İş Sağlığı Etiği

İSG uygulamalarında etik kavramı ve uluslararası etik

kuralları hakkında bilgi sahibi olmak.

Çalışma hayatında etik ile ilgili tanımlar ve bunların yer aldıkları ulusal ve uluslararası yasal/yasal olmayan düzenlemeler,Temel etik/mühendislik değerleri,Çalışma yaşamını etkileyen etik konu başlıkları,Çalışma yaşamında etik değerler ile çatışabilen olgular; olguların nedenleri ve bu olgulardaki etik sorunlar,

Tanımlar“İş Sağlığı Profesyonelleri İçin Uluslararası Etik Kurallar Rehberi” ve uygulamalarıÇalışanların sağlığına ilişkin bilgilerin ve kayıtların tutulmasında sır saklama yükümlülüğüÇalışma hayatında etik sorunların çözümüÖzerklik, gizlilik ve mesleki bağımsızlık kavramları

İH

İşyeri hekimliğine ilişkin mevzuat kapsamında iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilenlerin mesleki bağımsızlıkları ve uyması gereken etik ilkeler bakımından aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? a)Mesleki bilgilerini uygularken işverenden talimat alamazlarb)Mesleki bilgilerini uygularken işveren ve işçilerden mesleki anlamda bağımsız olarak çalışırlarc)Gerektiğinde yapılan sözleşmelere mesleki anlamda bağımsız çalışmayı kısıtlayabilecek şartlar konulabilird)Hizmet sundukları kişilerle güven, gizlilik ve eşitliğe dayanan bir ilişki kurar ve ayrım gözetmeksizin tüm işçileri eşit olarak değerlendirirler

İH

İşyeri hekimleri için belirlenen etik uygulamalar bakımından aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? a)Biyolojik testler ve diğer araştırmalar için işçilerin aydınlatılmış onamı alınmalıdırb)Muayene ve izlem çalışmalarının olumlu ve olumsuz sonuçlarının işçiye açıklanmasına gerek yokturc)Yargılarını bilimsel bilgiye ve teknik yeterliğe dayandırmalı ve gerektiğinde uzman görüşüne başvurmalıdırd)İş sağlığı uygulamasında en yüksek etik standardı uygulayabilmek için, işverenlerin, işçilerin ve onların örgütlerinin ve yetkili makamların desteğini ve işbirliğini istemelidirler

İH

İşyerinde tutulan sağlık kayıtlarına ilişkin olarak işyeri hekimlerinin uyması gereken etik kurallar konusunda aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? a)İşçilerin sağlığının korunması, bakımı ya da desteklenmesi gibi konularla ilgili olmayan kişisel bilgileri araştırmamalıdırb)İşçilerin sağlığı ve tıbbi verilerin gizliliğinin korunması konusunda, diğer iş sağlığı profesyonelleri ile işbirliği yapmalıdırc)İşyeri sağlık kaydı olarak işe giriş muayene formlarının bulundurulması yeterlidird)Bireysel tıbbi veriler ve tıbbi araştırma sonuçları, işyeri hekimi ya da hemşire sorumluluğu altında korunan gizli tıbbi dosyalara kaydedilmelidir

İGU

Aşağıdakilerden hangisi temel mühendislik etiği ilkeleri açısından yanlıştır?a)Mühendisler yalnızca tarafsız ve gerçeğe uygun resmî raporlar yayınlamalıdırb)Mühendisler çalıştığı kuruluşun hak ve menfaatlerini ön planda tutmalıdırc)Mühendisler mesleki görevlerini yerine getirirken, toplumun sağlığını, refahını, can ve mal güvenliğini en önde tutmalıdırd)Mühendisler mesleki konularda işveren veya müşteri ayrımı yapmadan güvenilir vekil olarak davranmalı ve taraflar arasındaki çıkar çatışmalarının içine girmemelidir

DAR ANLAMIDAR ANLAMIDAR ANLAMIDAR ANLAMI

“Etik” terimi Yunanca ethos yani "töre" sözcüğünden türemiştir.

Etik; en dar anlamıyla; «neyin doğru veya yanlış sayıldığı veya sayılması gerektiği» ile ilgilenir.

Bu terim, genellikle kültürel, dini, seküler ve felsefi topluluklar tarafından kullanılır.

İnsanların (subjektif olarak) çeşitli davranışlarının yanlış/doğru oluşunu belirleyen bir yargı ve ilkeler sistemi kavramı veya

inancı için kullanılır.

“Etik” terimi Yunanca ethos yani "töre" sözcüğünden türemiştir.

Etik; en dar anlamıyla; «neyin doğru veya yanlış sayıldığı veya sayılması gerektiği» ile ilgilenir.

Bu terim, genellikle kültürel, dini, seküler ve felsefi topluluklar tarafından kullanılır.

İnsanların (subjektif olarak) çeşitli davranışlarının yanlış/doğru oluşunu belirleyen bir yargı ve ilkeler sistemi kavramı veya

inancı için kullanılır.

GENİŞ ANLAMIGENİŞ ANLAMIGENİŞ ANLAMIGENİŞ ANLAMI

«Etik kavramı; herhangi bir eylemin kabul edilebilir bir biçimde gerçekleşmesini sağlayan temel kurallar ya da

değişkenler» şeklinde tanımlanır.

«Neyin doğru ya da yanlış olduğunu ortaya koyan davranışsal kurallar topluluğu/ilkeler topluluğudur.»

