1

Bəxtiyar Turabov

Quran və Təcvid ehkamları

(Əlifba)

Əlif, Ləm, Ra! (Ya Rəsulum! Bu Quran) elə bir Kitabdır ki, onu sənə insanları öz Rəbbinin izni ilə zülmətlərdən nura (küfrdən imana) – yenilməz qüvvət sahibi, (hər cür) tərifə (şükrə) layiq olan Allahın yoluna (islam dininə) çıxartmaq üçün nazil etmişik. (İbrahim, 1)

www.gulf.az

Bakı-2014

2

LAYİHƏDƏ ƏMƏYİ KEÇƏNLƏR: Layihə: Quranoxu.az Müəllif: Bəxtiyar Turabov Redaktor: Mahmud Cəfərov Seymur Mustafayev Səfərbəy Səfərbəyov Nadir Zamanov Video mühəndisi və dizayn: Nadir Zamanov Tural Əliyev Bu kitab və multimedia diski (DVD) müqəddəs kitabımız olan Qurani-Kərimin qısa müddət ərzində ərəb dilində düzgün şəkildə oxunmasını öyrənmək üçün təqdim olunur. Bu layihə Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin icazəsi ilə təqdim olunur. “Kitab verdiyimiz kəslər onu layiqincə oxuyurlar. Onlar ona iman gətirənlərdir. Onu inkar edənlər isə ziyana uğrayanlardır.” (Bəqərə, 121) “Həqiqətən, Biz onu ərəbcə Quran olaraq nazil etdik ki, başa düşə biləsiniz.” (Yusuf, 2) “Sizin ən xeyirliniz Quranı öyrənən və onu başqalarına öyrədəndir.” (əl-Buxari) © QURANOXU.az Bu materialların icazəsiz üzünün köçürülməsi və çoxaldılması qanunla qadağandır. Bizimlə əlaqə: (012) 505 84 23 turabov@gulf.az

3

Mündəricat Giriş .................................................................................................. 4 Qurani-Kərim Əlifbası ...................................................................... 6 Hərflərin ərəb dilində səslənməsi ..................................................... 8 Hərəkələr ........................................................................................ 10 Hərəkələrin məşqi üçün tapşırıqlar ................................................. 11 Ərəb əlifbasında oxşar hərflərin oxunuşu (fəthəyə aid misallar) ... 17 Fəthə mövzusuna aid əlavə çalışma ............................................... 18 Ərəb əlifbasında oxşar hərflərin oxunuşu....................................... 20 Kəsrə mövzusuna aid əlavə çalışma ............................................... 21 Ərəb əlifbasında oxşar hərflərin oxunuşu....................................... 23 Dammə mövzusuna aid əlavə çalışma ............................................ 24 Mədd (Uzatma) hərfləri .................................................................. 25 Sukun .............................................................................................. 32 Şəddə .............................................................................................. 32 Sukun və şəddəyə aid misallar ....................................................... 33 Tənvinlər ......................................................................................... 40 Həmzə ............................................................................................. 45 Çəkər ............................................................................................... 45 Vəsləli həmzə ................................................................................. 46 “Əlif-Ləm” birləşməsi .................................................................... 47 Bəzi Qurani-Kərim nüsxələrindən .................................................. 48 yazılış nümunələri........................................................................... 48 Tətbiqat üçün ayələr ....................................................................... 53 Qeydlər üçün................................................................................... 62

4

Giriş Həmd və səna olsun bütün kainatın və aləmlərin Rəbbi olan

Allaha. Salat və salam Onun Rəsulu və sevimlisi Muhəmmədə (sallallahu aleyhi və səlləm), eləcə də Rəsulullahın ailəsinə, yaxınlarına, səhabələrinə və Qiyamətə qədər onlara gözəl bir şəkildə tabe olanların üzərinə olsun. Amin!

Möhtərəm müsəlmanlar, ümid edirik ki, sizə təqdim etdiyimiz bu kitabça Allahın izni ilə sizə qısa bir müddətdə müqəddəs kitabımızı ərəb dilində təcvid ehkamlarına riayət edərək oxumaqda vasitəçi olacaq.

