Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

33

Transcript of Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

Page 1: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ
Page 2: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

1

¨seNaH¨BlwgExµr

edayelak Guit-sarin

GtItsaås¶acar´mF´msik§abzmPUmi

GFikarbzmsik§a

eVHBumõelIkTI 1

cMnYn 4000 kºal

rk§asiTì

CUncMeJHv^JïaNkÅnìbg¨busxƬM

EdlFÂab'VnbMerIKtiCati

Bùsù 2518

Page 3: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

2

Garm¸kfa

e¨KaHf~ak'matuPUminigsgðmExµr mkBIbk§smõnìkumµ¬ynis¶GasIu manTMhMFMeFgnigCak'

Es¶geBk BuMGnuJïat[kUnExµrm~ak'@ enA¨Begéyken¶Iy ¨bkan'bk§BYk ÉTas'ETgExÃgKMnitK~a

teTAeTotVneT.

eBlevlarbs'eyIgm~ak'@ Tak'TgeTAnwgGayuCév^t«n¨beTsCati nigsgðmCatiTSg

mUl. karP&n¶¨cLMk~¬gTs§n:neyaVy Gackat'«fÂCév^t¨beTsCatixÂçnäg e¨JH¨bCaCatid*tUc

rbs'eyIgmansÄanPaBPUmisaås¶ nigneyaVy¨sçyCag¨bCaCatid«TeTot k~¬gPUmiPaK²Nëè-

cinenH ehIy¨bCaCatirbs'eyIg ¨tèvVnkmÂSgB´¬H«nb¬kkumµ¬ynis¶GasuI¨bTajtamry:yYn

xageCég [cUleTAk~¬grgÃg'lan¨bkYtrbs'eK EdleyIgmin¨twmEtBuMGacTajykpl

¨beyaCn_GÃIesaHbu"eNöaHeT EfmTSgnSsgðmCatieTArkesck¶IsÂab'swgecosminputeTotpg

¨bsinebI¨beTsCatiFÂak'eTAk~¬gkN¶ab'«dkumµ¬ynis¶.

ebI¨bCaCatiFÂak'eTAk~¬gkN¶ab'«dkumµ¬ynis¶ eyIgnwgVt'bg'TwkdéEtm¶g e¨JHkmÂSg

eyokNamsgðmniymTSgBIrrYmK~a (ebIkumµ¬ynis¶elbExµrVnehIy etIeyokNamxagtºèg

GacTb'Tl'nwgkumµ¬ynis¶teTAeTotVnEdrÉeT?) GacelbTwkdéExµredayminVc'TMJr.

sBëf©enH KµanKMnitc¨kBti¶niym nigKMnitrattºatTwkdéniym (Expansionnisme) Ebbfµé

NamYymansm¹s§es~h_nwgkmÂSg¨sèb (Force d'attraction) CaCagKMnitbeJÏHePIÂgsågðambd^vt¶n_

sgðmniymenHeT. tamry:¨Tws¶I Çma"k§is¶ eLnInis¶È yYneyokkug-eyokNamxageCég

EdlenAmanKMnitCatiniymxÂSgenAeLIy QanmkelbTwkdé²NëècinTSgmUl smnwgCatiyYn

CaBUCsasn_xÂSg qÂat BUEkCageyIgeTotpg.

etIbk§kumµ¬ynis¶Exµr GacmanGÃIGHGagVncMeJHe¨KaHf~ak'enH? etIbk§kumµ¬ynis¶Exµr

Gac[T&B¨tçt¨ta (Force d'occupation) rbs'yYnxageCégdkfyBITwkdéExµrVneT?

ebIExµrFÂak'eTAk~¬gkN¶ab'«dkumµ¬ynis¶ ÇsgðmExµrfµéÈ nwgGs'xÂwmsarCati (Essence

nationale) Gs'eKalcritCati (Entité nationale) . sgðmExµrfµé¨tèvE¨bkÂayeTAtam Çsgðm

ma"k§is¶È.

ebIGs'xÂwmsarCatiehIy (man¨BHBuTìsasnaCaGaT_i) sgðmExµrcºas'CarlaycUleTA

k~¬gsgðmCatiyYnedaymind·gxÂçn e¨JHkmÂSg¨sèbBIsMNak'sgðmyYn ¨tèvEt¨Kbsgût'Tb'min

Q~HmkelIsgðmExµr. enHehIyCadegúémcuge¨kay«nCév^tExµr !!!

Page 4: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

3

KWk~¬geKalbMNgCYybMPÂWeKaledAxÂH@ enAk~¬g«pæk~¬gbJúaExµr nigcg'q¬HbgúajnUve¨KaH

f~ak'FM@ elcecjmkBIBYkkumµ¬ynis¶enAk~¬g¨beTs eTIbxƬM¨bfuyebIkkkaynUvGnus§avrIy_

pæal'xÂçnEdlxƬMVnCYb¨bTH VnEhlqÂgxÂçnägenAk~¬gCYrExµr¨khm k~¬gry:eBl 9 Ex.

tamBit kUnesovePAtUcenH¨Kan'EtCak¨mgGnus§avrIy_ (Album de souvenirs) pæal'xÂçn

mYytUcbu"eNöaH ÉCak¨mgäksarBItMbn'Exµr¨khm.

sUm[kUnäksarenH VnkÂayeTACav^PaKTand*s¶çces¶IgmYy k~¬gkarb¨gçbb¨gçmrvag

ExµrnigExµr k~¬gkal:eTs:bcͬbºn~enH.

eFÃIenAP~MeBj, «f©TI 28 kkûda 1973

Gùsù

ÇÇÇÇÇÜÜÜÜÈÈÈÈÈ

Page 5: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

4

«f© 17-18 emsa 1972

eyIgVnTTYlTand÷eNkenAk~¬gxæmcMkarEdleKVneVHbg'ecal. emkgQÂb ÇrNsir§È

CaG~kTTYlxus¨tèvelIsn¶isuxnigd÷eNIreyIgxƬM VnyksMBt'ekAsUßBIrpæSg[eyIg¨kalelI

déeFÃICakenæl. ra¨tIs©at'¨CgM GMBilGMEBkehIre¨Jg¨JteXIjkUnBnÂWPÂwbEPÂt@. emkgQÂb

suMEqkkabUbeyIgE¨kgmanGavuF Év^T´¬k~¬genaH. eKes~IsuMkuMCk'VrIE¨kg ÇxµSgÈ emIleXIj.

enACu÷v^jeyIg kgQÂb 6 É 7 nak'pÂas'evnK~ayam.

¨BwkeLIg «f© 18 emsa evlaem"ag 5 kgQÂbCUnd÷eNIreyIgeTAkan'PUmimYyeTot enA

cMgay¨bmaN 7 É 8 Kùmù BI¨sukkn¶çtk~¬gext¶kN¶al. eP¿gedémq~SFÂak'eCakCSrhUt. dl'

PUmi eyIgVnCYb¨bTHkgQÂbmYy¨kumeTot manBIrnak'kMBugbriePaKGahar. eyIgVnsÃaKmn_

ÇPatrPaBbd^vt¶n_È CamYykgQÂbTSgenaH ehIyBYkeKVnehAeyIg[cUlrYmGaharCamYy

BYkeK EtBYkeKsmÂwgeyIgedayykcit¶Tukdak' dUcmanGakar:cEmÂkGÃIm´"agenAk~¬gxÂçneyIg ¨b-

EhlCaeKmineBjcit¶nwgrebobes¿kJk' ÉGakbºkiriyarbs'eyIgk*mind·g. eKminsUvedj

edaleyIgeT. cMENkeyIgv^j eyIgk*rk§a ÇlkÅN_karsm©at'È minhßanedjedalsYreK

v^jEdr sUmºIEteQµaHPUmik*eyIgminhßanes~IsYr e¨JH Çs~gkarneyaVyÈ eFÃIkarbgûb'xÂçnenA

TI¨kugP~MeBjm~ak'EdlCUnd÷eNIreyIg Vne¨kInrMlwkkuM[eyIgbegúéb¨Vb'eQµaHBit¨Vkd Émux

garrbs'eyIg[nrNad·g[esaH. eyIgVnCYbs~gkarneyaVy¨kugenH enAra¨tI«f©TI 17

emsa 1972 EteyIgBuMsðal'eQµaH Émuxgaredémrbs' <mit¶> enHeT. erOgrk§akarsm©at'¨Kb'TI

kEnÂg nig¨Kb'kal:eTs:Cav^n&yTI 1 rbs'GgðkarExµr¨khmEdleyIgVnTTYltampÂèv.

enAem"ag 8 knÂHyb' eyIgVncUlmkdl'PUmimYyeTot edayedértamPWÂE¨sxõs'@ sMbUr

eTAedayedémet~atnigedémsEgû. G~k¨sukm~ak'enAk~¬gPUmienH VnCUnd÷eNIreyIgbn¶eTAmuxeTot.

¨kumrYmd÷eNIrrbs'eyIgekInVnK~a 7 nak'. eyIgBuMd·gfaeKmanbMNgnSeyIgeTAdl'Na?

TMB&rp§ge¨BgmYyEbbfµérbs'eyIg VnebIkeLIgminxusBIJk´eJlfa ÇedéreTAcUlrUgxÂaÈ eT

EteyIgmanC÷enOxÂH@ eTAelIsmtÄPaBedaHkunrbs'eyIg nigeTAelIsn¶ancit¶¨CHfÂapæal'xÂçnk~¬g

bJúaCati.

bnæab'BIeyIgmankarQWcab'nwgGMeBIQÂanJnrbs'eyokkug nigeyokNamxageCég

mkelITwkdéExµrmk eyIgrwtEtmankarQWcab'eBItxÂSgNas'eTAeTot k~¬gerOgXubXwtrbs'Exµr

¨khmCamYyeyokkug-eyokNamxageCég.

Page 6: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

5

dl'Jk'kN¶alG¨Fa¨t eyIgVnmkdl'p§arsðn'-TenÂVTI ehvht'resHresaH«d

eCég e¨JHKWCaelIkTI 1 EdleyIgeFÃId÷eNIredayeCégcMnYn 6-7 em"ag. ¨bFanrNsir§enAp§ar

sðn' erobcM[eyIgsMrakenApæHeTomcinmYy EdlmÍas'VneVHbg'ecal. yb'enaHeyIgVn

TTYlTand÷eNklk'sûb'sûl'.

«f© 19-20 emsa :

¨BwkeLIg karcab'GarmµN_d÷bUgrbs'eyIg KWsPaBs©at'¨Cg÷rbs'TI¨bCu÷CnenH. pæHFM@

eTomcinCae¨cInbiTTÃarecal. man¨Kçsar 7-8 ¨Kçsarbu"eNöaHEdl¨kajenATIenH. ¨bFanrN

sir§CakUnecAcinmaDd÷bg rUbragsíat òkJrsgúabWtVrIsÂwksEgûeFÃIvahI. eyIgq©l'faehtuGÃI

k*mit¶enHminrt'eTAenArksIuäp§arkn¶çt ÉP~MeBj, EbrCaenAXubXwtnwgExµr¨khmeyokkugeyok

NamxageCégäeNHeTAv^j? ÉmYyk*¨kajcSeq¿teFÃIQµçjkN¶alrksuICamYy ÇGgðkarÈ eT

d·g? .

em"ag¨bmaN 6 knÂH¨Bwk eKehAeyIgeTAbriePaKVyenAelIpæHFMmYyEdlmÍas'eVHbg'

ecal. enATIenaHeyIgVnCYb¨bTH nigsMEdgkarKYrsmCamYymit¶embJØakar ÇkgryÈ (kg

GnuesnaFM) embJØakarkgvresnatUc nig mit¶s~gkarneyaVyBIrnak'eTot. mit¶TSgGs'enaH

sEm¶gTwkcit¶esamns§rIkray cMeJHvt¶manrbs'eyIgenAk~¬gCYrrbs'eK. mans~gkarneya-

Vym~ak' CaGtIt¨Kèbe¨g¿n VnhucVrIsJïasÂwkmasmkxƬMmYyedém ehIysYrsuxTukÅrbs'

eyIgenAtampÂèv. eyIgk*sMEdgGMNrKuNtbteTAeKv^j ehIyrg'cSsMnYrd«TeTot Etmit¶enaH

EbrCaniyayBICév¨bvt¶ixÂH@ rbs'eK¨Vb'xƬMeTAv^j KWeKCaGtIt¨Kèbe¨g¿n ÇCab'nwgclnabd^-

vt¶n_È enHCayUrmkehIy. e¨kay¨Bwti¶karN_ 18 mina 1970 eKrt'mkrYmkmÂSgenAk~¬g«¨B

e¨JHmit¶enaHFÂab' ÇEbkmuxEbkmat'È (Pasarbs'eKmann&yfaÐ EbkkarN_sm©at') m¶grYcmk

ehIy. mit¶enaHVn¨Vb'mkeyIgeTotfa bíèn¨busrbs'eKm~ak'eTot Casaås¶acar´mF´msik§a

bzmPUmieQµaH sùtùq Vnrt'cUlmkrYmkmÂSgbdvt¶n_rbs'eKcMnYn 4 ExmunenHEdr.

mit¶m~ak'eTot ¨bEhlCas~gkarneyaVy ÇkgryÈ VnBiPak§aCamYyeyIgBIbJúa

Çes¶csIhnuÈ. mit¶enaH¨bEhlCayl'fa eyIgBitCa Çs~èlÈ Exµr¨khmeFÃIkarenA¨kug

P~MeBj FÂab' ÇCab'clnatsUßÈ rbs'eKtSgBIC÷nan'es¶csIhnu VnCamit¶enaHeFÂaysMdéfaÐ

\Ggðkarmin[sIhnumk¨sukExµrk~¬geBl²LèvenHeT e¨JHebI[sIhnumk cºas'Ca¨bCaCnrt'

eTArksIhnuehIy cMENkeyIgv^j eyIgBitCaeVsKUTTeT.

¾sMdéenHPÂamxƬMPÆak'e¨BIt e¨JHd÷bUgxƬM¨Kan'Etsg§&yfa Exµr¨khmniges¶csIhnu em¶c

eTACa¨tèvr"UvnwgK~aeTArYc ebImÅagCakumµ¬ynis¶ mÅageTotCaes¶cCask¶iPUmi. enAmancMNucCae¨cIn

eTotEdleyIgenA¨sBic¨sBil EteyIgminhßanbegúébsYr KWcMNucTak'TgnwgrNsir§nigrd½a

PiVlrYbrYmCatikmõ¬Ca nigeyokkug-eyokNamxageCég.

Page 7: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

6

e¨JHEteyIgcg'd·gBIkarBitenAk~¬gbJúaExµr nige¨JHEtQWcab'nwgerOgExµr¨khmcUl

hußnnwgeyokkug-eyokNamxageCég k~¬gkarkab'smÂab'ExµrK~aäg eTIbeyIg¨bfuyxÂçneFÃImmac

edércUlePÂIg edaymanGavuFm´a"g KWqnæ:s¨mbs¨mçlxÂçnägeTAtamsÄanPaB nigqnæ:¨sLaj'

GÃIEdlCaExµr dUcEdlelak QUk-em"gem"A, vrCn ÇExµrkN¶alÈ síatsíMmYyrUb, FÂab'¨sk'Twk

EP~keBlelakrMlwkBI ǨBlwgExµrÈ m¶g@ùùù .

kald·geyIgeXIjmit¶efÂaHeFÂayhßanniyayBI ÇbJúasIhnuÈ enAcMeJHmuxxƬM mit¶s~g

kar¨kugP~MeBjk*ehAmit¶enaHeTAx§wbs©at'@ ¨bEhlCaeKham¨Vmmin[niyayerOgenHteTA

eTot ÉeKx§wb¨Vb'K~aeKfaminEmn Çs~èlÈ Exµr¨khmk*mind·g.

enAem"ag 4 res¿l manmnus§BIrnak' ykkg'mkbJØiHeyIgeTAkan'PUmix~arEtºg cm©ay

¨bmaN 1 Kùmù knÂH BIp§arsðn'. enAtampÂèv yn¶ehaH et-28 BIre¨KOgeTIbv^lmkBITMlak'

¨Kab'Ebk.

