CA305 - Electrical Supply in Building_bm

CA305 – BUILDING SERVICES 2

PENGENALANElektrik - satu bentuk tenaga yang

dihasilkan apabila bahanapi (arang batu, minyak atau gas) dibakar.

Tenaga elektrik mudah digunakan dan ia digunakan dalam pelbagai bidang.

Tenaga elektrik dihasilkan dari pembakaran bahanapi atau dari sumber air dengan menggunakan mesin elektrik.

Mesin elektrik merupakan peranti penukar tenaga dan litar elektrik pula adalah peranti penyalur tenaga.

PERATUS PENGGUNAAN TENAGA

Kawasan perumahan (30% - 80%)- dapur, cerek, periuk, mesin basuh dll

Perkhidmatan awam (20% - 150%)- hospital, pejabat pos, sekolah dll

Perindustrian (100% - 200%)- bangunan industri

PENGGUNAAN TENAGA ELEKTRIK Keselamatan - membunyikan loceng amaran

kebakaran, menyalakan lampu rumah api, penggunaan kamera tersembunyi

Perindustrian - menjalankan jentera-jentera pengeluaran sesuatu barangan

Perubatan - atat-alat perubatan berbentuk mesin menggunakan tenaga elektrik seperti alat elektro-ensepalograf

Hiburan - digunakan di pusat-pusat hiburan seperti di pawagam, disko, karaoke dan sebagainya.

Sebaran - digunakan dalam bidang percetakan, siaran radio dan tv, telefon dan alat pandang dengar.

Kegunaan harian - digunakan d' dalam rumah-rumah kediaman untuk pencahayaan, pencucian, peti sejuk, memasak dan sebagainya

ARUS ELEKTRIKArus elektrik beriaku apabila pergerakan

elektron adalah bebas dalam satu bahan pengalir yang menghubungi dua titik yang mempunyai beza upaya yang berlainan

Beza upaya (potential difference) ialah susut voltan di antara dua titik pada satu pengalir yang membawa arus

JENIS-JENIS ARUS ELEKTRIK

i. ARUS TERUS (DIRECT CURRENT)

ii. ARUS ULANG-ALIK (ALTERNATING CURRENT)

ARUS TERUShanya bergerak dalam satu arah sahajaKelebihannya :

Tiada gangguan pada peralalan elektrik seperti radio akan berdengung (harming) sekiranya alat penyuai @ adaptornya rosak.

Kelemahannya :i. Peralatan bagi mengeluarkan arus terus adalah mahal.ii. Kehilangan kuasa yang banyak dalam sistem penghantaran arus terus.iii. Tiada penggunaan alatubah untuk arus terus

ARUS ULANG-ALIK Arus yang mengalir pada dua arah yang

berlainan. Voltan dan arah aliran arus ulang-alik

berubah-ubah dengan frekuensi yang tertentu.

Frekuensi yang digunakan di negara kita ialah 50 kitaran sesaat atau 50 Hz.

Kelebihannya :i. Mudah dihantar dan murah. ii. Nilai arus ulang-alik boleh ditukar

kepada nilai yang lebih tinggi/rendah.

SUMBER-SUMBER ELEKTRIK

AnginTasik / Air terjunTenaga nuklearBahan asli

CARTA AGIHAN BEKALAN TENAGA ELEKTRIKPenjanaan Elektrik

Stesen Janakuasa

Stesen Pencawang

Sistem Penghantaran

Sistem Pembahagi

Sistem Agihan

Bangunan / Pengguna

(alatubah / transformer)

(kabel penghantaran)

(turutan/jujukan kawalan)

PENJANAAN ELEKTRIK Tenaga Nasional Berhad (TNB) - agensi yang

bertanggungjawab untuk mengeluar dan membekalkan tenaga elektrik ke seluruh negara.

Tugas ulama TNB adalah untuk menjana dan menghantar bekalan elektrik kepada pengguna.

Tenaga elektrik dibekalkan dari stesen janakuasa.Di stesen janakuasa terdapat alat janakuasa yang

berfungsi seperti dinamo basikalDinamo ini terdiri daripada 'rotor' dan 'stator’.Kuasa elektrik dihasilkan apabila rotor yang berada

di dalam stator berpusing.Keadaan ini adalah sama dengan prinsip pergerakan

dinamo basikal tetapi di stesen janakuasa rotor dijalankan oleh kuasa hidro, stim/haba atau gas.

Stesen-stesen janakuasa ini biasanya didirikan berhampiran dengan punca tenaga

STESEN JANAKUASA

Stesen janakuasa hidro Stesen janakuasa haba/stim Stesen janakuasa gas Stesen janakuasa solar

Stesen Janakuasa Hidromenggunakan air empangan untuk menghasilkan

tenaga elektrik.Air empangan tersebut disalurkan'melalui

injap'pintu bagi memutarkan kipas turbin dan putaran ini akan melalui shaft yang menggerakkan pengalir penjana

Pengalir penjana akan berputar.untuk menghasilkan tenaga elektrik.

Penjanaan elektrik dengan kaedah ini lebih ekonomi di segi penyenggaraan dan tidak mencemarkan alam sekitar.

Kos pembinaan bagi empangan adalah tinggi kerana pembinaannya memerlukan kepakaran.

Contoh : Stesen Janakuasa Temenggor, Kenyir, Chenderoh dan Cameron Highland.

Stesen Janakuasa Haba/StimStesen ini biasanya didirikan di kawasan

tanah rata kerana stesen ini menggunakan bahanapi seperti arang batu minyak dan gas sebagai sumber tenaga

Wap panas yang dihasilkan dari pemanasan air akan menggerakkan turbin

Putaran turbin akan menggerakkan pengalir penjana dan seterusnya menghasilkan kuasa elektrik

Kos pembinaan stesen janakuasa ini murah berbanding stesen-stesen janakuasa yang lain

Contoh : Stesen Janakuasa Tuanku Jaafar Port Dickson dan Stesen Janakuasa Prai.

Stesen Janakuasa Gas

Stesen janakuasa ini biasanya didirikan di kawasan-kawasan rata dan menggunakan gas untuk menjalankan operasinya.