Müqəddəs kitabımızı ərəb dilində oxumaq istəyən oxucuları bir sual daha çox maraqlandırır. Məgər ərəb dilinin 28 hərfini öyrənərək Qurani-Kərimi oxumaq olmazmı? Təbii ki, olar. Lakin, Uca Rəbbimiz öz Peyğəmbərinə xitab edərək belə buyurmuşdur:

“Quranı aramla oxu!” (Muzzəmmil, 4) Həmçinin Allah Rəsulu (sallallahu aleyhi və səlləm) imam

Buxarinin və Muslimin rəvayət etdiyi hədisdə belə buyurur: “Quranı mahir şəkildə oxuyan (yəni, hərflərin haqqını verən və

təcvid ehkamlarına əməl edən) mələklərin misalındadır.” )əl-Buxari, Muslim(

Biz də QURANOXU.az kollektivi olaraq Quranı düzgün və mahir

şəkildə oxumanızı asanlaşdırmaq məqsədi ilə bu kitabçanı hazırlayıb sizlərə təqdim edirik.

Qəlblər vəhylə inşa olunar. İçərisində Qurandan heç bir şey olmayan qəlbin misalı xaraba ev misalındadır. Çalışın, qəlblərinizi xarabalığa çevirməyin və onu Quranla nurlandırın. Su torpağı dirildib canlandırdığı kimi, Quran da qəlblərə həyat verir və onu ölməyə qoymur.

Bəşəriyyətə rəhmət olaraq göndərilən Allah Rəsulunun (sallallahu aleyhi və səlləm) nəsihətlərini sizlərə xatırlatmaq istəyirik:

“Quranı oxuyun! Çünki Quran Qiyamət günü onu oxuyanlara

şəfaətçi olaraq gələcəkdir.” )Muslim(

5

“Kim Allahın kitabından bir hərf oxuyarsa onun üçün on savab vardır.” (ət-Tirmizi)

Allah Rəsulunun (sallallahu aleyhi və səlləm) bir hədisində belə

deyilir: “Asanlaşdırın, çətinləşdirməyin...” (əl-Buxari, Muslim) Biz də bu hədisdən yola çıxaraq sizlər üçün müxtəsər variantda bu

kitabçanı və multimedia diskini virtual təcvid müəllimi olaraq ixtiyarınıza veririk.

Heç bir şəriki və bənzəri olmayan uca Rəbbimizə dua edərək diləyirik ki, təcvid elmini öyrənmək istəyən mömin və möminələr üçün bu faydalı vasitəni xeyirli, həm də bərəkətli etsin. Amin!

Allah pak və nöqsansızdır. Biz şəhadət edirik ki, Ondan başqa ibadətə layiq olan heç bir məbud yoxdur və Muhəmməd (sallallahu aleyhi və səlləm) Onun qulu və rəsuludur!

Bəxtiyar Turabov

Misir, əl-Əzhar Universitetinin şəriət fakultəsinin məzunu 7 aprel 2014

Diqqət! Aşağıdakı dərsləri daha mükəmməl qavramaq və aydın başa

düşmək, eyni zamanda doğru tətbiq etmək üçün əlinizdə olan multimedia diskindəki video mühazirələri dinləməniz vacibdir.

6

Qurani-Kərim Əlifbası

7

Šə Tə Bə Əlif

Dəl Xa [Hə] Ĉim

Sin Zə, zeyn Ra Žəl

Ta Dad Sad Şin

Fə Ğayn [Ayn] Ža

Mim Ləm Kəf Qaf

Yəي Vav Hə Nun

8

Hərflərin ərəb dilində səslənməsi

خ خاء

ح حا

ج جيم

ث ثاء

ت تاء

ب باء

ا ألف

ص صاد

ش شين

س سين

ز زاي

ر راء

ذ ذال

د دال

ق قاف

ف فاء

غ غين

ع عين

ظ ظاء

ط طاء

ض ضاد

ي ياء

و واو

ه هاء

ن نون

م ميم

ل لام

كفاك

9

ي

10

Hərəkələr

Fəthə ( ) hərfin üzərində gələrək qalın hərflərdə “a”, incə hərflərdə isə “ə” səsini verir.

Kəsrə ( ) hərfin altında gələrək qalın hərflərdə “ı”, incə hərflərdə “i” səsini verir.

Dammə ( ) hərfin üzərində gələrək bütün hərflərdə “u” səsini verir.

ا ا ا ب ب ب ت ت ت ث ث ث

ج ج ج ح ح ح خ خ خ د د د

ذ ذ ذ ر ر ر ز ز ز س س س

ش ش ش ص ص ص ض ض ض ط ط ط

ظ ظ ظ ع ع ع غ غ غ ف ف ف

ق ق ق ك ك ك ل ل ل م م م

ن ن ن ه ه ه و و و ي ي ي

11

Hərəkələrin məşqi üçün tapşırıqlar Aşağıdakı kəlmələrdəki hərfləri hərəkəli formada oxu:

