cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

62
www.lawcommission.gov.np www.lawcommission.gov.np 1 cf}Bf]lus gLlt, @)^& cf}Bf]lus gLlt, @)^& cf}Bf]lus gLlt, @)^& cf}Bf]lus gLlt, @)^& != != != != k[i7e"ld k[i7e"ld k[i7e"ld k[i7e"ld cf}Bf]lus If]qnfO{ a9fjf lbg] p2]Zo;lxt cf}Bf]lus gLlt, @)$( sf] lgdf{0f ul/Psf] lyof] . tyflk, ;f] gLlt nfu" ePsf] nfdf] ;dokZrft\ klg xfd|f] cf}Bf]lus ljsf;sf] l:yltdf pNn]vgLo k|ult xfl;n x'g ;s]sf] 5}g . l5d]sL d'n'snufot ljZjd} tLj| ultsf ;fy cf}Bf]lus ljsf;n] Pskl5 csf]{ km8\sf] dfl//x]sf] t/ g]kfndf cf}Bf]lus ljsf;n] ck]Iffs[t ult lng g;ls/x]sf] ljBdfg kl/j]zdf ljutdf ePsf sdL sdhf]/LnfO{ ;RofpFb} b|'tt/ cf}Bf]lus ljsf;sf] dfWodaf6 d'n'ssf] ;du| cfly{s, ;fdflhs If]qdf ;sf/fTds kl/jt{g ug]{ clek|fon] ;dofg'sn gLltut ;'wf/;lxt cf}Bf]lus gLlt, @)^^ hf/L ul/Psf] 5 . o; gLltsf dfWodaf6 d'n'sdf cf}Bf]lus ljsf;;DaGwL lqmofsnfkx¿df a9f]Q/L x'g hfg], Jofks ¿kdf /f]huf/Lsf cj;/x¿ l;h{gf x'g] / hgtfsf] cfo:t/df a[l4 x'g uO{ cGttf]uTjf d'n'ssf] cy{tGqdf pBf]u If]qsf] of]ubfg cu|0fL x'g] ck]Iff ul/Psf] 5 . @ ljutsf k|of; ljutsf k|of; ljutsf k|of; ljutsf k|of; cf}Bf]lus gLlt, @)$( n] kl/nlIft u/]sf p2]Zo xfl;n ug{ ;j{k|yd s[lif If]qdf cTolws dfqfdf lge{/ /x]sf] cy{tGqnfO{ cf}Bf]lus cy{tGqdf ¿kfGt/0f ug'{ h?/L ePsf]n] cf}Bf]lus ljsf;;DaGwL ;/sf/L lqmofsnfkx¿nfO{ To;} lbzf tkm{ s]lGb|t ug]{ k|of; ul/of] . cf}Bf]lus gLlt, @)$( n] dfu{lgb]{z u/]cg';f/ hf/L ul/Psf] cf}Bf]lus Joj;fo P]g, @)$( n] cf}Bf]lus ljsf;nfO{ pRr k|fyldstfsf ;fy cufl8 a9fpg pBf]ux¿sf] k|fyldlss/0f Pj+ juL{s/0f u/L ljleGg ju{ / If]qsf tf]lsP adf]lhdsf pBf]ux¿nfO{ cfos/, laj|mLs/ tyf cGtMz'Ns cflb h:tf yk 5'6 ;'ljwf tyf ;x'lnot pknAw u/fO{ pBf]ux¿ km:6fpg] sfg"gL cfwf/ tof/ u/]sf] lyof] . t/ klg ljleGg sf/0fn] cf}Bf]lus Joj;fo P]g, @)$( n] k|bfg u/]sf ;'ljwf tyf ;x'lnotx¿n] lg/Gt/tf kfpg ;s]gg\ / tL ;'ljwf tyf ;x'lnotx¿nfO{ pQm P]gdf lj=;+= @)%$ ;fndf ePsf] klxnf] ;+zf]wg, cfos/ P]g, @)%* / ;fnj;fnL aGg] cfly{s P]gx¿af6 s6f}tL Pj+ vf/]h ul/+b} nluP .

Transcript of cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

Page 1: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 1

cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

!=!=!=!= k[i7e"ldk[i7e"ldk[i7e"ldk[i7e"ld

cf}Bf]lus If]qnfO{ a9fjf lbg] p2]Zo;lxt cf}Bf]lus gLlt, @)$( sf] lgdf{0f

ul/Psf] lyof] . tyflk, ;f] gLlt nfu" ePsf] nfdf] ;dokZrft\ klg xfd|f] cf}Bf]lus

ljsf;sf] l:yltdf pNn]vgLo k|ult xfl;n x'g ;s]sf] 5}g . l5d]sL d'n'snufot

ljZjd} tLj| ultsf ;fy cf}Bf]lus ljsf;n] Pskl5 csf]{ km8\sf] dfl//x]sf] t/

g]kfndf cf}Bf]lus ljsf;n] ck]Iffs[t ult lng g;ls/x]sf] ljBdfg kl/j]zdf

ljutdf ePsf sdL sdhf]/LnfO{ ;RofpFb} b|'tt/ cf}Bf]lus ljsf;sf] dfWodaf6

d'n'ssf] ;du| cfly{s, ;fdflhs If]qdf ;sf/fTds kl/jt{g ug]{ clek|fon]

;dofg'sn gLltut ;'wf/;lxt cf}Bf]lus gLlt, @)^^ hf/L ul/Psf] 5 . o;

gLltsf dfWodaf6 d'n'sdf cf}Bf]lus ljsf;;DaGwL lqmofsnfkx¿df a9f]Q/L x'g

hfg], Jofks ¿kdf /f]huf/Lsf cj;/x¿ l;h{gf x'g] / hgtfsf] cfo:t/df a[l4

x'g uO{ cGttf]uTjf d'n'ssf] cy{tGqdf pBf]u If]qsf] of]ubfg cu|0fL x'g] ck]Iff

ul/Psf] 5 .

@@@@ ljutsf k|of;ljutsf k|of;ljutsf k|of;ljutsf k|of;

cf}Bf]lus gLlt, @)$( n] kl/nlIft u/]sf p2]Zo xfl;n ug{ ;j{k|yd s[lif

If]qdf cTolws dfqfdf lge{/ /x]sf] cy{tGqnfO{ cf}Bf]lus cy{tGqdf ¿kfGt/0f ug'{

h?/L ePsf]n] cf}Bf]lus ljsf;;DaGwL ;/sf/L lqmofsnfkx¿nfO{ To;} lbzf tkm{

s]lGb|t ug]{ k|of; ul/of] . cf}Bf]lus gLlt, @)$( n] dfu{lgb]{z u/]cg';f/ hf/L

ul/Psf] cf}Bf]lus Joj;fo P]g, @)$( n] cf}Bf]lus ljsf;nfO{ pRr k|fyldstfsf

;fy cufl8 a9fpg pBf]ux¿sf] k|fyldlss/0f Pj+ juL{s/0f u/L ljleGg ju{ /

If]qsf tf]lsP adf]lhdsf pBf]ux¿nfO{ cfos/, laj|mLs/ tyf cGtMz'Ns cflb

h:tf yk 5'6 ;'ljwf tyf ;x'lnot pknAw u/fO{ pBf]ux¿ km:6fpg] sfg"gL

cfwf/ tof/ u/]sf] lyof] . t/ klg ljleGg sf/0fn] cf}Bf]lus Joj;fo P]g, @)$(

n] k|bfg u/]sf ;'ljwf tyf ;x'lnotx¿n] lg/Gt/tf kfpg ;s]gg\ / tL ;'ljwf tyf

;x'lnotx¿nfO{ pQm P]gdf lj=;+= @)%$ ;fndf ePsf] klxnf] ;+zf]wg, cfos/

P]g, @)%* / ;fnj;fnL aGg] cfly{s P]gx¿af6 s6f}tL Pj+ vf/]h ul/+b} nluP .

Page 2: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 2

tfklg, cf}Bf]lus ljsf;sf nflu cGo cfjZos ;+:yfut Pj+ cfwf/e"t k"jf{wf/

;]jf pknAw u/fO{ pBf]ux¿nfO{ k|lt:kwL{ agfpg] k|of; eg] hf/L g} /Xof] .

o;cg'¿k ;+:yfut Joj:yf tkm{ /fli6«o pTkfbsTj kl/ifb\sf] u7g ul/of] eg]

cf}Bf]lus k"jf{wf/ ljsf;tkm{ ljz]if cfly{s If]qsf] cjwf/0ffnfO{ cufl8 a9fOof] .

o;} l;nl;nfdf Jofkf/ tyf pBf]u :yfkgf Pj+ ;+rfngsf nflu clgjfo{ ¿kdf

Ohfhtkq lng' kg]{ tTsfnLg Joj:yfnfO{ vf/]h ub}{ s]xL tf]lsPsf pBf]ux¿

-jftfj/0f / hg:jf:Yodf gsf/fTds k|efj kfg]{ tyf xftxltof/ pTkfbg ;Fu

;DalGwt_ afx]s cGo pBf]u wGbf ;+rfng ug{ cg'dlt lng' gkg]{ Joj:yf ul/of] .

o; Joj:yfaf6 pBf]u :yfkgf tyf ;+rfngdf ;xh Pj+ k|lt:kwL{ jftfj/0f lgdf{0f

eO{ cf}Bf]lus pTkfbsTj / /f]huf/Lsf cj;/x¿df clej[l4 x'g] ck]Iff ul/Psf]

lyof] . cf}Bf]lus ljsf;df cem a9L ;xof]u k'¥ofpg o;} cjlwdf >ldsx¿sf]

bIftf a9fpg], Joj:yfkg sf}znsf] clej[l4 ug]{, gjLgtd k|ljlwnfO{ k|f]T;fxg ug]{,

If]qut nufgL a9fpg], ?U0f pBf]usf] k'g?Tyfg;DaGwL Joj:yf ug]{, pBdzLntf

k|j4{g ug{ tfnLd k|bfg ug]{ ;+:yfut Joj:yf tyf pBf]ux¿nfO{ k|bfg ug]{ ;]jf /

;'ljwfx¿nfO{ Ps} ynf]af6 ljgf emGem6 k|bfg ug{ cfjZos ;+:yfut Joj:yf ug]{

h:tf ljljw k|of;x¿ klg ul/P .

#### jt{dfg l:yltjt{dfg l:yltjt{dfg l:yltjt{dfg l:ylt

cf}Bf]lus ljsf;sf nflu ljutdf ;+rfng ul/Psf ljleGg k|of;x¿sf

jfjh"b b]zdf cf}Bf]lusLs/0fn] cfzftLt ult lng g;s]sf] oyfy{ xfdL ;fd'

ljBdfg 5 . s'n u|fx:y pTkfbgdf pBf]u If]qsf] of]ubfg !) k|ltzt klg k'Ug

g;s]sf] tYo xfd|f ;fd' r'gf}tLsf ¿kdf v8f 5 . b]zsf] cy{tGq cBflk

k/Dk/fut s[lif k|0ffnL / ljk|]if0f -/]ld6]G;_ df cTolws lge{/ /x]sf] 5 . b]zdf

cf}Bf]lus ljsf;sf] k|of{Kt ;+efjgf x'bfx'b} klg pko'Qm Joj:yfkg Ifdtfsf]

cefjdf ljBdfg ;|f]t, ;fwg / ;Defjgfx¿sf] plrt bf]xg ug{ ;lsPsf] 5}g .

o;af6 pknAw sRrf ;|f]t Pj+ ;fwg v]/ hfg', ljs/fn a]/f]huf/L / cw{—

a]/f]huf/Lsf] ;d:of pTkGg x'g uO{ b]zdf ljBdfg >dzlQm Go"g a]tgdf a}b]lzs

/f]huf/L tkm{ nfUg afWo x'g' h:tf ljljw k|sf/sf ;d:ofx¿ /fi6«n] ef]Ug' kl//x]sf]

5 . o;}aLr g]kfn ljZj Jofkf/ ;Ë7gsf] klg ;b:o ePsf] 5 / ljZj ahf/;Fu

o;sf] cfj4tf lj:tf/ ePsf] 5 . l5d]sL d'n'sx¿df ePsf] tLj| cf}Bf]lusLs/0f /

k|lt:kwf{n] g]kfnL pBf]ux¿n] ljZjJofkL k|lt:kwf{nfO{ cfFsng u/L pTkfbsTjdf

Page 3: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 3

clej[l4 / Joj;flos s'zntfsf] k|bz{g ug'{kg]{ 5 . To:t} g]kfnL pBf]ux¿n]

u'0f:t/df ;'lglZrttf, Joj;flos sf/f]jf/df kf/blz{tf Pj+ ahf/sf] lgoldt

cWoog / ks8df yk sf]l;; ug'{kg]{ l:ylt ePsf] 5 . ;/sf/L:t/af6 pBf]usf]

;+/If0f ug]{ jftfj/0f g/x]sf] x'Fbf tfnLd, ;"rgf cfbfgk|bfg, nufgLd}qL

jftfj/0fsf] lgdf{0f, cf}Bf]lus d]nf, cflb ljleGg cf}Bf]lus k|j4{gsf sfo{j|mdx¿

dfk{mt g]kfnL pBf]ux¿nfO{ a9fjf lbg'kg]{ cj:yf 5 . To;sf nflu ljBdfg

gLltdf ;dofg's"n kl/jt{g u/L hf/L ul/Psf] o; gLltsf] sfof{Gjogaf6 b]zdf

7"nf pBf]ux¿sf] :yfkgf e} /f]huf/L a9\g], n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]ux¿sf]

Jofks ljsf; e} :j/f]huf/L a9\g], g]kfnL >d / ;Lksf] pkof]u x'g] / b]zdf

cf}Bf]lus ljsf;n] ult lng] ck]Iff ul/Psf] 5 .

$$$$ d'Vo ;d:of / r'gf}tLd'Vo ;d:of / r'gf}tLd'Vo ;d:of / r'gf}tLd'Vo ;d:of / r'gf}tL

pBf]u ;~rfngsf nflu /fhgLlts c:yL/tf, cf}Bf]lus c;'/Iff, c;xh

>d ;DaGw, phf{sf] Go"g pknAwtf, sdhf]/ cf}Bf]lus k"jf{wf/ ;'ljwf, bIf

hgzlQmsf] cefj, k|ljlw u|x0f ug]{ Ifdtfsf] sdL, Go"g pTkfbsTj, lgof{tof]Uo

j:t'x¿sf] ljljwLs/0fdf sdL, sdhf]/ cfk"lt{ Joj:yfkg l:ylt h:tf kIf g]kfnsf]

cf}Bf]lus ljsf;df d'Vo ;d:ofsf ¿kdf /x]sf 5g\ . To:t} hgdfg;df pBf]u,

Joj;fonfO{ hLljsf]kfh{gsf] dfWod agfpg] dgl:ylt / jftfj/0f gb]lvg'

oltv]/sf] d"n ;d:of xf] . :jb]zd} nufgL ug]{, cfˆgf] k"+hLut tyf jf}l4s

;DklQsf] clwstd pkof]u pTkfbgd"ns If]qdf ug]{ / d'n'sd} :j/f]huf/sf

cj;/x¿ a9fpg]] tyf ljZjfl;nf] cf}Bf]lus jftfj/0f l;h{gf ug'{ xfd|f] ;femf

/fli6«o r'gf}tLsf ¿kdf /x]sf 5g\ . kmn:j¿k g]kfnL >d ljb]zL ahf/df cfslif{t

x'g', g]kfndf Joj:yfkgb]lv dhb'/ tx;Dd bIf hgzlQmsf] cefj a9\b} hfg' /

g]kfndf ePsf dxTjk"0f{ ;|f]tx¿ TolQs} pkof]uljxLg cj:yfdf /xg'sf sf/0fn]

clxn] klg g]kfnL pBf]u If]qsf] r'gf}tL eg]sf] pBf]u If]qdf 9'Ss eP/ nufgL ug{

;lsg] jftfj/0f agfpg' g} /x]sf] 5 .

oL ;d:ofx¿sf cltl/Qm g]kfnsf] ef}uf]lns cjl:ylt, e"–w/ftnLo jgf}6,

ljZje/ j9\bf] tLj| k|lt:kwf{Tds jftfj/0f, cfly{s pbf/Ls/0f, ljZjJofkLs/0fsf]

k|efj, ;"rgf tyf ;+rf/ k|ljlwsf] j9\bf] Pj+ jblnFbf] e"ldsf, jftfj/0fLo r'gf}tL

h:tf ljifox¿nfO{ dWogh/ ub}{ cf}Bf]lus / Jofkfl/s k|lqmofx¿ ;/n, ;xh /

Page 4: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 4

kf/bzL{ Pj+ j}1flgs jgfpg' / b]zsf] j[xQ/ ljsf;df cf}Bf]lus If]qsf] e"ldsf j[l4

ug'{ cfhsf] cfjZostf /x]sf] 5 . ;fy}, lgof{tof]Uo j:t'x¿sf] k|lt:kwf{Tds Ifdtf

ljljlws/0f, pTkfbsTj clej[l4 ug'{ klg pBf]u If]qsf] r'gf}tLsf ¿kdf ljBdfg

5g\ .

%=%=%=%= gofF gLltsf] cfjZostfgofF gLltsf] cfjZostfgofF gLltsf] cfjZostfgofF gLltsf] cfjZostf

b]zsf] cf}Bf]lus ljsf;sf] ult cj?4 ug]{ dxTjk"0f{ tTjx¿ b]zdf zflGt

tyf ;'/Iffsf] cj:Yff, ;/sf/L gLlt, lgod, sfo{k|lqmof / z}nL, ahf/sf] pknAwtf,

k|lt:kwf{sf] :j¿k, ljQ k|aGw, dhb'/—Joj:yfkgaLrsf] ;DaGw tyf >d

pTkfbsTjsf] cj:yf, cf}Bf]lus k"jf{wf/ ljsf;sf] cj:yf, cfjZos Joj;flos

;Lk / bIftfo"Qm >dzlQmsf] pknAwtf, gljgtd k|ljlwsf] pkof]u, gljgtd

cfljisf/ / vf]hn] k|fKt ug]{ ;Ddfg / ;+/If0f, sRrf tyf ;xfos sRrf kbfy{sf]

e08f/0f tyf pknAwtf, t'ngfTds nfesf If]qx¿sf] klxrfg / ;f] cg';f/sf]

cf}Bf]lus gLlt tyf Jofkf/ gLltsf] cjnDag, ljb]zL d'n'ssf] Jofkf/ gLltn] kfg]{

k|efj cflb kIf tkm{ uxg cWoog / cg';Gwfg u/L oyfy{k/s / Jojxfl/s

sfo{gLlts of]hgf / sfo{qmd;lxt ljZj;gLo cf}Bf]lus nufgLd}qL jftfj/0f tof/

ug'{ h?/L e};s]sf] 5 .

b]zdf cfPsf] /fhgLlts kl/jt{gsf ;fy} cfly{s pbf/Ls/0f Pj+

ljZjJofkLs/0f4f/f l;lh{t cj;/ Pj+ r'gf}tL;d]tnfO{ Wofgdf /fvL lj=;+= @)$(

;fndf cf}Bf]lus gLlt / ljb]zL nufgL tyf Psåf/ gLlt hf/L ul/Psf] lyof] .

cf}Bf]lus gLlt, @)$( jf6 d'n'sdf cf}Bf]lus pTkfbg tyf ;]jfx¿sf] j[l4nfO{

k|f]T;flxt ug]{ cfwf/x¿sf] ljsf; ug{ ;3fp k'u]sf] ePtf klg o;af6 /f]huf/L,

pTkfbg, lgof{t k|j4{g Pj+ nufgLnufotsf If]qdf cfzftLt ;kmntf eg] xfl;n

x'g ;s]g .

cfly{s If]qdf b]lvPsf kl/jt{g, ;"rgf k|ljlwsf] If]qdf cfPsf] qmflGt,

g]kfnsf] ax'kIfLo, If]qLo, låkIfLo ;lGw ;Fu7gdf k|j]z h:tf ljifox¿af6

cf}Bf]lus If]qdf pTkGg cj;/x¿sf] ;d'lrt pkof]u ug{ ;]jf pBf]ux¿sf]

cy{tGqdf j9\bf] e"ldsfnfO{ Jojl:yt ug'{sf ;fy} ljutsf gLltut k|of;df ;d]6\g

g;lsPsf laifox¿nfO{ ;dfj]z u/L pbf/ / km/flsnf] cf}Bf]lus gLltsf] lgdf{0f

u/L sfof{Gjogdf Nofpg cfjZos b]lvPsf] 5 . g]kfnsf ;Ldf hf]l8Psf l5d]sL

Page 5: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 5

d'n'sx¿sf If]qx¿df pBf]usf] k|j4{gsf nflu k|bfg ul/Psf ;'ljwf tyf

;x'lnotx¿ ;d]tnfO{ b[li6ut u/L k|lt:kwf{Tds Ifdtf clej[l4 ug{, cf}Bf]lus/0f

b]zsf] cfly{s ljsf;sf] dxTjk"0f{ ;+jfxs ePsf] x'gfn] cf}Bf]lus ultljlw

a9fpg'sf ;fy} cf}Bf]lus ljsf;df ;xof]uL x'g] k|ljlwut, ef}lts / dfgj

;+zfwg;DaGwL k"jf{wf/x¿sf] lgdf{0f ug{ lghL If]qnfO{ ;d]t ;xefuL u/fpg gof+

;f]r, /0fgLlt, nIo / p2]Zo tyf sfof{Gjog Ifdtf;lxtsf] cf}Bf]lus gLlt

cfjZos ePsf] 5 .

;]jf pBf]udf cfPsf] ljljwtf tyf To;af6 l;lh{t cj;/nfO{ ;d]t ;d]6L

cf}Bf]lus/0fsf] ultnfO{ tLj|t/ kfg{ of] gLlt th'{df ul/Psf] 5 . o; gLltdf n3'

pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] k|j4{gsf lgldQ ljz]if gLltut Joj:yf ;d]t

ul/Psf] 5 . To:t} dlxnf pBdLx¿sf] lgldQ klg ljz]if Joj:yf ul/Psf] 5 . ;fy}

cf}Bf}lus k|j4{g / ljsf;sf nflu cf}Bf]lus gLltsf] ;jf]{Rrtf sfod u/L gLltn]

k|bfg u/]sf] ;'ljwf, ;x'lnot tyf k|j4{gfTds Joj:yfdf ;+s'rg x'g] u/L cGo

gLltut Pj+ sfg"gL Joj:yf gug]{ / cgfjZos x:tIf]k gx'g] u/L ;'lglZrttf

sfod ug{ ;d]t cfjZos ePsf] 5 .

^=^=^=^= bL3{sfnLg nIobL3{sfnLg nIobL3{sfnLg nIobL3{sfnLg nIo

;fj{hlgs, lghL / ;xsf/L If]qsf] k|efjsf/L, ;dGjofTds / ;fd~h:ok"0f{

;xsfo{df lbuf] Pjd\ a[xt\ cfwf/;lxtsf] cf}Bf]lus ljsf;sf] dfWodaf6 /fli6«o

cy{tGqdf pNn]Vo of]ubfg k'¥ofO{ ul/jL Go"gLs/0fdf ;3fp k'¥ofpg] .