PUmix~arEtºgk*mansPaBs©at'¨Cg÷ yUr@m¶g eKCYb¨bTHG~k¨sukm~ak'. pæHekº¯gCae¨cIn

¨tèveKeVHbg'ecal nig¨tèv¨Kab'EbkF¬HFÂaydMbUl CJØSg. enAe¨kampæHBIrx~g kgT&BExµr

¨khmmYy¨k¬m manK~a¨bmaN 50 nak'kMBugerobcMbriePaKVy CamYynwgyuvnarI 4 nak' Edl

eyIgsn~id½anfaCaeBT´s¨mab'kgT&B.

kgT&BenHCakgT&B¨bcStMbn' 15, mit¶embJØakarTTYleyIgedayrak'Tak' eKyknMnig

ÒLwkTuMmk[eyIgbriePaK rYck*saksYreyIgBIsÄanPaBenAP~MeBj BInayTahansaFarNrd½

BIGaemrikSg. cMeLIyrbs'eyIg faKµankgT&BGaemrikSgenAP~MeBjeT hak'dUcCaeFÃI[eKmineC¯

nigmineBjcit¶esaH. eKeq¿t{kaskMBugsnænaK~aedémºIbMpuskMhwgrbs'eK kMhwgbd^vt¶n_cM-

eJHrbbsaFarNrd½eyIg. eKecaTfaCa ÇEqûbMerIGaemrikSg Cac¨kBti¶ CaBYkmUlFnniym

eyaFaniymhÃasuis CHCan'sgût'sgû^nÈ. eXIjeyIgenAes©¿meFÃImuxesµI mit¶enaHpíakFmá

eTsnarbs'eK.

«f© 20 emsa :

¨BwkeLIg mit¶ <nIrsa> m~ak'eTotTTYlPar:CUnd÷eNIreyIgeTAeTot. eyIgePÂcC÷rabfa

mit¶s~gkarneyaVyFM¨kugP~MeBj EdlCUnd÷eNIreyIgmkdl'sðn'-TenÂVTI ¨tèvVnv^l¨t-

Lb'cUl¨kugP~MeBjv^j. BIx~arEtºgteTA eyIgmanP&BÃvasnaVnCHm"UtUhugdam¶g. eyIgVnqÂg

kat'PUmitUc@ Cae¨cIn ehIysresotampÂèvrfePÂIgP~MeBj-kMBt. mit¶nIrsaVn¨Vb'eyIgfa

eyIgcUlk~¬gEdndéext¶taEkvehIy. PUminanacab'manCév^tGUßGrCaFmµta. enAtampÂèv eyIgCYb

¨bTHelNd½anCahUrEh ¨bCaksikr¨bkbkargardUc¨b¨ktI karlk'dUrnMcMNIbn¶icbn¶çcman

cb'tampÂèv. enAem"ag 11 eyIgVnqÂgpÂèvCatielx 3 EkºrpÂèvlMeqõaHeTA¨sukbrEst. pæHfµCa

e¨cInx~genAGmpÂèvCati ¨tèvVk'EbkexæcGs' enAsl'EtKMnrGid½rV"t'rV"y. f~l'Cati¨tèvCék

Kas' kat'p¶ac'edayGenÂI.

Page 8: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

7

eyIgVnmkQb'sMrakenAmuxvt¶mYyenAxagtºègf~l'Cati cMgay¨bEhl 2 Kùm . enA

TIenaH manreTHbgbíènG~k¨sukCae¨cIn Edlrt'ePosxÂçn ÉBYkExµr¨khmCen¿smkdl'TIenH.

bn¶ice¨kaymk manLanh§ßébExµr¨khmmYye¨KOgcgsÂwkeQI ebIkmkQb'enAk~¬gvt¶. enAk~¬g

salaeron nigenAe¨kamkud^elak eyIg¨bTHeXIjkgT&BExµr¨khmÉExµrrNsir§edkelIG¨g·g

nIL¬ge¨Jg¨JtdUchÃèg¨becov.

enAem"ag 12 «f©¨tg' eyIgVnmkdl'TIrYmp§arbrEst. eTomcinlk'GIva"n' 5-6 enA

ebIkTÃars©at'¨Cg÷. mit¶nIrsaVnnSeyIgeTACYb¨bFantMbn'EdlCaGtIt¨Kèbe¨g¿nFÂab'eFÃIkarenA

salabzmsik§asnìrmu"k ehIyEdlVnecjeTAenA«¨BtSgBIq~S 1966. eyIgBuMGac¨sav

¨CavrkeQµaHedémeXIjeT eyIg¨Kan'Etsðal'eQµaHbd^vt¶n_rbs'eKbu"eNöaH (eQµaH hM). mit¶ hM

e¨kayBIVnGanlixitrbs'mit¶s~gkarneyaVy¨k¬gP~MeBjehIy k*cab'ep¶émsYrBtámaneyIg

BIeQµaHBit¨Vkdrbs'eyIg BIGaCévkmµenAk~¬gsgðmcas' (enHCasMdérbs'eK) BI¨sukkMeNIt

BITIkEnÂgeFÃIkar. bnæab'mkk*cak'TwkEthucmk[eyIg ¨BmTSgnSeyIgeTA¨ss'¨sUbbbrsnwg

¨tIegot. KWmit¶ hM enHehIyEdlCaG~k¨tçt¨tatMbn'degûa¨sukkN¶alsæwg manLanGßésßuy

h§ß¬ymYy nigm"UtUhugdaCae¨cInsMrab'e¨bIkar. KWCabursmaDTab mS kMBs'¨bmaN 1,58 mù

minsUvniyays¶I manGayu¨bmaN 40 q~S.

enAem"ag 2 resol mit¶nIrsaEdlVnCUnd÷eNIr Vnbn¶eTAmuxeTot. mit¶ hM Vnsr-

esrkUnsMbu¨tmYy[eyIgkan' ehIy¨Vb'fayklixitenHeTA¨bKl'[mit¶hg' (eQµaHbd^vt¶n_)

enAmnæIr 305 pæal'«d. eyIgeFÃId÷eNIrkat'tamPUmikat'P¬k-¨ksSg mkdl'PUmivalelÿgk~¬g

sgûat'pug k~¬gext¶kMBg'sõW. mit¶nIrsaVnENnSeyIg[e¨bIJk´ ÇhUbÈ C÷nYsJk´briePaK É

jS¬ ehIy[TMlab'e¨bIJk´ Çmit¶È dUceKdUcäg. mkTl'nwg«f©enH eyIgVnCYbeyokkugEt 2

nak'bu"eNöaH EdlkMBugGgð¬ysIuKuyTavenAPUmi¨ksSg-kat'P¬k.

mkdl'PUmivalelÿg mit¶nIrsa, bnæab'BIVn¨bKl'eyIgniglixitmit¶ hM [Gnu¨bFan

ÇmnæIrnIrsaÈ «nPUmiPaKBiessehIy, k*v^l¨tLb'e¨kayv^j. mit¶ mSg (eQµaHbd^vt¶n_) Ca

Gnu¨bFanmnæIrnIrsa nSeyIgeTAsMrakenAk~¬gpæHG~k¨sukmYyx~g EdleKykeFÃICaXÂSgpæ¬k²va"n'

mansMBt' e¨bgkat GMbil sMBt'ekAsUß Caedém. mnæIrɨkumenHmanPar:sMrab'cat'Ecgd·kCJØèn

²va"n'BItMbn'síagekaHFM (tMbn' 25) É BIsðn'-TenÂVTI ykeTAPUmiPaKBiess edayqÂgkat'tam

pÂèvelx 4. manLanFM 3 EdlsuTìCaLanrt'Q~çl (Lanrt'Q~çlFMmYymandak'yIeha huk-

ehg) m"UtUhugda 3 e¨KOgnigeTac¨kyan 4 É 5 eTot ¨BmTSgd÷rI 3 kºalTuksMrab'[¨kum

nIrsae¨bI¨Vs'k~¬gkard·kCJØèn²va"n'.

«f© 20 emsadl'«f©12 ÓsPa 1972 :

enA«f©d÷bUg ¨bCaksikrenAk~¬gPUmivalelÿg TTYlGbGrsaTrnwgeyIgxÂSgNas'.

KN:kmµkarrNsir§PUmiVnnSK~aerobcMVyTwkmúèbcMNITTYleyIg ¨BmTSgerobcMra¨tIsilº:

Page 9: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

8

tUcmYyEdlsMEdgedaykumara-kumarIenAk~¬gPUmi CUnCakiti¶ysdl'eyIgeTotpg. KWCa«f©d÷bUg

EdleyIgVneXIjTid½PaB«ncMerog nigrVMGgðkarbd^vt¶n_Exµr¨khm. eyIgmank¶IrMePIbnigesa-

mns§CaxÂSgcMeJHem¨tIPaB nigkarykcit¶Tukdak'rbs'bgbíèn¨bCaksikr ehIyeyIgk*Vn

EfÂgGMNrKuNedayTwkcit¶sÃamIPk¶inigem¨tIPaBtbteTArkbgbíènTSgGs'enaHv^j. karyk

cit¶Tukdak'rbs'bgbíèn¨bCaksikrmkelIrUbeyIg hak'eFÃI[mit¶mSgnigshkarIeK¨cENnnwg

eyIgxÂH@ Edr.

¨bCaksikrenAPUmivalelÿg manCévPaB¨kx§t'xÂSgNas' múèbcMNI ¨tIsac'BuMman¨Kb'

¨Kan'eT. bgbíènTSgenaHC÷Jk'cit¶eTAelI Çsem¶cÒÈ y"age¨CA. mancas'TuMCae¨cInniyay

sresIrBI Çsem¶cÒÈ ehIytíèjEtírfa, \sBëf©enH ra¨s¶rgaNas' rgadUckUnman'Vt'em|

(Vt'sem¶csIhnu)ùùù. ¨bCaksikrenAEtsgôwmfa sem¶csIhnunwgv^lmkkan'GMNacv^j

enAeBlNaEdlkgT&BrNsir§vayykP~MeBjVn.

cMENk mit¶ mSg nig mit¶ can' ¨bFanmnæIrnIrsaenHv^j suTìEtCa¨kbx&Nëkumµ¬ynis¶.

eKnSK~alak'bMbiTkarBitminTan'[¨bCaksikrenAk~¬gtMbn'enHd·geT. enHCayuTìv^FI¨bmUlkmÂSg

mYyrbs'GgðkarExµr¨khm.

«f©bnæab'mk dUncas'm~ak'eQµaHyay Em"n VnnSeyIgeTAenApæHfµémYyx~geTotEdleTIb

nwgsg'ehIy. eyIgVnTTYlkarÓbtÄmy"agkk'ek¶ABIsMNak'dUncas'enH nigjatimit¶cas'TuM

Ctxagd«TeTot. swgEtral'«f© jatimit¶CtxagyknMcMNI f~SCk' dUgxÍI sÂwksEgû mk[eyIg

ehIyenAeBll©ac@ bgbíènTSgenaHEtgnSK~amksYrsuxTukÅCamYyeyIg begûétCacMNgem¨tI

PaB nigkaryl'K~aeTAv^jeTAmkrwtEtCts~iTìEfmeTot.

maneBlxÂH eyIgnwkrlwkmkkUn¨bBnì ¨Kçsarjatimit¶y"aglnÂg'lenÂac CaehtueFÃI[

eyIgrwtEteBItxÂSgeLIgeTotnwgsågðamenH, sågðamEdleFÃI[eyIgEbkVk'K~a sågðamEdl

sab¨BçsnUvTukÅevTnasBÃy"ag dl'¨bCaraås¶sÂèt¨tg'. eBlCYb¨bTHeyokkugtampÂèvm¶g@

eyIgswgEtelateTA¨cVc'k kab'ci¨JÍS[Gs'cit¶!!!

kars~ak'Ga¨s&yenAk~¬gPUmivalelÿgCayUr«f© kan'EteFÃI[eyIgGp§¬ktb'¨bml'xÂSg

eLIg@ .

enA«f©TI 6 ÓsPa, mit¶ can' (eQµaHbd^vt¶n_) VnnSmit¶ ng-sYn ehA cMerInC&y eTA

saksYrsuxTukÅeyIg edaymanyuTìCnExµr¨khmcMnYn 5 nak'GmkarJrsn¶isuxpg. ng-sYn

Cas~gkarneyaVytMbn' 25 (¨suksíagekaHFM) ÉeKehAfa ÇelxatMbn' 25È (elxaFikar

bk§enAk~¬gtMbn') .

enAk~¬gkarsnænaCamYy ng-sYn xƬMeq¿t{kassresIrnUvvérPaBnigsµartIrwgbuwgrbs'

ng-sYn k~¬gkareFÃIbd^vt¶n_ nUvesck¶IkÂahanrbs' ng-sYn nasmaCBiessenAvalemru Edl

nS[ ng-sYn Cab'KukrhUtmkdl'q~S 1970. enAl©ac«f©dEdl bgbíènenAk~¬gPUmiVnerobcM

múèbcMNICb'elog[ Çsmmit¶È ng-sYn nigeyIgTSgGs'K~a, mit¶ can' ¨bFanmnæérd·knSVn

Page 10: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

9

¨Vb'eyIgfa, \¨bEhlCa 4-5 «f©eTot mit¶nwgVnecjd÷eNIreTA ÇGgðkarelIÈ . xƬMVnvay

TUrelxeTAC÷rabGgðkarelIBIerOgmit¶rYcehIy| .

xƬMPÆak'e¨BItkalebI¾mit¶can'¨Vb'fa, ÇmanvayTUrelxÈ e¨JHxƬMminVncab'PÂwkfa Ggð-

karExµr¨khmeKykcit¶Tukdak'nwgxƬMdl'f~ak'enH.

enA«f©bn¶bnæab'mkeTot eyIgcab'ep¶émCYbeyokkugeyokNamxageCégqÂgkat'PUmiCa

jwkjab' mand·kGgûr bEn man'Ta nigd·k¨Kab'kSePÂIgtºal'tamkg'. CYnkalmaneXIjBYkva

minEdledérkat'PUmieT manEt¨kumesd½kicÍ CaG~kedérecjcUlrkTijesº¿gtamPUmi.

eBleXIjCnbreTss¨tèvQÂanJn eyIgk*nwkeXIjdl'vasna¨sukeTs dl'äk

raC´rbs'¨bCaCati dl'v^naskmµrbs'¨bCaraås¶cMnYn 3 q~SknÂgmkehIy .l.

cuHExµr¨khm?ùùù enHehIyCacMeNaT!!!

«f©TI 7 nig 8 ÓsPa mit¶can'VnCUnd÷eNIr ng-sYn eLIgeTAelI (GgðkarelI). «f© 8

nig 9 ÓsPa eP¿gbgí¬rxÂSglaynigx´l'B´¬HFM Twkdk'ssacJseBjE¨s. GarmµN_rsb'

eyIgv^lvl'nwkdl'karsbºay nigesck¶Isuxsan¶enAe¨kamd÷bUl¨Kçsard*kk'ek¶A EdleyIg

FÂab'CYb¨bTHBIedémerogmk. cMeJHeyIg esck¶IsuxlaynigkarePÂItePÂInrbs'eyIgk~¬gmYyry:

eBl hak'dUcCaGMeBIkºt'mYycMeJH¨bCaksikr EdlkMBugrgTukÅevTnaedaysarsågðam.

eyIgKYrEthßaneFÃIGÃImYyCav^PaKTan k~¬gkarbMVt'sågðamenH.

esck¶IsMerccit¶rbs'eyIgk~¬gkarcUleTAk~¬gCYr Çbk§È Gac[mit¶Pk¶irbs'eyIgbk

¨saye¨cInEbbe¨cIny"agNas'mkelIrUbeyIg. ÉmYyeKcat'TukeyIgCaG~kp§ge¨Bgniym

CaBYkqûçtlIla Ca¨kum¨belamelakniym (Les romantistes) e¨JHfaxÂçnägGac ÇTUlEpndéÈ É

eT? ÉmYyeKGaccat'TukeyIgfa CaBYksIhnuniym? ÉmYyeKecaTeyIgfaCakumµ¬ynis¶?

cMeJHeyIg eyIgsuxcit¶enAes©¿mCaCag¨sdé.

enA«f©TI 9 ÓsPa yn¶ehaH et-28 2e¨KOg mkTMlak'¨Kab'EbkenAxageCégvt¶kat'P¬k.

