Chuyen de Daiso on Thi Lop10

download Chuyen de Daiso on Thi Lop10

of 288

Transcript of Chuyen de Daiso on Thi Lop10

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 1

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 2

    KHI QUT KIN THC TP HP

    1. Tp hp s t nhin K hiu l: N.

    Phn t ca tp hp: N = { 0, 1, 2,, n,}

    Cc k hiu khc: Tp hp s t nhin c s "0":

    N0 = { 0, 1, 2, ..., n, ...}

    Tp hp s t nhin khng cha s "0" l: N

    * = {1, 2, ..., n, ...}.

    Cc tnh cht ca php cng cc s t nhin: Vi a, b, c l cc s t nhin, ta c: (1) Tnh cht giao hon: a + b = b + a (2) Tnh cht kt hp: (a + b) + c = a + (b + c) (3) Tnh ng nht khi cng: a + 0 = 0 + a = a. (4) Tnh cht phn phi ca php cng i vi php nhn: (b + c)a = b.a + c.a

    Cc tnh cht ca php nhn cc s t nhin: Vi a, b, c l cc s t nhin, ta c: (1) Tnh cht giao hon: a.b = b.a (2) Tnh cht kt hp: (a.b).c = a.(b.c) = a.b.c (3) Tnh ng nht khi nhn: a.1 = 1.a = a (4) Tnh cht phn phi ca php nhn i vi php cng: a(b + c) = a.b + a.c

    2. Tp hp s nguyn K hiu l: Z.

    Phn t ca tp hp:

    Z = {0, 1, 2, ..., n, ...} Cc k hiu khc:

    Tp hp cc s nguyn m l - N = {-1, -2, ..., -n, ...} Tp hp cc s nguyn dng l + N = {+1, +2, ..., +n, ...} Cc php ton trn s nguyn:

    Ton Cng Ton Tr Ton Nhn Ton Chia

    a + 0 = a

    a + a = 2a

    a + (-a) = 0

    a - 0 = a

    a - a = 0

    (a) - (-a) = 2a

    a x 0 = 0

    a x 1 = a

    a x a = a2

    a x

    a

    1= 1

    0

    a=

    1

    a = a

    a

    a= 1

    1

    a

    = -a

    3. Tp hp s hu t K hiu l: Q.

    Phn t ca tp hp:

    mx | x , n 0; m,n

    n

    ZQ

    Mt s k hiu khc: Tp hp cc s hu t khng m l Q+. Tp hp cc s hu t dng l Q*.

    Cc cch biu din s hu t: Biu din trong h thp phn v cc h c s khc.

    S hu t c th l s thp phn hu hn hoc s thp phn v hn tun hon. Dy cc ch s lp li trong biu din thp phn ca cc s thp phn v hn tun hon c gi l chu k. S cc ch s trong chu k ny c th chng minh c rng khng vt qua gi tr tuyt i ca b.

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 3

    Biu din bng lin phn s. Mt s thc l s hu t khi v ch khi biu din lin phn s ca n l hu hn. 4. Tp hp s thc

    K hiu l: R Cc k hiu khc:

    Tp hp s thc khng m l R+ Tp hp cc s thc dng l R*

    Cc php ton trn tp s thc: Php cng, php tr, php nhn, php chia, php ly tha, php logarit.

    5. Tp hp s v t K hiu l: I Phn t ca tp hp:

    I = R\Q

    Trong ton hc, s v t l s thc khng phi l s hu t, ngha l khng th biu din c

    di dng t s a

    b

    , vi a, b l cc s nguyn.

    V d: S thp phn v hn c chu k thay i: 0.1010010001000010000010000001...

    S 2 = 1,41421 35623 73095 04880 16887 24209 7... S pi () = 3,14159 26535 89793 23846 26433 83279 50288 41971 69399 37510 58209 74944 59230 78164 06286 20899 86280 34825 34211 70679...

    6. Cc php ton trn tp hp:

    a. Hp ca cc tp hp: nh ngha: Hp ca tp hp A v tp hp B l tp hp gm tt c cc phn t thuc t nht mt trong hai tp hp A v B.

    K hiu: A B

    Phn t ca A B = {x| x A hoc x B}

    b. Giao ca cc tp hp: nh ngha: Giao ca tp hp A v tp hp B l tp hp gm tt c cc phn t thuc hai tp hp A v B.

    K hiu: A B

    Phn t ca A B = {x| x A v x B}

    c. Hiu ca cc tp hp: nh ngha: Hiu ca tp hp A v tp hp B l tp hp gm tt c cc phn t thuc tp hp A nhng khng thuc tp hp B.

    K hiu: A \ B

    Phn t ca A \ B = {x| x A v x B}

    d. Phn ca cc tp hp:

    nh ngha: Nu A B th B\A c gi l phn b ca tp hp A trong tp hp B. K hiu: CAB.

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 4

    CHUYN 2 CN THC

    1. Cn bc hai: Khi nim: x c gi l cn bc hai ca s khng m a

    x2 = a.

    K hiu: x a , vi a 0.

    iu kin xc nh ca biu thc A l: A xc nh A 0 . V d:

    (1) Cn bc hai ca 25 l 525 .

    (2) Cn bc hai ca 12 l 3212 .

    (3) iu kin 2x c ngha l x - 2 0 x 2.

    (4) Tnh 23x .

    Ta c: 3x3x3x 2 Hay

    3x3x 2 v 3x3x3x 2 Cc php bin i cn thc

    A.B A. B, A 0; B 0

    A A

    , A 0; B 0B B

    2A B A B, B 0

    A 1

    A.B, A.B 0; B 0B B

    22m. A Bm

    , B 0; A BA BA B

    n. A Bn

    , A 0; B 0; A BA BA B

    2

    A 2 B m 2 m.n n m n m n , (vi m, n 0, vi

    m n A

    m.n B

    2

    AA Lu : Vi mi s thc a, gi tr tuyt i ca a.

    K hiu: |a| nh ngha:

    a a 0

    a a a < 0

    nu

    nu

    nh ngha trn cho thy, gi tr tuyt i ca a l mt s khng m. 2. Cn bc ba:

    K hiu: Cn bc ba ca mt biu thc (hoc mt s) A l: 3 A .

    Ta c: 3 3A A . V d:

    1) 3 33 8 2 2 2)

    33 x 2 x 2

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 5

    3. Cn bc cao: Cn bc chn: Vi mi s t nhin m, n, k > 1, ta c:

    2k 2kA A .

    2k 2k 2kA.B A . B , A.B 0

    2k

    2k

    2k

    AA, A.B 0; B 0

    B B

    2k2k 2kA .B A . B, B 0

    m m.nn A A, A 0 V d:

    (1) Cn bc 4 ca 16 l 4 44 16 2 2.

    (2) Cn bc 4 ca (x + 2)2 l 2

    4 x 2 x 2 , (x + 2 0).

    Ch : 2k A c ngha khi A 0. Cn bc l: Vi mi s t nhin m, n, k > 1, ta c:

    2k 1 2k 1A A.

    2k 1 2k 12k 1 A.B A. B

    2k 1

    2k 12k 1

    A A, B 0

    B B

    2k 12k 1 2k 1A .B A. B

    V d:

    (1) Cn bc 3 ca 27 l 3273 .

    (2) Cn bc 3 ca (4 - x)3 l x4x43 3 . Ch : i vi cn bc l th biu thc trong du cn khng quy nh du m hoc dng.

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 6

    CHUYN 3 HNG NG THC

    1. Kin thc c bn: 1.1. hng ng thc ng nh: (a + b)

    2 = a

    2 + 2ab + b

    2 (Bnh phng ca mt tng)

    (a - b)2 = a

    2 - 2ab + b

    2 (Bnh phng ca mt tng)

    a2 - b

    2 = (a - b)(a + b) (Hiu hai bnh phng)

    (a + b)3 = a

    3 + 3a

    2b + 3ab

    2 + b

    3 (Lp phng ca mt tng)

    (a - b)3 = a

    3 - 3a

    2b + 3ab

    2 - b

    3 (Lp phng ca mt tng)

    a3 + b

    3 = (a + b)(a

    2 - ab + b

    2) (Tng hai lp phng) a

    3 - b

    3 = (a - b)(a

    2 + ab + b

    2) (Hiu hai lp phng) 1.2. Cc hng ng thc nng cao: (a + b + c)

    2 = a

    2 + b

    2 + c

    2 + 2ab + 2bc + 2ac

    (a + b + c)3 = a

    3 + b

    3 + c

    3 + 3(a + b)(b + c)(c + a)

    a3 + b

    3 + c

    3 - 3abc = (a + b + c)(a

    2 + b

    2 + c

    2 - ab -bc - ca)

    an - b

    n = (a - b)(a

    n-1 + a

    n-2b + +abn-1 + bn-1)

    (a + b)n = k k n-k

    nC a b

    = 0 n 1 n-1 2 n-2 2 k n-k k n-1 n-1 n nn n n n n n

    C a + C a b + C a b +...+ C a b +...+ C ab + C b (Nh thc

    Newton)

    (Vi

    k

    n

    n!C =

    k! n - k ! v n! = 1.2.3.4(n-1).n)

    Ch : n! c l n giai tha.

    2. Bi tp p dng: Bi tp 1: Phn tch hng ng thc sau: a) (3 - 2x)

    2 b) (2x + 1)

    2 c) 9 - 25x

    2

    Gii a) (3 - 2x)

    2 = 3

    2 - 2.3.2x + (2x)

    2 = 9 - 12x + 4x

    2

    b) (2x + 1)2 = (2x)

    2 + 2.2x.1 + 1

    2 = 4x

    2 + 4x + 1

    c) 9 - 25x2 = 3

    2 - (5x)

    2 = (3 + 5x)(3 - 5x)

    Bi tp 2: Phn tch hng ng thc sau: a) (7 + 3x)

    3 b) (9x + 2)

    3

    Gii a) (7 + 3x)

    3 = 7

    3 + 3.7

    2.3x + 3.7.(3x)

    2 + (3x)

    3 = 343 + 441x + 189x

    2 + 27x

    3

    b) (9x - 2)3 = (9x)

    3 - 3.(9x)

    2.2 + 3.9x.2

    2 - 2

    3 = 729x

    3 - 486x

    2 + 108x - 8

    Bi tp 3: Phn tch hng ng thc sau: a) 1 - 27x

    3 b) 216x

    3 + 8

    Gii a) 1 - 27x

    3 = 1

    3 - (3x)

    3 = (1 - 3x)[1

    2 + 1.3x + (3x)

    2] = (1 - 3x)(1+ 3x + 9x

    2)

    b) 216x3 + 8 = (6x)

    3 + 2

    3 = (6x + 2)[(6x)

    2 - 6x.2 + 2

    2] = (6x + 2)(36x

    2 - 12x + 4)

    Bi tp 4: a v dng hng ng thc: a) 2x

    2 + 4x + 2 b) x

    2 - 6x + 9

    c) x3 + 12x

    2 + 48x + 64 d) 8x

    3 - 12x

    2 + 6x - 1

    Gii a) 2x

    2 + 4x + 2 = 2(x

    2 + 2.x.1 + 1

    2) = 2(x + 1)

    2

    b) x2 - 6x + 9 = x

    2 - 2.x.3 + 3

    2 = (x - 3)

    2

    c) x3 + 12x

    2 + 48x + 64 = x

    3 + 3.x

    2.4 + 3.x.4

    2 + 4

    3 = (x + 4)

    3

    d) 8x3 - 12x

    2 + 6x - 1 = (2x)

    3 - 3.(2x)

    2.1 + 3.2x.1

    2 - 1

    3 = (2x - 1)

    3

    Bi tp 5: Phn tch hng ng thc sau: a) (x

    2 + x + 1)

    2 b) (x

    2 + 2x - 3)

    2

    Gii a) (x

    2 + x + 1)

    2 = (x

    2)

    2 + x

    2 + 1

    2 + 2.x

    2.x + 2.x

    2.1 + 2.x.1 = x

    4 + x

    2 + 1 + 2x

    3 + 2x

    2 + 2x

    = x4 + 2x

    3 + 3x

    2 + 2x + 1

    b) (x2 + 2x - 3)

    2 = (x

    2)

    2 + (2x)

    2 + 3

    2 + 2.x

    2.2x - 2.x

    2.3 - 2.2x.3 = x

    4 + 4x

    2 + 9 + 4x

    3 - 6x

    2 - 12x

    = x4 + 4x

    3 - 2x

    2 - 12x + 9

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 7

    Bi tp 6: Tnh nhanh:

    a) 20042 - 16 b) 892

    2 + 892.216 + 108

    2

    c) 993 + 1 + 3(99

    2 + 99) d) 20,03.45 + 20,03.47 + 20,03.48

    Gii a) 2004

    2 - 16 = 2004

    2 - 4

    2 = (2004 - 4)(2004 + 4) = 2000.2008 = 4016000.

    b) 8922 + 892.216 + 108

    2 = 892

    2 + 2. 892.108 + 108

    2 = (892 + 108)

    2 = 1000

    2 = 1000000.

    c) 993 + 1 + 3(99

    2 + 99) = 99

    3 + 3.99

    2 + 3.99 + 1

    3 = (99 + 1)

    3 = 100

    3 = 1000000.

    d) 20,03.45 + 20,03.47 + 20,03.48 = 20,03(45 + 47 + 48) = 20,03.200 = 20,03.2.100 = 4006.

    Bi tp 7 : Vit biu thc 2

    4n 3 25 thnh tch

    Gii

    2

    4n 3 25 = (4n + 3)2 - 52 = (4n + 3 + 5)(4n + 3 - 5) = (4n + 8)(4n - 2)

    Bi tp 8 : Chng minh vi mi s nguyn n biu thc 2

    2n 3 9 chia ht cho 4.