&=&=&=&= gLltsf k|d'v p2]ZogLltsf k|d'v p2]ZogLltsf k|d'v p2]ZogLltsf k|d'v p2]Zo

&=! u'0f:t/Lo tyf k|lt:kwf{Tds cf}Bf]lus pTkfbg Pjd\ pTkfbsTj

clej[l4af6 /fli6«o cfo / /f]huf/Ldf a9f]Q/L;lxt cf}Bf]lus j:t'sf] lgof{t

a9fpg] .

&=@ :yfgLo ;|f]t, sRrf kbfy{, ;Lk / ;fwgsf] kl/rfng u/L ;Gt'lnt /fli6\|o

tyf If]qLo ljsf;df pBf]u If]qsf] of]ubfg a9fpg] .

&=# gljgtd k|ljlw Pjd\ jftfj/0fd}qL pTkfbg k|lqmofnfO{ k|of]u u/L pBf]u

Joj;fonfO{ lbuf] Pjd\ e/kbf]{ If]qsf] ¿kdf :yflkt ug]{ .

Page 6: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 6

&=$ cf}Bf]lus ljsf;sf nflu cfjZos pTkfbgzLn hgzlQm tyf Joj:yfksLo

Ifdtfsf] ljsf; ub}{ ;jn nufgLsf] cfwf/ v8f u/L g]kfnnfO{ blIf0f

Plzof If]q tyf ljZjs} cfsif{s nufgL:ynsf] ¿kdf :yflkt ug]{ .

&=% cf}Bf]lus af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f ug]{ .

*=*=*=*= gLltgLltgLltgLlt

p2]Zo &=! ;Fu ;DalGwt gLlt p2]Zo &=! ;Fu ;DalGwt gLlt p2]Zo &=! ;Fu ;DalGwt gLlt p2]Zo &=! ;Fu ;DalGwt gLlt ----&=! u'0f:t/Lo tyf k|lt:kwf{Tds cf}Bf]lus &=! u'0f:t/Lo tyf k|lt:kwf{Tds cf}Bf]lus &=! u'0f:t/Lo tyf k|lt:kwf{Tds cf}Bf]lus &=! u'0f:t/Lo tyf k|lt:kwf{Tds cf}Bf]lus

pTkfbg PjdpTkfbg PjdpTkfbg PjdpTkfbg Pjd\\\\ pTkfbsTj clej[l4af6 /fli6«o cfo / /f]huf/L tyf cf}Bf]lus a:t'sf] pTkfbsTj clej[l4af6 /fli6«o cfo / /f]huf/L tyf cf}Bf]lus a:t'sf] pTkfbsTj clej[l4af6 /fli6«o cfo / /f]huf/L tyf cf}Bf]lus a:t'sf] pTkfbsTj clej[l4af6 /fli6«o cfo / /f]huf/L tyf cf}Bf]lus a:t'sf]

lgof{t a9fpg] ._ lgof{t a9fpg] ._ lgof{t a9fpg] ._ lgof{t a9fpg] ._

*=! cf}Bf]lus j:t'sf] lgsf;L a9fpg ;xof]u k'¥ofO{ ljb]zL d'b|f cfh{g ug]{ /

e'QmfgL ;Gt'ngdf ;3fp k'¥ofOg]5 .

*=@ cf}Bf]lus j:t' tyf ;]jfsf] k|lt:kwf{Tds Ifdtf, u'0f:t/ tyf pTkfbsTj

a9fpg /fli6«o Pj+ cf}Bf]lus PsfOsf] txdf gofF k|ljlwsf] ljsf; tyf

k|flKtnfO{ k|fyldstf lbOg]5 .

*=# ;'b[9 cf}Bf]lus ;DaGwnfO{ pBf]u ljsf;sf] k|jn cfwf/ dfgL pTkfbsTj

j[l4 x'g] u/L nlrnf] >d gLlt agfO{ /f]huf/bftf / >ldsaLrsf]

;DaGwnfO{ ;'dw'/ agfpg tyf yk /f]huf/L ;[hgf / ;'lglZrttf k|bfg

ug]{ p2]Zon] >d sfg"gn] lglb{i6 u/] adf]lhd sfd gubf{sf] kfl/>lds lbg'

gkg]{ l;4fGt (No pay for no work principle) nfO{ c+lËsf/ ul/g]5 .

*=$ lgof{td"ns pBf]u, ljz]if cfly{s If]qdf :yflkt pBf]u, k|fyldstf k|fKt

pBf]u, / clt cljsl;t, cljsl;t / sdljsl;t If]qdf :yflkt

pBf]ux¿nfO{ k|f]T;fxg:j¿k yk ;'ljwf Pjd\ ;x'lnot pknJw u/fOg]5 .

*=% ljZjdf gofF ;Defjgfsf] ¿kdf cufl8 al9/x]sf] cf}Bf]lus ;"rgf tyf

;~rf/, pko'Qm k|ljlw Pj+ h}ljs k|ljlw (Bio-technology) sf] If]qdf

cg';Gwfg tyf ljsf;;DaGwL sfo{ ;~rfng ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

Page 7: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 7

p2]Zo &=@ ;Fu ;DalGwt gLlt p2]Zo &=@ ;Fu ;DalGwt gLlt p2]Zo &=@ ;Fu ;DalGwt gLlt p2]Zo &=@ ;Fu ;DalGwt gLlt ----&=@ :yfgLo &=@ :yfgLo &=@ :yfgLo &=@ :yfgLo ;|f]t, sRrf kbfy{, ;Lk / ;fwgsf] ;|f]t, sRrf kbfy{, ;Lk / ;fwgsf] ;|f]t, sRrf kbfy{, ;Lk / ;fwgsf] ;|f]t, sRrf kbfy{, ;Lk / ;fwgsf]

kl/rfng u/L ;Gt'lnt If]qLo ljsf;df pBf]u If]qsf] of]ubfg a9fpg] ._kl/rfng u/L ;Gt'lnt If]qLo ljsf;df pBf]u If]qsf] of]ubfg a9fpg] ._kl/rfng u/L ;Gt'lnt If]qLo ljsf;df pBf]u If]qsf] of]ubfg a9fpg] ._kl/rfng u/L ;Gt'lnt If]qLo ljsf;df pBf]u If]qsf] of]ubfg a9fpg] ._

*=^ :yfgLo ;|f]t / sRrf kbfy{, ;Lk, >d / k|ljlwsf] pkof]u ug]{ pBf]usf]

k|j4{g ug{ ljz]if hf]8 lbOg]5 .

*=& k|lt:kwf{Tds nfe / t''ngfTds kmfObf ePsf If]qsf] klxrfg Pj+ pkof]u

u/L cf}Bf]lus cfwf/nfO{ alnof] / lbuf] agfOg]5 .

*=* /fli6«o pBf]ux¿sf] ;+/If0fsf nflu g]kfndf sDtLdf #) k|ltzt d"No

clej[l4 ePsf] cf}Bf]lus pTkfbg ;/sf/L tyf ;/sf/L :jfldTj ePsf]

;+:yfn] vl/b ug]{ u/L k|f]T;fxgsf] Joj:yf ul/g]5 .

p2]Zo p2]Zo p2]Zo p2]Zo &=# ;Fu ;DalGwt gLlt &=# ;Fu ;DalGwt gLlt &=# ;Fu ;DalGwt gLlt &=# ;Fu ;DalGwt gLlt ----&=# gljgtd k|ljlw Pjd&=# gljgtd k|ljlw Pjd&=# gljgtd k|ljlw Pjd&=# gljgtd k|ljlw Pjd\\\\ jftfj/0fd}qL pTkfbg jftfj/0fd}qL pTkfbg jftfj/0fd}qL pTkfbg jftfj/0fd}qL pTkfbg

k|lqmofk|lqmofk|lqmofk|lqmofnfO{ k|of]u u/L pBf]u Joj;fonfO{ lbuf] PjdnfO{ k|of]u u/L pBf]u Joj;fonfO{ lbuf] PjdnfO{ k|of]u u/L pBf]u Joj;fonfO{ lbuf] PjdnfO{ k|of]u u/L pBf]u Joj;fonfO{ lbuf] Pjd\\\\ e/kbf]{ If]qsf] e/kbf]{ If]qsf] e/kbf]{ If]qsf] e/kbf]{ If]qsf] ¿k¿k¿k¿kdf :yflkt df :yflkt df :yflkt df :yflkt

ug]{ ._ug]{ ._ug]{ ._ug]{ ._

*=( cfˆg} k|of;df jftfj/0f d}qL k|ljlw Pjd\ phf{ jrt ug]{ pBf]ux¿nfO{

k|fljlws / cfly{s ;xof]u k'¥ofOg]5 .

*=!) xl/t pBf]usf] k|j4{g tyf :yflkt pBf]ux¿nfO{ k|b""if0fd'Qm / z'Go

sfj{go'Qm t'Nofpg ljz]if pkfo cjnDjg ul/g]5 .

p2]Zo &=$ ;Fu ;DalGwt gLlt p2]Zo &=$ ;Fu ;DalGwt gLlt p2]Zo &=$ ;Fu ;DalGwt gLlt p2]Zo &=$ ;Fu ;DalGwt gLlt ----&=$ cf}Bf]lus ljsf;sf nflu cfjZos &=$ cf}Bf]lus ljsf;sf nflu cfjZos &=$ cf}Bf]lus ljsf;sf nflu cfjZos &=$ cf}Bf]lus ljsf;sf nflu cfjZos

pTkfbgzLn hgzlQm tyf Joj:yfksLo Ifdtfsf] ljsf; ub}{ ;jn nufgLsf] pTkfbgzLn hgzlQm tyf Joj:yfksLo Ifdtfsf] ljsf; ub}{ ;jn nufgLsf] pTkfbgzLn hgzlQm tyf Joj:yfksLo Ifdtfsf] ljsf; ub}{ ;jn nufgLsf] pTkfbgzLn hgzlQm tyf Joj:yfksLo Ifdtfsf] ljsf; ub}{ ;jn nufgLsf]

cfwf/ vcfwf/ vcfwf/ vcfwf/ v8f u/L g]kfnnfO{ ;fs{ If]q tyf ljZjs} cfsif{s nufgL:ynsf] 8f u/L g]kfnnfO{ ;fs{ If]q tyf ljZjs} cfsif{s nufgL:ynsf] 8f u/L g]kfnnfO{ ;fs{ If]q tyf ljZjs} cfsif{s nufgL:ynsf] 8f u/L g]kfnnfO{ ;fs{ If]q tyf ljZjs} cfsif{s nufgL:ynsf] ¿k¿k¿k¿kdf df df df

:yflkt ul/g]5 ._:yflkt ul/g]5 ._:yflkt ul/g]5 ._:yflkt ul/g]5 ._

*=!! :j/f]huf/Lsf] cj;/ ;[hgf ug{ pBf]u Joj;fodf l;h{gl;n o'jf

k|ltefnfO{ cfslif{t ug{ cf}Bf]lus ;Lk, pBdlzntf ljsf; tyf s'zn

cf}Bf]lus Joj:yfkgsf nflu Ifdtf clej[l4sf lqmofsnfknfO{ cleofgsf

¿kdf ;+rfng ul/g]5 .

*=!@ ;dli6ut cfly{s gLlt, /fhZj gLlt, :yfgLo s/ / cGo If]qut gLlt

lgdf{0f tyf kl/dfh{g ubf{ cf}Bf]lus gLlt;Fu k|lts"n gx'g] k4lt cjnDjg

ul/g]5 / pBf]unfO{ ;+/If0f, ;'ljwf tyf ;x'lnot pknJw u/fpFbf jx'klIfo

Pjd\ If]qLo ;+emf}tfsf k|fjwfg;Fu ;fd~h:otf sfod /flvg]5 .

Page 8: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 8

*=!# cf}Bf]lus ;'/Iff Joj:yfnfO{ ;'b[9 t'Nofpgsf nflu cf}Bf}lus ;'/Iff jn

u7g u/L k|efjsf/L t'NofOg]5 .

*=!$ j}b]lzs nufgL ;+/If0f, ljljwLs/0f / k|j4{g ug{ u}/cfjf;Lo g]kfnLx¿nfO{

g]kfndf nufgL ug{ k|f]T;flxt ul/g]5 / k|ToIf j}b]lzs nufgL (Foreign

Direct Investment) a9L ug]{ d'n'sl:yt g]kfnL /fhb"tfjf; tyf

lgof]udf cf}Bf]lus nufgL k|j4{gsf nflu cfly{s s'6gLlts PsfO{nfO{ ;an

t'NofOg] 5 .

*=!% lghL tyf ;xsf/L If]q ;d]tsf] ;xeflutfdf nufgL k|j4{g sf]if, k|ljlw

ljsf; sf]if, n3' 3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf; sf]if, ?U0f pBf]u k'g?Tyfg

sf]if / u}x\| Joj;flos / u}x\| Jofkfl/s hf]lvd (Non-Business and Non-

Commercial Risk) sf] Ifltk"lt{ (Compensation) lbg cf}Bf]lus nufgL

;+/If0f sf]if (Industrial Investment Protection Fund) sf] :yfkgf tyf

;+rfng ul/g]5 .

*=!^ pBf]unfO{ ;+/If0f, ;'ljwf tyf ;x'lnot pknAw u/fpg nufgL af]8{, Psn

ljGb" ;]jf s]Gb|, cf}Bf]lus k|j4{g af]8{, cf}Bf]lus If]q Joj:yfkg k|flws/0f,

cf}Bf]lus hgzlQm ljsf; k|lti7fg, g]kfn Joj;fo d~r (Nepal

Business Forum) h:tf ;+:yfut Joj:yf ul/g]5 .

*=!& pTkfbg k|lqmofdf cu| Pjd\ k[i6 ;DaGw (Forward and backward

linkages) a9fpg ;xof]u k'Ug] u/L Contract Manufacturing,

Outsourcing, Contracting-out, Franchising, Ancillary / Buy Back

h:tf lqmofsnfknfO{ k|f]T;flxt ul/g]5 .

p2]Zo &=% ;Fu ;DalGwt gLlt p2]Zo &=% ;Fu ;DalGwt gLlt p2]Zo &=% ;Fu ;DalGwt gLlt p2]Zo &=% ;Fu ;DalGwt gLlt ----&=% cf}Bf]lus af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f &=% cf}Bf]lus af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f &=% cf}Bf]lus af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f &=% cf}Bf]lus af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f

ug]{ ._ug]{ ._ug]{ ._ug]{ ._

*=!* af}l4s ;DklQ clwsf/ ;+/If0fsf] nflu k|efjsf/L lgsfo :yfkgf ul/g]5 .

*=!( af}l4s ;DklQsf] k|of]u ug{ pBdLnfO{ ljz]if k|f]T;fxg lbOg]5 .

(=(=(=(= n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u;Dn3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u;Dn3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u;Dn3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u;DaGwL ljz]if gLltut Joj:yfaGwL ljz]if gLltut Joj:yfaGwL ljz]if gLltut Joj:yfaGwL ljz]if gLltut Joj:yf

Page 9: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 9

(=! n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] k|j4{g, ljsf; / lj:tf/nfO{ 6]jf k'Ug]

cfjZos sfg"gL Joj:yf ub}{ ;+:yfut ;+/rgf tyf k"jf{wf/x¿sf] lgdf{0f

ul/g]5 .

(=@ n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] k|lt:kwf{Tds Ifdtf a[l4 u/L jhf/

kx'Fr tyf lj:tf/sf nflu ;Ifd agfpg xfn /x]sf] n3' pBd, 3/]n' tyf

;fgf pBf]u ljsf; sf]ifsf] ;]jfnfO{ lj:tf/ u/L k|efjsf/L agfOg]5 .

(=# lhNnfdf pknAw k|fs[lts >f]t, dfgljo ;+;fwg / nufgLsf cj;/sf]

cfwf/df :yflgo lhNnf ljsf; ;ldlt÷gu/kflnsf / ufpF ljsf;

;ldlt;Fusf] ;dGjodf lhNnf pBd tyf pBf]u ljsf; of]hgf tof/ u/L

oL lgsfox¿;Fusf] ;xsfo{df r/0fut ¿kdf sfof{Gjog ul/g]5 .

(=$ n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]ux¿sf] :yfkgf tyf k|j4{g ubf{ g]kfn

;/sf/n] tf]s]sf] nlIft ;d"xnfO{ ljz]if k|fyldstf lbb} pTk\]/0ff tyf

pBdzLntf ljsf; tflndsf]] dfWodjf6 nlIft ;d"xdf ;|f]t–;fwgsf]

;+efJotf / jhf/sf] dfudf cfwfl/t pko'Qm pBdx¿sf] 5gf}6 u/L To:tf

pBd ;+rfng ug]{ Ifdtfsf] ljsf; ul/g]5 .

(=% u|fdL0f If]qsf pTkfbgd"ns pBf]ux¿nfO{ Joj;fo ljsf; ;]jf (Business

Development Service-BDS) k'¥ofpg ;fd'bflos jf ;xsf/L n3'

pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u u|fd :yfkgf u/L cf}Bf]lus s]Gb|x¿

(Industrial Clusters) sf] ljsf; ul/g]5 .

(=^ Ps ufpF Ps pTkfbg (One Village One Product) sf] cjwf/0ff cg';f/

:yfgLo:t/df ;j} eGbf a9L ;+efJo b]lvPsf ;|f]t / ;fwgsf] klxrfg u/L

To;df cfwfl/t cf}Bf]lus j:t'sf] pTkfbgnfO{ k|j4{g ug{ j:t' ljsf;

s]Gb| (Product Development Centres) x¿ :yfkgf ub}{ yk ;d"xut

cf}Bf]lus s]Gb|x¿ (Product Specific Industrial Clusters) sf]

dfWodaf6 cf}Bf]lus k|j4{gnfO{ k|fyldstf lbOg]5 .

(=& n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u u|fd :yfkgf ug{ cf}Bf]lus k"jf{wf/

ljsf; ug]{ sfo{df cu|;/tf b]vfpg] :yfgLo lgsfonfO{ vr{sf] cg'kftdf

cg'bfg /sd j[l4 ug]{ Joj:yf ldnfOg]5 .

Page 10: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 10

(=* ;fd"lxs lrGx (Collective Mark) sf] pkof]uåf/f n3' pBd, 3/]n' tyf

;fgf pBf]ux¿sf] pTkfbgsf] klxrfg sfod u/fO{ logLx¿sf] k|j4{gsf

nflu ;xof]u ul/g]5 .

(=( n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]udf jf}l4s ;DklQ ;+/If0fsf] nflu PsLs[t

/ ;Ifd ;+:yfut Joj:yf u/L o;sf] ;d'lrt ;+/If0f / pkof]unfO{

k|f]T;fxg ul/g]5 .

(=!) n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] pTkfbg tyf ahf/ k|j4{gsf nlu

pko'Qm ;"rgf k|ljlw (Information Technology) sf]] k|of]usf] nflu

ljz]if Joj:yf ul/g]5 .

!)=!)=!)=!)= /0fgLlt/0fgLlt/0fgLlt/0fgLlt

p2]Zo &=! ;Fu ;DalGwt /0fgLlt p2]Zo &=! ;Fu ;DalGwt /0fgLlt p2]Zo &=! ;Fu ;DalGwt /0fgLlt p2]Zo &=! ;Fu ;DalGwt /0fgLlt ----&=! u'0f:t/Lo tyf k|lt:kwf{Tds cf}Bf]lus &=! u'0f:t/Lo tyf k|lt:kwf{Tds cf}Bf]lus &=! u'0f:t/Lo tyf k|lt:kwf{Tds cf}Bf]lus &=! u'0f:t/Lo tyf k|lt:kwf{Tds cf}Bf]lus

pTkfbg PjdpTkfbg PjdpTkfbg PjdpTkfbg Pjd\\\\ pTkfbsTj clej[l4af6 /fli6«o cfo / /f]hupTkfbsTj clej[l4af6 /fli6«o cfo / /f]hupTkfbsTj clej[l4af6 /fli6«o cfo / /f]hupTkfbsTj clej[l4af6 /fli6«o cfo / /f]huf/L tyf cf}Bf]lus a:t'sf] f/L tyf cf}Bf]lus a:t'sf] f/L tyf cf}Bf]lus a:t'sf] f/L tyf cf}Bf]lus a:t'sf]

lgof{t a9fpg] ._ lgof{t a9fpg] ._ lgof{t a9fpg] ._ lgof{t a9fpg] ._

!)=! Joj:yfksLo Ifdtf, l;h{glzntf, 1fg Pjd\ ;Lksf] clea[l4 / pko'Qm

k|ljlwsf] pkof]uåf/f pBf]u If]qsf] k|lt:kwf{Tds Ifdtf a9fOg] 5 .

!)=@ ;fj{hlgs lghL ;xsfo{sf cfwf/df lgof{td"ns pBf]usf] :yfkgfsf nflu

k|f]T;fxg lbg ;'ljwf ;DkGg ljz]if cfly{s If]q (Special Economic

Zone) sf] :yfkgf ul/g]5 .

!)=# g]kfn u'0f:t/ tyf gfktf}n ljefusf] ;+:yfut lj:tf/ Pj+ ;'b[9Ls/0f ul/g]

5 / g]kfn u'0f:t/ lrGxnfO{ cGt//fli6«o dfkb08cg'¿ksf] t'NofO{ To:tf

lrGxsf] k|of]u ug{ pBf]unfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!)=$ >ldssf] pTkfbsTj Ifdtf clej[l4, yk /f]huf/L ;[hgf ug{ >d;DaGwL

sfg"gnfO{ p2]Zok/s ¿kdf nlrnf] t'NofOg]5 .

!)=% eG;f/ dxz'n -afp08 /]6 leq /x]/_ P06L 8lDkË z'Ns (Anti-dumping

Duty) / ;dLsf/s z'Ns (Counterveiling Duty) sf] dfWodaf6

pBf]unfO{ ;+/If0f k|bfg ul/g]5 .

Page 11: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 11

!)=^ l5d]sL d'n'sx¿ ef/t tyf rLgdf b'|tt/ lj:tf/ e}/x]sf] ahf/ / Jofkf/

;Gt'ng (Trade Balance) sf] ;'wf/ ;d]tnfO{ Wofgdf /fvL pBf]ux¿sf]

ljsf; ul/g]5 . oL ahf/x¿df kx'Frsf] nflu tL b]zx¿;Fu cfjZos

;Demf}tf ug{ jf e}/x]sf] ;Demf}tfdf kl/dfh{g ug{ kxn ul/g]5 .

!)=& ax'kIfLo, If]qLo Pjd\ låkIfLo ;lGw ;Demf}tfnfO{ b]zsf] cj:yf, j:t'l:ylt

/ cfjZostf;Fu d]n vfg] u/L ;f] sf k|fjwfgx¿nfO{ k|efjsf/L ¿kn]

sfof{Gjog ul/g]5 .

!)=* d'n'sleq pBf]ux¿aLr cu|–k[i7 ;DjGw (forward-backward linkages)

clej[l4nfO{ a9jf lbO{ lbuf] cf}Bf]lus ljsf; ug{ d'n's leq ul/Psf] d"No

clej[l4sf] cfwf/df ;'ljwf kfpg] Joj:yf ul/g]5 .

