cd;Hka;r lïlre m%ñ;Skays wdrïNhlibrary.fes.de/pdf-files/bueros/sri_lanka/08686.pdf · 1 cd;Hka;r...
Transcript of cd;Hka;r lïlre m%ñ;Skays wdrïNhlibrary.fes.de/pdf-files/bueros/sri_lanka/08686.pdf · 1 cd;Hka;r...
1
cd;Hka;r lïlre m%ñ;SkayswdrïNh
iSudka;sl iQrd lEug tfrys" lïlre whs;Ska ms<sn|
cd;Hka;r iïuq;Ska u.ska lïlrejka wdrCId lr
.ekSfï woyi 19 jeks ishjfia uq,a Nd.h olajd wE;g
Èj hkakls' úúO hqfrdamSh rgj, fuu woyi bÈßhg
wdfõ mqoa.,sl uÜgfï l%shdldÍ;ajhka f,ih' 1901 §
iaúÜi¾,ka;fha $ nefi,a ys § mqoa.,sl uÜgñka
lïlrejka f.a ffk;sl wdrCIdj i|yd jQ cd;Hka;r
ixúOdkh msysgqùfuka miqj 1905 § iy 1906 §
iaúÜi¾,ka; wdKavqj cd;Hka;r iuq¿ folla le|jkq
1
2
,eîh' wju fmdÿ m%ñ;Ska ms<sn| cd;Hka;r tlÕ;djh
u.ska lïlre lghq;= ms<sn| fr.=,dis ilia lsÍu tu
iuq¿ foflys wruqK úh' tlS iuq¿ foflys m%;sM,
jQfha uq,au cd;Hka;r lïlre iïuq;s folhs'
m<uqjekak" l¾udka; i|yd jQ fiajd kshqla;sfha §
ldka;djka rd;%S fiajfha fhoùu ;ykï lsÍuhs'
fojekak .sksl+re ksIamdokfha § iqÿ fmdiamria Ndú;h
;ykï lsÍuhs'
cd;Hka;r .súiqï iy kS;s u.ska lïlrejkaf.a
;;a;ajh j¾Okh lsÍfï woyi m<uq f,dal hqoaO iufha
jvd;a bÈßhg .uka lf<ah' úfYaIfhka jD;a;Sh iñ;s
b,a,d isáfha idu .súiqï j,g lïlrejkaf.a wdrCIdj
ms<sn| fr.=,dis o we;=<;a lrk f,ihs' fuu b,a,Sï
j,g m%;spdr jYfhka tjlg mej;s idu iuq¿j úiska
cd;Hka;r lïlre kS;sh ms<sn| úfYaI fldñiula m;a
lrkq ,eîh' fuu fldñifï ks¾foaYh jQfha" idu
.súiqï j,g cd;Hka;r lïlre ixúOdkh msysgqùu
i|yd jQ úêúOdkhla we;=<;a lsÍuhs' tu cd;Hka;r
lïlre ixúOdkhg mejreKq j.lSu jQfha lïlrejka
iy ta yd ne÷Kq fiiq lghq;= iïnkaOj cd;Hka;r
Wmldrl ^iïuq;s iy ks¾foaY& ks¾udKh lsÍuhs'
cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha jHjia:dj 1919
wfm%a,a udifha § meje;s idu iuq¿fõ § j¾fia,aia
.súiqfï XIII jeks fldgi f,i ms<s.kakd ,§' tys fufia
m%ldY flßKs(
3
—úYaj jHdma; jQ;a" l,amj;akd jQ;a" iduhla msysgqúh
yelafla th iudc idOdrKh u; mokï jQfha kï
muKls'˜ tfiau ixúOdk .; ùfï ksoyi lïlrejkag
fukau fiajHhkag o —úfYaI iy yÈis wjYH;djhla˜
f,i o tys oelaúKs'
jHjia:dj i|yd jQ ye¢kaùfuys § jD;a;Sh iñ;s
f.dvkeÕSfï whs;sh fiajd ;;a;ajhka j¾Okh lsÍfï
iy ta u.ska iduh iy;sl lsÍula f,i úfYaIfhka
i|yka lr ;sfí'
1919 Tlaf;danrfhys § c.;a lïlre iïfï,kh
fjdIsxgkfha § /ia úh' tys § md,l iNdjla m;a
flreKq w;r m<uq cd;Hka;r iïuq;Ska ms<s.eksKs' bka
miq jir j,o c.;a lïlre iïfï,k jdr iïu;
jYfhka mj;ajk ,o kuq;a ;ukg mejreKq ld¾h Ndrh
flfrys mQ¾K jYfhka fhduq jQ wdldrhla olakg
,enqfKa ke;' ta w;r;=r ld,fha § ms<s.ekqKq tlu
udkj ysñlï iïuq;sh jQfha 1930 § ms<s.ekqKq wxl 29
ork n,y;aldr Y%uh ms<sn|j jQ iïuq;shhs' ixúOdk
.;ùfï ksoyi ms<sn|j jQ iïuq;shg ms<s.ekSula we;s
lr.ekSug ork ,o W;aidyh jH¾: úh'
c.;a lïlre ixúOdkfha ienE n,mEu wdrïN jQfha
fojeks f,dal hqoaOh wjika ùfuka miqjh' c¾uksh
hg;a ùug jirlg fmr§u 1944 uehs udifha §
zzms,fv,a*shd m%ldYkhZZ u.ska c.;a lïlre
iïfï,kh kej; ms<s.kq ,eìKs' c.;a lïlre
iïfï,kfhys m%;sm;a;s iy mrud¾: tys úfYaIfhka
we;=<;a úh' ta wkqj(
4
² Y%uh hkq fjf<| NdKavhla fkdfõ'
² wLKav m%.;sh i|yd woyia m%ldY lsÍfï yd
tla/ia j ls%hd lsÍfï ksoyi w;HjYH h'
² hï ;ekl È<s÷lu mj;S o" th ieu;ek u
fi!Nd.Hhg ;¾ckhls'
² cd;s" wd.ï fyda ,sx. fNaohlska f;drj ish¨u
ukqIHhkag ksoyi" wd;audNsudkh" wd¾Ól
iqrCIs;;dj yd iudk bv m%ia:djka iys; ;;a;ajhka
hgf;a ;ukaf.a f,!lsl iqNisoaêh;a wdOHd;añl
ixj¾Okh;a Wfoid lghq;= lr .ekSfï whs;sh
we;af;a h'
hkd§ f,i olajd ;sfí'
ta ;=< ;j ÿrg;a lreKq /ila wjOdrKh lr ;sfí'
—iduQysl flaj,a lsÍfï whs;sh M,ÞhS f,i
ms<s.ekSu" l<ukdldÍ;ajh iy lïlrejka w;r
mj;akd iy-iïnkaO;djh M,Þhs;ajfha
ld¾hCIu;djfhys wLKav j¾Okhg fya;= jk nj iy
iudchSh iy wd¾Ól mshjr ieliSfuys,d
lïlrejkaf.a iy fiajHhkaf.a iduQysl;ajfha
wjYH;djh˜ hk lreKq thg we;=<;ah' 1946 § fuu
ms,fv,a*shd m%ldYkh c.;a lïlre ixúOdkfha
jHjia:djg we;=<;a flßKs'
5
c.;a lïlre ixúOdkh iytlai;a cd;Ska
tlai;a cd;Skaf.a ixúOdkh msysgqjkq ,enqfõ 1945
§h' tlai;a cd;Skaf.a m%{ma;sh ;=< c.;a lïlre
ixúOdkh jeks wdh;k msysgqùu i|yd úêúOdk ieliS
;sfí' —wdKavq w;r we;sjk tlÕ;djhka u.ska mqq¿,a
cd;Hka;r j.lSï Wiq,k úúO" úfYaI ksfhdað;
wdh;k msysgqùu tlai;a cd;Skaf.a in|;djhka ;=<g
f.k wd hq;=˜ nj tys oela fõ'
fuu úêúOdkhka wkqj hñka 1945 fkdjeïnrfha §
mej;s c.;a lïlre iuq¿fõ § tlai;a cd;Skaf.a
2
6
ixúOdkh iuÕ ióm iyfhda.h we;sj l%shd lsÍfï
wNs,dYh fhdackdjla f,i iïu; lr .kakd ,§'
tlai;a cd;Skaf.a uyd iuq¿fõ§;a c.;a lïlre
iuq¿fõ§;a iïu; flreKq tlÕ;djhl c.;a lïlre
ixúOdkh y÷kajkq ,nkafka zzt;eka isg bÈßhg ksYaph
lr we;s m%fhdackhka imqrd .ekSfï uQ,sl Wmldrlhla
f,i iqÿiq mßÈ l%shd lrñka tjeks j.lSï mjrd .kq
,nk úfYaI ksfhdað; wh;khla f,i''˜ h'
ixúOdk folu ;jÿrg;a ;u ;ukaf.a kHdh m;%
;=<g úúO lreKq we;=<;a lr .ekSug wfkHdkHj
tlÕ úh' ta w;ßka fhdað; tlla f,i" ixúOdk
.;ùfï ksoyi o udkj whs;Ska ms<sn| úYaj m%ldYkfha
fldgila njg m;afjhs'
—iEu fokdgu ;u wdrCIdj i|yd jQ leue;a; mßÈ
jD;a;Sh iñ;s ixúOdkh lsÍug;a tajdg ne£ug;a
whs;shla ;sfí'˜ ^23 jeks j.ka;sh 4 jeks fþoh&
tlai;a cd;Skaf.a wd¾Ól iudchSh iy ixialD;sl
whs;Ska ms<sn|j jQ cd;Hka;r m%{ma;sfhys we;=<;a
whs;sjdislï idCId;a lr .ekSug wÞ<j c.;a lïlre
ixúOdk iïuq;Ska 75la muK ;sfí' tajd u.ska