Etik, kişilerin birbirleriyle ilişkilerinde, genel ve ahlaki değerlerin içinden benimsedikleri özel değerlerin incelenmesidir.

«Etik kavramı; herhangi bir eylemin kabul edilebilir bir biçimde gerçekleşmesini sağlayan temel kurallar ya da

değişkenler» şeklinde tanımlanır.

«Neyin doğru ya da yanlış olduğunu ortaya koyan davranışsal kurallar topluluğu/ilkeler topluluğudur.»

Etik, kişilerin birbirleriyle ilişkilerinde, genel ve ahlaki değerlerin içinden benimsedikleri özel değerlerin incelenmesidir.

ETİK – AHLAK İLİŞKİSİETİK – AHLAK İLİŞKİSİETİK – AHLAK İLİŞKİSİETİK – AHLAK İLİŞKİSİ

Türkçede etik sözcüğü “ahlak” sözcüğüyle eş anlamlıdır.

Etik kuralları; halkın kendi kendine oluşturduğu ve hiçbir yazılı metne dayanmayan kanunlardır.

Etik Kurallarının (Kanunlarının) Faydası;1.Değerleri ve kuralları netleştirir,2.Mesleki gruplaşmayı kolaylaştırır,3.Sosyolojik açıdan toplumsal güveni aşılar,4.Kişisel olarak, disipline etmek için bir çerçeve oluşturur.

Türkçede etik sözcüğü “ahlak” sözcüğüyle eş anlamlıdır.

Etik kuralları; halkın kendi kendine oluşturduğu ve hiçbir yazılı metne dayanmayan kanunlardır.

Etik Kurallarının (Kanunlarının) Faydası;1.Değerleri ve kuralları netleştirir,2.Mesleki gruplaşmayı kolaylaştırır,3.Sosyolojik açıdan toplumsal güveni aşılar,4.Kişisel olarak, disipline etmek için bir çerçeve oluşturur.

GÜNÜMÜZDE ETİK «FELSEFE DALI»GÜNÜMÜZDE ETİK «FELSEFE DALI»GÜNÜMÜZDE ETİK «FELSEFE DALI»GÜNÜMÜZDE ETİK «FELSEFE DALI»

Etik, kurallara dayalı insan davranışlarını, ahlak ve normlara uymanın içsel yükümlülüğünü bilimsel olarak inceleyen ve

sistematik ahlak değerlerine hizmet eden bir felsefe dalıdır.

Etik, değişik ahlak anlayışlarının kesiştiği ortak noktadan çıkarak evrensel normlar oluşturur.

Etik; ahlak davranışlarını sistemleştirerek ve hukuksal bir yapı içinde düzenleyerek, toplumları kontrol edici bir özellik

kazanır.

Etik, kurallara dayalı insan davranışlarını, ahlak ve normlara uymanın içsel yükümlülüğünü bilimsel olarak inceleyen ve

sistematik ahlak değerlerine hizmet eden bir felsefe dalıdır.

Etik, değişik ahlak anlayışlarının kesiştiği ortak noktadan çıkarak evrensel normlar oluşturur.

Etik; ahlak davranışlarını sistemleştirerek ve hukuksal bir yapı içinde düzenleyerek, toplumları kontrol edici bir özellik

kazanır.

ÇALIŞMA ETİĞİÇALIŞMA ETİĞİÇALIŞMA ETİĞİÇALIŞMA ETİĞİ

Bu bağlamda çalışma etiği;İnsan yönetimi, Adalet, Dürüstlük,Eşitlik konuları ile yakından ilişkili bir kavramdır.

İnsan ilişkilerinin temelinde yer alan değerleri ve özel gruplar için geliştirilmiş belirli davranışları, kuralları ve normları

içermektedir.

İş etiği ilkeleri, özellikle personel yönetimi alanındaki uzman ve yöneticilere yol göstermektedir.

Bu bağlamda çalışma etiği;İnsan yönetimi, Adalet, Dürüstlük,Eşitlik konuları ile yakından ilişkili bir kavramdır.

İnsan ilişkilerinin temelinde yer alan değerleri ve özel gruplar için geliştirilmiş belirli davranışları, kuralları ve normları

içermektedir.

İş etiği ilkeleri, özellikle personel yönetimi alanındaki uzman ve yöneticilere yol göstermektedir.

İŞ SAĞLIĞI (İLO-WHO 1950) İŞ SAĞLIĞI (İLO-WHO 1950) İŞ SAĞLIĞI (İLO-WHO 1950) İŞ SAĞLIĞI (İLO-WHO 1950)

Bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal yönden iyilik hallerinin en üstün düzeyde tutulması,

sürdürülmesi ve geliştirilmesi çalışmalarıdır.

Etik kavramının 20. yüzyılın son çeyreğinden itibaren daha sık kullanılmaya başlandığı, bu konudaki bilincin arttığı ve çalışma

etiğinin ayrı bir çalışma alanı haline geldiği görülmektedir

Bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal yönden iyilik hallerinin en üstün düzeyde tutulması,

sürdürülmesi ve geliştirilmesi çalışmalarıdır.

