bwbw Twkur isMG jI dy jIvn dIAW JlkIAW - Akaal Publishers · dy jIvn dIAW JlkIAW ieh bwbw Twkur...

25
bwbw Twkur isMG jI dy jIvn dIAW JlkIAW

Transcript of bwbw Twkur isMG jI dy jIvn dIAW JlkIAW - Akaal Publishers · dy jIvn dIAW JlkIAW ieh bwbw Twkur...

bwbw Twkur isMG jI

dy jIvn dIAW JlkIAW

bwbw Twkur isMG jI (1915-2004)

dy jIvn dIAW JlkIAW

ieh bwbw Twkur isMG jI dw sMKyp sic`qr jIvn, bwbw jI dI mhwnqw qy roSnI pwaux dI Xqn ivc iliKAw gieAw hY[ ieh inmwxw X`qn sMgqW nMU pyS kIqw gieAw hY – Aws hY ik sMgqW dws dI koiSS nMU svIkwr krngIAW, Aqy ies jIvnI nMU pVHky Awqimk lwB pRwpq krngIAW[

dws qo ilKweI iv`c koeI aUxqW rih geI hovY qW dws mwPI dw pwqr hY[ pwTkw nMU bynqI hY ik ies jIvnI nMU hor suMdr bxauwx leI Awp jI ny dws nwl sMprk krky swnMU hor bwbw jI dy jIvn dIAW GtnWvw nwl jwnU krvw dyxw, jo ik Agly AYfISn iv`c drj kIqy jwx[

dws, hrijMdr isMG (vwlswl, XU.ky.) dsMbr 2011 www.akaalpublishers.com

pMjwb iv~c, sMprk: guruduAwrw sRI gurU qyg bhwdr swihb jI gurmiq ividAwlw dmdmI tkswl kxkvwl BMgUAw, sMgrUr BweI AmrjIq isMG “mrXwdw” 01676 281510 09463194031 www.damdamitaksal.com

bwbw jI dw mu`Flw jIvn

is`K kOm dI Dwrimk hsqI vjoN jwxy jWdy siqkwrXog bwbw Twkur isMG jI dw jnm 1915 eIsvI nMU ipMf eIcoig`l izlHw lwhOr (pwiksqwn) ivKy siqkwrXog bwbw bhwdr isMG jI Aqy mwqw pRym kOr jI dI ku`KoN hoieAw[ bwbw bhwdr isMG jI Aqy mwqw pRym kOr jI donoN AMimRqDwrI, inqnymI Aqy gurUu Gr qy Aqut inscy r`Kx vwly sn[ dyS dI vMf qON bwAd Awp Bwrq ivc Aw gey, ijQy iehnW ny ipMf sdrvwlw, nyVy mKU, izlHw i&rozpur ivKy rihxw kIqw[

bwbw jI jnm qoN lY ky hI sdw vwsqy msq Aqy ismrn Bjn krn vwly, praupkwrI, idAwlU, SWq-ic`q, nwm-bwxI dy rsIey Aqy siqgurW aupr inscw r`Kx vwly sn[ Awp jI CotI AvsQw ivc hI bwhrI KyfW Aqy glW vl mn nhIN lwauNdy sn[ kuJ vfI AvsQw hox qy Awp Awpxy mwqw ipqw jI nwl Gr dy kwr-ivhwr krdy qy nwl nwl ApxI ibrqI nMU sdw iek-rs, nwm-ismrn ivc joVI r`Kdy[ Awp jI nMU ic`q ivc bcpn qoN hI vMf Ckx AQvw Ckw ky, ^uS hox dw aumwh rihMdw, ikauNik hr iek ivc siqgurU jI dw srUp pRqK vyKdy sn[ AYsy syvw ismrn ivc juiVAW hoieAW, Awp jI dy mn ivc iksy pUrn guris`K q`q-byqy AMimRqDwrI mhWpurK, bRhm igAwnI jI dy pws rih ky jIvn bqIq krn dI lgn l`gI rihMdI sI[