cd;Hka;r m%{ma;sfh ys we;s fmdÿ m%;sm;a;s cd;sl kS;s
mekùfï § iy tajd Ndú;dfjys fhoùfï § jvd;a
iqúfYaI whs;sjdislï njg mßj¾;kh lrkq ,en ;sfí'
tfiau úYaj m%ldYkh" tlai;a cd;Skaf.a cd;Hka;r
m%{ma;s iy c.;a lïlre ixúOdkfha iïuq;Ska
tlfkl iuÕ ne£ mj;S' lïlre iy iudchSh lreKq
7
iïnkaOj úfYaIfhka mjrk ,o ysñlula we;s iqúfYaI
wdh;khla jQ c.;a lïlre ixúOdkhg thgu wh;a
jHjia:djla" thgu wh;a jQ iudðl msßila iy
wdh;ksl jHqyhka o ysñh' kuq;a fmdÿ jqjukdjka
hg;g .efkk fiiq ish¨ ld¾hhka ys§ th tlai;a
cd;Skaf.a ixúOdkh iy thg wkqnoaO fiiq iqúfYaI
ixúOdk iuÕ (FAO, hqfkiaflda" hqksfi*a" UNDP, WHOjeks& ióm in|;djhla we;sj lghq;= lrhs'
8
c.;a lïlre ixúOdkfhajHqyh
j¾;udkfha c.;a lïlre ixúOdkhg idudðl
rdcHhka 180 la muK wh;a h' c.;a lïlre
ixúOdkfha jHqyh mokï jkafka ff;%md¾Yaùh
uQ,O¾uh u;h' tys w¾:h jkafka ixúOdkfha ish¨u
wxY wdKavqfõ ksfhdað;hka" fiajH mCIfha ksfhdað;hka
iy fiajl mCIfha ksfhdað;hkaf.ka iukaú; ùuhs'
c.;a lïlre iuq¿j ish¨u idudðl rgj,a
ksfhdackh lrñka iEu jirlu uyd iNdjla f,i /ia
fõ'
3
9
tu iuq¿jg iyNd.s jk iEu cd;sl ksfhdað;
lKavdhula u wdKavqfõ ksfhdað;hka fofofkl=f.ka"
fiajH mCIfha ksfhdað;hl=f.ka iy lïlre
ksfhdað;hl=f.ka iukaú; úh hq;=h' iuq¿jg iyNd.s
jk fiajH mCIfha iy lïlre ksfhdað;hka rch úiska
kï lrkq ,nk w;r ta i|yd lïlrejkaf.a;a fiajH
mCIfha;a mq¿,au ksfhdackh we;s ixúOdk iuÕ
tlÕ;djhlska hqla;j tlS kï lsÍu l< hq;= fjhs'
cd;sl ksfhdað; lKavdhfï iEu idudðlfhl= u
iajdëk f,i Pkaoh mdúÉÑ lsÍfï ysñlu ,nhs' túg
tla cd;sl ksfhdað; lKavdhul lïlre ksfhdað;hkag
tu lKavdhfï u rcfha iy fiajl mCIfha
ksfhdað;hka ork u;hg fjkia j Pkaoh mdúÉÑ
lsÍfï ysñlu ;sfí' ixúOdkfha by<u úOdhl n,h
c.;a lïlre iuq¿j fj; ysñ jk fyhska(
² c.;a lïlre m%ñ;Ska ieliSu iy idlÉPd lsÍu
tajd l%shd;aul lrùu wëCIKh lsÍu'
² idudðl rdcHhka úiska uQ,HdOdr iemhQ whjeh
i|yd Pkaoh m%ldY lsÍu
² md,l uKav,h f;dard m;a lr .ekSu'
fuu iuq¿fõ § m%Odk jYfhka isÿ fõ'
md,l uKav,h i|yd idudðlhka f;dard m;alr
.ekSu iEu jir ;=klg jrla u isÿ fõ' oekg
l%shd;aul jk md,l uKav,h 56 fofkfl=f.ka hq;a
mQ¾K idudðl;ajhlska iukaú;h' iuq¿j fukau md,l
10
uKav,h o ff;%md¾Yaùh ixhq;shlska iukaú;h' ta
wkqj wdKavqj, idudðlhka 28 fofkla" fiajH mCIfha
idudðlhka 14 fofkla yd fiajl mCIfha idudðlhska
14 fofkla úiska tu md,l uKav,h fydnjkq we;'
wdKavq ksfhdað;;ajfha wdik 28ka 10la —m%Odk
ld¾ñl rdcH wjYH;djh˜ i|yd fjkalr ;nkq ,efí'
ta wkqj b;sß wdKavq idudðlhka c.;a lïlre
ixúOdkfha b;sß idudðl rdcH ksfhdað;hka w;ßka
f;dard .efk;s' fiajH mCIfha ksfhdað;hka 14 fokd;a
lïlre ksfhdað;hka 14 fokd;a tu wxY ksfhdackh
lrk lKavdhï w;ßka f;dard .efk;s' fiajH mCIh
iy lïlre mCIh ksfhdackh lsÍug Tjqkg we;s
mqoa.,sl l=i,;djh u; tu f;dard .ekSu isÿ jk w;r
Tjqkaf.a cd;sl;ajh ms<sn|j i,ld ne,Sula isÿ fkdfõ'
md,l uKav,fhys ld¾hNdrh
² jd¾Isl iuq¿fõ kHdh m;%h ieliSu'
² iuq¿fõ § .kakd ,o ;SrK ms<sn|j igyka ;nd
.ekSu iy tlS ;SrK l%shd;aul lsßu i|yd .;
hq;= mshjr ;SrKh lsÍu'
² wOHCI ckrd,ajrfhl= m;a lsÍu iy c.;a lïlre
ld¾hd,fha lghq;= fufyhùu'
² fuu uKav,h jeäÿrg;a c.;a lïlre m%ñ;Ska
l%shdfõ fhoùu ms<sn|j wdh;ksl jHqyhka ;=kla
u.ska wëCIKh lrkq ,nhs' tajd kï(
11
w& iïuq;Ska iy ks¾foaY l%shdfõ fhoùu ms<sn|j jQ
úfYaI{ lñgqj'
wd& tla/iaùfï ksoyi ms<sn|j jQ f;dr;=re fiùfï
iy úi£fï fldñiu
we& tla/iaùfï ksoyi ms<sn|j jQ lñgqj hk tajdhs'
c.;a lïlre ld¾hd,h ia:djr f,alï ld¾hd,hla
jk w;r c.;a lïlre ixúOdkh úiska mjrk ,o
ld¾hhka /ila bka bgq fõ' iuq¿ iy fiiq /iaùï
wdÈh ixúOdkh lsÍu iy idudðl rgj,g ;u cd;sl
kS;s moaO;sh ;=< c.;a lïlre m%ñ;Ska Ndú;djg f.k
tau l%shd;aul lsÍug Wmldr lsÍu ta w;r fjhs' c.;a
lïlre ld¾hd, uq,ia:dkh msysgqjd we;af;a
iaúÜi¾,ka;fha ðkSjd kqjrhs' ta yereKqfldg l,dmSh
ld¾hd," m%dfoaYSh ld¾hd, ^Wm ld¾hd, wdjrKh jk
mßÈ& iy iïnkaëlrK ld¾hd, ^hqfrdamfha" tlai;a
ckmofha" lekvdfõ iy cmdkfha& o msysgqjd ;sfí'
12
c.;a lïlre ixúOdkfham%ñ;s ieliSu
c.;a lïlre iuq¿fõ m%Odk ld¾hNdrh cd;Hka;r
lïlre m%ñ;Ska ieliSu iy iïu; lr .ekSuhs' fuu
m%ñ;Ska uQ,sl udkj whs;sjdislï" fiajd kshqla;sh"
iudchSh m%;sm;a;s" lïlre mßmd,kh" iudc
wdrCIKh iy ;j;a úIhhka .Kkla iuÕ ne£ mj;S'
fuu m%ñ;Ska iïuq;s iy ks¾foaY hk wdldr folla
.kS' tu iïuq;s iy ks¾foaY wkqu; ùug kï c.;a
lïlre iuq¿fõ § ;=fkka foll jeä Pkaofhka iïu;
4
13
úh hq;=h' iïuq;Ska iy cd;Hka;r .súiqï idudðl
rgj, j,x.=Ndjh i|yd újD; h' idudðl rgj,
jHjia:dodhlhka úiska" iïuq;sh j,x.= l< hq;= hehs
ks.ukh lrkafka kï" ta u.ska fmkajd fokafka rfÜ
wNHka;r kS;sh iy Ndú;h u.ska tlS iïuq;sfha wvx.=
úêúOdk l%shd;aul lsÍfï j.lSug ne£ isák njhs'
kuq;a tjeks j,x.= lsÍula ke;sj;a iïuq;shlg
kS;sfha iy Ndú;dfõ ux i,l=Kla f,i lghq;= l<
yelsh'
ks¾foaY hkq cd;Hka;r .súiqï fkdfõ' ta ksidu ta
iïnkaOfhka lsisÿ ffk;sl ne£ula ke;' tajd u.ska
cd;sl jHjia:dodhlhkag yd wod< wêldÍka fj;
m%;sm;a;suh uÕ fmkaùï lrkq we;ehs wfmaCId lrkq
,efí'
j¾;udkfha § c.;a lïlre ixúOdkfha iïuq;Ska
iy ks¾foaY ie,lsh hq;= m%udKhla iïmdokh ù ;sfí'
1919 § c.;a lïlre ixúOdkh wdrïNfha isg fï
olajd mj;ajk ,o iuq¿j,§ iïu; lr.kakd ,o
iïuq;Ska 187 la iy ks¾foaY 198 la muK thg
we;=<;a h'
14
c.;a lïlre ixúOdkfhauQ,sl iïuq;Ska
yrhd;aul lïlre whs;sjdislïys wdrCIdj i|yd