Udara yang terdapat di sekelilingnya akan disedut dan dimampat dengan alat pemampat

Udara termampat ini akan disalurkan ke dalam ruang pembakaran di mana gas digunakan sebagai bahan pembakar.

Gas bertekanan tinggi akan dihasilkan dengan bantuan udara termampat

Sebahagian daripada gas ini akan disalurkan untuk memutarkan kipas turbin dan sebahagian lagi digunakan untuk menggerakkan kipas alat pemampat.

Akhir sekali udara akan keluar dari turbin lalu disalurkan ke bahagian gas lawas.

Contoh : Stesen Janakuasa Paka, Terengganu.

ALATUBAH (TRANSFORMER)Alat yang digunakan untuk menaik atau menurunkan

voltan bekalan arus ulang-alik.Boleh digunakan untuk menukarkan arus ulang alik

kepada arus terus Penjanaan kuasa dilakukan pada peringkat rendah (11 kV

- 25 kV) manakala penghantaran kuasa pula dikendalikan pada peringkat voltan tinggi (66 kV. 132 kV . dan 275 kV)

Bagi mendapatkan voltan tinggi – alatubah penaik digunakan pada peringkat penghantaran.

Apabila talian penghantaran tiba di sesuatu kawasan seperti kawasan perindustrian atau perumahan, alatubah penurun digunakan bagi menurunkan semula voltan pada peringkat voltan pembahagi

Alatubah-alatubah ini selalunya diletakkan di stesen-stesen pencawang.

BINAAN ASAS ALATUBAH

Diperbuat dari cantuman kepingan besi yang mengandungi dua lilitan - lilitan primari dan skunder

Lilitan Primari menerima masukan tenaga elektrik daripada sumber voltan

Lilitan skunder mengeluarkan hasil voltan yang teraruh kepada beban yang disediakan kepada pengguna

ALATUBAH PENINGGI & ALATUBAH PENURUNJenis alatubah bergantung kepada jumlah

voltan yang diperolehi dari lilitan skunderAlatubah peninggi mempunyai keluaran

voltan dari lilitan skunder > tinggi dari voltan yang dikenakan pada lilitan primari

Alatubah penurun mempunyai keluaran voltan dari lilitan skunder > rendah dari voltan yang dikenakan pada lilitan primari

Jumlah voltan skunder melebihi atau berkurangan dari voltan primari bergantung kepada nisbah lilitan antara lilitan sekunder dengan lilitan primari.

STESEN PENCAWANGStesen pencawang berfungsi untuk mengawal bekalan

elektrik kepada pengguna dengan jumlah voltan yang ditentukan.

Di stesen pencawang, terdapat alatubah penaik yang berupaya -menaikkan voltan yang telah susut dalam proses penghantaran disebabkan oleh jarak yang jauh antara stesen janakuasa dengan pengguna

Bekalan tenaga elektrik yang dihantar ke stesen pencawang adalah dengan melalui sistem tiga fasa empat kabel

Kabel yang keempat adalah kabel neutral (N) dan kabel ini perlu ditanam di stesen pencawang sekurang-kurangnya pada kedalaman 600 mm.

Sebelum bekalan elektrik sampai ke stesen - pencawang, ia akan melalui pemutus litar (mengawal jumlah voltan yang masuk stesen pencawang dan akan terputus sekiranya berlaku kilat).

SISTEM PENGHANTARANBekalan tenaga elektrik dihantar kepada pengguna

melalui talian-talian atau - kabel penghantaranKabel-kabel penghantaran ini biasanya mempunyai

vottan yang tinggi iaitu 66 kV 132 kV atau 275 kV.Kadar voltan yang tinggi diperlukan bagi menjimatkan

perbelanjaanJika voltan penghantaran adalah tinggi - arus yang

mengalir kecil - tidak memerlukan kabel atau pengalir yang bersaiz besar - menjimatkan kos

Kadar voltan yang tinggi perlu bagi mengelakkan kehilangan voltan yang banyak - boleh menjejaskan bekalan tenaga kepada pengguna.

Bagi menjamin pengguna memperolehi bekalan tenaga dalam vollan yang diperlukan maka kadar voltan perlu ditinggikan.

Kadar kehilangan vottan dalam sistem penghantaran bergantung kepada panjang atau jauhnya kabel penghantaran, saiz kabel dan bahan yang digunakan..

KAEDAH PENGHANTARANPenghantaran tenaga elektrik kepada

pengguna dilakukan melalui talian-talian atau kabel-kabel penghantaran.

Kaedah penghantaran :i. Kabel udaraii. Kabel bawah tanah atau dasar

laut

Kabel UdaraPenghantaran tenaga melalui kabel udara ini

biasanya dapat dilihat dengan merentasi hutan belantara.gunung-ganang, bukit-bukau dan sungai-sungai.

Kabel ini disokong oleh menara struktur keluli yang tinggi dan dibina dalam jarak tertentu di antara satu sama lain.

diperbuat daripada aluminium kerana bahan ini ringan, murah dan merupakan pengalir elektrik yang baik.

digantung di atas struktur keluli dengan menggunakan penebat kaca atau porcelain.

Kurang sesuai di bandar-bandar besar atau di kota yang penuh sesak

Kabel Bawah Tanah atau Dasar Laut

digunakan sekiranya penggunaan kabel udara tidak sesuai

penggunaan kabel udara adalah tidak sesuai untuk kawasan bandar yang sesak

Begitu juga dengan penghantaran tenaga ke seberang laut adalah tidak sesuai dengan menggunakan kabel udara.

Penggunaan kabel bawah tanah memerlukan kos yang tinggi disebabkan kos bahan penebat yang tinggi.

Bahan penebat untuk kabel bawah tanah periu diperbuat daripada bahan yang berkualili tinggi supaya dapat menampung kabel yang mermpunyai voltan tinggi.

Kabel Bawah Tanah atau Dasar Laut (samb…)Contohnya, kabel udara 275 kV hanya

memerlukan kos pembinaan 1/16 daripada kos kabel bawah tanah

Manakala kabel udara 132 kV pula, kos pembinaannya 1/9 -daripada kos kabel bawah tanah

Kos pengendalian dan penyenggaraannya juga tinggi.