A^Ir sMgqW rwhIN pqw l`gx qy ik ies vkq ^wlsw pMQ ivc bRhm igAwnI sMq gurbcn isMG jI „^wlsw‟ jQy smyq is`KI dw pRcwr kr rhy hn, jo ik mhwn ividvwn hn qy ijnHW aupr klgIDr dI mhwn b^iSS hY[ bwbw jI GroN cl ky sMqW mhWpurKW dy kol iBMfr klW izlHW mogy Aw gey[ ijQy pMjW ipAwirAW pwsoN bwbw jI ny KMfy bwty dw AMimRq pwn kIqw[ mhWpurKW ny Awp jI dI mn dI AvsQw vyK ky kuJ smyN vwsqy gurduAwrw swihb ivc lMgr dI syvw sMBwl id`qI, jo Awp jI ny bVy pRym qy lgn nwl inBweI[ FweI swlW dI syvw qoN bwAd, mhWpurKW ny Awp jI nMU jQy ivc r`K ilAw Aqy bRhm ividAw pVHweI[

sMqW dy scKMf jwx qk, Awp jI 22 swl sMqW dy gVv`eI bx ky mhwn syvw krdy rhy[ mhWpurKW ny Awp jI dI syvw qoN pRsMn ho ky Awp jI aupr mhwn b^iSSW kIqIAW[ mhwn a~cI AvsQw b^S id~qI[ bcn kIqy ik “smW Aweygw qusIN mhwn qoN mhwn syvw krogy[” sMqW mhWpurKW dy scKMf jwx auprMq, Awp jI sMq igAwnI krqwr isMG jI ^wlsw nwl A~T swl rih ky iesy qrHW nwm bwxI ivc ilvlIn, lMgr Aqy sMgqW dI syvw sMBwl krdy rhy[ mhWpurK hr vkq Awp dw bhuq siqkwr

krdy[ hr kMm ivc Awp dI slwh lYNdy[ aus vkq is~K kOm qy bVy sMkt dw smW sI[ is~K kOm nMU dbwaux dIAW koiSSW kIqIAW jw rhIAW sn[ mhWprKW ny 37 v~fy ngr kIrqn k~F ky su~qI kOm nMU jwigRq kr id~qw sI[ srkwr vlo sMqW nMU igRPqwr kr ky dbwaux dI swizS kIqI jw rhI sI[ aus vkq sMq igAwnI krqwr isMG jI ^wlsw ny sMgqW ivc AYlwn kr id~qw ik “jy srkwr swnMU igRPqwr kry qW swfy ipCoN bwbw Twkur isMG jI dmdmI tkswl dy izMmyvwr hn[ ijnHW nMU mrzI A~gy syvw sMBwl dyx[”

bwbw jI dI rUhwnI sUrmqweI Aqy rozwnw izMdgI

bwbw jI Awpxy Awp ƒ kdI vI gurbwxI dy jwp qoN Al`g nhIN sI krdy[ gurbwxI dw aucwrn AKMf cldw rihMdw sI Aqy bwbw jI dUsirAW nwl bhuq Gt boldy sn[ bwbw jI dy njdIk rihky syvwdwr isMG idn rwq gurbwxI dw aucwrn krdy sn[

rwq pYx qy jdoN bwbw jI Arwm krdy sn (kuJ smy qoN izAwdw nhIN), gurbwxI dw lgwqwr aucwrn bwbw jI dyy pws huMdw rihMdw sI[ bwbw jI dI izMdgI dOrwn auhnW dw rozwnw inqnym bdl jWdw sI (smy dy loVW aunswr), pr ie`k mu`Fly mwrg drSk dy qOr qy hI auh p`kw pMj gRMQI dw aucwrn krdy qy bwkI dw idn jpujI swihb, suKmnI swihb jw cOpeI swihb dy inrMqr jwp krn iv`c ibqwauNdy sn[

jy auh gurbwxI ƒ nhIN aucwrdy qwN srvn krdy sn, jW sRI drbwr swihb qoN tI.vI. pRswrn suxdy jW kQw suxdy sn[ ieh auhnW dy rozwnw jIvn p`Dr dy muFly AMS sn[ hor koeI jo vI auhnW kol jWdw jW imldw, iehI vyKdw, kQw, kIrqn jW gurbwxI dw jwp[ bwbw jI iehnW pMgqIAW dw pRqIibMb sI:

Awsw mhlw 5 ]

ijn@w n ivsrY nwmu sy iknyihAw ]

Bydu n jwxhu mUil sWeI jyihAw ]

(397)

slok mÚ 5 ]

ijnw swis igrwis n ivsrY hir nwmW min mMqu ]

DMnu is syeI nwnkw pUrnu soeI sMqu ]1]