Etik kavramının 20. yüzyılın son çeyreğinden itibaren daha sık kullanılmaya başlandığı, bu konudaki bilincin arttığı ve çalışma

etiğinin ayrı bir çalışma alanı haline geldiği görülmektedir

İŞ SAĞLIĞIİŞ SAĞLIĞIİŞ SAĞLIĞIİŞ SAĞLIĞI

1. İlk çağlarda,2. Taş ocakları ve maden işletmelerinde,3. Bernardino Ramazzini’nin katkıları,4. Endüstri devrimi ve izleyen yıllardaki gelişmeler,5. Günümüzdeki gelişmeler,

1. İlk çağlarda,2. Taş ocakları ve maden işletmelerinde,3. Bernardino Ramazzini’nin katkıları,4. Endüstri devrimi ve izleyen yıllardaki gelişmeler,5. Günümüzdeki gelişmeler,

MÖ 4000 YILLARI VE SONRASI MÖ 4000 YILLARI VE SONRASI MÖ 4000 YILLARI VE SONRASI MÖ 4000 YILLARI VE SONRASI

MADENLER VE MADENCİLİKMADENLER VE MADENCİLİKMADENLER VE MADENCİLİKMADENLER VE MADENCİLİK

1. Beceri gerekli,2. Çalışma koşulları ağır,3. Madencilik riskli işler,4. Madenci kıymetli kişi,5. Madencinin sağlığı önemli,6. Erken ölümler (hastalık, kaza),7. Çok kez evlenen kadınlar…,

Agricola (1494-1555)1. Koruyucu eylemler (Ağız-buruna mendil)

1. Beceri gerekli,2. Çalışma koşulları ağır,3. Madencilik riskli işler,4. Madenci kıymetli kişi,5. Madencinin sağlığı önemli,6. Erken ölümler (hastalık, kaza),7. Çok kez evlenen kadınlar…,

Agricola (1494-1555)1. Koruyucu eylemler (Ağız-buruna mendil)

BERNARDİNO RAMAZZİNİ (1633-1714)BERNARDİNO RAMAZZİNİ (1633-1714)BERNARDİNO RAMAZZİNİ (1633-1714)BERNARDİNO RAMAZZİNİ (1633-1714)

De Morbis Artificum Diatriba

1.İşyeri hekimi kavramı,2.İş-hastalık ilişkisi,3.Hastalara mesleğini sorma,4.Ayrıntılı çalışma öyküsü alma,

İş Sağlığının Kurucusu!

De Morbis Artificum Diatriba

1.İşyeri hekimi kavramı,2.İş-hastalık ilişkisi,3.Hastalara mesleğini sorma,4.Ayrıntılı çalışma öyküsü alma,

İş Sağlığının Kurucusu!

ENDÜSTRİ DEVRİMİENDÜSTRİ DEVRİMİENDÜSTRİ DEVRİMİENDÜSTRİ DEVRİMİ

1. Buhar (1761),2. Fabrika oluşumu,3. Tarım-fabrikada çalışma,4. Göç, ailelerin parçalanması, 5. Sağlıksız koşullarda barınma, yetersiz beslenme,6. Uzun süre çalışma, aşırı yorgunluk,7. Olumsuz çevre koşulları, salgın hastalıklar,8. İş kazası ve meslek hastalığı,9. Çalışanın sağlığının bozulması,10.Toplumsal sorun-toplumun ilgisi !!!

1. Buhar (1761),2. Fabrika oluşumu,3. Tarım-fabrikada çalışma,4. Göç, ailelerin parçalanması, 5. Sağlıksız koşullarda barınma, yetersiz beslenme,6. Uzun süre çalışma, aşırı yorgunluk,7. Olumsuz çevre koşulları, salgın hastalıklar,8. İş kazası ve meslek hastalığı,9. Çalışanın sağlığının bozulması,10.Toplumsal sorun-toplumun ilgisi !!!

YASAL DÜZENLEMELER (İNGİLTERE)YASAL DÜZENLEMELER (İNGİLTERE)YASAL DÜZENLEMELER (İNGİLTERE)YASAL DÜZENLEMELER (İNGİLTERE)

1802Çalışma süresi 58 saat/hafta (Ayda=232 saat),Eğitim,

1833En küçük çalışma yaşı 10 yaş olması, Doktor raporu (işe giriş muayenesi),

1847İşyeri denetimi,İş müfettişliği,

1802Çalışma süresi 58 saat/hafta (Ayda=232 saat),Eğitim,

1833En küçük çalışma yaşı 10 yaş olması, Doktor raporu (işe giriş muayenesi),

1847İşyeri denetimi,İş müfettişliği,

MESLEK HASTALIKLARIMESLEK HASTALIKLARIMESLEK HASTALIKLARIMESLEK HASTALIKLARI

Kurşun zehirlenmesi, Cıva zehirlenmesi, Akciğer hastalıkları ...

Adımlar atılmış…

Kurşun zehirlenmesi, Cıva zehirlenmesi, Akciğer hastalıkları ...