    Gii Ta c: (2n + 3)

    2 - 9 = (2n + 3)

    2 - 3

    2 = (2n + 3 + 3)(2n + 3 - 3) = (2n + 6)2n = 4n(n + 3)

    Biu thc 4n(n + 3) lun chia ht cho 4. Vy (2n + 3)2 - 9 chia ht cho 4. Bi tp 9: Vit biu thc sau di dng tch

    a) 2 2

    x + y + z - 2 x + y + z y + z + y + z

    b) 2 2

    x y z y z

    c) 2

    x 3 4 x 3 4

    d) 2

    25 10 x 1 x 1

    Gii

    a) 2 2

    x + y + z - 2 x + y + z y + z + y + z = [(x + y + z) - ( y + z)]2

    = (x + y + z - y - z)2 = x

    2.

    b) 2 2

    x y z y z = [(x + y + z) + (y + z)][(x + y + z) - ( y + z)]

    = (x + y + z + y + z)(x + y + z - y - z)

    = x(x + 2y + 2z)

    c) 2

    x 3 4 x 3 4 = (x + 3)2 + 2.(x + 3).2 + 22

    = [(x + 3) + 2]2 = (x + 3 + 2)

    2

    = (x + 5)2

    d) 2

    25 10 x 1 x 1 = 52 + 2. 5.(x + 1) + (x + 1)2

    = [5 + (x + 1)]2

    = (5 + x + 1)2

    = (x + 6)2

    Bi tp 10: Vit biu thc sau di dng hng ng thc:

    a) x y z t . x y z t

    b) x y z t . x y z t

    2 4c) 2 3 1 3 1 3 1 Gii

    a) x y z t . x y z t = [(x + y) + (z + t)][(x + y) - (z - t)] = (x + y)

    2 - (z - t)

    2

    b) x y z t x y z t = [(x - y) + (z - t)] [(x - y) - (z - t)] = (x - y)

    2 - (z - t)

    2

    2 4c) 2 3 1 3 1 3 1 = (3 - 1)(3 + 1)(3

    2 + 1)(3

    4 + 1)

    = (32 - 1)(3

    2 + 1)(3

    4 + 1)

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 8

    = (34 - 1)(3

    4 + 1)

    = 38 - 1

    3. Bi tp t luyn: Bi tp 1: Phn tch cc hng ng thc sau: a) (3x + 4)

    2 b) (2x - 5)

    2 c) 49 - x

    4

    Bi tp 2: Phn tch cc hng ng thc sau: a) (x + y + z)

    3 b) (y - z + t)

    3

    c) 8x3 - 125 b) 27y

    3 + 64z

    3

    Bi tp 3: Vit cc biu thc sau di dng hng ng thc: a) x

    2 - 6x + 9 b) 25 + 10x + x

    2

    c) x3 + 15x

    2 + 75x + 125 d) x

    3 - 9x

    2 + 27x - 27

    Bi tp 4: Vit cc biu thc sau di dng hng ng thc: a) x

    2 + 10x + 26 + y

    2+ 2y b) x

    2 - 2xy + 2y

    2 + 2y + 1

    c) x2 - 6x + 5 - y

    2 - 4y d) 4x

    2 - 12x - y

    2 + 2y + 1

    Bi tp 5: Rt gn biu thc: a) (x + 1)

    2 - (x - 1)

    2 - 3(x + 1)(x - 1)

    b) 5(x - 2)(x + 2) - 21

    6 8x 172

    c) (x + y)3 + (x - y)

    3

    d) (x + y - z)2 - (x - z)

    3 - 2xy + 2yz.

    Bi tp 6: Cho x + y = 7. Tnh gi tr ca biu thc: M = (x + y)3 + 2x2 + 4xy + 2y2. Bi tp 7: Cho x - y = 7. Tnh gi tr ca biu thc: A = x(x + 2) + y(y - 2) - 2xy + 37. Bi tp 8: Cho a2 + b2 + c2 + 3 = 2(a + b + c). Chng minh rng: a = b = c = 1. Bi tp 9: Chng minh rng: (10a + 5)2 = 100a(a + 1) + 25. T hy nu nhng cch tnh nhm bnh phng ca mt s t nhin c tn cng bng ch s 5.

    p dng tnh: 252; 352; 652; 752. Bi tp 10: Tnh: A = 12 22 + 32 42 + 20042 + 20052.

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 9

    CHUYN 4 PHN TCH A THC THNH NHN T

    1. Kin thc cn nh: Phn tch a thc thnh nhn t l mt kin thc thuc chng trnh Ton lp 8. y l dng ton tng i phc tp. Loi ton ny thng c p dng rng ri trong cc k thi HSG, thi chuyn cp, thi vo trng chuyn, ... Cc phng php phn tch a thc thnh nhn t: Phng php 1: Dng hng ng thc ng nh. Phng php 2: t nhn t chung. Phng php 3: Tch hng t. Phng php 4: Phi hp nhiu phng php. Phng php 5: Thm v bt cng mt hng t. Phng php 6: i bin s. Phng php 7: Xt gi tr ring. Phng php 8: Dng h s bt nh. Phng php 9: Nhm nghim.

    2. Phng php dng hng ng thc ng nh Phng php: Nm chc 7 hng ng thc ng nh v cc hng ng thc nng cao. Nhn dng hng ng thc vi cc dng biu thc phc tp. V d: Nu ta bit hng ng thc bnh phng ca mt tng l (A + B)2 th [(A + C) + (B - C)]2 ta phi bit. H bc ly tha ca mt bin hoc mt s v a v dng hng ng thc. Thm mt cht t duy, sng to trong cch bin i xut hin hng ng thc.

    a) Bi tp p dng: Bi tp 1: Phn tch a thc (x + y)2 (x y)2 thnh nhn t.

    Gii (x + y)

    2 (x y)2 = [(x + y) (x y)].[(x + y) + (x y)]

    = (x + y x + y)(x + y + x y) = 2y.2x = 4xy.

    Bi tp 2: Phn tch a6 b6 thnh nhn t. Gii

    a6 b6 =

    2 23 3a b = (a3 b3 )( a3 + b3 )

    = (a b)(a2 + ab + b2)(a + b)(a2 ab + b2) Bi tp 3: Phn tch a thc x12 - y4 thnh nhn t.

    Gii x

    12 - y

    4 = (x

    6)

    2 - (y

    2)

    2 = (x

    6 + y

    2)(x

    6 - y

    2) = (x

    6 + y

    2)(x

    3 - y)(x

    3 + y)

    Bi tp 4: Phn tch a thc sau thnh nhn t: x4 - 4x3 + 4x - 1 Gii x

    4 - 4x

    3 + 4x - 1 = (x

    4 - 4x

    3 + 4x

    2) - (4x

    2 - 4x + 1)

    = x2(x - 2)

    2 - (2x - 1)

    2 = [(x(x - 2) + 2x - 1][x(x - 2) - (2x - 1)]

    = (x2 - 1)(x

    2 - 4x + 1) = (x + 1)(x - 1)(x

    2 - 4x + 1)

    Bi tp 5: Phn tch a thc sau thnh nhn t: x4 - 2x3 - 3x2 + 4x + 4

    Gii x

    4 - 2x

    3 - 3x

    2 + 4x + 4 = (x

    2 - 1)

    2 - 2(x

    2 - 1)(x + 1) + (x + 1)

    2

    = [(x2 - 1) - (x + 1)]

    2 = (x + 1)

    2(x - 2)

    2

    Bi tp 6: Phn tch a thc sau thnh nhn t: 9x2 4

    Gii 9x

    2 4 = (3x)2 22 = ( 3x 2)(3x + 2)

    Bi tp 7: Phn tch a thc sau thnh nhn t: 8 27a3b6 Gii 8 27a3b6 = 23 (3ab2)3 = (2 3ab2)( 4 + 6ab2 + 9a2b4) Bi tp 8: Phn tch a thc sau thnh nhn t: 25x4 10x2y + y2

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 10

    Gii 25x

    4 10x2y + y2 = (5x2 y)2

    Bi tp 9: Phn tch a thc sau thnh nhn t: a16 + a8b8 + b16

    Gii Ta c th vit: a

    16 + a

    8b

    8 + b

    16 = a

    16 + 2a

    8b

    8 + b

    16 - a

    8b

    8

    = (a8 + b

    8)

    2 - (a

    4b

    4)

    2

    = (a8 + b

    8 - a

    4b

    4)( (a

    8 + b

    8 + a

    4b

    4)

    Ta li c: a

    8 + b

    8 + a

    4b

    4 = (a

    4 + b

    4)

    2 - (a

    2b

    2)

    2

    = (a4 + b

    4 - a

    2b

    2)(a

    4 + b

    4 + a

    2b

    2)

    Mt khc: a

    4 + b

    4 + a

    2b

    2 = (a

    2 + b

    2)

    2 - (ab)

    2

    = (a2 + b

    2 - ab)(a

    2 + b

    2 + ab)

    Do , ta c: a

    16 + a

    8b

    8 + b

    16 = (a

    8 - a

    4b

    4 + b

    8)(a

    4 - a

    2b

    2 + b

    4)(a

    2 - ab + b

    2)(a

    2 + ab + b

    2)

    Bi tp 10: Phn tch a thc sau ra tha s: A = x4 + 6x3 + 7x2 - 6x + 1

    Gii Ta c th vit: A = x

    4 + 6x

    3 + 7x

    2 - 6x + 1

    = (x4 + 3x

    3 - x

    2) + (3x

    3 + 9x

    2 - 3x) - x

    2 - 3x + 1

    = x2(x

    2 + 3x - 1) + 3x(x

    2 + 3x - 1) - (x

    2 + 3x - 1)

    = (x2 + 3x - 1)

    2

    Vy A = (x2 + 3x - 1)2

    b) Bi tp t luyn: Bi tp 1: Phn tch a thc sau thnh nhn t: (x + y)2 - 9x2 Bi tp 2: Phn tch a thc (2n + 5)2 - 25 thnh nhn t. Bi tp 3: Phn tch a thc thnh nhn t: 64 - 27a3b6. Bi tp 4: Phn tch a thc thnh nhn t: 4(x +1)2 - 25(x - 1)4 Bi tp 5: Phn tch a thc thnh nhn t: 25(2x +3)2 - 10 (4x2 - 9) + (2x - 3)2

    Bi tp 6: Phn tch a thc thnh nhn t: x4+ x3 + 2x2 + x +1 Bi tp 7: Phn tch a thc thnh nhn t: x3 + 2x2y + xy2 - 9x Bi tp 8: Phn tch a thc thnh nhn t: (a + b + c)3 - a3 - b3 - c3. Bi tp 9: Phn tch cc a thc thnh nhn t: a) A = (a + 1)(a + 3)(a + 5)(a + 7) + 15

    b) B = 4x2y

    2(2x + y) + y

    2z

    2(z - y) - 4z

    2x

    2(2x + z)

    3. Phng php t nhn t chung Phng php: Tm nhn t chung ca cc h s nu c (CLN ca cc h s) hoc l nhng n, a thc c mt trong tt c cc hng t. Phn tch mi hng t thnh tch ca nhn t chung v mt nhn t khc hoc nhn t chung ca cc bin (mi bin chung ly s m nh nht). Nhm a v dng: A.B + A.C = A(B + C).

    A.B + A.C + A.D = A.(B + C + D).

    Vit nhn t chung ra ngoi du ngoc, vit cc nhn t cn li ca mi hng t vo trong du ngoc (k c du ca chng). Lu : i vi a thc th ta c cch bin i nh sau: Tm nghim ca a thc (i xng th c th l -1 hoc 1) i vi cc a thc bc chn th ta chia cho x2 (vi x2 khng l nghim ca a thc). i vi a thc bc l th ta nhm nghim l thng ca c hng t c s m cao nht v c ca hng t t do. Ri a a thc v a thc bc l v lm tng t. Ta c th p dng thm quy tc ng nht h s (ch phi gii h phng trnh hoc cch khc tm cc h s ca cc a thc): V d: Phn tch a thc: ax2 + bx + c = (ax + d)(x + e)

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 11

    Mt a thc bc hai c th phn tch thnh tch ca hai a thc bc nht. Mt a thc bc ba c th phn tch thnh tch ca hai a thc bc nht v bc hai. Cc a thc cn li th c th phn tch tng t. Dng chung:

    n n 1 p p 1 q q 1n n 1 1 0 p p 1 1 0 q q 1 1 0a x a x ... a x a a x a x ... a x a a x a x ... a x a (Vi p + q = n v p, q, n N) a) Bi tp p dng: Bi tp 1: Phn tch a thc 14x2 y 21xy2 + 28x2y2 thnh nhn t. Gii 14x

    2 y 21xy2 + 28x2y2 = 7xy.2x 7xy.3y + 7xy.4xy

    = 7xy.(2x 3y + 4xy) Bi tp 2: Phn tch a thc 10x(x y) 8y(y x) thnh nhn t. Gii 10x(x y) 8y(y x) = 10x(x y) + 8y(x y) = 2(x y).5x + 2(x y).4y = 2(x y)(5x + 4y) Bi tp 3: Phn tch a thc 9x(x y) 10(y x)2 thnh nhn t.

    Gii 9x(x y) 10(y x)2 = 9x(x y) 10(x y)2 = (x y)[9x 10(x y)] = (x y)(10y x) Bi tp 4: Phn tch a thc sau thnh nhn t: 2x(y z) + 5y(z y ) Gii 2x(y z) + 5y(z y ) = 2(y - z) 5y(y - z) = (y z)(2 - 5y) Bi tp 5: Phn tch a thc sau thnh nhn t: xm + xm + 3

    Gii x

    m + x

    m + 3 = x

    m (x

    3 + 1) = x

    m( x+ 1)(x

    2 x + 1)

    b) Bi tp t luyn: Bi tp 1: Phn tch a thc x3 - 2x2 + x thnh nhn t.

    Bi tp 2: Phn tch a thc 2 3 3 4 3 35x y 25x y 10x y thnh nhn t.

    Bi tp 3: Phn tch a thc 5(x - y) - y(x - y) thnh nhn t.

    Bi tp 4: Phn tch a thc 4 2 2 5 415x 10x y 5x y thnh nhn t.

    Bi tp 5: Phn tch a thc xt(z - y) - yt(y - z) thnh nhn t.

    3. Phng php nhm hng t Phng php: Dng cc tnh cht giao hon, kt hp ca php cng cc a thc, ta kp hp nhng hng t ca a thc thnh tng nhm thch hp, ri dng cc phng php khc phn tch nhn t theo tng nhm v phn tch chung i vi cc nhm. La chn cc hng t thch hp thnh lp nhm nhm lm xut hin mt trong hai dng sau hoc l t nhn t chung, hoc l dng hng ng thc. Thng thng ta da vo cc mi quan h sau: Quan h gia cc h s, gia cc bin ca cc hng t trong bi ton. Thnh lp nhm da theo mi quan h , phi tho mn: Mi nhm u phn tch c. Sau khi phn tch a thc thnh nhn t mi nhm th qu trnh phn tch thnh nhn t phi tip tc thc hin c na. Dng bi ton: A.B + A.C + E.B + E.C = (A.B + A.C) + (E.B + F.C)

    = A(B + C) + E(B + C)

    = (B + C)(A + E)

    a) Bi tp p dng: Bi tp 1: Phn tch a thc x2 xy + x y thnh nhn t. Gii x

    2 xy + x y = (x2 xy) + (x y)

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 12

    = x(x y) + 1.(x y) = (x y)(x + 1) Bi tp 2: Phn tch a thc x2 2x + 1 4y2 thnh nhn t.

    Gii x

    2 2x + 1 4y2 = (x2 2x + 1) (2y)2

    = (x 1)2 (2y)2 = (x 1 2y)(x 1 + 2y) Bi tp 3: Phn tch a thc x2 2x 4y2 4y thnh nhn t. Gii x

    2 2x 4y2 4y = (x2 4y2 ) + ( 2x 4y )

    = (x + 2y)(x 2y) 2(x + 2y) = (x + 2y)(x 2y 2)

    Bi tp 4: Phn tch a thc sau thnh nhn t: P = 4 3 2 2x x 2 m 1 x mx m . Gii

    2 2 4 3 2

    2 22 2 4 2

    2 2

    2

    2 2

    P m m 2x x x x 2x

    x x x 9x m 2m x x 2x .