!)=( ;/sf/L :jfldTjdf /x]sf pBf]ux¿nfO{ Joj;flos ¿kdf ;+rfng ul/g]5 .

p2]Zo &=@ ;Fu ;DalGwt /0fgLlt p2]Zo &=@ ;Fu ;DalGwt /0fgLlt p2]Zo &=@ ;Fu ;DalGwt /0fgLlt p2]Zo &=@ ;Fu ;DalGwt /0fgLlt ----&=@ :yfgLo ;|f]t, sRrf kbf&=@ :yfgLo ;|f]t, sRrf kbf&=@ :yfgLo ;|f]t, sRrf kbf&=@ :yfgLo ;|f]t, sRrf kbfy{, ;Lk / ;fwgsf] y{, ;Lk / ;fwgsf] y{, ;Lk / ;fwgsf] y{, ;Lk / ;fwgsf]

kl/rfng u/L ;Gt'lnt If]qLo ljsf;df pBf]u If]qsf] of]ubfg a9fpg] ._kl/rfng u/L ;Gt'lnt If]qLo ljsf;df pBf]u If]qsf] of]ubfg a9fpg] ._kl/rfng u/L ;Gt'lnt If]qLo ljsf;df pBf]u If]qsf] of]ubfg a9fpg] ._kl/rfng u/L ;Gt'lnt If]qLo ljsf;df pBf]u If]qsf] of]ubfg a9fpg] ._

!)=!) ef}uf]lns ljs6tf Pj+ sd cfo:t/ ePsf tf]lsPsf cljsl;t If]qdf

:yfkgf x'g] pBf]u, ljz]if cfly{s If]qdf :yfkgf x'g] pBf]u, lgof{t k|j4{g

pBf]u, tf]lsPsf] jf ;f] eGbf a9L ;+Vofdf k|ToIf /f]huf/L lbg]

pBf]ux¿nfO{ yk ;'ljwf tyf ;x'lnot pknJw u/fpg]5 .

!)=!! k|To]s lhNnfsf] cf}Bf]lus k|f]kmfOn tof/ ul/g]5 / k/Dk/fut ;Lk tyf

:yfgLo sRrf kbfy{sf] pknJwtfsf] cfwf/df ;DefJotf x]/L æPs ufpF Ps

pTkfbgÆ sf] cjwf/0ffcg'¿k cf}Bf]lus u|fdsf] :yfkgf ug{ lghL If]qnfO{

k|f]T;fxg ug]{5 .

!)=!@ u|fdL0f If]qdf s[lif, u}x| sfi7 aghGo kbfy{df cfwfl/t j:t', kz'kfng,

b"Uw pBf]u, k+IfLkfng, kmnkm"n tyf hl8j'6Ldf cfwfl/t pBf]unfO{ k|ljlw,

ahf/, ;Lk / cg';Gwfgdf ;xof]u k'¥ofpg] sfo{qmd ;+rfng ug]{5 .

!)=!# s0ff{nL sf]l/8f]/df pBf]u ljsf; ug{ ljz]if ;'ljwfsf] Kofs]h nfu" ul/g]5 .

!)=!$ :yfgLo lgsfo;Fu ;dGjo u/L cf}Bf]lus k|of]hgsf] nflu e"–pkof]u of]hgf

th'{df ul/g]5 . o:tf] of]hgfsf] cfwf/df cf}Bf]lus :yn, Industrial

Corridor, Industrial Cluster tyf u|fdsf] ljsf; ul/g]5 . cf}Bf]lus If]q

Page 12: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 12

/ dfgj a:tLjLr lglZrt dWojtL{ If]q (Buffer Zone) sfod u/L

Jojl:yt ¿kdf a:tL ljsf; ug]{ /0fgLlt canDag ul/g]5 .

!)=!% s[lif pBf]u / lgsf;LnfO{ ;dGjo u/L d'n'sdf pknAw sRrfkbfy{df

cfwfl/t pBf]ux¿sf] ljsf; ul/g]5 .

!)=!^ b]zsf ljleGg :yfgdf vf;u/L b'u{d tyf kxf8L If]qdf ;xsf/L dfkm{t

hl8j'6L tyf kmnkm"n k|zf]wg pBf]ux¿ ;+rfng ug{ ljz]if sfo{of]hgf

NofO{g]5 .

p2]Zo &=# ;Fu ;DalGwt /0fgLlt p2]Zo &=# ;Fu ;DalGwt /0fgLlt p2]Zo &=# ;Fu ;DalGwt /0fgLlt p2]Zo &=# ;Fu ;DalGwt /0fgLlt ----&=#&=#&=#&=# gljgtd k|ljlw Pjdgljgtd k|ljlw Pjdgljgtd k|ljlw Pjdgljgtd k|ljlw Pjd\\\\ jftfj/0fd}qL pTkfbg jftfj/0fd}qL pTkfbg jftfj/0fd}qL pTkfbg jftfj/0fd}qL pTkfbg

k|lqmofk|lqmofk|lqmofk|lqmofnfO{ k|of]u u/L pBf]u Joj;fonfO{ lnfO{ k|of]u u/L pBf]u Joj;fonfO{ lnfO{ k|of]u u/L pBf]u Joj;fonfO{ lnfO{ k|of]u u/L pBf]u Joj;fonfO{ lbuf] Pjdbuf] Pjdbuf] Pjdbuf] Pjd\\\\ e/kbf]{ If]qsf] e/kbf]{ If]qsf] e/kbf]{ If]qsf] e/kbf]{ If]qsf] ¿k¿k¿k¿kdf :yflkt df :yflkt df :yflkt df :yflkt

ug]{ ._ug]{ ._ug]{ ._ug]{ ._

!)=!& cf}Bf]lus cg';Gwfg tyf ljsf;, jftfj/0f ;+/If0f / :jR5 pTkfbg k|ljlw

tyf k|lqmofsf] k|of]udf ;3fp k'¥ofpg ;x'lnot tyf ;'ljwfsf] Joj:yf

ug]{5 .

p2]Zo &=$ ;Fu ;DalGwt /0fgLlt p2]Zo &=$ ;Fu ;DalGwt /0fgLlt p2]Zo &=$ ;Fu ;DalGwt /0fgLlt p2]Zo &=$ ;Fu ;DalGwt /0fgLlt ----&=$&=$&=$&=$ cf}Bf]lus ljsf;sf nflu ccf}Bf]lus ljsf;sf nflu ccf}Bf]lus ljsf;sf nflu ccf}Bf]lus ljsf;sf nflu cfjZos fjZos fjZos fjZos

pTkfbgzLn hgzlQm tyf Joj:yfksLo Ifdtfsf] ljsf; ub}{ ;jn nufgLsf] pTkfbgzLn hgzlQm tyf Joj:yfksLo Ifdtfsf] ljsf; ub}{ ;jn nufgLsf] pTkfbgzLn hgzlQm tyf Joj:yfksLo Ifdtfsf] ljsf; ub}{ ;jn nufgLsf] pTkfbgzLn hgzlQm tyf Joj:yfksLo Ifdtfsf] ljsf; ub}{ ;jn nufgLsf]

cfwf/ v8f u/L g]kfnnfO{ ;fs{ If]q tyf ljZjs} cfsif{s nufgL:ynsf] cfwf/ v8f u/L g]kfnnfO{ ;fs{ If]q tyf ljZjs} cfsif{s nufgL:ynsf] cfwf/ v8f u/L g]kfnnfO{ ;fs{ If]q tyf ljZjs} cfsif{s nufgL:ynsf] cfwf/ v8f u/L g]kfnnfO{ ;fs{ If]q tyf ljZjs} cfsif{s nufgL:ynsf] ¿k¿k¿k¿kdf df df df

:yflkt ug]{ ._:yflkt ug]{ ._:yflkt ug]{ ._:yflkt ug]{ ._

!)=!* ?U0f pBf]usf] k'g?Tyfg tyf k'glg{df{0fsf nflu clwsf/;DkGg ljz]if ;+oGq

lgdf{0f ul/g]5 .

!)=!( lghL tyf ;xsf/L If]qsf] k"FhL nufgLnfO{ cf}Bf]lus ljsf;sf] d"n cfwf/

:tDesf] ¿kdf kl/rfng ug]{ Joj:yf ldnfOg] 5 .

!)=@) pBf]u :yfkgfsf] cg'dlt, btf{, lj:tf/ / alxu{dg Pjd\ pBf]un] kfpg]

;'ljwfsf ;DaGwdf ;/n Pj+ kf/bzL{ ;do;Ldf cg'¿k tf]lsPsf] ;doleq

;/n k|lqmofåf/f ;'ljwf tyf ;x'lnot kfpg] Joj:yf ;'lglZrt ug{ æPsn

ljGb' ;]jf s]Gb|Æ :yfkgf u/L k|efjsf/L agfOg]5 .

!)=@! cf}Bf]lus k|j4{g Pjd\ k|zf;gdf sfo{/t lgsfox¿sf aLr k|efjsf/L

;dGjo sfod u/L k|zf;lgs k|lqmofx¿nfO{ ;/n t'NofOg] 5 .

!)=@@ cf}Bf]lus nufgL k|j4{g ug{ ;/sf/n] ;xhstf{sf] e"ldsf lgefpg]5 .

Page 13: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 13

!)=@# xfn sfo{/t Psåf/ ;ldltsf] sfo{ ;Dkfbgdf k/]sf sl7gfO{x¿nfO{ x6fpg]

u/L Psn ljGb' ;]jf s]Gb|nfO{ clwsf/ ;DkGg agfO{ ;]jf k|jfxdf

k|efjsfl/tf Nofpg] u/L sfd st{Jo ;'lglZrt ul/g]5 .

!)=@$ ;/sf/n] ;+rfng ug]{ cf}Bf]lus ljifosf cg';Gwfg / ;Lk ljsf;

tflndnfO{ pknJwLd"ns agfpg To:tf sfo{j|mdx¿nfO{ PsLs[t ul/g]5 .

!)=@% ;xsf/L ;+:yfn] :yfkgf ug]{ pBf]ux¿nfO{ s/ ;x'lnotsf] dfWodaf6

k|f]T;fxg ul/g]5 .

!)=@^ ;fj{hlgs, lghL / ;xsf/L If]qsf] ;fem]bf/Lsf] cjwf/0ffnfO{ c+lusf/ u/L

sfo{s'zntf a9fpgsf nflu pBf]u dGqfno cGt{ut u7g x'g] ;ldlt,

k|flws/0f, af]8{ cflb lgsfox¿df lghL If]qsf] ;fy} ;xsf/L If]qsf

Jofj;flos JolQmx¿sf] klg ;+nUgtf u/fOg]5 .

!)=@& pBf]u Joj;fodf k/]sf] ;d:ofsf] ;'g'jfO u/L ;d:of ;dfwfgsf] nflu

kxn ug{ pBf]u dGqfnodf Pp6f 5'§} clwsf/ ;DkGg pRr:t/Lo PsfOsf]

Joj:yf ul/g]5 .

!)=@* cf}Bf]lus Joj;fo jGb ug{ kfpg] u/L ;/n / ;xh jlxu{dgsf] Joj:yf

ul/g]5 / jlxu{dg;DjGwL lgj]bg k/]sf] # dlxgfleq cfb]z lbO{

sfof{Gjog ug]{ Joj:yf ldnfOg] 5 .

!)=@( lghL:t/df lgdf{0f x'g] cf}Bf]lus If]q tyf lghL pBf]unfO{ cfjZos kg]{

hUuf pknJw u/fpgsf nflu sfg"gL Joj:yfnfO{ ;/n t'Nofpg] /

;/sf/sf] :jfldTjdf /x]sf] hUuf To:tf cf}Bf]lus If]qsf nflu lnhdf

pknAw u/fOg]5 .

!)=#) hn ljB't cfof]hgf, vfgLhGo pBf]u, ko{6g, ef}lts k"jf{wf/ lgdf{0fdf

:jb]zL Pj+ ljb]zL k"FhLnfO{ cfs{if0f ug{ cfjZos ;+:yfut, gLltut +

;'wf/sf ;fy} k|f]T;fxgsf] Joj:yf ldnfOg] 5 .

!)=#! Product Outsourcing sf nflu cfjZos x'g] s/f/ (Sub-Contracting)

sfg"gsf] Joj:yf ul/g] 5 .

Page 14: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 14

!)=#@ gofF gofF If]qdf gofF k|ljlw ;lxtsf] nufgL k|f]T;fxg ug{ pBf]u Joj;fon]

cg';Gwfg / ljsf; (Research & Development) df u/]sf] vr{nfO{

cfos/ of]Uo /sdaf6 s6\6f ug{ kfpg] Joj:yf ldnfOg]5 .

!)=## cf}Bf]lus / Jofkfl/s ljifo;Da4 ljjfbsf] ;Daf]wg ug{ jfl0fHo

Ohnf;x¿sf] ;+Vof a9fOg]5 .

!)=#$ l5d]sL d'n's nufot ljZjsf cGo d'n'ssf cf}Bf]lus gLlt tyf ljb]zL

nufgL gLltsf] cWoog u/L ;f] cfwf/df g]kfnn] cjnDag ug'{kg]{ gLlt Pj+

/0fgLltsf] l;kmfl/z ug{ ljz]if1 ;d"xsf] u7g ul/g]5 .

!)=#% cf}Bf]lus k|lti7fgx¿sf] sfg"gL bfloTjnfO{ ;Lldt ug]{ cjwf/0ffnfO{

cfTd;ft u/L ;f]xLcg''¿k alxu{dg, shf{ k|jfx tyf c;"nL k|lqmof;Fu

;fd~h:o sfod x'g]u/L cfjZos sfg"gL ;'wf/ ug]{ .

!)=#^ ljleGg cf}Bf]lus If]q tyf cf}Bf]lus sf]l/8/x¿df :yfgLo gu/kflnsf;Fu

;dGjo u/L cfw'lgs cUgL lgoGq0f oGqsf] Joj:yf ul/g]5]{ .

!)=#& cf}Bf]lus If]q, cf}Bf]lus sf]l/8/ nufotsf pBf]u k|lti7fgnfO{ k|fyldstf

lbO{ ljB't cfk"lt{ ug{ cfjZos k|jGw ldnfOg]5 .

p2]Zo &=% ;Fu ;DalGwt /0fgLlt p2]Zo &=% ;Fu ;DalGwt /0fgLlt p2]Zo &=% ;Fu ;DalGwt /0fgLlt p2]Zo &=% ;Fu ;DalGwt /0fgLlt ----&=% cf}Bf]lus af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f &=% cf}Bf]lus af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f &=% cf}Bf]lus af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f &=% cf}Bf]lus af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;+/If0f

ug]{ ._ug]{ ._ug]{ ._ug]{ ._

!)=#* cfˆgf] lgoGq0f / :jfldTjdf ePsf] 6«]8dfs{ k|of]u u/L cGo pBf]uaf6

;d]t ;f]xL 6«]8dfs{df s/f/ jf k'gM s/f/df j:t' pTkfbg u/fpg ;lsg]

Joj:yf ul/g]5 .

!)=#( s'g} pBf]un] :jb]zleq jf ljb]zdf cjl:yt csf]{ pBf]usf] nflu s/f/df

dfWolds j:t' pTkfbg ug{ ;Sg] Joj:yf ldnfOg]5 .

!)=$) af}l4s ;DklQ clwsf/sf] ;a} ljwfnfO{ PsLs[t u/L af}l4s ;DklQ ;+/If0f,

lgodg / Joj:yfkgsf nflu 5'6\6} ;Ifd k|flws/0f :yfkgf ul/g]5 .

!!=!!=!!=!!= n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u;DaGwL ljz]if /0fgLltn3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u;DaGwL ljz]if /0fgLltn3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u;DaGwL ljz]if /0fgLltn3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u;DaGwL ljz]if /0fgLlt

Page 15: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 15

!!=! n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] k|j4{g, ljsf; / lj:tf/sf] sfo{qmd

;~rfng ubf{ ;fdflhs kl/rfng ;d]tsf] dfWodjf6 ug]{ u/L

k|fyldstfsf] cfwf/df :yfg / nlIft ;d"xsf] klxrfg ul/g]5 .

!!=@ n3' tyf 3/]n' pBdLx¿nfO{ ;Dej eP;Dd ;d"xdf cfj4 u/L

pBdzLntf tyf ;Lk ljsf; tfnLd, pko'Qm k|ljlwsf] 5gf}6, pTkfbg

Joj:yfkg, k"+hLdf kx'r / ahf/ Joj:yfkgdf ;d]t ;xof]u k'¥ofpg

æPsLs[t Joj;fo ljsf; ;]jfÆ k|bfg ug]{ Joj:yf ldnfOg]5 .

!!=# n3' pBdL, 3/]n' tyf ;fgf pBf]uLx¿nfO{ jhf/ dfudf cfwfl/t u'0f:t/Lo

j:t' pTkfbg ug{ Ifdtf ljsf; tyf pTkfbsTj clej[l4 u/L k|lt:kwL{

aGg k|f]T;flxt ul/g] 5 .

!!=$ n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]ux¿nfO{ n3' 3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf;

sf]if, u|fdL0f :jfjnDjg sf]if, Equity Fund, Credit Guarantee Fund

nufot ljleGg sf]ifx¿ dfkm{t ljQLo kxF'rsf] Joj:yf ul/g]5 .

!!=% ;fd'bflos jf ;xsf/L n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u u|fdx¿df /x]sf

pBf]ux¿jf6 pTkflbt x'g] j:t'x¿sf] 5'§} klxrfgsf nflu ;fd'lxs lrXg

-sn]S6Le dfs{_ btf{ u/fO{ o;sf]] k|of]ujf6 jhf/ k|j4{g ug{ ;xof]u

k'¥ofOg]5 .

!!=^ æPs ufpF Ps pTkfbgÆ (One Village One Product) sfo{qmdnfO{

cleofgsf] ¿kdf cufl8 j9fOg]5 .

!!=& n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] ljsf;sf nflu cfjZos x'g] k"FhL

lgdf{0f ug{sf] lgldQ To:tf pBdLx¿nfO{ jrt ug{ k|f]T;flxt u/L

ax'p2]ZoLo ;xsf/Ldf cfj4 x'g pTk|]l/t ul/g]5 .

!!=* n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] ;d'lrt ljsf;sf nflu o:tf

pBf]ux¿sf] k|ltlglwd"ns ;+:yfx¿ dfkm{t ;d]t k|fljlws, k/fdz{ tyf

cg'udg ;]jf pknJw u/fpg] Joj:yf ldnfOg] 5 . o; k|of]hgsf nflu

5ftf ;+:yfx¿sf] ;+:yfut ljsf;sf] nflu k|f]T;fxg ul/g]5 .

!!=( n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]ux¿jf6 pTkflbt j:t' jf ;]jfsf] jhf/

k|j4{g ul/g]5 . demf}nf tyf 7"nf pBf]ux¿;Fu k[i7 (Backward) / cu|

Page 16: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 16

(Forward) cGt/;DjGw (Linkages) sfod u/fO{ 7"nf tyf demf}nf

pBf]ux¿n] k|of]u ug]{ ;xfos j:t'x¿ pTkfbg ug]{ u/L n3' pBd, 3/]n'

tyf ;fgf pBf]ux¿nfO{ ;xfos pBf]u (Ancillary Industries) sf] ¿kdf

ljsf; u/L pTkfbg u/fpg] Joj:yf ul/g]5 .

!!=!) n3' pBd / 3/]n' pBf]usf] pTkfbgsf] ahf/ k|j4{gdf ;xof]u k'¥ofpg

lghL If]q, ;xsf/L If]q / :yfgLo lgsfox¿sf] ;+nUgtfdf ljleGg txdf

ljqmL s]Gb| tyf sf]z]nL 3/x¿sf] :yfkgf / ljsf;df hf]8 lbOg]5 .

!!=!! n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]uaf6 pTkflbt j:t'x¿sf] lgof{t k|j4{g

ug]{ k|of]hgsf nflu hf/L ul/Psf] ælgof{t u[xsf] :yfkgf tyf ;+rfng

cfb]z, @)^!Æ nfO{ kl/dfh{g;lxt k|efjsf/L sfof{Gjogsf] Joj:yf

ldnfOg]5 .

!!=!@ n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] k|j4{gsf nflu ;"rgf k|ljlw

(Information Technology) sf] pkof]u ug{ ;xsf/L tyf lghL If]q

;d]tsf] ;xefuLtfdf ljleGg txdf ;"rgf k|ljlw s]Gb| (Information

Technology Hub) x¿ ;+rfngdf NofOg] 5g\ . oL s]Gb| (Hub) x¿

dfkm{t ;+rf/sf ;a} dfWodx¿ (5fkf, /]l8of], 6]lnlehg, OG6/g]6 cfbL_

k|of]u u/L n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] ljsf;sf nflu cfjZos

x'g] ;a} k[i7 (Backward) / cu| (Forward) ;"rgfx¿ ;Dk|]if0f ug]{

Joj:yf ldnfOg]5 .

!!=!# n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] cf}Bf]lus ;DklQ ;+/If0f ug{'sf ;fy}

To;f] ubf{ nfUg] b:t'/df ;x'lnot k|bfg ul/g]5 .

!!=!$ n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] pTkfbgsf] ljqmLnfO{ k|f]T;fxg ug{

;/sf/L tyf u}/ ;/sf/L lgsfox¿nfO{ o:tf j:t' vl/b ug{ k|f]T;flxt

ul/g]5 .

!!=!% s[lif, jg, ko{6g / vfgLdf cfwfl/t n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf

pBf]ux¿sf] k|j4{g ug{ ljBdfg s[lif, jg, ko{6g / vfgL gLlt tyf P]gsf]

clwgdf /xL sRrf kbfy{ ;+sng jf pTvgg\ tyf cfk"lt{ Joj:yfnfO{

;/nLs[t ul/g]5 .

Page 17: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 17

!!=!^ n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]ux¿sf] k|j4{g / ljsf; ug{ ;/sf/L,

;xsf/L / lghL If]q ;d]tsf] ;fem]bf/Ldf k|j4{gfTds sfo{qmdx¿ ;~rfng

ug]{ Joj:yf ldnfOg]5 .

!!=!& n3' pBd / 3/]n' pBf]ux¿df x'g] nufgL g]kfnL gful/ssf nflu cf/If0f

ug]{ t/ k|ljlw tyf jhf/ k|j4{g ;]jf pknJw u/fpg eg] ljb]zL

nufgLstf{nfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

!!=!* n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]unfO{ k|bfg ul/g] ;]jf, ;'ljwf /

;x'lnotx¿ Pp6} ynf]jf6 pknJw u/fOg]5 .

!!=!( pBf]ux¿nfO{ k|bfg ul/g] Joj;fo ljsf; ;]jf (BDS) sf nflu Joj;fo

ljsf; ;]jf k|bfos (Business Development Service Provider-

BDSP) ;+:yfx¿sf]] ;]jf lng] Joj:yf ul/g] 5 . o;sf nflu lghL If]qnfO{

k|f]T;fxg ul/g]5 .