«f©TI 10 ÓsPaùùù karGp§¬knigrevérvayj¬SjIeyIgkan'EtxÂSgeLIg@ . eyIgKµanesov

ePAemIlkMsan¶ KµankaEst. eyIgdac'karTak'TgBIxage¨kA BIP~MeBj. mYy«f©@ eyIgs¶ab'

d÷NwgEttamv^T´¬P~MeBj eb"kSg va"sIugetan.

d÷Nwgfa¨kugP~MeBjTTYlkarvay¨bhareday¨Kab'kSePIÂgtºal' nig¨Kab'ru"Ekût 122 mm.

cMnYn 155 ¨Kab'enAedémExÓsPa eFÃI[eyIgrnìt'jab'j&rCaxÂSg.

enAl©ac«f©TI 10 ÓsPa mit¶ mSg PUQYymit¶ can' VnyksMbu¨tmYymkbgúajeyIg.

k~¬glixitenaH s~gkarneyaVytMbn' 33 (mit¶ sSg-rin, GtItsaås¶acar´mF´msik§a) Vn

Çes~IÈ [mit¶ mSg nSeyIgeTACYbnwgeKenAevTikakiti¶ys enAevlaem"ag 6 l©ac. enAl©ac«f©

10 ÓsPaenaH KN:rNsir§tMbn' 33 Vncat'EcgerobcMmITIgmYyy"agFM enAEkºrvt¶kat'P¬k

¨tg'salaeronbzmsik§acas'.

eyIgVncUlrYmmITIgnwgeKEdr Etmit¶ mSg eyIgmind·gCamanectnaEbbNa BuMVnnS

eyIgeTACYbG~kd·knSExµr¨khmenAevTikakiti¶yseT.

Page 11: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

10

eyIgmankarcab'GarmµN_CaxÂSgeTAelImITIgenH. mnus§¨bmaNCag 1 muWnnak' rYmTSg

ǨbCaCnÈ TSg ÇkgkmÂSg¨bdab'GavuF¨bCaCnrMedaHCatikmõ¬CaÈ TSg¨BHsgô TSg¨kbxNë

Exµr¨khm (kmµaPiVl) ¨bdab'edaysem¿kbMJk'exµA VnecjmkBI¨Kb'TisTI EhCakºçnkan'

Tg'¨khm nigbda¨khmtMrg'mkkan'FÂasalaeron. ¨kumnarIQrenACYrxagmuxEkºrevTika. enA

muxevTika mansg'tUb mI¨kè dac'q©ayBIK~a. xagk~¬gevTikamanekAGI¨bmaN 200 tMerobCaCYr.

d÷bUg GarmµN_rbs'eyIgVj'ep¶ateTAelIJk´esÂakenAelIbda¨khm. bN¶abdaCa

e¨cIn eyIgeXIjmanEtbda¨khmmYyeTEdlEcgfa, ÇCeya! rNsir§rYbrYmCatikmõ¬Ca Edl

mansem¶c nerat¶m-sIhnu ¨BH¨bmuxrd½Ca¨bFanÈ e¨kABIenH Kµanbda¨khmNamYyniyay

BIes¶csIhnueLIy. Jk´esÂakPaKe¨cIn beJÍIcbeJÍIrBIvérPaBrbs'¨bCaCn nigkgkMLSg

rbs'eK dUcCa:

ÇCeya! kgkMLSg¨bdab'GavuF¨bCaCnrMedaHCatikmõ¬Cad*manC&yÈ

Çeb¶CÆaKS¨TkartsßUd*Gg'GackÂahanrbs'¨bCaCnÈ

ÇCeya! rd½GMNac¨bCaCn!È

Çeb¶CÆakMeTcc¨kBti¶GaemrikSg nigbrivarva[Gs'BITwkdékmõ¬Ca lav ev¿tNamÈ

ÇCeya! yuTìsamKðI«n¨bCaCnExµr lav nigev¿tNamÈ ùùùù.l.

edayeXIjbdaBIr sMEdgBrsÃaKmn_cMeJHelak hUß-yn' eTIbeyIgd·gfaelak hUß-

yn' cºas'CamkCaGFibtIk~¬gBiFIenH.

eyIgxitxMepæ¿grkemIl E¨kgmaneyokkugeyokNamxageCégmkcUlrYmk~¬gBiFIbuN´

mITIgenH EteyIgrkemIlBuMmanm~ak'esaH.

ePÂIgGKðisnIVnbMPÂWe¨Jg¨Jt hak'dUcCaBuMEmnCaCnbT. enAEkºrevTika eKVnerobcM

elNd½anmanKMrbmYyy"agmSsMrab'emd·knSExµr¨khm. enACu÷vijTIFÂasalamaneKCékelN-

d½antUc@ y"age¨cInsMrab'Ts§nikCn. ¨kum[sJïafamanyn¶ehaH bN¶ak'K~aenACu÷v^jbri-

evNsala. eBl¾sUrkEJÍ ePÂIgGKðisnI¨tèvBnÂt' VrImin¨tèvCk'.

enAem"ag 8 yb' eyIg¾¨bFanKN:kmµkarerobcMmITIgE¨skC&yeXasCUnBrdl'elak

hUß-yn' mansMdéfaÐ ÇCeya! mit¶ hUß-yn' bu¨td*eq~Imrbs'¨beTskmõ¬CaÈ. s~èrTH«dlan'¾

¨Vv. ¨BmCamYyenaHTs§nikCnk*e¨kakQr¨seLIg eGItrkemIlelak hUß-yn'. eyIgPÆak'

e¨BItkalebIeXIjelak hUß-yn' TSgsac'TSgQamelIk«dTTYlkarGbGrsaTrenACYrxag

muxevTika.

bnæab'BIsunærkfarbs'¨bFancat'EcgbuN´mITIgmk elak hUß-yn' k*VneLIgEfÂg

sunærkfay"agEvgeday²t¨JgTuk Gs'ry:eBl¨bEhl 3 em"ag. elak hUß-yn' Vnsgût'

ehIysgût'eTotfaC÷hrrbs'eK KW Çmincrca minsMruHsMrYl minrafyÈ eK¨byuTìrhUtVnC&y

C÷nHCasÄaBr eTaHCa¨tèvqÂgkarlMVkevTnay"agNak*eday. eK¨bkan'C÷hr \äkraC´mÍas'kar

xÂçnTIBwgxÂçn| CaFM EteK Çk*¨tèvrYmsamKIðCamYy¨bCaCnlavnigev¿tNam k~¬gkaredjc¨kBti¶

GaemrikSgecjBI²NëècinÈ.

Page 12: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

11

bnæab'BIsunærkfaelak hUß-yn' mk, ¨BHsgô, ÇkmµaPiVlÈ Exµr¨khm, embJØakar

kgT&Bs~gkarneyaVy¨BmTSgtMNagExµr¨khm, embJØakarkgT&Bs~gkarneyaVy ¨Bm

TSgtMNagGNikCncin-yYn eLIgEfÂgeyabl'KS¨T Çbd^vt¶n_È rbs'eKCabn¶bnæab'K~a Edl

tamPasarbs'eKehAfa ÇeLIgcab'GarmµN_È.

ra¨tIsilº:bd^vt¶n_rbs'eK VnkMdrTs§nikCnnigkgT&BrhUtdl'em"ag 5 PÂW.

rhUtmkdl'eBlenH eyIgFÂab'rGam¨tecoknwgJk´eBcn_xõs'@ rbs'eK nigPasamYy

Ebbfµérbs'eK nigJk´eXasnamYlbgûac'TSgTTwgTis mkelIrd½aPiVl mkelIrbb

saFarNrd½ mkelIsgðmenAP~MeBj EdlBYkeKcat'TukfaCa Çsgðmcas'È.

«f© 12 eTA 14 ÓsPa 1972 :

eyIgeFÃId÷eNIrecjBIPUmivalelÿg enAevlaem"ag 9 ¨Bwk e¨kayBIkarC÷rab nigEfÂg

GMNrKuNbgbíènjatimi¨tCtxagEdlVnCYyÓbtÄmeyIgy"agkk'ek¶AGs'frevla 22 «f© k~¬g

kars~ak'Ga¨s&yrbs'eyIgenATIenH. mnæIrnIrsarbs'mit¶ can' Vncat'[shkarIrbs'eKm~ak'

CUnd÷eNIreyIg. elIkenH eyIgeFÃId÷eNIredayeTac¨kyaneqõaHeTATisxageCég tampÂèvlM pÂèv

reTHeKa qÂgkat'PUmitUcnana EdlmansPaBs©at'¨Cg÷. eyIgeXIjpæHVk'EbkeqHeday

¨Kab'Ebk edémdUg edémet~atVk'rlMeday¨Kab'r"uEkût Kumõòs§I edémsÃaysÃit¨seJnrjm

eday¨Kab'eNV"l'. KWCaTid½PaBsågðamKYr[exÂacp§a.

eyIgVnmkdl'PUmi¨cSgecatevlaem"ag 1 knÂHresol VncUleTAsMrakk~¬gC÷rkkg

QÂb nig¨kumG~knSsarEdlsg'¨bbnwgmat'GUr e¨kam«¨BeQIsußb¨T¬b enAxagtºègPUmicMgay

¨bmaN 300 Em"¨t. eyIg¨ss'¨sUbVykJÍb'EdleyIgykmkCab'nwgxÂçn. enATIenH eyIg

VnCYbnwgyuTìCnrNsir§ 3 nak'eTotEdleFÃId÷eNIrBIsíag-ekaHFM eqõaHeTAGmlSg. manyuv

CnBIrnak'EdleTIbnwgcuHmkBI ÇxagelIÈ (GgðkarelI) Vn¨Vb'eyIgfa eKmanebskkmµmk

d·k²va"n'nigmkTTYlGs'elak ÇFM@È. enAmÅagpÂèvCatielx 4 äeNaH manLankg'db'mYymk

cSTTYlelak hUß-yn' nigshkarIrbs'elakEdlVncUlrYmk~¬gmITIgenAkat'P¬k nayb'«f©

10 ÓsPa.

mit¶ sn G~knSpÂèvrbs'eyIg¨BmTSgmit¶rYmd÷eNIrd«TeTot¨bEhl 10 nak' Vnmk

dl'vt¶Bu¨Ta EkºrpÂèvCatielx 4 enAem"ag 4 knÂHres¿l kgQÂb 4-5 nak'VneTABinit´pÂèv

nigyamenATIenaH sMrab'eFÃIsJïa[eyIgqÂg. enAsgxageyIg¨bEhl 5 Kùmù manbnæaykg

T&BsaFarNrd½eyIg.

enAem"ag 5 knÂH eyIgVnqÂgkat'pÂèvCatielx 4. kgQÂbedérmuxeFÃIsJïa[eyIgQb'

e¨JHpÂèvreTHmanbgûb'mIn. kgQÂbk*KUsrgÃg'huß÷B&TìmIn nigeFÃIsJïa[eyIgedérelIesµAvagpÂèv

x§ac'. qÂgVnc÷gay¨bmaN 300 Em"¨t eyIgk*nSK~aeLIgCHkg' bn¶d÷eNIreTAmuxeTot kat'

tamvalE¨s ÉqÂgGUr.

Page 13: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

12

enAem"ag 6 nig 15 naTIl©ac eyIgVnmkQb'sMrakenAk~¬gvt¶eKakremot. PUmieKak

remot CaPUmicas'sMbUreTAedayedémdUg edémsÃay eck sÂa. pæHekº¯gFM@ Cae¨cIn¨tèvbiTTÃar

ecal. e¨kABI¨BHsgô 6-7 GgðenAk~¬gvt¶ PUmimansPaBs©at'¨Cg÷. eyIgGgð¬ysMrakenA¨bb

mat'¨sHmYy EdlPØab'nwg¨tJMgburaNmYyy"agFM. rsµI¨BHGaTit´¨sTn'BNámasCHmkelI

kMBUlP~MBIrenAxagekIteyIg eFÃI[eyIgnwks¶aydl'esck¶Isuxsan¶EdlVnv^nasputeTAùùù

edaysarsågðamùùù edaysarmhicÏtarbs'yYnkumµ¬ynis¶! vt¶Garam edémdUgxõs'l«lman

cMNas'¨bEhl 50 q~S edémsÃaymanKl'bu"nkg'reTH ¨tBSg .l. TSgGs'enHKWCa¨Blwg«n

Cév^tFÂab'suxsan¶rbs'G~kPUmi! Canimit¶rUb«n¨BlwgExµrEtm¶g!

yb'«f© 12 mk 13 ÓsPa eyIgVnTTYld÷eNkenAk~¬gC÷rM ÇnIrsaÈ enAxaglicPUmi

eKakremot ¨bbnwgmat'sæwg«¨Bremot. ¨Bwk«f© 13 ÓsPa eyIgbn¶d÷eNIreTAmuxeTot kat'tam

«¨Be¨sag vale¨Bc. eyIgkMrCYb¨bTHPUmiCnbTG~k¨sukNamYyenAtampÂèvlM. enAem"ag 2

knÂHresol eyIgVnmkdl'PUmietagem"ag (Éetagehag?) EdlmancMgay 70 Kùmù BIf~l'

Catielx 4 . enAtampÂèv eyIgVnCYb¨bTHeyokkug-eyokNamxageCégdwkCJØènhwb¨Kab'

tamd÷rI ÉLankg'db' eh§ Gwm es (GMC). cab'BIPUmietagem"ageTA eyIgCHLankg'db'eyok

NamxageCégeqõaHeTA¨sukGmlSg. enAxageqÃgeyIg P~M{r"al'VnelcrUbrag¨tEdt. KWCaC÷rk

yuTìsaås¶rbs'Exµr¨khmtSgBIyUryarNas'mkehIy.

enA¨Bwk«f© 14 ÓsPa eyIgecjd÷eNIredaykg'BI¨sukGmlSgeqõaHeTATisxagtºèg

tamf~l'ext¶ (Route Provinciale). enAtampÂèv eyIgVnCYbmnus§m~aCae¨cIn CayuTìCnExµr¨khm É

BYk ÇGgðkarÈ cuHeLIgeTAmkGmlSgmindac'. TSgGs'K~asuTìswgEtes¿kJk'exµA manbg'-k

¨kmadUcK~a.

enAevlaem"ag 2 resol eyIgVnmkdl'vt¶eJFi_. enAem"ag 4 eyIgcUlmkdl'PUmi

tSgexµA k~¬gsgûat'Jm¨VMbImum ¨sukkMBg'¨tLac ext¶kMBg'q~Sg. mit¶ sn VnnSeyIgcUleTA

sMrakk~¬gmnæIrnIrsa«ntMbn' 305 ehIyVn¨Vb'eyIgfa eyIgmkdl'eKaledAehIy. eyIg

Vn¨Vb'nIrsaenATIenaHfa eyIgmanlixitmYy¨tèvykeTACUnmit¶ Çhg'È mnæIr 305 eday

pæal'. mit¶nIrsaeKmin[eyIgeTACYbmit¶ hg' enaHpæal'eT eKTTYlyklixitBIeyIgeTACUnmit¶

hg'. eyIgenArg'cSGs'ry:eBlCtmYyema"g rYceTIbeXIjmit¶nIrsaenaHv^l¨tLb'mkv^j

huckUnsMbu¨tmYyeTA[mit¶ sn. G~knSpÂèveyIgesIcjjwmjEjm bgúajkUnsMbu¨tenaHmk

[eyIgGan manGk§rEtmYybnæat'manesck¶Ifa, \sUmbg naK «llkerobcMkEnÂg[Vn

smrm´dl'mit¶bJïaCnùùù BI¨kugpg e¨JHxƬMKµanmeF´aVy|. mit¶ sn bEnÄmfa \bgman

sMNagehIy edayVnmnæIresd½kicÍPaKerobcMTTYlpæal'|. mit¶sn k*VnnSeyIgeTAkan'mnæIr

mit¶ ÇnaKÈ (eQµaHbd^vt¶n_) EdlenA¨bbmat'sæwgxaglicvt¶tSgexµA.

eBlcUleTAdl' eyIgVnCYb¨bTHnwgyuvnarImYy¨kumkMBug¨bCu÷ ÇeronsU¨tneya

VyÈ enAe¨kamedémcMbk'mYyd*FM. mantumYyEvgsMrab'CakEnÂg ÇhUbÈ Vypg CakEnÂg¨bCu÷

pg. mit¶narITSgGs'enHCa¨kumkat'edr. bn¶ice¨kaymk eyIgeXIjkUnecAcinm~ak' rUbsíatVt

Page 14: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

13

edIrtMrg'mkrkcab'«deyIgedayTwkmuxjjwmrak'Tak'. mit¶ naK VnsaksYrsuxTukÅ nigsuM

eTaseyIgedayBuMVnykLaneTATTYl. eKVnbJØak'eTotfa VnTTYlTUrelxmYyBImit¶

can' s¶IBIvt¶manrbs'eyIg. mit¶ naK enHKWKµannrNae¨kABIelak esog-eV"Es GtItv^sÃkr

nigGtItnayk¨ksYgsurieyadéenaHeT.

enATIenHCad÷bUg eyIgVnTTYlkiti¶ys nigkarf~ak'f~mBIsMNak'mit¶ naK KWeyIgman

vasnaVn¨ss'¨sUbkaehÃTwkedaHeKa yUr@ m¶g. mit¶ naK [bJØaeTAmit¶narIkat'edrTSgenaH

[erobcMmúèbGaharrbs'eyIgedayELk. e¨kaymk eyIgTTUccUlrYm ÇhUbÈ VyTwkCamYy

mit¶äeTot@ edaymanmúèbEtmYymuxdUcK~a.