    2 2 4 4

    x 3x m x

    2 2

    m x 2x m x x

    Bi tp 5: Phn tch a thc sau thnh nhn t: 2x3 3x2 + 2x 3 Gii 2x

    3 3x2 + 2x 3 = ( 2x3 + 2x) (3x2 + 3)

    = 2x(x2 + 1) 3( x2 + 1)

    = ( x2 + 1)( 2x 3)

    Bi tp 6: Phn tch a thc sau thnh nhn t: x2 2xy + y2 16

    Gii x

    2 2xy + y2 16 = (x y)2 - 42

    = ( x y 4)( x y + 4) b) Bi tp t luyn Bi tp 1: Phn tch a thc xy + xz + 3y + 3z thnh nhn t. Bi tp 2: Phn tch a thc x3 - 4x2 + 4x - 1 thnh nhn t. Bi tp 3: Phn tch a thc x2y2 + 1 - y2 - x2 thnh nhn t. Bi tp 4: Phn tch a thc a3 + b3 - a - b thnh nhn t. Bi tp 5: Phn tch a thc a3 + a2b - ab2 - b3 thnh nhn t. 4. Phng php tch hng t Phng php: Tch hng t thnh nhiu hng t nhm: Lm xut hin hng ng thc hiu ca hai bnh phng hoc hiu ca hai hng t l an - bn. Lm xut hin cc h s mi hng t t l vi nhau, nh lm xut hin nhn t chung. Lm xut hin hng ng thc v nhn t chung. Vic tch hng t thnh nhiu hng t khc l nhm lm xut hin cc phng php hc nh: t nhn t chung, dng hng ng thc, nhm nhiu hng t l vic lm ht sc cn thit i vi hc sinh trong gii ton. Ch :

    phn tch a thc dng tam thc bc hai: ax2 + bx + c, (a 0) thnh nhn t. Ta tch hng t: bx = b1x + b2x sao cho b1b2 = ac i vi a thc f(x) c bc t ba tr ln, lm xut hin cc h s t l, tu theo c im ca cc h s m ta c cch tch ring cho ph hp nhm vn dng phng php nhm hoc hng ng thc hoc t nhn t chung. Phng php chung: Bc 1: Tm tch ac, ri phn tch a.c ra tch ca hai tha s nguyn bng mi cch:

    a.c = a1.c1 = a2.c2 = a3.c3 = = ai.ci =

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 13

    Bc 2: Chn hai tha s c tng bng b, chng hn chn tch: a.c = ai.ci vi b = ai + ci

    Bc 3: Tch bx = aix + cix. T nhm hai s hng thch hp phn tch tip. a) Bi tp p dng: Bi tp 1: Phn tch a thc f(x) = 3x2 8x + 4 thnh nhn t. Gii Cch 1 (tch hng t 3x2) 3x

    2 8x + 4 = 4x2 8x + 4 x2

    = (2x 2)2 x2 = (2x 2 x)( 2x 2 + x) = (x 2)(3x 2) Cch 2 (tch hng t : 8x) 3x

    2 8x + 4 = 3x2 6x 2x + 4

    = 3x(x 2) 2(x 2) = (x 2)(3x 2) Cch 3 (tch hng t : 4) 3x

    2 8x + 4 = 3x2 12 8x + 16

    = 3(x2 22 ) 8(x 2)

    = 3(x 2)(x + 2) 8(x 2) = (x 2)(3x + 6 8) = (x 2)(3x 2) Bi tp 2: Phn tch a thc 6x2 + 7x 2 thnh nhn t. Gii 6x2 + 7x 2 = 6x2 + 4x + 3x 2 = ( 6x2 + 4x) + (3x 2) = 2x(3x 2) + (3x 2) = (3x 2)(2x + 1) Bi tp 3: Phn tch a thc sau ra tha s: n3 7n + 6 Gii n

    3 7n + 6 = n3 n 6n + 6

    = n(n2 1) 6(n 1)

    = n(n 1)(n + 1) 6(n 1) = (n 1)[n(n + 1) 6] = (n 1)(n2 + n 6) = (n 1)(n2 2n + 3n 6) = (n 1)(n(n 2) + 3(n 2)) = (n 1)(n 2)(n + 3) Bi tp 4: Phn tch a thc x4 30x2 + 31x 30 thnh nhn t. Gii Ta c cch tch nh sau: x

    4 30x2 + 31x 30 = x4 + x 30x2 + 30x 30

    = x(x3 + 1) 30(x2 x + 1)

    = x(x + 1)(x2 x + 1) 30(x2 x + 1)

    = (x2 x + 1)(x2 + x 30)

    = (x2 x + 1)(x 5)(x + 6)

    Bi tp 5: Phn tch a thc A = 9x2 - 10x + 1 thnh nhn t. Gii Cch 1: Tch hng t "bc nht", lm xut hin hai tch c hai nhn t chung: A = 9x

    2 - 9x - x + 1 = (9x

    2 - 9x) - (x - 1)

    = 9x(x - 1) - (x - 1) = (x - 1)(9x - 1)

    Cch 2: Tch hng t bc hai thnh: A = 10x

    2 - 10x - x

    2 + 1

    = (10x2 - 10x) - (x

    2 - 1) = 10x(x - 1) - (x + 1)(x - 1)

    = (x - 1)[10x - (x + 1)] = (x - 1)(9x - 1).

    Bi tp 6: Phn tch a thc A = x4 + x2 + 1 thnh nhn t:

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 14

    Gii A = x

    4 + 2x

    2 + 1 - x

    2 = (x

    2 + 1)

    2 - x

    2 = (x

    2 - x + 1)(x

    2 + x + 1)

    Bi tp 7: Phn tch a thc A = 2(x2 + x - 5)2 - 5(x2 + x) + 28 thnh nhn t:

    Gii A = 2(x

    2 + x - 5)

    2 - 5(x

    2 + x - 5) + 3

    = 2(x2 + x - 5)

    2 - 2(x

    2 + x - 5) - 3(x

    2 + x - 5) + 3

    = [2(x2 + x - 5)

    2 - 2(x

    2 + x - 5)] - [3(x

    2 + x - 5) - 3]

    = 2(x2 + x - 5)[ (x

    2 + x - 5) - 1] - 3[(x

    2 + x - 5) - 1]

    = (x2 + x - 6)(2x

    2 + 2x - 13) = (x - 2)(x + 3)( 2x

    2 + 2x - 13)

    Ch : Ta c th t n ph: y = x2 + x - 5. Khi A = 2y2 - 5y + 3 Bi tp 8: Phn tch a thc f(x) = 3x2 + 8x + 4 thnh nhn t. Hng dn Phn tch ac = 12 = 3.4 = (3).(4) = 2.6 = (2).(6) = 1.12 = (1).(12) Tch ca hai tha s c tng bng b = 8 l tch a.c = 2.6 (a.c = ai.ci). Tch 8x = 2x + 6x (bx = aix + cix)

    Gii Cch 1: Tch hng t bx. 3x

    2 + 8x + 4 = 3x

    2 + 2x + 6x + 4 = (3x

    2 + 2x) + (6x + 4)

    = x(3x + 2) + 2(3x + 2)

    = (x + 2)(3x +2)

    Cch 2 (tch hng t bc hai ax2) Lm xut hin hiu hai bnh phng: f(x) = (4x

    2 + 8x + 4) x2 = (2x + 2)2 x2 = (2x + 2 x)(2x + 2 + x)

    = (x + 2)(3x + 2)

    Tch thnh 4 s hng ri nhm : f(x) = 4x

    2 x2 + 8x + 4 = (4x2 + 8x) ( x2 4) = 4x(x + 2) (x 2)(x + 2)

    = (x + 2)(3x + 2)

    f(x) = (12x2 + 8x) (9x2 4) = = (x + 2)(3x + 2)

    Cch 3 (tch hng t t do "c") Tch thnh 4 s hng ri nhm thnh hai nhm: f(x) = 3x

    2 + 8x + 16 12 = (3x2 12) + (8x + 16) = = (x + 2)(3x + 2)

    Cch 4 (tch 2 s hng, 3 s hng) f(x) = (3x

    2 + 12x + 12) (4x + 8) = 3(x + 2)2 4(x + 2) = (x + 2)(3x 2)

    f(x) = (x2 + 4x + 4) + (2x

    2 + 4x) = = (x + 2)(3x + 2)

    Cch 5 (nhm nghim) Ch : Nu f(x) = ax2 + bx + c c dng A2 2AB + C th ta tch nh sau:

    f(x) = A2 2AB + B

    2 B2 + C = (A B)2 (B2 C)

    Bi tp 9: Phn tch a thc f(x) = 4x2 - 4x - 3 thnh nhn t. Hng dn Ta thy 4x2 - 4x = (2x)2 - 2.2x. T ta cn thm v bt 12 = 1 xut hin hng ng thc.

    Gii f(x) = (4x

    2 4x + 1) 4 = (2x 1)2 22 = (2x 3)(2x + 1)

    Bi tp 10: Phn tch a thc f(x) = 9x2 + 12x 5 thnh nhn t. Gii Cch 1: f(x) = 9x

    2 3x + 15x 5 = (9x2 3x) + (15x 5)

    = 3x(3x 1) + 5(3x 1) = (3x 1)(3x + 5) Cch 2: f(x) = (9x

    2 + 12x + 4) 9 = (3x + 2)2 32 = (3x 1)(3x + 5)

    Bi tp 11: Phn tch a thc sau thnh nhn t: 2x2 - 5xy + 2y2. Gii Phn tich a thc nay tng t nh phn tich a thc : f(x) = ax2 + bx + c. Ta tach hang t th 2 : 2x

    2 - 5xy + 2y

    2 = (2x

    2 - 4xy) - (xy - 2y

    2) = 2x(x - 2y) - y(x - 2y).

    b) Bi tp t luyn: Bi tp 1: Phn tch a thc x2 - 5x + 6 thnh nhn t. Bi tp 2: Phn tch a thc 3x2 - 16x + 5 thnh nhn t.

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 15

    Bi tp 3: Phn tch a thc 8x2 + 30x + 7 thnh nhn t. Bi tp 4: Phn tch a thc 6x2 - 7x - 20 thnh nhn t. Bi tp 5: Phn tch a thc x3 - 5x2 + 8x - 4 thnh nhn t.

    5. Phng php phi hp nhiu phng php Phng php: L s kt hp gia cc phng php nhm nhiu hng t, t nhn t chung, dng hng ng thc, tch hng t. Bit k thut nhn bit dng bit cch p dng phng php no. a) Bi tp p dng: Bi tp 1: Phn tch a thc x4 9x3 + x2 9x thnh nhn t. Gii x

    4 9x3 + x2 9x = x(x3 9x2 + x 9)

    = x[(x3 9x2 ) + (x 9)]

    = x[x2 (x 9) + 1.(x 9)]

    = x(x 9)(x2 + 1) Bi tp 2: Phn tch a thc A = (x + y + z)3 x3 y3 z3 thnh nhn t. Gii A = (x + y + z)

    3 x3 y3 z3 = [(x + y) + z]3 x3 y3 z3

    = (x + y)3 + z

    3 + 3z(x + y)(x + y + z) x3 y3 z3

    = [(x + y)3 x3 y3 ] + 3z(x + y)(x + y + z)

    = 3xy(x + y) + 3(x + y)(xz + yz + z2 )

    = 3(x + y)( xy + xz + yz + z2)

    = 3(x + y)(y + z)(x + z)

    Bi tp 3: Phn tch a thc A = (a - b)3 + (b - c)3 + (c - a)3 thnh nhn t:

    Gii Ch : Nu: m + n + p = 0 th m3 + n3 + p3 = 3mnp. Nhn thy: (a - b) + (b - c) + (c - a) = 0 nn ta c ngay: A = (a - b)

    3 + (b - c)

    3 + (c - a)

    3 = 3(a - b)(b - c)(c - a).

    Bi tp 4: Phn tch cac a thc sau thnh nhn t : 3xy2 12xy + 12x Gii 3xy

    2 12xy + 12x = 3x(y2 4y + 4) = 3x(y 2)2

    Bi tp 5: Phn tch cac a thc sau thnh nhn t : 3x

    3y 6x2y 3xy3 6axy2 3a2xy + 3xy = 3xy(x2 2y y2 2ay a2 + 1)

    = 3xy[( x2 2x + 1) (y2 + 2ay + a2)]

    = 3xy[(x 1)2 (y + a)2] = 3xy[(x 1) (y + a)][(x 1) + (y + a)] = 3xy( x 1 y a)(x 1 + y + a) b) Bi tp t luyn: Bi tp 1: Phn tch a thc x3 + 6x2 + 9x thnh nhn t. Bi tp 2: Phn tch a thc A = 2x2 - 3xy + y2 - x - 1 thnh nhn t: Bi tp 3: Phn tch a thc A = 8x4 - 2x3 - 3x2 - 2x - 1 thnh nhn t. 6. Phng php thm v bt mt cng mt hng t: Phng php: Phng php thm v bt cng mt hng t nhm s dng phng php nhm xut hin dng t nhn t chung hoc dng hng ng thc. i vi phng php ny mun nm chc th cch tt nht l lm tht nhiu bi tp, ch khng c dng tng qut. Lu : i vi ton phn tch a thc thnh nhn t "gim dn s m ca ly tha": x

    3m+2 + x

    3m+1 + 1 th u cha nhn t x2 + x + 1.

    Do khi phn tch th phi ch lm xut hin dng x2 + x + 1 v cc du "+" c th thay bng du "-". a) Bi tp p dng: Bi tp 1: Phn tch a thc x4 + x2 + 1 thnh nhn t. Phn tch:

    Tch x2 thnh 2x

    2 x2 : (lm xut hin hng ng thc) Ta c x

    4 + x

    2 + 1 = x

    4 + 2x

    2 + 1 x2 = (x4 + 2x2 + 1) x2

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 16

    Thm x v bt x: (lm xut hin hng ng thc v t nhn t chung) Ta c x

    4 + x

    2 + 1 = x

    4 x + x2 + x + 1 = (x4 x) + (x2 + x + 1)

    Gii x

    4 + x

    2 + 1 = x

    4 x + x2 + x + 1

    = (x4 x) + (x2 + x + 1)

    = x(x 1)(x2 + x + 1) + (x2 + x + 1) = (x

    2 + x + 1)(x

    2 x + 1)

    Bi tp 2: Phn tch a thc x5 + x4 + 1 thnh nhn t. Cch 1: Thm x

    3 v bt x3 (lm xut hin hng ng thc v t nhn t chung)

    Gii x

    5 + x

    4 + 1 = x

    5 + x

    4 + x

    3 x3 + 1

    = (x5 + x

    4 + x

    3 )+ (1 x3 )

    = x3(x

    2+ x + 1)+ (1 x )(x2+ x + 1)

    = (x2+ x + 1)(x

    3 x + 1 )

    Cch 2: Thm x3, x

    2, x v bt x3, x2, x (lm xut hin t nhn t chung)

    Gii x

    5 + x

    4 + 1 = x

    5 + x

    4 + x

    3 x3 + x2 x2 + x x + 1

    = (x5 + x

    4 + x

    3) + ( x3 x2 x ) + (x2 + x + 1)

    = x3(x

    2 + x + 1) x(x2 + x + 1) + (x2 + x + 1)

    = (x2 + x + 1)(x

    3 x + 1 )

    Ch : Cc a thc c dng x4 + x2 + 1, x5 + x + 1, x5 + x4 + 1, x7 + x5 + 1,.; tng qut nhng a thc dng x3m+2 + x3n+1 + 1 hoc x3 1, x6 1 u c cha nhn t x2 + x + 1. Bi tp 3: Phn tch a thc x4 + 4 thnh nhn t. Gi : Thm 2x2 v bt 2x2 : (lm xut hin hng ng thc)

    Gii x

    4 + 4 = x

    4 + 4x

    2 + 4 4x2 = (x2 + 2)2 (2x)2 = (x2 + 2 2x)( x2 + 2 + 2x)

    Bi tp 4: Phn tch a thc x4 + 16 thnh nhn t. Gii Cch 1: x

    4 + 4 = (x

    4 + 4x

    2 + 4) 4x2

    = (x2 + 2)

    2 (2x)2 = (x2 2x + 2)(x2 + 2x + 2)

    Cch 2: x4 + 4 = (x

    4 + 2x

    3 + 2x

    2) (2x3 + 4x2 + 4x) + (2x2 + 4x + 4)

    = (x2 2x + 2)(x2 + 2x + 2)

    Bi tp 5: Phn tich a thc x5 + x - 1 thnh nhn t Gii Cch 1: x5 + x - 1 = x5 - x4 + x3 + x4 - x3 + x2 - x2 + x - 1 = x

    3(x

    2 - x + 1) - x

    2(x

    2 - x + 1) - (x

    2 - x + 1)

    = (x2 - x + 1)(x

    3 - x

    2 - 1).