jvd;au jeo.;a jk fuj,ï f,i f,dalh mqrd ie,flk
c.;a lïlre ixúOdkfha uQ,sl iïuq;Ska 8la ;sfí' ta
ish,a, —uQ,sl udkj whs;Ska˜ hg;g .efkk w;r —c.;a
lïlre ixúOdkfha uQ,sl iïuq;Ska˜ f,i o ie,fla'
5
15
5'1' tla/iaùfï ksoyi iy ixúOdkh ùfï
whs;sjdislu iq/lSu ^iïuq;s wxl 87" j¾I 1948&
fuu iïuq;sh u.ska ish¨u lïlrejkag iy
fiajHhkag fjkila fkdue;sj iy mQ¾j wjirhlska
f;drj ;u leue;a; iy f;dard .ekSu mßÈ ixúOdk
msysgqùug iy ixúOdk j,g ne£ug whs;shla we;s nj
lshfõ' tfiau fmdÿ wêldÍka lsisfjl=f.a ueÈy;aùula
fyda iSud lsÍulg hg;a fkdù ;ukaf.au jQ jHjia:djka
ilid .ekSug iy ;u ksfhdað;hka f;dard m;alr
.ekSug;a whs;sh we;s nj ta u.ska fmkajd fokq ,nhs'
tfia msysgqjd .kakd ,o ixúOdk j,g iïfï,k
msysgqjd .ekSug fyda ;j;a ixúOdk iuÕ ikaOdk
f.dvkÕd .ekSug;a cd;Hka;r ixúOdkhka ys
idudðl;ajh ,nd .ekSug;a yelshdj ;sfí'
tla/iaùfï ksoyi c.;a lïlre ixúOdkfhys
jHjia:dj ;=<g mjd we;=<;a lrkq ,en ;sfí' tfyhska
hï rgla c.;a lïlre ixúOdkh iuÕ
idudðl;ajfhka tlajk úg bfíu fuu m%;sm;a;s iuÕ
o tlÕ fõ' tla/iaùfï ksoyi ms<sn| whs;sh lïlre
whs;Ska ys uQ,sl whs;sjdislï w;r m%uqLj lemS
fmfkkakls' ula ksido h;a" th —n,h ,ndfok uQ,sl
whs;shla fukau fiajd kshqla;sfhys § wfkla
whs;sjdislï rdYshla N=la;s ú£u i|yd kj fodrgqjla o
jk neúks˜ c.;a lïlre ixúOdkfha ^c'l'i'& uQ,sl
uQ,O¾u yd fiajd kshqla;sfhys whs;sjdislï ms<sn|
m%ldYkfhys miq úmru yd iïnkaO f.dA,Sh jd¾;dj
16
zzfiajfhys § Tfí y~ZZ c'l'i' j¾I 2000 (Your Voiceat Work)
lïlrejkag ;u jD;a;Sh iñ;s msysgqjd .ekSfï
yelshdj ke;skï fiiq lïlre whs;sjdislï w¾:
úrys; jkq we;'
5'2' ixúOdkh ùfï whs;sh iy iduQysl flaj,a lsÍu
ms<sn| whs;sh ^iïuq;s wxl 98" j¾I 1949&
fuu wxl 98 ork iïuq;sh u.ska ;ks ;ks
lïlrejka Tjqkf.a fiajd kshqla;sh ;=< jD;a;sh iñ;s
úfrdaë widOdrKhkag ,laùfuka wdrCId lsÍfï
úêúOdkhka ilid § ;sfí' ta u.ska lïlrejka f.a
ixúOdk iy fiajHhkaf.a ixúOdk w;r Tjqfkdjqkaf.a
lghq;= iïnkaOj wkjYH ueÈy;aùï j<lajkq ,en
;sfí'
thg wu;rj iïuq;s wxl 98 u.ska fiajd fldkafoais
yd kshuhka fr.=,dis .; lrkq msKsi fiajHhkaf.a fyda
fiajHhkaf.a ixúOdk iy jD;a;Sh iñ;s w;r iduqysl
flaj,a lsÍu Èß .ekaùug iy m%j¾Okhg ;=vq Èh yels
yd thg iqÿiq jQ mshjr .ekSu ms<sn|j wjOdrKh lrhs'
5'3' n,y;aldrfhka fiajfhys fhoùu ^iïuq;s wxl
29" j¾I 1930&
n,y;aldrfhka fiajfhys fhoùu ms<sn|j jQ
iïuq;sh" n,y;aldr mSvdjg m;a lsÍu fyda wksjd¾h
17
fiajfhys fhoùu hk lreKqj,g wÞ< h' —lsishï
mqoa.,hl= fj;ska hïlsis ovqjulg hg;a lrkq ,eîfï
fldkafoaish u; tlS mqoa.,hdf.a leue;af;ka f;drj
hï ld¾hhla fyda fiajdjla ,nd .eksu˜ fuhska woyia
flfrhs' tjeks Ndú;djla i|yd wjir we;af;a
wksjd¾h yuqÞ fiajh" wêlrKhla u.ska jrolre lrkq
,eîfuka miqj nkaOkd.dr.; Y%uh ,nd .ekSu jeks
wjia:dj,§ h' tys§ ta i|yd rdcH wêldß;ajhlg
n,h mejÍ ;sìh hq;=h' ta yereKq fldg yÈis
;;a;ajhla Woa.;j we;akï fyda fmdÿ uyck;dj mQ¾K
jYfhka fyda tys fldgila wk;=reÞhl ;;a;ajhlg
uqyqK md we;s wjia:djl§ o fmr lS wêldß n,h
hgf;a wjYH ld¾hhka bgq lrjd .ekSug wjldY ;sfí'
iïuq;sh ;=< j.lSfuka ksoyia lrkq ,en ke;s" ljr
fyda wdldrhl n,y;aldrfhka fiajfhys fhoùug
wjldY imhkakd jQ úêúOdkhka wj,x.= l< hq;=h' ta
yereKq fldg fuu 29 jeks iïuq;sh kS;s.; lrkq ,en
we;s" n,y;aldrfhka fiajfhys fhoùu kS;s úfrdaë
hehs ms<sf.k we;s rgj, tf,i n,y;aldrfhka
fiajfha fhoùu ovqjï ,eìh hq;= jrola úh hq;=jdla
fukau" tu ovqju m%udKj;a tlla iy ;Èka l%shd;aul
lrk tlla nj iy;sl l< hq;= o fjhs'
5'4' n,y;aldrfhka fiajfhys fhoùu wjika lsÍu
^iïuq;s wxl 105" j¾I 1957&
rdcHhka n,y;aldr fyda wksjd¾h fiajh ,nd
fkd.; hq;= njg iïuq;s wxl 29 ;=<ska olajd we;s
18
úêúOdkhka" fuu iïuq;s wxl 105 u.ska W!kmQrKh
lrkq ,en ;sfí' ta my; oelafjk lreKq Wfoid fõ(
² foaYmd,k n,y;aldrh fyda ta u; jk n,y;aldr
wOHdmkh fyda mj;akd foaYmd,k l%uhg mgyeks
foaYmd,k u; ±Íu fyda m%ldY lsÍu Wfoid
o~qjula f,i
² wd¾Ól ixj¾Okfha fuj,ula f,i
² lïlre úkh ;yjqre flfrk ud¾.hla f,i
² j¾ck l%shd ud¾.j,g iyNd.s ùu i|yd jQ
o~qjula f,i
² jd¾.sl" iudchSh" cd;sl fyda wd.ñl jYfhka
fjkiaj ie,lSfï wldrhka f,i'
5'5' wju jhi ^iïuq;s wxl 138" j¾I 1973&
fuu iïuq;sh u.ska wfmaCId lrkq ,nkafka rdcHhka
il%Sh f,iu <ud Y%uh fhoùu ;ykï lsÍu;a fiajd
kshqla;sh i|yd jQ wju jhia uÜgula ms<sn| cd;sl
m%;sm;a;Ska ks¾udKh lsÍu;a i|yd jQ m%.;s.dó mshjr
.ekSuhs' ta u.ska ;reK ckhdg /lshd j, kshqla;
ùug fmr ldhslj iy udkislj m%udKj;a f,i
j¾Okh ùug bvlv ,efí' fuu iïuq;sh u.ska fiajd
kshqla;sfha wju jhia iSudj f,i ksYaph lr we;af;a
jhi wjqreÿ 15 h' tfia ke;fyd;a wksjd¾h wOHdmkh
,eìh hq;= jhia iSudj jhi wjqreÿ 15 g jvd jeä
wjia:dj, § tu jhia iSudj fiajd kshqla;sfha wju
19
jhia iSudj njg kshu fldg we;' iuyr ixj¾Okh
jk rgj, fuu jhia iSudj jhi wjqreÿ 14 f,i
ksYaph lrkq ,eîug m%;smdok ±lafjhs' wjÞkï
iy.; jD;a;Ska i|yd iïuq;sh u.ska wju jhia iSudj
f,i kïlr we;af;a jhi wjqreÿ 18 h' ;reK
fiajlhka wk;=re j,ska fyd¢ka wdrCIs; ;;a;ajhg
m;alr we;akï iy thg wÞ< úfYaI Wmfoia ,nd §
we;akï wjÞkï iy.; jD;a;Ska i|yd jQ jhia iSudj
jhi wjqreÿ 16 olajd wvq lsÍug mq¿jk' ieye,a¨ jev
i|yd jhi wjqreÿ 13 iy Bg by< fh!jkhka fhdojd
.; yels w;r tys § tu ld¾hhka Tjqkaf.a fi!LHhg
iy mdi,a wOHdmk lghq;= j,g ydkslr fkdjk njg
j. n,d .; hq;=h' iuyr ixj¾Okh jk rgj,
ieye,a¨ jev i|yd jQ wju jhia iSudj jih wjqreÿ 12