«f© 14 dl' 26 ÓsPa :

mit¶ naK Vn¨bKl'G¨g·gnIL¬gfµémYymk[eyIg ehIyTUnµaneyIg[rk§akarsMgat' KW

lak'eQµaHedém muxgar ¨sukkMeNItrbs'eyIgkuM[nrNad·g elIkElgEtGgðkarf~ak'elI.

enA«f© 15 ÓsPa evlaem"ag 7 yb' elak hUß-yn' Card½mån¶I¨ksYgmha«pæTTYlbnæ¬k

erobcMCnbTnigshkrN_ EdleyIgVnCYbm¶gehIyenACt¨sukbrEst VncUleTAsak

sYrsuxTukÅeyIg CamYyvrCnm~ak'eToteQµaH sux-FYk mangarCaGnurd½mån¶I¨ksYgsn¶isuxCati

k~¬grd½aPiVlrNsir§rbs'sIhnu nigCa¨bFanPUmiPaKBiess (mnæIr 305).

enA«f©TI 15 ÓsPadEdlevlaem"ag 4 resol eyIgVnCYbsnænaelgCamYysmaCk

«nmnæIreXasnakarPUmiPaKBiesscMnYn 3 nak'eTot KWmit¶ Qun-suxgYn Cav^sÃkrmaneQµaH

e¨kAehA ÇesamÈ mit¶ esok-twkqay ehA fn GtItsaås¶acar´mF´msik§abzmPUmi nigmit¶

eD¿n-PIkan ehA rin GtIt¨Kèbe¨g¿n. k~¬g«f©dEdl mit¶ Em"n-nIfU ehA dn GtItv^sÃkrxag

GKðisnI VncUleTACYbrak'Tak'CamYyeyIgpgEdr. enAmnæIresd½kicÍPaKenH eyIgEtgVnCYb

kmµaPiVlExµr¨khmCae¨cInrUbeTot EdlCaGtItrd½kar GtItnis§itenA¨kugP~MeBj. eKBuMTan'

¨bKl'ParkicÍGÃI[eyIgeFÃIeT. mYy«f©@ eyIgrvl'EtTTYlePÆ¿v nigGanäksarep§g@ Edlmit¶

naK Vn¨bKl'mk[eyIg manTs§navd¶érNsir§ kaEst ÇBlkrbd^vt¶n_È kaEst ǨbCa-

Cnbd^vt¶n_È Caedém. eyIgkan'EtGp§¬kxÂSgeLIg@ e¨JHeyIgKµanesrIPaBecjedértamPUmiCt@

xagVneT.

enAk~¬gPUmienH eKVnniyay¨Vb'eyIgfa elak ecg-sayuMbßn enAq©ayBIeyIg

¨bEhl 500 É 600 Em"¨tbu"eNöaH KWenAPUmitSgexµA Eb"kxagekIt. Kat'rs'enACamYy¨bBnìkUn

rbs'Kat'k~¬gPUmiG~k¨suk. ÇGgðkarÈ CYyciJÍwm¨Kçsarelak ecg-sayuMbßn EtBuMTan'hßan

¨bKl'ParkicÍGÃImYy[Kat'eT.

enA«f© 21 ÓsPa evlaem"ag 6 l©ac mit¶ naK VnnSeyIgeTAcUlrYmVyTwkCamYy

elak hUß-yn' enAmat'sæwg. KWenAeBlenHehIy EdleyIgVnCYbmit¶ hg' (eyIg¨sav¨Cav

rkeQµaHedémnigmuxgarcas'BuMelcesaH). Gnu¨bFanPUmiPaKBiess elak rs'-CaeTìa ehA

Page 15: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

14

Cati elak gYn-eGg ehA nI (GtItv^sÃkr) elak kuy-Guß÷ ehA Twb (eFÃIkarenAGysµ&yyan

kmõ¬Ca) nigs~èlExµr¨khm 3-4 nak'eTotEdleyIgBuMsðal'eQµaH. ¨bBnìelak esog-eV"Es

¨bBnìmit¶ hg' nigmit¶narIkat'edrCaG~kcat'EcgerobcMmúèbcMNIBiessenH.

elak hßU-yn' manGgðrk§m~ak'CaExµrelIenArtnKIrI edértamkarJrCanicÍ.

enA«f©TI 22 ÓsPa eyIgVnCYbBiPak§aCamYyelak Fuc-rin ehA ¨Kin GtItsaås¶a-

car´mF´msik§a Ca¨bFanmnæIrvbºFmáenAPUmiPaKnirtITis EdlmanTItSgenAEkºrTIrYm¨sukGm

lSg. edaysarmúèbcMNImin¨Kb'¨Kan' nigedaysareyIgrs'enAe¨kamedémeQIsußb¨T¬bTSg

yb'«f© suxPaBrbs'xƬMkan'Et¨T¬De¨Tambn¶icm¶g@. PaBTMenrKµankareFÃIrwtEteFÃI[eyIgGp§¬k

xÂSgeLIg@. m "ageTot nin~akarneyaVytamKnÂgcin¨khm nigp~t'KMniteqÃgniymhYsehtu

rbs's~èlExµr¨khmPaKe¨cInrwtEteFÃI[eyIg¨sgakcit¶y"agxÂSg. karCYbBiPak§aCahUrEhCa

mYy Çs~èlExµr¨khmÈ k*rwtEteFÃI[eyIgGs'sgôwmfaExµrxageNaH nigExµrxageNH ¨bEhl

CaBuMGaceFÃIkarcrcasMruHsMrYlK~aekIteT. bn¶icm¶g@ eyIgkan'Etyl'nUv²riyabfBit¨Vkd

rbs'Exµr¨khm.

sMnYrTSgGbºalmaN EdleyIgrkcMeLIyBuMeXIjmansmehtusmpl ²LèveLIg

cUlmk¨bLèkk~¬gcMeLIyTSgenaHehIy. cMeJHeyIg eyIg¨bkan'C÷hrEtmYyrbs'eyIg KWÐ

ÇsgðmExµrniglTìikumµ¬ynis¶È minsuIsgÃak'K~aeT. eyIgFÂab'lºgeFÃIkar¨tiHriHxÂH@ mkehIy eTA

elITMnas'FM@ rvagsgðmCatiExµrniglTiì¨khmenH.

«f© 26 ÓsPa dl'«f© 3 mifuna 1972 :

enAl©ac«f© 26 ÓsPa mit¶ naK Vn¨Vb'[eyIgerobcM²va"n' edémºIeTAcUlrYmk~¬gmha

sn~iVtbJïvn¶niwgeK. eyIgVnTTYlmug 1, exaGavexµA 1 sMrab' nigesºag (Sac à dos ) exµA 1

BImit¶ naK. enAevlaem"ag 5 l©ac elak rs'-CaeTìa mknSeyIgeTAcUlrYmk~¬gmhasn~iVt

EdlnwgeFÃIeLIgenAk~¬gsalaeron ÇneyaVyÈ enAxageCégtSgexµA. enATIenaH eyIgVnCYb

snænaCamYyvrCnsMxan'@ Cae¨cInEdlVt'xÂçnBI¨kugP~MeBj. ¨Tg' nerat¶m PUris§ra EdlkMBug

QrniyayCamYyelak hUß-yn' Vnsæ¬Hmkcab'«deyIgmuneK. bnæab'mk eyIgk*sMEdgkarKYr

smcMeJH Çsmmit¶È äeTot@ manCaGaTi_elakevCØbNëit CYn-eC¯n nigPriya, elakevCØ

bNëit DI-pun ehA Fuk, elak eXog-kaGun, elak ePaK-qay ehA Nag, elak Fuc-rin

ehA ¨Kin, elak Em"n-nIfU ehA dn, elak gYn-eGg ehA TI, elak cnæ-buV¹ ehA xum (GtIt

ecA¨km), elak yU-fan ehA pl (GtItsaås¶acar´), elak esok-twkqay ehA fn, elak

¨sI-dYg ehA Ex (v^sÃkr), elak eD¿n-PIkan ehA rin (¨Kèbe¨g¿n) nigBYkbJïaCnd«TeTot

EdlmanTSgGs'¨bEhl 50-60 nak'.

Page 16: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

15

enACu÷v^jsalaeronneyaVy eKmansg'erag 5-6 sMrab'eFÃICakEnÂgd÷eNknigerag

VyFMmYy. mit¶narImYy¨kumTTYlPar:erobcMmúèbcMNI nigf~SsgûèvsMrab'BYkbJïaCnTSgGs'.

eKVnerobcMkmµv^FIdUcteTA KWÐ ral'eBl¨Bwk

- em"ag 6 nig 30 naTI : ¨ss'¨sUbbbr ÉVy

- em"ag 7 dl'em"ag 11 : ¨bC÷uBiPak§ak~¬gsalaeron

- em"ag 11 nig 30 naTI : Vy«f©¨tg'

- em"ag 14 dl'em"ag 17 : ¨bCu÷BiPak§ak~¬gsalaeron

- em"ag 17 nig 30 naTI : Vyl©ac

- em"ag 20 dl' 21 É 22 : ¨bCu÷eFÃIkarTieton nigsÃ&yTieton tamBYk

nimYy@ EdleKehAfa ¨bCu÷CévPaB.

kicÍkarsn~iVtenH erobcMeLIgedayKN:kmµkarrNsir§¨kugP~MeBj Edlmansma-

sPaBdUcteTA :

1- nerat¶m-PUris§ra ehA Ekn : ¨bFan

2- evCØbNëit CYn-eC¯n ehA Eb"n : Gnu¨bFan

3- elak rs'-CaeTìa ehA Cati : smaCk TTYlbnæ¬kxagsarBtáman

4- elak gYn-eGg : smaCk tMNagshCéBkmµkr nig Blkr

5- elak ePaK-qay : smaCik tMNagnis§it nig bJïaCn

6- G~k¨sI exov-bu"NöarI : smaCk tMNagnarI¨bCaFibety´

PUmiPaKBiessrbs'Exµr¨khmenH manPar:¨tçt¨takan'kab'TwkdéCu÷v^jP~MeBj nig¨kug

P~MeBj dUceyaFPUmiPaKBiessrbs'eyIgEdr (RMS).

enA«f© 27 ÓsPa evlaem"ag 7 ¨Bwk elak rs'-CaeTìa VneLIg¨bkaskmµv^FICUnGgð

¨bCu÷s¶ab' nigcat'EcgerobcMsmaCkTSgGs' CaBYk@ rYcehIyk*epærsMdéCUneTA¨Tg' PUris§ra.

¨Tg' PUris§ra e¨kayBIVnEfÂgsunærkfasÃaKmn_ nigCUnBrdl'eCaKC&y«nmhasn~iVtmk k*

CUnsMdéeTAelak hUß-yn' teTAeTot.

enAk~¬gmhasn~iVtbJïv&n¶enH eKBuMVn¨Vb'[d·gCamunnUvrebobvar:eT. d÷bUgelak

hUß-yn' VneFÃIv^PaKeTAelIsPaBkarN_ enAk~¬gsaklelak EdlGacCH²TiìBlmkelI

Çbd^vt¶n_È rbs'eK. eKeFÃIv^PaKenH tamrebobv^PaK m"ak§is¶eLnInis¶ (Méthode marxiste léniniste

d'analyse des évènements sociaux) EdlBYkeKVn[t«mÂfa manlkÅN:v^T´asa¨s¶.

bnæab'mk elak hUß-yn' mkeFÃIv^PaKeTAelIsPaBkarN_k~¬g¨suk eTAelIsmõnìPaBnig

yuTìsamKðIrvag¨bCaCn lav-Exµr-ev¿tNam CaBiessenAelIsmõnìPaBrvageyokkug-eyok

NamxageCég nigExµr¨khm. elak hUß-yn' VnbMPÂWGgð¨bCu÷BIC÷hrrbs'bd^vt¶n_eK (Exµr

¨khm) enAk~¬g¨suknigelIqakGn¶rCati.

Page 17: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

16

enAk~¬g¨suk elak hUß-yn' VnsarPaBfa enAq~S 1970-71 BYkeyokkug-eyok

NamxageCég (Exµr¨khmniymehAmit¶TI 7 tamC÷hrTI 3 bnæab'BIcin¨bCamanit nigGal'VnI)

VnlYcbÂn'¨TB´smºti¶G~k¨suk CHCan'lYckab'smÂab'Exµr¨khm ehIy¨Kbsgût'eTAelIkmµa-

PiVlExµr¨khmEmn e¨JHeBlenaH kmÂSgExµr¨khmenAex§ay xÃHGavuF KµankgT&BmSmYn. BYk

eyokkug-eyokNamxageCég VnrwbGUssgût'sgû^nykmas¨Vk'¨bCaBlrd½Cae¨cIn yk

eTAciJÍwmBYkva dUcCaenAtMbn'síag-ekaHFM Caedém. Tal'Etmkdl'cugq~S 1971 eTIbBYkExµr

¨khm ÉExµrrMedaH VnerIbMrHxÂçnmkv^jVn minenAe¨kam²TiìBleyokkug-eyokNamxageCég

eT.

²LèvenH eyIg¨bkan'C÷hräkraC´mÍas'kar xÂçnTIBwgxÂçnCaFM. eyokkug-eyokNamxag

eCég¨tèveKarB¨bCaCnExµrCadac'xat eKarBGgðkarExµr ehIyCYycºSgedjc¨kBti¶GaemrikSg

nigbrivarva. enHCasMdérbs'elak hUß-yn'.

cMeJHsMnYrrbs'xƬMmYyfa etIGgðkarmankar¨BçyVrm¸xÂHeT ehIyerobcMv^Fankary"ag

NaEdr cMeJHT&BbreTseyokkug-eyokNamxageCégenAk~¬g¨sukExµr elak hUß-yn' Vn

eqÂIyfa Ggðkarmankar¨BçyVrm¸xÂHEdrk~¬gerOgenH EtGgðkarVn¨bug¨by&t~eCég¨Bçle¨scVc'

Gs'ehIy. elak hUß-yn' VnelIksresIrC÷hrrbs'Ggðkarbd^vt¶n_rbs'eKenAelIqak

Gn¶rCati ehIymankareJlfa bk§kumµ¬ynis¶cin nigkUer" eKsuMeronsU¨tBIeyIg (Exµr¨khm)

eTotpg.

cMeLIynigesck¶Isn~id½anrbs'elak hUß-yn' enAEteFÃI[eyIgminGs'sg§&ynigKµan

C÷enOdEdl.

enA«f©bn¶bnæab'mkeTot Ggð¨bCu÷VnebIk[mankarBiPak§ab¶èreyabl'K~aeTAv^jeTAmk

nigelIksMnYrep§g@ mkecaT. elak ePaK-qay VneFÃIesck¶IraykarN_mYys¶IBIeCaKC&y

«nT&BeK. enAl©ac«f©TI 2 mifuna 1972 elak rs'-CaeTìa VnerobcMnigEfÂgesck¶I¨bkasrYm

mYy e¨kamcMNgeCégfa Çesck¶IsMerccit¶«nmhasn~iVtbJïaCn¨kugP~MeBjÈ. enA«f©dEdl

evlaem"ag 6 l©ac eKVnerobcMBiFICb'elogbiTmhasn~iVt.

xÆM¬ePÂcC÷rabfaenA«f©TI 29 ÓsPa elak C&y-Cu÷ (vrmån¶I) EdleTIbnwgecjBIP~MeBjenA

«f© 28 ÓsPa VncUlrYmk~¬gmhasn~iVtenHEdr.

enAra¨tITI 2 mifuna eKVnerobcMra¨tIsilº:mYy sMEdgeday¨kumsilº:PUmiPaKBiess

manrVM Ga«y" cMerog erOgelÅantUc@ . enAk~¬grVM Ga«y" ÉerOgkMEbÂg eyIgBinit´eXIjnUv

lkÅN:¨cMEdl nUvxÂwmsardEdl@ KµanpÂas'b¶èrdUcCa cMerog ÇBYkkgQÂbeyIgÈ rVM

ÇbegûétplÈ kumarQanmux .l. Ga«y"¨tève¨cogtamJk´eBcn_EdleKEtg nigcg¨kg[

KµankarbM«PÂe¨kAeT. CaxÂwmsar KWkarbeJÍIcbeJÍIvNö:Edl¨tèveKC^HCan' ( Les exploités ) man

ÇkMhwgqabeqHÈ CanicÍ. lkÅN:Tn'PÂn' sn¶iPaB mnus§Fmá EdlmanenAk~¬gxÂwmsarsilº:

buraNExµr VnE¨bkÂayeTACaeXareXA jak'kån¶ak'. s~èlExµr¨khm¨bEhlmanectnabJÍèl

Page 18: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

17

p~t' Çma"k§is¶È eTAk~¬glMnSburaNExµreTd·g! eyIgcab'GarmµN_hak'dUckMBugTs§narVMcin

kumµ¬ynis¶ ÉrVMyYneyokNamxageCég! KYr[segÃKdl'¨BlwgExµr!!