    Cch 2: Thm va bt x2: x

    5 + x - 1 = x

    5 + x

    2 - x

    2 + x - 1 = x

    2(x

    3 + 1) - (x

    2 - x + 1)

    = (x2 - x + 1)[x

    2(x + 1) - 1] = (x

    2 - x + 1)(x

    3 - x

    2 - 1).

    Bi tp 6: Phn tich a thc x7 + x + 1 thnh nhn t. Gii x

    7 + x

    2 + 1 = x

    7 x + x2 + x + 1 = x(x6 1) + (x2 + x + 1)

    = x(x3 1)(x3 + 1) + (x2+ x + 1)

    = x(x3 + 1)(x - 1)(x

    2 + x + 1) + ( x

    2 + x + 1)

    = (x2 + x + 1)(x

    5 - x

    4 x2 - x + 1)

    Lu y: Cc a thc dng x3m + 1 + x3n + 2 + 1 nh x7 + x2 + 1, x4 + x5 + 1 u cha nhn t l x2 + x + 1.

    Bi tp 7: Phn tch da thc 4x 4 +81 thnh nhn t.

    Gii

    Ta thm v bt vo a thc 4x 4 +81 hng t 36x 2 ta c:

    4x4 +81 = 4x

    4+36x

    2 +81 -36x

    2 = (2x

    2+9)

    2 (6x)2 = 2 22x 6x 9 2x 6x 9

    Nhn xt: Trong trng hp ny dng cho a thc c hai hng t. Bi tp 8: Phn tch a thc x5 + x -1 thnh nhn t. Gii

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 17

    Ta thm bt x4, x3, x2 nh sau: x

    5 + x - 1 = x

    5 + x

    4 +x

    3 + x

    2 - x

    4 - x

    3 - x

    2 + x - 1

    = (x5 - x

    4 + x

    3) + (x

    4 - x

    3 + x

    2) (x2 - x + 1 )

    = x3(x

    2 - x + 1) + x

    2(x

    2 - x + 1) - (x

    2 - x + 1)

    = (x2 - x + 1)(x

    3 + x

    2 - 1)

    Bi tp 9: Phn tch a thc sau thnh nhn t: A = a10 + a5 + 1 Gii A = (a

    10 + a

    9 + a

    8) + (a

    7 + a

    6 + a

    5) + (a

    5 + a

    4 + a

    3) + (a

    2 + a + 1) - (a

    9 + a

    8 + a

    7) - (a

    6 + a

    5 + a

    4) - (a

    3

    + a2 + a)

    = a8(a

    2 + a + 1) + a

    5(a

    2 + a + 1) + a

    3(a

    2 + a + 1) - a

    7(a

    2 + a + 1) - a

    4(a

    2 + a + 1) - a(a

    2 + a + 1)

    b) Bi tp t luyn: Bi tp 1: Phn tch a thc A = x7 + x2 + 1 thnh nhn t. Bi tp 2: Phn tch a thc A = x5 + x4 + 1 thnh nhn t. Bi tp 3: Phn tch a thc A = x7 + x5 + 1 thnh nhn t. Bi tp 4: Phn tch a thc A = x8 + x7 + 1 thnh nhn t. Bi tp 5: Phn tch a thc A = x5 + x1 - 1 thnh nhn t. 7. Phng php i bin s (t n s ph): Phng php: Phng php ny thng dng a mt a thc bc cao v a thc c bc thp hn. Phng php ny khng c cng thc tng qut. Trong phng php ny, c trng hp c bit khi phn tch: Phn tch a thc i xng thnh nhn t. Lu : Cch gii mt s phng trnh. Cn s dng thm phng php thm bt hng t. Khi phn tch a thc i xng bc chn thnh nhn t th ta chia cho a thc cho x2 (hay l

    t x2 lm nhn t chung), nhm hai hng t thch hp ri t n ph cho 1

    xx

    .

    Cc a thc i xng bc l lun c nghim l - 1. Phn tch a thc thnh hai nhn t l (x + 1) v nhn t th 2 l a thc i xng bc chn. phn tch ht a thc th phn tch a thc th hai theo tng qut a thc i xng bc chn. Phng php ny dng n gin hn cc biu thc v a biu thc v dng gn hn.

    a) Bi tp p dng: Bi tp 1: Phn tch a thc A = x4 + 4x3 + 5x2 + 4x + 1 thnh nhn t.

    Gii (y l a thc i xng bc chn) Nhn thy x = 0 khng l nghim ca a thc trn. Ta t x2 lm nhn t chung. Khi :

    2 2

    2

    1 1A = x x + + 4 x + + 5

    x x

    t: y = 1

    xx

    2

    2 2

    2

    2 2

    2

    1 1y x x 2

    x x

    1y 2 x

    x

    Lc ny:

    A = x2(y

    2 + 4y + 3)

    = x2(y + 3)(y + 1)

    = 2 2 21 1

    x x 3 x 1 x 3x 1 x x 1x x

    Bi tp 2: Phn tch a thc x5 + 5x4 + 2x3 + 2x2 + 5x + 1 thnh nhn t. HD: y l a thc i xng bc l. Ta t nhn t (x + 1) v nhn t cn li l a thc bc chn th lm tng t.

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 18

    Bi tp 3: Phn tch a thc sau thnh nhn t : x(x + 4)(x + 6)(x + 10) + 128

    Gii Ta c: x(x + 4)(x + 6)(x + 10) + 128 = (x

    2 + 10x)(x

    2 + 10x + 24) + 128

    t x2 + 10x + 12 = y. a thc a cho co dang: (y - 12)(y + 12) + 128 = y

    2 - 16

    = (y + 4)(y - 4) = (x2 + 10x + 16)(x

    2 + 10x + 8)

    = (x + 2)(x + 8)(x2 + 10x + 8)

    Nhn xt: Nh phng php i bin ta a a thc bc 4 i vi x thnh a thc bc 2 i vi y. Bi tp 4: Phn tich a thc sau thanh nhn t : A = x4 + 6x3 + 7x2 - 6x + 1.

    Gii Cch 1. Gi s x 0. Ta vit a thc di dang:

    2 2

    2

    1 1A x x 6 x 7

    x x

    t 2 22

    1 1x y x y 2

    x x .

    Do o: A = x

    2(y

    2 + 2 + 6y + 7) = x

    2(y + 3)

    2 = (xy + 3x)

    2

    = 2

    221x x 3x x 3x 1

    x

    = (x

    2 + 3x - 1)

    2.

    Dng phn tich nay cung ung vi x = 0. Cch 2. A = x4 + 6x3 - 2x2 + 9x2 - 6x + 1 = x4 + (6x3 -2x2) + (9x2 - 6x + 1) = x

    4 + 2x

    2(3x - 1) + (3x - 1)

    2 = (x

    2 + 3x - 1)

    2.

    b) Bi tp t luyn: Bi tp 1: Phn tch cc a thc sau thnh nhn t: x(x + 4)(x + 6)(x + 10) + 128 Bi tp 2: Phn tch cc a thc sau thnh nhn t: (x2 + 4x + 8)2 + 3x(x2 + 4x + 8) + 2x2 Bi tp 3: Phn tch cc a thc sau thnh nhn t: (x2 + x)2 + 4x2 + 4x - 12 Bi tp 4: Phn tch cc a thc sau thnh nhn t: x2 + 2xy + y2 + 2x + 2y - 15 Bi tp 5: Phn tch cc a thc sau thnh nhn t: (x2 + y2 + z2)(x + y + z)2 + (xy + yz + zx)2 8. Phng php xt gi tr ring: Phng php: Trc ht ta xc nh dng cc tha s cha bin ca a thc, ri gn cho cc bin cc gi tr c th xc nh tha s cn li. i vi cc bi ton dng ny th ta lun nhn bit s ging nhau v vi tr ca cc bin trong biu thc. Cch gii thng dng l s dng phng php l lun vi tr ca mt bin so vi cc bin cn li. a) Bi tp p dng: Bi tp 1: Phn tch a thc sau thnh nhn t: P = x2 (y - x) + y2(z - x) + z2(x - y) Gii Gi s thay x bi y th P = y2(y - z) + y2(z - y) = 0 Nh vy P cha tha s x - y. Ta li thy nu thay x bi y, thay y bi z, thay z bi x th P khng i (ta ni a thc P c th hon v vng quanh bi cc bin x, y, z. Do nu P cha tha s x - y th cng cha tha s y - z, z - x.

    Vy P phi c dng: P = k(x - y)(y - z)(z - x). Ta thy k phi l hng s (khng cha bin) v P c bc 3 i vi tp hp cc bin x, y, z cn tch (x - y)(y - z)(z - x) cng c bc ba i vi tp hp cc bin x, y, z. V ng thc:

    x2 (y - x) + y

    2(z - x) + z

    2(x - y) = k(x - y)(y - z)(z - x).

    ng vi mi x, y, z nn ta gn cho cc bin x, y, z cc gi tr ring. Chng hn x = 2, y = 1, z = 0. Ta c k = - 1.

    b) Bi tp t luyn:

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 19

    Bi tp 1: Phn tch a thc sau thnh nhn t: Q =a(b + c - a

    2)

    2 + b(c + a - b)

    2 + c(a + b - c)

    2 + (a + b - c)(b + c - a)(c + a - b)

    Bi tp 2: Phn tch cc a thc sau thnh nhn t: M = a(m - a)

    2 + b(m - b)

    2 + c(m - c)

    2 - abc, vi 2m = a + b + c.

    Bi tp 3: Phn tch a thc sau thnh nhn t: A = (a + b + c)(ab + bc + ca) - abc

    B = a(a + 2b)3 - b(2a + b)

    3.

    C = ab(a + b) - bc (b + c) + ac(a - c)

    D = (a + b)(a2 - b

    2) + (b + c)(b

    2 - c

    2) + (c + a)(c

    2 - a

    2)

    E = a3(c - b

    2) + b

    3(a - c

    2) + c

    3(b - a

    2) + abc(abc - 1)

    F = a(b - c)3 + b(c - a)

    3 + c(a - b)

    3

    G = a2b

    2(a - b) + b

    2c

    2(b - c) + a

    2c

    2(c - a)

    H = a4(b - c) + b

    4(c - a) + c

    4(a - b)

    9. Phng php dng h s bt nh: Phng php: Gi s a thc f(x) = ax2 + bx + c c nghim m, n th a thc s c vit li:

    f(x) = ax2 + bx + c = a(x - m)(x - n)

    Sau ng nht h s c hai v ca phng trnh, tc l gii h phng trnh hoc nhm tm h s th ta s tm c cc h s m, n. a) Bi tp p dng: Bi tp 1: Phn tch a thc sau thnh nhn t: A = 3x2 + 4x + 1 Gii Gi s a v b l hai nghim ca a thc trn. Khi , ta vit li nh sau: 3x

    2 + 4x + 1 = 3(x - a)(x - b)

    3x2 + 4x + 1 = 3x2 + x(-3b - 3a) + 3ab ng nht h s ta c:

    4a 1a b

    3a 3b 4 31

    1 3ab 1 bab 3

    3

    Vy A = 3x2 + 4x + 1 = 1

    3 x 1 x x 1 3x 13

    .

    Bi tp 2: Phn tch a thc sau thnh nhn t: x4 + 6x3 + 7x2 + 6x + 1

    Gii Nhn thy a thc trn khng c nghim hu t. Do ta s phn tch a thc trn thnh tch ca hai a thc bc hai. x

    4 + 6x

    3 + 7x

    2 + 6x + 1 = (x

    2 + ax + 1)(x

    2 + cx + 1)

    S dng phng php ng nht h s, ta c: x

    4 + 6x

    3 + 7x

    2 + 6x + 1 = (x

    2 + x + 1)(x

    2 + 5x + 1)

    Bi tp 3: Phn tch a thc sau thnh nhn t: x4 - 3x3 - x2 - 7x + 2. Gii

    Nhn thy cc s 1, 2 u khng l nghim ca a thc, nn C khng c nghim hu t. Nh vy, nu a thc C phn tch c thnh nhn t th phi c dng. (x

    2 + ax + b)(x

    2 + cx + d) = x

    4 + (a + c)x

    3 + (ac + b + d)x

    2 + (ad + bc)x + bd.

    ng nht cc h s ca a thc ny vi a thc cho, ta c h phng trnh:

    a c 3

    ac b d 1

    ad bc 7

    bd 2

    Gii h ny ta tm c (a; b; c; d) = (1; 2; -4; 1). Vy a thc cho c phn tch thnh: (x2 + x + 2)(x2 - 4x + 1). a thc ny khng phn tch thnh nhn t thm c na. Bi tp 4: Phn tich a thc sau thanh nhn t : x4 - 6x3 + 12x2 - 14x - 3

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 20

    Gii Ta ln lt th cc nghim 1; 3 khng l nghim ca a thc , a thc khng co nghim nguyn cng khng co nghim hu t . Nh vy a thc trn p hn tich c thnh nhn t thi phi c dng: (x

    2 + ax + b)(x

    2 + cx + d) = x

    4 +(a + c)x

    3 + (ac+b+d)x

    2 + (ad+bc)x + bd

    = x4 - 6x

    3 + 12x

    2 - 14x + 3.

    ng nht cc h s ta c:

    Xt bd = 3 vi b, d Z, b { 1, 3}. Vi b = 3 th d = 1, h iu kin trn tr thanh

    a c 6

    ac 8

    a 3c 14

    2c = -14 - (-6) = -8.

    Do o c = -4, a = -2. Vy x4 - 6x3 + 12x2 - 14x + 3 = (x2 - 2x + 3)(x2 - 4x + 1). b) Bi tp t luyn: Bi tp 1: Phn tch cc a thc sau thnh nhn t: 4x4 + 4x3 + 5x2 + 2x + 1 Bi tp 2: Phn tch cc a thc sau thnh nhn t: C = 3x

    2 + 22xy + 11x + 37y + 7y

    2 + 10

    D = x4 - 7x

    3 + 14x

    2 - 7x + 1

    E = x4 - 8x + 63

    10. Phng php nhm nghim (thm): Phng php: nh l: Nu f(x) c nghim x = a th f(a) = 0. Khi , f(x) c mt nhn t l x - a v f(x) c th vit di dng f(x) = (x - a).q(x) Nh vy a thc f(x) s c nhn t l (x - a). Lc tch cc s hng ca f(x) thnh cc nhm, mi nhm u cha nhn t l x a. Lu : Phng php ny ch p dng nhiu cho a thc c h s nguyn:

    P(x) = anxn + an-1x

    n-1 + ... + a1x + a0.

