CAROL. THUNBERG - DiVA portal1463087/FULLTEXT01.pdf · 5 PerianthiummonophylJum, tripartifcum,...

12
BISSE RTATIO DE r i c i n o (f .1 ..II. QUAM VENIA EXP. FA C. MED. UPS AL. P R JE SI D K CAROL. P. THUNBERG Eqoits Aurat. Reg. Ord. de Vasa, Med. Doct. Prof. Med. et Rot. Reg. et Ord. Rkg. Coll. Sanit. Memb. Hon. Acad. C^sar. Petrofoi., et Nat. Curios. Reg. Scient. Lond. Holm. »gr j c. Med. et Ev ang. Societ. Scient. Ups. et Oecon. Puilad. Patr Holm. et Civ, Oecon, Fini. Honor. Wer.Mel. Berol. Nat. Scrut. Paris. Häfn. Moscou ei Halens. Hist. Nat. Gorenicens. Lund. Harlem. Am- steid. Oecon et Inst. Litt. Zeiand. Nidrosiens. Ticinens. Ienens. Linn. Londin. Reg. Scient. Puvs. et Piiytografh. Gottingens. München. Erlang. AVetter. Na,ncigns. Med. Paris. Emül. Monsfsl. Me». Matritkns. Medic. et Nat. Studios. Edimburg. trr Petrop. Medtcq- Chi r. Membro nec non Acad. Scient. Paris, et Institut, Nation. Mon- s»eliens. Agricui.t. Paris. Medic. Londin Scandinav. Ftorentin. et Batavjn, Ind. Or. Corresfcnd. PRO GRADU MEDICO p. P. mag. f. j. löne gr e n. smolandüs. IN AUDIT. BOTANICO D. XIII. JUNII MDCCCXV. H. S. 1 * U F S A L I JE EXCUDEBANT ZEIPEL ET PALMBLAI). REG. ACAD. TTPOGR.

Transcript of CAROL. THUNBERG - DiVA portal1463087/FULLTEXT01.pdf · 5 PerianthiummonophylJum, tripartifcum,...

Page 1: CAROL. THUNBERG - DiVA portal1463087/FULLTEXT01.pdf · 5 PerianthiummonophylJum, tripartifcum, deciduum:la- ciniis, ovatis, concavis. Corollanulfa. Pift.Gert/tenovattmi',te&umaculels

BISSE RTATIO

DE

r i c i n o(f .1 ..II.

QUAM

VENIA EXP. FA C. MED. UPS AL.P R JE SI D K

CAROL. P. THUNBERGEqoits Aurat. Reg. Ord. de Vasa,

Med. Doct. Prof. Med. et Rot. Reg. et Ord. Rkg. Coll. Sanit. Memb.Hon. Acad. C^sar. Petrofoi., et Nat. Curios. Reg. Scient. Lond. Holm.»gr j c. Med. et Ev ang. Societ. Scient. Ups. et Oecon. Puilad. PatrHolm. et Civ, Oecon, Fini. Honor. Wer.Mel. Berol. Nat. Scrut. Paris.Häfn. Moscou ei Halens. Hist. Nat. Gorenicens. Lund. Harlem. Am-steid. Oecon et Inst. Litt. Zeiand. Nidrosiens. Ticinens. Ienens.Linn. Londin. Reg. Scient. Puvs. et Piiytografh. Gottingens. München.Erlang. AVetter. Na,ncigns. Med. Paris. Emül. Monsfsl. Me».Matritkns. Medic. et Nat. Studios. Edimburg. trr Petrop. Medtcq-Chi r. Membro nec non Acad. Scient. Paris, et Institut, Nation. Mon-s»eliens. Agricui.t. Paris. Medic. Londin Scandinav. Ftorentin. et

Batavjn, Ind. Or. Corresfcnd.

PRO GRADU MEDICOp. P.

mag. f. j. löne gr e n.smolandüs.

IN AUDIT. BOTANICO D. XIII. JUNII MDCCCXV.H. S. 1 *

U F S A L IJEEXCUDEBANT ZEIPEL ET PALMBLAI).

REG. ACAD. TTPOGR.