olajd wvq lsÍug o m%;smdok we;'
5'6' <ud lïlre fiajfhys jvd;a whym;a wdldrhka
uq,skqmqgd oeóu ^iïuq;s wxl 182" j¾I 1999&
fuu iïuq;sh u.ska <ud lïlre fiajfhys jvd;a
whym;a wdldrhka .Kkdjla w¾: ksrEmkh lr ;sfí'
² jy,aNdjh iy jy,aNdjhg iudk jk Ndú;djka"
<uqka wf,ú lsÍu iy foaYiSud yryd flfrk <ud
cdjdru" Kh ne÷ïlr yd Þi Ndjh iy ikakoaO
.egqï j,g <uqka fhdojd .ekSu we;=¿ wksjd¾h
fiajfhys fhoùu'
20
² <ud .Ksld jD;a;sh" ,sx.sl m%ldYk ksIamdokh
i|yd fyda ,sx.sl ksrEmKhka i|yd <uqka fhoùu"
ta i|yd <uqka ,nd.ekSu fyda m%odkh lsÍu'
² u;aøjH ksIamdokh iy m%jdykh lsÍu jeks kS;s
úfrdaë lghq;=j,g <uqka fhoùu tjeks lghq;=
msKsi <uqka ,nd .ekSu fyda m%Þkh lsÍu
² <uqkaf.a fi!LHhg" wdrCIdjg iy wdOHd;añl
hym;g ydks isÿ ùug ;=vq fokakd jQ iajNdjfhka
hq;a lghq;= j,g <uqka fhoùu'
fuu iïuq;sh kS;s.; lrkakd jQ rgj,a tu iïuq;sh
wdrCId lsÍu msKsi yÈis lghq;a;la fia i,ld blauka
iy M,Þhs f,i mshjr .; hq;=h' jih wjqreÿ 18g wvq
ish¨u mqoa.,hka fhdojkq ,en we;s jvd;a whym;a
wdldrfha lïlre fiajdjka ;ykï lsÍug iy uq,skqmqgd
oeóug l%shd l< hq;=h'
5'7' iudk mdßY%ñl ^iïuq;s wxl 100" j¾I 1951&
fuu iïuq;sh u.ska" iudk jákdlula we;s
ld¾hhka i|yd fhdojkq ,en isák msßñ iy ldka;d
Y%ñlhka yg iudk jegqma f.jkq ,eîfï m%;sm;a;sh
l%shd;aul lrùu;a th m%j¾Okh lsÍug;a wjYH j,x.=
Ndjh rdcHhka úiska ,nd §u wfmaCId flfrhs'
tu m%;sm;a;sh l%shdfõ fhoùu i|yd jQ l%ufõohka
jkafka(
21
² cd;sl kS;s iy fr.=,dis
² fõ;k ksYaph lsÍfï § wkq.ukh l< hq;= hehs
y÷kd f.k ia:dmkh lrk ,o kSs;suh m%;smdok
iy l%shdmámdá
² jD;a;Sh iñ;s iy fiajlhka w;r jQ iduqysl
.súiqï fyda
² fmr lS wdldrhka lsysmhl tl;=jla u.ska
fõ;k uÜgï ksYaph lsÍu ms<sn|j iDcq fyda jl%
n,mEula l< yels ;;a;ajhl wdKavqj mj;akd úg §
wdKavqj fuu m%;sm;a;sh l%shdjg kexùu ms<sn| iy;sl
úh hq;=h' tfia fkdue;s ;;a;ajhl § tu m%;sm;a;sh
m%j¾Okh lsÍug lghq;= l< hq;=h'
5'8' fjkia f,i ie,lSu ^/lshd iy jD;a;Sh&
^iïuq;s wxl 111" j¾I 1958&
fuu iïuq;sh u.ska wfmaCId lrkq ,nkafka
/lshdjkays iy jD;a;Ska ys fhoùfï § ckj¾.h"
j¾Kh" ,sx.sl;ajh" wd.u" foaYmd,k u;h"
cd;sl;ajh fyda iudc iïNjh jeks lreKq u; isÿúh
yels ish¨u wdldrfha whq;= f,i ie,lSu je<elaùfï
m%;sm;a;sh m%j¾Okh lsÍuhs' ta u.ska iudk wjia:djka
,nd §fï iy iudk f,i ie,lSfï m%;sm;a;sh rdcHhka
u.ska kS;s.; lsÍu o wfmACIs;h'
22
uQ,sl uQ,O¾u iy fiajdkshqla;sfhys whs;sjdislïms<sn| c.;a lïlreixúOdk ̂ c'l'i'& m%ldYkhiy tys miq úmru
iqúfYaI jeo.;a lula we;s fuu m%ldYkh 1998
mej;s 86 jeks c.;a lïlre iuq¿fõ § f.da,ShlrKfha
wNsfhda.hg m%;spdrhla f,i iïu; lr .kakd ,§'
—f.da,ShlrKh hkq" wd¾Ól j¾Okfha tla idOlhla
iy wd¾Ól j¾Okh hkq iudc j¾Okfha tla mQ¾j
fldkafoaishla jk kuq;a tlS j¾Okhka iy;sl lsÍu
6
23
i|yd f.da,ShlrKh m%udKj;a idOlhla fkdfõ' th
iïm;a ckkh lsÍu i|yd Wmldr jkakd jQ whg tys
;ukg idOdrK f,i wh;a úh hq;= mx.=j fjkqfjka
whs;sh mEfï yelshdj we;s lsÍfï fmdÿ jákdlu u;
mokï jQ iudchSh uQ,sl Í;s iuQyhla iuÕ tlg ne£
;sìh hq;=h˜ ^ñfI,a yekafika" c.;a lïlre
ixúOdkfha wOHCI ckrd,a jrhd m%ldYkh bÈßm;a
lrñka&
fuu m%ldYkh u.ska" c.;a lïlre ixúOdkfha
uQ,sl iïuQ;Ska 8 ys we;=<;a m%;sm;a;s iy whs;sjdislï
j, we;s hy .=K f;areï .ksñka" tajdg .re lsÍug;a
tajd m%j¾Okh lsÍug;a c.;a lïlre ixúOdkhg wh;a
ish¨u rdcHhka ys we;s lemùu m%ldY lrkq ,nhs'
fuys(
² tla/iaùfï ksoyi iy iuqysl flaj,a lsÍug we;s
whs;sh il%Sh f,i ms<s.ekSu
² n,y;aldr fyda wksjd¾h fiajfhys fhoùfï ish¨u
wdldrhka uq,skqmqgd oeóu
² <uqka fiajfha fhoùu il%Sh f,i wfydais lr oeóu
² /lshd iy jD;a;Ska iïnkaOfhka jQ fjkia f,i
ie,lSu uq,skqmqgd oeóu
hk lreKq thg we;=<;ah'
c.;a lïlre ixúOdkfha ish¨u idudðl rdcHhka
úiska ixúOdkfha uQ,sl m%;sm;a;s ;u rgj, kS;s.; lr
ke;;a" tlS m%;sm;a;s j,g .re lsÍfï wjYH;djh fuu
m%ldYkh u.ska wjOdrKh lrkq ,en ;sfí'
24
fuu m%ldYkh u.ska zztu lïlre m%ñ;Ska
wdrCIKjd§ fj<| wNs,dYhka i|yd fhdojd fkd.;
hq;=ZZ nj iy zzm%ldYkh fyda tys miq úmrï lghq;=
´kEu rgl we;s idfmaCI jdisodhl ;;a;ajhka m%Yak
lsÍug fhdÞ fkd.; hq;=ZZ nj wjOdrKh lrhs'
25
iïuq;Ska ls%hdfõ fhoùu iym%j¾Okh
fuu iïuq;Ska idudðl rdcHhka úiska c.;a lïlre
iuq¿ j, § wkqu; lrk ,o kuq;a tajd ;u rgj,
kS;s.; lsÍu w;miq lrk ;sfnk wjia:d nyq,h' tfia
ke;skï tu iïuq;s kS;s.; lr we;;a tajd i;=gqÞhl
f,i l%shd;aul lrùug mshjr f.k ke;' fujeks
;;a;ajhla ;=< iïuq;Ska kS;s.; lrùug fyda kS;s.;
lrk ,o iïuq;Ska l%shdfõ fhoùug idudðl rdcHhka
i;=j we;s j.lSu Wkkaÿ lsÍug c.;a lïlre
ixúOdkhg l< yels ld¾hNdrhla we;' iïuq;Ska
7
26
kS;s.; lsÍu" m%j¾Okh lsÍu" wëCIKh iy tajd
ls%hd;aul lsÍu ms<sn|j fidhd ne,Sug;a c.;a lïlre
ixúOdkhg ukd f,i ks¾udKh lrk ,o l%ufõohla
;sfí'
7'1' ksrka;r wëCIK hdka;%Kh
iïuq;Ska w;aika lrk ,o rdcHhka ish,a, tf,i
w;aika lrk ,o iïuq;sj,ska ksYaph lrk ,o m%ñ;Ska
j,g wkql+,j .kakd ,o mshjrhka iïnkaOfhka
ksYaÑ;j l,ska l,g c.;a lïlre ixúOdkh fj;
ksrka;rfhka jd¾;d iemhsh hq;=h'
uQ,sl lïlre whs;Ska ms<sn| iïuq;Ska iïnkaOfhka
jd¾;d iEu jir 2 lgu jrla bÈßm;a l< hq;= w;r
wfkla fndfyda iïuq;Ska iïnkaOj jir 5lg jrla
jd¾;d bÈßm;a l< hq;=h'
tfia jd¾;d bÈßm;a lrk wdKavq tu rgj, jvd;a
idudðl;ajhla iys; fiajH yd fiajl ksfhdað;
ixúOdk iuÕ iduQyslj tu jd¾;d ielish hq;=h'
tfiau ;u woyia ;ks ;ksj;a c.;a lïlre ixúOdkh