س ط ر م س ح ي ب س ي ق ن

غ ل ب ج ه ر ش م ط ا د ب

ر ف ع ن د م خ ط ر ز ه ر

ق د م د ع ب ص ل ب ظ ل م

غ ر ق ك ر م ص ع د ق ص د

س ع د ط ر د ث و ب ض ع ف

ف ح س ف ر ق ك ت ب و ك ل

12

Fəthəyə aid misalları oxu:

خلقك فذكر فخلف رق بة

رزق غسل خسف شكر

طلب حضر وسط خلف

ف لق ق تل نصح صلح

ف عل سقط كتب بطن

13

Ərəb dilində olan hərflərin əvvəldə, ortada və axırda yazılışlarına aid misallar:

Son Orta Əvvəl Hərf

ء-ئ-أ -ئ-أ-ء أ أ

أخذ سال نشأ

ب ب ب ب

ب ت ر ن بذ كسب

ت ت ت ت

ت رك ف تح ث بت

ث ث ث ث

ث لب مثل رفث

ج ج ج ج

جهر شجر ن هج

ح ح ح ح

حمل بحث صلح

14

خ خ خ خ

ع خ ب سلخ ختم

د د د د

دخل عدد وعد ذ ذ ذ

ذ ذكر نذر أجذ

ر ر ر ر

رجع مرج كفر ز ز ز

ز زرع ن زع ب رز س س س

س سجد حسد لمس

ش ش ش ش

شرع حشر خمش ص ص ص

ص صب ر نصح نكص

15

ض ض ض ض

ضرب حضر رفض

ط ط ط ط

طلب بطن سقط

ظ ظ ظ ظ

ظعن نظر وعظ

ع ع ع ع

عرض جعل وقع

غ غ غ غ

غفل شغل ب لغ

ف ف ف ف

ف عل ن فخ سلف

ق ق ق ق

ق تل سقط علق

16

ك ك ك ك

كتب مكر هلك

ل ل ل ل

لمع جلس دخل

م م م م

مسك لمس ختم

ن ن ن ن

ن زع منع بطن

ه-ه ه ه ه

ه أل هزم ن هج

و و و و

وعد عوج -

ي ي ي ي

ي نع - مشى

17

Ərəb əlifbasında oxşar hərflərin oxunuşu (fəthəyə aid misallar)

ت د ت ط د ض ت رك درك ت رك طرك ركد ركض

ط ق ك ت س ث خلط خلق بكر ب ت ر عسر عث ر

س ص ث ق ق ك

ن فق ن قس نكص بسط بصط ن فث

ذ ز ذ ظ ط ك

نذر ن زر نذر نظر شطر شكر

ي ر ل ر عصى عصر ولد ورد

18

Ərəb əlifbasında 7 hərf qalın hərflər sayılır. Bu hərflərimiz Xa (خ) Sad (ص), Dad (ض), Ğayn (غ), Ta (ط), Qaf (ق) və Ža (ظ) hərfləridir. Bu hərfləri daha rahat yadda saxlamaq üçün ( غقطظ قظق kəlməsini (خ ص ض əzbərləmək lazımdır.

Qalın hərflərə aid misalları oxu:

غرض خرق ضغط طرق صرخ ق رض خطر غرق

Fəthə mövzusuna aid əlavə çalışma

وأد أكل ن زر سلك ف تح ث بت سلف كتب شفع عبد وعد حسد زعم ب عث فصل سجد عبس سلم هلك كسب

Fə-tə-[hə] Sə-lə-kə Nə-zə-ra Ə-kə-lə Va-ə-də

[Ə]-bə-də Şə-fə-[ə] Kə-tə-bə Sə-lə-fə Šə-bə-tə

Fə-sa-lə Bə-[ə]-šə Zə-[ə]-mə [Hə]-sə-də Va-[ə]-də

Kə-sə-bə Hə-lə-kə Sə-lə-[ə] [Ə]-bə-sə Sə-cə-də

19

Kəsrəyə aid misalları oxu:

بن فث بكرم شهد كمثل

عشق حسب حبط فشل

رحم حزن وسع لشجر

قدم لبس عمل علم

أمن أ ذن كعمل لثقل

20

Ərəb əlifbasında oxşar hərflərin oxunuşu (kəsrəyə aid misallar)

ت د ت ط د ض

تبع بدع بتر بطر ردع رضع

س ث س ص ق ك

لبس لبث سعد صعد قوي كوي

ذ ظ ز س

حذى حظي كن ز كنس

20

Ərəb əlifbasında oxşar hərflərin oxunuşu (kəsrəyə aid misallar)

ت د ت ط د ض

تبع بدع بتر بطر ردع رضع

س ث س ص ق ك

لبس لبث سعد صعد قوي كوي

ذ ظ ز س

حذى حظي كن ز كنس

20

Ərəb əlifbasında oxşar hərflərin oxunuşu (kəsrəyə aid misallar)