    H qu 1: Nu f(x) c tng cc h s bng 0 th f(x) c mt nghim l x = 1. T f(x) c mt nhn t l x 1. H qu 2: Nu f(x) c tng cc h s ca cc lu tha bc chn bng tng cc h s ca cc lu tha bc l th f(x) c mt nghim x = 1. T f(x) c mt nhn t l x + 1.

    H qu 3: Nu f(x) c nghim nguyn x = a v f(1) v f(1) khc 0 th

    f 1

    a 1

    v

    f 1

    a 1

    u l s

    nguyn.

    Ngi ta chng minh nghim ca a thc: P(x) = anx

    n + an-1x

    n-1 + ... + a1x + a0.

    L nghim ca hng t t do a0.

    Ngi ta cng chng minh c nghim ca a thc c dng p

    xq

    , trong p l c ca a0 v

    q l c ca hng t cao nht an. a) Bi tp p dng: Bi tp 1: Phn tch a thc f(x) = x3 + x2 + 4 thnh nhn t. Gii Ln lt kim tra vi x = 1, 2, 4, ta thy f(2) = (2)3 + (2)2 + 4 = 0. a thc f(x) c mt nghim x = 2, do n cha mt nhn t l x + 2. T , ta tch nh sau Cch 1 : f(x) = x

    3 + 2x

    2 x2 + 4 = (x3 + 2x2) (x2 4) = x2(x + 2) (x 2)(x + 2)

    = (x + 2)(x2 x + 2).

    Cch 2 : f(x) = (x3 + 8) + (x

    2 4) = (x + 2)(x2 2x + 4) + (x 2)(x + 2)

    = (x + 2)(x2 x + 2).

    Cch 3 : f(x) = (x3 + 4x

    2 + 4x) (3x2 + 6x) + (2x + 4)

    = x(x + 2)2 3x(x + 2) + 2(x + 2) = (x + 2)(x2 x + 2).

    Cch 4 : f(x) = (x3 x2 + 2x) + (2x2 2x + 4) = x(x2 x + 2) + 2(x2 x + 2)

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 21

    = (x + 2)(x2 x + 2).

    Bi tp 2: Phn tch a thc f(x) = 4x3 - 13x2 + 9x - 18 thnh nhn t. Gii Cc c ca 18 l 1, 2, 3, 6, 9, 18. f(1) = 18, f(1) = 44, nn 1 khng phi l nghim ca f(x). D thy khng l s nguyn nn 3, 6, 9, 18 khng l nghim ca f(x). Ch cn 2 v 3. Kim tra ta thy 3 l nghim ca f(x). Do , ta tch cc hng t nh sau: f(x) = 4x

    3 - 12x

    2 - x

    2 + 3x + 6x - 18

    = 4x2(x - 3) - x(x - 3) + 6(x - 3)

    =(x 3)(4x2 x + 6) Bi tp 3: Phn tch a thc f(x) = 3x3 - 7x2 + 17x - 5 thnh nhn t.

    Gii Cc c ca 5 l 1, 5. Th trc tip ta thy cc s ny khng l nghim ca f(x). Nh vy

    f(x) khng c nghim nghuyn. Xt cc s 1 5

    ; 3 3

    , ta thy 1

    3 l nghim ca a thc.

    Do a thc c mt nhn t l 3x 1. Ta phn tch nh sau: f(x) = (3x3 x2) (6x2 2x) + (15x 5) = (3x 1)(x2 2x + 5). Bi tp 4: Phn tch a thc sau thnh nhn t: x3 5x2 + 8x 4. Gii Nhn thy a thc c 1 + (5) + 8 + (4) = 0 nn x = 1 l mt nghim ca a thc. a thc c mt nhn t l x 1. Ta phn tch nh sau : f(x) = (x

    3 x2) (4x2 4x) + (4x 4) = x2(x 1) 4x(x 1) + 4(x 1)

    = (x 1)( x 2)2 Bi tp 5: Phn tch a thc sau thnh nhn t: x3 5x2 + 3x + 9.

    Gii Nhn thy, a thc x3 5x2 + 3x + 9 c 1 + 3 = 5 + 9 nn x = 1 l mt nghim ca a thc. a thc c mt nhn t l x + 1. Ta phn tch nh sau : f(x) = (x

    3 + x

    2) (6x2 + 6x) + (9x + 9) = x2(x + 1) 6x(x + 1) + 9(x + 1)

    = (x + 1)( x 3)2

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 22

    CHUYN 5 TP XC NH

    1) Kin thc c bn: Bi ton: Cho biu thc: y = f(x), vi x l n s. nh ngha: Tp xc nh ca hm s l tp hp nhng gi tr lm cho biu thc c ngha. K hiu: D = {x| f(x) c ngha (iu kin)} 2) Tp xc nh ca mt s biu thc:

    Biu thc:

    f xA =

    g x TX: D = {x| g(x) 0}

    Biu thc: A = f x TX: D = {x| f(x) 0}

    Ch : Nu nA = f x th Khi n l s l,vi mi x u tha mn. Khi n l s chn th f(x) 0.

    Biu thc:

    f xA =

    g xc TX: D = {x| g(x) > 0}

    Biu thc: A = f(x) c TX: D = R (vi f(x) = anxn + an-1x

    n-1 + ... + a1x + a0)

    3. Bi tp p dng: Bi tp 1: Tm tp xc nh ca biu thc sau:

    y = 3x2 + 2x + 1

    Gii iu kin xc nh D = R. Bi tp 2: Tm tp xc nh ca biu thc:

    y = 3x2 + x - 1 +

    1 - x

    x + 2

    Gii

    iu kin xc nh: D = x | x + 2 0 = x | x -2 Bi tp 3: Tm tp xc nh ca biu thc:

    y = x - 3 - x -1

    Gii

    iu kin xc nh: x - 3 0 x 3

    x 3x -1 0 x 1

    Bi tp 4: Tm iu kin xc nh ca biu thc:

    1 3A = -

    x - 2 x x + 2

    Gii

    iu kin xc nh:

    x - 2 > 0 x > 2

    x 0 x 0 x > 2

    x + 2 > 0 x > -2

    Bi tp 5: Tm tp xc nh ca biu thc:

    a aT = a + ab

    b b

    Gii

    iu kin xc nh: b 0 a < 0, b < 0

    ab > 0 a > 0, b > 0

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 23

    4. Bi tp t luyn: Bi tp 1: Tm tp xc nh ca biu thc:

    x 1 x - x x + xB = - -

    2 2 x x +1 x -1

    Bi tp 2: Tm tp xc nh ca biu thc:

    3x + 3P =

    x + x + x +13 2

    Bi tp 3: Tm tp xc nh ca biu thc:

    P = x - 2x +1 + x - 6x + 92 2

    Bi tp 4: Tm tp xc nh ca biu thc:

    x + 2 x + 2 x + 1P = - +

    x -1x - 2 x + 1

    Bi tp 5: Tm tp xc nh ca biu thc:

    x -1 x +1 1P = - .

    x - 2 x - 3x + 4 x + 4

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 24

    CHUYN 6 RT GN BIU THC

    1. Kin thc c bn: Dng khai trin ca mt s biu thc:

    a - b = a + b a - b , vi a, b 0.

    3 32 23 3 3a + b = a b a - ab + b+ 3 32 23 3 3a - b a - b a + ab + b= a a a , 3 vi a 0

    a a , 2 vi a 0

    Ch : Trc khi rt gn phi tm iu kin xc nh ca biu thc (nu c).

    2 2A + A - B A - A - B

    + = A + B2 2

    2

    2

    22

    1 1 1= -

    n n +1 n n +1

    1= n +1 - n

    n + n +1

    k +111+ =

    k + 2k k k + 2

    1 1 1= -

    n +1 n + n n +1 n n +1

    1 1 1 11+ + = 1+ -

    n n n +1n +1

    2) Bi tp p dng: Bi tp 1: Rt gn biu thc:

    A = (a + 3)(a - 3)(a2 + 6a + 9)( a

    2 - 6a + 9)

    Gii A = (a

    2 - 9)(a + 3)

    2(a - 3)

    2 = (a

    2 - 9)

    3 = a

    6 - 27a

    4 + 243a

    2 - 729

    Lu : Bi ton ny c a v dng hng ng thc. Bi tp 2: Rt gn biu thc sau:

    5 3 + 50 5 - 24 1 1A = - - +1

    75 - 5 2 5 - 2 5 + 2

    Gii

    5 3 + 5 2 5 - 2 6 1 1A = - - +1

    5 3 - 5 2 5 - 2 5 + 2

    5 3 + 2 5 - 2 6 5 + 2 - 5 + 2 = - -1

    35 3 - 2

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 25

    2

    2 2

    5 3 + 2 3 - 2 2 2 = - -1

    35 3 - 2

    5 3 - 2 3 - 22 2

    = - -135 3 - 2

    2 2 = -

    3

    Lu : Bi ton ny s dng phng php a tha s ra ngoi du cn v hng ng thc a2 - b

    2.

    Bi tp 3: Rt gn biu thc sau: 19 3 9 4

    9 10 10

    2 .27 +15.4 .9M =

    6 .2 +12

    ( thi HSG min Bc nm 1997) Gii

    18 919 9 18 8 19 9 18 9

    9 9 10 10 10 19 9 20 10 18 9

    2 .3 2 + 52 .3 + 5.3.2 .3 2 .3 + 5.2 .3 1M = = = =

    2 .3 .2 + 4 .3 2 .3 + 2 .3 2 .3 .2 1+ 2.3 2

    Lu : Bi ton ny s dng phng php a v dng chung ca ly tha t v mu. Bi tp 4: Rt gn biu thc sau:

    6 44 2 3 2

    8x - 27 y -1A = :

    4x + 6x + 9 y + y + y +1

    Gii

    32 3 3 2

    4 2 3 2

    2 4 2 2

    4 2

    2x - 3 y -1 y + y + y +1A = :

    4x + 6x + 9 y + y + y +1

    2x - 3 4x + 6x + 9 2x - 3 = : y -1 =

    4x + 6x + 9 y -1

    Lu : Bi ton ny c a v dng hng ng thc. Bi tp 5: Rt gn biu thc sau:

    3 31+ 1-

    2 2A = +3 3

    1+ 1+ 1- 1-2 2

    Gii Ta c:

    2

    3 +13 4 + 2 31+ = =

    2 4 4

    2

    3 -13 4 - 2 31- = =

    2 4 4

    Do , ta c:

    2 2

    3 +1 3 -1

    2 2 3 +1 3 -1A = + = + = 1

    2 3 2 33 +1 3 3 -1 3

    2 2

    Lu : Nhn bit bi ton ny l dng 2A = A xut hin mu.

    Bi tp 6: Rt gn biu thc sau:

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 26

    A = 4 + 15 10 - 6 4 - 15 Gii

    2

    A = 10 - 6 4 + 15 4 - 15 = 10 - 6 4 + 15

    V 10 - 6 = 2 5 - 3 > 0 nn ta c:

    2

    A = 2 5 - 3 4 + 15 = 2 8 - 2 15 4 + 15 = 4 = 2

    Lu : Bi ton ny c a v dng ng ca hng ng thc. Bi tp 7: Rt gn biu thc sau:

    19 18 2 20A = 1978 1979 +1979 +...+1979 +1980 -1979 +1 Gii

    19 18 2 20

    20 20

    20 20

    A = 1979 -1 1979 +1979 + ... +1979 +1980 -1979 +1

    = 1979 -1 -1979 +1

    = 1979 -1+1979 +1 = 0

    Lu : Bi ton ny c a v dng ng ca hng ng thc nng cao: an - bn. Bi tp 8: Rt gn biu thc sau:

    2 x - 9 x + 3 2 x +1A = - -

    x - 5 x + 6 x - 2 3 - x

    Gii iu kin xc nh: x 0, x 4; x 9. Ta c:

    Mu thc chung l: x - 5 x + 6 = x - 2 x - 3

    2 x - 9 - x - 9 + 2 x -1 x - 2 x - x - 2A = =

    x - 2 x - 3 x - 2 x - 3

    x +1 x - 2 x +1 = =

    x - 3x - 3 x - 2

    Lu : Nhn bit dng bi ton ny l phi quy ng tm mu thc chung. Sau tm nhn t chung ca t v mu. Bi tp 9: Rt gn biu thc sau:

    1 1 1 1A = + : -

    x +1 x -1 x -1 x +1

    Gii iu kin: x > 1.

    2 2

    2

    2

    x +1 + x -1 x +1 - x -1A = :

    x -1 x -1

    x +1 + x -1x +1 + x -1 = =

    x +1- x +1x +1 - x -1

    = x + x -1

    Lu : Bi ton ny s dng cch quy ng v rt gn nhn t chung (ging nhau) ca t v mu. Bi tp 10: Rt gn biu thc sau:

    2

    3 2

    2y + 5y + 2A =

    2y + 9y +12y + 4

    ( thi HSG ton quc nm 1978)

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 27

    Gii Ta c t thc: 2y

    2 + 5y + 2 = (2y

    2 + 4y) + (y + 2) = 2y(y + 2) + (y + 2)

    = (y + 2)(2y + 1)

    Ta c mu thc: 2y

    3 + 9y

    2 + 12y + 4 = (2y

    3 + 4y

    2) + (5y

    2 + 10y) + (2y + 4)

    = 2y2(y + 2) + 5y(y + 2) + 2(y + 2)

    = (y + 2)(2y2 + 5y + 2) = (y + 2)

    2(2y + 1)

    V 2y2 + 5y + 2 = (y + 2)(2y + 1)

    Do iu kin bi ton l: 1

    y -2; y -2

    Suy ra:

    2

    y + 2 2y +1 1A = =

    y + 2y + 2 2y +1

    Lu : Bi ton ny khng th a hng ng thc m cn phi phn tch t v mu thc xut hin nhn t chung. Bi tp 11: Rt gn biu thc sau:

    A = 2 + 3. 2 + 2 + 3 . 2 + 2 + 2 + 3 . 2 - 2 + 2 + 3

    Gii Ta c:

    2 + 2 + 2 + 3 . 2 - 2 + 2 + 3 = 4 - 2 + 2 + 3 = 2 - 2 + 3

    2 + 2 + 3 . 2 - 2 + 3 = 4 - 2 + 3 = 2 - 3

    A = 2 + 3. 2 - 3 = 1

    Lu : Bi ton ny c hiu l "cn chng cn" th ta phi gii quyt 2A = A t trong ra

    ngoi gim dn bc ca cn thc. Bi tp 12: Rt gn biu thc sau:

    1 x xA = + :

    x x +1 x + x

    Gii iu kin: x > 0.

    x +1+ x x x +1+ xA = : =

    xx x +1 x x +1

    Lu : Bi ton ny nhn bit c ngy l phi quy ng v tm nhn t chung ca t v mu. Bi tp 13: Rt gn biu thc sau:

    4 - 2 3A =

    6 - 2

    Gii

    2

    3 -14 - 2 3 3 -1 2A = = =

    26 - 2 2 3 -1 2 3 -1

    Lu : Bi ton ny c a v dng hng ng thc v 2A = A sao cho xut hin nhn t

    ging nhau ca t v mu. Bi tp 14: Rt gn biu thc sau:

    A = 3 2 + 6 6 - 3 3 Gii

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 28

    2

    3 4 - 2 3A = 6 3 +1 3 2 - 3 = 6 3 +1

    2

    3 3 -1 6 3 +1 3 3 -1 = 6 3 +1 =

    2 2

    = 3 3 +1 3 -1 = 6

    Lu : Nhn bit c dng ton 2A = A v sau a v dng hng ng thc.