Adımlar atılmış…

TÜRKİYETÜRKİYETÜRKİYETÜRKİYE

I. Tanzimat ÖncesiLonca (Orta Sandığı-Teavün Sandığı)

II. Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemi1865 Dilaver Paşa Nizamnamesi (Havza-i Fahmiye Teamülnamesi - İşçilerin çalışma yaşamı düzenlenmiş),1869 Maadin Nizamnamesi (İş kazalarının önlenmesi),1871 Ameleperver Cemiyeti,1895 Osmanlı Amele Yardımlaşma Cemiyeti,

I. Tanzimat ÖncesiLonca (Orta Sandığı-Teavün Sandığı)

II. Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemi1865 Dilaver Paşa Nizamnamesi (Havza-i Fahmiye Teamülnamesi - İşçilerin çalışma yaşamı düzenlenmiş),1869 Maadin Nizamnamesi (İş kazalarının önlenmesi),1871 Ameleperver Cemiyeti,1895 Osmanlı Amele Yardımlaşma Cemiyeti,

TÜRKİYETÜRKİYETÜRKİYETÜRKİYE

III. Cumhuriyet Dönemi Ereğli Havza-ı Fahmiye Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun (İş hukuku düzenlemeleri devem…),1926 Borçlar Kanunu,1930 Umumi Hıfzıssıhha Kanunu,

III. Cumhuriyet Dönemi Ereğli Havza-ı Fahmiye Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun (İş hukuku düzenlemeleri devem…),1926 Borçlar Kanunu,1930 Umumi Hıfzıssıhha Kanunu,

KONULARKONULARKONULARKONULAR

1. İşçi-İşveren ilişkisi,2. Kurallar-mevzuat,3. Karşılıklı borçlanma (emek-ücret),4. Sağlıklı ve güvenli işyeri,5. Tazminat hakkı,6. Bilme hakkı,

1. İşçi-İşveren ilişkisi,2. Kurallar-mevzuat,3. Karşılıklı borçlanma (emek-ücret),4. Sağlıklı ve güvenli işyeri,5. Tazminat hakkı,6. Bilme hakkı,

KONULARKONULARKONULARKONULAR

1.Toplumsal ilgi,2.Sanayi kuruluşları (çevreye zarar),3.Toplumun huzur ve refahı “GSM kavramı”4.Gürültü, atıklar, toz-duman, ...5.Topluma yansıyan riskler, 6.Çevre kirliliği,7.Büyük endüstriyel kazalar (Chernobyl, ...),8.Toplumu bilgilendirme (Riskler…),

1.Toplumsal ilgi,2.Sanayi kuruluşları (çevreye zarar),3.Toplumun huzur ve refahı “GSM kavramı”4.Gürültü, atıklar, toz-duman, ...5.Topluma yansıyan riskler, 6.Çevre kirliliği,7.Büyük endüstriyel kazalar (Chernobyl, ...),8.Toplumu bilgilendirme (Riskler…),

KONULARKONULARKONULARKONULAR

1. Uluslararası ilişkilerTehlikeli işler gelişmekte olan ülkelere…Tehlikeli atıklar…

2. Ucuz işgücünden yararlanma 3. İzin verilen limitler açısından ülkeler arası farklılıklar4. Bilimsel araştırmalarda izin (endüstri izni)

1. Uluslararası ilişkilerTehlikeli işler gelişmekte olan ülkelere…Tehlikeli atıklar…

2. Ucuz işgücünden yararlanma 3. İzin verilen limitler açısından ülkeler arası farklılıklar4. Bilimsel araştırmalarda izin (endüstri izni)

Tıbbi Deontoloji Nizannamesi (1960)*Tıbbi Deontoloji Nizannamesi (1960)*Tıbbi Deontoloji Nizannamesi (1960)*Tıbbi Deontoloji Nizannamesi (1960)*

Ayrım yapmadan sağlığa-özel yaşama saygılı olma,Hastanın sırrını saklama (mahremiyet ilkesi-yasal…),Kullanılan hasta bilgisinde, hasta kimliğini koruma,Bilgilendirme ve uygulamalar için onay alma,Meslek bilgilerini kötü amaçlar için kullanmama,Mesleğini icra ederken baskı altında olmama, vicdani kanaatine göre hareket etme,Mesleki uygulamalarına ticari yön vermeme, hastalardan haksız menfaat temin etmeme,

Ayrım yapmadan sağlığa-özel yaşama saygılı olma,Hastanın sırrını saklama (mahremiyet ilkesi-yasal…),Kullanılan hasta bilgisinde, hasta kimliğini koruma,Bilgilendirme ve uygulamalar için onay alma,Meslek bilgilerini kötü amaçlar için kullanmama,Mesleğini icra ederken baskı altında olmama, vicdani kanaatine göre hareket etme,Mesleki uygulamalarına ticari yön vermeme, hastalardan haksız menfaat temin etmeme,

Tıbbi Deontoloji Nizannamesi (1960)*Tıbbi Deontoloji Nizannamesi (1960)*Tıbbi Deontoloji Nizannamesi (1960)*Tıbbi Deontoloji Nizannamesi (1960)*

Mesleki bilgilerini uygularken işverenden ve işçilerden mesleki anlamda bağımsız çalışma,Hizmet sunumunda güven, gizlilik ve eşitlik, Testler ve tıbbi araştırmalar için işçilerden onay alma,Tanıda bilimsel bilgi ve teknik yeterliliğe dayanma,Gerektiğinde uzman görüşüne başvurma,İşverenin, işçilerin, sendikaların ve yetkili diğer makamların desteğini ve işbirliğini isteme,

Mesleki bilgilerini uygularken işverenden ve işçilerden mesleki anlamda bağımsız çalışma,Hizmet sunumunda güven, gizlilik ve eşitlik, Testler ve tıbbi araştırmalar için işçilerden onay alma,Tanıda bilimsel bilgi ve teknik yeterliliğe dayanma,Gerektiğinde uzman görüşüne başvurma,İşverenin, işçilerin, sendikaların ve yetkili diğer makamların desteğini ve işbirliğini isteme,

İşyeri Sağlık Kayıtları*İşyeri Sağlık Kayıtları*İşyeri Sağlık Kayıtları*İşyeri Sağlık Kayıtları*

1.İşçilerin sağlık gözetimine ve çalışma ortamına ait bilgiler, işyeri sağlık ve güvenlik birimi veya ortak sağlık güvenlik birimince kayıt altına alınır ve belgeler 10 yıl süre ile saklanır.