ت د ت ط د ض

تبع بدع بتر بطر ردع رضع

س ث س ص ق ك

لبس لبث سعد صعد قوي كوي

ذ ظ ز س

حذى حظي كن ز كنس

21

Kəsrə mövzusuna aid əlavə çalışma

يتر هزل خشي يدي شيع حجج حفظ علم ظطف برق سفه حبث رضي بكم برئ أنس تبع سلم يشإ حزن

Şi-yə-[ə] Yə-di-yə Xa-şi-yə Hə-zi-lə Yə-ti-ra

Bə-ri-qa Ža-tı-fə [Ə]-li-mə [Hə]-fi-ža [Hi]-ĉə-ĉə

Bə-ri-ə Bə-ki-mə Ra-dı-yə [Hə]-bi-šə Sə-fi-hə

[Hə]-zi-nə Yə-şə-i Sə-li-mə Tə-bi-[ə] Ə-ni-sə

22

Damməyə aid misalları oxu:

أ مر ن كح ك ذب ك سر

و رد ح سب ر زق ط رد

ب شر غ فر د خل ر كس

ك تم ن كح ر عب ف عل

ق تل ض رب بص ر ح كم

23

Ərəb əlifbasında oxşar hərflərin oxunuşu (damməyə aid misallar)

ت د ت ط د ض

ت رك د رج تبع ط بع درب ض رب

س ث س ص ق ك

س بت ث بت ح سد حصد س قط سكت

ذ ظ ز س

ح ذي ح ظى ه مز ه مس

24

Dammə mövzusuna aid əlavə çalışma

ص عق ح شر ق رئ س ئل بص ر فك أ ت لي ط رد ه دي ج مع ع في ي هب تصف حصب ضع ف تصل ح سد غنم ز ب ر ج ن ب

Bə-su-ra Su-i-lə Qu-ri-ə [Hu]-şi-ra Su-[i]-qa

Ĉu-mi-[ə] Hu-di-yə Tu-rı-də Tu-li-yə U-fi-kə

Da-[u]-fə [Hə]-sı-bu Tə-sı-fu Yə-hə-bu [U]-fi-yə

Ĉu-nu-bə Zu-bu-ra Ğa-nə-mu [Hu]-si-də Tə-sı-lu

25

Mədd (Uzatma) hərfləri Mədd sözünün lüğəti mənası uzatmaq və ya dartmaq deməkdir.

Mədd hərfləri üçdür: sakin halda, yəni heç bir hərəkəsiz və (ا) Əlif; Əgər əlif (ا) .1

simvolsuz gələrsə və həmin bu əlifdən əvvəl hər hansı bir hərfin hərəkəsi fəthə ( ) olarsa, bu fəthə iki hərəkə miqdarında, yəni təqribən iki saniyə müddətində uzadılır.

sakin halda, yəni heç bir hərəkəsiz və (ي) Yə; Əgər yə (ي) .2simvolsuz gələrsə və həmin bu yədən əvvəl hər hansı bir hərfin hərəkəsi kəsrə ( ) olarsa, bu kəsrə iki hərəkə miqdarında, yəni təqribən iki saniyə müddətində uzadılır.

sakin halda, yəni heç bir hərəkəsiz və (و) Vav; Əgər vav (و) .3simvolsuz gələrsə və həmin bu vavdan əvvəl hər hansı bir hərfin hərəkəsi dammə ( ) olarsa, bu dammə iki hərəkə miqdarında, yəni təqribən iki saniyə müddətində uzadılır.

سيماه ظاهر ش وهد غف ور خالف

حسيب ب ورك ع وقب تابع خ وطب

ق ول و ي وصل فيها سعيد راجع

26

Mədd hərfi “Əlif”-ə aid misalları oxu:

ز زا زاول

أ ءا ءاتى

ب با بادر س سا ساءل

ت تا تابع ش شا شاهد

ث ثا ثاب ر ص صا صاب ر

ج جا جادل ض ضا ضاعف

ح حا حاسب ط طا طالب

خ خا خاصم ظ ظا ظاهر

د دا داوم ع عا عامل

ذ ذا ذاكر غ غا غافل

ر را راجع ف فا فاتح

27

طلب طالب

هجر هاجر

صدق صادق منع مانع

ف رق فارق كتب كاتب

عدل عادل سأل ساءل

قطع قاطع مسك ماسك

ق تل قاتل ف رض فارض

صدف صادف حكم حاكم

بحث باحث خلف خالف

قسم قاسم سقط ساقط

ظهر ظاهر عطف عاطف

28

Mədd hərfi “Vav”-a aid misalları oxu:

ز ز و ز ور واق

أ أ و أ وحي

ب ب و ب ورك س س و س وق

ت ت و ت وص ون ش ش و ش وهد

ث ث و ث ومها ص ص و ص وحب

ج ج و ج وزي ض ض و ض وعف

ح ح و ح وسب ط ط و ط وبى

خ خ و خ وطب ظ ظ و ظ وهر

د د و د ونهما ع ع و ع وقب

ذ ذ و ذ وق واق غ غ و غ ودر

ر ر و ر وحنا ف ف و ف ومها

29

ش حد ش وحد

وق ل وق ول

يك ن يك ون ص حب ص وحب

ي صل ي وصل ب رك ب ورك

تد ر تد ور ح سب ح وسب

كف ر كف ور غف ر غف ور

و ري و وري ش ك ر ش ك ور

ل حظ ل وحظ خ طب خ وطب

30

Mədd hərfi “Yə”-yə aid misalları oxu:

ز زي زيئته

إ إي إيتاء

ب بي بيع س سي سيماه

ت تي تيه ش شي شيعته

ث ثي ثيب ص صي صيد

ج جي جيدها ض ضي ضيزآ

ح حي حيف ط طي طيبة

خ خي خيف ق قي قيلم

د دي دينه ع عي عيثة

اق ث مي غ غي غيبة م مي

ر ري ريبة ف في فيها

31

علم عليم

نشط نشيط

حكم حكيم حزن حزين

فطن فطين أنس أنيس

سمع سميع حفظ حفيظ

أمن أمين تعس تعيس

شهد شهيد حسب حسيب

نعم نعيم حمد حميد

بدع بديع تبع تبيع

ألف أليف سعد سعيد

32

Sukun Sukun ( ( işarəsi hərfin üzərində gəlir və hərfin hərəkəsiz

oxunmasını bildirir. Yəni bu zaman həmin hərfin yalnız samiti oxunur.

ح جق فاتق فكق خوق نتق

أش دق تشقق فصكق أك فق ت ولق

يم دق ي ق صق ي صرق يد سق ت قلق

Şəddə Şəddə ( ) hərfin üzərində gəlir və hərfi qoşalaşdırır.