fj; bÈßm;a lsÍfï wjldYh o wdKavqj,g iy
ixúOdkj,g újD; lr § ;sfí'
tu jd¾;djka iïuq;Ska iy ks¾foaY ls%hdfõ fhoùu
i|yd jQ úfYaI{ lñgqjla u.ska mÍCIdjg ,la
flfrhs' fuu lñgqj idudðl rgj,a rdYshla mq¿,a f,i
wdjrKh flfrk kS;sh iy iudchSh m%;sm;a;s ms<sn|
27
ksmqk;djhla we;s iajdëk úfYaI{hka 20 fofkl=f.ka
iukaú;h'
hï fyhlska iïuq;Ska l%shdjg kexùfuys ,d mud ùï
fyda wvq¨yqvqlï we;ehs tu lñgqj úiska fidhd.kq
,enqjfyd;a wjYH mshjr .kakd f,i iDcqju b,a,Sug;a
;u ksÍCIKhka wÞ< wdKavq fj; iDcqju fhduq
lsÍug;a tu lñgqjg yelshdj ;sfí'
7'2' úfYaI meñKs,s bÈßm;a lsÍfï l%ufõoh'
c.;a lïlre ixúOdkh u.ska ksr;=rej isÿ lrkq
,nk fmr lS wëCIK l%shdj,shg wu;rj jD;a;Sh
iñ;s j,g iy fiajHhkaf.a ixúOdkj,g c.;a lïlre
ixúOdkfha wëCIK hdka;%Kh fj; wdKavqj,g tfrysj
meñKs,s bÈßm;a lsÍug;a ksfhdað; lKavdhï u.ska
lreKq oelaùug;a wjldY ,nd § ;sfí'
hï iïuq;shla w;aika lsÍfï § zztys wfmaCIs;
wruqK M,Þhs f,i iy;sl lsÍuZZ isÿfldg ke;s njg
´kEu cd;sl fyda cd;Hka;r fiajH fyda lïlre
ixúOdkhla úYajdi lrkafka kï tjeks wjia:djl §
tf,i lreKq oelaùug tu ixúOdk j,g yelshdj
;sfí' tjeks lreKq oelaùula ms<s.ekSu wjYH hehs
c.;a lïlre ixúOdk md,l uKav,h úiska ;SrKh
lrkq ,nk úfgl tu isoaêh mßCId lr ne,Su i|yd
lñgq idudðlhkaf.ka iukaú; ff;%md¾Yaùh lñgqjla
m;a flfrhs'
28
c.;a lïlre ixúOdkfha idudðl rdcHhlg ;j;a
tjeksu idudðl rdcHhlg tfrysj o" c.;a lïlre
ixúOdkh fj; meñKs,a,la f.dkq lsÍug mq¿jk'
meñKs,a, bÈßm;a lrk rdcHh;a pQÈ; rdcHh;a hk
folu w;aika lr we;s iïuq;shla pQÈ; rdcHfha n,
m%foaYh ;=< i;=gqÞhl f,i l%shd;aul lr ke;s njg jQ
woyila we;akï tjeks meñKs,a,la f.dkq l< yelsh'
túg tu meñKs,a, ms<sn|j úNd. lsÍug;a i,ld
ne,Sug;a md,l iNdj úiska fldñiula m;a lrkq we;'
thg wu;rj ixúOdkh ùfï ksoyi iïnkaOfhka
úfYaI l%shd ms<sfj;la o ;sfí' c.;a lïlre
ixúOdkfha wëCIK uKav, j, úfYaI wjOdkhg ,laj
isák ´kEu m%cd;ka;%jd§ iudchl tla/iaùfï ksoyi
uQ,sl mQ¾j wjYH;djhls' tla/iaùfï ksoyi ms<sn|j
jQ úfYaI l%shd ms<sfj;a ia:dms; lrkq ,en we;af;a 1950
§ c.;a lïlre ixúOdkh iy tlai;a cd;Skaf.a wd¾Ól
iy iudc ljqkais,h w;r we;s lr .kakd ,o .súiqu
u; mokïjh'
tla/iaùfï ksoyi W,a,x>kh ù we;s njg i|yka
meñKs,s bÈßm;a lsÍug cd;sl fyda cd;Hka;r fiajH
fyda lïlre ixúOdk j,g fukau wdKavqj,g o
yelshdj ;sfí' tjeks meñKs,s iïnkaOfhka lghq;=
lsÍfï § ixúOdk .; úfï ksoyi iïnkaOfhka jQ
iïuq;s ta rgj,a úiska w;aika lr ;sfío hkak
ie,ls,a,g .efkkafka ke;' thg fya;=j" c.;a lïlre
ixúOdkfha idudðl;ajh ,nd.ekSfï § we;s uQ,sl
29
.=Kdx.hla f,i tla/iaùfï ksoyi ish¨u idudðl
rgj,a úiska ms<s.kq ,eîuhs' fuu meñKs,s ms<sn|j
úNd. lrkafka tla/iaùfï ksoyi ms<sn|j jQ
ff;%md¾Yaùh lñgqjhs' tu lñgqj idudðlhka 9
fofkl=f.ka iukaú; jk w;r wdKavq" fiajHhka iy
lïlrejka ksfhdackh lrñka idudðlhka ;=ka fofkl=
ne.ska iyNd.s fj;s' ta ish¨ fokdu c.;a lïlre
ixúOdkfha md,l uKav,fha idudðlhka o jk w;r
iajdëk iNdm;sjrhl= o isáhs'
7'3' uQ,sl uQ,O¾u iy fiajd kshqla;sfhys whs;sjdislï
ms<sn| ^c'l'i'& m%ldYkh iy ta ms<sn| miq
úmru
c.;a lïlre ixúOdkfha uQ,sl m%;sm;a;s iy
whs;sjdislï iïnkaOfhka jQ m%ldYkfhys wka;¾.;
uQ,sl uQ,O¾u iy whs;Ska l%shdfõ fhoùu;a m%j¾Okh
lsÍu;a i|yd idudðl rdcHhka Èß .kajkq i|yd tu
m%ldYkhg úfYaI miq úmrï l%shd ms<sfj;la ia:dms;
lr ;sfí'
fuu miq úmrï hdka;%Kh iajNdjfhka ksYaÑ;
f,iu m%j¾OkSh tlla jk w;r tlsfkld yd ne÷Kq
l%shd ms<sfj;a follska iukaú;h'
30
kS;s.; fkdlrk ,o uQ,sl iïuQ;Ska ms<sn| jd¾Isl
jd¾;d
uQ,sl iïuq;Ska 8 w;=ßka ;ju;a kS;s.; fkdlrk ,o
iEu iïuq;shlgu wÞ< fCIa;% iïnkaOfhka kS;suh
jYfhka iy Ndú;djg wod<j ork ,o W;aidyhka
ms<sn|j ish¨u rdcHhka jd¾Islj jd¾;d bÈßm;a l<
hq;= fjhs' fuu jd¾;djka md,l uKav,h úiska m;a
lrkq ,nk úfYaI{hka lKavdhulf.a úuiqug
,lafjhs'
jd¾Isl f.da,Sh jd¾;dj
iEu jirlu jd¾Isl f.da,Sh jd¾;dj iïmdokh
flfrkafka wdKavq úiska imhkq ,nk f;dr;=re iy
c.;a lïlre ixúOdkh ;uka úiskau mj;ajkq ,nk
m¾fhaIK j,ska ,efnk f;dr;=re mokï lrf.kh'
fuu jd¾;dj u.ska jrlg" úfYaIs; lïlre
whs;sjdislï fCI;% 4ka tlla wdjrKh lrkq ,nhs' ta
u.ska uQ,sl iïuq;Ska kS;s.; lrk ,o rgj, iy tf,i
kS;s.; fkdlrk ,o rgj,a tlsfklys ;;a;ajhka
fukau w;am;a lr.kq ,nQ m%.;sh o" fmdÿfõ úuid
ne,Sulg ,lafõ' tfukau" wÞ< whs;sjdislï iy
m%;sm;a;s l%shdjg kexùfuys ,d c.;a lïlre ixúOdkh
úiska imhkq ,enQ ;dCIKsl iyfhda.fha M,odhs;djh
o" we.hSug ,la flfrhs'
31
ta yereKq fldg bÈß ld,h i|yd wjYH;d y÷kd
.ekSu;a ;dCIKsl iyfhda.S;djh msKsi jQ m%uqL;ajhka
ksYaph lsÍu;a tu jd¾;djg we;=<;a flfrhs'
fuu f.da,Sh jd¾;dj c.;a lïlre ixúOdkfha
jd¾Isl iuq¿fõ § idlÉPdjg Ndckh flfrhs' tu
idlÉPdjka mokï lrf.k md,l iNdj úiska bÈß
ld,h i|yd m%uqL;ajhka o ;dCIKsl iyfhda.S;djh
i|yd jq ie,iqï o ilia lrkq ,nhs'
c.;a lïlre ixúOdkfha wëCIK iy ksÍCIK
uKav, fukau m%j¾Ok iyfhda.S;djfha lghq;=
fya;=fjka fndfyda wjia:dj, § úúO rgj, cd;sl
lïlre kS;s moaO;Ska c.;a lïlre ixúOdkfha uQ,sl
m%ñ;Ska iuÕ wkql+, lrjkakg;a tÈfkÞ Ndú;djka ys
§ uQ,sl lïlre whs;sjdislï j,g .re lrk
;;a;ajhla we;s lsÍug;a yelshdj ,efí' fuu iïuq;Ska
iy ks¾foaY" p¾hdO¾u moaO;Ska hk iudc kdulrKfha
§ mßYS,kh flfrk lreKq njg o m;aj ;sfí' kuq;a"
w;HjYHfhka f;areï .; hq;= lreKla ;sfí' tkï
c.;a lïlre ixúOdkfha jHjia:dfjys iy iïuq;Ska
j,ska ix.Dys; m%;sm;a;s iy whs;sjdislï wkq.ukh
