ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK
description
Transcript of ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK
ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN
KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK
Hande Seray TUNCAYİSG Uzman Yardımcısı[email protected]
İSTANBUL-2014
2
Patlayıcı Ortamlar ATEX Nedir? İlgili Mevzuat Temel Kavramlar Patlamadan Korunma Dokümanı
3
İçerik
4
ATEX Atmosphères explosibles
ATEX kısaltması iki Avrupa Birliği Direktifini
içermektedir: 94/9 EC ve 1999/92 EC.
5
ATEX Nedir?
Patlayıcı Ortamlar?
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı
94/9 EC Equipment and protective systems
intended for use in potentially explosive
atmospheres (ATEX)
1999/92 EC minimum requirements for improving
the safety and health protection of workers
potentially at risk from explosive atmospheres
(ATEX)6
İlgili Mevzuat
1999/92 EC minimum
requirements for improving the
safety and health protection of
workers potentially at risk from
explosive atmospheres (ATEX)
Çalışanların Patlayıcı
Ortamların Tehlikelerinden
Korunması Hakkında
Yönetmelik 7
İlgili Ulusal Mevzuat
2003-2013 Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik
2013... Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik
8
Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında
Yönetmelik
9
Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında
Yönetmelik3 Bölüm
14 Madde
4 Ek
30 Nisan 2013 tarihli ve 28633 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
11
Patlayıcı Ortamlar
• LPG Üretim, Dolum ve
Dağıtım Tesisleri
• Doğalgaz Santralleri
• Petrol Rafinerileri
• Un Değirmenleri
• Trafo Merkezleri ve
İmalathaneleri
• Akaryakıt İstasyonları12
• Boya Fabrikaları
• Fırın ve elektrostatik
boya yapılan işyerleri
• Deri imalathaneleri
• Yağ üretimi
• Kimyasal sanayi
• Biyogaz üretimi
• İlaç Sanayi
• Metal sanayi
Potansiyel Patlayıcı Ortamlar
KAPSAM6331 sayılı Kanun kapsamında patlayıcı ortam oluşma ihtimali olan tüm işyerlerinde uygulanmaktadır.
13
İstisnalar • Hastalara tıbbi tedavi uygulamak için ayrılan yerler ve
tıbbi tedavi uygulanması,
• 1/4/2011 tarihli ve 27892 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik (2009/142/AT) kapsamında yer alan cihazların kullanılması,
• Patlayıcı maddelerin ve kimyasal olarak kararsız halde bulunan maddelerin üretilmesi, işlemlerden geçmesi, kullanımı, depolanması ve nakledilmesi,
14
• Patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerde kullanılan her türlü taşıma aracı hariç, uluslararası antlaşmaların ilgili hükümlerinin uygulandığı kara, hava ve su yolu taşıma araçlarının kullanılması,
• Sondaj yöntemiyle maden çıkarma işleri ile yeraltı ve yerüstü maden çıkarma işleri,
15
İstisnalar
Patlayıcı ortam
Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışım
16
Patlayıcı Ortam
İşverenin temel yükümlülüğü olarak
Patlamaların önlenmesi ve bunlardan korunmayı sağlamak amacıyla, yapılan işlemlerin doğasına uygun olan teknik ve organizasyona yönelik önlemleri almak
17
İşverenin Yükümlülükleri
Patlayıcı ortam oluşmasını önlemek
Patlayıcı ortamın tutuşmasını önlemek
Patlamanın çalışanlara zarar vermesini önlemek
Patlamanın yayılmasını önlemek
18
Patlamaların Önlenmesi ve Patlamadan
Korunma
• Yanıcı Maddelerin İkameleri ile Değiştirilmesi• Kullanılan maddelerin konsantrasyonlarının
azaltılması• Etkisizleştirme
19
Patlamaların Önlenmesi ve Patlamadan
Korunma
Bu riskin özel olarak değerlendirilmesinde;• Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,• Statik elektrik de dâhil tutuşturucu kaynakların bulunma,
aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri,• İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler
ile bunların muhtemel karşılıklı etkileşimleri,• Olabilecek patlama etkisinin büyüklüğü.• Parlama veya patlama riski değerlendirilirken patlayıcı
ortamların oluşabileceği yerlere açık olan veya açılabilen yerler de dikkate alınarak bir bütün olarak değerlendirilir.
20
Patlama Riskinin Değerlendirilmesi
Patlamadan korunma dokümanıİşyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların tehlikelerinden çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak amacıyla hazırlanan dokümandır.
21
Patlamadan Korunma Dokümanı
Patlamadan korunma dokümanı tespit edilmiş patlama tehlikelerini ve risk değerlendirme sonuçlarına ve patlamadan korunma hedefine ulaşmak için alınması gereken önlemleri açıkça göstermelidir.