!!=@) lghL If]qsf 5ftf ;+:yf g]kfn 3/]n' tyf ;fgf pBf]u dxf;+3, g]kfn pBf]u

jfl0fHo dxf;+3 / /fli6«o n3' pBdL ;d"x;+3 nufotsf ;+:yfx¿;Fusf]

;xsfo{df ljz]if u/L s[lif / u}/ sfi7 aghGo sRrf kbfy{ / k|ljlwdf

cfwfl/t Jojzfo ;Dj4{g s]Gb|x¿ (Business Incubation Center)

;+rfngdf NofOg]5 .

!!=@! Joj;fo ;Dj4{g ;]jf -Business Incubation Service_ dfkm{t n3' pBd,

3/]n' tyf ;fgf pBf]ux¿df k|ltefzfnL ;[hgzLn o'jf / dlxnfnfO{

cfslif{t ug{ ljz]if Joj:yf ul/g]5 .

!!=@@ Joj;fo ;Dj4{g ;]jf (Business Incubation Service) sf] r/0f kf/

u/]sf pBdLx¿sf nflu pBf]u ;+rfngdf ;xof]u k'¥ofpg Angel Fund / / / /

Venture Capital Fund sf] Joj:yf u/L pgLx¿ Dffkm{t /f]huf/L

;[hgfsf] sfo{qmd cuf8L a9fOg]5 .

!!=@# lghLIf]qsf 5ftf ;+:yf g]kfn 3/]n' tyf ;fgf pBf]u dxf;+3, g]kfn pBf]u

jfl0fHo dxf;+3 / /fli6«o n3' pBdL ;d"x;+3 nufot cGo /fli6«o:t/sf

j:t'ut ;+:yfx¿;Fusf ;xsfo{df ;+efJotf tyf k|fyldstfsf] cfwf/df

ljleGg :yfgdf If]qLo :t/sf n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf cf}Bf]lus u|fd

Page 18: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 18

tyf j:t' ljsf; s]Gb| (Product Development Centers) :yfkgf

ul/g]5 .

!!=@$ n3' pBdLx¿nfO{ PsLs[t ¿kdf ;]jf k|bfg ug{ / pgLx¿sf] pTkfbg tyf

jhf/ ;]jfsf nflu cfjZos x'g] k"jf{wf/df ;xof]u k'¥ofpg pko'Qm

:yfgx¿df ;fd'bflos÷;femf ;]jf s]Gb|x¿ :yfkgf ul/g]5 .

!!=@% n3', 3/]n' tyf ;fgf :t/sf dlxnf pBdLx¿nfO{ j}+lsË tyf ;xsf/L

;+:yfdfkm{t ;/n / ;'ne tl/sfaf6 ;d"xut C0f k|bfg ug]{ Joj:yf

ldnfOg]5 .

!@=!@=!@=!@= cf}Bf]lus Joj;fosf] kl/efiff / jucf}Bf]lus Joj;fosf] kl/efiff / jucf}Bf]lus Joj;fosf] kl/efiff / jucf}Bf]lus Joj;fosf] kl/efiff / juLLLL{s/0f{s/0f{s/0f{s/0f

!@=!!@=!!@=!!@=! kl/efiffkl/efiffkl/efiffkl/efiff

s'g} JolQm, kmd{ jf sDkgLn] cfocfh{g ug]{ p2]Zo lnO{ j:t' pTkfbg jf

;]jf k|bfg ug]{ cfly{s lqmofsnfknfO{ o; gLltsf] k|of]hgsf] nflu

cf}Bf]lus Joj;fo Dfflgg]5 .

!@=@!@=@!@=@!@=@ cf}Bf]lus Joj;fonfO{ pTkfbg k|s[lt tyf ;]jfsf] cfwf/df b]xfo adf]lhd

juL{s/0f ul/Psf] 5 M–

!@=@=!!@=@=!!@=@=!!@=@=! s[lif tyf jg k}bfjf/df cfwfl/t pBf]us[lif tyf jg k}bfjf/df cfwfl/t pBf]us[lif tyf jg k}bfjf/df cfwfl/t pBf]us[lif tyf jg k}bfjf/df cfwfl/t pBf]u

s[lif jf jg k}bfjf/df cfwfl/t sRrf kbfy{af6 pTkflbt jf

k|zf]lwt cg';"rL-! df pNn]v ul/Psf Joj;fox¿,

!@=@=@!@=@=@!@=@=@!@=@=@ pTkfbgd"ns pBf]upTkfbgd"ns pBf]upTkfbgd"ns pBf]upTkfbgd"ns pBf]u

tf]lsP adf]lhdsf] d"No clej[l4 u/L sRrf kbfy{ jf cw{

k|zf]lwt sRrf kbfy{ jf v]/ uO/x]sf] j:t' k|of]u u/L jf k|zf]wg

u/L dfn;fdfg pTkfbg ug]{ pBf]u,

!@=@=#!@=@=#!@=@=#!@=@=# lgsf;Ld"ns pBf]ulgsf;Ld"ns pBf]ulgsf;Ld"ns pBf]ulgsf;Ld"ns pBf]u

cfˆgf] s"n pTkfbgsf] %! k|ltzt jf ;f] eGbf j9L dfqf ljb]zdf

lgof{t ug]{] pBf]u,

!@=@=$!@=@=$!@=@=$!@=@=$ phf{d"ns pBf]uphf{d"ns pBf]uphf{d"ns pBf]uphf{d"ns pBf]u

Page 19: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 19

hn;|f]t, jfo', ;f}o{zlQm, sf]Onf, k|fs[lts t]n tyf UofF;, jfof]

UofF; tyf cGo ;|f]taf6 phf{ k}bf ug]{ pBf]u,

!@=@=%!@=@=%!@=@=%!@=@=% vfgLhGo pBf]uvfgLhGo pBf]uvfgLhGo pBf]uvfgLhGo pBf]u

wft' tyf cwft' vlgh (Metallic and Non-Metallic

Minerals) pTvgg tyf k|zf]wg ug]{ pBf]u,

!@=@=^!@=@=^!@=@=^!@=@=^ ko{6g pBf]uko{6g pBf]uko{6g pBf]uko{6g pBf]u

ko{6sx¿nfO{ ;]jf k'¥ofpg] cg';"rL-@ df pNn]v u/LPsf

Joj;fox¿,

!@=@=&!@=@=&!@=@=&!@=@=& lgdf{0f pBf]ulgdf{0f pBf]ulgdf{0f pBf]ulgdf{0f pBf]u

ef}lts k"jf{wf/ lgdf{0f u/L ;~rfng ug]{ cg';"rL-# df pNn]v

ul/Psf Joj;fox¿,

!@=@=*!@=@=*!@=@=*!@=@=* ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw pBf]u;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw pBf]u;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw pBf]u;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw pBf]u

;"rgf ;+sng, k|zf]wg / k|;f/0fsf] nflu k|ljlw k|of]u u/L

;"rgf, 1fg tyf ;~rf/ ;]jf k'¥ofpg] cg';'rL-$ df pNn]v

ul/Psf cf}Bf]lus Joj;fox¿,

!@=@=(!@=@=(!@=@=(!@=@=( ;]jf pBf]u ;]jf pBf]u ;]jf pBf]u ;]jf pBf]u (Service Industries)

cg';"rL-% df pNn]v ul/Psf pBf]u Joj;fox¿,

!@=#!@=#!@=#!@=# nufgL / k|s[ltsf] cfwf/df pBf]usf] juL{s/0f b]xfo adf]lhd ul/Psf] 5 MnufgL / k|s[ltsf] cfwf/df pBf]usf] juL{s/0f b]xfo adf]lhd ul/Psf] 5 MnufgL / k|s[ltsf] cfwf/df pBf]usf] juL{s/0f b]xfo adf]lhd ul/Psf] 5 MnufgL / k|s[ltsf] cfwf/df pBf]usf] juL{s/0f b]xfo adf]lhd ul/Psf] 5 M––––

!@=#=!!@=#=!!@=#=!!@=#=! n3' pBd n3' pBd n3' pBd n3' pBd (Micro Enterprises)

o; gLltsf] k|of]hgsf] nflu n3' pBd eGgfn] b]xfosf zt{ k"/f

u/]sf] Joj;fo ;Demg' k5{ M

• 3/ hUuf afx]s a9Ldf b'O{ nfv ¿k}+of;Dd :yL/ k'FhL nufgL

x'g],

• pBdL :jo+ Joj:yfkgdf ;+nUg /x]sf],

• pBdL ;d]t ( hgf;Dd sfdbf/ /x]sf],

Page 20: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 20

• aflif{s cfly{s sf/f]jf/ @) nfv ?k}+of eGbf sd /x]sf], /

• OlGhg pks/0f k|of]u x'g] ePdf To:tf] OlGhg jf pks/0fsf]

ljB't df]6/ jf cGo t]n OGhLg zlQm Ifdtf !) lsnf]jf6

eGbf sd ePsf] .

:ki6Ls/0f M:ki6Ls/0f M:ki6Ls/0f M:ki6Ls/0f M dfly pNn]lvt zt{x¿ k'/f u/]tfklg cg'dlt lng'kg]{

pBf]u Joj;fo, dlb/f, ljo/, r'/f]6 lj8L jf cGo ;"tL{hGo j:t'

pTkfbg jf k|of]u x'g] Joj;fonfO{ n3' pBd dflgg] 5}g .

To;}u/L Psk6s n3' pBd Joj;fosf] ¿kdf btf{ ePsf pBdn]

cGo pBf]usf ¿kdf :t/f]Gglt u/]df ;f] pBd n3' pBdsf]

ju{df /xg] 5}g .

!@=#=@!@=#=@!@=#=@!@=#=@ k/Dk/fut tyf cGo 3/]n' pBf]u k/Dk/fut tyf cGo 3/]n' pBf]u k/Dk/fut tyf cGo 3/]n' pBf]u k/Dk/fut tyf cGo 3/]n' pBf]u (Traditional and Other

Cottage Industries)

k/Dk/fut ;Lk / k|ljlw k|of]u ug]{, :yfgLo sRrf kbfy{ Pjd\

:yfgLo k|ljlwdf cfwfl/t cf}hf/ pks/0f pkof]u ug]{, b]zsf]

snf / ;+:s[lt;Fu ;Dj4 / !) lsnf]jf6;Dd ljB't zlQm k|of]u

ug]{ cg';"rL ^ df pNn]v ul/Psf pBf]u Joj;fo,

!@=#=#!@=#=#!@=#=#!@=#=# ;fgf pBf]u ;fgf pBf]u ;fgf pBf]u ;fgf pBf]u (Small Scale Industries)

n3' pBd / k/Dk/fut tyf cGo 3/]n' pBf]u afx]s kfFr s/f]8

?k}}+of;Dd :yL/ h]yf ePsf cf}Bf]lus Joj;fo,

!@=#=$!@=#=$!@=#=$!@=#=$ demf}nf pBf]u demf}nf pBf]u demf}nf pBf]u demf}nf pBf]u (Medium Scale Industies)

kfFr s/f]8 eGbf j9L kGw| s/f]8 ?k}+of;Dd :yL/ h]yf ePsf

cf}Bf]lus Joj;fo,

!@=#=%!@=#=%!@=#=%!@=#=% 7"nf pBf]u 7"nf pBf]u 7"nf pBf]u 7"nf pBf]u (Large Scale Industries)

kGw| s/f]8 ?k}+of eGbf j9L :yL/ h]yf ePsf cf}Bf]lus Joj;fo,

:ki6Ls/0f M:ki6Ls/0f M:ki6Ls/0f M:ki6Ls/0f M

!_ dfly pNn]lvt pBf]ux¿sf] :yL/ h]yf eGgfn] b]xfosf

rn jf crn ;DklQx¿ kg]{5g\ .

Page 21: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 21

-s_ hdLg / hdLg ;'wf/ -h:t} hdLg ;Dofpg], k'g]{,

kvf{n nufpg] h:tf sfo{x¿_,

-v_ :ynLo ef}lts k"jf{wf/x¿ -h:t} 9n lgsf;,

cfGtl/s ;8s_,

-u_ sfof{no, sf/vfgf ejg, uf]bfd 3/, ljB't

ljt/0f, kfgL ljt/0f Joj:yf tyf cfjf;

ejgx¿,

-3_ oGq, pks/0f tyf cf}hf/x¿,

-ª_ kl/jxgsf ;fwgx¿,

-r_ ljB't, pks/0f tyf sfof{no pks/0fx¿,

-5_ kmlg{r/, lkmS:r/ tyf kmlg{l;Ë, ;+rf/ Joj:yf

tyf pks/0fx¿,

@_ pkbkmf -!_ df pNn]lvt ;DklQx¿sf] cltl/Qm pBf]udf

nufgL x'g' eGbf cl3 jf lgdf{0f r/0fsf] ljleGg

cj:yfdf x'g] jf ePsf] k"+hLs[t ul/g] k|fljlws k/fdz{ /

;'k/Lj]If0f vr{, k"j{ nufgL / k"j{ ;~rfng vr{ tyf

lgdf{0f cjlwsf] k"FhLs[t x'g] Jofh ;d]tnfO{ pBf]usf]

:yL/ h]yf elgg]5 .

!#=!#=!#=!#= k|fyldstf k|fKt pBf]uk|fyldstf k|fKt pBf]uk|fyldstf k|fKt pBf]uk|fyldstf k|fKt pBf]u

!#=! cg';"rL-& df pNn]v eP adf]lhdsf pBf]unfO{ k|fyldstf k|fKt pBf]usf]

¿kdf tf]lsPsf]] 5 .

!#=@ k|fyldstf k|fKt pBf]usf] ;"rLnfO{ k|To]s % jif{df k'g/fjnf]sg ul/g]5 .

;fy} cf}Bf]lus k|j4{g af]8{sf] l;kmfl/;df g]kfn ;/sf/n] cfjZostf

cg';f/ ;"rLdf yk36 ug{ ;Sg]5 .

Page 22: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 22

!$=!$=!$=!$= cg'dlt cg'dlt cg'dlt cg'dlt ----Permission____

!$=! ;'/Iff, hg:jf:Yo tyf jftfj/0fdf k|lts"n c;/ kfg]{ cg';"rL * df

pNn]v ePsf pBf]ux¿ jfx]s c¿ pBf]usf] :yfkgf, lj:tf/ ljljwLs/0f

tyf cfw'lgsLs/0f ug{sf] nflu cg'dtL lng'kg]{ 5}g .

!$=@ pBf]u ljefuaf6 cg'dlt lng'kg]{ pBf]ux¿sf] xsdf lgj]bg k/]sf] ldltn]

#) lbg leq ljefun] cg'dlt lbg]5 . cg'dlt lbg g;lsg] sf/0f k/]df

Dofb ;lsPsf] # lbg leq cg'dlt glbg'sf] sf/0f v'nfO{ lgj]bsnfO{

hfgsf/L lbg'kg]{5 .

!$=# cg'dlt k|fKt ug]{n] cg'dltkqdf pNn]lvt zt{sf] kfng u/L ;f]xL

cg'dltkqdf tf]lsPsf] cjlwleq pBf]u Joj;fo ;~rfng ul/;Sg' kg]{5 .

dgfl;j sf/0f k/]df jfx]s tf]lsPsf] cjlwdf pBf]u ;+rfng gu/]df jf

zt{ kfng gu/]df cg'dlt vf/]h ul/g]5 .

!$=$ pBf]u Joj;fodf ljb]zL nufgL ubf{ k|rlnt sfg"g adf}lhd :jLs[lt

lng'kg]{5 .

!%=!%=!%=!%= btf{ btf{ btf{ btf{

!%=! n3' pBd / k/Dk/fut 3/]n' pBf]un] ;~rfng u/]sf] Ps dlxgfleq

;+lIfKt ljj/0f;lxt :yfgLo lgsfodf hfgsf/L lbg' kg]{5 . o:tf]

hfgsf/Lsf] clen]v :yfgLo lgsfon] /fVg]5 .

!%=@ cg'dlt lng' gkg]{ cGo pBf]un] /Ltk"j{s cfj]bg lbPsf] ldltn] !% lbgleq

;DalGwt lgsfon] pBf]u btf{ u/L lbg]5 . s'g} sf/0faf6 pBf]u btf{ x'g

g;Sg] ePdf To:tf] lgsfon] ;f]sf] sf/0f v'nfO{ lgj]bsnfO{ # lbg leq

hfgsf/L u/fpg' kg]{5 .

!%=# cg';"rL-* df pNn]v ePsf cg'dlt lng' kg]{ pBf]u / cg'dlt lng' gkg]{

cGo pBf]usf] btf{ pBf]usf] k|s[lt tyf Ifdtf cg';f/ jftfj/0f ;+/If0f P]g

tyf jftfj/0f ;+/If0f f{godfjnLn] tf]s] jdf]lhd k|f/lDes jftfj/0f

k/LIf0f (Initial Environment Examination-IEE) jf jftfj/0fLo k|efj

d"Nof+sg (Environmental Impact Assessment-EIA) k|ltj]bg pBf]u

btf{ ug]{ lgsfodf k]z ug{' kg]{5 .

Page 23: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 23

!%=$ pBf]u btf{ ug]{ lgsfon] cfjlws ¿kdf pBf]usf] l:ylt af/] cg'udg u/L

pBf]un] rfx]df k/fdz{ lbO ;~rfngsf] nflu ;3fp k'¥ofpg]5 . dgfl;j

sf/0f jfx]s tf]lsPsf] cjlwleq pBf]u ;~rfngdf cfPsf] /x]g5 eg]

btf{/cg'dlt vf/]h ul/g]5 .

!%=% g]kfn ;/sf/n] k|f/lDes jftfj/0f k/LIf0f (Initial Environment

Examination-IEE) jf jftfj/0fLo k|efj d"Nof+sg (Environmental

Impact Assessment-EIA) ;DaGwL If]qut (Sectoral) dfkb08x¿

th'{df ug{ ;DalGwt dGqfno÷lgsfoaLr cfjZos ;dGjo ul/g]5 .

!^=!^=!^=!^= n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] k|zf;g ;DaGwL ljz]if Joj:yfn3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] k|zf;g ;DaGwL ljz]if Joj:yfn3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] k|zf;g ;DaGwL ljz]if Joj:yfn3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] k|zf;g ;DaGwL ljz]if Joj:yf

!^=! n3' pBd ;+rfng u/]sf] Ps dlxgfleq pBdLn] pBdsf] ;lIfKt

ljj/0f;lxt :yfgLo lgsfo -uf=lj=;= jf g=kf=_ df hfgsf/L lbg'kg]{5 .

pBdLn] rfx]df tf]lsPsf] z'Ns lnO{ To:tf lgsfon]] pBd btf{ u/L

k|df0fkq lbg]5 . o:tf] hfgsf/Lsf] clen]v :yfgLo lgsfon] lhNnfl:yt

3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldltsf] sfof{nonfO{ dfl;s ¿kdf

pknJw u/fpg' kg]{5 .

!^=@ cg'dlt lng' gkg]{ cGo pBf]un] /Ltk"j{s cfj]bg lbPsf] ldltn] !%

lbgleq ;DalGwt lgsfon] pBf]u btf{ u/L lbg]5 . s'g} sf/0fjf6 pBf]u

btf{ x'g g;Sg] ePdf To:tf] lgsfon] ;f]sf] sf/0f v'nfO{ lgj]bsnfO{ #

lbg leq hfgsf/L u/fpg' kg]{5 .

!^=# cg';"rL—* df pNn]lvt cg'dlt lng' kg]{ pBf]u jfx]s cGo 3/]n' tyf

;fgf pBf]usf] btf{ tyf gjLs/0f lhNnfl:yt 3/]n' tyf ;fgf pBf]u

ljsf; ;ldltsf] sfof{non] ug]{5 .

!^=$ jftfj/0f Joj:yfkg k|of]hgsf nflu n3' pBd / k/Dk/fut 3/]n'

pBf]un] cfˆgf] ljj/0f lb+bf kfgLsf] d'xfg, kmf]xf]/ d}nf lgisf;g jf/]df

;d]t ;fdfGo hfgsf/L dfq lbP k'U5 t/ ;fgf pBf]usf] xsdf eg]

k|rlnt jftfj/0f ;+/If0f P]g tyf lgodfjnLdf Joj:yf cg';f/ k|f/lDes

jftfj/0fLo k/LIf0f (Initial Environmental Examination) dfq ug'{

kg]{ / gePsf]df hfgsf/L lbP dfq k'Ug]5 .

Page 24: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 24

!^=% kxf8L lhNnfx¿df pBf]u btf{ ubf{ xfn jg If]qsf] ;Ldfaf6 ! ls=dL=

6f9f x'g' kg]{ eGg] Joj:yfnfO{ k'g/fjnf]sg u/L pko'Qm ;Ldf+sgnfO{

cfwf/ dfgL btf{ ug]{ Joj:yf ldnfOg]5 .

!&=!&=!&=!&= ;'ljwf tyf ;x'lnot;'ljwf tyf ;x'lnot;'ljwf tyf ;x'lnot;'ljwf tyf ;x'lnot

pBf]usf] ljsf; tyf k|j4{gsf nflu b]xfo adf]lhdsf ;'ljwf / ;x'lnot k|bfg

ul/g]5M

----s_s_s_s_ cfos/ 5"6sf] ;'ljwf / ;x'lnotMcfos/ 5"6sf] ;'ljwf / ;x'lnotMcfos/ 5"6sf] ;'ljwf / ;x'lnotMcfos/ 5"6sf] ;'ljwf / ;x'lnotM

!&=! ;a} k|sf/sf ;"tL{ / dlb/fhGo kbfy{ pTkfbg ug]{ pBf]u / sTyf

pBf]u afx]s cGo ljz]if pBf]uaf6 cflh{t cfodf nfUg] s/sf]

skf]{/]6 b/df % k|ltzt ljGb'n] sd x'g]5 .

!&=@ ;a} k|sf/sf ;'tL{ / dlb/fhGo kbfy{ pTkfbg ug]{ pBf]u / sTyf

pBf]u afx]s cg';"rL ( df pNn]lvt clt cljsl;t If]qdf

:yflkt pBf]un] sf/f]jf/ z'? u/]sf] ldltn] bz jif{;Dd nfUg]

cfos/ gAa] k|ltzt 5'6 kfpg]5 .

!&=# ;a} k|sf/sf ;'tL{ / dlb/fhGo kbfy{ pTkfbg ug]{ pBf]u / sTyf

pBf]u afx]s cGo cg';"rL !) df pNn]v ePsf cljs;Lt If]qdf

:yflkt pBf]unfO{ sf/f]jf/ ;'? u/]sf] ldltn] bz jif{;Dd c;L

k|ltzt cfos/ 5'6 x'g]5 .

!&=$ ;a} k|sf/sf ;'tL{ / dlb/fhGo kbfy{ pTkfbg ug]{ pBf]u / sTyf

pBf]u afx]s cGo cg';"rL !! df pNn]v ePsf sd ljsl;t

If]qdf :yflkt pBf]unfO{ sf/f]jf/ ;'? u/]sf] ldltn] bz

jif{;Dd ;Q/L k|ltzt cfos/ 5'6 x'g]5 .

!&=% cg';"rL ( df pNn]v ePsf lhNnfdf :yflkt kmnk"mndf cfwfl/t

jl9df !@ k|ltzt;Dd cNsf]xn sG6]G6 ePsf ;fO8\/ Pjd\ jfOg

pTkfbg ug]{ pBf]unfO{ ;d]t sf/f]jf/ ;'? u/]sf] ldltn] bz

jif{;Dd rfln; k|ltzt cfos/ 5'6 x'g]5 .