    Bi tp 15: Rt gn biu thc sau:

    a + b - 2 ab 1A = :

    a - b a + b

    Gii iu kin: a > 0, b > 0, a b.

    2 2 2

    a - 2 a. b + b a - b1 1A = : = :

    a - b a + b a - b a + b

    = a - b a + b = a - b

    Bi tp 16: Rt gn biu thc sau:

    1x

    1x

    1xx

    1x

    1xx

    2x:1P vi 1x0

    Gii

    1x

    1x

    1xx

    1x

    1xx

    2x:1P

    )1x)(1x(

    1x

    1xx

    1x

    )1xx)(1x(

    2x:1P

    1x

    1

    1xx

    1x

    )1xx)(1x(

    2x:1P

    )1xx)(1x(

    1xx

    )1xx)(1x(

    )1x)(1x(

    )1xx)(1x(

    2x:1P

    )1xx)(1x(

    )1xx()1x(2x:1P

    )1xx)(1x(

    xx:1P

    )1xx)(1x(

    )1x.(x:1P

    1xx

    x:1P

    Suy ra: x

    1xxP

    Lu : Ta nhn bit ngay l s dng hng ng thc a2 - b2 v (a - b)2.

    3) Bi tp t luyn Bi tp1: Cho biu thc:

    a + 2 5P = - +

    a + 3 a + a - 6

    1

    2 - a

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 29

    a) Rt gn P b) Tm gi tr ca a P < 1 Bi tp 2: Cho biu thc:

    P = x x + 3 x + 2 x + 2

    1- : + +x +1 x - 2 3 - x x - 5 x + 6

    a) Rt gn P b)Tm gi tr ca x P < 0. Bi tp 3: Cho biu thc:

    P = x -1 1 8 x 3 x - 2

    - + : 1-9x -13 x -1 3 x +1 3 x +1

    a) Rt gn P

    b) Tm cc gi tr ca x P = 5

    6

    Bi tp 4: Cho biu thc:

    P = a 1 2 a

    1+ : -a +1 a -1 a a + a - a -1

    a) Rt gn P b) Tm gi tr ca a P < 1

    c) Tm gi tr ca P nu a = 19 -8 3

    Bi tp 5: Cho biu thc:

    P=2 3 3a (1- a) 1- a 1+ a

    : + a . - a1+ a 1- a 1+ a

    a) Rt gn P

    b) Xt du ca biu thc M = a.1

    P -2

    Bi tp 6: Cho biu thc:

    P = x +1 2x + x x +1 2x + x

    + -1 : 1+ -2x +1 2x -1 2x +1 2x -1

    a) Rt gn P

    b) Tnh gi tr ca P khi x 1= 3 + 2 22

    Bi tp 7: Cho biu thc:

    P = 2 x 1 x

    - : 1+x +1x x + x - x -1 x -1

    a) Rt gn P b) Tm x P0 Bi tp 8: Cho biu thc:

    P=3

    3

    2a +1 a 1+ a- . - a

    a + a +1 1+ aa

    a) Rt gn P

    b) Xt du ca biu thc P 1- a

    Bi tp 9: Cho biu thc:

    P = 1- a a 1+ a a

    + a . - a1- a 1+ a

    a) Rt gn P

    b) Tm a P < 7 - 4 3

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 30

    Bi tp 10: Cho biu thc:

    P = 2 x x 3x + 3 2 x - 2

    + - : -1x - 9x + 3 x - 3 x - 3

    a) Rt gn P

    b) Tm x P < 1

    2

    c) Tm gi tr nh nht ca P Bi tp 11: Cho biu thc:

    P = x - 3 x 9 - x x - 3 x - 2

    -1 : - -x - 9 x + x - 6 2 - x x + 3

    a) Rt gn P b) Tm gi tr ca x P < 1 Bi tp 12: Cho biu thc:

    P = 15 x -11 3 x - 2 2 x + 3

    + -x + 2 x - 3 1- x x + 3

    a) Rt gn P

    b) Tm cc gi tr ca x P = 1

    2

    c) Chng minh P 2

    3

    Bi tp 13: Cho biu thc:

    P=2

    2

    2 x x m+ -

    4x - 4mx + m x - m, (vi m > 0)

    a) Rt gn P b) Tnh x theo m P = 0. c) Xc nh cc gi tr ca m gi tr x tm c cu b tho mn iu kin x > 1. Bi tp 14: Cho biu thc:

    P =2a + a 2a + a

    - +1a - a +1 a

    a) Rt gn P b) Bit a >1 Hy so snh P vi |P|. c) Tm a P = 2 d) Tm gi tr nh nht ca P. Bi tp 15: Cho biu thc:

    P = a +1 ab + a a +1 ab + a

    + -1 : - +1ab +1 ab -1 ab +1 ab -1

    a) Rt gn P

    b) Tnh gi tr ca P nu a = 2 - 3 v b = 3 -1

    1+ 3

    c) Tm gi tr nh nht ca P nu a + b = 4

    Bi tp 16: Cho biu thc:

    P = a a -1 a a +1 1 a +1 a -1

    - + a - +a - a a + a a a -1 a +1

    a) Rt gn P b) Vi gi tr no ca a th P = 7 c) Vi gi tr no ca a th P > 6 Bi tp 17: Cho biu thc:

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 31

    P =

    2

    a - b + 4 ab a b - b a.

    a + b ab

    a) Tm iu kin P c ngha. b) Rt gn P

    c) Tnh gi tr ca P khi a = 2 3 v b = 3

    Bi tp 18: Cho biu thc:

    P = 2a + a -1 2a a - a + a a - a

    1+ -1- a 1- a a 2 a -1

    a) Rt gn P

    b) Cho P =6

    1+ 6 tm gi tr ca a

    c) Chng minh rng P > 2

    3

    Bi tp 19: Cho biu thc:

    P = a -1 . a - b3 a 3a 1

    - + :a + ab + b a a - b b a - b 2a + 2 ab + 2b

    a) Rt gn P b) Tm nhng gi tr nguyn ca a P c gi tr nguyn

    Bi tp 20:

    1a

    1

    1a

    1:

    1a

    aa

    )1a)(2a(

    2a3aP ( vi 1a0 )

    a) Rt gn P.

    b) Tnh gi tr ca P khi 324a .

    c) Tm a sao cho 1P

    1 .

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 32

    CHUYN 7 CC PHNG PHP BIN I BIU THC

    1. Bin i biu thc nguyn: a. Kin thc c bn: Phng php: Ta bin i t mt v ca ng thc (p dng hng ng thc) chuyn thnh biu thc bng v cn li. Xt tnh cht ca mt s biu thc c bit a ra cch phn tch ng theo yu cu bi ton. p dng bin i theo mt v tr thnh v cn li hoc hai v cng v mt kt qu c th. b) Bi tp p dng: Bi tp 1: Chng minh cc ng thc sau: a) a

    3 + b

    3 + c

    3 - 3abc = (a + b+ c)(a

    2 + b

    2 + c

    2 - ab - bc - ca)

    b) (a + b + c)3 - a

    3 - b

    3 - c

    3 = 3(a + b)(b + c)(c + a)

    Gii a) a

    3 + b

    3 + c

    3 - 3abc = (a + b)

    3 + c

    3 - 3abc - 3a

    2b - 3ab

    2

    = (a + b+ c)[(a + b)2 - (a + b)c + c

    2] - 3ab(a + b + c)

    = (a + b+ c)[(a + b)2 - (a + b)c + c

    2 - 3ab]

    = (a + b+ c)(a2 + b

    2 + c

    2 - ab - bc - ca). (pcm)

    b) (a + b + c)3 - a

    3 - b

    3 - c

    3 = [(a + b + c)

    3 - a

    3] - (b

    3 + c

    3)

    = (b + c)([(a + b + c)2 + (a + b + c)a + a

    2] - (b + c)(b

    2 - bc + c

    2)

    = (b + c)(3a2 + 3ab + 3bc + 3ca)

    = 3(b + c)[(a(a + b) + c(a + b)]

    = 3(a + b)(b + c)(c + a). (pcm) Bi tp 2: Cho x + y + z = 0. Chng minh rng: 10(x7 + y7 + z7) = 7(x2 + y2 + z2)(x5 + y5 + z5)

    Gii T x + y + z = 0. Suy ra: z = x(x + y). Ta c:

    x5 + y

    5 + z

    5 = x

    5 + y

    5 - (x + y)

    5

    = -5(x4y + 2x

    3y

    2 + xy

    4)

    = -5xy(x3 + 2x

    2y + 2xy

    2 + y

    3)

    = -5xy[(x + y)(x2 + y

    2 - xy) + 2xy(x + y)]

    = -5xy(x + y)(x2 + y

    2 + xy) (1)

    v

    x2 + y

    2 + z

    2 = x

    2 + y

    2 + (x + y)

    2

    = 2(x2 + y

    2 + xy) (2)

    m

    x7 + y

    7 + z

    7 = x

    7 + y

    7 - (x + y)

    7

    = -7(x6y + 3x

    5y

    2 + 5x

    4y

    3 + 5x

    3y

    4 + 3x

    2y

    5 + xy

    6)

    = -7xy(x + y)(x2 + y

    2 + xy)

    (3)

    T (1), (2) v (3) ta c iu phi chng minh. c) Bi tp t luyn: Bi tp 1: Cho a + b + c = 0. Chng minh rng: a) a

    3 + b

    3 + c

    3 = 3abc.

    b) 2(a4 + b

    4 + c

    4) = (a

    2 + b

    2 + c

    2)

    2.

    Bi tp 2: Chng minh cc hng ng thc sau: a) (a

    2 + b

    2)(c

    2 + d

    2) = (ac + bd)

    2 + (ad - bc)

    2

    b) a3 + b

    3 + c

    3 - 3abc = (a + b + c)(a

    2 + b

    2 + c

    2 - ab - bc - ac)

    Bi tp 3: Chng minh rng nu cc s a, b, c tha mn: a

    4 + b

    4 + (a - b)

    4 = c

    4 + d

    4 + (c - d)

    4 th a

    2 + b

    2 + (a - b)

    2 = c

    2 + d

    2 + (c - d)

    2

    Bi tp 4: Cho a3 - 3ab2 = 19, b3 - 3a2b = 98. Tnh P = a2 + b2. Bi tp 5: Cho a, b l hai s tha mn iu kin: a2 - 3ab + 2b2 + a - b = a2 - 2ab + b2 - 5a + 7b = 0.

    Chng minh rng: ab - 12a + 15b = 0.

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 33

    Bi tp 6: Khai trin biu thc: a4 + (a + b)4 thnh dng 2K + 1 v phn tch K thnh tch cc tha s. Bi tp 7:

    a) Chng minh ng thc: x + y + |x - y| = max{x, y}, vi x, y R.

    b) Chng minh ng thc: a + b a - b 2 a + b a - b 2 1 1 1

    + - + + + = 4max , , ab ab c ab ab c a b c

    vi a, b, c 0. Bi tp 8: Tm tt c cc s nguyn dng n sao cho: a thc x3n+1 + x2n + 1 chia ht cho a thc x2 + x + 1. Bi tp 9: Cho x + y + z = 0. Chng minh rng: 2(x5 + y5 + z5) = 5xyz(x2 + y2 + z2).

    ( thi HSG tnh nm hc 2005 - 2006) Bi tp 10: Cho a2 - b2 = 4c2. Chng minh rng: (5a - 3b + 8c)(5a - 3b - 8c) = (3a - 5b)2.

    2. Bin i hu t a. Kin thc c bn: Phng php: S dng cc bin i thng thng a n kt lun theo yu cu bi ton. Vn dng gi thit chn hng gii nhanh v chnh xc. i vi cc bi ton c s m bc n ca cc hng t, c th s dng phng php quy np. Lu : y l kin thc cn thit chng minh cc bt ng thc hay tm GTLN, GTNN. b) Bi tp p dng: Bi tp 1: Cho a + b + c = 0; a, b, c 0. Chng minh ng thc:

    2 2 2

    1 1 1 1 1 1+ + = + +

    a b c a b c

    Gii Ta c:

    2

    2 2 2

    1 1 1 1 1 1 1 1 1+ + = + + + 2 + +

    a b c a b c ab bc ca

    2 2 2

    2 2 2

    2 a + b + c1 1 1= + + +

    a b c abc

    1 1 1= + + .

    a b c

    Suy ra iu phi chng minh. Bi tp 2: Chng minh rng nu a, b, c khc nhau th:

    b -c c -a a - b 2 2 2

    + + = + +a - b a -c b -c b -a c - a c - b a - b b -c c -a

    Gii Bin i v tri:

    a - c - a - b b - a - b - c c - b - c - ab - c c - a a - b+ + = + +

    a - b a - c b - c b - a c - a c - b a - b a - c b - c b - a c - a c - b

    1 1 1 1 1 1 = - + - + -

    a - b a - c b - c b - a c - a c - b

    2 2 2

    = + +a - b b - c c - a

    c) Bi tp t luyn:

    Bi tp 1: Cho xyz = 1. Chng minh rng: 1 1 1

    + + =11+ x + xy 1+ y + yz 1+ z + zx

    Bi tp 2: Cho a, b, c, d l cc s thc tha mn iu kin:

    a c a + c= = , a.c 0.

    b d 3b -d Chng minh rng: b2 = d2.

    Bi tp 3: Cho a, b, c l cc s thc tha mn iu kin 1 1 1

    a + = b + = c +b c a

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 34

    a) Cho a = 1. Tnh b, c.

    b) Chng minh rng nu a, b, c i mt khc nhau th a2b2c2 = 1. c) Chng minh rng nu a, b, c dng th a = b = c.

    Bi tp 4:

    a) Cho a, b, c tha abc 0 v ab + bc + ca = 0. Tnh a + b b + c c + a

    P =abc

    .

    b) Cho a, b, c tha (a + b)(b + c)(c + a) 0 v 2 2 2 2 2 2a b c a b c

    + + = + +a + b b + c c + a b + c c + a a + b

    .

    Chng minh rng: a = b = c.

    Bi tp 5: Cho x > 0 tha iu kin: 22

    1x + = 7

    x. Tnh gi tr ca biu thc 5

    5

    1P = x +

    x.

    Bi tp 6: Cho a, b, x, y l cc s thc tha mn x2 + y2 = 1 v 4 4x y 1

    + =a b a + b

    .

    Chng minh rng:

    2006 2006

    10031003 1003

    x y 1+ =

    a b a + b.

    Bi tp 7: Cho a, b, c l cc s thc tha mn b c v 2 2ac - b bd - c

    = = k.a - 2b + c b - 2c + d

    Chng minh: ad - bc

    k =a - b - c + d

    .

    Bi tp 8: Cho a, b, c l cc s thc i mt khc nhau v khc 0, tha mn iu kin a + b + c = 0.

    Chng minh rng: a b c b -c c -a a - b

    + + + + = 9.b -c c - a a - b a b c

    Bi tp 9: n gin biu thc:

    3 4 53 3 2 2

    1 1 1 1 1 1+ +

    a + b a + b a + ba + b a + b a + b

    Bi tp 10: Chng minh rng nu: (a2 + b2)(x2 + y2) = (ax + by)2 v x, y khc 0 th a b

    =x y

    .