Kelebihannya :i. Selamatii Tidak mencacatkan keindahan

sesebuah bandar.

SISTEM PENGHANTARAN GRID KEBANGSAAN

la merupakan sislem penghantaran utama bekalan elektrik kepada pengguna di negara ini.

SISTEM PENGHANTARAN GRID KEBANGSAAN

SISTEM PENGHANTARAN GRID KEBANGSAAN (samb)

Penjanaan kuasa dari slesen-stesen janakuasa menghasilkan voltan 11 kV @ 25kV

Nilai voltan ini tidak dibekalkan terus kepada pengguna tetapi terlebih dahulu dihantar ke stesen pencawang utama di mana terdapat alatubah penaik

Di slesen pencawang utama, voltan dinaikkan kepada 132 kV @ 275 kV, Voltan yang tinggi ini diperlukan dalam proses penghantaran.

Dari stesen pencawang utama, tenaga elektrik dibekalkan ke seluruh kawasan pengguna melalui stesen-stesen pencawang yang lain dengan menggunakan talian penghantaran.


Pengguna pertama yang menerima bekalan pada voltan tinggi adalah kawasan perindustrian berat yang sesuai dengan keperluannya (cth : kilang besi waja, kilang simen)

Voltan kemudiannya direndahkan lagi di sub-stesen pencawang untuk keperluan pengguna yang memerlukan voltan yang lebih rendah.

Talian pada voltan 275 kV diturunkan kepada 33 kV manakala talian pada voltan 132 kV pula diturunkan kepada 11 kV.

Voltan-voltan pada 33 kV dan 11 kV ini sesuai untuk kegunaan kawasan-kawasan industri.


Stesen pencawang dan sub-stesen pencawang digunakan untuk mengawal jumlah voltan yang diperlukan misalnya voltan 33 kV atau 11 kV akan diturunkan kepada 415V.

Voltan 415V sesuai digunakan untuk industri-industri kecil dan sederhana.

Seterusnya bekalan voltan 415V diturunkan lagi kepada 240 V yang merupakan talian terakhir yang dihantar ke kawasan-kawasan kediaman melalui sistem penghantaran 'satu fasa' atau 'fasa tunggal’.

Penggunaan tenaga elektrik bagi kawasan kediaman hanya digunakan unluk pencahayaan, pemanasan dan menjalankan mesin-mesin kecil.

SISTEM AGIHAN

Bekalan elektrik dari stesen pencawang diagihkan kepada pengguna melalui talian agihan.

Sistem talian agihan yang digunakan :i. Sistem satu fasa @ fasa tunggal (single phase)

ii. Sistem Tiga Fasa

SISTEM SATU FASA dihasilkan dari penyambungan dua talian iaitu kabel hidup dan

neutral penyambungan ini menghasilkan bekalan 240v atau 120v Digunakan untuk kawasan atau bangunan yang terdapat

pengguna kecil biasanya digunakan untuk pencahayaan, pemanasan dan menjalankan motor kecil.

a) Sistem Fasa Tunggal Dua Kabel membekalkan 240v untuk kegunaan kawasan kediaman menggunakan 2 kabel satu kabel hidup dan satu kabel neutral

b) Sistem Fasa Tunggal Tiga Kabel Dihasilkan dari talian tenaga tiga fasa ia mempunyai tiga kabel dua kabel hidup dan satu kabel neutral

Schematic circuit for Single Phase

240V50Hz

Fius Perkhidmatan&

Penyambung Neutral

KWH meter

Suis Utama SP&N

P.L.B.KSP&N

Kotak Fius Agihan

SISTEM TIGA FASADigunakan untuk membekalkan kuasa di

kawasan-kawasan yang memerlukan voltan sederhana iaitu 415V seperti di kaw. Perindustrian sederhana dan bangunan-bangunan tinggi (hospital, kilang,bangunan pentadbiran)

Sistem ini tidak perlu kepada kabel neutralIa diperlukan untuk menjalankan motor dan

mesin yang besarTerdapat 3 jenis sistem penghantaran iaitu

sistem tiga fasa tiga kabel, system tiga fasa tiga kabel dengan neutral dan sistem tiga fasa empat kabel

kebiasaannya tidak menggunakan kabel neutral

SISTEM TIGA FASAa) Sistem Tiga Fasa Tiga Kabel

Ia membekalkan elektrik 240v atau 415v kesemua kabel yang digunakan adalah kabel hidup

b) Sistem Tiga Fasa Tiga Kabel Dengan Neutral Sistem ini adalah lebih baik daripada system tiga

kabel tanpa kabel neutral ia membekalkan 120v dan 240v, 240v dan 415v

c) Sistem Tiga FasaEmpat Kabel Digunakan dengan meluas dalam agihan tenaga

elektrik industri Ia boleh membekalkan 120v/240v digunakan untuk

agihan bawah tanah dalam kawasan perbandaran Sistem 240v/415v boleh membekalkan kepada

pengguna melalui fasa tiga dan fasa tunggal

Schematic circuit for Three Phase

415V50Hz

Distributation

boxMain switch

& Neutral connection

KWH meter TP&N

Main switch TP&N

P.L.B.KTP&NM

KBN

KEBAIKAN SISTEM TIGA FASA BERBANDING SISTEM SATU FASA

• Bekalan dalam sistem 3 fasa sukar Bekalan dalam sistem 3 fasa sukar untuk untuk berlaku lebihan arus elektrik berlaku lebihan arus elektrik kerana ia kerana ia adalah adalah unloadedunloaded..

• Sistem 3 fasa dapat membekalkan Sistem 3 fasa dapat membekalkan arus arus elektrik yang tinggi.elektrik yang tinggi.

• Dari sistem 3 fasa, sambungan Dari sistem 3 fasa, sambungan bintang bintang dan sambungan delta boleh dan sambungan delta boleh dihasilkan.dihasilkan.