!&=^ ;a} k|sf/sf ;'tL{ / dlb/fhGo kbfy{ pTkfbg ug]{ pBf]u / sTyf

pBf]u afx]s cg';"rL & df pNn]v ePsf k|fyldstf k|fKt pBf]u

Page 25: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 25

dWo] hnljB't pTkfbg tyf ljt/0f, vlgh pTvgg\, :yfgLo

sRrf kbfy{ k|of]u u/L lSnÍ/ jf lSnÍ/ jgfO l;d]G6 pTkfbg

ug]{ -l;d]G6 pBf]u_, k]6«f]lnod tyf k|fs[lts UofF; cGj]if0f tyf

pTvgg\ pBf]unfO{ sf/f]jf/ ;'? u/]sf] ldltn] ;ft jif{ ;Dd

cfos/df gAa] k|ltzt 5'6 lbOg]5 .

!&=* cg';"rL $ df pNn]v ePsf ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlw pBf]u

;"rgf k|ljlw kfs{ leq :yfkgf u/]df nfUg] cfos/sf] krf;

k|ltzt 5'6 x'g]5 .

!&=( s'g} ;fgf pBf]un] Go"gtd ^ dlxgfeGbf j9L !)) hgfeGbf

j9L lgoldt :jb]zL sfdbf/, demf}nf pBf]un] @)) hgf / 7"nf

pBf]un] %)) hgf eGbf a9L JolQmnfO{ k|ToIf /f]huf/L lbPdf

To:tf pBf]un] To; jif{ nfUg] cfos/df yk @% k|ltzt 5'6

kfpg]5 . ;fy} To:tf pBf]un] k|ToIf /f]huf/L lbg] ;+Vofsf] %)

k|ltzt :jb]zL dlxnf jf blnt jf ckfËtf ePsf JolQm

sfdbf/x¿nfO{ k|ToIf /f]huf/L lbPdf To:tf pBf]un] To; aif{df

nfUg] cfos/df $) k|ltzt 5'6 kfpg]5 .

!&=!) pBf]un] cfˆgf] >lds tyf sd{rf/Lsf] lb3{sfnLg lxt Pj+

enfO{sf] nflu u/]sf vr{x¿ h:t} cfjf; Joj:yf, hLjg aLdf,

:jf:Yo ;'ljwf, lzIff tyf tflnd, lzz' :ofxf/ s]Gb| / zf/Ll/s

tGb'?:tLsf nflu v]ns"b÷Jofofddf u/]]sf] vr{ cfos/ k|of]hgsf]

nflu vr{ s§L ug{ kfpg]5 . ;fy} pBf]un] xf]rfk'8\sf nufot

ckfËtf ePsf JolQmx¿nfO{ /f]huf/L k|bfg u/]df To:tf

sfdbf/x¿nfO{ e'QmfgL lbPsf] tnj cflb vr{ cfos/ k|of]hgsf

nflu s§f ug{ kfOg]5 .

!&=!! s'g} pBf]un] phf{ vkt 36fpg ;3fp k'¥ofpg] oGq pks/0fdf

nufgL u/]sf] vr{, k|b "if0f lgoGq0f / jftfj/0fdf sd c;/ kfg]{

k4ltsf] h8fgdf ePsf] k'FhLut vr{, k|ljlw / k|lqmofdf ePsf]

vr{ cfos/ k|of]hgsf] nflu vr{ s§f ug{ kfOg]5 . o:tf] ;'ljwf

Ps} k6s jf % -kfFr_ jif{leq pkof]u u/L ;Sg' kg]{5 .

Page 26: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 26

!&=!@ cfos/ lgwf{/0f k|of]hgsf] nflu pBf]usf] s"n ljqmL cfosf] kfFr

k|ltzt;Dd /sd pTkfbsTj clej[l4sf] nflu pBdzLntf

clej[l4 / ;Lk ljsf; tflnd, cg';Gwfg tyf ljsf; / gofF

k|ljlw k|fKt ug{ vr{ ug{ kfOg]5 .

!&=!# cfos/ k|of]hgsf] nflu ahf/ k|j4{g, ;j]{If0f / lj1fkg cflbsf]

nflu s"n ljqmL cfosf] bz k|ltzt ;Dd vr{ ug{ kfOg]5 .

!&=!$ pBf]usf] ef}lts ;DklQsf] ;'/Iffsf] nflu u/]sf] u/]sf] vr{ /sd

/ o;sf] aLdf jfkt lt/]sf] lk|dLod s/ of]Uo cfoaf6 36fpg

kfOg]5 .

!&=!% /fli6|\o k|fyldstf k|fKt pBf]un] :yL/ h]yfsf] x|f; s§L ubf{

k|rlnt cfos/ P]gdf pNn]lvt b/df ;f]xL b/sf] Ps ltxfO yk

u/L s§f ug{ kfpg]5 .

!&=!^ pBf]un] ;f]xL pBf]udf jf c¿ s'g} pBf]udf k'gM nufgL u/L

pBf]usf] ljljlws/0f jf kRrL; k|ltzt jf ;f] eGbf j9L hl8t

Ifdtf lj:tf/ u/]df, k|ljlwsf] cfw'lgsLs/0f u/]df jf ;xfos

pBf]usf] ljsf; u/]df o:tf] k'gM nufgLaf6 ;[lht yk :yL/

h]yfsf] $) k|ltzt s/ k|of]hgsf] nflu s§L ug{ kfpg]5 . o:tf]

5'6 /sd Psd'i6 Ps} jif{df jf kfFr jif{leq s§L ug{ kfpg]5 .

!&=!& pBf]un] g]kfndf btf{ ePsf] jf}l4s ;DklQ cGtu{tsf] cf}Bf]lus

;DklQsf] ;+/If0f ubf{ nfu]sf] vr{ cfos/ k|of]hgsf] nflu vr{

n]Vg kfpg]5 . af}l4s ;DklQsf] lgof{taf6 k|fKt x'g] cfodf

lgof{t ;/xsf] 5'6 lbOg]5 . af}l4s ;DklQ ;+/If0fsf nflu

ljb]zdf btf{ ubf{ nfu]sf] z'Nssf] %) k|ltzt ;/sf/n] Joxf]g]{ 5

. To:t} af}l4s ;DklQsf] ljqmLaf6 k|fKt cfonfO{ nfef+zdf nfUg]

b/sf] cfos/ dfq nufOg]5 .

!&=!* k|fs[lts k|sf]k p4f/, ;fdflhs If]qdf lbPsf] tf]lsP adf]lhdsf]

/sdsf] rGbf / ;xof]u cfos/ k|of]hgsf] nflu 5'6 x'g]5 .

Page 27: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 27

!&=!( ;xsf/Lsf] ¿kdf :yfkgf ul/g] tf]lsPsf pBf]ux¿sf] cfodf

nfUg] cfo s/sf] b/ ;fdfGo cfo s/sf] b/ eGbf %) k|ltzt

sd x'g] Joj:yf ul/g]5 .

!&=@) 3/]n' tyf ;fgf pBf]un] 7"nf tyf demf}nf pBf]ux¿;Fu lnlvt

;Demf}tf u/L To:tf pBf]unfO{ cfjZos x'g] ;xfos j:t'x¿

pTkfbg ug{ ;Sg]5g\ . o;/L ;Demf}tf u/]sf ;xfos j:t'

pTkfbg ug]{ pBf]un] klg cGo pBf]unfO{ ;x—pTkfbgsf nflu

pk—;Demf}tf u/L j:t' cfk"lt{ ug{ ;Sg]5g\ . o;/L ;xfos

j:t'sf] pTkfbg u/fPdf To:tf ;xfos j:t'sf] k|of]uaf6 tof/

ul/Psf] j:t'sf] ljqmLaf6 x'g] v'b cfDbfgLsf] %) k|ltzt c+zdf

cfos/ 5'6 x'g]5 .

----v_ v_ v_ v_ eG;f/ dxz"n, cGtMz'Ns tyf d"No clej[l4 s/df ;'ljwf / ;x'lnotMeG;f/ dxz"n, cGtMz'Ns tyf d"No clej[l4 s/df ;'ljwf / ;x'lnotMeG;f/ dxz"n, cGtMz'Ns tyf d"No clej[l4 s/df ;'ljwf / ;x'lnotMeG;f/ dxz"n, cGtMz'Ns tyf d"No clej[l4 s/df ;'ljwf / ;x'lnotM

!&=@! d'n's leq pTkflbt j:t' ljb]z lgsf;L u/]df cGtMz'Ns / d"No

clej[l4 s/ nfUg] 5}g .

!&=@@ lgof{td"ns pBf]u, lgof{t k|j4{g u[x / ljz]if cfly{s If]qsf

pBf]un] c¿ s'g} pBf]u;Fu s/f/ (Sub-Contracting) u/L

lgsf;Lsf] nflu j:t' pTkfbg u/fpg kfpFg]5g\ . o;/L pTkfbg

u/fPsf] j:t'df k|of]u x'g] sRrf kbfy{, ;xfos sRrf kbfy{ tyf

Kofs]lhË ;fdfu|Ldf nfu]sf] eG;f/ dxz'n, cGtMz'Ns tyf d"No

clej[l4 s/ lgof{t ePsf] kl/df0fsf] cfwf/df lgsf;Lstf{n]

tf]lsP adf]lhd lkmtf{ kfpg] 5 .

!&=@# lgsf;L u/] jfkt kfpg] 8\o"6L 8« Aofs ;'ljwfnfO{ ;/n jgfpg

p:t} k|s[ltsf pBf]ux¿sf] xsdf sRrf kbfy{ vktsf] cfwf/df

;db/ lgwf{/0f ul/g]5 . o:tf] /sd lgsf;L sf/f]jf/ u/]sf]

a}+saf6} lkmtf{ kfpg] Joj:yf ul/g]5 . ;db/ lgwf{/0f x'g g;s]sf

pBf]ux¿sf] xsdf xfn k|rngdf /x]sf] lgoldt k|lqmofnfO{ klg

lg/Gt/tf lbOg]5 .

Page 28: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 28

!&=@$ pBf]un] kfpg] 8\o'6L 8« Aofssf] ;'ljwf lgsf;L kl/df0fsf]

cfwf/df lgj]bg k/]sf] ldltn] $% lbgleq lgsf;Lstf{nfO{

clgjfo{ ¿kdf pknAw u/fOg]5 .

!&=@% pBf]un] cGt/f{li6«o jf]nkqdf ;xefuL eO{ d'n's leq ljb]zL d'b|f

cfh{g x'g] u/L ljqmL u/]sf] cfˆgf] pTkfbg jf ;]jfnfO{ Deemed

Export ;/x lgof{tdf kfpg] 8\o'6L 8« Jofssf] ;'ljwf pknAw

u/fOg]5 . o:tf] ;'ljwf lgj]bg k/]sf] ldltn] $% lbgleq pknJw

u/fOg]5 .

!&=@^ ljb]zL d'b|f cfh{g x'g] u/L :jb]z leq} cfˆgf] pTkfbg ljqmL

u/]df To:tf] pTkfbgdf nfu]sf] z'Ns, dxz'n / k|of]u ePsf]

sRrf kbfy{, ;xfos sRrf kbfy{ tyf Kofs]lhË d]6l/ondf

nfu]sf] eG;f/ dxz'n, cGtMz'Ns, d"No clej[l4 s/ pTkfbgdf

nfu]sf] kl/df0fsf] cfwf/df lgof{t ;/x (Deemed Export)

dfgL lkmtf{ lbOg]5 . o:tf] ;'ljwf lgj]bg k/]sf] ldltn] $%

lbgleq pknJw u/fOg]5 .

!&=@& cw{ k|zf]lwt jf cw{tof/L dfWolds j:t' pTkfbg ug]{ pBf]un]

cfˆgf] pTkfbg csf]{ d"n j:t' tof/ ug]{ pBf]unfO{ ljqmL u/]df

To:tf] j:t'df nfu]sf] cGtMz'Ns Pjd\ d"No clej[l4 s/ d"n j:t'

pTkfbg ug]{ pBf]un] k|of]u u/]sf] kl/df0fsf] cfwf/df s/sf]

lx;fj ;dfof]hg ug{ kfpg] 5 . t/ of] ;'ljwf pkef]u ug{ tL

pBf]u d"No clej[l4 s/ jf cGtMz'Ns k|of]hgsf] nflu btf{ ePsf]

x'g'kg]{5 .

!&=@* pBf]usf] cfˆgf] pTkfbgsf nflu cfjZos kg]{ sRrf kbfy{,

;xfos sRrf kbfy{, Kofs]lhË ;fdfu|Ldf nfUg] eG;f/ dxz'n

To:tf] sRrf kbfy{af6 pTkfbg x'g] tof/L j:t'sf] cfoftdf nfUg]

eG;f/ b/ eGbf ;fdfGotof Ps tx (Slab) sd ug{ ;lsg]5 .

Go"gtd ! k|ltzt eGbf sd eG;f/ b/ /x]sf] j:t'sf] cfoftsf]

xsdf Go"gtd @% k|ltzt sd x'g] u/L eG;f/ b/ sfod ul/g]5

.

Page 29: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 29

!&=@( pBf]un] cfˆgf] k|of]hgsf] nflu cfoft ug]{ d]lzg/L, 6«fG;kmd{/,

h]g/]6/, cf}Bf]lus pks/0f tyf cf}hf/df Ps k|ltzt dfq

eG;f/ dxz'n nfUg]5 . ;fy} u'0f:t/ dfkg k|of]uzfnfx¿n]

cfoft ug]{ d]lzg/L, j}1flgs pks/0f / pBf]u lj:tf/sf] nflu

yk d]lzg/L tyf pks/0f nufot cg';Gwfg tyf ljsf;

(R&D) sf] nflu Nofpg] d]lzg/L tyf pks/0fdf ;d]t !

k|ltzt eG;f/ dxz'n nfUg]5 / d"No clej[l4 s/ tyf

cGtMz'Ns nfUg] 5}g .

----u_u_u_u_ yk ;'ljwf, ;x'lnot Pj+ ;'lglZrttfMyk ;'ljwf, ;x'lnot Pj+ ;'lglZrttfMyk ;'ljwf, ;x'lnot Pj+ ;'lglZrttfMyk ;'ljwf, ;x'lnot Pj+ ;'lglZrttfM

!&=#) o; gLltdf pNn]v ePsf pBf]un] kfpg] ;'ljwf ;x'lnotnfO{

sfg"gåf/f ;'lglZrt ul/g]5 . gLltdf pNn]v ePsf juL{s/0f,

clt cljsl;t, cljsl;t / sd ljsl;t If]qsf] ;'ljwf

;x'lnot;DaGwL ;'rL / Joj:yfdf x]/k]m/ jf yk36 ePdf o;

gLlt sfof{Gjogsf] nflu jg]sf] sfg"gn] tf]s]sf] cjlw;Ddsf

nflu ljgfcj/f]w To:tf ;'ljwf pkef]u ug{ kfpg] ;'lglZrttf

k|bfg ul/g] 5 . s'g} pBf]un] Ps} ;dodf Ps eGbf a9L k|sf/sf]

5 '6 kfpg ;Sg] cj:yf ePdf pBf]un] /f]h]sf] a9L 5 '6 kfpg]5 .

!&=#! o; gLlt cGtu{t k|fKt x'g] ;'ljwf tyf ;x'lnotx¿ tf]lsPsf]

cjlw;Ddsf] nflu kl/jt{g ul/g] 5}g .

!&=#@ pBf]un] cfˆg} k|of]hgsf] nflu pTkfbg u/]sf] ljB'tdf /f]oN6L

nfUg] 5}g . ;fy} pBf]un] ljB't zlQm ljqmL ug{ rfx]df ahf/df

k|rlnt b/df /fli6«o u|L8df hf]8\g lbg] Joj:yf ul/g] 5 .

!&=## s'g} k|fyldstf k|fKt pBf]u jf g]kfndf :jLs[t k]6]06sf] k|ljlw

k|of]u u/L ;f] cg'¿k :yfkgf ePsf pBf]ux¿nfO{ cf}Bf]lus

k|j4{g jf]8{sf] l;kmfl/zdf g]kfn ;/sf/sf] lg0f{on] g]kfn

/fhkqdf ;"rgf k|sflzt ul/ yk ;'ljwf lbg ;lsg]5 .

!&=#$ lgof{t k|j4{g pBf]unfO{ j08]8 j]o/ xfp;sf] ;'ljwf cem ;/n

jgfO pknAw u/fOg]5 . o:tf] ;'ljwf lgj]bg k/]sf] ldltn] $%

lbgleq pknJw u/fOg]5 .

Page 30: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 30

!&=#% pBf]ux¿sf] xsdf ljB't cfk"lt{ gePsf] ;dosf] cg'kftsf

cfwf/df ljB't dxz'ndf nfuL cfPsf] l8df08 rfh{ 5'6 lbOg]5 .

!&=#^ pBf]usf] k|s[lt / Ifdtf cg';f/ pBf]u ;+rfngsf] nflu cfjZos

kg]{ hUuf pknJw u/fpg ;/sf/n] ;xof]u ug]{5 . pBf]usf]

k|s[lt x]/L hUufsf] xbjGbL k'ms'jf ug{ cfjZos b]lvPdf hUufsf]

xbjGbL ;Ldfdf 5'6 lbg ;lsg]5 .

!&=#& clt cljsl;t If]qdf pBf]u :yfkgf ug{ ;xsf/L / n3' pBd

tyf 3/]n' tyf ;fgf pBf]unfO{ jLpm k"FhLsf] -l;8 Soflk6n_

¿kdf cg'bfg pknJw u/fpg] Joj:yf ul/g] 5 .

!&=#* u}/cfjf;Lo g]kfnLnfO{ k|bfg ul/g] Jofj;flos k|j]zf1f lgMz'Ns

pknJw u/fOg]5 .

!&=#( ljb]zL nufgLdf ;+rflnt pBf]unfO{ gofF a:t'sf] pTkfbg tyf

ahf/ ljsf; / k|a4{g ug{sf nflu b]zdf /x]sf d"n sDkgLsf

zfvf pBf]un] ljb]zl:yt d"n sDkgLaf6 pTkflbt ;fdfgx¿

tf]lsP adf]lhd zt{ / ;Ldfleq /xL lglZrt ;dosf nflu

cfoft ug{ cg'dlt lbOg] 5 .

!&=$) jg k}bfjf/df cfwfl/t pBf]unfO{ sa'lnot jf lnhdf jg

pknJw u/fpg ;lsg]5 .

!&=$! lgof{t pBf]u, lgof{t k|j4{g If]q, ;/sf/L jf u}/ ;/sf/L

cf}Bf]lus If]q / cf}Bf]lus u|fddf :yfkgf x'g] pBf]unfO{ g]kfn

;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sflzt u/L yk ;'ljwf lbg

;lsg]5 .

!&=$@ s'g} /fli6«o k|fyldstf k|fKt pBf]u jf g]kfn leq cfljisf/ u/L

:yfkgf ePsf pBf]ux¿sf] nflu n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf

cf}Bf]lus k|j4{g jf]8{sf] l;kmfl/zdf pBf]u dGqfno dfkm{t

dlGqkl/ifb\sf] lg0f{on] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sflzt u/L yk

;'ljwf lbg ;lsg]5 .

Page 31: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 31

!&=$# Joj;fo ;Dj4{g s]Gb| -OGs'j]zg ;]G6/_ / Joj;fo ;Da4{g ;]jf

-OGs'j]zg ;le{;_df :yfkgf ePsf pBf]ux¿df s'g} klg s/

nfUg] 5}g .

!&=$$ lgof{td"ns pBf]ux¿sf] ;xfos sRrf kbfy{ jf Koflsªsf]

;fdfg agfpg] pBf]ux¿nfO{ klg lgof{td"ns pBf]ux¿n] pQm

j:t'x¿ lgsf;Ldf k|of]u u/]sf] kl/df0fsf] cfwf/df ;'ljwf lbOg]

5 .

!&=$% vlghhGo pBf]usf] ljsf; / k|j4{gsf nflu pBf]u / vfgL

If]q;Ddsf] kx'+r ;8s lgdf{0f Pj+ ljB't k|;f/0f nfOg lj:tf/

tyf ljB't ;]jfsf nflu ef}lts k"jf{wf/ lgdf{0f ug{ ljz]if

sfo{qmd tyf ah]6sf] Joj:yf ;/sf/n] ug]{5 .

!*= !*= !*= !*= n3', 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf nflu ljz]if ;'ljwf Pjn3', 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf nflu ljz]if ;'ljwf Pjn3', 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf nflu ljz]if ;'ljwf Pjn3', 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf nflu ljz]if ;'ljwf Pj+ ;x'lnot+ ;x'lnot+ ;x'lnot+ ;x'lnot

dfly bkmf !& df pNn]lvt ;'ljwf tyf ;x'lnotsf cltl/Qm n3' pBd,

3/]n' tyf ;fgf pBf]ux¿n] b]xfo adf]lhd ;'ljwf tyf ;x'lnot yk kfpg]5g\ .

!*=! n3' pBd Joj;fox¿nfO{ cGtMz'Ns tyf cfos/, d"No clea[l4 s/

nufot s'g} klg lsl;dsf s/x¿ nfUg] 5}g .

!*=@ cg';"rL–(, !) / !! df pNn]v ePsf clt cljsl;t, cljsl;t tyf sd

ljsl;t If]qx¿df :yflkt 3/]n' pBf]ux¿nfO{ nfUg] cGtMz'Ns / cfos/

qmdzM !@ jif{, & jif{ / % aif{ 5'6 lbOg]5 . cfos/ nfUg] /sddf To;

kl5sf jif{x¿df qmdzM &% k|ltzt, ^) k|ltzt / %) k|ltzt cfos/ 5'6

lbOg]5 . o;sf cltl/Qm g]kfn ;/sf/n] ;do ;dodf tf]Sg] /fli6«o

k|fyldstf k|fKt j:t'df kfFr jif{ / k|fyldstf k|fKt If]qdf :yflkt

pBf]ux¿nfO{ !) jif{ ;Dd cGtMz'Ns tyf cfos/ nfUg] 5}g .

!*=# cg';"rL – ^ df pNn]lvt ;a} k|sf/sf k/Dk/fut tyf 3/]n' pBf]unfO{

cfos/df %) k|ltzt 5'6 lbOg]5 .

!*=$ pBf]un] cfˆgf] pTkfbg jf pTkfbgdf k|of]u u/]sf] sRrf kbfy{, ;xfos

sRrf kbfy{ cflbdf lt/]sf] d'=c=s/ / cGtMz'Ns pTkflbt a:t' lgsf;L

u/]sf] kl/df0fsf] cfwf/df lkmtf{ lbOg] 5 . To;/L lkmtf{ x'g] /fhZj lkmtf{

Page 32: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 32

kfpg /Ltk"j{s b/vf:t lbPsf] ;f7L lbgleq lgsf;Lstf{nfO{ lkmtf{ lbOg]5

. t/ To:tf] /sd lkmtf{ kfpg lgsf;L u/]sf] $% lbg leq b/vf:t glbPdf

lkmtf{ lbOg] 5}g .