    Bi tp 11: Chng minh rng nu: (a2 + b2 + c2)(x2 + y2 + z2) = (ax + by + cz)2 v x, y, z khc 0

    th a b c

    = =x y z

    .

    Bi tp 12: Cho a, b, khc 0 tha mn a + b = 1. Chng minh rng:

    3 3 2 2

    2 ab - 2a b+ =

    b -1 a -1 a b +3

    3. Bin i v t

    a. Kin thc c bn: Phng php: p dng hng ng thc bin i. Mt s bng lin quan n cn bc n, c th s dng phng php quy np a n kt lun theo yu cu bi ton. Ging cc bi ton rt gn.

    b) Bi tp p dng:

    Bi tp 1: Chng minh ng thc:

    4 449 20 60 49 20 60

    32

    Gii

    2 24 44 4 5 + 2 6 + 5- 2 649 + 20 60 + 49 - 20 60

    VT 1 = =2 2

    4 44 43 + 2 + 3 - 2

    =2

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 35

    3 + 2 + 3 - 2

    = = 2 32

    Bi tp 2: Cho a 0. Chng minh rng: 2 2 2

    2 2

    a - a a + a- + a +1 = a -1

    a + a +1 a - a +1

    Gii

    Hng dn: t n ph: a = x 0

    c) Bi tp t luyn:

    Bi tp 1: Cho a, b > 0 v c 0. Chng minh rng: 1 1 1

    0 a b a c b ca b c

    Bi tp 2: Chng minh rng cc s sau l s nguyn:

    a) 2 3+ 5- 3+ 48

    A =6 + 2

    b) 3 348 48

    B 1 19 9

    Bi tp 3: Cho x l s nguyn. Chng minh rng nu x khng phi l s chnh phng th x l s v t.

    Bi tp 4: Chng minh rng s = 2 + 2 + 3 - 6 -3 2 + 3 l mt nghim ca phng

    trnh x4 - 16x

    2 + 32 = 0.

    Bi tp 5: Chng minh rng nu

    3 3 3ax by cz

    1 1 11

    x y z

    th 2 2 2 3 3 33 ax by cz a b c .

    Bi tp 6: Chng minh rng nu 3 3 3 3a b c a b c th vi s nguyn dng l n ta c n n n na b c a b c .

    Bi tp 7: Cho 2 2xy 1 x 1 y a Tnh 2 2S x 1 y y 1 x .

    Bi tp 8: Cho a > 0 v 24 2 2 0.a a Chng minh rng: 4 2

    a 12

    a a 1 a

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 36

    CHUYN 7 CC PHNG PHP BIN I BIU THC

    1. Bin i biu thc nguyn: a. Kin thc c bn: Phng php: Ta bin i t mt v ca ng thc (p dng hng ng thc) chuyn thnh biu thc bng v cn li. Xt tnh cht ca mt s biu thc c bit a ra cch phn tch ng theo yu cu bi ton. p dng bin i theo mt v tr thnh v cn li hoc hai v cng v mt kt qu c th. b) Bi tp p dng: Bi tp 1: Chng minh cc ng thc sau: a) a

    3 + b

    3 + c

    3 - 3abc = (a + b+ c)(a

    2 + b

    2 + c

    2 - ab - bc - ca)

    b) (a + b + c)3 - a

    3 - b

    3 - c

    3 = 3(a + b)(b + c)(c + a)

    Gii a) a

    3 + b

    3 + c

    3 - 3abc = (a + b)

    3 + c

    3 - 3abc - 3a

    2b - 3ab

    2

    = (a + b+ c)[(a + b)2 - (a + b)c + c

    2] - 3ab(a + b + c)

    = (a + b+ c)[(a + b)2 - (a + b)c + c

    2 - 3ab]

    = (a + b+ c)(a2 + b

    2 + c

    2 - ab - bc - ca). (pcm)

    b) (a + b + c)3 - a

    3 - b

    3 - c

    3 = [(a + b + c)

    3 - a

    3] - (b

    3 + c

    3)

    = (b + c)([(a + b + c)2 + (a + b + c)a + a

    2] - (b + c)(b

    2 - bc + c

    2)

    = (b + c)(3a2 + 3ab + 3bc + 3ca)

    = 3(b + c)[(a(a + b) + c(a + b)]

    = 3(a + b)(b + c)(c + a). (pcm) Bi tp 2: Cho x + y + z = 0. Chng minh rng: 10(x7 + y7 + z7) = 7(x2 + y2 + z2)(x5 + y5 + z5)

    Gii T x + y + z = 0. Suy ra: z = x(x + y). Ta c:

    x5 + y

    5 + z

    5 = x

    5 + y

    5 - (x + y)

    5

    = -5(x4y + 2x

    3y

    2 + xy

    4)

    = -5xy(x3 + 2x

    2y + 2xy

    2 + y

    3)

    = -5xy[(x + y)(x2 + y

    2 - xy) + 2xy(x + y)]

    = -5xy(x + y)(x2 + y

    2 + xy) (1)

    v

    x2 + y

    2 + z

    2 = x

    2 + y

    2 + (x + y)

    2

    = 2(x2 + y

    2 + xy) (2)

    m

    x7 + y

    7 + z

    7 = x

    7 + y

    7 - (x + y)

    7

    = -7(x6y + 3x

    5y

    2 + 5x

    4y

    3 + 5x

    3y

    4 + 3x

    2y

    5 + xy

    6)

    = -7xy(x + y)(x2 + y

    2 + xy)

    (3)

    T (1), (2) v (3) ta c iu phi chng minh. c) Bi tp t luyn: Bi tp 1: Cho a + b + c = 0. Chng minh rng: a) a

    3 + b

    3 + c

    3 = 3abc.

    b) 2(a4 + b

    4 + c

    4) = (a

    2 + b

    2 + c

    2)

    2.

    Bi tp 2: Chng minh cc hng ng thc sau: a) (a

    2 + b

    2)(c

    2 + d

    2) = (ac + bd)

    2 + (ad - bc)

    2

    b) a3 + b

    3 + c

    3 - 3abc = (a + b + c)(a

    2 + b

    2 + c

    2 - ab - bc - ac)

    Bi tp 3: Chng minh rng nu cc s a, b, c tha mn: a

    4 + b

    4 + (a - b)

    4 = c

    4 + d

    4 + (c - d)

    4 th a

    2 + b

    2 + (a - b)

    2 = c

    2 + d

    2 + (c - d)

    2

    Bi tp 4: Cho a3 - 3ab2 = 19, b3 - 3a2b = 98. Tnh P = a2 + b2. Bi tp 5: Cho a, b l hai s tha mn iu kin: a2 - 3ab + 2b2 + a - b = a2 - 2ab + b2 - 5a + 7b = 0.

    Chng minh rng: ab - 12a + 15b = 0.

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 37

    Bi tp 6: Khai trin biu thc: a4 + (a + b)4 thnh dng 2K + 1 v phn tch K thnh tch cc tha s. Bi tp 7:

    a) Chng minh ng thc: x + y + |x - y| = max{x, y}, vi x, y R.

    b) Chng minh ng thc: a + b a - b 2 a + b a - b 2 1 1 1

    + - + + + = 4max , , ab ab c ab ab c a b c

    vi a, b, c 0. Bi tp 8: Tm tt c cc s nguyn dng n sao cho: a thc x3n+1 + x2n + 1 chia ht cho a thc x2 + x + 1. Bi tp 9: Cho x + y + z = 0. Chng minh rng: 2(x5 + y5 + z5) = 5xyz(x2 + y2 + z2).

    ( thi HSG tnh nm hc 2005 - 2006) Bi tp 10: Cho a2 - b2 = 4c2. Chng minh rng: (5a - 3b + 8c)(5a - 3b - 8c) = (3a - 5b)2.

    2. Bin i hu t a. Kin thc c bn: Phng php: S dng cc bin i thng thng a n kt lun theo yu cu bi ton. Vn dng gi thit chn hng gii nhanh v chnh xc. i vi cc bi ton c s m bc n ca cc hng t, c th s dng phng php quy np. Lu : y l kin thc cn thit chng minh cc bt ng thc hay tm GTLN, GTNN. b) Bi tp p dng: Bi tp 1: Cho a + b + c = 0; a, b, c 0. Chng minh ng thc:

    2 2 2

    1 1 1 1 1 1+ + = + +

    a b c a b c

    Gii Ta c:

    2

    2 2 2

    1 1 1 1 1 1 1 1 1+ + = + + + 2 + +

    a b c a b c ab bc ca

    2 2 2

    2 2 2

    2 a + b + c1 1 1= + + +

    a b c abc

    1 1 1= + + .

    a b c

    Suy ra iu phi chng minh. Bi tp 2: Chng minh rng nu a, b, c khc nhau th:

    b -c c -a a - b 2 2 2

    + + = + +a - b a -c b -c b -a c - a c - b a - b b -c c -a

    Gii Bin i v tri:

    a - c - a - b b - a - b - c c - b - c - ab - c c - a a - b+ + = + +

    a - b a - c b - c b - a c - a c - b a - b a - c b - c b - a c - a c - b

    1 1 1 1 1 1 = - + - + -

    a - b a - c b - c b - a c - a c - b

    2 2 2

    = + +a - b b - c c - a

    c) Bi tp t luyn:

    Bi tp 1: Cho xyz = 1. Chng minh rng: 1 1 1

    + + =11+ x + xy 1+ y + yz 1+ z + zx

    Bi tp 2: Cho a, b, c, d l cc s thc tha mn iu kin:

    a c a + c= = , a.c 0.

    b d 3b -d Chng minh rng: b2 = d2.

    Bi tp 3: Cho a, b, c l cc s thc tha mn iu kin 1 1 1

    a + = b + = c +b c a

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 38

    a) Cho a = 1. Tnh b, c.

    b) Chng minh rng nu a, b, c i mt khc nhau th a2b2c2 = 1. c) Chng minh rng nu a, b, c dng th a = b = c.

    Bi tp 4:

    a) Cho a, b, c tha abc 0 v ab + bc + ca = 0. Tnh a + b b + c c + a

    P =abc

    .

    b) Cho a, b, c tha (a + b)(b + c)(c + a) 0 v 2 2 2 2 2 2a b c a b c

    + + = + +a + b b + c c + a b + c c + a a + b

    .

    Chng minh rng: a = b = c.

    Bi tp 5: Cho x > 0 tha iu kin: 22

    1x + = 7

    x. Tnh gi tr ca biu thc 5

    5

    1P = x +

    x.

    Bi tp 6: Cho a, b, x, y l cc s thc tha mn x2 + y2 = 1 v 4 4x y 1

    + =a b a + b

    .

    Chng minh rng:

    2006 2006

    10031003 1003

    x y 1+ =

    a b a + b.

    Bi tp 7: Cho a, b, c l cc s thc tha mn b c v 2 2ac - b bd - c

    = = k.a - 2b + c b - 2c + d

    Chng minh: ad - bc

    k =a - b - c + d

    .

    Bi tp 8: Cho a, b, c l cc s thc i mt khc nhau v khc 0, tha mn iu kin a + b + c = 0.

    Chng minh rng: a b c b -c c -a a - b

    + + + + = 9.b -c c - a a - b a b c

    Bi tp 9: n gin biu thc:

    3 4 53 3 2 2

    1 1 1 1 1 1+ +

    a + b a + b a + ba + b a + b a + b

    Bi tp 10: Chng minh rng nu: (a2 + b2)(x2 + y2) = (ax + by)2 v x, y khc 0 th a b

    =x y

    .

    Bi tp 11: Chng minh rng nu: (a2 + b2 + c2)(x2 + y2 + z2) = (ax + by + cz)2 v x, y, z khc 0

    th a b c

    = =x y z

    .

    Bi tp 12: Cho a, b, khc 0 tha mn a + b = 1. Chng minh rng:

    3 3 2 2

    2 ab - 2a b+ =

    b -1 a -1 a b +3

    3. Bin i v t

    a. Kin thc c bn: Phng php: p dng hng ng thc bin i. Mt s bng lin quan n cn bc n, c th s dng phng php quy np a n kt lun theo yu cu bi ton. Ging cc bi ton rt gn.

    b) Bi tp p dng:

    Bi tp 1: Chng minh ng thc:

    4 449 20 60 49 20 60

    32

    Gii

    2 24 44 4 5 + 2 6 + 5- 2 649 + 20 60 + 49 - 20 60

    VT 1 = =2 2

    4 44 43 + 2 + 3 - 2

    =2

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 39

    3 + 2 + 3 - 2

    = = 2 32

    Bi tp 2: Cho a 0. Chng minh rng: 2 2 2

    2 2

    a - a a + a- + a +1 = a -1

    a + a +1 a - a +1

    Gii

    Hng dn: t n ph: a = x 0

    c) Bi tp t luyn:

    Bi tp 1: Cho a, b > 0 v c 0. Chng minh rng: 1 1 1

    0 a b a c b ca b c

    Bi tp 2: Chng minh rng cc s sau l s nguyn:

    a) 2 3+ 5- 3+ 48

    A =6 + 2

    b) 3 348 48

    B 1 19 9

    Bi tp 3: Cho x l s nguyn. Chng minh rng nu x khng phi l s chnh phng th x l s v t.

    Bi tp 4: Chng minh rng s = 2 + 2 + 3 - 6 -3 2 + 3 l mt nghim ca phng

    trnh x4 - 16x

    2 + 32 = 0.

    Bi tp 5: Chng minh rng nu

    3 3 3ax by cz

    1 1 11

    x y z

    th 2 2 2 3 3 33 ax by cz a b c .

    Bi tp 6: Chng minh rng nu 3 3 3 3a b c a b c th vi s nguyn dng l n ta c n n n na b c a b c .

    Bi tp 7: Cho 2 2xy 1 x 1 y a Tnh 2 2S x 1 y y 1 x .

    Bi tp 8: Cho a > 0 v 24 2 2 0.a a Chng minh rng: 4 2

    a 12

    a a 1 a

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 40

    CHUYN 9 TNH GI TR CA BIU THC

    1. Kin thc c bn: Phng php: Thng thng gii dng ton ny ta phi rt gn trc. Sau thay cc gi tr ca bin vo v tnh ton.

    p dng mt s tnh cht ca cc biu thc, phn thc, hng ng thc phn tch bi ton. 2. Bi tp p dng:

    Bi tp 1: Tnh gi tr ca biu thc: M = 7260136

    Gii Ta c:

    M = 2

    2136 7260 11 2.11. 15 15 11 15

    Vy: M = 11 + 15

    Bi tp 2: Tnh gi tr ca biu thc: M = 15281528

    Gii Ta c:

    323535

    55.3.2355.3.2315281528M2222

    Vy: M = - 2 3

    Bi tp 3: Tnh gi tr ca biu thc: N = 5122935

    Gii Ta c:

    115555215

    526535355122935N

    2

    2

    Vy: N = 1

    Bi tp 4: Tnh gi tr ca biu thc: Q = xx21x2xx21x2 22 ti x = 4:

    Gii Ta c:

    x21xx1xx x)1x(x21xx)1x(x21x

    xx21x2xx21x2Q 22

    Thay x = 4, ta c: Q = 4.

    Bi tp 5: Tnh gi tr ca biu thc: M = 48 - 752 + 108 - 1477

    1

    Gii Ta c:

    M = 48 - 752 + 108 - 1477

    1 = 3.16 - 3.252 + 36.3 - 3.49

    7

    1

    = 34 - 310 + 36 - 3 = - 3

    Bi tp 6: Tnh gi tr ca biu thc: S =

    x1x

    )x3(x1x3xx3 2

    ti x = 10.