• Dari sistem 3 fasa juga, sambungan Dari sistem 3 fasa juga, sambungan 1 1 fasa atau fasa tunggal boleh fasa atau fasa tunggal boleh dihasilkan.dihasilkan.

PERBEZAAN ANTARA SISTEM 1 FASA & SISTEM 3 FASA

SATU FASA TIGA FASA

Untuk kawasan bangunan kecil dan kediaman

Kawasan Industri sederhana

Digunakan utk pencahayaan, pemanasan dan menjalankan motor kecil

Diperlukan utk menjlnkan motor dan mesin yg besar

Menghasilkan bekalan 120V/240V Bekalan 415V @ lebih.

Memerlukan 2 talian kabel - Hidup (L) & Neutral (N)

Tidak perlu kabel neutral

2 Sistem agihan –

- Sist fasa tunggal 2 kabel

- Sist fasa tunggal 3 kabel

3 Sistem agihan –

- Sist 3 fasa 3 kabel

- Sist 3 fasa 3 kabel dengan neutral

- Sist 3 fasa 4 kabel

PRINSlP-PRINSIP ASAS SISTEM AGIHAN ElEKTRIK RUMAH DAN BANGUNAN

Bagi bangunan kediaman, pihak berkuasa TNB (Semenanjung), SESCO (Sarawak) dan LLS (Sabah) membekalkan satu bekalan fasa tunggal arus ulang-alik 240V dengan menyambung kabel pada tiang-tiang elektrik ke bangunan kediaman.

Sewaktu penyambungan dilakukan, sesebuah rumah mungkin disambungkan dengan kabel netural dan fasa kuning atau neutral dan fasa merah atau neutral dan fasa biru.

Kriteria bekalan elektrik ke rumah/ bangunan:

Keselamatan pengguna terjamin Memenuhi kehendak pengguna (semasa /

masa hadapan) Mampu membekalkan tenaga sepanjang

masa. Bil yang berpatutan.

LITAR UTAMA

sebahagiannya adalah dimiliki oleh pihak berkuasa dan sebabagiannya lagi dimiliki oleh pemilik bangunan kediaman. Antara bahagian litar-litar yang mengandungi alat-alat kawalan utama seperti berikut:

Jenis Peralatan Hak Milik

1. Kabel masuk dan kotak simpang2. Fius perkhidmatan3. Meter jangka kilowatt jam

TNB/SESCO/LLS

1. Suis utama2. Fius utama3. Pemutus litar bocor ke bumi.4. Papan fius agihan

Hak milik tuan rumah

TNB Supply

240V

Neutral link &

cut out

Distribution Unit

KWH meter

Consumer Unit

Earth

AGIHAN BEKALAN ELEKTRIK KE BANGUNAN

PENGAGIHAN SUSUNAN PENGAGIHAN

• Tenaga elektrik dibawa masuk ke dlm bangunan melalui kabel perkhidmatan

• Elektrik daripada kabel perkhidmatan disalurkan ke alat-alat kawalan tertentu yang dinamakan turutan kawalan

ELECTRICITY INTAKE TO A BUILDING

JUJUKAN/TURUTAN KAWALAN (CONTROL SEQUENCE)

Susunan Peralatan Dalam Litar Kawalan Susunan Peralatan Dalam Litar Kawalan Turutan Satu FasaTurutan Satu Fasa

240V50Hz

Fius Perkhidmatan&

Penyambung Neutral

KWH meter

Suis Utama SP&N

P.L.B.KSP&N

Kotak Fius Agihan

PENGGUNAAN ALAT DALAM PEPASANGAN ELEKTRIKMETER

®Berfungsi untuk menyukat arus elektrik bagi sesuatu jangkamasa yang tertentu

®Arus elektrik diukur dalam unit kilowat/jam.

®Ia diletakkan di bahagian luar bangunan untuk memudahkan pihak TNB mengukur penggunaan elektrik

METER kW/j

PENGGUNAAN ALAT DALAM PEPASANGAN ELEKTRIKPEMUTUS LITAR

Sebuah alat keselamatan yang digunakan untuk memutuskan litar secara automatik bila berlaku lebihan arus elektrik @ litar pintas

Pemutus litar boleh dikendalikan secara tangan @ automatik Pemutus Litar

Miniature

Pemutus Litar Bocor Kebumi

PENGGUNAAN ALAT DALAM PEPASANGAN ELEKTRIKPAPAN AGIHAN

♫ Merupakan satu papan yang mengandungi kotak fius,, kabel untuk pembumian, dawai hidup, dawai neutral.

♫ Fius-fius yang terdapat di dalamnya dihubungkan tiap satunya dengan suis-suis elektrik yang digunakan dalam bangunan

♫ Cth : televisyen, peti sejuk dan lain-lain alat elektrik

♫ Setiap alat mempunyai fius yang berasingan

Papan AgihanPapan Agihan

Simbol

SISTEM PEMBUMIAN (Earthing System) Sistem ini merupakan jalan keluar bagi arus elektrik jika

berlaku kebocoran arus. Ia merupakan satu cara dimana alat – alat elektrik yang

terdapat dalam bangunan disambung pada pelit logam yang tertanam dalam tanah sedalam 2 meter.

Sekiranya kebocoran arus berlaku, arus elektrik tidak dapat merebak ke tempat lain tetapi terus ke dalam bumi.

Sambungan ini mengadakan satu jalan yang baik bagi arus kerana rintangan pada sistem bumi sangat rendah (Bumi adalah pengalir elektrik yang rendah).

PENGGUNAAN ALAT DALAM PEPASANGAN ELEKTRIK


SISTEM PEMBUMIAN (Earthing System)Sekiranya sesuatu sistem pendawaian tidak dibumikan,

ia boleh mendatangkan bahaya kepada pegguna.Keadaan ini berlaku sekiranya terdapat kerosakan

pada kabel atau peralatan yang bersentuh dengan pengalir atau badan alat berlogam

Badan alat berlogam akan menjadi hidup dan sesiapa menyentuhnya akan terkena kejutan elektrik yang boleh membawa maut juga boleh menyebabkan kebakaran

Dengan sistem pembumian, arus yang mengalir pada alat logam tadi akan mengalir ke bumi dan alat kawalan akan bertindak memutuskan litar


SISTEM PEMBUMIANTujuan sistem ini adalah ;

Untuk membenarkan arus mengalir ke bumi jika berlaku kerosakan supaya alat kawalan dapat bertindak memutuskan litar.