!*=% s'g} pBf]un] cfˆgf] pTkfbg sf]z]nL 3/ tyf lgof{t u[xdf ljqmL u/]df

To:tf] ljqmL ul/Psf] j:t' pTkfbg ug{ cfoft ul/Psf] sRrf kbfy{df

nfu]sf] d'=c=s/ / tof/L j:t'df nfu]sf] d'=c=s/ tyf cGtMz'Ns ;f] j:t'

lgof{t ePsf] kl/df0fsf] cfwf/df ;DjlGwt pBf]unfO{ lkmtf{ lbOg]5 .

:ki6Ls/0fM:ki6Ls/0fM:ki6Ls/0fM:ki6Ls/0fM o; v08sf] k|of]hgsf] nflu ælgof{t u[xÆ eGgfn]

g]kfnleq :yflkt pBf]usf] pTkfbgx¿ ;+sng u/L ljb]zdf ;d]t lgof{t

ug]{ p2]Zon] tf]lsP jdf]lhd :yflkt sDkgL, kmd{ jf ;xsf/L ;+:yf ;Demg'

k5{ / æsf]z]nL 3/Æ eGgfn] k/Dk/fut g]kfnL n3', 3/]n' tyf ;fgf

pBf]ux¿n] :yfgLo sRrf kbfy{, ;Lk / >d k|of]u u/L pTkfbg u/]sf

j:t'x¿nfO{ ahf/Ls/0f ug{ ;3fp k'¥ofpg] p2]Zon] :yflkt ahf/ s]Gb|

;d]tnfO{ hgfpg] 5 .

!*=^ pBf]un] k|of]u ug]{ d]zLg, cf}hf/, pks/0f, oGq Pj+ sRrf kbfy{df /

pTkfbgdf s'g} s/, z'Ns jf b:t'/ nfUg] 5}g . t/ o:tf pBf]usf] pTkfbg

s'g} sf/0fjf6 :jb]zdf ljqmL ug'{ k/]df ljqmL ul/Psf] kl/df0fsf] cfwf/df

s/, z'Ns jf b:t'/ a'emfpg' kg]{5 .

!*=& n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]ux¿nfO{ ljlQo kx'Fr k'¥ofpg ljBdfg

ljQLo ;+:yf P]gdf Joj:yf eP cg'¿ksf] ljkGg ju{sf] C0f ;'ljwf

nufot C0f nufgLsf nflu ljz]if jftfj/0f tof/ ul/g]5 . o;sf nflu

ljlQo ;+:yfx¿nfO{ k|f]T;flxt ul/g] 5 .

!*=* n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u u|fd / ;femf ;'ljwf s]Gb|sf :yfgLo

pBf]unfO{ ;xsf/Ldf cfj4 u/fO{ ljlQo kFx'rsf] Joj:yf ul/g]5 .

!*=( ljQLo ;]jf pknAw x'g g;Sg] lhNnf tyf uf=lj=;=x¿df n3'

pBdLx¿nfO{ ;xsf/Ldf cfj4 u/fO{ ;d"x lwtf]df C0f pknAw u/fpg n3'

pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u k|j4{g af]8{ cGtu{t Ps sf]if v8f u/L yf]s

C0f pknAw u/fOg] 5 .

Page 33: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 33

!*=!) ;/sf/n] 3f]if0ff u/]sf ljleGg gLlt tyf sfg"gL Joj:yf cGt/ut pknAw

u/fOg] ;]jf ;'ljwfx¿sf] nflu cfjZos x'g] k|lqmof / sfuhftx¿ 3/]n'

tyf ;fgf pBf]u ljsf; ;ldltsf lhNnf l:yt sfof{nox¿af6} tof/ u/fO{

pBf]ux¿nfO{ k|bfg ul/g] Joj:yf ldnfOg] 5 .

dfly plNnlvt ;'ljwf / ;x'lnot dlb/fhGo tyf ;"tL{hGo pBf]ux¿nfO{

k|bfg ul/g] 5}g .

!(=!(=!(=!(= ljz]if cfly{s If]q;DjGwL ljz]if Joj:Yffljz]if cfly{s If]q;DjGwL ljz]if Joj:Yffljz]if cfly{s If]q;DjGwL ljz]if Joj:Yffljz]if cfly{s If]q;DjGwL ljz]if Joj:Yff

!(=! æljz]if cfly{s If]qÆ eGgfn] cf}Bf]lus lqmofsnfknfO{ ;3g ¿kdf ;+rfng

ug{sf g]kfn ;/sf/åf/f g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sflzt u/L 3f]if0ff

ul/Psf] lgof{td"ns a:t' / ;]jfsf] pTkfbg k|d'v p2]Zo /x]sf] s'g} vf;

Jofj;flos If]q h;df PsLs[t cf]Bf]lus ;]jf, :t/Ls[t cf}Bf]lus k"jf{wf/

tyf ;]jf;'ljwf ePsf], nlrnf] >d;DaGwL Joj:yf, nufgLsf] cfsif{0fsf

nflu ljz]if ;'ljwf / ;x'lnot;lxtsf] k|f]T;fxgfTds Joj:yf;d]t /x]sf]

ljz]ifLs[t cf}Bf]lus If]q, lgof{t k|zf]wg If]q, lgof{t k|j4{g u[x, :jtGq

Jofkf/ If]q;d]tsf] ljz]ifLs[t jf PsLs[t cfly{s lqmofsnfko'Qm

;+/rgfnfO{ hgfp+b5 .

!(=@ k"jf{wf/ ;lxtsf] cf}Bf]lus lqmofsnfk a9fpg tyf ;f] sf] dfWodaf6

nufgL k|j4{g, pTkfbg j[l4, lgof{t k|j4{g / /f]huf/L ;[hgfdf ;3fp

k'¥ofpg ljz]if cfly{s If]qsf] :yfkgf, k"jf{wf/ ;+/rgfsf] ljsf;, Joj:yfkg

/ ;~rfng k"0f{ ;/sf/L:t/df, ;fj{hlgs lghL ;xsfo{df / k"0f{¿kdf lghL

If]qn] ;d]t ug{ ;Sg] u/L sfg"gL tyf ;+:yfut Joj:yf ul/g]5 .

!(=# ljz]if cfly{s If]qdf :yflkt pBf]un] b]xfosf ;'ljwf tyf ;x'lnotx¿

kfpg] 5g\ M

!(=#=! cfos/ 5"6 Mcfos/ 5"6 Mcfos/ 5"6 Mcfos/ 5"6 M

-s_ k"jf{wf/ ;+/rgfdf nufgL ug]{ nufgLstf{n] k"jf{wf/ ;+/rgf

;~rfng u/]sf] jf Ohfhtkqjfnfn] pTkfbgsf] Jofkfl/s sf/f]af/

z'? u/]sf] ldltaf6 k|rlnt sfg"g adf]lhd nfUg] cfos/df klxnf]

Page 34: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 34

;ft jif{;Dd ztk|ltzt / To;kl5sf kfFr jif{;Dd krf;

k|ltzt 5"6 kfpg]5 .

-v_ lxdfnL lhNnf jf g]kfn ;/sf/n] tf]s]sf] kxf8L lhNnfdf /x]sf]

ljz]if cfly{s If]qdf :yflkt pTkfbgd"ns pBf]un] cfˆgf]

pTkfbgsf] Jofkfl/s sf/f]af/ z'? u/]sf] ldltaf6 k|rlnt sfg"g

adf]lhd nfUg] cfos/df klxnf] bz jif{;Dd ztk|ltzt /

To;kl5sf kfFr jif{;Dd krf; k|ltzt 5"6 kfpg]5 .

-u_ ljb]zL nufgLstf{n] ljb]zL k|ljlw, af}l4s ;DklQ jf Joj:yfkg

;]jf z'Ns tyf /f]oN6Laf6 cfh{g x'g] cfodf nfUg] cfos/ krf;

k|ltzt 5'6 lbOg] 5 .

-3_ cg';"rL ( df pNn]v ePsf clt cljsl;t If]qleq :yflkt ljz]if

cfly{s If]qsf pBf]un] sf/f]jf/ ;'? u/]sf] ldltn] bz jif{;Dd zt

k|ltzt cfos/ 5'6 kfpg]5g\ . ;fy} To;kl5sf bz jif{;Dd To:tf

pBf]un] ltg'{ kg]{ cfos/df krf; k|ltzt 5'6 x'g]5 .

!(=#=@ d"No clej[l4 s/ ;DaGwL ;'ljwfd"No clej[l4 s/ ;DaGwL ;'ljwfd"No clej[l4 s/ ;DaGwL ;'ljwfd"No clej[l4 s/ ;DaGwL ;'ljwfx¿x¿x¿x¿ MMMM

-s_ Ohfhtkqjfnfn] pBf]usf] nflu cfjZos kg]{ d]l;g/L, pks/0f,

d]l;gsf kf6k"hf{, sRrf kbfy{ jf dfn;fdfg cf];f/ k;f/ ug]{

k|of]hgfy{ Ps pBf]usf] nflu To:tf] pBf]usf] :t/ x]/L al9df tLg

j6f;Dd ;jf/L ;fwg k}7f/L ubf{ lt/]sf] d"No clej[l4 s/df

ztk|ltzt s/ s§L ;'ljwf kfpg]5 .

-v_ ljz]if cfly{s If]qleqsf pBf]u Joj;foLaLr x'g] j:t' jf ;]jfsf]

Jofkf/df z'Go b/sf] ;'ljwf lbOg]5 .

!(=#=# eG;f/ dx;'n eG;f/ dx;'n eG;f/ dx;'n eG;f/ dx;'n 5"6 M5"6 M5"6 M5"6 M

-s_ lgsf;L x'g] dfnj:t' pTkfbg ug{ cfjZos kg{] sRrf kbfy{,

;xfos sRrf kbfy{, Kofs]lhË ;fdu|L Pj+ pTkfbgdf k|of]u x'g]

cGo kbfy{sf] nflu a}Í hdfgtsf] cfwf/df eG;f/ dxz'n 5'6

x'g]5 .

Page 35: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 35

-v_ pBf]usf] nflu cfjZos kg{] KnfG6, d]lzg/L, oGq, pks/0f, cf}hf/

tyf kf6k"hf{ df eG;f/ dx;'n 5'6 x'g]5 .

-u_ Ohfhtkqjfnfn] g]kfnsf] cfGtl/s ahf/df laqmL ug{ kfpg] j:t'

jf ;]jfdf nfUg] eG;f/ dx;'n tyf cGo s/ a'emfPkl5 To:tf] j:t'

jf ;]jf laz]if cfly{s If]qaflx/ n}hfg kfpg]5 .

-3_ s'g} k}7f/Lstf{n] s'g} dfnj:t' laz]if cfly{s If]q leqsf] pBf]unfO{

laqmL u/]df To:tf] dfnj:t'df nfu]sf] eG;f/ dx;'n eG;f/

sfof{non] ;DalGwt k}7f/Lstf{nfO{ lkmtf{ ug'{ kg]{5 .

-ª_ Ohfhtkqjfnfn] eG;f/ 5'6df k}7f/L u/]sf] dfnj:t'sf] :jfldTj

x:tfGt/0f ubf{ g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L

tf]lslbPsf] k|lqmof cjnDag ug'{ kg{]5 .

!(=#=$ :yfgLo s/ 5':yfgLo s/ 5':yfgLo s/ 5':yfgLo s/ 5'6 M6 M6 M6 M

pBf]un] pTkfbg ug{] j:t' jf ;]jf, k}7f/L ug{] d]l;g/L pks/0f, d]l;gsf

kf6k"hf{, sRrf kbfy{ tyf pBf]u :yfkgfsf] nflu cfjZos kg{] cGo ;fdu|L

/ dfn;fdfg cf];f/ k;f/ ug]{ k|of]hgfy{ Ps pBf]usf] nflu To:tf]

pBf]usf] :t/ x]/L a9Ldf tLg j6f;Dd ;jf/L ;fwgdf k|rlnt sfg"g

adf]lhd nfUg] s'g} lsl;dsf] :yfgLo s/ nfUg] 5}g .

!(=#=% lgsf;L;/xsf] ;'ljwf kfpg]M lgsf;L;/xsf] ;'ljwf kfpg]M lgsf;L;/xsf] ;'ljwf kfpg]M lgsf;L;/xsf] ;'ljwf kfpg]M

k|rlnt sfg"g adf]lhd :yfkgf ePsf] s'g} kmd{, sDkgL jf pBf]un] ljz]if

cfly{s If]qdf :yfkgf ePsf] pBf]unfO{ cfˆgf] sRrf kbfy{ jf s'g} pTkfbg

laqmL u/]df To:tf] laqmLnfO{ lgsf;L;/xsf] dfgL lgsf;L u/]jfkt k|rlnt

sfg"g adf]lhd s'g} ;'ljwf kfpg] eP To:tf] kmd{, sDkgL jf pBf]un] klg

;f] ;'ljwf kfpg]5 .

!(=#=^ ljz]if cfly{s If]qdf :yflkt pBf]unfO{ j08]8 j]o/ xfp;sf] ;'ljwf cem

;/n jgfO pknAw u/fOg]5 . o:tf] ;'ljwf lgj]bg k/]sf] ldltn] $%

lbgleq pknJw u/fOg]5 .

Page 36: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 36

@)=@)=@)=@)= ;+:yfut Joj:yf;+:yfut Joj:yf;+:yfut Joj:yf;+:yfut Joj:yf

gLltsf] sfof{GjognfO{ k|efjsf/L t'Nofpg tyf pBf]u If]qsf] k|j4{g Pj+

lgodg sfo{nfO{ bIftf / Jofj;flos Ifdtfdf cfwfl/t agfpg ;+:yfut

;'b[9Ls/0f ;d]t u/L df}h'bf ;+:yfx¿nfO{ ;+/rgfut, k4ltut tyf sfo{ut

Joj:yfnfO{ ;Ifdtf, lhDd]jf/L / clwsf/;lxt lgDgadf]lhdsf] ;+:yfut Joj:yf

ul/Psf] 5 M–

@)=!@)=!@)=!@)=! nufgL af]8{nufgL af]8{nufgL af]8{nufgL af]8{ (Board of Investment)

@)=!=! a[xb\ cf]Bf]lus nufgLnfO{ plrt k|fyldstf, ;+/If0f, ;xof]u / k|ltj4tf

k|bfg ug{ PsLs[t gLlt lgdf{0f ug{, k|j4{g sfo{df cfjZos kg]{ ;|f]t /

;fwg h'6fpg Pj+ nufgLstf{nfO{ cfjZos kg]{ ;a} lsl;dsf ;]jf /

;xof]u Ps} ynf]af6 k|bfg ug{ ;Ifd tyf k|efjsf/L ;Ë7gsf ¿kdf

k|wfgdGqLsf] cWoIftfdf clwsf/;DkGg pRr:t/Lo nufgL af]8{sf]

:yfkgf ul/g]5 .

@)=!=@ nufgL af]8{sf] :yfkgf, sfd, st{Jo / clwsf/ 5'§} P]gåf/f Jojl:yt

ul/g]5 .

@)=@@)=@@)=@@)=@ cf}Bf]lus k|j4{g jf]8{cf}Bf]lus k|j4{g jf]8{cf}Bf]lus k|j4{g jf]8{cf}Bf]lus k|j4{g jf]8{ (Industrial Promotion Board)

@)=@=! cf}Bf]lus If]qsf] k|j4{g tyf ljsf; ug{ tyf pBf]u If]qsf] ;d:of

;dfwfgsf nflu ;dGjosf/L / ;xhLs/0fsf nflu g]kfn ;/sf/n]

pBf]udGqLsf] cWoIftfdf b]xfo adf]lhd ;Dj4 ;/sf/L lgsfo tyf

;/f]sf/jfnfsf] k|ltlglwTj x'g]u/L cf}Bf]lus k|j4{g af]8{sf] u7g ug]{5 M

-s_ pBf]udGqL jf /fHodGqL cWoIf

-v_ pBf]u /fHodGqL /÷jf ;xfosdGqL ;b:o

-u_ ;b:o, /fli6«o of]hgf cfof]u -pBf]u x]g]{_ ;b:o

-3_ ueg{/, g]kfn /fi6\| a}+s ;b:o

-ª_ ;lrj, pBf]u dGqfno ;b:o

Page 37: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 37

-r_ ;lrj, cy{ dGqfno ;b:o

-5_ ;lrj, jfl0fHo tyf cfk"lt{ dGqfno ;b:o

-h_ ;lrj, ko{6g dGqfno ;b:o

-em_ ;lrj, jftfj/0f dGqfno ;b:o

-~f_ ;lrj, jg tyf e";+/If0f dGqfno ;b:o

-6_ ;lrj, phf{ dGqfno ;b:o

-7_ ;lrj, >d tyf oftfoft dGqfno ;b:o

-8_ ;lrj, ef}lts of]hgf tyf lgdf{0f dGqfno ;b:o

-9_ cWoIf, g]kfn pBf]u jfl0fHo dxf;+3 ;b:o

-0f_ cWoIf, g]kfn pBf]u kl/;+3 ;b:o

-t_ cWoIf, g]kfn 3/]n' tyf ;fgf pBf]u dxf;+3 ;b:o

-y_ cWoIf, g]kfn RofDa/ ckm sd;{ ;b:o

-b_ pBf]u If]qsf lj1x¿dWo]af6 -! hgf dlxnf

;lxt_ g]kfn ;/sf/af6 dgf]lgt

;b:o–$

-w_ 6]«8 o'lgogx¿sf] k|ltlglwTj x'g] u/L g]kfn

;/sf/af6 dgf]lgt -Pshgf dlxnf;d]t_

;b:o–#

-g_ dxflgb]{zs, pBf]u ljefu ;b:o–;lrj

@)=@@)=@@)=@@)=@====@@@@ cf}Bf]lus k|j4{g jf]8{sf] sfd, st{Jo / clwsf/ M cf}Bf]lus k|j4{g jf]8{sf] sfd, st{Jo / clwsf/ M cf}Bf]lus k|j4{g jf]8{sf] sfd, st{Jo / clwsf/ M cf}Bf]lus k|j4{g jf]8{sf] sfd, st{Jo / clwsf/ M af]8{sf] sfd, st{Jo /

clwsf/ b]xfoadf]lhd x'g]5 M–

-s_ b]zsf] cf}Bf]uLs/0f;DaGwL gLlt, P]g, lgodx¿sf] th'{df /

sfof{Gjogdf cfjZos ;xof]u k'¥ofpg] .

Page 38: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 38

-v_ cf}Bf]lus gLltsf] gLltut:t/ / sfof{Gjog:t/aLr ;dGjo /

;fdGh:o sfod ug]{ .

-u_ aftfj/0fLo ;'/Iff tyf hg:jf:Yosf b[li6n] pko'Qm x'g]u/L

cf}Bf]lus k|b"if0f lgoGq0fsf nflu dfu{bz{g ug]{ .

-3_ cf}Bf]lus If]qsf] ;du| d"Nof+sg tyf n]vfhf]vf u/L g]kfn ;/sf/

tyf nufgL af]8{nfO{ ;'emfj tyf l;kmfl/z k|:t't ug]{ .

-ª_ cf}Bf]lus ;'ljwf Pj+ ;x'lnot;DaGwL u'gf;f] tyf ;d:of

;dfwfg ug]{ / ;DalGwt lgsfonfO{ sfof{Gjogsf nflu lgb]{zg

lbg] .

-r_ cf}Bf]lus ;"rgf s]Gb|sf] Joj:yf ug]{ .

-5_ cf}Bf]lus nufgL a[l4 ug{ tyf k|f]T;fxg lbg cfjZos cWoog,

cg';Gwfg u/fpg] .

-h_ jf]8{sf] cGo sfd, st{Jo / clwsf/ tf]lsP adf]lhd x'g]5 .

@)=@=# cf}Bf]lus k|j4{g af]8{sf] 5'6\6} ;lrjfno /xg]5 . ;lrjfnosf] Joj:yfkg

pBf]u ljefun] ug]{5 .

@)=@=$ g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sflzt u/L af]8{sf ;b:ox¿df

cfjZos yk36 jf x]/k]m/ ug{ ;Sg]5 .

@)=@=% af]8{n] cfjZos b]v]df s'g} :jb]zL jf ljb]zL ljz]if1 jf ;Nnfxsf/nfO{

af]8{sf] a}7sdf ko{j]Ifssf] ¿kdf efu lng cfdGq0f ug{ ;Sg]5 .

@)=@=^ af]8{sf] a}7s;DaGwL sfo{ljlw af]8{n] lgwf{/0f u/] adf]lhd x'g]5 .

@)=#@)=#@)=#@)=# cf}Bf]lus hgzlQm ljsf; k|lti7fgcf}Bf]lus hgzlQm ljsf; k|lti7fgcf}Bf]lus hgzlQm ljsf; k|lti7fgcf}Bf]lus hgzlQm ljsf; k|lti7fg

pBf]u Joj;fosf] ljsf; sfo{df ;+nUg ;/sf/L tyf lghL If]qsf

;+3 ;+:yfx¿sf] hgzlQm Pj+ k|ljlw ljsf; ug{ ljleGg k|sf/sf

k|lzIfsx¿sf] k|lzIf0f, Joj:yfkg / k/fdz{ ;]jf k|bfg ug{

tyf cg';Gwfg, k|lzIf0f tyf pTkfbsTj clej[l4;DaGwL sfo{ ug{ :yflkt

cf}Bf]lus Joj;fo ljsf; k|lti7fg, a'6jn 6]lSgsn OlG:6Ro"6, 3/]n' tyf

;fgf pBf]u k|lzIf0f s]Gb|,, ;Lkljsf; tflnd s]Gb| h:tf ;+:yfx¿nfO{

Page 39: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 39

PsLs/0f u/L 5'6\6} sfg"g cGt/ut cf}Bf]lus hgzlQm ljsf; k|lti7fgsf]

:yfkgf ul/g] 5 .

@)=$@)=$@)=$@)=$ cf}Bf]lus If]q Joj:yfkg k|flws/0fcf}Bf]lus If]q Joj:yfkg k|flws/0fcf}Bf]lus If]q Joj:yfkg k|flws/0fcf}Bf]lus If]q Joj:yfkg k|flws/0f

cf}Bf]lus If]qx¿sf] k"jf{wf/ Joj:yf tyf ;]jf Joj:yfkgdf ;'wf/

NofO{ cf}Bf]lus If]qsf] lj:tf/nufot To:tf If]qdf :yflkt pBf]ux¿sf]

k|lt:kwf{Tds Ifdtf clej[l4 ug{ cfjZos sfo{qmdx¿ ;+rfng ug{sf

nflu xfnsf] cf}Bf]lus If]q Joj:yfkg lnld6]8nfO{ 5'6\6} sfg'gåf/f

/fli6«o:t/sf] cf}Bf]lus If]q Joj:yfkg k|flws/0fsf] ¿kdf :t/f]Gglt

ul/g]5 .

@)=%@)=%@)=%@)=% /fli6«o pTkfbsTj kl/ifb/fli6«o pTkfbsTj kl/ifb/fli6«o pTkfbsTj kl/ifb/fli6«o pTkfbsTj kl/ifb

pTkfbsTj clej[l4sf nflu cg';Gwfg, k/fdz{, k|lzIf0f tyf Ifdtf

ljsf;sf sfo{ ug]{ u/L xfnsf] /fli6«o pTkfbsTj tyf cfly{s ljsf;

s]Gb|sf] ;+:yfut ;'b[9Ls/0f u/L 5'6\6]} /fli6«o pTkfbsTj kl/ifbsf] ] ] ] :yfkgf

ul/g]5 .