2. İşçilerin sağlığının çalışma şartlarından etkilenip etkilenmediğinin belirlenmesinde; işe giriş ve periyodik sağlık kontrolleri, hastalık ve sağlık sorunları ile ilgili yapılan başvuruların günlük ve aylık kayıtları ile, iş kazaları ve meslek hastalıkları, işe devamsızlık zararlı ve tehlikeli madde kayıtları kullan.

1. İşçilerin sağlık gözetimine ve çalışma ortamına ait bilgiler, işyeri sağlık ve güvenlik birimi veya ortak sağlık güvenlik birimince kayıt altına alınır ve belgeler 10 yıl süre ile saklanır.

2. İşçilerin sağlığının çalışma şartlarından etkilenip etkilenmediğinin belirlenmesinde; işe giriş ve periyodik sağlık kontrolleri, hastalık ve sağlık sorunları ile ilgili yapılan başvuruların günlük ve aylık kayıtları ile, iş kazaları ve meslek hastalıkları, işe devamsızlık zararlı ve tehlikeli madde kayıtları kullan.

Mühendislik Etik Kuralları*Mühendislik Etik Kuralları*Mühendislik Etik Kuralları*Mühendislik Etik Kuralları*

1. Mühendisler yalnızca tarafsız ve gerçeğe uygun resmî raporlar yayınlamalı,

2. Mühendisler mesleki görevlerini yerine getirirken en önde, toplumun sağlığını, refahını, can ve mal güvenliğini tutmalı,

3. Mühendisler mesleki konularda işveren veya müşteri ayrımı yapmadan güvenilir vekil olarak davranmalı ve taralar arasındaki çıkar çatışmalarının içine girmemeli,

4. Mühendisler işverenin ve işyerinin meslek sırlarını, ticari ve ekonomik durumlarını gizli tutmalı,

1. Mühendisler yalnızca tarafsız ve gerçeğe uygun resmî raporlar yayınlamalı,

2. Mühendisler mesleki görevlerini yerine getirirken en önde, toplumun sağlığını, refahını, can ve mal güvenliğini tutmalı,

3. Mühendisler mesleki konularda işveren veya müşteri ayrımı yapmadan güvenilir vekil olarak davranmalı ve taralar arasındaki çıkar çatışmalarının içine girmemeli,

4. Mühendisler işverenin ve işyerinin meslek sırlarını, ticari ve ekonomik durumlarını gizli tutmalı,

ETİKETİKETİKETİK

Çok eski çağlardan beri etik anlayışının olduğu bilinmektedir.

1.Dinler tarihi, 2.Felsefe tarihi, 3.Antropoloji, 4.Arkeolojik bulgular bunu kanıtlamaktadır.

Çok eski çağlardan beri etik anlayışının olduğu bilinmektedir.

1.Dinler tarihi, 2.Felsefe tarihi, 3.Antropoloji, 4.Arkeolojik bulgular bunu kanıtlamaktadır.

MÖ 2000MÖ 2000MÖ 2000MÖ 2000

Etik ile ilgili insanlık tarihinde rastlanan ilk yazılı kurallara;

«MÖ 2000’li yıllarda Hammurabi Kanunlarında rastlanmıştır»

Felsefi etik anlayışına ise, Antik Çağda Çin’de ve Yunan felsefesinde rastlanır.

Bu dönemlerde ortaya çıkan felsefi etik anlayışları, ortaya çıktıkları çağ ve bölgenin kültür ve toplumsal yapısıyla yakından

ilişkilidir.

Etik ile ilgili insanlık tarihinde rastlanan ilk yazılı kurallara;

«MÖ 2000’li yıllarda Hammurabi Kanunlarında rastlanmıştır»

Felsefi etik anlayışına ise, Antik Çağda Çin’de ve Yunan felsefesinde rastlanır.

Bu dönemlerde ortaya çıkan felsefi etik anlayışları, ortaya çıktıkları çağ ve bölgenin kültür ve toplumsal yapısıyla yakından

ilişkilidir.

DEMOKRİTOSDEMOKRİTOSDEMOKRİTOSDEMOKRİTOS

Doğa felsefesine dayanan; materyalist bir etik anlayışını savunmuştur;

«Ölçülü olmak huzur ve dinginliği, dinginlikse mutluluğu getirir ki insanın temel hedefi budur» der.

Doğa felsefesine dayanan; materyalist bir etik anlayışını savunmuştur;

«Ölçülü olmak huzur ve dinginliği, dinginlikse mutluluğu getirir ki insanın temel hedefi budur» der.

SOFİSTLERSOFİSTLERSOFİSTLERSOFİSTLER

Göreli bir etik anlayışını benimsemiştir;

«Genel geçer anlamda kabul görebilecek, doğru olabilecek hiçbir ölçü yoktur. Her şeyin ölçüsü kişiye

bağlı olduğu gibi etiğin ölçüsü de kişiye bağlıdır» der.