Page 2: CAROL. THUNBERG - DiVA portal1463087/FULLTEXT01.pdf · 5 PerianthiummonophylJum, tripartifcum, deciduum:la- ciniis, ovatis, concavis. Corollanulfa. Pift.Gert/tenovattmi',te&umaculels
Page 3: CAROL. THUNBERG - DiVA portal1463087/FULLTEXT01.pdf · 5 PerianthiummonophylJum, tripartifcum, deciduum:la- ciniis, ovatis, concavis. Corollanulfa. Pift.Gert/tenovattmi',te&umaculels

DE RICINO,

- i ■. ■

. •

;<§■ i.

In non paucis variare deprehenduntur Genera ex Or-dine Naturali Tricoccarum plantarum varia, itnprimisAcalyphae, Croionisi Ricini et Jatrophac ; fic ut omniumdifficile fit, haec ipfa rite ab invicem diftinguere. Di¬elina quidem pleraque funt; fed diverfimode Sexus ta¬rnen in diverfis Speciebus variare folet, floribus fcilicetMonoicis et dioicis. In Monoicis fitus non femper idemin eodem ramo vel p^dunculo. Non numquam Calyxet ipfa quoque Corolla variat, vel omnino deficit. Flo-res mafeuli Crotonis corolla inftrufti funt; feminei veroilla deftituuntur. Neque Stigrnatum et Capfulae exteriörfabrica femper eadem, fed, licet rarius, variabilis. Sta-mina coalitis filamentis fsepififloie numerofa, et Capfulaj,tricocca oiaxitne conftantia videntur.

$. 2.

Optimi Chara&eres, quibus a Congeneribus dignofcitürRicinus, funt fequentes:

Florcs funt et Mono'.ct et Dioici.

3 Pcrianthium monophyllum quinquepartitum; laeiniis o-vatis, concavis.

Corolla nulla.Stam. Filamenta numerofa, filiformia, infer¬

ne ramofo-coalita in varia corpora.S Pen-

Page 4: CAROL. THUNBERG - DiVA portal1463087/FULLTEXT01.pdf · 5 PerianthiummonophylJum, tripartifcum, deciduum:la- ciniis, ovatis, concavis. Corollanulfa. Pift.Gert/tenovattmi',te&umaculels

5 Perianthium monophylJum, tripartifcum, deciduum: la-ciniis , ovatis , concavis.

Corolla nulfa.Pift. Gert/ten ovattmi', te&um aculels fubulatis.

Stylt tres, bipartiti, erecti, hifpidi.Siigmata fimplicia vel bifida.

Ferie, Capfula fubrotunda, trifülca, faepius aculeata, rä*rius laevis, tri valv is, trilocularis.

Semina folitaria, fubovata.Foliatio faepius peitata, lobata.Dißinguitur a Jatrophq et Croione imprimis

flöribus incompletis.

- -y' . '' '■ ..

Specierum Chara&eres.* foliis individs.

t foliis petiolatis.1. globosus: foliis ovatis obtufis integris.2. chinenfis: foliis ovatis, acuminatis, dentatis, fubtus to-

m er» to fis.j. japonicus: foliis ovatis, acuminatis, individs trilobisqne.4. integrifolius: foliis ovatis, acuminatis integris, glabris.5. dioicus: foliis cordatis acuminatis in teg-ris. ;6. angitlatus: foliis angulatis trilobisqne dentatis glabris.

-f- foliis peltatis:7. tanarius: foliis peltatis, ovatis, acuminatis, repando-

dentatis.i. Mappa; foliis peltatis, ovatis, acumitiatis fubtus to-

mentods; caule glabro.9. tornen-

Page 5: CAROL. THUNBERG - DiVA portal1463087/FULLTEXT01.pdf · 5 PerianthiummonophylJum, tripartifcum, deciduum:la- ciniis, ovatis, concavis. Corollanulfa. Pift.Gert/tenovattmi',te&umaculels

) • 5 C

■p-, tornentofus: foliis peltatis, acuminatis, fit b tri lobis, to-mentofis; caule tomentofo.

* * foliis palmatis, peltatis:10. trilobus: foliis peltatis trilobis denticulatis.11. communis: foliis peltatis palmatis; lobis fanceolatis fer-

ratis; caule herbaceo pruinofo; ftigmatibus tribusapice bifidis.

12 viridis: foliis peltatis palmatis: lobis oblongis denta-tis, intermedio obfolete trilobo; caule herbace©pruinofo; ftigmatibus fex fimplicibus.