Mengelakkan daripada terdapat beza upaya pada mana – mana bahagian logam yang bukan pengalir hidup atau neutral dengan nilai beza upaya bumi.

Memastikan supaya alat elektrik tidak `menjadi hidup’ atau mencapai beza upaya yang tinggi sekiranya berlakunya kebocoran arus.

EARTHING SYSTEM

FIUS Fius adalah satu alat yang digunakan untuk

melindungi litar dari rosak akibat lebihan arus. Arus yang berlebihan akan mencairkan elemen

didalam fius dan dengan ini litar akan terputus. Fius dimestikan dalam semua pendawaian. Fius hendaklah diletakkan secara bersiri

dengan litar dan dipasang dalam kotak fius agihan.


Penggunaan fius membolehkan;Penggunaan fius membolehkan; Litar menerima voltan sepenuhnya.Litar menerima voltan sepenuhnya. Litar – litar yang lain dapat berfungsi Litar – litar yang lain dapat berfungsi

walaupun satu daripadanya mengalami walaupun satu daripadanya mengalami kerosakan.kerosakan.

Terdapat 3 jenis fius yang biasa digunakan;Terdapat 3 jenis fius yang biasa digunakan;1.1. Fius yang boleh didawaikan semulaFius yang boleh didawaikan semula2.2. Fius katrijFius katrij3.3. Fius kapisiti pemutus tinggiFius kapisiti pemutus tinggi

PENGGUNAAN ALAT DALAM PENGGUNAAN ALAT DALAM PEPASANGAN ELEKTRIKPEPASANGAN ELEKTRIK

JENIS – JENIS FIUSa. Fius yang boleh didawaikan semulaa. Fius yang boleh didawaikan semula

• Elemen – elemen fius diperbuat drpd aloi yg mengandungi 63% timah dan 37% plumbum.

• Ia diperbuat drpd pelbagai saiz dan hanya membenarkan arus yang dihadkan melaluinya.

• Ia akan cair dan memutuskan litar apabila arus melebihi kadarnya.

• Fius jenis ini boleh diganti dawainya serta digunakan semula.

Kebaikan Kebaikan Keburukan Keburukan

1. Dawai elemen fius murah1. Dawai elemen fius murah

2. Senang ditukar ganti2. Senang ditukar ganti

1. Menghasilkan arka dan 1. Menghasilkan arka dan

mengeluarkan bunyi yang kuatmengeluarkan bunyi yang kuat

2. Kemungkinan silap menggantikan 2. Kemungkinan silap menggantikan fiusfius

Fius katrijFius katrij

• Fius jenis ini biasa digunakan di rumah kediaman, di makmal atau industri – industri kecil.

• Kadar arus fius jenis ini ialah 0.15A, 0.25A, 0.5A dan sebagainya.

• Kebaikan fius ini ialah kadar arusnya boleh diketahui dengan tepat.

• Kapasiti pemutusannya tidak merosot.

• Sekiranya fius ini putus keseluruhan katrij tidak boleh digunakan lagi

JENIS – JENIS FIUSJENIS – JENIS FIUS

Fius Katrij

Fius kapasiti pemutus tinggiFius kapasiti pemutus tinggi

• Fius jenis ini digunakan dalam bangunan industri yang besar.

• Elemen fiusnya diperbuat daripada jalur perak.

• Kadar arus bagi fius ini ialah 15A ke atas.

• Kebaikan fius ini ialah ia dapat mengawal arus yang tinggi kepada arus yang dikehendaki.

• Kapasiti pemutusannya juga adalah tinggi.

• Harga fius jenis ini sangat mahal serta susah dipasang

• Ia mengambil masa untuk menggantikan fius yang baru.

JENIS – JENIS FIUSJENIS – JENIS FIUS

Fius kapasiti pemutus tinggi

FIUS KATRIJ

pemegang tembikar plat plastik

FIUS YANG BOLEH DIDAWAIKAN SEMULA

terminal pin rata (suasa)

logam

dawai fius dalam tiub plastik

FIUS KAPASITI PEMUTUS TINGGI

Elemen penunjuk Serbuk penanda

Silikon

Penutup Hujung

Tiub tembikar

Penyambung

Elemen fius

SOKETSOKET Soket perlu untuk membolehkan radas mSoket perlu untuk membolehkan radas mudahalih disambung kepada udahalih disambung kepada

litar akhir. litar akhir. la direkabentuk supaya dapat dimasukkan palam dua atau tiga pin. la direkabentuk supaya dapat dimasukkan palam dua atau tiga pin. Pin-pin palam biasanya diperbuat dari fosfor gangsa ataupun loyang.Pin-pin palam biasanya diperbuat dari fosfor gangsa ataupun loyang.

Soker Salur KeluarSoker Salur Keluar Soket salur keluar biasa dikenali sebagai matakuasa terdiri dari satuSoket salur keluar biasa dikenali sebagai matakuasa terdiri dari satu

kotak, soket keluar dan pelit depan. kotak, soket keluar dan pelit depan. Untuk mendapatkan bekalan dariUntuk mendapatkan bekalan dari soket ini, palam berfius digunakan. soket ini, palam berfius digunakan. Palam disambung ke alat elektrik menggunakan kabel. Palam disambung ke alat elektrik menggunakan kabel. Soket salur keluar biasa didapati .berkadar 5amp. , 13amp.dan Soket salur keluar biasa didapati .berkadar 5amp. , 13amp.dan

15amp. 15amp. Palam untuk soket salur keluar I3amp. boleh dipasang dengan fius Palam untuk soket salur keluar I3amp. boleh dipasang dengan fius

yang kadarnya kurang dari 13amp. yang kadarnya kurang dari 13amp.