Ö

Ö Ö

Page 19: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

18

( «f© 3 mifuna 1972 dl'«f©TI 15 mkra 1973 )

enA«f©TI 3 mifuna 1972 eyIg¨tèv ÇGgðkarÈ cat'[eTAeFÃIkarenAmnæIreXasnakarnig

vbºFmáenAPUmiPaKBiess. mit¶ Qun-sukgYn GtItv^sÃkr Ca¨bFanmnæIreXasnakarPUmiPaK

BiessC÷nYselak Cé-KImGan EdlVncgksmÂab'xÂçnenAedémExemsa VnnSeyIgeTAkan'PUmi

E¨sGN¶èg. mnæIrrbs'eyIgsg'enAelITYlmYyxõs' CaPUmicas'EdleKVneVHbg'ecal enA

xaglicvt¶E¨sGN¶ègcm©ay¨bmaN 500 Em"¨t Cab'nwgbrievNeKakexµacE¨sGN¶èg. eBl

eyIgcUleTAdl' smaCkd«TeTotmankarcab'GarmµN_ykcit¶ Tukdak'nwgeyIgCaxÂSg. ¨kum

rbs'eyIgmansmaCkTSgGs' 13 nak' PaKe¨cInCav^sÃkr nigCabuKðliksik§aEdlenAe¨kam

{vaTelak rs'-CaeTìa pæal'. elak rs'-CaeTìa CavrCnTI 3 enAPUmiPaKBiess bnæab'BImit¶

suk-FYk nig mit¶ hg' mk. ¨bFanmnæIrVnENnSBn´l'eyIgBIv^n&yrbs'Ggðkar BIrbbrs'enA

k~¬gsemahPaB BIParkicͨbcS«f©EdleyIg¨tèvbMeBj smaCkTSg 13 nak' ¨tèvEckCa 3 BYk.

¨bFanmnæIrcat'tSgshkarINaEdlmanTwkcit¶esµaH¨tg'nwgGgðkar manC÷hrneyaVyrwgbuwg

CageK [eFÃICa¨bFanBYk. BYknimYy@ ¨tèvrYm¨bCu÷mYysV¶h_m¶g edémºItamdanBinit´C÷hrK~a

eTAv^jeTAmk eKehAfa ǨbCu÷CévPaBÈ É¨bCu÷eFÃIkarTietonnigsÃ&yTieton. eKnSK~asnµtyk

l©ac«f©¨Bhsºti_sMrab' ǨbCu÷BYkÈ nigl©ac«f©GaTit´sMrab' ǨbCu÷¨kumÈ KW¨bCu÷ smaCk¨Kb'

BYkTSgGs'.

TIkEnÂg-TItSg

mnæIrnimYy@ ¨tèvsg'q©ayBIPUmiG~k¨suk Ekºr¨bPBTwk mansæwg GUr ¨tJMg GN¶ègCa

edém enAk~¬g«¨BeQIsußb¨Tub nigenAEkºrval¨sLHNamYy. eKsg'CaxæmsÂwkTabnwgdéenA

e¨kamedémeQIFM@ manxæmsMrab'eFÃICakEnÂgsMrakd÷eNk xæmsMrab'CapæHVynigxæmep§g@eTot

sMrab'CakEnÂgeFÃIkar. enAk~¬gmnæIreXasnaPUmiPaKBiess manBumõGk§rGgð¬lIelx m"asuIn

TajrU"eNGU s¶g'sIulTwkexµAr"UeNGU äksarep§g@ .l. enAEkºrerageFÃIkar eKmanCék bugK&r

(Bunker) nigelNd½antUc@ Cae¨cInsMrab'¨CkenAeBlyn¶ehaHmkTMlak'¨Kab'Ebk. smaCk

TSgGs'¨BmTSg¨bCaCncas'ekµg suTìecHs¶ab'sMelgyn¶ehaHswgEt¨Kb'Fun EdlmanehaH

Page 20: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

19

ehIrenAk~¬gTwkdéExµr. ¨Kan'Et¾sUrBIcm©ay ekµg@ Gayu¨bmaN 10 q~Sk*Gacd·gVnPÂamfaCa

yn¶ehaHsegûtkarN_ Éyn¶ehaHTMlak'¨Kab'Ebk et-28.

mnæIrsMrab'kmµaPiVl (¨kbx&Në) sMxan'@ e¨cInsg'enAk~¬g«¨Bs©at'BIPUmitUc@ EdlCa

PUmibEgík ÉPUmimUld½anrbs'eK¨bmaN 1500 Em"¨t. tamkarsegût TItSgrbs'eKe¨cInenA

k~¬g«¨BeQI¨kas'pg enAEkºrvalE¨stUc@ pg edémºIlak'kMVMgkuM[yn¶ehaHemIleXIj nig

edémºI[manx´l'GakasecjcUlbribUrN_.

bk§kumµ¬ynis¶kmõ¬CaVnEbgEcktMbn'EdleKkan'kab' CaPUmiPaKFM@ dUcteTA :

1- PUmiPaKnirtITis rYmbJÍèlext¶kMBt ekaHkug ¨kugsIhnu kMBg'sila taEkv

kMBg'q~Sg kMBg'sõW Ódugð nigext¶kN¶al 1 PaK.

2- PUmiPaKbUJáTis rYmbJÍèlext¶¨kecH sÃayerog «¨BEvg kMBg'cam.

3- PUmiPaKJyB´Tis manext¶kMBg'FM esomrab Ót¶rmanC&y bnæayqµar.

4- PUmiPaKeJFisat'-Vt'd÷bg-«b"lin.

5- PUmiPaKBiess (eTIbbegûétfµéenAcugq~S 1971) sMrab'¨tçt¨tatMbn'Cu÷v^jP~MeBj.

sBëf©enH PUmiPaKBiesstSgTIbJØakarnigTIcat'karrbs'xÂçn enAk~¬gPUmiPaKnirtITis ¨tg'¨BM

¨bTl'ext¶kMBg'sõWnigkMBg'q~Sg k~¬gsgûat'Jm¨VMbImum Eb"kxagtºègk~¬g¨sukkMBg'¨tLac nig

tSgbuKðlikrd½Vlrbs'eKxÂHeTotenAk~¬gext¶kMBg'sõW (¨s¬kbrEst) k~¬gext¶kN¶al (¨suk

kN¶alsæwg-¨suksíag-ekaHFM)

6- ext¶¨BHv^har sæwgE¨tg mNëlKIrI nigext¶rtnKIrI ¨tèvVnKN:mCηm (KN:

kmµkarkN¶al) «nbk§kumµ¬ynis¶ExµreKVnkan'kab'pæal'. tamEpnTIPUmisaås¶nigyuTìsaås¶

eyIgGacyl'Vnfa ehtudUcem¶cVnCa <KN:mCηm> eKsuxcit¶kan'kab'PUmiPaKTSgGs'enH

pæal'. ext¶TSgGs'enHCamUld½anyuTìsaås¶y"agFM man¨BM¨bTl'Cab'eTAnwgyYn lav «f.

PUmiPaKnimYy@ manEckeTACatMbn' Ca¨suk CaXuM PUmiteTAeTot. elxaFikar ɨbFan

PUmiPaKnimYy@ man²TiìBlxÂSgNas'eTAelIPUmiPaKrbs'xÂçn. KWCaG~kTTYlxus¨tèvTSg¨sug

eTAelIGMNacneyaVyrd½Vl esd½kicÍ-sgðmkicÍ nigeyaFa ÇelxaPaKÈ Ç¨bFanPaKÈ

enH suTìEtCasmaCkenAk~¬g ÇKN:mCηmÈ pg nigCasmaCkenAk~¬graCrd½aPiVlrYbrYmCati

kmõ¬CaÈ ( Le GRUNK ) pg. KWCabJïvn¶ Çs~èlExµr¨khmÈ eCégcas'EdlFÂab' ÇCab'nwgclna

kumµ¬ynis¶ExµrÈ BIyUrmkehIy ehIyCa ÇbkÅCneBjeljÈ enAk~¬gbk§rbs'eK.

enAPUmiPaKnirtITis vrCnExµr¨khmsMxan'@ manelak CU-eCt Ca¨bFanPaKnigCaGnu

rd½mån¶I«n¨ksYgsuxaPiVl, elak ePaK-qay ehA Nag Cas~gkarneyaVyenAk~¬gkgT&B

nirtITis, elak Fuc-rin ehA ¨Kin (GtItsaås¶acar´mF´msik§a) Ca¨bFanmnæIrvbºFmá nig

eXasnakar, tamu"k (eQµaHbd^vt¶n_) CaembJØakarkgT&BPUmiPaKnirtITis. TIcat'karFMrbs'

eKenAk~¬gtMbn'GmlSg. enATIenaH maneVHBumõp§aykaEstmYyeQµaH ǨbCaCnbd^vt¶n_È d·k

Page 21: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

20

nSedayelak Fuc-rin pæal'. tMbn'PUmiPaKnirtITisenH manTMhMFMCageKTSgGs' mankMLSgT&B

xÂSgCageK nigman Ǩkbx&NëÈ d·knSsMxan'CageK.

tamesck¶IraykarN_rbs'elak ePaK-qay eFÃICUnmhasn~iVtenAcugExÓsPa

1972 facMNayk~¬gmYyEx@ sMrab'PUmiPaKnirtITis eLIgdl'Cag 2 lanerol sMrab'buKðlik

rd½Vl nigeyaFaExµr¨khmEdl¨tèvVnk~¬g 1 Ex 135 erol k~¬gbuKðlikm~ak'@.

PUmiPaKBiess enAe¨kamkar¨tçt¨tarbs'elak suk-FYk ehA vn mangarCa¨bFan

PUmiPaKpg CaGnurd½mån¶I¨ksYgsn¶isuxCatipg. bnæab'mkeTotmanmit¶ hg' (eQµaHbd^vt¶n_)

mit¶ rs'-CaeTìa ehA Cati.

vrCnExµr¨khmsMxan'@ enAk~¬g ÇKN:mCηmÈ e¨cInCabJïvn¶EdlVt'xÂçnBIP~MeBjenA

cenÂaHq~S 1962 nig 1968 manCaGaTi_ :

-elak exov-sMpn CaÓbnaykrd½mån¶I¨ksYgkarJrCatienAk~¬graCrd½aPiVlrYbrYmCati

kmõ¬Ca nigCaGKðembJØakar«n ÇkgkmÂSg¨bdab'GavuFrMedaHCatikmõ¬CaÈ

-elak saL¬t-sr (vrCnTI 1) CaGKðelxaFikar«nbk§kumµ¬ynis¶kmõ¬Ca

-elak eGog sarI CavrCnTI 2 enAk~¬gbk§kumµ¬ynis¶Exµr

-elak sun-esn CavrCnTI 4

-elak kuy-FYn CaGnurd½mån¶I¨ksYghirJïvtĬ

-elak hUß-nwm Card½mån¶I¨ksYgeXasnakar

-elak TIv-Gul CaGnurd½mån¶I¨ksYgmha«pæTTYlbnæ¬kxagerobcMCnbTnigshkrN_

-G~k¨sI exov bu"NöarI Gnurd½mån¶I¨ksYgGb'rMCati vbºFmánigyuvCn

-elak CU-eCt Gnurd½mån¶I¨ksYgsuxaPiVl

-elak suk-FYk Gnurd½mån¶I¨ksYgsn¶isuxCati

-elak b"uk eDIskumar Gnurd½mån¶I¨ksYgkarbreTs

elak sun-esn nigelak b"uk eDIskumar e¨kayeBlEdlGaCÆaFreyIgenAP~MeBj

p§ayfaVt'xÂçnehIy Vnlak'xÂçnsMg÷enAk~¬g¨kugP~MeBjGs'ry:eBlmYyq~SeTot. enHCaBtá-

manEdleyIgVnTTYlBIvrCnExµr¨khmenAk~¬g«¨B.

cMeJH¨kbx&NëExµr¨khmsMxan'@ EdlVnVt'bg'Cév^tenAk~¬g«¨Bv^j manelak Gußc-

Ev"n (saås¶car´) sÂab'edayCm©W¨KuneJHevon nigelak Cé-KImGan (v^sÃkr) sÂab'edayeFÃI

GtÄXatxÂçnägenAPUmiE¨sGN¶èg.

enAk~¬gmnæIreXasnakar eyIgVnrs'enAk~¬grgÃg'smmit¶EdlmanTs§n:bd^vt¶n_sgðm

niymcegí¿tcgíl' nigeqÃghYs¨bmaN. smaCkTSgenaHe¨cInCayuvCnekµg@ FÂab'CasmaCk

enAk~¬gsmaKmnis§itExµr ( AGEK ) bMb"nedayeb"kSg.

mnæIrsilº:PUmiPaKBiess sÄitenAEb"knirtIPUmiE¨sòs§I cm©ay¨bmaN 600 Em"¨t.

manyuvCntUc@ nigG~kd·knSsis§TSgGs'Cag 70 nak'enATIenaH EdlPaKe¨cInCakUnksikr

Page 22: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

21

manxÂHCakUnvrCns~èlExµr¨khm mankUnelak eGog-sarI nigkUnelak esog-eV"Es Ca

edém.

enAxagekItmnæIreXasnakar¨bmaN 3 Kùmù KWCaxaglicPUmicuget~at¨bmaN 800 mù

manmnæIreBT´FMrbs'PUmiPaKBiess sg'enAmat'GUr¨tg'PUmicas'EdleKeVHbg'ecal. mnæIr

eBT´enHGac[G~kCm©W G~krbYsmkedkB´aVlVnrab'rynak'. KWenAk~¬gmnæIreBT´enHehIy

EdlelakevCØbNiët CYn-eC¯n, elakevCØbNëit DI-pun, elaksaås¶acar´ eXog-kaGun

nigelakv^sÃkr gYn-eGg enAeFÃIkar Gmeday¨KèeBT´Exµr¨khmxÂHeTotEdleTIbmkBIha-

NUy.

mnæIresd½kicÍPaK tSgenAPUmitSgexµA¨bbmat'sæwgEb"kJy&B´vt¶tSgexµA. elak esog-

eV"Es TTYlxus¨tèvelIesd½kicÍPaK elIrfyn¶e¨bI¨Vs'xÂH@ manLanLg'r"UEv&r LankSmIj"¬g

Caedém. enACab'nwgmnæIresd½kicÍPaKEb"kxagtºèg mansg'eragCae¨cInsMrab'CYl ÇePÆ¿vcMNUl

fµéÈ EdleTIbrt'ecjBIP~MeBj ehIyEdlmannin~akarneyaVy¨twm¨kbx&NërNsir§ (sIhnu

niym). ÇePÆ¿vcMNUlfµéÈ ¨tèvVnGgðkar ÇbnæM¬stiGarmµN_È mYykEnÂgsin minsUvmanesrI

PaBecjedérrehtrhUteT ehIyk*KµanTTYlParkicÍGÃIFMd÷uBIGgðkarEdr e¨kABIkarkab'Kas'dé dS

d÷NS ÉciJÍwmman'-Tabn¶icbn¶çc sMrab'pðt'pðg'CévPaBpæal'xÂçn. smaCkenAk~¬gmnæIrd«TeTot

niymcMGkehATIkEnÂgenHfa ÇPUmirNsir§È. elak Em"n-fU nigelak esog-eV"Es CaG~k

emIlkarxus¨tèv tamdanemIlePÆ¿vcMNUlfµé. enATIenH eyIgVnCYbBiPak§aCamYyelaksk¶i 4

narIm~ak'eQµaH sU emr"am nigshkarICaGnuesnIy¨tI 2 rUbeTot enAna«f©TI 12 v^cÏika 1972.

vin&yrbs'Ggðkar v^n&yrbs'GgðkarmanlkÅN:twgrwgxÂSgNas'. KWCav^n&yrbs'kumµ¬ynis¶ EdlCav^n&y

rwgdUcEdk ( Discipline de fer ) eKVnGb'rM p§Sg (Système de dressage ) yuvCnnig¨kbx&Nërbs'eK

[eTACaCnkumµ¬ynis¶ (Un communiste ) tamkMrittwgrwgxÂSgeLIg@ CalMdab'. manäksare¨cIn

cg¨kgeday ÇKN:mCÎwmÈ sMrab'ykmkeFÃICaeKaleronsU¨t.

cMeJHsmaCkmnæIr yuTìCn EdlenA¨sLaj'es¶csIhnuenAeLIy eKBuMTan'hßanebIk

muxbgúajTisedABit¨Vkdrbs'eKeT. eKykEt¨twmeKalkarN_kartsUßk~¬g¨kbx&NërNsir§

mkbgúat'be¨g¿n mkGb'rM KWeKalkarN_bd^vt¶n_¨bCaCati (révolution nationale ) . eKeVk

beJÏatfa Ð ÇeyIgtsUßeFÃIbd^vt¶n_enH edémºIrMedaH¨bCaCatiBInwmc¨kBti¶GaemrikSgÈ .

bn¶icm¶g@ eKrMkwlcUleTAk~¬g¨Tws¶I bd^vt¶n_ ¨bCaFibety´ bMpuskartsUßvNö: EdlCa

TMnas'sÂab'rs'enAk~¬gvNö: vNö:enAk~¬gsgðmkmõ¬Ca. eKvay¨bharBYksk¶iPUmi BYk¨btikiriya

BYknayTun eKminvay¨bharFM@ eT EteKminEdlbMpus ÉelIktMekIgm¶gNaeT. enAk~¬gCYr¨kb

x&NëExµr¨khmxÂH eKvay¨bhar ÇFatusk¶iPUmiÈ rbs'es¶csIhnuedaycMhr.

