn bu durumadmesine ve eytana uymalarna sebep olmutu. Fakat hatalarn ok abuk anladlar, meleklerin yolunu seerekderhal tevbe ettiler.112Allah da tevbelerini kabul etti.113 Fakat cennette daha fazla kalmalarna msade etmedi veu emri verdi: "Birbirinize dman olarak inin, siz yeryznde bir mddet iin yerleip geineceksiniz. Oradayaar, orada lr ve oradan dirilip karlrsnz..." (el-A'raf: 7/24-25). Hz. dem ile Havva, emre uyupyeryzne indiler, yeryznde tekrar emre uyup bulutular ve Rab'larna birlikte yle dua ettiler: "Rabbimiz!Kendimize yazk ettik; bizi balamaz ve bize merhamet etmezsen, kaybedenlerden oluruz... (el-A'raf: 7/23).Allah ikisinden pek ok erkek ve kadn tretti. (en-Nisa: 4/1). Yeryznde insanlar oald. Allah, dem'inocuklarn peygamber yapt.114 Ondan sonra, eytana kar insan peygamberlerle korudu. Artk hidayet

peygamberlerin, dallet de eytann yolu olacakt. dem'in oullarndan Hbil ve Kabil'in kiiliinde de Melek-eytan kutuplamas vard.115

eytann Grevi:

Ayet-i kerimeden net olarak anlald gibi, eytan, insanlar doru yoldan, Allahn yolundan saptrmayaalacaktr; bu onun grevidir. nsanlar ierisinde ona uyanlar olaca gibi, ona uymayp reddedenler deolacaktr.Allah Teala Kuranda, eytann bizim dmanmz olduunu bizlere defalarca bildirmitir. Bu dmanlkkyamete kadar devam edecektir. Biz mminler, devaml olarak eytandan uzak durmalyz ve kesinlikle onauymamalyz. Aksi halde biz de onun gibi Allah'a isyan edenlerden oluruz. 116

eytanla dem ve Havva arasnda geen bu hadiseden sonra Allah, eytana kar tedbirli olmalar iin. insanlarda uyard ve yle buyurdu:"Ey insanoullar! eytan, ayp yerlerini kendilerine gstermek iin elbiselerini soyarak ananz babanzcennetten kard gibi sizi de artmasn. Sizin onlar grmediiniz yerlerden o ve taraflar sizi grrler. Bizeytanlar inanmayanlara dost klarz."(el-A 'raf: 7/27)"Ey insanlar! Yeryzndeki temiz ve hell eylerden yiyin, eytana ayak uydurmayn, zira o sizin iin apak bir

dmandr. Muhakkak size ktl, hayaszl, Allah'a kar da bilmediiniz eyi sylemenizi emreder. (el-Bakara: 2/168-169)"Onlar Allah' brakp tanralara taparlar ve: "Elbette senin kullarndan belli bir takm alp onlarsaptracam, develerin kulaklarn yarmalarn emredeceim, onlara kuruntu kurduracam, Allah'n yarattn

106 er-Rm: 30/21.107 Sahih-i Buhari Tecrid-i Sarih Tercemesi: 9/81.108 Yazr, a.g.e. 3/2139.109 A'raf: 7/20-22; Th: 20/120.110 Th: 20/115.111 Tah: 20/121.112 el-A'raf: 7/23.113 el-Bakara: 2/37; Th: 20/122.

114 el-Bakara: 2/38; lu mrn: 3/33; Th: 20/122-123.115 akan-Solmaz, a.g.e. 1/27.116 Ahmet Kalkan, Kuran Kavram Tefsiri.


19/59

deitirmelerini emredeceim" diyen, Allah'n lanet ettii azgn eytana taparlar. Allah' brakp eytan dostedinen phesiz aktan aa kayba uramtr. eytan onlara vdediyor, onlar kuruntulara dryor, ancakaldatmak iin vaadde bulunuyor. te onlarn varaca yer cehennemdir. Oradan kaacak yer debulamayacaklardr."(en-Nisa: 4/117-121)117Bu yetler ayn zamanda insann, eytann fitnesinden saknmasnn mmkn olduunu da gsterir. Yine buyetler imanszlkla-eytanlk, imanszlarla-eytanlar arasnda bir yaknlk olduunu ve eytann imanszlarn

velileri, mirleri, iverenleri, balarna musallat yaknlar ve arkadalar olduunu gsterir. Allah'n gsterdiidoru yoldan uzaklaan ve O'nun koyduu yasaklar ineyen kimselerin eninde sonunda mutlaka eytanntuzana decekleri,118 eytann tuzana den bu azgn kimselerin, sonunda eytann kendilerini istil etmesineve kaytsz artsz eytann esiri olmalarna mni olamayacaklar bildirilmi 119 "... eer onlara itaat edersenizphesiz siz mrik olursunuz (el-En'm, 6/121) buyurulmutur.120