PENGGUNAAN ALAT DALAM PENGGUNAAN ALAT DALAM PEPASANGAN ELEKTRIKPEPASANGAN ELEKTRIK

Soket Salur Keluar dan Palam

Perangkap atau Pengalir Kilat (Lightning Arrestor)

Satu peralatan yang befungsi untuk melindungi perkakas-perkakas elektrik daripada panahan petir.

Arus sebanyak 20,000amp hingga 200,000amp boleh mengakibatkan kerosakan pada struktur bangunan serta boleh menyebabkan kebakaran.

Tidak semua bangunan perlu dipasang dengan litar kilat. Butir –butir teknikal tentang keperluan terhadap litar kilat, penerangan serta jadual yang menunjukkan samaada sesebuah bangunan itu perlu dipasang dengan litar kilat terdapat dalam CP 326 (1965)

Litar kilat dipasang pada bahagian yang paling tinggi pada sesebuah struktur atau bangunan.

Oleh itu, apabila berlaku panahan kilat, ada dawai bumi yang akan membawa arus kilat ke dalam bumi.

Faktor yang memerlukan litar kilat ialah ;

Bangunan yang terletak di kawasan berlaku ribut. Jenis bangunan beratap yang mempunyai risiko tinggi. Terletak dikawasan tanah tinggi atau berbukit. Ketinggian bangunan melebihi 53m. Struktur bangunan bersejarah atau bangunan lama.

JENIS – JENIS PENDAWAIAN ELEKTRIK

3. Litar kilat

Litar kilat merupakan satu alat yang berfungsi untuk melindungi Litar kilat merupakan satu alat yang berfungsi untuk melindungi perkakas elektrik terhadap pengguna akibat dari panahan kilat.perkakas elektrik terhadap pengguna akibat dari panahan kilat.

Walaupun risiko panahan kilat tidak begitu besar, namun arus Walaupun risiko panahan kilat tidak begitu besar, namun arus yang bernilai 20,000 amps hingga 200,000 amps yang dibawa yang bernilai 20,000 amps hingga 200,000 amps yang dibawa oleh kilat boleh menyebabkan kerosakan pada struktur bangunan oleh kilat boleh menyebabkan kerosakan pada struktur bangunan serta boleh menyebabkan kebakaran.serta boleh menyebabkan kebakaran.

Tidak semua bangunan perlu dipasang litar kilat.Tidak semua bangunan perlu dipasang litar kilat. Litar kilat dipasang pada bahagian yang paling tinggi pada Litar kilat dipasang pada bahagian yang paling tinggi pada

sesebuah struktur atau bangunan.sesebuah struktur atau bangunan. Oleh itu, apabila berlaku panahan kilat, ada dawai bumi yang Oleh itu, apabila berlaku panahan kilat, ada dawai bumi yang

akan membawa arus kilat ke dalam bumi.akan membawa arus kilat ke dalam bumi.

3. Litar kilat

Faktor yang memerlukan litar kilat ialah ;Faktor yang memerlukan litar kilat ialah ;

Bangunan yang terletak Bangunan yang terletak dikawasandikawasan berlaku berlaku ributribut.. Jenis Jenis bangunan beratapbangunan beratap yang mempunyai risiko tinggi. yang mempunyai risiko tinggi. Terletak Terletak dikawasan tanah tinggidikawasan tanah tinggi atau berbukit. atau berbukit. Ketinggian bangunanKetinggian bangunan melebihi 53m. melebihi 53m. Struktur Struktur bangunan bersejarahbangunan bersejarah atau bangunan lama. atau bangunan lama.

SISTEM-SISTEM PENDAWAIANPRINSIP PENDAWAIAN Setiap pendawaian mempunyai pasangan

dawai yang membawa semula arus ke papan agihan yang bertujuan untuk membentuk satu litar

Dawai yang digunakan mestilah berkemampuan untuk membawa kuasa elektrik yang diperlukan tanpa terjadi lebihan arus atau kejatuhan voltan

Setiap perkakas hendaklah menggunakan litar yang berasingan serta fius yang berbeza

Pendawaian mestilah diletakkan di tempat yang mudah ditemui

SISTEM-SISTEM PENDAWAIANFAKTOR2 PEMILIHAN SISTEM PENDAWAIAN :

1) Tempoh ketahanan pemasangan Pendawaian yang dipilih untuk sesebuah bangunan atau

kediaman perlu dari jenis yang tahan lama.

2) Keselamatan Faktor ini amat penting terutamanya di kilang – kilang atau

bangunan – bangunan komersil kerana ia melibatkan orang ramai.

3) Kekemasan dan kecantikan Bagi sesetengah ruang seperti rung tetamu/penyambut tetamu

lebih mementingkan hiasan dalaman. Oleh itu, pendawaian bagi ruang tersebut mestilah dipilih

dengan teliti.

4) Kos pemasangan Kos bagi sesuatu jenis pendawaian mempengaruhi

pemilihannya. Kos yang mahal mestilah berpadanan dengan fungsi bagi ruang

tersebut.


1. Sistem pendawaian terbuka

Pendawaian ini dilakukan dengan kabel-kabel disokong Pendawaian ini dilakukan dengan kabel-kabel disokong oleh klip ke permukaan dinding, tiang atau siling.oleh klip ke permukaan dinding, tiang atau siling.

Pastikan permukaan pendawaian bukan daripada bahan Pastikan permukaan pendawaian bukan daripada bahan jenis logam.jenis logam.

Jika permukaan daripada batu-bata atau konkrit, kabel Jika permukaan daripada batu-bata atau konkrit, kabel akan diklipkan diatas bilah papan dan dipakukan kepada akan diklipkan diatas bilah papan dan dipakukan kepada dinding atau silingdinding atau siling

Cara ini menampakkan keadaan semulajadi dawai dalam Cara ini menampakkan keadaan semulajadi dawai dalam keadaan terdedah keadaan terdedah

Kadangkala kabel dimasukkan ke dalam konduit dan Kadangkala kabel dimasukkan ke dalam konduit dan kemudian dipaku pada dinding atau dimana sahaja ia kemudian dipaku pada dinding atau dimana sahaja ia diperlukan.diperlukan.