    Gii Ta c:

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 41

    0xxx

    1x

    1xxx

    1x

    xx x

    1x

    xx

    x1x

    xx.x3x.x3xx

    1x

    )x3(x1x3xxS

    33

    3 3223

    3 2

    Vy: S = 0

    Bi tp 7: Tnh gi tr ca biu thc: M = 1x21x 84 (vi x > 1), ti x = 256.

    Gii Ta c:

    M = 882884 x11x11x1x21x Vy: M = 2.

    c) Bi tp t luyn: Bi tp 1: Cho cc s thc dng a v b tho mn: a100 + b100 = a101 + b101 = a102 + b102 Hy tnh gi tr ca biu thc: P = a2004 + b2004.

    Bi tp 2: Cho 1 1 1

    + + = 0.a b c

    Tnh gi tr ca biu thc: 2 2 2

    ab bc caS = + +

    c a b.

    Bi tp 3: Cho a3 + b3 + c3 = 3abc.

    Tnh gi tr ca biu thc: a b c

    S = 1 + 1 + 1 +b c a

    Bi tp 4: Cho a + b + c = 0 v a2 + b2 + c2 = 14. Tnh gi tr ca biu thc: A = a4 + b4 + c4. Bi tp 5: Cho x + y + z = 0 v xy + yz + zx = 0. Tnh gi tr ca biu thc: B = (x - 1)

    2007 + y

    2008 + (z + 1)

    2009.

    Bi tp 6: Cho a2 + b2 + c2 = a3 + b3 + c3 = 1. Tnh gi tr ca biu thc: C = a2 + b9 + c1945. Bi tp 7: Tnh gi tr ca biu thc: a) A = x

    4 - 17x

    3 + 17x

    2 - 1x + 20 ti x = 16.

    b) B = x5 - 15x

    4 + 16x

    3 - 29x

    2 + 13x ti x = 14.

    c) C = x14

    - 10x13

    + 10x12

    - 10x11

    + ... + 10x2 - 10x + 10 ti x = 9.

    d) D = x15

    - 8x14

    + 8x13

    - 8x12

    + ... - 8x2 + 8x - 5 ti x = 7.

    Bi tp 8: Tnh gi tr ca biu thc: a) A = x

    3(x

    2 - y

    2) + y

    2(x

    3 - y

    3) vi x = 2; |y| = 1. b) B = M.N vi |x| = 2. Bit rng: M = -2x2 + 3x + 5; N = x2 - x + 3 Bi tp 9: Cho a3 - 3ab2 = 19 v b3 - 3a2b = 98. Hy tnh: E = a2 + b2.

    Bi tp 10: Tnh gi tr ca biu thc: 81 1 36 1+ 14641 1- 14641

    A = + + + +121 121 81 122 120

    p s: A = 52

    33

    Bi tp 11: Tnh gi tr ca biu thc: N = 1296

    243 + 363 + - 30723

    Bi tp 12: Tnh gi tr ca biu thc: Q = 3 1x3x3xx21x , ti x = 5

    p s: Q = 5 +1

    Bi tp 13: Tnh gi tr ca biu thc sau: T = 50329872 p s: T = 0.

    Bi tp 14: Cho biu thc sau: P = 35 + 2 17 5 -38

    5 + 14 - 6 5 p s: P =

    3

    1

    Bi tp 15: Tnh gi tr ca biu thc: G = 336 6216216425

    p s: G = 0.

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 42

    Bi tp 16: Tnh gi tr ca biu thc: E = 33

    3

    3

    12.12

    p s: E = 1.

    Bi tp 17: Tnh gi tr ca biu thc: M = 526526 . p s: M = 2

    Bi tp 18: Tnh gi tr ca biu thc: L = n2n

    n2n

    1x2x

    x4x4

    ti x = 2. p s: L = 2.

    Bi tp 19: Tnh gi tr ca biu thc: Q = nn 2

    n

    x

    2

    x

    11.x ti x = 2n. p s: Q = 3.

    Bi tp 20: Tnh gi tr ca biu thc sau: A = 3 3 3 364 + 27 + 2 + 64 - 27 -1

    p s: A = 3.

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 43

    CHUYN 10 TM GI TR NGUYN CA BIU THC

    1. Kin thc c bn: Phng php:

    tm gi tr x nguyn sao cho biu thc

    A x

    B x

    (trong A(x), B(x) l nhng a thc) nhn gi

    tr nguyn, ta lm nh sau:

    Bin i

    A x Q x

    P x

    B x B x

    , Deg Q(x) < Deg B(x). Dn n tm s nguyn a sao cho Q(a)

    chia ht cho B(a).

    2. Bi tp p dng:

    Bi tp 1: Tm s nguyn n sao cho biu thc

    2n 5

    n 2

    l s nguyn.

    Gii

    Ta c:

    2n 5 1

    2

    n 2 n 2

    biu thc

    2n 5

    n 2

    l s nguyn th

    1

    n 2

    phi l s nguyn. V 2 l s nguyn.

    Do : n + 2 phi l c ca 1. Suy ra:

    n + 2 = 1 n = -1.

    n + 2 = -1 n = -3.

    Bi tp 2: Tm s nguyn n sao cho biu thc

    6

    n 6n 10

    n 3

    l s nguyn.

    Gii

    Ta c:

    2

    2 n 3 2n 6n 11 2n 3

    n 3 n 3 n 3

    Biu thc trn c gi tr nguyn khi

    2

    n 3

    l s nguyn.

    Do : n + 3 phi l c ca 2. Hay n + 3 = 2; n + 3 = -2; n + 3 = 1; n + 3 = -1

    Vy n = -1; -5; -2; - 4.

    Bi tp 3: Tm s nguyn x sao cho biu thc

    5

    3

    x 1

    x 1

    nhn gi tr nguyn.

    Gii

    Ta c:

    2 3 25 2

    2 2

    3 3 3 2

    x x 1 x 1x 1 x 1 x 1

    x x

    x 1 x 1 x 1 x x 1

    Biu thc

    5

    3

    x 1

    x 1

    nhn gi tr nguyn khi

    2x 1

    x x 1

    nhn gi tr nguyn vi x nguyn.

    Suy ra:

    2 2

    x x 1 11

    x x 1 x x 1

    cng nhn gi tr nguyn.

    (V mt s nguyn th nhn thm mt s nguyn x l mt s nguyn). Do :

    Xt: 2x x 1 = 1 x(x - 1) = 0 hay x = 0 hoc x = 1.

    Xt: 2

    x x 1 = - 1 x2 - x + 2 = 0 (Phng trnh ny v nghim).

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 44

    Vy gi tr x nguyn cn tm l x = 0; 1 tha mn yu cu bi ton. Bi tp 4: Tm k nguyn dng ln nht ta c s:

    2

    k 1

    n

    k 23

    l mt s nguyn dng. Gii Ta c th vit:

    2

    2k 1 k 23 k 21 484k 2k 1 484n =k - 21+ , k Z

    k 23 k 23 k 23 k 23

    n l mt s nguyn khi v ch khi k + 23 l c ca 484, k + 23 > 23 Ta c: 484 = 22

    2 = 4.121 = 44.11.

    k 23 121 k 98

    k 23 44 k 21

    Vi k = 98, ta c: n = 81 Vi k = 21, ta c n = 11. Vy c hai gi tr k nguyn dng tha mn yu cu ca bi ton l k = 98 v k = 21. Gi tr ln nht ca k l 98.

    Bi tp 5: Tm s nguyn z sao cho 1 1 1

    2z 3z 4z

    l mt s nguyn.

    Gii

    Ta c:

    1 1 1 6 4 3 13

    2z 3z 4z 12z 12z

    biu thc trn l mt s nguyn th 13

    12z

    phi l mt s nguyn.

    Hay 12z| 13. M 13 = 12.z v z Z. Nn khng tn ti v (12; 13) = 1.

    Vy khng tn ti z sao cho 1 1 1

    2z 3z 4z

    l mt s nguyn.

    3. Bi tp t luyn:

    Bi tp 1: Tm s nguyn n sao cho biu thc

    6n 13

    2n 1

    l mt s nguyn.

    Bi tp 2: Tm s nguyn m n sao cho biu thc

    2

    n 6n 10

    2n 9

    l mt s nguyn m.

    Bi tp 3: Tm s nguyn k nh nht sao cho biu thc

    2

    3k 2k 1(2k 1)

    3k 1

    t gi tr nguyn.

    Bi tp 4: Tm s nguyn dng n sao cho biu thc 2n 1 2n 8 c gi tr nguyn.

    Bi tp 5: Tm s nguyn m sao cho biu thc m 1 m 1 t gi tr nguyn.

    Bi tp 6: Cho a = *1

    x ,x R

    x

    , l mt s nguyn. Chng minh rng s 20052005

    1b x

    x

    l mt

    s nguyn.

    Bi tp 7: Cho x v y l hai s thc khc 0 sao cho cc s: 1 1

    a = x + ; b = y +y x

    u l s

    nguyn.

    a) Chng minh rng s 2 22 2

    1c = x y +

    x y cng l mt s nguyn.

    b) Tm mi s nguyn dng x, y sao cho s n nn n

    1d x y

    x y

    l s nguyn.

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 45

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 46

    CHUYN 10 TM GI TR NGUYN CA BIU THC

    1. Kin thc c bn: Phng php:

    tm gi tr x nguyn sao cho biu thc

    A x

    B x

    (trong A(x), B(x) l nhng a thc) nhn gi

    tr nguyn, ta lm nh sau:

    Bin i

    A x Q x

    P x

    B x B x

    , Deg Q(x) < Deg B(x). Dn n tm s nguyn a sao cho Q(a)

    chia ht cho B(a).

    2. Bi tp p dng:

    Bi tp 1: Tm s nguyn n sao cho biu thc

    2n 5

    n 2

    l s nguyn.

    Gii

    Ta c:

    2n 5 1

    2

    n 2 n 2

    biu thc

    2n 5

    n 2

    l s nguyn th

    1

    n 2

    phi l s nguyn. V 2 l s nguyn.

    Do : n + 2 phi l c ca 1. Suy ra:

    n + 2 = 1 n = -1.

    n + 2 = -1 n = -3.

    Bi tp 2: Tm s nguyn n sao cho biu thc

    6

    n 6n 10

    n 3

    l s nguyn.

    Gii

    Ta c:

    2

    2 n 3 2n 6n 11 2n 3

    n 3 n 3 n 3

    Biu thc trn c gi tr nguyn khi

    2

    n 3

    l s nguyn.

    Do : n + 3 phi l c ca 2. Hay n + 3 = 2; n + 3 = -2; n + 3 = 1; n + 3 = -1

    Vy n = -1; -5; -2; - 4.

    Bi tp 3: Tm s nguyn x sao cho biu thc

    5

    3

    x 1

    x 1

    nhn gi tr nguyn.

    Gii

    Ta c:

    2 3 25 2

    2 2

    3 3 3 2

    x x 1 x 1x 1 x 1 x 1

    x x

    x 1 x 1 x 1 x x 1

    Biu thc

    5

    3

    x 1

    x 1

    nhn gi tr nguyn khi

    2x 1

    x x 1

    nhn gi tr nguyn vi x nguyn.

    Suy ra:

    2 2

    x x 1 11

    x x 1 x x 1

    cng nhn gi tr nguyn.

    (V mt s nguyn th nhn thm mt s nguyn x l mt s nguyn). Do :

    Xt: 2x x 1 = 1 x(x - 1) = 0 hay x = 0 hoc x = 1.

    Xt: 2

    x x 1 = - 1 x2 - x + 2 = 0 (Phng trnh ny v nghim).

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 47

    Vy gi tr x nguyn cn tm l x = 0; 1 tha mn yu cu bi ton. Bi tp 4: Tm k nguyn dng ln nht ta c s:

    2

    k 1

    n

    k 23

    l mt s nguyn dng. Gii Ta c th vit:

    2

    2k 1 k 23 k 21 484k 2k 1 484n =k - 21+ , k Z

    k 23 k 23 k 23 k 23

    n l mt s nguyn khi v ch khi k + 23 l c ca 484, k + 23 > 23 Ta c: 484 = 22

    2 = 4.121 = 44.11.

    k 23 121 k 98

    k 23 44 k 21

    Vi k = 98, ta c: n = 81 Vi k = 21, ta c n = 11. Vy c hai gi tr k nguyn dng tha mn yu cu ca bi ton l k = 98 v k = 21. Gi tr ln nht ca k l 98.

    Bi tp 5: Tm s nguyn z sao cho 1 1 1

    2z 3z 4z

    l mt s nguyn.

    Gii

    Ta c:

    1 1 1 6 4 3 13

    2z 3z 4z 12z 12z

    biu thc trn l mt s nguyn th 13

    12z

    phi l mt s nguyn.

    Hay 12z| 13. M 13 = 12.z v z Z. Nn khng tn ti v (12; 13) = 1.

    Vy khng tn ti z sao cho 1 1 1

    2z 3z 4z

    l mt s nguyn.

    3. Bi tp t luyn:

    Bi tp 1: Tm s nguyn n sao cho biu thc

    6n 13

    2n 1

    l mt s nguyn.

    Bi tp 2: Tm s nguyn m n sao cho biu thc

    2

    n 6n 10

    2n 9

    l mt s nguyn m.

    Bi tp 3: Tm s nguyn k nh nht sao cho biu thc

    2

    3k 2k 1(2k 1)

    3k 1

    t gi tr nguyn.

    Bi tp 4: Tm s nguyn dng n sao cho biu thc 2n 1 2n 8 c gi tr nguyn.

    Bi tp 5: Tm s nguyn m sao cho biu thc m 1 m 1 t gi tr nguyn.

    Bi tp 6: Cho a = *1

    x ,x R

    x

    , l mt s nguyn. Chng minh rng s 20052005

    1b x

    x

    l mt

    s nguyn.

    Bi tp 7: Cho x v y l hai s thc khc 0 sao cho cc s: 1 1

    a = x + ; b = y +y x

    u l s

    nguyn.

    a) Chng minh rng s 2 22 2

    1c = x y +

    x y cng l mt s nguyn.

    b) Tm mi s nguyn dng x, y sao cho s n nn n

    1d x y

    x y

    l s nguyn.

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 48

    www.VNMATH.com

  • .:: CHUYN TON LUYN THI VO LP 10 THPT ::.

    Bin son: Trn Trung Chnh Trang s 49

    CHUYN 11 SO SNH MT S VI CC NGHIM CA PHNG TRNH BC HAI

    1. Kin thc c bn: Gi s phng trnh bc hai: f(x) = ax2 + bx + c = a(x - x1)(x - x2) = 0 c hai nghim x1, x2, (a 0).

    Theo nh l Vi-t, ta c:

    1 2

    1 2

    bS = x + x = -

    a

    cP = x x =

    a

    Dng ton:

    Dng 1: Tn ti s tha mn x1 < < x2.

    Bin i: x1 - < 0 < x2 - .

    t: x - = y x = y + .

    Suy ra: f(y) = a(y + )2 + b(y + ) + c = 0 (*) tha mn yu cu bi ton th phng trnh (*) phi c hai nghim tri du.

    P < 0.

    Dng 2: Tn ti s tha mn < x1 < x2.

    Ta c: < x1 < x2 0 < - x1 < - x2.

    t: y = - x x = - y.