Các mô hình với biến giải thích định tính · PDF...

download Các mô hình với biến giải thích định tính · PDF file1 Chương 3 Các mô hình với biến giải thích định tính1 Domadar N. Gujarati (Econometrics by example,

If you can't read please download the document

Transcript of Các mô hình với biến giải thích định tính · PDF...

  • 1

    Chng 3

    Cc m hnh vi bin gii thch nh tnh1

    Domadar N. Gujarati

    (Econometrics by example, 2011).

    Ngi dch v din gii: Phng Thanh Bnh, MB (26/10/2017)

    Hu ht cc m hnh hi quy chng ta tho lun n gi lin quan n mt

    bin ph thuc nh lng v cc bin gii thch nh lng. Chng ta s tip

    tc gi nh rng bin ph thuc l nh lng, nhng by gi chng ta s xem

    xt cc m hnh trong cc bin gii thch l nh lng cng nh nh tnh.

    Trong chng 8, chng ta s xem xt cc bin ph thuc v bn cht cng l

    bin nh tnh.

    Trong phn tch hi quy chng ta thng gp cc bin v c bn l nh tnh,

    chng hn nh gii tnh, sc tc, mu da, tn gio, dn tc, vng a l, ng

    phi, hoc cc xu hng chnh tr. V d, trong hm tin lng chng ta tho

    lun chng 1, chng ta c cc bin v gii tnh, mi quan h cng on, v

    tnh trng thiu s gia nhiu bin gii thch bi v cc bin nh tnh ny ng

    mt vai tr quan trng trong vic quyt nh tin lng.

    Cc bin nh tnh ny v c bn l cc bin vi thang o nh danh, khng c

    bt k nhng gi tr bng s c th. Nhng chng ta c th lng ha chng

    bng cch to ra cc bin gi (dummy variables), c cc gi tr 0 v 1, 0 cho

    bit khng c thuc tnh v 1 cho bit c thuc tnh. V vy bin gii tnh c th

    lng ha nh sau: n = 1 v nam = 0, hoc ngc li. Nhn y, lu rng

    1 bit thm chi tit, xem Gujarati/Porter, Chng 9.

  • 2

    cc bin gi cng c gi l cc bin ch bo (indicator variables), cc bin

    phn loi (categorical variable), v cc bin nh tnh (qualitative variables).

    Trong chng ny, chng ta cho thy cc bin gi c th c x l nh th

    no trong khung phn tch ca m hnh hi quy tuyn tnh c in. thun

    tin v mt k hiu, chng ta s t cc bin gi bng ch D.

    vic phn tch tr nn d dng, chng ta bt u vi mt v d c th.

    3.1 Xem xt li hm tin lng

    Trong chng 1, chng ta xem xt nhn t quyt nh tin lng theo gi

    ca mt mu cho gm 1289 ngi da trn d liu thu thp t iu tra dn s

    hin hnh (CPS) thng 3 nm 2095. Cc bin c s dng trong phn tch v

    cc kt qu hi quy c cho trong Bng 1.2.

    Bng 1.2: Hm tin lng.

  • 3

    Chng ta hy vit hm tin lng theo mt dng khc nhn mnh vai tr ca

    cc bin gi trong hi quy ny:

    Trong , D2i = 1 nu l n, 0 l nam; D3i = 1 cho da mu, 0 da trng; v D4i =

    1 nu l thnh vin ca cng on, 0 nu khng phi thnh vin cng on;

    y Ds l cc bin gi.

    thun tin, chng ta to li kt qu hi quy c cho trong Bng 1.2, s

    dng cc k hiu trc cho trong phng trnh (3.1) (Bng 3.1).

    Bng 3.1: M hnh nhn t quyt nh tin lng.

    Th nht, nu mt h s ct c a vo m hnh v nu mt bin nh tnh

    c m phn loi, th chng ta ch a (m 1) bin gi vo m hnh. V d, gii

    tnh ch c hai phn loi; v th chng ta ch a mt bin gi cho gii tnh. iu

    ny bi v nu n nhn gi tr 1, th t bn thn n nam c gi tr l 0. D nhin,

  • 4

    nu mt thuc tnh ch c hai phn loi, th s khng l vn g khi phn loi

    nhn gi tr 1 hoc 0. V th chng ta c th m ha nam l 1 v n l 0.