Page 23: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

22

¨kbx&NëExµr¨khmNahßanelIksresIres¶csIhnu nwg¨tèveKcat'TukCaG~k¨bqSgnwg

bd^vt¶n_rbs'eK. eKenAcat'Tukes¶csIhnufaCanimit¶rUb«nrbbsk¶iPUmidEdl fÃIebIes¶csIhnu

eTAenAeb"kSgk*eday.

CamYy¨bCaCn mhaCn eKalv^n&yrbs'GgðkarExµr¨khmEdlsMxan'@ CageKKWkuMeFÃI

[b"HJl'dl' ÇmaKáamhaCnÈ Exµr¨khmm~ak'@ ¨tèv¨bkan'GakbºkiriyaTn'PÂn' suPaBrabsar

Cadac'xatCamYy¨bCaCn eK¨tèvkMeTcnin~akareTArk ÇGaCÆaniymÈ eTArk ÇnamWunniymÈ. eK

VnrMlwkCaerOy@ nUvJk´rbs' em"A-esTug EcgfaРǨbCaCnCa¨tI eKCaTwkÈ. Cnbdvt¶n_

(bd^vt¶n_sgðmniym) mYyrUb@ ¨tèvTukdak'xÂçnCakUnecA¨bCaCn bMerI¨bCaCn[Gs'BIcit¶BIefÂém

ehIy¨tèveFÃIxÂçn[dUc¨bCaCn edémºIeronsU¨tBImhaCn e¨JH ÇmhaCnCa¨bPB«ncMeNHv^CØa

EdlminecHrIgs©çtÈ. eKelIkCaJk´esÂakfa ÇeronsU¨tBImhaCn edémºImhaCnÈ EteKVn

¨bkan'C÷hrmYyeTotEdrfa Çmin¨tèvedértamknæ¬ymhaCneBkeTÈ.

k~¬gkarrs'enA edk edér sIucuk es¿kJk' eK¨bug¨by&t~min[EbÂkBI¨bCaCn. Gakbº-

kiriya nigsMdésMedAeTArk¨bCaksikr ¨tèvTn'PÂn'suPaBrabsarCadrab. ehtuy"agenHehIy

eTIbVnCaExµr¨khmeKbgÅ÷[es¿kJk'exµA bg'k¨kma. múèbGahar¨bcS«f© k*min¨tèvsMbUrhUr

ehorq©aj'BisarelIs¨bCaCnEdr. eKÓs§ah_rMlwkdl'sPaB¨kx§t'rbs' bCaCnEdlVn

KS¨Tbd^vt¶n_rbs'eK. m "ageTot karbgÅ^tbgÅ÷min[ Çjak'eTArkq©aj'È enH cUlCayuTìv^FIrbs'

eKmYy edémºITMlab'K~aeK[ecH¨TS¨TnUvkarlMVksBÃEbby"agpg nigGb'rMxÂçn¨VNnigsti

GarmµN_rbs'eK[eTACa ÇkmµaCéBÈ pg ( Prolétaire ) . dUec~HehIy VnCaenAtammnæIrnimYy@

eKk¨mmanP&BÃvasnaVnbriePaKGaharBIrmuxNas'.

ÇGgðkarÈ Exµr¨khmham¨Vmy"agtwgrwugmin[b"HJl'dl'¨TB´smºti¶rbs'¨bCaCn.

karxUcxilrMelaPelIkUn¨kmuM¨bCaCn nwg¨tèvTTYleTasCaTMgn'. tamkarsegûtCahUrEhmkfa

v^n&yTSgGmºalmaN ¨tèvVneKeKarBGnuvt¶n_VnxØab'xØçnnigs&k¶isiTìiEmn.

cMNucmYyeTotEdlCa ÇskmµPaBcit¶saås¶È y"ags&k¶isiTiìrbs'Exµr¨khmeTAelI

¨bCaBlrd½ksikr KWCakarCYyTukÅFur:¨bCaksikr. ebImanksikrQWfûat'enAk~¬gPUmi CaBiess

ksikr¨k BYkExµr¨khmeKÓs§ah_nSK~aeTAcak' ÉEckf~S[dl'pæHEtm¶g eTaHCayb'¨Blb'man

eP¿gpðrk¶I. enArdUvPØçrras' dksæèg ¨cètkat' ÉeVkEbn mnæIrnimYy@ ¨tèvcat'smaCk[eTACYy

eFÃIswgEtral'eBl. kareTAcuH ÇCab'nwg¨bCaCnÈ edémºI ÇbMerI¨bCaCnÈ ¨b¨s&yTak'TgCt

si~Tìnwg¨bCaCn KWCakarGnuvt¶n_nUv¨Tws¶ImYyk~¬gkarGb'rMBYk¨kbx&NëExµr¨khm.

skmµPaBcit¶saås¶reb¿benH man¨bsiTìPaBnigsIuCe¨mAeTAelI¨bCaCnBit¨VkdEmn

CaCagkarENnSbe¨g¿n¨Tws¶I. ¨bCaCnksikrenAtamPUmimUld½an Edlminyl'GÃIesaHBIerOg

bd^vt¶n_sgðmniym k*cab'¨sLaj'nigKS¨TGgðkarPÂam@ tamry:menaseJÍtnas~iTìis~al.

Page 24: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

23

enAk~¬gmnæIr enA¨Kb'mnæIrTSgGs' Exµr¨khmrs'enACasmUhPaB ( Collectivité) ) eKarBv^n&yrbs'

smUhPaB (v^n&yGgðkar) eKarBeBlevlaeFÃIkarEdlsmUhPaBVnkMNt'Gnuvt¶n_Epnkar¨b

cSsV¶h_ ¨bcSEx EdlsmUhPaBVnelIkeLIg.

smaCkTSgGs'enAk~¬gmnæIr¨tèveFÃIBlikmµdUcK~a TSgsmaCkFmµta TSg¨bFan. kicÍkar

BlkmµenH¨tèvVneKcat'TukCacSVc'TImYy sMrab' ÇksagÈ xÂçn[eTACakmµaCéB Cakmµkrman

p~t'cgÃak'eTArkBlkmµ Gac¨TS¨TnwgkarlMVkep§g@ Edlbd^vt¶n_rbs'eKGaceBIb¨bTH. kicÍ

karBlkmµGacduslagstiGarmµN_bd^vt¶n_mYyfµéKW stiGarmµN_bd^vt¶n_ stiGarmµN_Cakmµa

CéB stiGarmµN_sgðmniym. BYkExµr¨khmÓs§ah_TUnµanK~aeKfaÐ Çbd^vt¶n_rbs'eK enAman

karbt'EbnlMVkevTnateTAeTotÈ (La révolution disait Mao Tsé Tung suit un chemin toujours tortueux ;

jamais rectiligne) smaCkm~ak'@ min¨tèvCHCan'Blkmµrbs'eKeT BYkeKTSgGs' (elIkElgvrCn

Exµr¨khmsMxan'@ xÂHEdr) ¨tèvdSbEn dSd÷Lèg ErkTwk BuHGus eFÃIGgûredayxÂçnäg tamevn

erog@ xÂçn. e¨kABIkicÍkarsMrab'CévPaBmnæIr smaCkm~ak'@ manParkicÍcMeJHmuxdUcCakargarenA

eragBumõCaedém. Ggðkarham¨Vmmin[e¨bIJk´ ÇGa-mwgÈ rvagK~anigK~a. eKykJk´ Çmit¶È

mke¨bIswgEtTUeTA. Jk´bg mIg ma Guß÷ ta yay k*mane¨bIEdr EtCaTUeTAeKe¨bIJk´ mit¶ e¨cIn

Cag. eKÓs§ah_TUnµan[B¨g·g ÇmenaseJÍtnaneyaVyÈ rvagK~anigK~aCag ÇmenaseJÍt

naÈ CabuKðl.

GgðkarFÂab'ENnS[xitxMC÷ruH ÇFatubuKðlÈ lkÅN:buKðlniymEdleKecaTfaCa ÇFatu

¨btikiriyaÈ [VnCaGtibrma [¨bkan'xØab'nUv ÇsµartIsYnrYmÈ nUvC÷hr ÇsmUhPaBÈ [Kit

¨beyaCn_sYnrYmFMCag¨beyaCn_sYntY. ebIsmaCkNaqab'jak'ejac qab'xwgeqvqav eKecaT

faenAman ÇFatubuKðl¨kas'È. CaFatubuKðlenHeKe¨cInPØab' ÇFatuesrIniymÈ CamYypg. Fatu

TSgGs'enH¨tèvVneKcat'TukCaFatu¨bqSgnwgbd^vt¶n_ CaFaturbs'vNö:CHCan' Faturbs'BYk

¨btikiriya. enAk~¬g¨bC÷uCévPaBm¶g@ eKEtgTietonK~aeTAv^jeTAmkBIerOg ÇesrIniymÈ k~¬gkar

ÇhUb edk edér niyayÈ Vnesck¶Ifa manmit¶xÂHbriePaKVyhYsBIkarkMNt'rbs'eK ÉTMrn'

¨ke¨kakBId÷eNk ÉniyayhUrEheBk minecHrk§akarN_sm©at' .l.

kartamdanK~aeTAv^jeTAmk CakrNIkicÍ«nsmaCkm~ak'@ ehIykarC÷ruHFatudUceJl

xagelIenH k*¨beyaCn_Gb'rMsmaCkrbs'eK[Ca ÇCnsgðmniymÈ (Un Socialiste). enHCa

C÷han Çp§SgÈ mnus§[eTACa Çma"suInÈ mYy (Un robot, un automate) pæ¬yBId÷eNIrv^vt¶n_Fmµ-

Cati.

lkÅN:Jla Gav"aEs ¨tèvGgðkarENnS[bMVt' manerOg¨sI ¨sa ElºgCaedém.

cMeJH¨sInigElºg eXIjGgðkarExµr¨khmedaH¨sayVnBit¨VkdEmn CamYynwgGMeBIqk'bÂn'

ep§g@ . cMENke¨KOg¨sv·genAmanesssl'xÂH@ EtGgðkarExµr¨khmVnedaH¨saybMVt'

lkÅN:¨sv·g Gava"EsVnmYykMrity"agFM.

Page 25: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

24

nUvk~¬gsgðmrbs'BYkExµr¨khm eKVnham¨Vmmin[bursman¨bBnìBIrdac'xat.

ksikrenAk~¬gPUmi k*dUcsmaCkenAk~¬gmnæIrmYy@ Edr ¨tèvmanParkicÍtamdanemIlskmµ

PaBK~aeTAv^jeTAmkenAk~¬gBYkÉenAk~¬g¨kumrbs'xÂçn edémºIGb'rMK~aeTAv^jeTAmkEdlBYkkumµ¬y-

nis¶niymehAfa ÇksagÈ. k~¬gmYysV¶h_eKman¨bCu÷BYk ɨkumm¶g eKehAfa¨bCu÷CévPaB.

k~¬geBl¨bCu÷BYkeKeFÃIkarTieton nigsÃ&yTietonK~aeTAv^jeTAmk KWeKelIkBIkarxÃHxat karqðSqðg

BIKuNsmºti¶ nigKuNv^bti¶rbs'xÂçnnigmit¶rYmBYkmklat¨tdag. KWkareFÃIsÃ&yTietonnigTieton

enHehIy EdlbgÅ÷[BYkExµr¨khmÉG~k¨suktamdanK~aeTAv^jeTAmk. kareFÃIsÃ&yTieton nig

TietonenHehIy CaÓbkrN_elxmYyrbs'lTiìma"k§is¶-eLnInis¶. eKalC÷hrEdlsmaCk

m~ak'@ ¨tèv¨tçtBinit´eTAelIxÂçnägnigeTAelImit¶xÂçnman :

- eKalC÷hrBlkmµ

- eKalC÷hrneyaVy

- eKalC÷hrsamKðIPaB

- eKalC÷hrstiGarmµN_

- eKalC÷hrcat'tSg

k~¬g{kas¨bCu÷¨kum eK¨tçtBinit´eKalC÷hrrYmrbs'¨kumTSgmUl minsMedAeTAelIbuKðl

Nam~ak'eT. e¨kaykarBinit´C÷hrep§g@rbs'¨kum eKcab'erobcMeFÃIEpnkarrYmsMrab'GaTit´

e¨kay.

k~¬gkarTietonsÃ&yTietonenH GgðkarExµr¨khmVnENnSTUnµanmin[ykkarTietonsÃ&y

TietonenHeFÃICaGavuFsMrab'sgswkK~a vay¨bharK~aeT. eKTUnµan[ykkarTietonsÃ&yTieton

enH eFÃICameF´aVyGb'rMEkK~aeTAv^jeTAmk eFÃICa Çf~SkMcat'eraKÈ ep§g@ maneraK ÇbuKðl

niym esrIniym namuWnniym GaCÆaniym kariyal&yniymÈ Caedém. G~keFÃIkarTietoneK nig

G~kEdl¨tèveKTieton ¨tèv[man ÇxYrkºal¨tCak'CanicÍÈ kuMjak'ejacxwgeqvqav. kareFÃI

sÃ&yTietonnigTieton¨tèvQrelIGgðkarnigmaKaámhaCnCanicÍ.

v^n&ymYyeTotrbs'Exµr¨khm (BYk¨kbx&Në) KWkarlak'karN_sMgat'. smaCkmnæIr

¨tèvlak'GafákMVMgrbs'xÂçn rbs'mnæIr nigrbs'Ggðkar. ehtudUec~HehIyVnCam~ak'@ ¨tèvman

eQµaHfµémYy ¨tèvlak'eQµaHedémrbs'xÂçnkMu[nrNad·g elIkElgEtGgðkarf~ak'elIeK¨tèvkar

sYrBtámanBIxÂçnägCapÂèvkar. ¨bsinebImanG~kd«TNa eTaHCaG~kenAk~¬gCYrdUcK~a Ébgbíèn

ksikrNacg'd·gBITItSgrbs'mnæIr BIeQµaHedém ÇvNöPaBÈ edém ¨sukkMeNItrbs'xÂçn eKmin

¨tèv¨Vb'[nrNad·geT v^n&yenH¨tèvVneKrMlwkral'sV¶h_nigtamdandUcskmµPaBep§g@

eTotEdr.

k~¬gerOgzananu¨km eKk*VnGnuvt¶edayhµt'ct' KWGgðkarf~ak'e¨kameKarBGgðkarf~ak'elI

KN:PUmis¶ab'bJØaKN:XuM KN:XuMs¶ab'bgðab'KN:¨suk KN:¨sukeKarBKN:tMbn' KN:

tMbn'eKarBKN:PaK KN:PaK¨tèvs¶ab'KN:mCÎwm (KN:kmµkarkN¶al«nbk§kumµ¬ynis¶

kmõ¬Ca).