Göreli bir etik anlayışını benimsemiştir;

«Genel geçer anlamda kabul görebilecek, doğru olabilecek hiçbir ölçü yoktur. Her şeyin ölçüsü kişiye

bağlı olduğu gibi etiğin ölçüsü de kişiye bağlıdır» der.

SOKRATESSOKRATESSOKRATESSOKRATES

Sokrates ise Sofistlerin göreceliliğine karşı çıkmış; bilgiye dayalı etik düşüncesini savunur;

«Erdemin ve bilginin kaynağı kişinin içinde bulunur. Bilgi erdemdir ve etik açısından üstün olmak bilgiye

dayalıdır» der.

Sokrates'in etik düşüncesi bilgiye dayalı etik düşüncesini ilk örneklerindendir.

Sokrates ise Sofistlerin göreceliliğine karşı çıkmış; bilgiye dayalı etik düşüncesini savunur;

«Erdemin ve bilginin kaynağı kişinin içinde bulunur. Bilgi erdemdir ve etik açısından üstün olmak bilgiye

dayalıdır» der.

Sokrates'in etik düşüncesi bilgiye dayalı etik düşüncesini ilk örneklerindendir.

PLATONPLATONPLATONPLATON

Bireysel etikten ziyade, toplumsal etik üzerine durmuştur;

«Toplumun çoğunu oluşturan kitlenin ahlaklı olma ve erdem edinme gibi yetenekleri yoktur. Bu nedenle

sınıflar arasında etik bir bağ olduğu söylenemez» der.

Platon'un etik anlayışı da çoğu Yunan filozofu gibi soylulara, köle olmayan özgür vatandaşlara yöneliktir.

Bireysel etikten ziyade, toplumsal etik üzerine durmuştur;

«Toplumun çoğunu oluşturan kitlenin ahlaklı olma ve erdem edinme gibi yetenekleri yoktur. Bu nedenle

sınıflar arasında etik bir bağ olduğu söylenemez» der.

Platon'un etik anlayışı da çoğu Yunan filozofu gibi soylulara, köle olmayan özgür vatandaşlara yöneliktir.

ARİSTOTELESARİSTOTELESARİSTOTELESARİSTOTELES

Aristoteles'in etik anlayışına en önemli katkısı, onun;

«Zoon Politikon (Özgür ve Sosyal İnsan) kavramıdır. Bu, insanın toplumsal bir varlık oluşunun kabulü açısından

ilk adımdı.»

Aslında Aristoteles de kölelerin diğer vatandaşlarla bir tutulamayacağı fikrindeydi. Ona göre de köleler birer cansız nesneden farksızdılar. Yine de zoon politikon tanımı etiğin tarihsel gelişimi açısından önemlidir.

Aristoteles'in etik anlayışına en önemli katkısı, onun;

«Zoon Politikon (Özgür ve Sosyal İnsan) kavramıdır. Bu, insanın toplumsal bir varlık oluşunun kabulü açısından

ilk adımdı.»

Aslında Aristoteles de kölelerin diğer vatandaşlarla bir tutulamayacağı fikrindeydi. Ona göre de köleler birer cansız nesneden farksızdılar. Yine de zoon politikon tanımı etiğin tarihsel gelişimi açısından önemlidir.

EPİKÜROSEPİKÜROSEPİKÜROSEPİKÜROS

Ateist etik anlayışını savunmuştur;

«İnsanlığın amacı hazza ulaşmaktır. Haz, bedensel hazdan öte acının yokluğudur. Mutluluk kişinin acı,

ıstırap, sefalet ve elemden kurtulmuş olduğu durumdur. Acıdan kurtulmak için sosyal yaşamdan uzak, münzevi

ve sade bir hayat yaşamak gerekir» der.

Epiküros'un düşüncesinde insan sosyal bir varlık değildir.

Ateist etik anlayışını savunmuştur;

«İnsanlığın amacı hazza ulaşmaktır. Haz, bedensel hazdan öte acının yokluğudur. Mutluluk kişinin acı,

ıstırap, sefalet ve elemden kurtulmuş olduğu durumdur. Acıdan kurtulmak için sosyal yaşamdan uzak, münzevi

ve sade bir hayat yaşamak gerekir» der.

Epiküros'un düşüncesinde insan sosyal bir varlık değildir.

AQUİNOLU THOMAS AQUİNOLU THOMAS AQUİNOLU THOMAS AQUİNOLU THOMAS

Akla dayanan özgür bir irade fikriyle akılcı bir etik anlayışı savunmuştur;

«Akli olarak olumlu davranışlar göstermek mümkündür. Kişi iyiyi seçerek mutluluğa erişme şansına sahiptir. Fakat son noktada gerçek ve nihai mutluluğa

ancak Tanrı'nın istemesiyle kavuşulabilir» der.

Akla dayanan özgür bir irade fikriyle akılcı bir etik anlayışı savunmuştur;

«Akli olarak olumlu davranışlar göstermek mümkündür. Kişi iyiyi seçerek mutluluğa erişme şansına sahiptir. Fakat son noktada gerçek ve nihai mutluluğa

ancak Tanrı'nın istemesiyle kavuşulabilir» der.

THOMAS HOBBES THOMAS HOBBES THOMAS HOBBES THOMAS HOBBES

Geleneksel etik görüşlerine aykırı, materyalist felsefesiyle uyumlu bir etik anlayışını savunmuştur;

«Bireyin öncelikli hedefi kendi varlığını korumak ve sürdürmektir, bencillik insanın doğasında vardır.