JENIS SISTEM PENDAWAIAN

TERBUKA

KONDUIT

BERPENEBATMINERAL

TERSEMBUNYI


1. Sistem pendawaian terbuka Pendawaian ini dilakukan dengan kabel-kabel disokong oleh klip Pendawaian ini dilakukan dengan kabel-kabel disokong oleh klip

ke permukaan dinding, tiang atau siling.ke permukaan dinding, tiang atau siling. Pastikan permukaan pendawaian bukan daripada bahan jenis Pastikan permukaan pendawaian bukan daripada bahan jenis

logam.logam. Jika permukaan daripada batu-bata atau konkrit, kabel akan Jika permukaan daripada batu-bata atau konkrit, kabel akan

diklipkan diatas bilah papan dan dipakukan kepada dinding atau diklipkan diatas bilah papan dan dipakukan kepada dinding atau silingsiling

Cara ini menampakkan keadaan semulajadi dawai dalam keadaan Cara ini menampakkan keadaan semulajadi dawai dalam keadaan terdedah terdedah

Kadangkala kabel dimasukkan ke dalam konduit dan kemudian Kadangkala kabel dimasukkan ke dalam konduit dan kemudian dipaku pada dinding atau dimana sahaja ia diperlukan.dipaku pada dinding atau dimana sahaja ia diperlukan.


1. Sistem pendawaian terbuka

Kebaikan :Kebaikan : Kosnya murahKosnya murah Mudah dipasangMudah dipasang Kerosakan mudah Kerosakan mudah

dikesandikesan

Keburukan :Keburukan : Mencacatkan pemandanganMencacatkan pemandangan Tidak mempunyai nilai Tidak mempunyai nilai

keselamatan yang tinggi keselamatan yang tinggi kerana kabelnya terdedah kerana kabelnya terdedah kepada kerosakankepada kerosakan

Tidak sesuai digunakan Tidak sesuai digunakan pada tempat yang pada tempat yang berminyak seperti bengkel berminyak seperti bengkel mekanikmekanik


2. Sistem pendawaian tersembunyi

Kaedah ini ialah dengan menyembunyikan dawai / Kaedah ini ialah dengan menyembunyikan dawai / kabel dari pandangan.kabel dari pandangan.

Pemasangannya ialah dengan membenamkan Pemasangannya ialah dengan membenamkan kabel-kabel ke dalam lurah alur pada dinding atau kabel-kabel ke dalam lurah alur pada dinding atau siling yang disediakan.siling yang disediakan.

Ia dilakukan ketika di peringkat pembinaan Ia dilakukan ketika di peringkat pembinaan sebelum kerja-kerja melepa dilakukan.sebelum kerja-kerja melepa dilakukan.

Jenis-jenis pendawaian tersembunyi ialah :Jenis-jenis pendawaian tersembunyi ialah :i- salur tiubi- salur tiubii- sesalur (trunking) kambiii- sesalur (trunking) kambiiii-sesalur (trunking) lantaiiii-sesalur (trunking) lantai



i- salur tiubi- salur tiub Salur tiub diperbuat daripada getah dan dilekatkan di atas kotak Salur tiub diperbuat daripada getah dan dilekatkan di atas kotak

bentuk sebelum konkrit dituang keatasnya. bentuk sebelum konkrit dituang keatasnya. Apabila konkrit kering salur tiub di tanggalkan atau ditarik Apabila konkrit kering salur tiub di tanggalkan atau ditarik

keluar.keluar. Bekas yang terbentuk digunakan untuk pendawaian.Bekas yang terbentuk digunakan untuk pendawaian.



ii- sesalur (trunking) kambiii- sesalur (trunking) kambi

Dawai disembunyikan dari pandangan dengan meletakkannya Dawai disembunyikan dari pandangan dengan meletakkannya ke dalam bekas tertentu. ke dalam bekas tertentu.

Caranya kabel atau dawai dimasukan kedalam sesalur tertentu Caranya kabel atau dawai dimasukan kedalam sesalur tertentu seperti konduit atau sarung kabel dan kemudian dipasang seperti konduit atau sarung kabel dan kemudian dipasang dibelakang kembi.dibelakang kembi.



iii-sesalur (trunking) lantaiiii-sesalur (trunking) lantai

Caranya sama seperti sesalur kambi.Caranya sama seperti sesalur kambi. Dawai – dawai dimasukkan ke dalam konduit atau Dawai – dawai dimasukkan ke dalam konduit atau

sarung kabel dan dilekatkan dibahagian atas lantai.sarung kabel dan dilekatkan dibahagian atas lantai. Bahagian permukaan lantai ini kemudiaannya ditutup Bahagian permukaan lantai ini kemudiaannya ditutup

dengan kemasan lantai seperti lapisan simen render.dengan kemasan lantai seperti lapisan simen render.



KebaikanKebaikan Cara ini nampak kemas dan cantik.Cara ini nampak kemas dan cantik. Ia tidak terdedah kepada kerosakan.Ia tidak terdedah kepada kerosakan.

KelemahanKelemahan Kosnya mahal dan memerlukan penyenggaraan yang cekap.Kosnya mahal dan memerlukan penyenggaraan yang cekap. Ia memerlukan penunjuk – penunjuk seperti suis dan amaran Ia memerlukan penunjuk – penunjuk seperti suis dan amaran

tentang kerosakan dan kebocorannya.tentang kerosakan dan kebocorannya.


Contoh pendawaian Contoh pendawaian

tersembunyitersembunyi

contoh sesalur lantaicontoh sesalur lantai


3. Sistem pendawaian konduit

Ia merupakan satu sistem tiub di mana kabel dimasukan ke Ia merupakan satu sistem tiub di mana kabel dimasukan ke dalamnya dan boleh ditarik melaluinya.dalamnya dan boleh ditarik melaluinya.

Konduit yang digunakan biasanya diperbuat daripada tembaga, Konduit yang digunakan biasanya diperbuat daripada tembaga, besi bergalvani, pvc atau aluminium.besi bergalvani, pvc atau aluminium.