(319)

inmrqw

bwbw jI inmrqw dw muj`smw sn[ is`KI dI nINh inmrqw au~pr r`KI geI hY, jo haumY dw Kwqmw krdI hY[mhwrwj PurmwauNdy hn:

sloku ]

suKI bsY mskInIAw Awpu invwir qly ]

bfy bfy AhMkwrIAw nwnk grib gly ]1] (278)

bRhm igAwnI kY grIbI smwhw ] (273)

keI guris`K bwbw jI ƒ bynqIAW krdy sn ky auhnW dy GrW iv~c crn pwaux, qWik auh auhnW dy gRih nMU pivqr krn, nwl hI bwbw jI dI Aqy sMgqW dI syvw krn dw Aqy lMgr Ckaux dw suBwg pRwpq hovY[ bwbw jI jdoN ieho ijhy GrW iv~c jWdy sI, keI pirvwr bVI imhnq Aqy lgn nwl pRbMD krdy sI[ bwbw jI

dy Awsn dI iqAwrI bVy pRym nwl krdy sn, ijs iv~c soPy Aqy ibsqirAW au~pr kuSnW dIAW kqwrW l`gdIAW sn [ pr bwbw jI swdw jIvn ibqw ik KuS sn, so keI vwr bwbw jI AwpnI mauj ivc Awsn dy kol Q~ly jwky bih jWdy sn[ bwbw jI dy j~Qy dy isMG GrW iv`c dwKl huMdy hI lMgr dI syvw dw pRbMD Awp sWB lYNdy sI, Aqy keI vwrI bwbw jI Awp hI bVy pRym nwl sMgqW ƒ lMgr Awp hQI CkwauNdy sn[ ijhVy guris`K bwbw jI ƒ imlx AwauNdy, bwbw jI auhnW dw siqkwr krdy[ bwbw jI Aqy auhnW dy syvwdwr isMG Awey hoey guris`KW ƒ bynqI krdy huMdy sI ik m~Qw nw tyko Aqy bynqI krdy ik gurU klgIDr pwqSwh jI dI Pqih bulMd kro[ bwbw jI AweI hoeI sMgq ƒ Pqih dw jvwb jd idMdy sn qW auh hmySw ie`zq dy nwl dono hQ joV ky isr JukwauNdy hoey Pqih bulMd krdy sI[

bwbw jI Awey hoey guris`KW ƒ Pl jW ijhVw vI pRSwid huMdw sI auhnW ƒ idMdy sn[ keI vwr bwbw jI guris`KW ƒ auhnW dy nwl, auhnW dy Awsn auqy nwl bYTx leI kihMdy sn qW ik auh auhnW dy brwbr hI rihx, auhnW qoN nIvyN nw l`gx, auhnW iv`c Byd Bwv nw Awvy[ isr& bwbw jI hI jwxdy sn ik auhnW ƒ, ieh guris`KW iv`c ikhVy gun nzr AwauNdy sI, ik auhnW ƒ au~cw drzw pRdwn krdy sn[ iehnW iv`coN kuJ guris`K pqvMqy sn, pr keI Awm jIvn iv`c Aqy sDwrn hI l`gdy sn, iek~ly bwbw jI dI rUhwnIAq dI nzr jwxdI sI ik, ik ikauN siqkwr id~qw jWdw sI[

jdoN sMq igAwnI gurbcn isMG jI ny Awpnw pMj pUqk srIr C~ifAw, Kwlsw jI qoN bwAd qW sMq igAwnI krqwr isMG jI nMU dmdmI tkswl dy nvyN j`Qydwr inXukq kIqw igAw[ sMq igAwnI gurbcn isMG jI ny scKMf jwx qoN pihlW hI sp`St kr id`qw sI, ik tkswl dI juMmyvwrI sMq igAwnI krqwr isMG jI dI hY, auhnW dy dIvwnW iv`c kIqy pRcwr iv~c ieh sbUq imldw hY, dyKo

http://www.damdamitaksaal.org/audio/index.php?q=f&f=%2FKatha%2FS

ant+Giani+Gurbachan+Singh+Jee+Khalsa)

bwbw Twkur isMG jI ny sMq igAwnI krqwr isMG jI dy ies nzrIey ƒ BrpUr sihXog id`qw Aqy ij`Qy sMq igAwnI gurbcn isMG jI ny Awpxw srIr iqAwigAw sI iek AwlISwn gurduAwry dI auswrI ArMB kIqI, jo ky A~j k~l gurduAwrw gurdrSn pRkwS (mihqw ivKy hY), Aqy tkswl dw hYf kuAwtr sI[ igAwnI mohn isMG jI socdy sI ik igAwnI jI dmdmI tkswl dy nvyN j`Qydwr bxngy[ iesqrHW, igAwnI mohn isMG jI dy DVy dy isMG igAwnI jI nMU tkswl dw nvW jQydwr mMMnx lg gey[ies DVy ny iBMfrW dI syvw sMBwl jwrI r~KI[