Page 26: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

25

smaCkm~ak'@ ¨tèv¨bKl'xÂçn[Ggðkar ÇksagÈ edayKµan ÇtM«lÈ ¨tèvTukcit¶TSg

¨sugeTAelI ÇGgðkarÈ e¨JHGgðkarmanEP~kdUc Çm~as'È minecHxusqðg. enHCalkÅx&Nëp¶ac'

karrbs'bk§eTAelIbuKðl bJØak'nUvGMNacKµan¨BMEdnrbs'bk§eTAelIGÃI@TSgGs'. KWCa

C÷haneqõaHeTArklTiì Çp¶ac'karrbs'vNö:GFnÈ (Dictature prolétarienne) smaCkm~ak'@ mankarTuk

cit¶TSg¨sugeTAelIGgðkar ¨tèvkarJrkiti¶ysGgðkar min¨tèvvay¨bharGgðkarBIe¨kayx~g

eLIy. ¨bsinebIGnuvt¶tammaKaárbs'GgðkarehIy EtEbrCaVnlTìplGa¨kk'pæ¬yeTAv^j eK

min¨tèvecaT¨bkan'Ggðkarfa Çdak'TisÈ xuseT eK¨tèvdak'kMhuseTAelIbuKðleTAv^j KWbuKðl

eTEdlmankarqðSqðg mankarxÃHxat. plv^VkmYyecosvagminput KWEtgEtelc¨kbxNëExµr

¨khmNam~ak'Vn¨b¨Bwt¶rMelaPelIv^n&y Éek¶abGMNacelIxÂçnäg ehIyykeQµaHGgðkarmk

eFÃICaLb'EL. EdlehAfaGgðkar KWbk§kumµ¬ynis¶kmõ¬Ca nigsaxatUcFMrbs'bk§enH mantSgBI

KN:kmµakarPUmi XuM ¨suk tMbn' PaK rhUtdl'f~ak'mCÎwm

rvagmnæIrmYynigmnæIrmYy eKham¨Vmmin[ecjcUlrehtrhUteT BuMenaHeT smaCk

enaHnwg¨tèveKelIkykmkTieton ÇksagÈ BIbT ÇesrIniymÈ BIbTbMJnelIlkÅx&NëkarN_

sMgat'.

ehtudUec~HehIy VnCasmaCk«nmnæIrnimYy@ BuMsUvmankarTak'TgK~a b¶èreyabl'K~aeTA

v^jeTAmk. eKerobcMy"agenH KWedémºIxÍb'kMLSgGafákMVMgbMrugkºt'Ggðkarrbs'eKEdr. k~¬gkar

rs'enAtammnæIrnimYy@ eKÓs§ah_rMlwk[¨bkan' ÇC÷hräkraCmÍas'kar xÂçnTIBwgxÂçn KWmnæIr

nimYy@ ¨tèvrkmeF´aVyedémºIrs'edayxÂçnägÈ. Ggðkar¨Kan'Etp¶l'¨Vk'CévPaB[k~¬g 1 Ex

135 erol sMrab'smaCkm~ak'@ . mnæIrnimYy@ ¨tèv«llkmúèbcMNI (e¨cInEtk¶amx´g) bEnÂxÂçn

äg ¨tèv ÇsMrukbgûbegûénplÈ tamkMLSgpæal'xÂçn ¨tèvciJÍwmman'-Ta ¨Cèk enAtammnæIrerog@

xÂçntamlTìPaBEdlGaceFÃIeTAVn.

kicÍkarBlkmµ kicÍkarBlkmµenH ¨tèvVnGgðkarcat'TukCakrNIkicÍTI1 rbs'smaCkm~ak'@. Cnkumµ¬y

nis¶¨tèvEt Çlt'd÷È xÂçnenAk~¬gkargarBlkmµCacSVc'. kargarBlkmµsMrab'BYk¨kbx&Në

bJïvn¶ manlMnSdUcK~anwgkargarrbs'G~k¨suk KW:

- enAk~¬gmnæIr smaCkm~ak'@ eTaH¨busk¶I ¨sIk¶I CabJïvn¶k¶I CakUnksikrsuTìsaFk¶I

¨tèvErkTwk rkGus dSs eVssMGatTIFÂamnæIr Cékk¶amtamvalE¨s ErkTwke¨sac

bEn kin¨sèv Can'Ggûr [Vyman'-Ta ¨Cèk dUcK~aTSgGs'. kicÍkarTSgGs'enH eK

EckevnK~aeFÃIedayeTogTat' KµanGarmµN_cegí¿tcgíl'GÃIeT. karemIlbMNSK~a É

¨bEkkC÷Tas'min¨BmeFÃI minsUvmaneT. m~ak'@¨tèvsMEdgTwkcit¶GMNt'erog@xÂçn k~¬g

eBlbMeBjkicÍkarBlkmµGÃImYy. smaCkm~ak'EdlxØil¨cGUs TMrn'k~¬gkicÍkargar

TSgGs'enH nwg¨tèvsmaCkd«TeToteFÃIkarTietonenAk~¬geBl¨bCu÷BYk ɨbCu÷¨kum.

Page 27: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

26

- kargarbgûbegûénpl mnæIrnimYy@ ¨tèvVnGgðkarf~ak'elIENnS[ecHedaH¨say

bJúaCévPaBedayxÂçnäg kuMsUvBwgEpíkelI¨bCaksikreBk e¨JH¨bCaCnmankarxÃH

xate¨cIn. mnæIrnimYy@ Kas'raneFÃIcMkarcºard÷NSedayxÂçnäg mandS«sõ eb"geV"H

Cé ¨tkYn eXÂak ¨tLac ¨tb' emæs d÷Lèg eJt sEN¶kCaedém. man¨kumExµr¨khm

xÂHeTot dUcCamnæIrsilº:PUmiPaKBiessCaedém yuvCnekµg@nSK~aeLIgcget~atyk

TwkrMgas'eFÃIsûr sMrab'e¨bI¨Vs'enAk~¬gmnæIrrbs'xÂçn.

k~¬gerOgciJÍwmman'-Ta ¨Cèkv^j k*mnæIrTSgGs'¨bwgE¨bgB¨gékNas'Edr. fÃIebI

man'-Ta ¨CèkmanenAtammnæIrk*eday múèbGahark*enAEtGt¶:xat' x§t'ex§aydEdl e¨JH

m´a"g GgðkarENnS[ ÇecHsn§MsM«cÈ ecHGt'¨TSnwgkarGt'XÂan [bMVt'ÇGarmµN_È

cg'q©aj'. m´"ageTot PUmiPaKEdleyIgrs'enA CaPUmiPaK¨kx§t'xag¨tIsac'xÂSgNas'

sUmºIEtkEgûbk*BiVkrkeTotpg. BgTa 2-3 ¨tèvykeTAes©arCamYybEn«sõ sMrab'

smaCk 12 nak'. maneBlxÂHeKes©arbEnÂTeT Kµan¨tIsac'GÃIeT. k~¬gmYyq~S@ manExµr

¨khmxÂHVnbriePaK¨tI¨ss'Et 3-4 dgbu"eNöaHeT ehIyBuMVn¨Kb'¨Kan'eTot.

- kargarbMerI¨bCaCn Exµr¨khmm~ak'@¨tèv¨Cçt¨Cabnwg ÇTs§n:mhaCnÈ ¨tèvCab'nwg

mhaCn Cab'nwg¨bCaCn. karCYyFur:¨bCaCn CaBiess¨bCaCnmUld½an Cakar

ykcit¶Tukdak'TI1 rbs'Ggðkarf~ak'elI. eBlNa¨bCaCnelIkTMnb' Cék¨sH eFÃI

f~l' Ésg'pæH BYkExµr¨khmEdlenACtxagPUmienaH Etgcat'evnK~aeTACYyeFÃI ehIy

eFÃIedayykcit¶Tukdak'eTotpg. eBldksæèg ¨cUtkat' eVkEbn eKk*pÂas'evnK~a

eTACYyedayeTogTat'. cMeJHksikrNaEdl¨kx§t'CageK Ggðkark*VnCYyFur:

e¨cInCageKpgEdr.

enHCaTid½PaBmYyEdleyIgKYrcab'GarmµN_. GgðkarExµr¨khmcat'Tukkargar

BlkmµCaC÷hrTImYy k*k~¬geKalbMNg:

1- [¨kbx&NësmaCkrbs'eK¨Kb'Can'f~ak' e¨tomxÂçncMeJHkarBiVk

ep§g@eTA«f©e¨kay [manTMlab'¨sLaj'kargarBlkmµenH EdlCa

eKalkarN_sMxan'sMrab'QaneTAksag¨bCaCatisgðmniym ( Une

nation socialiste ) .

2- [smaCknig¨kbx&Nërbs'eKCtsi~Tìnwg¨bCaCn sðal'sMNUmBr

nigTukÅFur:¨bCaCn ¨BmTSgeq¿teronsU¨tBI¨bCaCn. enAelIEp~k

becÍkeTs«nkargar ǨbCaCnCa¨bPB«ncMeNHv^CØaminecHrIgs©çtÈ.

3- bN¶¬Hp~t'sµartIeKarBGgðkarv^n&yrbs'BYk rbs'¨kum tamlMnSv^n&y

smar:niym ( Discipline matérialiste ) rbs'BYkkmµkreragc¨k.

4- [smaCk ɨkbx&Nëm~ak'@ xM Çlt'd÷È xÂçnedémºIC÷ruH ÇFatuÈ min

bd^vt¶n_ minkmµaCéB dUcCa ÇFatuÈ rbs'bJïavn¶PaKe¨cInCaedém. ebI

Page 28: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

27

minVnCab'xÂçnnwgBlkmµeT buKðlenaHBuMecH¨sLaj'¨bCaCneT enA

EtmanstiGarmµN_CHCan'Blkmµrbs'G~kd«T EdlCastiGarmµN_

rbs'BYk¨btikiriya rbs'sk¶iPUmi rbs'BYkmUlFn.

tam¨Tws¶Ismar:niym manEtBYkkmµkr-kmµaCéBeT EdlCaG~k

ksagBiPBelak ksagsgðmniymnimYy@. vNö:kmµkrnigkmµaCéB

enH mankarcMNaye¨cInCageKTSgGs' enAk~¬gsgðmniymnimYy@ .

dUec~H tamlkÅN:¨bCaFibety´ minKYreLIyrd½GMNacminVnFÂak'

eTAelIkN¶ab'«drbs'vNö:enH. enHCaTs§n:rbs'BYkma"k§is¶-

eLnInis¶.

5- bN¶¬HsµartIsmar:niym ¨Vkdniym v^T´asa¨s¶niym tamKnÂg

ma"k§is¶-eLnInis¶ bMVt'Ts§n:KMnitniym ( Idéalisme ) EdlbMerI

vNö:¨btikiriya vNö:CHCan' (enHCaTs§n:rbs'BYkExµr¨khm). m´a"g

eTot kargarBlkmµenHCa{sfmYy CYybMVt'stiGarmµN_ ÉTs§n:

cegí¿tcgíl'pgEdr (Etroitesse de vue ).

Exµr¨khmmankarcab'GarmµN_xÂSgNas' eTAelIkarGb'rMneyaVy. kMLSgneyaVy

CakMLSgTImYyrbs'eK kMLSgeyaFa¨Kan'EtCaÓbkrN_«nkMLSgneyaVy. smaCkExµr

¨khm¨Kb'¨kbx&Në ¨tèvTTYlkarGb'rMneyaVyCacSVc'. eKeronsU¨tenAtamsalaeron

neyaVy enAtammnæIr eBleFÃImITIg eFÃIsn~iVt eBl¨bCu÷CévPaBCaedém.

karGb'rMenAtamsalaeronneyaVy GgðkarExµr¨khmsBëf©enAxÃHkmµaPiVl Ǩkb

x&NëÈ ¨bkbedayKuNsmºti¶ nigvbºFámneyaVye¨cInNas'. elak hßU-yn' xÂçnägk*Vn

sarPaBerOgenHenAk~¬gmhasn~iVtbJïvn¶enAcugExÓsPa 1972 pgEdr. kmµaPiVlm~ak'@

munnwgeTAkan'naTITTYlxus¨tèvNamYy ¨tèvTTYlkarhÃwkhÃWnGb'rMGs'eBld*yUr BImYyq~SeTAbI

q~Sy"agtic ehIyFÂab'bMerIclnarbs'eKyUrmkehIypg enA ÇyuvkkÈ (yuvCnkumµ¬ynis¶

kmõ¬Ca) ÉenAk~¬g ÇsnkbÈ (smaKmnarIkmõ¬Ca¨bCaFiety´).

kmµaPiVlm~ak'@ ¨tèvmansIlFámrs'enA nigsIlFámneyaVysíatsíM KW :

Page 29: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

28

1- ¨sLaj' eKarB nigbMerI¨bCaCn-kmµkr-ksikr[Gs'BIcit¶BIefÂém mine¨bI

GMNacp¶ac'kareTAelI¨bCaCn minKMramkMEhg¨bCaCn ¨tèvsuPaBrabsar

Tn'PÂn'eTArk¨bCaCnCanicÍ.

2- esµaH¨tg'nigkarJrpl¨beyaCn_¨bCaCnCadac'xat mineFÃIGÃI[b"HJl'

dl'¨TB´smºti¶¨bCaCn sUmºIEtemæs 1 Ep ÉGgûr 1 kMbu"gk*eday min

KMramkMEhgyk¨TB´smºti¶¨bCaCn eTaHCatammeF´aVyek¶A ɨtCak'k*

eday. min¨tèvsIusMNUksUkV"n'BI¨bCaCn.

3- ebIeFÃIGÃIxuscMeJH¨bCaCn ¨tèvsuMeTas¨bCaCn.

4- niyays¶I edk edér Qr Ggð¬y sIucuk elgesIcedaysuPaBrabsar

tam¨b«BNI¨bCaCn.

5- kuM¨b¨Bwt¶GMeBIelµIscMeJHnarIePT.

6- kuMsIup·kGÃIEdlmanlkÅN: JlaGava"Es minbd^vt¶n_.

7- kuMelgElºgsuIsg[esaH.

8- kuMb"HJl'luykak' ¨TB´smºti¶rYm rbs'¨bCaCn rbs'Ggðkar.

9- ¨tèvmankMhwgqabeqHcMeJHxµSg.

10- ¨tèveFÃIBlkmµdUc¨bCaCn.

11- ¨tèveKarBmtirbs'smUhPaB GgðkarCanicÍ. min¨tèveFÃIkartamrebobp¶ac'

karrbs'buKðlm~ak'eLIy.

12- ¨tèveFÃIkarTietonnigsÃ&yTieton[VnlíCanicÍ k~¬gGgðkarrNsir§ eday

sµartIesµaH¨tg' cg'ksagsamKðIPaB äkPaB«pæk~¬g[VnrwgbuwgCalMdab'

min¨tèvvay¨bharK~ae¨kAGgðkar Écak'cucdeN¶Im²TìiBlK~aeLIy.

13- ¨tèvmansµartIPÆak'rlwk eFÃIbd^vt¶n_edayxÂçnäg min¨tèvBwgEpíkelIG~kd«T

ÉbreTs [eKeFÃIC÷nYsxÂçneLIy. ¨tèvyl'[cºas'fa bd^vt¶n_enHCa

bd^vt¶n_rbs'¨bCaCnkmõ¬Ca ¨tèvEt¨bCaCnkmõ¬CaeFÃIedayxÂçnäg nigkan'

kab'vasna¨beTsCatiedayxÂçnäg minedkBwgJk'breTseFÃIC÷nYseT.

14- ¨tèvmansµartImÍas'kar ecHedaH¨say¨Kb'bJúaEdlTak'Tgdl'CévPaBxag

sµartI xagsMPar:rbs'¨bCaCn.