fkdlrk wdKavq j,g o~qjï meñKùfï n,hla c.;a
lïlre ixúOdkh fj; fkdue;s njhs' tfiau
cd;Hka;r lïlre m%ñ;Skag iy m%;sm;a;Skag .re
fkdlsÍu fya;=fjka o~qjula f,i lsisu rdcHhla
idudðl;ajfhka fldka lsÍug o c.;a lïlre
ixúOdkfha jHjia:dj u.ska bvlv i,id § ke;'
32
jd¾Isl jd¾;d bÈßm;a lrk f,i wdKavq j,g n,
lsÍug c.;a lïlre ixúOdkhg yelshdjla ke;'
tkuq;a" ie,lsh hq;= wdKavq ixLHdjla l%shdldÍj mj;sk
uQ,sl uQ,O¾u iy fiajd kshqla;sfhys whs;sjdislï
ms<sn| c.;a lïlre ixúOdk m%ldYkh iy tys miq
úmru hgf;a tf,i jd¾;d bÈßm;a lr;s'
c.;a lïlre ixúOdkfhys n,h jQ l,s" yeugu
by<ska we;s iÞpdrd;aul n,hls'
tfyhska" lïlre whs;sjdislï j,g .re lsÍu kS;sh
u.ska m%j¾Okh lsÍu i|yd c.;a lïlre ixúOdkh
úiska .kakd ,o w;sYh jeo.;a mßY%uhka rdYshla we;s
kuq;a" udkj ysñlï ixúOdk iy jD;a;Sh iñ;s yeu
úgu hï lsis úfYaI f,ilska tu whs;Ska W,a,x>Kh
ùï .ek úuis,su;aj isáñka tajd fy<d ±lSug mshjr
.; hq;=h' Tjqkaf.a fuu úmrï N+ñldj wñ,
jákdlula we;a;ls'
33
f.da,Sh wd¾Ólhla ;=<lïlre whs;sjdislï jvd;aM,ÞhS f,i wdrCId lsÍfïjeo.;alu
—''' ´kEu cd;shl lïlrejka udkqIsl ;;a;ajhka
;=< mj;ajd .kakg tu cd;sh wiu;a fõ kï" th ;j;a
wf;lska fiiq cd;Skag ;u rgj, ;;a;ajhka j¾Okh
lr .ekSfï wNs,dYh uqÿka muqKqjd .ekSug ndOdjla
fõ'˜
8
34
1919 § lïlre ixúOdkfha jHjia:dfõ fmrjok ;=<
úia;r flreKq fuu wk;=re yeÕùu f.da,Sh yd jvd
ksoyia fjf<\ula iy wdfhdack we;s wo jeks hq.hl
by< jeo.;alula orhs'
cd;Hka;r fjf<|fmd< ;=< ;r.ldÍ njg m;a ùfï
wjYH;dj ksid fndfyda rgj,a uQ,sl lïlre m%ñ;Ska
W,a,x>Kh lrkakg fm<ö isá;s' úfYaIfhka ÈhqKq
fjñka mj;sk rgj, msì§ tk ksoyia fjf<| l,dm ;=<
§ uQ,sl lïlre whs;Ska fkd;ld yeÍu;a wê Y%u iQrd
lEu;a fnfyúka W.% ;;a;ajhl mj;S' fuu
lK.dgqÞhl Ndú;dj i|yd bÈßm;a flfrk ;¾lh
jkafka yrhd;aul lïlre m%ñ;Skag .re fkdlsÍu u.ska
wd¾Ól msßjeh wvqlr .ksñka úfoaYSh wdfhdack
wdl¾Ykh lr .ekSfï wjia:djka mdod .ksñka" jvd;a
;r.ldÍ fjñka" cd;Hka;r fjf<|fmd< j¾Okh lr
.; yels njhs' kuq;a" ish¨u rgj,a fuu ;¾lhu
wkq.ukh lrkafka kï" túg je<elaúh fkdyels f,i
we;súh yels ;;a;ajh úkdYldÍ ;r.hhs' ta u.ska
f,dj mqrd —m;=, i|yd jk ;r.hla˜ (Race to thebottom) we;sùfuka lïlre whs;Ska fidaÞmd¿jlg ,la
fjñka iudc m%.;sh .rd jeàulg ,la jkq we;'
tla rglg wfkla rgj, iy;sl fldg we;s lïlre
m%ñ;Ska ;u rg ;=< lmamdÿ lrñka ;r.ldÍ;ajfha
idfmaCI jdish ,nd.; yels;dla th fiiq rgj,g
wmkhk wjia:d wysñùfï wjÞkug;a tys m%;sM,hla
f,i tys /lshd wysñ ùfï wjÞkulg;a u. mdohs'
tfiau thska my;a m%ñ;Ska u.ska Wiia m%ñ;Ska m<jd
35
yefrk ;;a;ajhla o Woa.; úh yelsh' lïlre whs;Ska
u¾okh lsÍu u.ska f,dal wmkhk fjf<|fmdf<a
idfmACI jdis fiùfï fuu jerÈ iy.; m%jk;djh
m%lD;s l< yelafla ish¨ rgj,a úiska ;u ixj¾Okfha
uÜgu fkd;ld fulS lïlre m%ñ;Ska ;uqka úiska yqÿ
jdÑl fmdfrdkaÿ i|yd iSud fkdfldg iene f,iu tu
m%ñ;Ska ms<sn|j m%;sm;a;suh jYfjka tlÕ ù ta yryd
tajd ish¨ rgj,a úiska wkq.ukh fldg ms<sme§fuka
;yjqre l< hq;= wju iSud njg m;a lsÍfuks' túg
lïlre whs;Ska j,g .re fkdlrk rgj,a iuÕ ;r.
lsÍfï § idfmaCI fjf<| wjdishla w;a ú¢kakg ;uqkg
isÿúh yelsh hk ;¾lkh u; lsisu rglg ;j ÿrg;a
lïlre whs;Ska u¾okh lsÍu i|yd jk wjYH;djhla
u;= fkdfõ'
Y%uh hkak f.da,Sh fjf<| NdKavhla úh hq;= ke;'
uQ,sl lïlre m%ñ;Ska flfrys iEu rglgu ne£ula
we;af;a kï iy ish¨u rgj,a fuu whs;sjdislï wkqu;
fldg Èß.kajkafka kï" ;;a;ajh fjkia jkq we;' túg
ish¨u rgj,a ;r. jÈkq we;af;a iudk fmdÿ uÜgul
msysgd isáñks' tal md¾Yaùh f,i fuu m%ñ;Ska fj; ne£
isàu fya;= fldgf.k ;u ;r.ldÍ;ajh wysñ fj;ehs
lsisu rgla ìh úh hq;= ke;'
wd¾Ól f.da,ShlrKh iudc idOdrKfha
f.da,ShlrKh iuÕ w;aje,a ne|.; hq;= njg jQ fmdÿ
tlÕ;djhla ;sfí'
36
1995 ud¾;=fjys § fldamkafya.ka ys§ mj;ajk ,o
iudc ixj¾Okh ms<sn|j jQ f,dal iuq¿jg iyNd.S jQ
ish¨u wdKavq tu iuq¿fõ m%ldYkh flfrys ;u
lemùu meyeÈ,sj m%ldY l<y' —''' c.;a lïlre
ixúOdkfha iïuq;Ska ys md¾Yajlrejka jk rdcHhka tu
iïuq;Ska mQ¾K f,i l%shd;aul lsÍu i|yd;a tu
iïuq;Ska ys md¾Yajlrejka fkdjk rgj,a iïuq;sj,
wvx.= m%;sm;a;s ie,ls,a,g .ekSug;a '''˜ hkd§ jYfhka
tlÕ;djh m< lrkq ,eìKs'
1996 isx.mamQrefõ § mj;ajk ,o f,dal fjf<|
ixúOdkfha wdud;H iuq¿fõ § fufia m%ldYhg m;a
flßKs'
—cd;Hka;rj ms<s.kakd ,o yrj;a lïlre m%ñ;Ska
ms<sme§u flfrys jQ wmf.a lemùu wms kej; m%ldY
lruq' fuu m%ñ;Ska ieliSfï iy ta iïnkaOfhka
.kqfokq lsÍfï n,h ,;a wdh;kh jkafka c.;a
lïlre ixúOdkhhs' tu m%ñ;Ska m%j¾Okh lsÍu msKsi
tys lghq;= j,g wmf.a iydh wms iy;sl lruq'
fjf<|du by< kexùu iy fjf<|du ;j ÿrg;a ksoyia
lsÍu u.ska fmdaIKh flfrk wd¾Ól j¾Okhg iy
ixj¾Okhg fuu m%ñ;Ska m%j¾Okh i|yd Þhl;ajhla
iemhsh yels nj wmf.a úYajdihhs'˜
oeka l%shd;aulj mj;akd uQ,sl uQ,O¾u iy fiajd
kshqla;sfhys § whs;sjdislï ms<sn| m%ldYkh u.ska iy
tys miq úmrï ls%hdj,sh u.ska f.da,ShlrK hq.hl §
uQ,sl lïlre m%ñ;Ska wdrCId lsÍfï wNsfhda.h
37
Ndr.ekSug c.;a lïlre ixúOdkh leue;af;ka isáhs'
kuq;a c.;a lïlre ixúOdkhg fuu m%ñ;Ska mQ¾K
jYfhka bgq lsÍu iy;sl lsÍug wjYH ish¨ il,úO
hdka;%Khka u i;= fkdjk nj i;Hhls' flfia kuq;a
wd¾Ól ixj¾Okh;a" jDoaêh;a fya;=fjka ksrdhdifhka
u fuu uQ,sl lïlre m%ñ;Skays j¾Okh yd ;yjqreùu
isÿjkq we;ehs hk wfmaCIdj i;Hhla fkdjk nj ±ka
meyeÈ,sj ;yjqre fjñka mj;S'
mj;akd uQ,sl m%;sm;a;s iy whs;sjdislï ms<sn|j jQ
c.;a lïlre ixúOdkfha m%ldYkfha miq úmrï