@)=^@)=^@)=^@)=^ pBf]u ljefu pBf]u ljefu pBf]u ljefu pBf]u ljefu

@)=^=! ;a}:t/sf pBf]usf] k|zf;g tyf ;]jf ;'ljwf;DaGwL sfo{ Ps} lgsfoaf6

;Dkfbg x'g] u/L xfnsf] 3/]n' tyf ;fgf pBf]u ljefu / pBf]u

ljefunfO{ PsLs[t u/L Pp6} ;Ifd ljefu jgfO{g]5 .

@)=^=@ cg'dlt lng'kg]{ ;a}:t/sf cg';"rL * df pNn]lvt pBf]usf] cg'dlt lbg],

pBf]u dGqfno tyf nufgL jf]8{df k|:t't u/L lg0f{o lng'kg]{ pBf]ux¿

jfx]s demf}nf tyf 7"nf pBf]usf] btf{, k|zf;g Pj+ ;'ljwf;DaGwL sfd,

ljb]zL nufgL tyf k|ljlw x:tfGt/0fsf] :jLs[lt, clen]v / k|zf;g /

cf}Bf]lus k|j4{g jf]8{sf] ;lrjfnosf] sfd ;d]t pBf]u ljefun] ug]{5 .

@)=^=# cf}Bf]lus jftfj/0f k|b'if0f lgoGq0f / cg'udg;DjGwL tf]lsPsf] sfd

pBf]u ljefuaf6 ;Dkfbg x'g] u/L Ifdtf ljsf; ul/g]5 .

@)=^=$ cf}Bf]lus k|j4{g jf]8{ / pBf]u ljefun] ;Dkfbg u/]sf] sfdsf] ljj/0f

ljefun] rf}dfl;s ¿kdf dGqfno;dIf k]z u/L ;fj{hlgs ug]{5 .

Page 40: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 40

@)=^=% pBf]u k|zf;g;DaGwL sfo{ pBf]u ljefun] cfˆgf dftxtsf

sfof{nox¿dfk{mt ;~rfng ug]{5 .

@)=^=^ pBf]u ljefun] pBf]u ;+rfngsf] cg'udg ug]{, ?U0f pBf]usf]

k'g:yf{kgsf nflu sfo{qmd ;+rfng ug]{, sfof{Gjog:t/df ;dGjo ug]{ /

;d:of ;dfwfg ug]{, cflb sfo{sf] lhDd]jf/L jxg ug]{5 .

@)=^=& cfk"mnfO{ ePsf] clwsf/ ljefun] lhNnfl:yt n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf

pBf]u k|j4{g af]8{sf] sfof{nonfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]5 .

@)=&@)=&@)=&@)=& Psn laGb' ;]jf s]Gb|Psn laGb' ;]jf s]Gb|Psn laGb' ;]jf s]Gb|Psn laGb' ;]jf s]Gb| (One Stop Service Centre)

sfg'gåf/f k|bQ ;'ljwf, ;x'lnot tyf k"jf{wf/ ;]jf ;dod} lagf

eGem6 Ps} ynf]af6 pBf]unfO{ pknAw u/fpg pBf]u ljefudf Psn

laGb" ;]jf s]Gb|sf] u7g ul/g]5 . pQm ;]jf s]Gb|sf] sfd, st{Ao /

clwsf/;DaGwL Joj:yf sfg"gåf/f ul/g]5 .

@)=*@)=*@)=*@)=* g]kfn u'0f:t/ tyf gfktf}n ljeg]kfn u'0f:t/ tyf gfktf}n ljeg]kfn u'0f:t/ tyf gfktf}n ljeg]kfn u'0f:t/ tyf gfktf}n ljefu fu fu fu

@)=*=! cf}Bf]lus pTkfbgsf] u'0f:t/Lotf ;'lglZrt ug{sf nflu xfnsf] g]kfn

u'0f:t/ tyf gfktf}n ljefunfO{ ;+:yfut ;'b[9Ls/0f u/L :t/f]Gglt

ul/g]5 . :jb]zL pBf]ujf6 pTkflbt j:t'sf] -vfB / cf}iflwjfx]s_

u'0f:t/ k|df0fLs/0f / cg'udg ljefun]] ug]{5 .

@)=*=@ lgsf;LhGo j:t'sf] k|df0fLs/0f k|lqmofdf g]kfn u'0f:t/ tyf gfktf}n

ljefunfO{ d'Vo lgsfosf] ¿kdf ljsf; ul/g]5 .

@)=*=# ljefusf] sfo{IfdtfnfO{ ;'b[9 / Jofks t'Nofpg cfjZos yk k|fljlws

hgzlQmsf] Joj:yf, k|of]uzfnf / tflnd s]Gb|sf] Joj:yf;lxt If]qLo

sfof{nosf] Joj:yf tyf sfo{k4lt Pj+ ;fwg;|f]t;DaGwL Joj:yfdf

;do;fdlos ;'wf/ ul/g]5 .

@)=(@)=(@)=(@)=( af}l4s ;DklQ ;+/If0f sfof{no M af}l4s ;DklQ ;+/If0f sfof{no M af}l4s ;DklQ ;+/If0f sfof{no M af}l4s ;DklQ ;+/If0f sfof{no M

af}l4s ;DklQsf] clwsf/;DaGwL ;du| sfo{If]q / lhDd]jf/LnfO{

;d]6L af}l4s ;DklQ ;+/If0f sfof{nosf] :yfkgf ul/g]5 . af}l4s

;DklQ clwsf/sf] k|j4{g / k|efjsf/L ;+/If0fsf] sfd o; sfof{non]

ug]{5 .

Page 41: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 41

@)=!)@)=!)@)=!)@)=!) sDkgL /lhi6«f/sf] sfof{no sDkgL /lhi6«f/sf] sfof{no sDkgL /lhi6«f/sf] sfof{no sDkgL /lhi6«f/sf] sfof{no

@)=!!=! sDkgL /lhi6«f/sf] sfof{nonfO{ ;Ifd tj/n] sfo{;Dkfbg ug{;Sg] u/L

pQm sfof{noaf6 pknAw ;]jfx¿nfO{ ljleGg If]q÷lhNnf:t/;Dd

ljs]lGb|t ul/g]5 .

@)=!!=@ sDkgL /lhi6«f/sf] sfof{noaf6 xF'b} u/]sf] sfo{nfO{ If]qLo:t/jf6 ;d]t

;Dkfbg x'g ;Sg] ul/ If]qLo:t/sf ;Fu7gx¿ lj:tf/ u/L g]6jl{+sË

ul/g]5 .

@)=!!=# sDkgL /lhi6«f/sf] sfof{nonfO{ Jojl:yt / ;'b[9 agfO{ sDkgL

sfg"gnfO{ ;d]t ;d;fdlos k'g/fjnf]sg ul/g]5 .

@)=!@@)=!@@)=!@@)=!@ vfgL tyf e"ue{ lvfgL tyf e"ue{ lvfgL tyf e"ue{ lvfgL tyf e"ue{ ljefu jefu jefu jefu

vfgL tyf e"ue{ ljefusf lj|mofsnfknfO{ k|efjsf/L agfpg

cfjZostf cg';f/ k|fljlws hgzlQm, ef}lts tyf ljQLo ;fwg;|]ftsf]

kof{Kt Joj:yfsf ;fy} If]qLo sfof{nox¿sf] Joj:yf ul/g]5 .

@)=!#@)=!#@)=!#@)=!# /fli6«o/fli6«o/fli6«o/fli6«o n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u k|j4{g af]8{ / 3/]n' tyf ;n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u k|j4{g af]8{ / 3/]n' tyf ;n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u k|j4{g af]8{ / 3/]n' tyf ;n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u k|j4{g af]8{ / 3/]n' tyf ;fgf fgf fgf fgf

pBf]u ljsf; ;ldltpBf]u ljsf; ;ldltpBf]u ljsf; ;ldltpBf]u ljsf; ;ldlt

@)=!#=! n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf] k|j4{g Pj+ k|zf;gdf sfo{/t

lgsfox¿ jLrsf] c:ki6tf x6fpg s]lGb|o:t/df æn3' pBd, 3/]n' tyf

;fgf pBf]u k|j4{g jf]8{Æ u7g ul/g]5 . 3/]n' tyf ;fgf pBf]usf]

k|j4{g, ljsf; / lj:tf/ ug]{ lhDd]jf/L /x]sf] 3/]n' tyf ;fgf pBf]u

ljsf; ;ldltnfO{ ;f]xL jf]8{sf] ;+/rgf leq ;dflxt u/L &% j6}

lhNnfdf ;ldltsf] sfof{nox¿af6 n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf

pBf]ux¿sf] btf{ gljs/0f ;'ljwf l;kmfl/z nufot ;Dk"0f{ k|j4{gfTds

;]jf pknJw u/fOg] 5 .

@)=!#=@ n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]ux¿sf] ljsf; / k|j4{g ug{sf] lglDt

b]xfo adf]lhdsf] /fli6«o n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u k|j4{g jf]8{

:yfkgf ul/g] 5 .

af]8{sf] u7g Maf]8{sf] u7g Maf]8{sf] u7g Maf]8{sf] u7g M————

Page 42: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 42

-s_ dfggLo pBf]udGqL÷/fHodGqL cWoIf

-v_ dfggLo pBf]u /fHodGqL /÷jf ;xfos dGqL ;b:o

-u_ ;b:o, /fli6«o of]hgf cfof]u -pBf]u x]g]{_ ,,

-3_ ue{g/ g]kfn /fi6« j}+s ,,

-ª_ ;lrj pBf]u dGqfno ,,

-r_ ;/f]sf/jfnf ljleGg dGqfnosf] ;lrjHo"x¿

-cfjZostf cg';f/ cfdGq0f ul/g]_

,,

-5_ cWoIf g]kfn pBf]u jfl0fHo dxf;+3 ,,

-h_ cWoIf g]kfn 3/]n' tyf ;fgf pBf]u dxf;+3 ,,

-em_ cWoIf /fli6«o n3' pBdL ;d"x ;+3 ,,

-`_ cWoIf jg pkef]Qmf dxf;+3 ,,

-6_ k|ltlglwx¿ -al9df tLg hgf_, 6«]8 o'lgog

dxf;+3x¿

,,

-7_ n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u If]qsf dlxnf

pBdL k|ltlglwx¿ – b'O{ hgf

,,

-8_ sfo{sf/L lgb]{zsM n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf

pBf]u k|j4{g jf]8{

;b:o

;lrj

@)=!#=#@)=!#=#@)=!#=#@)=!#=# jf]8{sf] sfd, st{Jo / clwsf/ Mjf]8{sf] sfd, st{Jo / clwsf/ Mjf]8{sf] sfd, st{Jo / clwsf/ Mjf]8{sf] sfd, st{Jo / clwsf/ M————

-s_ n3' pBd, 3/]n' / ;fgf pBf]usf] k|j4{g tyf nufgL lj:tf/

;DjGwL gLlt lgodsf] th'{df / sfof{Gjogdf cfjZos

dfu{bz{g ug]{ .

Page 43: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 43

-v_ n3' pBd, 3/]n' / ;fgf pBf]u gLltsf] p2]Zo /

sfof{Gjog:t/jLr ;dGjo sfod ug]{ .

-u_ pBf]usf] :t/Ls/0f / juL{s/0fdf s'g} x]/km]/ ug'{ k/]df g]kfn

;/sf/nfO{ l;kmfl/z ug]{ .

-3_ n3' pBd, 3/]n' / ;fgf pBf]u gLltn] k|bfg u/]sf ;'ljwf

;x'nLot s'g} pBf]un] gkfPsf] egL lgj]bg k/]df ;f] pk/

hfFrj'em u/L ;DjlGwt lgsfonfO{ lgb]{zg lbg] .

-ª_ n3' pBd, 3/]n' / ;fgf pBf]unfO{ o; gLltn] k|bfg u/]sf]

;'ljwf cfˆgf sfof{nox¿ dfkm{t k|bfg ug]{ .

-r_ cfˆgf] s'g} sfd, st{Jo tyf clwsf/ cfjZostf cg';f/

;DalGwt sfof{nox¿nfO{ k|Tofof]hg ug{] .

@)=!#=$ g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L g]kfn ;/sf/n] jf]8{sf] ;b:ox¿

yk36 jf x]/km]/ ug{ ;Sg]5 .

@)=!#=% jf]8{n] cfjZos 7fg]df s'g} kbflwsf/L jf ljz]if1x¿nfO{ cfdGq0f ug{

;Sg]5 .

@)=!#=^ jf]8{sf] a}7s cfjZostf cg';f/ j:g]5 . jf]8{sf] a}7s;DaGwL cGo

sfo{ljlw jf]8{n] to u/] jdf]lhd x'g]5 .

@)=!#=& n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u Joj;fodf k|ToIf c;/ ug]{ u/L cGo

s'g} klg ;/sf/L lgsfon] gLlt th'{df Pj+ kl/jt{g ubf{ pBf]u dGqfno

dfkm{t o; jf]8{ ;Fu k/fdz{ lng' kg]{5 .

@)=!#=* n3' pBd, 3/]n' / ;fgf pBf]usf] k|j4{gsf] sfdnfO{ k|efjsf/L jgfpg

g]kfn ;/sf/n] :yfgLo:t/df lhNnf ljsf; ;ldltsf ;efkltsf]

cWoIftfdf cfjZostfg';f/ ;Dj4 lgsfo / ;/f]sf/jfnfsf] k|ltlglwTj

x'g] u/L ælhNnf n3' pBd, 3/]n' tyf ;fgf pBf]u k|j4{g ;ldltÆ u7g

ug{ ;Sg]5 .

@!=@!=@!=@!= dlxnf pBdLx¿sf nflu ljz]if Joj:yf dlxnf pBdLx¿sf nflu ljz]if Joj:yf dlxnf pBdLx¿sf nflu ljz]if Joj:yf dlxnf pBdLx¿sf nflu ljz]if Joj:yf

Page 44: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 44

dlxnfx¿ cem a9L pBf]u Joj;fodf ;+nUg eO{ a9L ;] a9L /f]huf/sf]

cj;/ k|bfg ug{ pBf]u Joj;fosf] If]qdf cufl8 a9'g\ eGg] p2]Zon] dlxnfsf]

cfly{s ;zlQms/0fsf nflu ;dfj]zL cjwf/0ff cg'¿k lgDg adf]lhd ljz]if

Joj:yf ul/g]5 M

@!=! s'g} klg pBf]u÷Joj;fo ;DaGwL gLlt lgdf{0f ug]{ txdf ;DalGwt

cf}Bf]lus Joj;fodf ;+nUg cflbjf;L, hghftL, blnt, dw]zL,

l;dfGts[t ju{sf dlxnfx¿sf] k|ltlglwTj clgjfo{ ul/g]5 .

@!=@ 3/]n' tyf ;fgf :t/sf dlxnf pBdLx¿nfO{ ;/n tyf ;'ne tl/sfaf6

C0f k|jfx ug{ ljleGg j}+lsË tyf ;xsf/L ;+:yfx¿df ;d'x C0fsf]

Joj:yf ul/g]5 .

@!=# pBf]u :yfkgf ubf{ lbOg] Venture Capital df dlxnfx¿nfO{

k|fyldstf lbOg]5 .

@!=$ dlxnfsf] gfddf dfq pBf]u btf{ ul/Pdf To:tf] pBf]u btf{ ubf{ nfUg]

btf{ b:t"/df #% k|ltzt 5'6 lbO{g]5 .

@!=% dlxnf pBdLx¿n] cf}Bf]lus If]qdf pBf]u /fVg rfx]df ljz]if k|fyldstf

lbOg] 5 .

@!=^ dlxnf pBdlzntf ljsf; u/L dlxnfx¿nfO{ pBdL aGg k|f]T;fxg ug{

k|ljlw ljsf;;DjGwL tfnLd, ;ef, ;]ldgf/, cWoog e|d0f bndf dlxnf

pBdLx¿nfO{ ;dfj]z ul/g]5 .

@!=& ljleGg ljsf; If]qx¿df :yfkgf x'g] ljqmL sIfx¿df dlxnf

pBdLx¿4f/f pTkflbt ;fdfgx¿sf] ljqmL sIfsf] ;d]t Joj:yf ul/g]5 .

@!=* ;/sf/L lgsfo4f/f ;+rfng ul/g] pBf]u Joj;fo;DaGwL k|bz{gLdf

dlxnf pBdL÷Joj;foLx¿nfO{ clgjfo{¿kdf ;+nUg u/fOg]5 .

@!=( cfˆgf] cf}Bf]lus pTkfbg lgof{t ug]{ dlxnf pBdL÷Joj;foLx¿nfO{

Joj;fosf] ljQLo l:yltsf] cfwf/df lgof{t shf{ pknAw u/fpg] Joj:yf

ul/g]5 .

Page 45: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 45

@!=!) dlxnfsf] gfddf dfq btf{ ePsf] pBf]unfO{ cf}Bf]lus ;DklQ k]6]06,

l8hfO{g / 6]«8dfs{ btf{ u/fpFbf nfUg] b:t"/df @) k|ltzt 5'6 lbO{g]5 .

@!=!! dlxnf pBdzLntf ljsf;sf nflu 5'§} dlxnf pBdzLntf ljsf; sf]if

v8f ul/g]5 .

@!=!@ dlxnf pBdLsf] ljsf;sf] nflu pBf]u dGqfnodf 5'6\6} laifout PsfO

(Unit) v8f ul/g]5 .

@!=!# ;a} pBf]u Joj;fon] dlxnf pBdL, dlxnf sfdbf/ / dlxnf ;]jfu|fxLsf]

clwsf/ ;+/If0fsf nflu sfo{:yndf n}+lustfdf cfwfl/t ;a} k\sf/sf

lx+;fhGo sfo{ / Jojxf/sf] /f]syfd / lgoGq0fsf nflu lgb]{lzsf agfO{

nfu" ug{ clgjfo{ Joj:yf ul/g]5 .

@!=!$ pBf]u k|j4{g;DaGwL of]hgf, sfo{qmd tyf ah]6sf] sfof{GjognfO{ n}+lus

d}qL t'NofO{ n}+lus ;dfgtfsf] k|Tofe"lt ;'lglZrt ug{ ;DalGwt gLlt

tyf sfo{qmdsf} n}+lus ljZn]if0f / n]vfhf]vf (Gender Analysis and

Assessment), n}+lus k/LIf0f (Gender Audit) tyf n}+lus ah]6

(Gender Budget) k4lt sfof{Gjogdf NofOg]5 .

Page 46: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 46

@@@@@@@@ ?U0f pBf]usf] k'g?Tyfg tyf k'glg{df{0f;DaGwL Joj:yf?U0f pBf]usf] k'g?Tyfg tyf k'glg{df{0f;DaGwL Joj:yf?U0f pBf]usf] k'g?Tyfg tyf k'glg{df{0f;DaGwL Joj:yf?U0f pBf]usf] k'g?Tyfg tyf k'glg{df{0f;DaGwL Joj:yf

;a}:t/sf ?U0f pBf]usf] klxrfg / k'g?Tyfg tyf k'glg{df{0f ug{ sfg"gdf

Joj:yf u/L ;DalGwt If]qsf ljz]if1x¿ /x]sf] Ps clwsf/;DkGg / pRr:t/Lo

Goflos clwsf/;lxtsf] cfof]u u7g u/L ?U0f pBf]u;DaGwL ;d:ofsf] ;dfwfg

ul/g]5 . cfof]usf] ;+/rgf, sfd, st{Jo / clwsf/ sfg"gn] lgwf{/0f u/]adf]lhd

x'g]5 .

@#=@#=@#=@#= cfly{s kIfcfly{s kIfcfly{s kIfcfly{s kIf

k|:t't gLltsf] sfof{Gjogaf6 cf}Bf]lus lqmofsnfkdf yk j[l4 eO{ nufgL

j[l4, u'0ffTds pTkfbgdf a9f]Q/L tyf pTkfbsTj clej[l4, pTkfbgzLn / bIf

hgzlQmsf] ljsf; / /f]huf/L ;[hgf, lgof{t j[l4, cf}Bf]lus ;+:sf/sf] ljsf;sf]

dfWodaf6 b]zsf] ;dli6ut cfly{s ljsf;df of]ubfg k'Ug hfg] 5 .

@$@$@$@$= sfg"gL Joj:yfdsfg"gL Joj:yfdsfg"gL Joj:yfdsfg"gL Joj:yfdf ;'wf/ f ;'wf/ f ;'wf/ f ;'wf/

o; gLltdf pNn]lvt k|fjwfgx¿nfO{ cfly{s P]g, cf}Bf]lus Joj;fo P]g

nufot ljleGg ;DalGwt sfg"gL Joj:yfx¿df ;dfj]z u/]/ sfg"gL :j¿k k|bfg

ul/g]5 .

@%=@%=@%=@%= cg'udg tyf d"NofÍgcg'udg tyf d"NofÍgcg'udg tyf d"NofÍgcg'udg tyf d"NofÍg

gLlt sfof{Gjogsf] ;du| l:yltsf] jflif{s tyf cfjlws d"NofÍg /fli6«o

of]hgf cfof]un] ug]{5 . gLltsf] ef}lts pknlAwsf] cg'udg tyf sfo{ut d"Nof+sg

pBf]u dGqfnon] ug]{5 . nufgL jftfj/0fsf] ;du| cj:yf jf/] cWoog

cg';Gwfgsf] dfWodaf6 nufgL jf]8{n] klg cg'udg / d"Nof+sg ug]{5 . gLlt

sfof{Gjogsf] ;du| kIfsf] d"Nof+sg k|ltj]bg ;fj{hlgs ul/g]5 .

o; gLlt cGtu{t :yflkt x'g] n3' pBdx¿sf] cg'udg :yfgLo uf=lj=;=

jf g=kf=n] ug]{ / o;sf] hfgsf/L n3' pBd, 3/]n' / ;fgf pBf]u k|j4{g af]8{sf]

lhNnf sfof{nodf lbOg]5 . o;sf lgldQ cfjZos eP af]8{sf] lhNnf sfof{no;Fu

yk ;xof]u dfu ug{ ;Sg]5 . 3/]n' / ;fgf pBf]ux¿sf] cfjlws cWoog, cg'udg

/ d"Nof+sg ug]{ Joj:yf n3' pBd, 3/]n' / ;fgf pBf]u k|j4{g jf]8{ / o;

dftxtsf sfof{non] ug]{5g\ . pBf]ux¿sf] juL{s/0fsf] cfwf/df demf}nf tyf 7"nf

/ cg'dlt lng' kg]{ ju{sf ;fgf pBf]usf] cg'udg pBf]u ljefuaf6 x'g]5 .