فكر ت قلب ه ين ك ورت قدر

ت وليقت مق ح مل رب ه مق ت ب ي نت ث وب

33

Sukun və şəddəyə aid misallar

د قدر قد -قدق قد قدق

فك -فكقك فكر فك فكق

خو -خوقو خوان خو خوق

سح -سحقح سحار سح سحق

تهمق د عد عد -عدق عد عدق

لو -لوقو لووقاق لو لوق

نت -ن تقت ن تبعقك مق نت نتق

ح ج -ح جقج ح جت ه مق ح ج ح جق

ت ول -ت ولقل ت وليقت مق ت ول ت ولق

أك ف -أك فقف أك فار ك مق أك ف أك فق

34

فصك -فصكقك فصكتق فصك فصكق

محل -محلقل محله محل محلق

ي نش -ي نشقش ي نشؤ اق ي نش ي نشق

نا وقي -وق يقي وق يسق وقي وقيق

ءاذن -ءاذنقن ءاذناك ءاذن ءاذنق

ت بي -ت ب يقي ت ب ي نت ت بي ت بيق

ف عز -ف عزقز ف عززقنا ف عز ف عزق

تشق -تشققق تشقق تشق تشقق

د أش ده ما أش د -أش دق أش د أش دق

35

ك و -ك وقو ك ورت ك و ك وق

س ج -س جقج س جرت س ج س جق

س ك -س كقك س كرت س ك س كق

ث و -ث وقو ث وب ث و ث وق

ح ر -ح رقر ح رض ح ر ح رق

زي -ز يقي ز ين ز ي ز يق

ح م -ح مقم ح مل ح م ح مق

ح ص -ح صقص ح صل ح ص ح صق

سج -سجقج سجيقلظ سج سجق

ه طهرق طه -طهق طه طهق

ح ر -ح رقر ح رم ح ر ح رق

36

ه ي -ه يقي ه ين ه ي ه يق

ذ ي عذب ي عذ -ي عذق ي عذ ي عذق

ت دم -ت دمقم ت دمر ت دم ت دمق

ي فص - ي فصقص ي فصل ي فص ي فصق

ي كو -ي كوقو ي كور ي كو ي كوق

ي سب -ي سبقب ي سبح ي سب ي سبق

د ن قدس ن قد -ن قدق ن قد ن قدق

ن فر -ن فرقر ن فرق ن فر ن فرق

نسو -نسوقو نسوي نسو نسوق

أ كل -أ كلقل أ كلم أ كل أ كلق

ت كل -ت كلقل ت كلف ت كل ت كلق

37

رب -ربقب رب ه مق رب ربق

م همه مق هم -همق هم همق

ظن -ظنقن ظن ه مق ظن ظنق

د يم دك م يم د -يم دق يم د يم دق

ي ق ص -ي ق صقص ي ق صون ي ق ص ي ق صق

ي صر -ي صرقر ي صرون ي صر ي صرق

يد س -يد سقس يد سه يد س يد سق

ت قل -ت قلقل ت قلب ت قل ت قلق

38

ن حب -ن حبقب ن حبون ن حب ن حبق

ت رب -ت ربقب ت ربص ت رب ت ربق

ب تس -تس بقب تس بون تس ب تس بق

يمس -يمسقس يمسنا يمس يمسق

ولي -وليقي ولي نا ولي وليق

يظ ن -يظ نقن يظ نون يظ ن يظ نق

39

Sukuna aid misalları oxu:

سأ ر سأ ر سأ ر سأ رق سأ رقهق ه

لي ز لي ز لي ز لي زق لي زق لق ونك

يئس يئس يئس يئسق يئسقن

يلت يلت يلت يلتق يلتقك مق

أء ل أء ل أء ل أء لق أء لققى

فظل فظل فظل فظلق فظلقت مق

ز ن ليح ليح ليح ليحق ليحق

م ه فح ك فح ك فح ك فح كق فح كق

40

Tənvinlər

Tənvin ismin əlaməti olaraq hərfi nunlaşdıran hərəkələrdir və daim sözlərin sonunda gəlir:

Fəthəli tənvin ( ) hərfin üzərində gəlir, qalın hərflərdə “an”, incə hərflərdə “ən” kimi oxunur.

Kəsrəli tənvin ( ) hərfin altında gələrək qalın hərflərdə “ın”, incə hərflərdə “in” kimi oxunur.

Damməli tənvin ( ) hərfin üzərində gələrək bütün hərflərdə “un” kimi oxunur.

شططا عريضا قصصا ق بسا

Fəthəli tənvin عجافا جميعا ش واظا معاشا

بلغظ تبيعظ حافظظ صراطظ

Kəsrəli tənvin مل ومظ عج ولظ طينظ شريكظ

D ز ر وع م حيط مريض حريص am

məli

tənvin كظيم قليل تارك صديق

41

Fəthəli tənvinə aid misalları oxu: Qeyd: Fəthəli tənvin sözün sonunda gəlir və bu zaman həmin hərf əliflə

bərabər yazılır.

ء ءا ء ←ء عطاء

ب با با← با عجبا

ت تا تا←تا ف راتا

ث ثا ثا← ثا أثاثا

ج جا جا←جا مريجا

ح حا حا←حا سراحا

ي وخاش خ خا خا←خا

د دا دا←دا وحيدا

ر را را←را ظهيرا

ز زا زا←زا مفازا

اس ق بسا ← اس س سا

42

ش شا شا← سا معاشا

ص صا صا←صا قصصا

ض ضا ضا← ضا عريضا

ط طا طا←طا شططا

ظ ظا ظا←ظا ش واظا

ع عا عا←عا جميعا

ف فا فا←فا عجافا

ق قا قا←قا غدقا

ل لا لا ←لا وبيل

43

Kəsrəli tənvinə aid misalları oxu:

اطظ صر ط ط ن←طظ

ء ءظ ←نء نساءظ

ب ب ن←بظ لهبظ ظ ظ ن←ظظ حافظظ

ت ت←تظ ن باتظ ع ع ن←عظ تبيعظ

ج خ ن←خظ فجاجظ غ غ ن←غظ بلغظ

د د ن←دظ عنيدظ ف ف ن←ف بصحافظ

ر ر ن←رظ قديرظ ق ق ن←قظ زه وقظ

س س ن←سظ أ ناسظ ك ك ن←كظ شريكظ

ش ش ن←شظ فاحشظ ل ل ن←لظ عج ولظ

ص ص ن←صظ قصاصظ م م ن←مظ مل ومظ

ض ض ن←ضظ عارضظ ن ن ن←نظ طينظ

44

Damməli tənvinə aid misalları oxu:

ص ص ←ص حريص

ء ء ←ء ع ثاء

ب ب ← ب شهاب ض ض ← ض مريض

ت ظ ل م ط ط ←ط م حيط ت ت ←ت

ج ج ←ج معارج ع ع ←ع ز ر وع

ح ح ←ح مرح ف ف ←ف طئف

خ خ ←خ أخ ق ق ←ق صديق

د د ←د شداد ك ك ←ك تارك

ر ر ←ر ت فاخ ر ل ل ←ل قليل

س س ←س لباس م م ←م كظيم

ش ش ← ش غواش ن ن ←ن قرين

45

Həmzə Əlif (ا) hərfinin hərəkəli halına (ء) - həmzə deyilir. Həmzənin aşağıdakı yazılış şəkilləri var:

ؤ أ ء ئئ

منين ءامن القبارئ أفقئدة م ؤق بئقسما أمقر ك دء الرؤ وس

Çəkər Qurani-Kərimin yazılışına uyğun olaraq mədd hərfi əlif (ا) bəzən (و), bəzən də (ي) şəklində yazılır. Bu zaman həmin (و) və (ي) hərfləri də mədd əlif (ا) kimi uzadılır. Oxucuya asan olsun deyə, (و) və (ي) hərflərinin üzərinə çox zaman çəkər işarəsi (ا) qoyulur.

كفىا منواة ز لفىا صلواة حيواة م وسىا نجواة س كارىا

46

Vəsləli həmzə Vəslə sözünün lüğəti mənası birləşdirmək deməkdir. Əgər

Qurani-Kərimdə əlif hərfi üzərində vəslə işarəsi ( ) ilə gələrsə, bu

vəslə iki sözün arasını birləşdirir. Bu zaman əlif hərfi oxunmur. Vəsləli həmzəyə aid misalları oxu:

Bəzən Qurani-Kərimdə vəsləli həmzə feillərdə gəlir və sözün birinci hərəkəsi olmur. Belə feillər əmr formasını bildirərək ya kəsrə, ya da dammə ilə oxunur. Bu zaman feildəki vəsləli həmzənin kəsrə və ya dammə ilə oxunmasını bilmək üçün həmin sözün ikinci hərfinin (vəsləli həmzəni saymasaq) hərəkəsinə baxırıq. Əgər fəthə və ya kəsrədirsə, vəsləli həmzə kəsrə ilə, dammədirsə, o zaman dammə ilə oxunur.

47

“Əlif-Ləm” birləşməsi

Ərəb dilində müəyyənlik artiklı kimi bilinən (ال) – Əlif-Ləm, kəlmələrin əvvəlində gələrək bəzi xüsusiyyətlər daşıyır.

Qəməri hərflər ا ب ج ح خ ع غ ف ق ك م و ه ي

Əgər (ال) – Əlif-Ləm, bu 14 hərfdən əvvəl gələrsə, bu zaman bu

artikldakı hərflərin hər ikisi oxunur. Bu birləşmədən əvvəl hərəkəli bir hərf gələrsə, yalnız (ل) hərfi oxunur. (ا) hərfi isə “Vəsləli həmzə” olaraq oxunmur. Bu 14 hərfə “Qəməri” hərflər deyilir.

ز القعيقن القغداء ب القباب القجنة القحمار القخ ب ق الق القفم الققمر القكلقب القماء القولد القهواء القيد

Şəmsi hərflər

ت ث د ذ ر ز س ش ص ض ط ظ ل ن

Əgər (ال) – Əlif-Ləm bu 14 hərfdən əvvəl gələrsə, bu zaman

sadəcə (ا) hərfi oxunur və ləm (ل) hərfindən sonra gələn hərf şəddəli oxunar. Bu birləşmədən əvvəl hər hansı bir hərf hərəkəli gələrsə, o zaman (ا) hərfi də “Vəsləli həmzə” olaraq oxunmur. Bu 14 hərfə “Şəmsi” hərflər deyilir. رة السمك تاجر ال الث وقب الديك الذهب الرج ل الزهق م م النجق ر اللحق ر الضيقف الطالب الظهق الشمقس الصدق

48

Bəzi Qurani-Kərim nüsxələrindən yazılış nümunələri

49

50

51

52

53

Tətbiqat üçün ayələr

Fatihə surəsi

1. Mərhəmətli və Rəhmli Allahın adı ilə! 2. Həmd olsun aləmlərin Rəbbi Allaha, 3. Mərhəmətli və Rəhmliyə, 4. Haqq-hesab gününün Hökmdarına! 5. Biz yalnız Sənə ibadət edir və yalnız Səndən kömək

diləyirik. 6. Bizi doğru yola yönəlt – 7. nemət bəxş etdiyin şəxslərin yoluna, qəzəbə uğramışların

və azmışların (yoluna) deyil!