15- ¨tèveC¯Cak'fa kartsUßrbs'eyIgmankarlMVkEmn Etdac'xatnwgmanC&y

C÷nH.

enAk~¬gsalaGb'rMneyaVyenH GgðkarExµr¨khmVne¨bIlºicedaybiun¨bsb' ecH

elIkykäksarneyaVynana mkENnSGb'rM sMrbeTAtamkMritKMnitneyaVyrbs'smaCk

m~ak'@ (eKniymniyayfakarPÆak'rlwkneyaVy) Vnesck¶Ifa cMeJHsmaCkNaEdlenA

C÷Jk'cit¶nwges¶csIhnu (¨kbx&NërNsir§) enAeLIy ehIyenAxÂacrbbsgðmniym eKe¨cIn

elIkykEtäksar¨twmkMritrNsir§mkGb'rM ÉmYyk*eKTuk[smaCk¨bePTenH TTYlkarEN

Page 30: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

29

nShÃwkhÃWneTAtammnæIrEtbu"eNaH. bn¶icm¶g@ eKbMpusmaKaáeqõaHeTArk¨Tws¶I¨khm tamry:äk

sarep§g@ manCaGaTi_ äksars¶IBI :

-karEbgEckvNö:enAk~¬gsgðmkmõ¬Ca

-kartsUßvNö:

-Ts§n:mhaCn

-karksagC÷hrkmµaCéB

-Tieton nigsÃ&yTieton

-emaTnPaBxus nig¨tèv

-KuNsmºti¶rbs'kmµaPiVl .l.

cMeJH¨kbx&NëeBjlkÅN: (kmµaPiVls~èl EdlCaÇbkÅCn«nbk§kumµ¬ynis¶kmõ¬CaÈ

Membre du parti communiste khmer) kMritGb'rMeronsU¨tk*kan'EtmanC÷hreTAeTot KWeTArkp~t'sgðm

niym (Pli socialiste) eTArkrbbkumµ¬ynis¶ ehIykarGb'rMeronsU¨trbs'BYk¨bePTenH ¨tèvTukCa

karlak'kMVMgmin[smaCk¨bePTrNsir§ ¨bePTsamJïd·g¾eLIy. KWkmµaPiVlCaebkÅCn

enHehIyEdlGgðkarExµr¨khmcat'[eTAeFÃICas~èlenAtamtMbn'nana Ca¨bFanmnæIr Cas~gkar

neyaVyenAk~¬gkgT&BeK.

enAPUmiPaKBiessrbs'GgðkarExµr¨khm G~kEdlmanPar:be¨g¿nGb'rM¨kbx&Nëneya-

Vy manelak esog-eV"Es, elak rs'-CaeTìa, elak suk-FYk, elak Cé-KImGan (eTIbnwg

sÂab'edémExemsa 1972), nigmit¶ hg' (eQµaHbd^vt¶n_).

enAPUmiPaKnirtITis manelak CU-eCt, elak ePaK-qay, elak Fuc-rin CaG~k

be¨g¿n.

karGb'rMnigkareronsU¨tenAtammnæIr, mnæIrnimYy@, ¨bFannigGnu¨bFanCaG~kd·knSeron

sU¨t BiPak§aBIeKalkarN_ep§g@ EdlmanEcgenAk~¬gäksar. äksarTSgGs'EdleKyk

mkeronsU¨t suTìEttak'EtgecjBIKN:kmµkarkN¶al«nbk§kumµ¬ynis¶ (mCÎwm) rbs'eK.

kareronsU¨tenAtammnæIrBuMVneFÃIedayeTogTat'eT CYneKerobcMeFÃImYyExm¶g CYnBIrExm¶g tam

eBlTMenr.

e¨kABIkareronsU¨tenAk~¬gäksar eKcat'Tukkar¨bCu÷CévPaB (¨bCu÷eFÃITieton nig sÃ&y

Tieton) EdlmaneFÃIerogral'«f©GaTit´ karGb'rMneyaVy nigkar¨tçtBinit´nUvkarGnuvt¶n_¨Tws¶I

maKáaneyaVymYyy"agv^essv^sal. enAk~¬gkar¨bCu÷Tieton nigsÃ&yTieton e¨cInriHKn'K~aeTA

v^jeTAmkBIFatu ÇbuKðlniymÈ Fatu ÇesrIniymÈ e¨cInCageK. eKxitxMbMVt' ÇFatuÈ TSg

enH k*enAk~¬geKaledA Çp§SgÈ mnus§[eTACaÓbkrN_mYysMrab'eKarBnigGnuvt¶v^n&yrbs'

GgðkaredayKµanrGßUrTS dUcma"sIun sMrab'rbbsgðmniymenHäg. eKbN¶¬Hp~t'KMniteKarBcgÃak'

v^n&y cgÃak'kargar cgÃak'CévPaB ¨sbtamv^n&yrbs'kmµkrEdleKEtgEtelIkykmkeFÃICaKMrU.

Page 31: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

30

KWeKGnuvt¶¨Tws¶IkmµaCévUbnIykmµ edayykTMgn'GMNacbk§mk¨Kbsgût'bn¶icm¶g@. enHKWCavKð

dMbUg«n ÇGMNacp¶ac'karvNö:kmµaCéBÈ (Phase primaire de la dictature prolétarienne).

karGb'rMneyaVytamry:mITIg eyIgVnd·gehIyfa mITIgCasalaGb'rMneyaVy

mYyy"agsMxan'«nBYksgðmniym. emd·knSExµr¨khmVnebIkmux ÇyIehaÈ rbs'eKCa

saFarN:.

enAelIbda¨khme¨Jg¨Jt eKEcgJk´esÂakep§g@ bJØak'nUvtYnaTId·knSrbs'

Çbk§È manCaGaTi−:

ÇmanEtbk§kumµ¬ynis¶kmõ¬CaeT EdlGacd·knSbd^vt¶n_eTArkC&yC÷nHCasÄaBrVnÈ.

Çbk§kumµ¬ynis¶kmõ¬Ca¨bkan'naTId·knSbd^vt¶n_kmõ¬CaÈ.

«f© 30 kJïa 1972 enAevlaem"ag 7 l©ac enAxageCégPUmitSgexµA e¨kamd÷Nk'eP¿g

¨sic@ ÓeKôasns&BæVnbMBgbJØaxÂSg@ [mit¶TSgGs'TMlak'«dGav biTeLvk edaHmYk ¨bug

e¨bobeKarB ÇTg'bk§È Ts§nikCneKarBtambJØaedayes©¿ms©at'ùùù. bTePÂg ÇeKarBTg'

bk§È k*VnbnÂWeLIg vSgnnBáNexovrebIkeLIg elcpæSgkMNat'¨khmTMhM¨bmaN 4 m2 man

sJïakeN¶¿vnigjjçr¨bTak'K~aenAcMkN¶alpæSg¨khm. xƬMgakeqÃgs¶S eXIjmit¶Ctxagk¶ab'

«dKMnab'y"ages©¿ms©at'. xƬMk*k¶ab'«dKMnab'tameKEdr ehIygakeTAx§wbdak'mit¶xƬMm~ak'Edlman

Ts§n:neyaVydUcK~aCaPasaVrSgfaÐ ÇdUceKcak'cMebHdUgxƬM¨tèvmYykSbitùùù xƬMmanGarmµN_

hak'dUcrs'enAk~¬gshPaBsUev¿tÈ. mit¶xƬMeFÃIsJïa[xƬMniyaytic@ kMu[eK¾. bn¶ice¨kaymk

eq¿teBlEdlG~käeTotkMBugcab'GarmµN_nwgsunærkfarbs'Gnu¨bFanPUmiPaKBiess eyIg

TSgBIrnak'ekHK~arMkilxÂçnbn¶icm¶g@ ecjBITIenaHTSgeFgeFag¨salxÂçn ¨BmTSgGs'sgôwm

EfmmYy¨tçteTot. minEdlmaneBlNaEdlxƬMGs'sgôwmnwgerOgCatidUceBlenHeTùùù.

karGb'rMneyaVytamry:sn~iVt eBleFÃIsn~iVtm¶g@ mansn~iVtbJïvn¶Caedém

vrCnExµr¨khm ÉkmµaPiVlrbs'eKEtgnSK~aBiPak§aBIkarlMVk ÉkarxÃHxatep§g@ EdleK

VnCYb¨bTHk~¬gkarGnuvt¶n_maKáabk§.

sn~iVtrbs'eKmanlkÅN:cMhrxÂH sm©at'xÂH. enAk~¬gsn~iVtCMhr eKelIkbJúanana

k~¬g¨kbx&NërNsir§mkBiPak§a. eKlak'bMVMgminniyayBI Çbk§kumµ¬ynis¶È BIkmµv^FIneya-

Vyrbs'bk§.

enAk~¬grgÃg' ÇbkÅCnÈ kumµ¬ynis¶ karBiPak§aep§g@ enAk~¬gsn~iVtmanlkÅN:Ca

sm©at' e¨JHeKBiPak§akmµv^FIneyaVyrbs'bk§Bit¨Vkd BIyuTìv^FI nigv^FIsa¨s¶bk§. e¨kA

BIbkÅCn És~èlsMxan'@ KµansmaCkd«TNamansiTiìcUlrYmk~¬gmhasn~iVtenHeT.

Page 32: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

31

rebobcat'Ecgrd½aPiVl PUmi XuM ¨suk tMbn' PaK

sBëf©enH BYkExµr¨khmVnEck PUmi XuM ¨suk ext¶ PaK Ca PUmi XuM ¨suk ext¶ PaK

dUcK~a. karbegûét tMbn' PaK Edl¨sbeTAnwg ext¶ PaK rbs'eyIg enABuMTan'cºas'las'enA

eLIyeT tamBittMbn'nimYy@ rbs'Exµr¨khm manTMhMb"unnwgrbs'eyIg ehIyPaKnimYy@

¨sbK~anwgPUmiPaKrd½rbs'eyIg (Régions administratives).

PUmi XuM tMbn' PaKnimYy@ d·knSedayKN:kmµkarPUmi XuM ¨suk tMbn' PaK. eKe¨cIn

niyayedayxÂIfa KN:PUmi XuM tMbn'.

KN:kmµkarnimYy@ mansmasPaBdUcteTA :

-¨bFan

-Gnu¨bFan

-smaCk (e¨cInÉtic) TTYlbnæ¬kxagesd½kicÍ sgðmkicÍ vbºFmá eyaFa .l.

cMeJHXuM ¨suk nigtMbn' eKmanEtgtSgs~gkarneyaVyrbs'bk§m~ak' EdleKniym

ehAfa Çelxabk§È(elxarbs'bk§). Çelxabk§È enHmanGMNacFMCageK e¨JHmantMNag

rbs'bk§sMrab'tamdanemIlskmµPaBrbs'KN:kmµkarTSgmUl. enAtamXuMEdl¨bCaCnenA

BuMTan'yl'BIerOgbd^vt¶n_rbs'eK eKEtgtSg[mans~gkarneyaVyrbs'bk§m~ak' enAGm

KN:kmµkar. s~gkarneyaVy É ÇelxaÈ suTìEtCabkÅCn CasmaCkeBjcºab'enAk~¬g

bk§. cMENksmaCkäeTot«nKN:kmµkar (elIkElgKN:tMbn'nigPaK) manxÂHminTan'Vn

cUlCasmaCk«nbk§eT KW¨Kan'EtCa ÇCnbegðalÈ ÉCaG~kFÂab'KS¨Tbd^vt¶n_rbs'eKCayUrmk

ehIy nigFÂab'VnTTYlkarGb'rMneyaVye¨CA¨CHBIBYkeK. enAman¨bFan ÉsmaCkKN:

kmµkarrNsir§PUmiXuMxÂH enA¨twm¨kbx&NërNsir§enAeLIy KWenAyl'faeKeFÃIbd^vt¶n_enHedémºI

¨bKl'GMNaceTA[sIhnuv^jEtbu"eNöaH. cMeJHsmaCkKN:kmµkar¨bePTenH GgðkarExµr

¨khmXÂSemIlCanicÍ ehIyeKÓs§ah_Gb'rMneyaVybn¶icm¶g@ edémºITak'Taj[elatepÂaH

mkdl'lMdab'bd^vt¶n_sgðmniym.

enAcugq~S 1970 rhUtmkdl'Jk'kN¶alq~S 1971 smasPaB«nKN:kmµkarrN-

sir§enAtamPUmiXuM¨suk enA¨cbUk¨cbl'xÂSgNas'. BYksIhnuniymVnTTYltMENgsMxan'@

Cae¨cIn enAk~¬gGgðkare¨kam KWenAk~¬gKN:PUmi XuM ¨suk nigtMbn'xÂH@. smaCkGs'enaHe¨Cés

erIseLIgTSgbgÅ÷edayBYkeyokkug-eyokNamxageCég emÂa"HehIye¨cInEtxÃHkarGb'rMxagEp~k

neyaVyep§g@ . cMENkenAGgðkarxagelI manKN:tMbn'xÂH Exµr¨khmeK¨bkan'naTIdac'

mux KWsmaCkenAk~¬gKN:kmµkard·knSTSgGs' suTìEtCasmaCkeBjcºab'rbs'bk§. edémºI

Page 33: Cambodia ស្រណោះព្រលឹងជាតិ

32

[VncUlCasmaCkeBjcºab'rbs'bk§ m~ak'@ ¨tèvcUlbMerIclnarbs'eKy"agtic[Vn 2-

3 q~S ehIy¨tèvbMeBjlkÅx&Nërbs'eK[Vn¨Kb'sBÃpg.

BYkExµr¨khmVne¨bIyuTìv^FIneyaVymYy k~¬gkarelbkmÂSgrNsir§rbs'sIhnu.

d÷bUg KWenAq~S 1970 nig 1971 enAeBlEdlkmÂSgkumµ¬ynis¶eyokkug-eyokNamxageCég

kMBugrattºatvatTIxÂSg T&Bkumµ¬ynis¶breTsk*VnykTun¨bCa¨biyes¶csIhnumkeFÃICaLb'

EL edémºIrkkmÂSgbEgík kmÂSgKS¨TenAk~¬g¨sTab'¨bCaCnEdlBYkva¨tçt¨ta. eBlenaH kmÂSg

Exµr¨khm TSgkmÂSgeyaFa TSgkmÂSgneyaVyenATn'ex§ayxÂSgNas'. TSgeyokkugeyok

NamxageCég TSgBYkkumµ¬ynis¶ExµrnSK~ab¶èrvFIneyaVyeKogKrkmÂSgsIhnuniym e¨JHenA

tamtMbn'CnbTPaKe¨cIn Tun¨bCa¨biyPaBrbs'sIhnuenAxÂSgenAeLIy. ¨bCaksikr JNiCØ

krmYycMnYnFMenAKS¨Tes¶csIhnu CaehtunS[G~kd·knSExµr¨khmeTABYne¨kamLb'EL ÇrN

sir§rYbrYmCatikmõ¬CaÈ. KN:kmµkarkN¶al«nbk§kumµ¬ynis¶Exµr Vn¨bTajsIhnu[cUl

Gnæak'rbs'xÂçntamry:eb"kSg. Vn«dehIy BYkExµr¨khmk*¨bwgcMehovxÂaj'sIhnu[Gs'BI

xÂçn.

sBëf©enH kmÂSgrNsir§rbs'sIhnuVnkÂayeTACakmÂSgneyaVyrbs'bk§kumµ¬y-

nis¶ExµreTAv^jehIy. BYk¨kbx&NëExµr¨khm TSg¨kbx&NëneyaVy TSg¨kbx&NëeyaFaVn

cUlkan'kab'¨Kb'GgðkartUcFMrbs'rNsir§C÷nYsBYksIhnuniymGs'ehIy. BYksIhnuniym

TSgGmºalmaNVnE¨bkÂayeTACaExµr¨khm. sBëf©enH cab'tSgBIBYkExµr¨khmcab'ebIkmux

bgúajdl'saFarNCnmk BYk¨kbx&NëExµr¨khmcab'eFÃIkarGb'rM¨Tws¶Isgðmniymy"agskmµ.

GMeNHteTA enAk~¬gbJúaExµr exµacraCaniymk¶I exµacsIhnuk¶I Gs'man²TiìBlmklg

eTotehIy. kg'¨bvti¶sa¨s¶Vnv^leTAmuxKµan¨tLb'. manEtkmÂSgneyaVyBIreT Edl¨tèv

¨bQmmuxdak'K~aeTAv^jeTAmk KWrbbsaFarNrd½ExµresrI nigkmÂSgkumµ¬ynis¶.

enAk~¬gcMVMgTb'Tl'nwgkumµ¬ynis¶²NëècinsBëf©enH ¨bCaCatiExµr¨tèvkaresIerIerobcM

C÷hrCatimYyfµéCacSVc'EdlCad÷Nak'karTI2 «nbd^vt¶n_ 18 mIna edémºIeyIgmanlTìPaBxÂçnäg

Tb'Tl'nwgkmÂSg¨sUb«nbd^vt¶n_kumµ¬ynis¶enAPUmiPaK²NëècinenH. edémºIecosvagkuM[vasna

ExµrkÂayeTACavasna«nrd½b"ULèj KYrEtBYkeqÃgniymExµreVHbg'ecalKMnitrevérvayk~¬gpÂèvneya

Vy ehIymkCYyerobcMsgðmCati eqõaHeTArkvDónFmánigsuPmgðltamrebobExµr k~¬grgÃg'

¨KçsarExµrK~aäg e¨JHmanEtrbbExµreTEdltMNagqnæ:¨bCaCatiExµrBit¨Vkd ehIyrbbExµr

enaHäg k*CasMeyaK«nrbbmUlFnniym nigrbbsgðmniyme¨scVc'mkehIypg.

Ú Ú Ú Ú Ú Ú

cb'