PVC banyak digunakan kerana ianya ringan, mudah dipasang, PVC banyak digunakan kerana ianya ringan, mudah dipasang, mudah di bentuk, kedap udara, tahan pemelowapan dan murah.mudah di bentuk, kedap udara, tahan pemelowapan dan murah.

Bagi konduit yang diperbuat daripada logam sambungan Bagi konduit yang diperbuat daripada logam sambungan dilakukan dengan sambungan berbenang dengan menggunakan dilakukan dengan sambungan berbenang dengan menggunakan bahan-bahan pemasangan seperti soket, ti atau siku.bahan-bahan pemasangan seperti soket, ti atau siku.



Bilangan kabel yang dibenarkan masuk ke dalam konduit ialah Bilangan kabel yang dibenarkan masuk ke dalam konduit ialah sembilan kecuali hal-hal yang tidak dapat dielakkan.sembilan kecuali hal-hal yang tidak dapat dielakkan.

Konduit dilekatkan pada dinding, siling dsb dengan Konduit dilekatkan pada dinding, siling dsb dengan menggunakan klip pelana dan jaraknya 5 kaki atau 1.5 meter.menggunakan klip pelana dan jaraknya 5 kaki atau 1.5 meter.



Jenis – jenis konduit adalah seperti berikut:a.a. konduit ‘thin wall’konduit ‘thin wall’

b.b. konduit braze rigidkonduit braze rigid

c.c. konduit boleh lenturkonduit boleh lentur



a.a. konduit ‘thin wall’konduit ‘thin wall’

• Terdapat dua jenis iaitu ‘close joint conduit’ dan ‘braze conduit’.

• ‘Close joint conduit’ lebih murah tetapi tidak digalakkan bagi pendawaian yang mementingkan kualiti.

• Jenis ‘braze conduit’ pula tahan lembab.



b. konduit braze rigidb. konduit braze rigid

• Ia diperbuat dari ‘gauge steel’ dan dipanggil ‘heavy gauge welded conduit’.



c. konduit boleh lenturc. konduit boleh lentur

• Ia diperbuat dari besi galvani.

• Terdapat dalam tiga bentuk iaitu ‘concave double strip’, ‘single strip’ dan ‘falt double strip’.

• Ada dua jenis salutan bagi konduit iaitu salutan enamel hitam dan galvani.

• Konduit bersalut enamel hitam digunakan bagi pendawaian dalam rumah dan tidak sesuai digunakan di tempat – tempat lembap, berwap asid dan udara laut.

Penggunaan Alat Dalam Pepasangan Elektrik

1. Pengalir elektrik

Pengalir ialah bahan yang mempunyai rintangan elektrik yang Pengalir ialah bahan yang mempunyai rintangan elektrik yang

rendah dan membenarkan arus elektrik melaluinya dengan rendah dan membenarkan arus elektrik melaluinya dengan mudah.mudah.

Pengalir biasanya dibuat daripada kuprum dan aluminium.Pengalir biasanya dibuat daripada kuprum dan aluminium. Bahan-bahan ini dipilih adalah kerana :Bahan-bahan ini dipilih adalah kerana :

Mempunyai rintangan yang rendahMempunyai rintangan yang rendah Harga yang murahHarga yang murah Mudah diperolehiMudah diperolehi Mudah lenturMudah lentur RinganRingan

2. Penebat elektrik

Penebat ialah bahan yang mengandungi rintangan yang Penebat ialah bahan yang mengandungi rintangan yang tinggi dimana arus elektrik tidak boleh mengalir tinggi dimana arus elektrik tidak boleh mengalir melaluinya.melaluinya.

Ia adalah penting untuk tujuan mencegah pengaliran arus Ia adalah penting untuk tujuan mencegah pengaliran arus elektrik keluar dari destinasinya.elektrik keluar dari destinasinya.

Jenis-jenis yang digunakan dalam pembuatan kabel ialah :Jenis-jenis yang digunakan dalam pembuatan kabel ialah : Getah VulcanisedGetah Vulcanised Getah ButylGetah Butyl Getah silikonGetah silikon Plastik PVCPlastik PVC Penebat MineralPenebat Mineral

PERATURAN KESELAMATAN DALAM PENGENDALIAN ALATAN ELEKTRIK

Semua pemasangan dan pembaikan hendaklah dijalankan dalam keadaan litar mati iaitu tutup semua suis utama atau meninggalkan fius

Jikalau terpaksa melakukan kerja-kerja pembaikan litar hidup, pastikan seseorang itu memakai penebatan yang cukup

Memutuskan semua litar sambungan alatan elektrik bila tidak menggunakannya.

PERATURAN KESELAMATAN DALAM PENGENDALIAN ALATAN ELEKTRIK

Jangan menggunakan sebarang peralatan elektrik dengan tangan basah terutama di bilik mandi

Kabel tidak boleh di pasang di tempat yang sibuk, berair dan sebagainya

Memastikan jarak kabel tidak melebihi panjang

Menggunakan peralatan elektrik yang berlabel SIRIM

PERATURAN KHAS PEMASANGAN ALAT KEMUDAHAN ELEKTRIK DALAM BILIK MANDI

Pemasangan lampu mestilah tidak boleh dicapai oleh pengguna

Alat mudahalih tidak boleh digunakan dalam bilik yang mengandungi kolah mandi melainkan alat pencukur elektronik

Jenis lampu yang boleh digunakan ialah dari jenis tertutup atau jenis yang tertutup sebahagian.

Suis alat kawalan atau alat pelaras mestilah dipasang pada tempat yang tidak dapat dicapai oleh pengguna

Suis jenis tarik boleh dipasang dalam bilik mandi tetapi mestilah dari jenis kalisair dan tali penarik dari bahan penebat.

Alat pemanas hendaklah dipasang setinggi 2-5 m dari pengguna

Semua soket salur keluar alat mudahalih selain dari unit kawalan pencukur tidak boleh dipasang dalam bilik mandi.

CA305 - Electrical Supply in Building_bm

Documents

Transcript of CA305 - Electrical Supply in Building_bm