bwbw jI jdoN dmdmI tkswl dy kwrjkwrI muKI sn aus smyN dOrwn j`Qy smyq, iBMfrW dy nzdIk g~fI iv~c Aw irhy sI Aqy isMGW ny bwbw jI ƒ bynqI kIqI ik auh iBMfrW dy gurduAwrw swihb Aqy Akwl koTI dy drSn krnw cwhuMdy hn[ bwbw jI ny ieh bynqI svIkwr kr leI [ ies qrHW bwbw jI Aqy isMG gurduAwrw swihb v`l c`l pey Aqy au~Qy Akwl koTI dy drSn kIqy, ij`Qy sMq suMdr isMG jI iBMfrW vwilAW ny tkswl dy swry ividAwrQIAW nMU ieko smyN qy ds gurUAW dy drSn krvwey sI[

sMq igAwnI suMdr isMG jI tkswl dy 11vyN muKI sn, guru swihbW dy drSnW dw pUrw ibrqWq pVHn vwsqy, “Kwlsw jIvn” sMq igAwnI krqwr isMG jI dI suMdr ilKq vyKo[iBMfrW ivKy iek purwxw prbMDk imilAw sI, jo ik bwbw jI nMU jwxdw sI, aus ny bhuq hI AXog SbdwvlI bwbw jI nwl vrqI[ bwbw jI ny aus dy durbcnw nMU AnsuxI kr id~qw Aqy inmrqw iv~c bwbw jI kuJ nhIN boly, Aqy isMGW nMU ieSwrw kr id~qw ik kuJ nw AwKo[ ieQy bwbw jI ny Bgq PrId dy PurmwnW qy c~ln dw inrnw kIqw sI,

PrIdw jo qY mwrin mukIAW iqn@w n mwry GuMim ]

AwpnVY Gir jweIAY pYr iqn@w dy cuMim ]7]

(1378)

PrIdw bury dw Blw kir gusw min n hFwie ]

dyhI rogu n lgeI plY sBu ikCu pwie ]78]

(1382)

bwbw jI ies qoN bwAd aus iemwrq v`l c`l pey ij`Qy igAwnI mohn isMG jI rihMdy sn, bwhrly drvwzy ƒ qwlw l`igAw hoieAw sI Aqy bwbw jI ny igAwnI jI ƒ imlx leI bynqI kIqI, pr igAwnI jI ny bwhr Aw ky g`l krn qoN mnHw kr id`qw[ bwbw jI ny bwhrly drvwzy au~pr KVHy ho ky igAwnI mohn isMG jI ƒ bynqI kIqI Aqy au~cI Avwz iv`c ikhw, “igAwnI jI, sMswr klXu`g dI A`g iv`c sVH irhw hY, ikRpw krky is`KI dw pRcwr kro Aqy praupkwrI bxo[” ies qoN bwAd isMGW ny iBMfrW qoN cwly pw ley[

bwbw jI dmdmI tkswl dy mojUdw muKI sn Aqy isMG bhuq nwl sn, bwbw jI ny Awpnw jor nhIN ivKwieAw, iBMfrW iv~c ignqI dy isMG hI sn[ ieh bwbw jI dI mhwnqw sI, ik auhnw ny iBMfrW jwky fyrw jor nwl lYx dI koiSS nhI kIqI[ bwbw jI inmrqw iv~c Aw gey Aqy kihx l~gy, “qusIN mhwn igAwnI ho, ikRpw krky pRcwr kro, Aqy ip`Clw Bu`l ky, A`gy v`Do[” jdoN bwbw jI iBMfrW gey sn qW aus smHy iBMfrW dI pRSwsnI p`Dr bVI qrsXog hwlq iv`c sI[ ikauNik j`Qy dy isMGW Aqy ipMf vwilAW ivckwr JgVw c`l irhw sI[ igAwnI mohn isMG jI pRcwr nhIN kr rhy sn Aqy hr smyN iekWq iv`c rihMdy sn[hux igAwnI mohn isMG iBMfrW ivKy mhIny iv`c G`t qoN Gt ie`k vwr kQw krdy hn[