Bireysel bencilliğin toplumun çıkarlarıyla örtüşmesi olumlu sonuçlar doğurur, bu sebeple bireysel bencillikle

toplumun çıkarının örtüştüğü noktalar erdemlerdir. Bireyin bencil yönelimiyle toplumun çıkarının

örtüşmediği ve hatta toplumun çıkarının zarar gördüğü davranışlarsa kötü davranışlardır» der.

Geleneksel etik görüşlerine aykırı, materyalist felsefesiyle uyumlu bir etik anlayışını savunmuştur;

«Bireyin öncelikli hedefi kendi varlığını korumak ve sürdürmektir, bencillik insanın doğasında vardır.

Bireysel bencilliğin toplumun çıkarlarıyla örtüşmesi olumlu sonuçlar doğurur, bu sebeple bireysel bencillikle

toplumun çıkarının örtüştüğü noktalar erdemlerdir. Bireyin bencil yönelimiyle toplumun çıkarının

örtüşmediği ve hatta toplumun çıkarının zarar gördüğü davranışlarsa kötü davranışlardır» der.

SPİNOZASPİNOZASPİNOZASPİNOZA

Akılcı bir etik anlayışı savunmuştur;

«Kişi doğal durumunda tutkularının esiridir, aklının yardımıyla bu esaretten kurtulabilir. Bu sebeple akli

davranmakla ahlaki davranmak aslında aynıdır» der.

Akılcı bir etik anlayışı savunmuştur;

«Kişi doğal durumunda tutkularının esiridir, aklının yardımıyla bu esaretten kurtulabilir. Bu sebeple akli

davranmakla ahlaki davranmak aslında aynıdır» der.

JOHN LOCKEJOHN LOCKEJOHN LOCKEJOHN LOCKE

Bilgi vurgusu taşıyan bir etik fikrini savunmuştur;

«Ampirik felsefeden hareketle ahlaki olguların da deneyimlerin ürünü olduğunu ortaya koymuştur.»

Bilgi vurgusu taşıyan bir etik fikrini savunmuştur;

«Ampirik felsefeden hareketle ahlaki olguların da deneyimlerin ürünü olduğunu ortaya koymuştur.»

17 – 18 YÜZYIL17 – 18 YÜZYIL17 – 18 YÜZYIL17 – 18 YÜZYIL

Çalışma hayatında, ekonomi, din ve ahlak arasındaki yakın ilişkinin hakim olduğu bir anlayış görülmektedir. Çalışma hayatında, ekonomi, din ve ahlak arasındaki

yakın ilişkinin hakim olduğu bir anlayış görülmektedir.

17 – 18 YÜZYIL (PROTESTAN İŞ AHLAKI)17 – 18 YÜZYIL (PROTESTAN İŞ AHLAKI)17 – 18 YÜZYIL (PROTESTAN İŞ AHLAKI)17 – 18 YÜZYIL (PROTESTAN İŞ AHLAKI)

«Çok çalışma inancı hakimdir. Öngörülmüş hedeflerin başarılmasında din ve ahlak inancı ön plana çıkmakta; her türlü savurganlıktan ve tembellikten kaçınılması,

kaynakların korunması, boş zaman yerine çalışma süresinin artırılması tercih edilmektedir.»

Ancak bu yıllarda insanların pek çoğu için, çok çalışma ve itaatkâr olmanın alternatifinin aç kalmak olduğu

gerçeğini de gözden kaçırmamak gerekir.

«Çok çalışma inancı hakimdir. Öngörülmüş hedeflerin başarılmasında din ve ahlak inancı ön plana çıkmakta; her türlü savurganlıktan ve tembellikten kaçınılması,

kaynakların korunması, boş zaman yerine çalışma süresinin artırılması tercih edilmektedir.»

Ancak bu yıllarda insanların pek çoğu için, çok çalışma ve itaatkâr olmanın alternatifinin aç kalmak olduğu

gerçeğini de gözden kaçırmamak gerekir.

17 – 18 YÜZYIL (WEBER)17 – 18 YÜZYIL (WEBER)17 – 18 YÜZYIL (WEBER)17 – 18 YÜZYIL (WEBER)

Protestan iş ahlakının (work morality) derin izleri bulunmakta;

«Katolik anlayışında dini açıdan çalışma bir ideal olarak benimsenmektedir. Ancak ahlaki açıdan ticarete ve

ticari ilişkilere şüpheyle bakılmaktadır.»

Protestan iş ahlakının (work morality) derin izleri bulunmakta;

«Katolik anlayışında dini açıdan çalışma bir ideal olarak benimsenmektedir. Ancak ahlaki açıdan ticarete ve

ticari ilişkilere şüpheyle bakılmaktadır.»

19 – 20 YÜZYIL19 – 20 YÜZYIL19 – 20 YÜZYIL19 – 20 YÜZYIL

«Ekonomik faydacılık ile ahlak arasındaki değiş tokuşun sergilendiği bir piyasa görülmektedir. Bu piyasada

gelenekler ön plana çıkmakta; politik, kültürel ve ahlaki bakımdan sosyal durumlar tanımlanmaya

başlamaktadır.»

«Bu yıllarda işletmelerin değerlendirildiği kriterler içine (özellikle ABD’de) sosyal sorumluluk, etik ve insan

hakları konuları dahil edilmiştir.»