    Nu, v d, chng ta xem xt mi quan h chnh tr nh s la chn gia ng

    dn d, ng cng ha, v ng c lp, th chng ta c th c ti a hai bin

    gi i din cho ba ng. Nu chng ta khng tun theo quy tc ny, chng

    ta s ri vo by bin gi (dummy variable trap), ngha l, tnh hung a cng

    tuyn hon ho. V th, nu chng ta c 3 bin gi cho 3 ng chnh tr v mt

    h s ct, th tng ca 3 bin gi s l 1, s ng bng gi tr ca h s ct

    chung (common intercept) l 1, dn n a cng tuyn hon ho2.

    Th hai, nu mt bin nh tnh c m phn loi, bn c th a m bin gi v

    m hnh, min l bn khng a h s ct (chung) vo m hnh. Cch ny

    chng ta khng ri vo by bin gi.

    Th ba, phn loi nhn gi tr 0 c gi l phn loi tham chiu (reference),

    phn loi c s so snh (benchmark hoc comparison). Tt c cc so snh

    c thc hin theo phn loi tham chiu, nh chng ta s thy trong v d.

    Th t, nu c nhiu bin gi, th bn phi theo d phn loi tham chiu [Din

    gii: D nhin l ca tng bin]; nu khng, bn s rt kh gii thch kt qu.

    Th nm, chng ta s thng xuyn phi xem xt cc bin gi tng tc

    (interactive dummies), chng ta s minh ha cc bin tng tc ny di y.

    Th su, v cc bin gi nhn cc gi tr 1 v 0, nn chng ta khng th ly

    logart. Ngha l, chng ta s khng a cc bin gi dng log3.

    2 Lu rng a h s ct vo m hnh tng ng a mt bin gii thch vo m hnh v bin ny lun lun c gi tr l 1. 3 Tuy nhin, nu thay v 1 v 0, bn chn 10 v 1 nh cc gi tr ca bin gi, th bn c th ly log ca chng.

  • 5

    Th by, nu mu tng i nh, ng a qu nhiu bin gi vo m hnh.

    Nh rng, mi h s ca bin gi s hao tn mt bc t do.

    Gii thch cc bin gi

    Quay li hm tin lng trong Bng 3.1, chng ta hy gii thch h s bin gi

    ca gii tnh (-3.0748). H s ny c ngha l tin lng theo gi trung bnh ca

    mt cng nhn n thp hn khong $3.07 so vi tin lng trung bnh ca mt

    cng nhn nam, y nam l phn loi tham chiu, d nhin khi cc bin khc

    c gi nguyn khng i. Tng t, tin lng trung bnh ca cc cng nhn

    c tham gia cng on cao hn khong $1.10 so vi tin lng trung bnh ca

    cc cng nhn khng c tham gia cng on (y l phn loi tham chiu) [Din

    gii: D nhin l khi cc bin khc c gi nguyn khng i]. Tng t, tin

    lng trung bnh ca mt cng nhn da mu thp hn khong $1.57 so vi mt

    cng nhn da trng (y l phn loi tham chiu) [Din gii: D nhin l khi cc

    bin khc c gi nguyn khng i].

    Nhn tin, lu rng tt c cc h s bin gi u c ngha thng k cao, v

    cc gi tr xc sut p thc t hu nh bng 0. [Din gii: Nh vy, cc yu t

    nh nh l nhng bin quan trng quyt nh tin lng, nn nu chng ta s

    khng a vo m hnh s dn n cc c lng OLS b chch (biased), v

    y l nhng hu qu rt nghim trng. hiu b chch ngha l sao, v ti

    sao n quan trng, hy xem chng minh v gii thch n tp #3, Tm lc

    kinh t lng cn bn]. Cc h s bin gi ny ng c gi l cc bin gi

    chnh lch h s ct (differential intercept dummies), v chng cho bit khc

    bit trong cc gi tr ca h s ct ca phn loi c gi tr bng 1 so vi phn

    loi tham chiu.

    Gi tr -7.18 ca h s ct chung c ngha l g? Chng ta k vng l tin

    lng theo gi ca mt cng nhn nam, da trng, khng tham gia cng on

    (tc l cc phn loi tham chiu). Ngha l, gi tr h s ct chung cp n

  • 6

    tt c cc phn loi c gi tr bng 0. D nhin, y l cch gii thch my

    mc (mechanical interpretation) v h s ct4. Nh chng ta lu nhiu

    trng hp, mt gi tr h s ct m thng khng c cch gii thch ngha

    kinh t r rng.