22
Patlamadan Korunma Dokümanı
Patlama riskinin değerlendirilmesi İşyerinin ve/veya bölümlerinin sınıflandırılması Tutuşturucu kaynakların belirlenmesi Bölge sınıflandırılmasına uygun ekipman seçimi Çalışma yerleri, uyarı cihazları, iş ekipmanının
tasarımı, işletilmesi, kontrolü ve bakımının güvenlik kurallarına uygun olarak sağlanması,
Kullanılan kimyasalların güvenlik bilgi formları ( LEL-UEL)
23
Patlamadan korunma dokümanı
• Sorumluluklar ve gözetim alanları (işyerinin organizasyonel yapısı)
• Çalışma prosesleri ve koruyucu önlemlerin kapsamı ve amacı
• Potansiyel patlayıcı ortamın oluşma sıklığı • Boşalma kaynakları ve dereceleri• Kullanılan ekipmanların uygunluğu• Çalışanlara bu kapsamda verilen özel eğitimler• Asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunduğu işyerlerinde
koordinasyon
24
Patlamadan korunma dokümanı
25
Bölge( Zone) Oluşma sıklığı Devam etme süresi
0 Sürekli Uzun süre ya da sık sık
1 Ara sıra Normal çalışma koşullarında
2 Çok düşük ihtimal Çok kısa süre
Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın
Patlayıcı ortam sınıflandırılması
26
Bölge( Zone) Oluşma sıklığı Devam etme süresi
20 Sürekli Uzun süre ya da sık sık
21 Ara sıra Normal çalışma koşullarında
22 Çok düşük ihtimal Çok kısa süre
Havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların patlayıcı ortam oluşturması
Patlayıcı ortam sınıflandırılması
27
Toz Patlamaları
28
24%
34%
14%
10%
10%
2%
6%
Tahıl tozuAhşap tozuSentetik malzemeMetal tozuKömür tozuKağıt tozuDiğer tozlar
Toz Patlamaları
Bu sınıflandırmalar varsayımsal olarak gerçekleştirilmemelidir.TS EN 60079 serisi standartları • Ekipman seçimi• Ekipmanın koruyuculuk düzeyi (q, o...)• Tehlikeli bölgelerin yayılım sınırlarının
belirlenmesi• Hesaplamalar
29
Tehlikeli bölge sınıflandırması
30
Tehlikeli bölge sınıflandırılması
Havalandırmanın patlayıcı ortamların oluşması üzerindeki etkisi
31
Tehlikeli bölge sınıflandırması
32
Tehlike bölge sınıflandırılması
Sıcak yüzeyler
Statik elektrik
Kıvılcım
Sıcak gaz
Açık ateş
Sürtünme
Elektrikli ekipmanlar
Mekanik ekipmanlar33
Tutuşturucu kaynaklar
34
30%
9%
9%9%
8%
7%
6%
5%
4%
14%
Mekanik kıvılcımStatik elektrikSürtünmeGizli içten içe yanan kaynaklarAçık ateşSıcak yüzeylerKnediliğinden yanmaKaynak çalışmasıElektrikli ekipmanDiğer
Tutuşturucu kaynaklar
35
SICAKLIK SINIFLARISıcaklık sınıfı
Maksimum Yüzey Sıcaklığı
Sıcaklık sınıfı
Maksimum Yüzey Sıcaklığı
T1 450 T4 135
T2 300 T5 100
T3 200 T6 85
Sıcaklık sınıfları
• Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmeliğe (94/9/AT) uygun sertifikalandırılmış ekipmanların kullanımı gerekmektedir.
36
Patlayıcı Ortamlarda Ekipman Kullanımı
Çalışanların eğitimi Yazılı talimatlar ve çalışma izni Patlamadan Korunma Önlemleri
37
Organizasyonel önlemler
Çalışanların eğitimiİşveren, patlayıcı ortam oluşabilen yerlerde çalışanlara, patlamadan korunma konusunda yeterli ve uygun eğitimi sağlar.
Yazılı talimatlar Tehlikeli yerlerdeki çalışma, işveren tarafından düzenlenen yazılı talimatlara uygun yapılır.
38
Organizasyonel önlemler
Çalışma İzni• Gerek tehlikeli işlerin yapılmasında,
gerekse başka çalışmaları etkileyerek tehlikeye neden olabilecek diğer işlerin yapılmasında, çalışma izin sistemi uygulanır.
• Çalışma izni, bu konuda yetkili ve sorumlu olan bir kişi tarafından işe başlamadan önce yazılı olarak verilir.
39
Organizasyonel önlemler
• Gerekli durumlarda, patlama şartları oluşmadan önce, çalışanların sesli ve/veya görsel işaretlerle uyarılması ve ortamdan uzaklaşması sağlanır.
• Patlamadan Korunma Dokümanında belirtildiği takdirde; bir tehlike durumunda çalışanların tehlikeli bölgeden anında ve güvenli bir şekilde uzaklaşabilmeleri için tahliye sistemi kurulur ve her an işler durumda bulunması sağlanır.
40
Organizasyonel önlemler
• Patlamaya ve patlama basıncına dayanıklı tasarım
• Patlamanın boşalması- patlama rahatlaması
• Patlamanın bastırılması
• Alev ve patlamanın yayılmasının engellenmesi
41
Patlama Etkilerinin Azaltılması
• Risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmesi• Acil durum planlaması• Tahliye prosedürleri• Acil durum eğitimleri
42
Patlayıcı Ortamlarda
• Tehlikeli bölgede çalışma izin sisteminin olmaması• Patlayıcı ortama uygun makine ve ekipman
kullanılmaması• Tehlikeli bölgelerde uygun havalandırmanın
sağlanmaması• Patlama risk değerlendirmesinin yapılmaması• Gaz sızdırmazlık testlerinin gerçekleştirilmemesi• Statik yük boşalması• Yangınla mücadele sistemlerinin yetersizliği• Bakım onarım işlemlerinin uygun yapılmaması• Patlamadan korunma dokümanının hazırlanmaması• Kimyasalların yanlış depolanması ve kullanımı
eksiklikler
43
Patlayıcı Ortamlarda Kazalara Neden Olan Ekisklikler
Hande Seray TUNCAYİSG Uzman Yardımcısı[email protected]
İSTANBUL, 2014