ÇALIŞMA ORTAMI GÖZETİMİ

Dersin amacı:

• Çalışma ortamı gözetiminin tanımı, • Kapsamı ve • İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalışmalarındaki yeri ve önemini kavramak.

Öğrenim hedefi:

• Çalışma ortamının gözetimini • tanımlar ve kapsamını açıklar. • Gözetim amaçlı ortam ölçümü• yapar. • Çalışma ortamının gözetimine• ait kayıtları sıralar.

Alt Başlıklar:

• Çalışma ortamının gözetimi tanımı ve kapsamı• Gözetim amaçlı ortam ölçümü • Çalışma ortamının gözetimine ait kayıt ve istatistikler• İlgili Mevzuat• Örnek uygulamalarla konunun anlatılması

                             

                                                                     

BİREY – TOPLUMSAĞLIĞI

ÇALIŞMA ORTAMIİklim, ışınım, kimyasallar,

terapötikler, kas-iskelet sistemi stresleri, biyolojik etmenler, gürültü,

elektrik, güvenlik sorunları, ...

ÇALIŞMA KOŞULLARIÇalışma süresi, vardiyalı çalışma,

ücret sistemleri, özerklik ve denetim sistemleri, iş yükü, yineleyici iş, özel

çalışan grupları,...

Çalışma ilişkileri, toplumsal ilişkiler, mesleksel eğitim ve

istihdam

Çevreleyen EtmenlerTOPLUM

YAŞANAN ÇEVRE

Bireysel özellikler

EKONOMİK, POLİTİK, KÜLTÜREL SİSTEMLER...

Yakın çevre Uzak çevre

B.Piyal, 1994

Sağlıklı Çalışma Hakkının Gelişimi ve Araçları

• İş hukuku• İş denetimi• İş güvenliği hizmetleri• İşçi sendikaları• İşyeri hekimliği hizmetleri• Toplumsal güvenlik sistemleri/hizmetleri• İş sağlığı hizmetleri• İşletme iş sağlığı hizmetlerinin odaklandığı kurum, risklerin üretildiği işletme;

odaklandığı kişi de, gerekli önlemler alınmadığında bu risklerden etkilenen çalışandır

Fiziksel KimyasalPsikolojik etmenler

Enfeksiyon

Ağır iş yükü

Geleneksel iş stresi

İş kazasıMeslek

hastalıkları

GELENEKSELETMENLER

Çok etmenli karşılaşmalar

Bilgiye dayalı ve yoğun iş

 Allerjiler

  Psikososyal

stres  

Stres ile ilişkili hastalıklar

 Çalışma?? 

GEÇİŞSÜRECİ

20. yy1990 2005

21. yy2010

Manufaktür BT

YENİ RİSKLER

İş Sağlığının Temel Özellikleri

Tüm çalışanlara yöneliktir

Yaşanan ve çalışılan çevre (tüm yaşam alanları) birlikte değerlendirilir

Temel araçlardan biri sürekli izlemdir

Koruyucu hizmet ağırlıklı bütünsel bir yaklaşımdır

Çalışanlar

Üretim sistemleri

Çalışma ortamı

Çalışma koşulları

Çalışma alanları

Ham madde, ara ürün, ürün ve atıklar

Çevreleyen sistemler

ARASINDAKİ İLİŞKİ ve ETKİLEŞİMLERİ İRDELER, DEĞERLENDİRİR, GİRİŞİM YAPAR

Güvenlik ve Sağlık Ayrışmasının Nedenleri ve Sakıncaları (!?)

Güvenlik / genellikle

• Veri daha yeterlidir

• Riskler açık ve ivedidir

• Zarar gözle görülebilir

• Girişim, sıklıkla çabuk

sonuç verir

• Neden-sonuç ilişkisi daha

açıktır

Sağlık / genellikle

• Veri yetersizdir

• Riskler daha geç sonuç verir

• Zarar daha saklıdır

• Girişim, orta-uzun erimde sonuç

verir

• Neden sonuç ilişkisi daha gizlidir

Güvenlik

• Bireyle ilişkisi daha kolay kurulur

• Tazmin daha kolay ve kurallara bağlıdır

• Bireylerin tıbbi öyküleri ile ilişkisi daha zayıftır

• Denetim olaya yönelik yapılır

Sağlık

• Bireyin iş öyküsü önemlidir

• Tıbbi özellikler ve öykü önem taşır

• Bireysel farklılıklar ön plana çıkar, nedensel ilişki güç kurulur, bu nedenle tazmin her zaman hızlı ve kolay olmaz

• Denetim nedensellik ilişkisi (illiyet bağı) üzerinden yürür

Ortam gözetiminin tanımı:İşyerinde sağlık ve güvenlik risklerine karşı yürütülecek her türlü koruyucu, önleyici ve düzeltici faaliyetlerin tümüdür:

• İşyerindeki tehlikeler ve riskler belirlenecek, • Risk değerlendirmesi yapılacak, • Yapılan risk değerlendirmesine göre plan yapılacak, • Bu planda yer alan öneriler işverene sunulacak ve • Yerine getirilip getirilmediği izlenecektir.