    Gii thch cc bin gii thch nh lng th kh r rng. V d, h s ca bin

    gio dc 1.37 ngha l khi gi nguyn cc yu t khc khng i, mt nm i

    hc tng thm th tin lng trung bnh s tng khong $1.37. Tng t, mi

    nm kinh nghim lm vic tng thm th tin lng trung bnh s tng khong

    $0.17, khi gi nguyn cc yu t khc khng i.

    3.2 Lm r li hm tin lng

    Chng ta thy rng tin lng trung bnh ca mt cng nhn n thp hn

    tin lng trung bnh ca mt cng nhn nam v chng ta cng thy rng tin

    lng trung bnh ca mt cng nhn da mu thp hn tin lng ca mt cng

    nhn da trng. C th rng tin lng trung bnh ca mt cng nhn n da mu

    khc tin lng ca mt cng nhn n hoc mt cng nhn da mu? Nu iu

    xy ra, th liu rng chng ta c th ni g v kh nng phn bit i x

    chng li cc cng nhn n da mu?

    bit iu ny, chng ta c lng li hm tin lng bng cch a thm

    vo m hnh tch (product) ca cc bin gi gii tnh (n) v da mu. Bin tch

    c gi l mt bin gi tng tc (interactive dummy), v n tng tc hai

    bin nh tnh. a thm bin tng tc, c c kt qu nh trong Bng 3.2.

    H s ca bin gi tng tc (D2 x D3) l khong 1.10, nhng n khng c

    ngha thng k, v gi tr xc sut p khong 28%.

    4 C bn, n cho bit ni m ng hi quy (hoc mt phng) nm dc trc Y, th hin bin ph thuc.

  • 7

    Nhng chng ta gii thch gi tr ny nh th no? Khi cc yu t khc c

    gi nguyn, th mt cng nhn n c tin lng trung bnh thp hn khong

    $3.24, mt cng nhn da mu c tin lng trung bnh thp hn khong $2.16

    v mt cng nhn n da mu c tin lng trung bnh thp hn khong $4.30

    (= -3.24 2.16 + 1.10). Ni cch khc, so vi phn loi tham chiu, th mt cng

    nhn n da mu c thu nhp tin lng trung bnh thp hn mt cng nhn n

    hoc thp hn mt cng nhn da mu.

    Bng 3.2: Hm tin lng vi cc bin gi tng tc.

    [Din gii: Trn Eviews, c kt qu hi quy nh Bng 3.2, chng ta nhp

    dng lnh sau y: LS WAGE C GENGER RACE UNION EDUC EXPERI

    GENDER*RACE].

    Chng ta cho ngi c t tm hiu xem liu mt cng nhn n tham gia

    cng on hoc mt cng nhn da mu tham gia cng on c mc tin lng

    trung bnh khc bit so vi thuc tnh tham chiu hay khng. Bn cng c th

  • 8

    tng tc cc bin gi n v cng on, cc bin gi n v kinh nghim, cc

    bin gi da mu v cng on, v cc bin gi da mu v kinh nghim.

    3.3 Mt cch khc xem xt li hm tin lng

    Chng ta ngm gi nh rng cc h s dc ca cc bin nh lng: gio

    dc, v kinh nghim l ging nhau gia cng nhn nam v na, gia cng nhn

    da mu v da trng. V d, gi nh ny hm rng mi nm i hc tng thm

    hoc mi nm kinh nghim lm vic tng thm, th cng nhn nam v n kim

    c cng mc lng theo gi tng thm. D nhin, y ch l mt gi nh.

    Nhng vi cc bin gi, chng ta c th kim nh gi nh ny mt cch r

    rng hn.

    Chng ta hy th hin hm tin lng nh sau:

    Trong phng trnh (3.2), B2, B3, v B4 l cc bin gi chnh lch h s ct, nh

    trc y, v B7 n B11 l cc bin gi chnh lch h s dc (differential

    slope dummies). Nu v d, b7, l h s c lng ca B7, c ngha thng k,

    th n cho bit rng t l tng lng trung bnh trn mt nm gio dc tng thm

    n so vi nhm tham chiu (tc l nam) [Din gii: Gujarati ghi nhm l nam da

    trng], c h s dc l B5 (ng ra l b5). Cc h s chnh lch dc khc

    cng c gii thch mt cch tng t.

    Kt qu hi quy phng trnh (3.2) c cho trong Bng 3.3. So vi kt qu

    trong Bng 3.1 v 3.2, kt qu trong Bng 3.3 c nhiu im th v. Cc h s

  • 9

    chnh lch dc i vi n theo gio dc v kinh nghim mang