Page 47: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 47

@^=@^=@^=@^= gLltsf] k'g/fjnf]sg tyf ;'wf/gLltsf] k'g/fjnf]sg tyf ;'wf/gLltsf] k'g/fjnf]sg tyf ;'wf/gLltsf] k'g/fjnf]sg tyf ;'wf/

k|To]s kf+r aif{df gLltsf] sfof{Gjogsf] k|efjsfl/tf, pko'Qmtf /

pkfb]otfsf] :jtGq ¿kdf d"Nof+sg u/L gLltdf ;d;fdlos k'g/fjnf]sg tyf

;'wf/ ul/g]5 .

@&=@&=@&=@&= hf]lvdhf]lvdhf]lvdhf]lvd

cGt/f{li6«o :t/df k|lt:kwf{ ug'{kg]{ ePsf]n] cf}Bf]lus pTkfbgsf] u'0f:t/ /

pTkfbsTjdf j[l4 u/L k|lt:kwL{ j:t' tyf ;]jf pTkfbg tyf ljt/0f ug{ g;lsPdf

g]kfnL pBf]ux¿ ;LdfGts[t (Marginalised) x'g ;Sg] ;Defjgf /x]sf] x'Fbf o;

kIfnfO{ Wofgdf /flv cg'udg tyf d"Nof+sgnfO{ k|efjsf/L jgfO{ k|fKt k[i7kf]if0f

(Feedback) sf cfwf/df P]g tyf gLltdf ;dofg's'n kl/jt{g ug]{ tkm{ ;r]t

x'g'kg]{ b]lvPsf] 5 . ;fy}, pBf]u If]qsf] of]ubfg /fhZj clej[l4tkm{ eGbf klg

/f]huf/L ;[hgf, cfo cfh{g Pj+ s"n /fli6«o pTkfbgdf clej[l4tkm{ kl/nlIft ug{

;lsPdf dfq pBf]u If]qsf] ljsf;sf nflu ;sf/fTds / ;jn jftfj/0f ;[hgf x'g

hfg] x'G5 .

@*=@*=@*=@*= vf/]hLvf/]hLvf/]hLvf/]hL

cf}Bf]lus gLlt, @)$( vf/]h ul/Psf] 5 .

Page 48: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 48

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!!!!

-bkmf !@=@=! ;Fu ;DalGwt_

s[lif tyf jg k}bfjf/df cfwfl/t pBf]us[lif tyf jg k}bfjf/df cfwfl/t pBf]us[lif tyf jg k}bfjf/df cfwfl/t pBf]us[lif tyf jg k}bfjf/df cfwfl/t pBf]u

1= kmnk"mn v]tL ÷ kmnk"mn k|zf]wg

2= vfB k|zf]wg

3= kz'kfng / kz' k|hgg, kz'k+IfL kfng / k|hgg

4= b'w pBf]u -b'wsf kl/sf/ pTkfbg ;d]t_

5= s'v'/fkfng÷rNnf sf9\g] Joj;fo

6= dT:o kfng ÷ e'/f pTkfbg

7= /]zd v]tL tyf /]zd k|zf]wg

8= lrof aufg ÷ lrof k|zf]wg

9= skmL v]tL ÷ skmL k|zf]wg

10= hl8j'6L v]tL ÷ hl8a'6L k|zf]wg

11= t/sf/L aLp lahg pTkfbg

12= t/sf/L v]tL ÷ t/sf/L k|zf]wg

13= xl/t u[x :yfkgf / ;~rfng

14= df}/Lkfng -dx pTkfbg k|zf]wg / k|hgg_

15= k'ik v]tL -dfnf agfpg], ;hfj6 ug]{, u'R5f jgfpg] / jLp ljhg pTkfbg ;d]t_

16= g;{/L Joj;fo

17= /a/ v]tL tyf /a/sf] k|f/lDes k|zf]wg

18= zLt e08f/

19= ;xsf/L÷sa'lnolt÷;fd'bflos÷lghL jgsf] :yfkgf / Joj:yfkg

Page 49: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 49

20= gub]jfnLsf] Joj;flos v]tL tyf k|zf]wg -h:t}M pmv', skf;, ;gkf6, ;lhjg,

Sweet Sorghum, Stevia Rebaudiane ;'tL{, h'6, cn}+rL, cb'jf, s]z/, t]nxg /

o:t} d;nfjfnL, bnxg cflb_

21= j]t, afF; v]tL / j]t afF;hGo pTkfbgx¿

22= jg:klt pBfg :yfkgf / Joj:yfkg

23= jg:klt k|hgg\ Joj;fo -l6:;' sNr/ ;d]t_ .

Page 50: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 50

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––@@@@

-bkmf !@=@=^ ;Fu ;DalGwt_

ko{6g pBf]uko{6g pBf]uko{6g pBf]uko{6g pBf]u

1= ko{6s cfjf;, df]6]n, xf]6]n, l/hf]6{ -Resorts_ tyf /]i6'/fF

2= 6«fe]n Ph]G;L, 6'/ ck|]6/, 6'l/i6 ufO8, lxlnË ;]G6/, Sofl;gf], d;fh :kf (spa)

3= ;fxl;s ko{6g (Adventure Tourism): l:sOË, UnfOl8Ë, jf6/ ¥ofˆl6Ë -Water

Rafting_, x6 Po/ Jofn'lgË -Hot Air Balloning_, Kof/f ;]lnË -Para Sailing_,

3f]8r9L -Horse Riding_, aGhL hlDkË -Bunjee Jumping_, lxdfn cf/f]x/0f /

canf]sg .

4= uNkm sf];{, kf]nf] (Polo), kf]gL 6]«lsË -Pony Trekking_, kbofqf -Trekking_,

5= u|fdL0f ko{6g tyf kof{ ko{6g (Eco-tourism) .

6= ;f+:s[lts, wfld{s, ;ef ;Dd]ng tyf v]ns'b ko{6g (Cultural, Religious,

Conference and Sports Tourism)

7= dgf]/~hg kfs{ lgdf{0f tyf ;~rfng

8= jGohGt' cf/If -Wild Life Conservation_

9= Mountain Flight ;~rfng

Page 51: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 51

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––####

-bkmf !@=@=& ;Fu ;DalGwt_

lgdf{0f pBf]ulgdf{0f pBf]ulgdf{0f pBf]ulgdf{0f pBf]u

----lgdf{0f u/L ;~rfng ug]{_lgdf{0f u/L ;~rfng ug]{_lgdf{0f u/L ;~rfng ug]{_lgdf{0f u/L ;~rfng ug]{_

1= ;8s, k'n, ;'?Ë

2= /f]kj], /]nj], 6«fd, 6«lna;, s]a'n sf/, df]gf]/]n / :nfO{l8Ësf/

3= xjfO{ wfjg dfu{ ÷ ljdfg:yn

4= cf}Bf]lus ;+/rgf Pj+ k"jf{wf/ sDKn]S;

5= ;ef ;Dd]ng s]Gb|

6= 9n tyf 9n lgsf;

7= vfg]kfgL cfk"lt{ tyf ljt/0f

8= l;FrfO k"jf{wf/

9= phf{3/ tyf phf{ k|;f/0f nfOg

10= v]ns'b u[x, /Ëzfnf -Sport Complexes, Stadium_

11= ;jf/L kfls{Ë :yn, kfls{Ë u[x

12= lgof{t k|zf]wg If]q

13= ljz]if cfly{s If]q

14= sfuf]{ sDKn]S;

15= ;f}o{ tyf jfo'af6 phf{ pTkfbg

16= b"lift kfgL k|zf]wg s]Gb| -Water treatment plant_

pk/f]Qm pBf]ux¿ lgdf{0f, :jfldTj / x:tfGt/0f -Build-Own-Operate-

Transfer-BOOT_, lgdf{0f ;~rfng / x:tfGt/0f -Build-Operate-Transfer-BOT_ tyf

lgdf{0f / ;+rfngsf] k|f¿kdf ;+rfng x'g'kg]{5 .

Page 52: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 52

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––$$$$

-bkmf !@=@=* ;Fu ;DalGwt_

;"rgf tyf ;+rf/ k|ljlw pBf]u;"rgf tyf ;+rf/ k|ljlw pBf]u;"rgf tyf ;+rf/ k|ljlw pBf]u;"rgf tyf ;+rf/ k|ljlw pBf]u

1= 6]Sgf]nf]hL kfs{

2= cfO l6 kfs{

3= jfof]6]s kfs{

4= ;ˆ6j]o/ ljsf;

5= sDKo"6/ tyf ;DalGwt ;]jfx¿

6= tYofÍ k|zf]wg

7= ;fOj/ Sofk]m

8= l8lh6n DoflkË

9= eL—:of6, OG6/g]6 ;]jf

10= 6]lnkmf]g tyf ;]n'n/ 6]lnkmf]g ;]jfx¿

11= df]jfOn 6]lnkmf]g

12= k]lhË ;]jf

13= 6]lnlehg k|;f/0f -:of6]nfO6 tyf s]an 6]lnlehg k|;f/0f_ ;]jf

14= Pkm=Pd= /]l8of] k|;f/0f ;]jf

15= Od]n, EjfO; d]n, ˆofS;

16= cl8of]—lel8of], l;=l8= /f]d /]sl8{Ë tyf pTkfbg

17= lk|G6 ldl8of pBf]u

10= Business Process Outsourcing (BPO)

Page 53: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 53

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––%%%%

-bkmf !@=@=( ;Fu ;DalGwt_

;]jfd"ns pBf]u Joj;fo;]jfd"ns pBf]u Joj;fo;]jfd"ns pBf]u Joj;fo;]jfd"ns pBf]u Joj;fo

1= oflGqs sfo{zfnf -js{zk_

2= 5fkfvfgf tyf 5kfO{ ;DaGwL ;]jf

3= k]zfut cg';Gwfg tyf ljsf;, Joj:yfkg, O{lGhlgol/Ë tyf l8hfOg, sfg"gL,

n]vf, n]vfkl/If0f, lzIf0f k|lzIf0f, z}lIfs tyf k|fljlws k/fdz{ ;]jfx¿

4= lhlgË tyf a]lnË -Ginning and Baling_ Joj;fo

5= rnlrq lgdf{0f Joj;fo

6= k|bz{gL ;]jf

7= ;f+:s[lts tyf dgf]/~hgfTds Joj;fo

8= lgdf{0f Joj;fo

9= ;fj{hlgs kl/jxg Joj;fo

10= kmf]6f]u|fkmL

11= c:ktfn

12= gl;{Ë xf]d

13= lzIf0f Pj+ k|lzIf0f ;+:yf

14= k':tsfno, clen]vfno tyf ;Fu|fxno ;]jf

15= k|of]uzfnf

16= xjfO{ ;]jf

17= v]ns"b ;]jf

18= zLt e08f/ ;~rfng -u}x| s[lifhGo_

19= xfp; jfol/Ë On]S6«Lsn lkml6Ë / dd{t

Page 54: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 54

20= kmf]xf]/ d}nf ;+sng tyf ;/;kmfO{

21= 3/ hUuf -Real Estate_ v/Lb ljqmL ;DaGwL Joj;fo

22= lgdf{0f ;DaGwL ef/L pks/0f -Heavy Equipment_ ef8f, dd{t tyf ;~rfng

23= kz' lrlsT;f ;]jf

24= Jof6«L l/rflh{Ë

25= :jf:Yo k/LIf0f -PS;–/], l;6L :Sofg, Pd=cf/=cfO, cN6«f;fpG8 h:tf ;]jfx¿_ tyf

:jf:Yo k/LIf0f k|of]uzfnf

26= lgdf{0f eO{;s]sf k"jf{wf/x¿sf] ;+rfng ug]{ h:t} -;ef ;Dd]ng ejg, vfg]kfgL

cfk"lt{, O{Gwg tyf O{GwghGo UofF; cfk"lt{ ;DaGwL kfOk nfOg, uf]bfd3/ tyf

e08f/0f, ljdfg:yn, a;kfs{, /Ëzfnf, :kf]6{;\ sDKn]s;, /f]kj], ;8s, l;FrfO,

ljB't k|zf/0f, ljB''t u[x, /]nj] ;]jf, sfuf]{ sDKn]S;, OgNof08 lSno/]G; l8kf] -

Inland Clearance Depot-ICD_ cfbL ;]jf ;~rfng ug]{ Joj;fox¿

27= vfBfGg s'6fgL, lk;fgL, k]nfgL / KoflsË ug]{ sfo{

28= sk8f tyf wfuf] /ËfO{, ;fOlhË / sk8f 5kfO{ -sk8f a'Gg] pBf]un] cfˆgf]

k|of]hgsf] nflu u/]sf]df afx]s_

29= sfuf]{ Joj;fo

30= Kofs]lhË, l/lkmlnË ;]jf -Pn=kL=hL= Uof+; l/lkmlnË / ;jf/L Uof+; l/lkmlnË ug]{

:6]zg ;d]t_

31= s'l/o/ ;]jf

32= 8«fOlSnlgË Joj;fo

33= Jo"6L kfn{/

34= cfGtl/s ;hfj6 -Interior Decoration_

35= ;'/Iff ;]jf k|bfg ug]{ Joj;fo

36= k|sfzg ;]jf

37= lj1fkg ;]jf

Page 55: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 55

38= lj1fkg ;fdu|L tof/ ug]{ ;]jf

39= ;dfrf/ ;Dk|]if0f ;]jf

40= 6]lnlehgaf6 k|;f/0f ug{ agfOPsf sfo{qmd / 8s'd]G6«L 6]nLlkmNd pTkfbg tyf

k|;f/0f

41= :jfOn 6]li6Ë ;]jf

11= Health Club

42= lkpg] kfgL 9'jfgL ;]jf

43= h'nf]lhsn kfs{ ;+rfng

44= lhof]nf]lhsn kfs{ ;+rfng

45= Joj;fo ;Dj4{g ;]jf -Business incubation service_

46= Jofkfl/s sDKn]S; ;~rfng

47= j}b]lzs /f]huf/ ;]jf

Page 56: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 56

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––^̂̂̂

-bkmf !@=#=@ ;Fu ;DalGwt_

k/Dk/fut tyf cGo 3/]n' pBf]uk/Dk/fut tyf cGo 3/]n' pBf]uk/Dk/fut tyf cGo 3/]n' pBf]uk/Dk/fut tyf cGo 3/]n' pBf]ux¿x¿x¿x¿*

1= Xof08 n"d, k]8n n"d, ;]dL—c6f]d]l6s n"d, sk8f jflk{Ë, k/Dk/fut k|ljlwaf6

ul/g] /ËfO{, 5kfO{, l;nfO{ -tof/L kf]zfs afx]s_ / a'gfO{ .

2= pmg / /]zddf cfwfl/t xft] a'gfO{sf /f8L kfvL, un}+rf, klZdgf, kf]zfs .

3= xft]sfuh / ;f]df cfwfl/t j:t' .

4= k/Dk/fut snfdf cfwfl/t j:t' -Filigree and Ornamental Items based on

Traditional Crafts_ .

5= k/Dk/fut d"lt{snf .

6= tfdf, lkQn, 9nf}6, sf+; / hd{g l;Ne/ h:tf wft'af6 x:tlgld{t ef+8fjt{g tyf

x:tsnfsf ;fdfg .

7= kmnfdaf6 ag]sf x:tlgld{t ef+8f jt{g tyf 3/fo;L k|of]usf rSs', r'n];L, v's'/L,

x+l;of, s'6f], sf]bfnf] h:tf k/Dk/fut cf}hf/x¿ .

8= ;'g rf+bLaf6 x:tlgld{t u/ uxgf, j:t', ef+8f jt{gx¿ -ax'd"No, cw{ jx'd"No tyf

;fwf/0f kTy/ h8fg ePsf ;d]t_ .

9= :jb]zdf pknAw lsdlt, cw{ lsdlt tyf ;fwf/0f kTy/ s6fO{ pBf]u .

10= u|fdL0f 6\oflgË÷5fnaf6 x:t lgld{t j:t'x¿ .

11= h'6, ;jfO 3fF;, rf]of, aflaof], ;'tL wfu]f, cNnf] cflb k|fs[lts /]zfdf cfwfl/t

pBf]u .

12= kTy/snf -9'+uf s'+bL agfOPsf ;fdfgx¿_ .

13= kf}ef, yfÍf lrq / cGo k/Dk/fut lrqsnf .

* k/Dk/fut 3/]n' pBf]usf] xsdf !) lsnf] jf6 eGbf a9L ljB't zlQm Ifdtf ePsf] x'g' x'Fb}g .

Page 57: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 57

14= d's'08f] (Mask) tyf k/Dk/fut ;+:s[lt bzf{pg] k'tnL / v]nf}gf .

15= k/Dk/fut ;+:s[lt, jfhfufhf / snf bzf{pg] ljleGg k|sf/sf x:tsnfsf j:t' .

16= sf7, xf8, l;Ë tyf df6f], r6[fg / vgLhsf snfTds j:t'x¿ .

17= ;]/fldS; tyf df6fsf efF8fs'F8f .

Page 58: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 58

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––&&&&

-bkmf !#=! ;Fu ;DalGwt_

k|fyldstf k|fKt pBf]uk|fyldstf k|fKt pBf]uk|fyldstf k|fKt pBf]uk|fyldstf k|fKt pBf]ux¿x¿x¿x¿

! s[lif tyf jg k}bfjf/df cfwfl/t cg';"rL ! jdf]lhdsf pBf]u .

@= lgdf{0f pBf]u -lgdf{0f ul/ ;~rfng ug]{_ cg';"rL # jdf]lhdsf pBf]u .

#= hnljB't pTkfbg tyf ljt/0f nufotsf phf{d"ns pBf]ux¿ .

$= lgsf;L k|j4{g pBf]u .

%= k"jf{wf/ ;lxtsf] ;fxl;s ko{6g, u|fdL0f ko{6g, kof{j/0fLo ko{6g, uNkm sf];{,

kf]nf] (Polo), kf]gL 6]«lsË -Pony Trekking_, kbofqf -Trekking_ ko{6g, jf6/

¥ofˆl6Ë -Water Rafting_, ;ef ;Dd]ng ko{6g, v]ns'b ko{6g, wfld{s ko{6g,

;f+:s[lts ko{6g, dgf]/~hg kfs{ lgdf{0f tyf ;~rfng, jGohGt' cf/If0f

^= vfgLhGo pBf]u, k]6«f]lnod tyf k|fs[lts Uof; cGj]if0f tyf pTkfbg .

&= :jb]zL r'g9'+Ëf k|of]u u/L lSnË/ tyf l;d]G6 pTkfbg ug]{ pBf]u, kNk tyf sfuh,

lrgL, /f;foflgs dn -ld>0f afx]s_ w"nf] b'w, cf}ifwL pTkfbg, kmf]xf]/ d}nf tyf

v]/ uPsf] j:t'sf] k|zf]wg, OGwg jrt ug]{ pks/0f pTkfbg ug]{ pBf]u, k|b'if0f

sd ug]{ pks/0f pTkfbg ug]{ pBf]u / ckfËx¿n] k|of]u ug]{ ;fwg tyf pks/0f

pTkfbg ug]{ pBf]u, s[lif oGq pks/0f tyf cf}Bf]lus d]lzg/L agfpg] pBf]u,

ljB'taf6 rNg] ;jf/L ;fwgx¿ pTkfbg ug]{ pBf]u .

*= ;fj{hlgs kl/jxg Joj;fo, lzt e08f/ lgdf{0f tyf ;~rfng, kmf]xf]/ d}nf

;+sng, u|fdL0f ;"rgf tyf ;+rf/ k|ljlw ;Da4 ;]jf, sDKo"6/ ;ˆ6j]o/ .

(= sf7df8f}+ pkTosf, kf]v/f pkdxfgu/kfnLsf / t/fO{ If]qsf pkdxfgu/kflnsf

tyf gu/kflnsf If]q jflx/ :yfkgf x'g] c:ktfn, gl;{Ë xf]d, kz' c:ktfn Pj+

lrlsT;fno, :jf:Yo kl/If0f ;]jf, :jf:Yo k|of]uzfnf, h}ljs cg';Gwfgzfnf /

lzIf0f Pj+ k|lzIf0f ;+:yfx¿ .

!)= k/Dk/fut 3/]n' pBf]u .

Page 59: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 59

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––****

-bkmf !$=! ;Fu ;DalGwt_

cg'dlt lng' kg]{ pBf]ucg'dlt lng' kg]{ pBf]ucg'dlt lng' kg]{ pBf]ucg'dlt lng' kg]{ pBf]ux¿x¿x¿x¿

!_ xftxltof/, uf]nLu6\7f, jf?b nufotsf lj:kmf]6s kbfy{ pTkfbg ug]{, ;'/IffTds

5kfO{ -;]So'l/6L lk|G6LË_ d'b|f tyf l;Ssf pBf]u .

@_ r'/f]6, ljl8, v}gL, l;uf/ tyf ;"lt{ d'Vo sRrf kbfy{ x'g] j:t' pTkfbg ug]{ pBf]u

/ ljo/ tyf dlb/f pTkfbg ug]{ pBf]u .

#_ 9'+uf, lu6\6L, afn'jf pTvgg\, k|zf]wg ug]{ pBf]ux¿ .

$_ If]qut P]gn] Joj:yf u/]sf cg'dlt lng'kg]{ pBf]ux¿ .

Page 60: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 60

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––((((

-bkmf !&=@ ;Fu ;DalGwt_

clt cljsl;t If]qclt cljsl;t If]qclt cljsl;t If]qclt cljsl;t If]q

!= afh'/f @= hfh/sf]6 #= 8f]Nkf

$= x'Dnf %= h'Dnf, ^= sfnLsf]6

&= bfr'{nf *= c5fd (= jemfË

!)= d'u' !!= ?s"d !@= ;Nofg

!#= b}n]v !$= /f]Nkf !%= t]x|y'd

!^= 8f]6L !&= vf]6fË !*= ;+v'jf;ef

!(= dgfË @)= d':tfË @!= ;f]n'v'Dj'

@@= tfKn]h'Ë @#= cf]vn9'Ëf

Page 61: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 61

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!)!)!)!)

-bkmf !&=# ;Fu ;DalGwt_

cljsl;t If]qcljsl;t If]qcljsl;t If]qcljsl;t If]q

!= j}t8L @= 88]nw'/f #= DofUbL

$= ef]hk'/ %= Onfd ^= l;Gw'nL

&= kfFry/ *= Ko"7fg (= jfUn'Ë

!)== /;'jf !!= l;Gw'kfNrf]s !@= u'NdL

!# kj{t !$= bf]nvf !%= /fd]5fk

Page 62: cf}Bf]lus gLlt, @)^&cf}Bf]lus gLlt, @)^&

www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np 62

cg';"rLcg';"rLcg';"rLcg';"rL––––!!!!!!!!

-bkmf !&=$ ;Fu ;DalGwt_

sd ljslsd ljslsd ljslsd ljsl;t If]q;t If]q;t If]q;t If]q

!= s}nfnL @= jlb{of #= s~rgk'/

$= kfNkf %= nDh'Ë ^= uf]/vf

&= c3f{vfFrL *= wgs'6f (= ;'v]{t

!)= bfË !!= :ofËhf !@= tgx'F

!#= pbok'/ !$= g'jfsf]6 !%= wflbË

!^= sfe|]Kfnf~rf]s !&= slknj:t' !*= l;/fxf

!(= afFs] @)= wg'iff @!= /f}tx6

@@ ;Kt/L @#= ;nf{xL @$= dxf]Q/L