13. Jfricanus: foliis peltatis palmatis; lobis oblongis, fer-ratis; caule fruticofo laevi; ftigmatibus fex.

14. lividus: foliis peltatis palmatis: lobis oblongis, ferrato-dentatis; caule fruticofo laevi colorato; ftigmati-bus lex.

15. inermis: foliis peltatis palmatis: lobis oblongis ferra-tis; caule fruticofo pruinofo; ftigmatibus tribusbifidis

16. fptciofus: foliis peltatis digitato-palmatis: lobis ellipticisler ra t is.

f 4.

Defcriptio Specierum novarum et minus cognitarum.

H. chinenfis. Rami fulcati, al-bo-tom entoii.Folia petiolata, ovata, acuminata, denticulata, fu-

pra glabra, fübtus niveo t mentofa.Petioli folio paulo breviores, ereétiniveo-tomen-

tofi.Flores fpicati. /

t

SpiCce

Page 6: CAROL. THUNBERG - DiVA portal1463087/FULLTEXT01.pdf · 5 PerianthiummonophylJum, tripartifcum, deciduum:la- ciniis, ovatis, concavis. Corollanulfa. Pift.Gert/tenovattmi',te&umaculels

) 6 (

Spicoe terminales, erecfoe, totse niveo»tomentofae>digitales.

StyJi tres capfuJa echinata*.R. Ängnlatus. Rami cinerei.

Folia ovato-rotundata, fubangulata trilobaque, den*tata dentibus remotis, utrinque giabra paJmaria.

Petioli cinereo • tamentofi-, pollicares et ultra.Florer racemoli, cinereo-tomentoß.Facies Crotonis.

R. tanarius. Tota herba giabra.Radix fibrofa.Caulis herbaceus, ereélus.Folia peltata, ovata, acuminata, repando-dentafca,

fupra virldia, fubtus pallida, palmaria.Petioli alterni, longitndine folii.

R. Mappa. Caulis ere&us, glaber.Folia peltata, ovata, acuminata, fubdenticulata,

inaerquaiia; adultiora fpithamsea, fupra giabra,fubtus tomentofa; juniora vix palmaria, utrin¬que valde tomentofa, crasfiufcula.

Petioli alterni, teretes, folio breviores.Fedunculi pompresfi, longitudine petiolorum.

» Flores raceinofi.Capfula echmata.

R. tomentofus. Folia peltata, lato - ovata, acuminata,angulato fübtriloba , inaequaiia, fupra giabranervis hirtis, fubtus valde tomentofa et nervis

. . reticulata; pollicaria itsque fpithamsea vel ultra.Petioli tomentofi, foliis duplo breviores.Flores racemofo - glomerati, calycibus tomentofis.lPeduuculi fubangulati, tomentofi, petiolis longioreS.

R. trilohus. Caulis fruticofus, ereétus, glaber.Folia peltata, lato • ovata, triloba, denticulata,

utrinque giabra, palmaria, usque fpithamsea.Lobt

Page 7: CAROL. THUNBERG - DiVA portal1463087/FULLTEXT01.pdf · 5 PerianthiummonophylJum, tripartifcum, deciduum:la- ciniis, ovatis, concavis. Corollanulfa. Pift.Gert/tenovattmi',te&umaculels

) 7 (

Loht ovati, aeuminatr.Capfulse inermes.

$■ 5-

Synonyma.In Wildenowii Speclebus Plantar. Tom, IV. P. I

citantur communis et viridis p. 564.AfriCanus, Ii v idus et inermis p. $65.fpeciofus j tanarius, dioicus p. 566,globojus et intcgrifolius p. 567.In Linnaei Speciebus Plantarum Ed. XIV. occurrit

jMappa p. 1430. item apud Rumphium in Herbar. Am-boinenfi Tom. 3. p. 172. tab. 10g. atque in WildenowiiSpecieb. fupra citatis p. 526. inb Acalyphce genere etnomine triviali mapp#.

Ricinus tanarius ab incolis Ceilonae dicitar : Kian-deghas.

japonicus in flora Cel. Prsefidis defcriptus fuit fubtitulo Crotonis japonici et citatur a Wildenowioin Spec. PI. p* 555.

shinenßs, tcmentofus et trilohus fpecieS funt, anteaßotanicis ignotae, nec, quantum nobis eonflat»ullibi com memo ratae.