54

Bəqərə surəsi, 255 (Ayətul kursi)

255. Allah, Ondan başqa ilah yoxdur, (əbədi) Yaşayandır, (bütün yaratdıqlarının) Qəyyumudur. Onu nə mürgü, nə də yuxu tutar. Göylərdə və yerdə nə varsa, Ona məxsusdur. Onun izni olmadan Onun yanında kim havadarlıq edə bilər? O, (məxluqatın) gələcəyini və keçmişini bilir. Onlar Onun elmindən, Onun istədiyindən başqa heç bir şey qavraya bilməzlər. Onun Kürsüsü göyləri və yeri əhatə edir. Bunları qoruyub saxlamaq Ona ağır gəlmir. O, Ucadır, Uludur.

55

Tin surəsi

1. And olsun əncirə və zeytuna! 2. And olsun Sinay dağına! 3. And olsun bu təhlükəsiz şəhərə (Məkkəyə)! 4. Biz insanı ən gözəl surətdə yaratdıq! 5. Sonra isə onu aşağı qatların ən aşağısına (Cəhənnəmin

dibinə) qaxacağıq. 6. İman gətirib xeyirxah işlər görənlər istisna olmaqla! Onlar

üçün tükənməz mükafat hazırlanmışdır. 7. Bundan sonra dini yalanlamağa səni nə məcbur edir? 8. Məgər Allah hakimlərin ən üstünü deyilmi?

56

Əsr surəsi

1. And olsun axşam çağına! 2. Həqiqətən, insan ziyan içərisindədir. 3. Yalnız iman gətirib yaxşı işlər görənlər, bir-birinə haqqı

məsləhət görənlər və bir-birinə səbrli olmağı məsləhət edənlərdən başqa.

Fil surəsi

1. Rəbbinin fil sahiblərinə nələr etdiyini görmədinmi? 2. Məgər (Rəbbin) onların hiyləsini dolaşığa salmadımı? 3. Onların üzərinə qatar-qatar quşlar göndərdi. 4. (O quşlar ki,) onların üstünə (odda bişmiş) bərk gildən

daşlar yağdırdı. 5. (Allah) onları sanki yeyilmiş əkin yarpağına döndərdi.

57

Məun surəsi

1. Dini yalan sayan o kimsəni gördünmü? 2. elə adamdır ki, yetimi qovar 3. və (heç kəsi) kasıba əl tutmağa sövq etməz. 4. Vay halına namaz qılanların – 5. şəxslərin ki, onlar namazlarında səhlənkardırlar. 6. Onlar riyakardırlar 7. və az bir şey verməkdən belə imtina edirlər.

Kövsər surəsi

1. Həqiqətən, Biz Kovsəri sənə bağışladıq. 2. Sən də Rəbbin üçün namaz qıl və qurban kəs! 3. Doğrusu, sənə ədavət bəsləyənin özü sonsuzdur.

58

Kəfirun surəsi

1. De: “Ey kafirlər! 2. Mən sizin ibadət etdiklərinizə ibadət etmərəm, 3. siz də mənim ibadət etdiyimə ibadət edən deyilsiniz. 4. Mən sizin ibadət etdiklərinizə ibadət edən deyiləm, 5. siz də mənim ibadət etdiyimə ibadət edən deyilsiniz. 6. Sizin dininiz sizə, mənim dinim də mənədir!”

İxlas surəsi

1. De: “O Allah Təkdir! 2. Allah Möhtac deyildir. 3. O, nə doğub, nə doğulub, 4. Onun bənzəri də yoxdur”.

59

Fələq surəsi

1. De: “Sığınıram sübhün Rəbbinə! 2. Məxluqatının şərindən, 3. çökən zülmətin şərindən, 4. düyünlərə üfürən (cadugər) qadınların şərindən 5. və həsəd aparan zaman paxılın şərindən!”

60

Nəs surəsi

1. De: “Sığınıram insanların Rəbbinə, 2. insanların Hökmdarına, 3. insanların məbuduna! 4. Vəsvəsə verənin, (Allahın adı çəkiləndə isə hövlündən) geri

çəkilən (şeytanın) şərindən. 5. (O şeytan) ki, insanların ürəklərinə vəsvəsə salır, 6. cinlərdən də (olur), insanlardan da!”

61

Onu da qeyd edək ki, əlinizdəki kitab daima Uca Allaha möhtac olan insan əməyinin bəhrəsidir və buna görə də xətaların olması labüddür. Hər hansı bir xəta ilə üzləşdikdə və ya mövzu ilə bağlı daha maraqlı təklif irəli sürmək istədikdə turabov@gulf.az elektron ünvanına yazmanızı xahiş edirik.

62

Qeydlər üçün _________________________________________________

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________