«Ekonomik faydacılık ile ahlak arasındaki değiş tokuşun sergilendiği bir piyasa görülmektedir. Bu piyasada

gelenekler ön plana çıkmakta; politik, kültürel ve ahlaki bakımdan sosyal durumlar tanımlanmaya

başlamaktadır.»

«Bu yıllarda işletmelerin değerlendirildiği kriterler içine (özellikle ABD’de) sosyal sorumluluk, etik ve insan

hakları konuları dahil edilmiştir.»

19 – 20 YÜZYIL19 – 20 YÜZYIL19 – 20 YÜZYIL19 – 20 YÜZYIL

«Ekonomik sistem içinde yatırım kararlarının alınmasında ve yatırımların seçiminde, etik ölçütler ve işletmelerin etik değerleri ilk defa ortaya konmaktadır.

«1980’li yıllarda, ekonominin uluslararasını aşması ve piyasa ekonomisindeki gelişmelerle birlikte insan hakları

konusunun gündeme taşındığı görülmektedir.»

«Ekonomik sistem içinde yatırım kararlarının alınmasında ve yatırımların seçiminde, etik ölçütler ve işletmelerin etik değerleri ilk defa ortaya konmaktadır.

«1980’li yıllarda, ekonominin uluslararasını aşması ve piyasa ekonomisindeki gelişmelerle birlikte insan hakları

konusunun gündeme taşındığı görülmektedir.»

19 – 20 YÜZYIL19 – 20 YÜZYIL19 – 20 YÜZYIL19 – 20 YÜZYIL

«1990’lı yıllarda ise, Amerikan işletmelerin öncülük ettiği ve özellikle örgüt ile dış çevre arasındaki ilişkilerin ön plana çıkarıldığı bir iş etiği dalgası görülmektedir.»

«Sürdürülebilir gelişme, dürüstlük ve şeffaflık kavramları, işletmelerin iş etiği anlayışlarında öncelikli

olarak yer almakta ve iş etiğinin anlamındaki bu değişimden pek çok işletme etkilenmektedir.»

«1990’lı yıllarda ise, Amerikan işletmelerin öncülük ettiği ve özellikle örgüt ile dış çevre arasındaki ilişkilerin ön plana çıkarıldığı bir iş etiği dalgası görülmektedir.»

«Sürdürülebilir gelişme, dürüstlük ve şeffaflık kavramları, işletmelerin iş etiği anlayışlarında öncelikli

olarak yer almakta ve iş etiğinin anlamındaki bu değişimden pek çok işletme etkilenmektedir.»

19 – 20 YÜZYIL19 – 20 YÜZYIL19 – 20 YÜZYIL19 – 20 YÜZYIL

«Yeni ekonomik sistemde çalışanlar parasal ödüller ve ücret artışları ile daha az motive olmakta, kişisel

gelişimi, ilerlemeyi ve değişimi teşvik eden alternatif iş ve kariyer imkanlarını değerlendirmektedir.»

«Yeni ekonomik sistemde çalışanlar parasal ödüller ve ücret artışları ile daha az motive olmakta, kişisel

gelişimi, ilerlemeyi ve değişimi teşvik eden alternatif iş ve kariyer imkanlarını değerlendirmektedir.»

ÇALIŞMA AHLAKIÇALIŞMA AHLAKIÇALIŞMA AHLAKIÇALIŞMA AHLAKI

«Ahlak, belli bir dönemde belli insan toplulukları tarafından benimsenmiş olan ve toplum içinde insanların davranışlarını ve birbirleriyle ilişkilerini düzenlemek amacıyla başvurulan, töresel

davranış kurallarının ve ilkelerinin bütünüdür.»

Ahlak alanı koşullardan bağımsız, “doğru” ya da “yanlış” olarak adlandırılan davranışları kapsamaktadır.

«Ahlak, belli bir dönemde belli insan toplulukları tarafından benimsenmiş olan ve toplum içinde insanların davranışlarını ve birbirleriyle ilişkilerini düzenlemek amacıyla başvurulan, töresel

davranış kurallarının ve ilkelerinin bütünüdür.»

Ahlak alanı koşullardan bağımsız, “doğru” ya da “yanlış” olarak adlandırılan davranışları kapsamaktadır.

ÇALIŞMA AHLAKIÇALIŞMA AHLAKIÇALIŞMA AHLAKIÇALIŞMA AHLAKI

«Bu bağlamda iş ahlakı, belli bir alanda işin yürütümü ve uygulanması sırasında yararlı görülen kurallar ve davranış şekilleri olarak tanımlanabileceği gibi, bütün iş ilişkilerinde

dürüstlüğün, güvenin, saygının ön plana çıkarılması ve adil davranılması olarak da ifade edilebilmektedir.»

Genel anlamda iş ahlakını, genel ahlak kurallarının iş yaşamında uygulanması şeklinde tanımlamak mümkündür.

«Bu bağlamda iş ahlakı, belli bir alanda işin yürütümü ve uygulanması sırasında yararlı görülen kurallar ve davranış şekilleri olarak tanımlanabileceği gibi, bütün iş ilişkilerinde

dürüstlüğün, güvenin, saygının ön plana çıkarılması ve adil davranılması olarak da ifade edilebilmektedir.»

Genel anlamda iş ahlakını, genel ahlak kurallarının iş yaşamında uygulanması şeklinde tanımlamak mümkündür.