pMQk pRBwv

bwbw jI pMQk SKsIAq vI sn, Aqy

jQybMdIAw Aqy is~K Drm dy rwjnIqk msilAw iv~c Bwg lYNdy sn[ bwbw jI ny dmdmI tkswl dI 20 swl leI AgvweI kIqI, ijs v~c is~K sMGrS jwrI irhw Aqy keI is~K nOjvwn hiQAwr bMd rhy[ bwbw jI ny bVy suc~jy FMg nwl ies sMktmeI smy iv~c AgvweI kIqI[ 1984 dy drbwr swihb dy hmly qoN bwAd, bhuq izAwdw srkwr dy dbwA kwrn, bwbw jI nMU gupq rihxw pieAw[ iek swl leI bwbw jI keI guris`K pirvwrW nwl rhy sn, ijhnW au~qy auh ivSvws krdy sn[ bwbw jI hr pirvwr nwl 10-12 h&qy rihMdy sn qy bwAd iv`c Awpxw sQwn bdl lYNdy sn[

12 mhIinAW leI (jUn 1984 - jUn 1985), bwbw jI ny Awpxy Awp ƒ Awm id`K iv`c r`iKAw, ijs qoN bwAd dmdmI tkswl dI AgvweI krn lg pey[ sMq igAwnI jrnYl isMG jI iBMfrW vwly pihlW hI kih cu`ky sn ik auhnW dI gYr-hwzrI iv~c dmdmI tkswl dI jQydwrI bwbw jI dI hY, Aqy iksy nMU koeI h~k nhIN hY ik bwbw jI qy SMkw kry[ ieh v~fmuly bcn sunx leI dyKo, http://www.damdamitaksaal.org/audio/Katha/Sant%20Giani%20Jarnail%

20Singh%20Jee%20Khalsa/Sant%20Jee’s%20Anmol%20Bachan/SANT

%20JEE’S%20ANMOL%20BACHAN.mp3

ies qrHW bwbw jI dI AgvweI dw koeI ivroD nhIN sI, ikauNik isMGW ƒ sMqW ny pihlW hI sucyq kr id`qw sI[ bwbw jI ƒ isMGW v`loN Aqy swry dmdmI tkswl dy ividAwrQIAW vloN pUrw siqkwr id`qw jWdw sI[ sMq igAwnI krqwr isMG jI ny Awpxy srIr C~fx qoN pihlw ikhw sI ik tkswl dI juMmyvwrI auhnW qo bwAd bwbw Twkur isMG dI hY, auh ies ƒ iksy ƒ vI sONp skdy hn[ sMq igAwnI krqwr isMG jI dy scKMf gmn qo bwAd, bwbw jI ny sMq igAwnI jrnYl isMG jI ƒ dmdmI tkswl dw 14vW j`Qydwr bxwieAw[

jdoN bwbw jI sMq jI dy kmry iv`c jWdy qW sMq jI KVHy ho jWdy sI Aqy isMGW ƒ kihMdy sI, ik jykr qusIN pRmwqmw ƒ dyKxw hY qW bwbw Twkur isMG jI dy drSn kro[ ieh siqkwr sI, jo sMq igAwnI jrnYl isMG jI bwbw jI leI r`Kdy sn[ sMq igAwnI krqwr isMG jI Aqy sMq igAwnI jrnYl isMG jI tkswl dw pRbMD, bwbw jI dI slwh nwl krdy sn, bwbw jI dw bcn nhIN sI kdy vI moVdy[

jdo rwjIv gWDI pRDwn mMqRI sI, aus ny isMGW dy sMGrS dy iv~c T~l pwaux leI keI qrIky Apnwey, ies mudy nMU sPl krwaux leI, aus ny Awpxy kuJ krmcwrI bwbw jI nMU imln vwsqy Byjy[ BweI mohkm isMG jo ik tkswl dw muK bulwrw hY, ausnMU pqw l~gw ik rwjIv dy krmcwrI Aw rhy hn[ aus nMU BY sI ik Swied bwbw jI Awey krmcwrIAW dy nwl g~l nw krn[ BweI mohkm isMG ny koiSS kIqI ik hor keI isAwxy isAwsI AwgU mIitMg ivc isMGW dI numYNdgI inBwaux, pr koeI mMinAw nhI[ mIitMg dw idn AwieAw qW rwjIv gWDI dy krmcwrI mihqy bwbw jI qoN pihlw phuMc gey, bwbw jI AMimRqsr qo Aw rhy sn[ bwbw jI mIitMg qy phuMc gey, rwjIv gWDI dy krmcwrIAw ny kihAw “rwjIv gWDI is~KW dy nwl SWqI cwhuMdw hY[ AsIN ies msly qy quhwfy nwl ivcwr krn leI Awey hn[”

bwbw jI ny Awrwm nwl puiCAw, “qusIN ik`QoN Awey ho?” slwhkwr : “AsIN id`lI qoN Awey hW” bwbw jI : “kI quhwƒ vI id`lI qoN mihqy AwauNidAW rsqy iv`c

roikAw igAw?” slwhkwr : “nhIN” bwbw jI : “A`Cw! mYN huxy hI AMimRqsr qoN AwieAw hW, myrI kwr