eytann Zarar Veremeyecei Kimseler

eytann kendilerine te'sir edemeyecei kimseler de yetlerde u ekilde belirtilmitir:"eytan seni drtecek olursa Allah'a sn, dorusu O iitir ve bilir. Allah'a kar gelmekten saknanlar, eytantarafndan bir vesveseye uraynca, Allah' anarlar ve hemen gerei grrler."(el-A'raf: 7/200-201)"Kur'n okuyacan zaman, kovulmu eytandan Allah'a sn. Dorusu eytann, inananlar ve yalnz Rablerinegvenenler zerinde bir nfzu yoktur. Onun nfzu sadece, onu dost edinenler ve Allah'a ortak koanlar

zerindedir."(en-Nahl: 16/98-100)Allah'n hlis kullarna te'sir edemeyeceini, eytan, bizzat kendisi de itiraf etmitir.121eytann insan azdrmak iin bavurmayaca are yoktur. Ondan korunmay emreden pek ok ayet ve hadisvardr.Ey Adem oullar, eytana tapmayn. nk o sizi Rabbinizden ayran bir dmandr... diye size emretmedimmi? (Yasin: 36/60)eytan sizin iin yaman bir dmandr. Bu sebeple siz de onu dman edinin... (Fatr: 35/6)122yetlerden de anlalyor ki, Allah'a itenlikle iman ederek ibadet eden insanlar zerinde, tabanca kurununakar elik yelek giyilmi gibi eytann hibir etkisi olamamaktadr. Allah'a iman edip emirlerine uyan vePeygamberimiz'in (s.a.s.) gsterdii yoldan giden kiiler, eytana galip gelmiler demektir. O halde, eytana

boyun ememenin tek yolu, Allah'a samimi olarak inanmak ve ibadetleri tam yapmak, Peygamber'in gsterdiiyoldan ayrlmamaktr. Her iimize balarken de eytandan Allah'a snp, Allah'n ismini anmal; "ez

besmele" ile balamalyz. 123

Her nsana Bir eytan Verilii:

Yce Allah insan, yol gsteren bir melekle destekledii gibi, onun yanna, kendisine vesvese veren, ktlssl gsteren, mnkere tevik eden ve fitneye aran bir de eytan vermitir. Bu konuda peygamberlerle dierinsanlar arasnda hi bir ayrm yaplmamtr. yle ki:Bylece biz her peygambere insan ve cin eytanlarn dman yaptk. Bunlar aldatmak iin birbirlerine yaldzl(ii bozuk d ssl ve aldatc) szler sylerler."(el-En'm: 6/11 2-113)Yani vahyeder gibi seri bir ima ve iaretlerle yle ssl, yaldzl szler telkin ederler ki bunlarn sade dndakissne bakanlar aldanr ve onlarn eytanlklarna meftn olurlar. Hz. Peygamber de bir soru zerine: "Herinsann yannda bir eytan vardr"buyurmu,"Seninle de mi ey Allah'n elisi?" diye sorulduunda,"Evet, fakat Rabbim ona kar bana yardm etti de, o da bana teslim oldu"cevabn vermitir.124

Kitb- Mukaddes'te belirtildiine gre eytan Eyyb Peygamber'e de ktlkte bulunmu, s (a.s)'a da musallatolmutu: "... Ve eytan Rabbin nnden kt ve Eyyb'u, ayann tabanndan tepesine kadar kt banlarlavurdu ."125 "s Rhl-kudusle dolu olarak, Erden'den avdet etti ve Ruh tarafndan le sevkedildi. Krk gnmddet blis tarafndan tecrbe olundu. blis her tecrbeyi bitirdikten sonra bir zamana kadar ondan ayrld"126

117 Ayrca bkz. el-Kehf: 18/50; el-Ftr: 35/6.118 ez-Zuhruf: 43/36-39.119 el-Mcdele, 58/19.120 Ahmet G, amil slam Ansiklopedisi: 6/40-41.121 el-Hcr: 15/28-43; el-sr: 17/61; Ahmet G, amil slam Ansiklopedisi: 6/41.122 A. Ltf Kazanc, slam Akaidi, Marifet Yaynlar: 110.123 Ahmet Kalkan, Kuran Kavram Tefsiri.

124 Mslim, Mnfikn, 11; Ahmed b. Hanbel, Msned: 6/115.125 Eyb, 1,6 v.d. 11,7.126 Luka, IV, 1-13; Ahmet G, amil slam Ansiklopedisi: 6/41.