ls%hdj,sh hgf;a wd m<uq f,dal jd¾;dfõ fufia
wjOdrKh flßKs'
—fuu uQ,sl m%;sm;a;s iy whs;sjdislï j,g
Ndú;dfõ § úYaj ms<s.ekSula ,nd .ekSug wmg ;j ÿr
hd hq;=j ;sfí''' m%cd;ka;%jdofha Ndrlrejka jk wdKavq
lg jpkhg jvd fufyjrla bgq l< hq;=j ;sfí'˜
tu jd¾;dj u.ska jD;a;Sh iñ;s iDcq f,iu ;ykï
lsÍï" jD;a;Sh iñ;s l%shdldßlhka >d;kh lsÍï"
w;awvx.=jg .ekSï iy r|jd ;nd .ekSï wdÈh ms<sn|j
iúia;r jd¾;djla t<s olajkq ,en ;sfí' tfiau
lDIsld¾ñl" rdcH fiajh" .Dyia: fiajh" iy ksoyia
fjf<| l,dm jeks ish¨u wxYj, fiajh lrkakjqka
Tjqkf.a uQ,sl fiajd whs;Ska N=la;s ú|Sfuka j<lajd we;s
wkaou o tu jd¾;dj ;=<ska úoyd oelafõ'
jD;a;Sh iñ;s whs;Ska W,a,x>kh lsÍu ms<sn|j 2001
§ mj;ajkq ,enQ jd¾Isl ióCIK jd¾;dj bÈßm;a
38
lrñka cd;Hka;r ksoyia jD;a;Sh iñ;s iïfï,kh
fufia m%ldY lrhs'
—cd;Hka;r lïlre m%ñ;Ska ms<sn|j cd;Hka;r m%cdj
t,smsgu l;d lsÍu by< hñka ;sîu;a uyfmdf<dfõ
h:d¾:h;a w;r we;af;a tla;rd ÿrlg mriamr úfrdaë
;;a;ajhls' fiajd kshqla;sh ;=< whs;sjdislï iy uQ,sl
uQ,O¾u ms<sn|j c.;a lïlre ixúOdkfha m%ldYkh
iïu; ù jir ;=kla .; fjoa§ jD;a;Sh iñ;s whs;Ska
W,a,x>Kh ùï fmr fkdjQ úrE uÜgulska jd¾;d úh'
f.da,ShlrKfha m%;sM,hla f,i j¾Okh jk ;r.hg
uqyqK §fï § jHjidhlhka ;u lïlrejka fj;
újD;j u ;¾ckh lr we;af;a ksIamdokhka jid ouk
njg fyda fjk;a rglg f.k hk nj lshñks' túg
Tjqka f;dard.; hq;af;a ;u meje;afï whs;sh fyda
jD;a;sh iñ;shlg ne£u hk folska tlls'˜
fuu úkdYldÍ ;r.ldß;ajfha W.=f,ka fíÍ hdug
kï" f.da,Sh wd¾Ól ;r.hg Í;s iïmdokh lsÍu iy
cd;Hka;r jYfhka lïlre whs;Ska Yla;su;a lsÍfï
M,Þhs hdka;%Khla msysgqúh hq;=h' tu Í;s iy hdka;%K
j, § uQ,sl c.;a lïlre m%ñ;Ska fkdi,lk nyq cd;sl
jHjidhlhka iy rgj,a j,g tfrysj iïndOl mekùu
o wjika W;aidyhla f,i we;=<;a l< hq;=h' tjeks
Rcq fyda jl% iïndOl mekùfï hï bÕshla fkdue;af;a
kï ish¨u rgj,a c.;a ixúOdkfha iïuq;Skag
wkql+,;djh oelaùu .ek t;rï n,dfmdfrd;a;= ;eìh
fkdyel' tu ksid cd;Hka;r jD;a;Sh iñ;s jHdmdrh"
39
cd;Hka;r fjf<| moaO;shg ^f,dal fj<| ixúOdkh&
iy wdfhdack .súiqï j,g zziudc kshuh fyda lïlre
whs;sjdislï fldkafoaishlaZZ (Social clause) we;=<;a
lrk f,i b,a,d isáfhah' cd;Hka;r ksoyia jD;a;Sh
iñ;s iïfï,kh (ICFTU), f,dal lïlre iïfï,kh
(WCL) iy hqfrdamSh jD;a;Sh iñ;s iïfï,kh (ETUC)úiska 1994 § ilia lr bÈßm;a lrk ,o fuu fhdackdj
mßÈ c.;a lïlre ixúOdkfha iy f,dal fjf<|
ixúOdkfha taldnoaO WmfoaYl lñgqjla úiska lïlre
whs;sjdislï fldkafoaish ls%hd;aul lrùu wëCIKh
l< hq;=h'
flfia kuq;a fuu fhdackdjg ixj¾Okh jk rgj,
wdKavq" fiajHhka iy jD;a;Sh iñ;s mjd úreoaO úh'
fuu fldkafoais ;=< ld¾ñl rgj, wdrCIKjd§
jqjukdjka fjiaj,df.k we;ehs Tjqyq ìh jQy' ta i|yd
jQ úi÷u ;ju;a fmfkk f;la udkhl ke;' f.da,Sh
jYfhka iy foaYSh jYfhka wd¾Ól iy iudc
ixj¾Okfhys ,d lïlre whs;sjdislï f,dal uÜgñka
ms<s.ksñka o ck;djf.a fmdÿ whs;Ska iy wNs,dYhka
wdrCId lsÍu iy m%j¾Okh fjkqfjka bgql< hq;=
oejeka; ld¾hNdrhla udkj ysñlï ls%hdlrejka
bÈßfha újD;j we;'
40
41
weuqKqu
1' c.;a lïlre ixúOdk iïuq;s wxl 87 ^1948&
tla/iaùfï ksoyi yd ixúOdkhùfï whs;sjdislï
iq/lSu ms<sn| iïuq;sh
2' c.;a lïlre ixúOdk iïuq;s wxl 98 ^1949&
ixúOdkh ùfï yd iduQyslj flaj,a lsÍfï whs;sh
ms<sn| iïuq;sh'
42
43
iïuq;s wxl 87 ^1948&
tla/iaùfï ksoyi yd ixúOdkhùfï
whs;sjdislï iq/lSu ms<sn| iïuq;sh
1 jeks j.ka;sh
fuu iïuq;sh n,mj;ajkq ,nk cd;Hka;r lïlre
ixúOdkhg wh;a iEu idudðlfhl= u" my; ±lafjk
úê úOdk ls%hdfõ fhfoùug ne£ isà'
2 jeks j.ka;sh
l,sk a wkque; sh ,eîfuka f;drj yd l si sÿ
úfYaI;ajhlska f;drj" fiajlhkag yd fiajd fhdaclhkag
;ukg leu;s mßÈ ixúOdk msysgqjd .ekSfï yd tajdg
ne£fï whs;sjdislï ysñ jk w;r" tlS ixúOdkfha
kS;sÍ;sj,g wkql+,j Tjqka lghq;= l< hq;= h'
3 jeks j.ka;sh
1' ;u jHjia:dj yd kS;s Í;s ilia lr .ekSug o" mQ¾K
ksoyi iys;j ;u ksfhdað;hka f;dard m;a lr
.ekSug o" ;u mßmd,kh yd ls%hdldrlï ixúOdkh
lsÍug o" ;u jev igyka l%uj;aj ieliSug o"
lïlrejkaf.a iy fiajd fhdaclhkaf.a ixúOdkj,g
whs;sjdislï we;'
44
2' tlS ysñlu iSud flfrk fyda ks;Hdkql+,j th ls%hdfõ
fhoùug ndOd muqKqjk fyda wdldrfha ueÈy;aùïj,ska
rcfha n,OdÍka je,lS isáh hq;= h'
4 jeks j.ka;sh
lïlre yd fiajd fhdacl ixúOdk úiqrejd yeÍug
fyda ;ykï lsÍug mßmd,k n,OdÍkag fkdyel'
5 jeks j.ka;sh
iñ;s iïfï,k fyda taldnoaO ix.ï msysgqjd .ekSug
fyda tajdg ne£ug lïlre yd fiajd fhdacl ixúOdkj,g
yels w;r" tjeks cd;Hka;r ixúOdk iu. iïnkaO;d
we;s lr .ekSfï whs;sjdislï o" iEu ixúOdkhlg u yd
taldnoaO ix.uhlg ysñlu we;'
6 jeks j.ka;sh
fuys 2" 3 yd 4 j.ka;sj, úê úOdk lïlrejkaf.a yd
fiajd fhdaclhkaf.a ixúOdkj, iñ;s iïfï,k yd
taldnoaO ix.ïj,g wod< fõ'
7 jeks j.ka;sh
lïlre yd fiajd fhdacl ixúOdk" iñ;s iïfï,k
yd taldnoaO ix.ïj,g kS;suh iajrEmhla ,eìh hq;af;a"
fuys 2" 3 yd 4 j.ka;sj, úê úOdk wod< lsÍug iSud
fkdmeje;afjk wdldrhlsks'
45
8 jeks j.ka;sh
1' fuu iïuq;sfhys ±lafjk whs;sjdislï m%fhdackhg
.ekSfï §" fjk;a ́ kEu mqoa.,fhl= fyda ixúOdkhlg
fukau lïlrejka yd fiajd fhdaclhka o" Tjqkaf.a
ixúOdk o rfÜ mj;sk kS;shg .re l< hq;= h'
2' fuu iïuq;sfhys olajd we;s úêúOdkj,g ndOd
meñfKk wdldrhlg rfÜ kS;sh fkdmej;sh hq;=
w;r" tfia ndOd meñfKk wdldrhlg kS;sh wod<
fkdl< hq;= h'
9 jeks j.ka;sh
1' fuu iïuq;sfhys olajd we;s úê úOdk fldf;la ÿrg
fmd,Sish yd ikakoaO yuqodjkg wod< fõ o" hk j.