Çalışma Ortamı Gözetimi

Ortam gözetimi yaparken kolaylık olsun diye ortamı:

1. İşyeri bina ve eklentileri2. İşyerinde bulunan iş ekipmanları, 3. İşyerinde kullanılan ve üretilen maddeler, 4. İşyerinde çalışanlar, diye ayırarak gözetimimizi ona göre yapabiliriz.

1. İşyeri binası: Binaların yapısı, tavan yüksekliği, alan olarak genişliği, dayanıklılığı yapılan işe uygun mudur?

Elektrik tesisatı: Elektrik İç Tesisat Yönetmeliğine uygun yapılmış mıdır?

Acil çıkış yolları: Acil çıkış yolları ve kapıları dışarıya doğru açılacak, acil çıkış kapısı olarak raylı ve döner kapı kullanılmayacaktır.

Acil çıkış yolları “Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği”ne uygun şekilde işaretlenmiş olacaktır. Acil çıkış kapıları kilitli veya bağlı olmayacaktır. Acil çıkış yolları yedek aydınlatma sistemi ile aydınlatılacaktır.

Yangınla mücadele: İşyerinin büyüklüğüne ve yapılan işin özelliğine göre yeter sayıda etkili yangın söndürme ekipmanı veya tesisatı olacak ve bunlar yangın detektörleri ve alarmlarla desteklenecektir.

Havalandırma: Yeterli temiz hava olacak, gerektiğinde genel ve cebri çekişli lokal havalandırmalar bulunacak ve çalışır durumda olacaktır.

Ortam sıcaklığı: Çalışma şekline uygun olacak, dinlenme, duş, tuvalet, soyunma yerleri ve ilk yardım odaları uygun sıcaklıkta olacaktır.

Aydınlatma: Pencereler ve çatı aydınlatmaları güneş ışığını alacak şekilde olacak, gün ışığı yetersiz ise uygun suni aydınlatma olacaktır.

İşyeri tabanı, duvarı, çatısı: İşyeri taban döşemesi; düz, kaymaz olacak, yapılan işe göre uygun bölümlere ayrılacak, temizlemeye elverişli olacaktır.

Pencereler, kapılar: yeterli sayıda, uygun boyutlarda ve uygun malzemeden yapılmış olacaktır.

Ulaşım yolları - tehlikeli alanlar: Merdivenler, yükleme

rampaları, bütün yollar; araçlar ve yayaların güvenli

hareketini sağlayacaktır. Malzeme taşınan yollarda yayalar

için güvenli mesafe bırakılacak, araçların geçiş yolları

açıkça işaretlenecektir. Tehlikeli alanlar belirlenecek ve bu

alanlara sadece izni olanlar girecektir.

Dinlenme, soyunma, emzikli kadınların dinlenme yerleri,

duş, tuvaletler bulunacaktır.

İlk yardım odaları: Yeterli büyüklükte, yeterli ilk yardım malzemesi ve ekipmanı ve sedyeler bulunacaktır.

2. İş Ekipmanları: İşin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet, ve tesisi ifade eder. İş ekipmanı işyerindeki özel çalışma şartlarını, sağlık ve güvenlik göz önünde bulundurularak seçilecek, tamamen tehlikesiz olamıyorsa riski en aza indirecek uygun önlemler alınacaktır.

İş ekipmanlarının kontrolu: İş ekipmanlarının güvenliği kurulum şartlarına bağlı olduğu durumlarda, ekipmanın kurulmasından sonra, ilk defa kullanılmadan önce, her yer değiştirdiğinde uzman kişilerce kontrol edilecek, güvenli olduğuna ilişkin belge düzenlenecektir. Daha sonra periyodik kontrolları ve testleri yapılacak ve belge düzenlenecek. Vinçler buna en bariz örnektir. Kaldırma araçları 3 ayda bir kaldıracağı en büyük yükün 1. 5 katı ile test edilecek ve onaylı deftere kaydedilecektir.

(Basınçlı kaplar, elektrik, topraklama, havalandırma tesisatı, paratoner yılda bir kontrol edilecek ve onaylı deftere kaydedilecektir.