§. 6.Locus.

Omnes crefcunt in Zonis calidioribus j ut in IndiisOrientalibus ut communis plnribus in locis.

Viridis3 inermis, fpeciojus in Java;tanarius in Ternatis, Moluccis, Ceilona;

Mapp a

Page 8: CAROL. THUNBERG - DiVA portal1463087/FULLTEXT01.pdf · 5 PerianthiummonophylJum, tripartifcum, deciduum:la- ciniis, ovatis, concavis. Corollanulfa. Pift.Gert/tenovattmi',te&umaculels

) 8 (

Mappa in Java, Amboina, Ceilona;trilobus in Ceilona;lornsntofus in Java;in Africa boreaii africanus.in Capite bonas fpei lividus.in Montibus Jamaicse globc-fus.in Inlula Tanna dioicus.in Infula Mauritii integrifolins.in China chinenfis.in Infulis Japonicis japonlcus.in Corotnandelia angulatus.

De Oieo Ricini ejusque Ufu Medicp.Probabile quidem fcft, plures esfe, quse remedti

ufum haberent, Ricini fpecies; quantum autem cognovi-mus, nnlia ptseter Ricinum communem adhuc fult in huncfinem recepta. #

Fclia externo' ufui variis modis et ad varios mor-bos depeliendos, ut dolores arthriticös, cphthalmias, af-fectiones eryfipdaceas, fcabiem, herpetem, cet. adhibue-rnnt, qui loca> ubi indigena eft haec planta, incolunt.Videfis Apparat Medicanvin. Jo. And. Murray. Vol, IV.p. 200. — K. Vetenöt. Acad. Nya Hdlr T. V 'i. p. 238.

Radix quoque in tiluna adhibita ut efficax cenfeturdiureticutii, Murray !. c.

Sepiina (Cataputiae majoris, Phann.) tarnen funt po-tisfimum, quas olei caufa, quod in illis cohtinetur,R. communj in Pharmacopaeis nodris recentioribus lo-cum asferuerunt. In Preusfifche Pliarmacopoe. Dritteverbess. Ausg, Aus d. latein.f Urfchrift überfetzt Berlin1813. extat Ricinus undulatus. Anti-

/-

Page 9: CAROL. THUNBERG - DiVA portal1463087/FULLTEXT01.pdf · 5 PerianthiummonophylJum, tripartifcum, deciduum:la- ciniis, ovatis, concavis. Corollanulfa. Pift.Gert/tenovattmi',te&umaculels

) 9 (

Antiq-uiores rei IVIediGsmentariae Scripfores, vt'Gcojfroy, v. Linné, Crantz,, Rudolph Aug. Vogel, cett.,hoc oleum vehementer , purgans et anceps cenlue-rurit. Recentiores autem,* exceptis nonnuilis a)t quiaut hnic opln-atiom adientiunt, aut qui aliis, ejus lo-co adhibitis, pingveoüs sequnm vim tribuunt, id ut re-jnedium -purgans valde efficax et tutum propommt b).E.nsmodi disfenfus fi equetifer apud eos occm rit, qui de.viribus meriicamentounm fenpfertint. Atqui caufain ejusfepisfime?, aut in eo , quod morbus, cui ufus remedii«nferviisfe dicitur, perperam fuit cqgnitus , aufc in fingu*lari remedii natura iatere, faci'Ii poteft: negotio depre-hendi. Heic pofte» ior esfe caufa videtur, unde fit dis-crepantia opinionum profeéta. Inter omnes, qui de O-leo R i ein i fcripferunt, ■convenit: Acre iilud SeminumRicini in teila potisfimum Iatere,.nucleum esfe innocuum,recentem förlitan urendo fauces leviter afficere. Murray

■iL c. p. 203. Celeberimio autem Deyeux embryonemin

a) Handbuch der praktischen Ärzneymittellehre &c. v. Ernst Horn.Berlin 1805, p. 675. — Tafchenbuch der Ärzneymittellehre &c.v. C. W. Consbruch. Leipz. Igio. p. 3-17. — Handbuch der Phar«maco'ogie, &c. v. Er. Alb. C. Gren. Halle 1813. p. 347. Cfr. C.Bernhard Fleiich Kritifche Bemerkungen &c. in Martens Paradoxi-en. giter Bd. -Itter Kft.«p. 580.