;SrKh jkafka cd;sl kS;s Í;s yd úê úOdk u.sks'
2' cd;Hka;r lïlre ixúOdkfha jHjia:d ud,dfõ 19
j.ka;sfha 8 jk fþofhys ±lafjk wdldrhg lsishï
idudðlfhl= úiska fuu iïuq;sh ms<s.kq ,eîu;a" bka
iy;sl flfrk lsishï whs;sjdislula fmd,sisfha fyda
ikakoaO yuqodjkays idudðlhka N=la;s ú¢kakd jQ" trg
±kg mj;akd lsisÿ kS;shlg" kvq ;Skaÿjlg" isß;lg
fyda tlÕ;djhlg thska n,mEula we;s fkdfõ'
10 jeks j.ka;sh
fuu iïuq;sfha zzixúOdkhZZ hk mofhka woyia
jkqfha fiajl yd fiajd fhdacl whs;sjdislu iqrlsk yd
46
Bg rel=,a fok lsishï lïlre fyda fiajd fhdacl
ixúOdkhls'
11 jeks j.ka;sh
fuu iïuq;sh n,meje;afjkakd jQ cd;Hka;r lïlre
ixúOdkfha iEu idudðlfhl= u" lïlrejka yd fiajd
fhdaclhka ixúOdkh ùfï whs;sjdislï wjysrhlska
f;drj m%fhdackhg .kakd njg j. n,d .ekSu i|yd
wjYH ish¨u ksis mshjr .ekSug ne£ isà'
47
iïuq;s wxl 98 ^1949&
ixúOdkh ùfï yd iduQyslj flaj,a lsÍfï
whs;sh ms<sn| iïuq;sh'
1 jeks j.ka;sh
1' fiajlhka úiska ish /lshdjg wod< jD;a;Sh iñ;s
úfrdaë lghq;=j,g tfrysj m%udKj;a f,i wdrlaIdj
N=la;s ú¢h hq;= h'
2' my; i|yka ls%hd iïnkaOfhka fuu wdrlaIdj
úfYaIfhka wod< fõ'
^w& fiajlhl=f.a /lshdfõ fldkafoaishla f,i Tyq
jD;a;Sh iñ;shlg iïnkaO fkdúh hq;=h fyda
jD;a;Sh iñ;s idudðl;ajh w;ay, hq;=h
hkqfjka ±laùu'
^wd& jD;a;Sh iñ;s idudðl;ajh ±Íu fyda fiajd
ld,fhka msg jD;a;Sh iñ;s lghq;=j,g iyNd.s
ùu fyda fiajd ld,h ;=< fiajd fhdaclhdf.a
wkque;sh we;sj jD;a;Sh iñ;s lghq;=j,g
iyNd.s ùu ksid fiajfhka mylsÍu fyda fjk;a
w.;shla fiajlhl=g lsÍu'
48
2 jeks j.ka;sh
1' fiajlhka fyda fiajdfhdaclhka fyda fõjd lsisÿ
fNaohlska f;drj u ;u jD;a;Sh iñ;s ia:dms; lr
.ekSug yd wod< ixúOdkfha kS;sÍ;sj,g hg;aj yer"
mQ¾j wkque;shlska f;drj" ;u ;ukaf.a ukdmh mßÈ
ixúOdkj,g ne£fï whs;sjdislu ;sfnkq we;'
2' fiajlhskaf.a yd fiajd fhdaclhkaf.a ixúOdk
tlsfkld w;r fyda tlsfkldf.a ksfhdað;hska w;r
fyda idudðlhka w;r ixia:dmk" ls%hdldÍ;aj fyda
mßmd,k lghq;=j, § ueÈy;aùug tfrysj m%udKj;a
f,i wdrlaIdj N=la;s ú¢kafka h' úfYaIfhka u" fiajd
fhd aclhkaf.a fyd a fiajd fhd acl ixúOdkj,
wdêm;Hh hgf;a fiajl ixúOdk f.dvke.Su
m%j¾Okh lsÍu iy fiajd fhdaclhkaf.a yd fiajd
fhdacl ixúOdkj, md,kh hgf;a ;nd .ekSfï wruqK
we;sj uQ,H fyd a fjk;a ud¾. Tiafia fiajl
ixúOdkj,g iyh ±laùfï ls%hd ie,iqï lsÍu fuu
j.ka;sfha w¾:h ;=<g ueÈy;aùfï ls%hdjla f,i
ie,lsh hq;= h'
3 jeks j.ka;sh
by; j.ka;sj,ska ks¾jpkh lr we;s mßÈ ixúOdkh
lsÍfï whs;sh iïnkaOfhka we;s .re;ajh iy;sl lsÍfï
woyiska wjYH wjia:djkays§ cd;sl ;;a;ajhkag WÑ;
hdka;%Khla we;s l< hq;= h'
49
4 jeks j.ka;sh
iduqqysl .súiqï u.ska /lshdfõ fldkafoais yd kshuhka
úêu;a lsÍfï wruqK we;sj fiajd fhdaclhdf.a fyda fiajd
fhdacl ixúOdk iy fiajl ixúOdk w;r iafjÉPdfjka
tlÕ;ajhlg m;aúh yels hdka;%Khla we;s lsÍu iy
th mQ¾K jYfhka Ndú;d lsÍu i|yd Wkkaÿ lsÍug WÑ;
mshjr cd;sl ;;a;ajhkag" wkqj wjYH úgl .; hq;=
jkafka h'
5 jeks j.ka;sh
1' fuu iïuq;sh u.ska imhd we;s j.lSfï m%udKh
ikakoaO yuqod yd fmd,Sish iïnkaOfhka wod< lsÍu
ms<sn| cd;sl kS;s yd fr.=,dis j,ska ;SrKh l<
hq;= h'
2' cd;Hka;r ixúOdk jHjia:dfõ 19 jk j.ka;sfha 8
jeks fþofha i|yka uQ,O¾uhkag wkqj lsishï
idudðlhl= úiska fuu iïuq;sh ms<s.ekSu fya;=fjka
mj;sk kS;sh m%odk isß;a fyda .súiqula u.ska ikakoaO
yuqod fyda fmd,sish N=la;s ú¢k lsisÿ whs;shlg
n,mEula fkdúh hq;= h'
6 jeks j.ka;sh
rdcH mßmd,kfha kshqla; rcfha fiajlhskaf.a lghq;=
iu. fuu iïuq;sh wod< fkdjk w;r th Tjqkaf.a
whs;Skag fyda ;;a;ajhg w.;shla jkafka hhs jgyd
fkd.; hq;= h'
cd;Hka;r lïlrem%ñ;Ska
m<uqjk uqøKh
l¾;D ( tia' tÉ' ta' fudyuâ
ljr ieliqu iy ldgqka Ñ;% ( msh,a Woh iurùr
f*%âßla-BnÜ-mokuwxl 04" wevïia mgqu.fld<U 04'
fld<U - wfm%a,a 2007 m<uqjk uqøKh
ISBN 955-607-048-6
t*a' B' tia' m%ldYk wxl 70
ii
fmrjok
f.da,ShlrKh uQ,sl jYfhka ie,flkafka wd¾Ólls%hdj,shla f,i h' ta ms<sn|j jQ ixjdohka fndfydaúg flakaø.; ù we;af;a f.da,ShlrKh úiska cd;slwd¾Ólhka flfrys iy ;r.ldÍ;ajh W;aikak lsÍui|yd wdKavq flfrys t,a, lrkq ,nk n,mEuiïnkaOj;a tys m%;sM,hla f,i ÿmam;=ka iyfmdfydi;=ka w;r jk mr;rh jeäùu;a hk lreKqfj; h' tfy;a f.da,ShlrKh cd;Hka;rikaksfõokh iy ikaksfõok cd, f.dvkexùu fukau iudchSh fCIa;%h jeks ;j;a fCIa;% .Kkdjla ;=<ls%hd;aul fjhs' lïlre fCIa;%hg wod< f.da,Shyev;, ieliSu ms<sn|j c.;a lïlre ixúOdkh^c'l'i'& iqúYd, yelshdjlska hqla; h' c.;alïlre ixúOdkfha md¾Yajlrejka jkafka wdKavq"mqoa.,sl wxYh iy jev lrk ck;djf.aksfhdað;hska h' c.;a lïlre ixúOdkh úiska bgqlrkq ,nk ld¾hhkays m%;sM,hla f,i f,dj mqrdjev lrk ck;djf.a uQ,sl whs;sjdislï wdrCIdlsÍu i|yd iy;sl jk uQ,sl cd;Hka;r lïlrem%ñ;Ska moaO;shla f.dvke.S ;sfí' tla/iaùfïksoyi" iudk ld¾hhkag iudk mdßY%ñl ,eîfïysñlu" jev lrk ldka;djka i|yd jQ úfYaIwdrCIK hka;%K iy <ud Y%uh fhdod.ekSu
iii
msgq±lSu wdÈh bka iuyrls' Y%S ,xldj fuu c.;alïlre ixúOdkfha uQ,sl iïuq;s ms<s.kakd ,o m%uqLwdishdkq rgls'
fuu fmd;a msxp u.ska uQ,sl lïlre m%ñ;Skams<sn| ixjdoh mq¿,a lsÍug;a tu m%ñ;Ska Y%S ,xldj;=< ls%hd;aul lrùu wmg yels fj;ehs hkak wmf.an,dfmdfrd;a;=jhs'
weiaá%â fnl¾fkajdisl wOHCIsldt*a'B'tia' Y%S ,xld
iv
mgqk
msgqj
1' cd;Hka;r lïlre m%ñ;Skays wdrïNh 1
2' c.;a lïlre ixúOdkh iy tlai;a cd;Ska 5
3' c.;a lïlre ixúOdkfha jHqyh' 8
4' c.;a lïlre ixúOdkfha m%ñ;s ieliSu 12
5' c.;a lïlre ixúOdkfha uQ,sl iïuq;Ska 14
6' uQ,sl uQ,O¾u iy fiajd kshqla;sfhyswhs;sjdislï ms<sn| c.;a lïlre ixúOdk^c'l'i'& m%ldYkh iy tys miq úmru 22
7' iïuq;Ska ls%hdfõ fhoùu iy m%j¾Okh 25
8' f.da,Sh w¾Ólhla ;=< lïlre whs;sjdislïjvd M,ÞhS f,i wdrCId lsÍfï jeo.;alu 33
weuqKqu 41
c.;a lïlre ixúOdk iïuq;s wxl 87 iy 98
v
vi ̂ ysia&