20/59

Gnmzde birok insan farkna varmadan ya da bile bile eytann tavrlarn sergilemektedir. nsanlarmedeniyet adna eytan metodlarla hayaszla gtrenler gnmz dnyasnn birer eytanlardrlar. Ayrcaou iletiim aralar da ayn grevi stlenmi durumdadr. Allah, her insan, yol gsteren bir melekledestekledii gibi; ona vesvese veren bir de eytan vermitir. Mslmana den grev, eytana deil meleeuymaktr. 127

nsan eytana Tutsak Eden Nefs Hastalklar

man ve amel ynnden zayflk, Allah'n aff ve merhametinden mitsizlik, emelsizlik, marklk, ar sevin,kendini beenmilik, yerli yersiz vnme, zulm, azgnlk, inkr, nankrlk, acelecilik, baboluk, serserilik,cimrilik, agzllk, hrs, mnakaa, gsteri, phe, kararszlk, cehalet, gaflet, dmanlara haddinden fazlakatlk, aldatma, yalan iddia, sabrszlk, ikyet ve yaknma, infak etmeme, isyankrlk, inatlk, tahakkm,haddi ama, mala dknlk ve dnyaya drt elle sarlma... Nefis bu hastalklardan kurtulup mutmain olunca,iini Allah'n zikri, eytandan saknma, g ve gayretin Allah ile mmkn olduunu itiraf etme, Allah'a ynelmegibi insann mneviyatn glendiren ve rh kalitesini ykselten faziletlerle dolar. Bu duruma ykseleninsandan eytan artk ekinmeye balar ve onunla karlat yolunu deitirir.128Nitekim Hz. mer bunun engzel rneidir. Hz. Peygamer ona hitaben yle demitir:"Ey Hattb olu mer, eytan asla seninle karlamaz. Sen bir yoldan giderken, o muhakkak senin yolundanbaka bir yola ynelir gider."129

eytann nsana Drt Bir Yandan Yaklamas

Allah tarafndan kyametin kopmasna kadar kendisine mhlet verilen blis, insana nasl yaklaacan yeminederek yle dillendiriyordu:"blis: 'Beni azdrmana karlk, and ierim ki, ben de onlar (insanlar) saptrmak iin senin srt-mstakimin/doru yolunun stnde tuzak kuracam. Sonra elbette onlara nlerinden, arkalarndan,salarndan, sollarndan sokulacam ve sen, onlarn oklarn kredenlerden bulamayacaksn.' dedi."(A'raf:7/16-17)eytan, insanlar kandrp saptrmak iin btn yollar deneyeceini aka sylemektedir. "Btn cephelerden,her taraftan, yani gcmn yettii her yerden, insann hangi tarafn, hangi duygusunu zayf bulursam; o taraftansokulacam. Vesvese vereceim, kendime dvet edeceim. Benim dvetime uymazsa hi olmazsa Allah'a isyanetmesini ona fsldayacam, yani gnahkr olmas iin elimden geleni yapacam." diye sz vermitir. eytan

bunu yapabilecek mi? Buna gc yetecek mi?Aslnda onun zorlayc bir gc yoktur.130 Ama o nereden renmise; insann karakterini, ktle ve iyilie,hayra ve erre meyilli olarak yaratldn biliyordu. Ondaki kt meyillere, ar isteklere hitap edecekti. Aklnkullanmayanlar ile, sonunu dnmeden zevklerinin peinden gidenler, onun ssl szlerine kanacaklard.bn Abbas'tan (r.a.) gelen bir rivyete gre, "nlerinden yaklaacam"demek, onlar dnyaya dkn edeceim;"salarndan yaklaacam"demek, din ilerinde, ibadet ve amellerinde onlara phe vereceim; "sollarndanyaklaacam"demek, onlara gnah ilerinde azgn bir itah (ehvet) vereceim, anlamna gelir.131Katde de diyor ki: "Onlara nlerinden gelecek ve hiret yok, yeniden dirili yok, cehennem yok, cennet yokdiyeceim. Arkalarndan gelip; dnya tutkularn ssleyip, allayp pullayp onlar bu gibi zevklere dvetedeceim. Salarndan gelip, ibadetleri (hasent) zor gstereceim, geciktirmeye alacam. Sollarndan dayaklap, gnahlar zevkli ve ssl gsterip onlara gnah ilemelerini tavsiye edeceim." 132eytan ve dostlar, insanlara (zellikle mslmanlara) daha ok sadan yaklarlar, onlar din ile, din motifleriylealdatrlar. Nice zlim smrc ve diktatrler, kitleler zerindeki hkimiyetlerini srdrebilmek iin dindar

grnrler, din motifleri kullanrlar. slm'a ballk ve sayglar olmad halde kitleleri susturabilmek iin dinsloganlara bavururlar. Allah'n yetlerini karlar, dzenlerinin devam iin kullanmaktan ekinmezler.eytan ve dostlar, insanlara nlerindeki hireti mmkn olduu kadar unuttururlar. Hayatn yeme-ime vezevklenmek olduunu alarlar. Birka gnlk dnyay bo geirmemek iin nefsin istediklerini ona vermekgerektiini iddia ederler. Onlar dnyaya ve bitmez tkenmez tutkulara balarlar. O tutkularn peinden bir mrsrm

Cin, İblis, Şeytan

Documents

Transcript of Cin, İblis, Şeytan