b) Mat. Medien &c. Petr. Job. Bergius Tom II. Stockholmiae 1778«P* 773* — Verfuch einer theoretifch- praftifchen Darfteilung derWirkungen der Arzneyen von Fredr. .Kretschmar. 2tter Tbejl.Halle 1800. p/ 366. — Archiv der praktifchen Heilkunde fürSchießen und Südpreusfen. Herausgegeben von Dr. Zadig undDr. Friefe. IV. B. ites St. Art. Vi. — Anleitung zum Zweckmäs¬sigen Gebrauche der Arzneymittel, &c. v. D. Äug« Er. Hecker.Berlin 1806. p. 188« — Pradtifche Erfahrungen &c. v. J. G. Ober-teufFer in: Jorunal der pra&ifchen Arzneyknnde &c. von C. W.Hufeland 9:ter B. 3:es St. p. 116. — C. W. Hufeland. 1. cit.

Page 10: CAROL. THUNBERG - DiVA portal1463087/FULLTEXT01.pdf · 5 PerianthiummonophylJum, tripartifcum, deciduum:la- ciniis, ovatis, concavis. Corollanulfa. Pift.Gert/tenovattmi',te&umaculels

} ro (

in nucleo, id tanftirm e$fe videtur, quocf acre contineatrunde hie, ab ntro.qne lobo fejumftus, fi abjicitur, oleumex i is mite ac fa por-i grätum obtinetur, Journal de Me-decine, Chirurgie, Pharmacie &c Mars igo6. — Huts-land 1. c, 24:tev B attes St. p. 178. Facile autem ap-

.paret embryonis ftjun fålohem, fi VePfemper fieri ,pote(%rtanto, quod requireret, temporis et exafåae operäe dis - -pendio nimram fic otei comparati caritatem adferre. U-num igitnr , quod in quanfeitate majori forfän fuccederetet aliqüid monnemi habere seftimetur, fi quid em oleo te-fta id acre revera trrbuit, quod tam noxiiun Äufåoresducunf, lioc esfet opus, ut nuclei aritea decorticati fiie-rint, quam vel coquendo vel piemendö (hunc modumetfi minus tentatum, Ph. Sv. praefcribit; oleum ex illäseduceretur. Horum uterque prseparandi modus apudÄufåores jam laudatus , jam v itupera tus, fi cum judicioet exakte fervatur, oleum, fine dubio ufui idonenm, tarnentefta efcjam non fejunfåa (acre utpote, quod illa conti*net, difficulter folubile) prsebent. — Quem vero colorei»,.faporem et quasnatn ceteras habeat, ut bonum vel ge»nuinum fit, qualitates, discrepant feutentise. SecundumDeyeux et Consbruch, 1. citt., genuinum efle oportetclarum ac pellucidum; fecundum Murray, Bergium Lcitt»,Sckreger c) et Ebermaicr d) opacutn > album vel fubfla-vum. Inter omnes con venit, mite adeo efie oportereyut odore ac fapore ferme careat; Eberrndier et Bergtuscontendunt illud frigore, quin imo fecundutn Schreger ,vel fortisfimo non congelari; Murray autem congelari

illud

#) Tabellarifche Charakteriftik der ächten and anSchien Arznei-korper. Fürth. 1804. p. 88*

i) Tabellarifche Ueberlicht der Kennzeichen, der Åchtheit end Gu¬te der fSmmtl, Arzneimittel. Leipz, 1804. p, 6g.

Page 11: CAROL. THUNBERG - DiVA portal1463087/FULLTEXT01.pdf · 5 PerianthiummonophylJum, tripartifcum, deciduum:la- ciniis, ovatis, concavis. Corollanulfa. Pift.Gert/tenovattmi',te&umaculels