Özel Risk Taşıyan İş Ekipmanı:

• İş ekipmanı o ekipmanı kullanmak üzere görevlendirilen ehil kişilerce kullanılacak,

• tamiri, tadili ehil kişilerce yapılacak, • iş sağlığı ve ergonomi göz önünde bulundurulacak,• iş ekipmanlarının yazılı kullanım talimatı olacaktır. • İşçiler ekipmandan kaynaklanacak tehlikeler hakkında

bilgilendirilecek, • Bütün iş ekipmanlarında ekipmanı tümüyle ve

güvenli durduracak bir sistem bulunacaktır. • Değişik iş ekipmanlarının tehlikenin durumuna göre

uygun yerlerinde iş ekipmanını tamamen veya kısmen durduracak kumanda sistemi bulunacaktır.

• Gaz, buhar, sıvı veya toz çıkarma tehlikesi olan iş ekipmanları bunları kaynağında tutacak veya çekecek uygun sistemlerle donatılacaktır.

• İş ekipmanının parçalarının kırılması, kopması veya dağılması riskine karşı uygun koruma önlemleri olacaktır.

• İş ekipmanlarının hareketli kısımları uygun, sağlam koruyucular içine alınacak.

• İş ekipmanına ait ikaz levhaları kolay algılanır olacak, bakım işleri ekipman kapalı iken yapılacaktır.

• Bakım defteri bulunan ekipmanlarda bakımla ilgili işlemler günü gününe yazılacaktır.

3. İşyerinde kullanılan ve üretilen maddeler: Bunların depolanması, üretilmesi esnasında malzeme güvenlik belgelerinden yararlanılarak ve yanıcı, patlayıcı, toksik olmalarına göre önlemler alınmalıdır.

• Oksitleyici ve yanıcıların ayrı ayrı depolanması, yangın söndürme tertibatının ona göre olması, ortam ölçümlerinin yapılması ve yasaların öngördüğü maruziyet limitlerinin aşılmaması gibi.

• Titreşim: İşyerinde titreşim var ise ölçüm sonucu el-kol ve bütün vücut için farklıdır.

• El-Kol titreşimi;

1. Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 5 m/s2,

2. Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet etkin değeri 2. 5 m/s2 dir.

Örnek: İşyerinde gürültü varsa ve ölçümler de en yüksek maruziyet etkin değeri (LEX 8 saat) 85 dB(A)yı geçerse önlemlerin alınması gereklidir.

• Bütün vücut titreşimi:

1. Sekiz saat çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri 1. 15 m/s2,

2. Sekiz saat çalışma süresi için günlük maruziyet etkin sınır değeri 0. 5 m/s2 dir.

• Bu sınırlar aşıldığında önlem alınması gereklidir.

• Kimyasalların ölçümleri de (gaz, toz, buhar, ) Kimyasal maddelerle çalışmalarda sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik eklerine göre değerlendirilecektir.

• Ayrıca, Kanserojen ve Mutajen Mad. Çalış. Sağ. Güv. Önlemler Hakkında Yönetmelikte verilen değerler izlenecek ve ona göre önlemler alınacaktır.

• Ayrıca işyerinde kaza, yangın veya patlamalara karşı önlem almak, patlamadan korunma dokümanı hazırlamak, periyodik olarak tatbikatları yapmak eğitimler vermek gibi.

4. İşyerinde Çalışanlar: Özel iş ekipmanlarını kullananların operatör belgesinin bulunması(vinç operatörü, kaloriferci, iş makinesi operatörü gibi) bulunması gereklidir. Ayrıca periyodik olarak iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri verilecek, bu husus belgelendirilecek, işçiler riskler konusunda bilgilendirilecektir.

• Çalışanların sağlık gözetimi: İşe ilk giriş muayeneleri, periyodik muayeneleri, diğer gerekli tetkikleri yaptırmak ve kayıtlarını tutmak ve özlük dosyalarında saklamak. Normal koşullarda bu belgeler en az10 yıl saklanır, kanserojen maddelerle çalışmalarda 40 yıl saklanır.

• İşyeri hekimi ile yıllık değerlendirme raporu hazırlamak, yine işyeri hekimi ile bir sonraki yılın çalışma planlarını hazırlamak, işverenin onayından sonra işyerinde ilan etmektir.

• Tüm teknik önlemlere rağmen riskler yok edilemiyorsa çalışanlara kişisel koruyucu donanımlar verilecektir. KKD’ler CE uygunluk işaretini taşıyacaktır. Bu işaret KKD’lerin KKD Yönetmeliğine uygun üretildiğini gösterir. KKD’nin kendi dilimizde kullanma kılavuzu istenecektir. Orada hangi riske karşı kullanıldığı, nasıl ve ne kadar süre için etkili olacağı belirtilmiş olmalıdır.