) ? t (

illod fngoré et Jahn id nec fegrdter fiert sddit e\ TöT-luntor Ü0ß alüe'qire plures de hujus o}c-i propriettitibus,ut ptin o yidénfbr.j eentradictiones, ft di.verfi quibus ap¬paratur, modi, plus minusve func adhibiti caloris, disil-iivilitudo varietatbm, u?:de fernina foerunt c^iledta, utrurarecentia, art diu cqnlervata , fitne oleum recens prsepa-ratuin, an jam vete ra tu ut &c. fpeötemtur. Quod in com-muni mer ca tu ra verfatur, in India occidentv eil confedtum/)'et in pharmaeopöliis ut cralTum, tenax, fpeciem prae le fe-rens recens ex favo eXpresfi, cJari, Jiquidi meflis, obve»nit; deglntitum levern in faucrbus - tamquam ex finapiexcitat ardorem», Propter hane acrimoniam, quam na»xiåm adeo putant, Deyeux et Consbruch, aqua illudcoquere, usque dum acre evanefeat, fvadent. Quo au-tem perdatne roultum de vi lua, ut De Afachy g) videtur,nec ne, fa tis non eft experientia probatunv Etjam quodad folubilitatem ejus in fpiritu vini pertinet, ulteriori-bus, antequam de fcoc redte conftat* argumentis opusadhuc effe videtur. Qui Jenaifche allgem. Litt. Zeit.1807 K:o ?56 receufuit: Pharmacopoea Borusfica oderPreusf Pharma c. Aus d. Latein. Üeberf. &c. von Dr.C. IV. Juch. Nürnberg 18051 eutn eile genuint Olei cha-radlerem, quod in fpiritu Yinji redlificatisfimo in totumfolvatur, eontendit; Jch. Beckmann in Anleitung zurTechnologie &c. 6:te verbefs. Ausgabe. Göttingen 1809,de oleis generation dicit, ea non nifi fubrancida posfequa partem in fpiritu vini folvi, atque tandem in Pharm.Boruls. Edit,-III. fupra citata de Oleo Ricini, dicitur, id

magnam

e) Auswahl der wirkfamften &c. Arzneymittel oder praktifche Mate»ria Medica &c. a;ter B. Neue Aufl. Erfurt 1807. P- 793«

f) Läkaren och Naturforfkaren. IX. B. p. 304.g) Murray 1. c. 009,

Page 12: CAROL. THUNBERG - DiVA portal1463087/FULLTEXT01.pdf · 5 PerianthiummonophylJum, tripartifcum, deciduum:la- ciniis, ovatis, concavis. Corollanulfa. Pift.Gert/tenovattmi',te&umaculels

) «

•mnjnim es'fe partem in Spiritu Vinf reft ficati ii r«'

foluoile.Qaod vero ad ufum hnjus O'ei tfoerapeDticum af-

tinet, btisfime illutn pgtere faeile perfpfekur, q<ium prae¬ter cereras vires, quae ei cum plufimis -pingveob-s i\ntt•commune.?, alvuvn, vei ad minorem portionem hau flum,moveat h) et hoc absque torminibus (Murray et Frtefe1. citfc.), ex narcotica fbrfitan vi, quam- Frie/'e et Hufe-lénd i) ei fefe dicunt non poffe derogare; stqne prop mmalj.quid et prse reliquis oleis infigne, iiiud habee, extra,omnem dubitationem pofltum videtur, experientia eniöiconfbat, ubi haec inutilia fuerint, iiiud cum fuccesfu fois*fe adhibitum, ut in omni genere obflruétionum al vi, Co-licarum, in Ileo, etiamque in aliis n cybis cum fpasmoac dolore conjunétis , ubi adeo fuit irritabilis tubu? in|e-ftinalis , ut ne initisfimum quidem oleum -amygdalarurnposfet tolerari.» quod interdutn in Dyfenfceriis, venenofivel corrofivi medicaminis ufu, accidit & C p. ÅdverfusTefeanum & venraes non plus iiiud valere.3 quam alia oleaungvinofa credibile quidem eil.

Dofis adulto conveniens uncia dimidia usque ad to-tam esfe folet fingulls horis vei altera quaque , dum ef-feétus prodit, repetenda. Pro vehiculo calidum juscu-lum carneum optimum habitum eft. Mox inde aromaquoddaro manducatur ad naufeam & vomitum evitandum.Copiofius haec omnia a Murray, Jahn, Hufeland, Frieje&c. I. citt. tradita invenies.

h) Handbuch d. inn; u. Süss. Heilkunde. 2 B. 2 Theil. Hersusg* V.Dr. H. G. Spiering. Leipz. 1802. p. 373.

-i) L. c. IX B. 3 St. p- J17.