ƒ roikAw igAw, Aqy 7 vwr qlwSI leI geI[ qusIN swfy nwl Amn cwhuMdy ho, ieh ivqkrw (BydBwv) bMd kro Pyr AsIN glbwq bwry socWgy[

bwbw jI ny aunHW nwl ies qoN vD glbwq qoN mnHw kr id`qw, qy auh muV inmoJUxy ho ky rwjIv gWDI kol prq gey[

sMGrS dI lihr ƒ A`gy vDwaux leI 1986 iv`c bwbw jI qoN slwh mMgI geI sI[ bwbw jI ny isMGW nMU kihAw sI ik pMj isMG inXukq kIqy jwx jo pMQ dI AgvweI kr skn[ Pyr 26 jnvrI 1986 ƒ srb~q Kwlsw vloN pMQk kmytI isrjI geI, pMjW isMGW qy ADwrq kmytI ivc BweI ArUV isMG, BweI gurdyv isMG ausmwn vwlw, bwbw gurbcn isMG mwnocwhl, BweI vsn isMG z&rvwl Aqy BweI DMnw isMG Swml sn[

drbwr swihb dy hmly qo bwAd, srkwr ny koiSS kIqI sI ik sRI Akwl qKq swihb dI iemwrq (jo ik srkwr ny Fih FyrI kIqI sI) aus dI muV auswrI kIqI jwvy[ ies kwhlI dy iv~c bu~Fw dl dy muKI sMqw isMG nMU srkwr ny kwr syvw sNaup id~qI, ijs krky is~K sMgqW ny mwiek qOr qy koeI syvw nhI kIqI, srkwr ny swrw Krcw Awp kIqw, sMqw isMG nMU vI syvw krn dy pYsy imly[ is~K pMQ ny ies srkwrI qKq nMU nhI svIkwr kIqw, pMQ iv~c ros sI ik hmlwvrW dI bxweI hoeI iemwrq swfI Ax~K nMU vMgwrdI hY, Aqy iek Azwd kOm hox qy muV swnUM gulwmI dw rwh ivKwldI hY[ isK sMgqW ny ros iv~c AYlwn kr id~qw ky pMQ hIN Awp muV sRI Akwl qKq swihb dI iemwrq dI kwr syvw krUgw[

kwr syvw sRI Akwl q^q swihb

srb~q Kwlsw 1986

purwqn sRI Akwl qKq swihb dI isrjnw sRI gurU hr goibMd swihb jI, bwbw bu~Fw jI Aqy BweI gurdws jI ny kIqI, jo ik aus vyly Akwl buMgw dy nwm qy pRclq sI[ aus vyly mIrI pIrI dy mwlk ny kihAw sI ik ies dI isrjnw dI syvw, ie~kly Akwl dy pUjwrI kr skdy hn, ijs dy kwrn isrP bwbw bu~Fw jI Aqy BweI gurdws jI nMU mhwrwj dy nwl syvw krn dw suBwg pRwpq hoieAw[ sRI Akwl qKq swihb is~K pMQ dw rwjnIqk jwN mIrI dy msilAw leI SRomxI gurduAwrw hY[ ieh is~K pMQ dI AzwdI Aqy iek v~Krw pMQ dw pRqIk hY[so hmlwvrW qoN sRI Akwl qKq swihb dI isrjxw kdwicq is~K pMQ nhIN svIkwr kr skdw sI[

sRI Akwl qKq swihb dI kwr syvw ArMB ho geI, pr ibGn pYNdy rhy[ muV auswrI kdy AwrMB Aqy kdy rukwvt (bMd) dy qrIky nwl cldI rhI AMq iv`c bwbw jI ny Awp auswrI dI juMmyvwrI sMBwlI Aqy syvw sMpUrnqw v`l inrivGn vDy[

isK sMGrS dy idnW ivc, dmdmI tkswl dy mu`KI hox sdkw bwbw jI ny keI ju~JwrU j`QybMdIAW ƒ, syD Aqw slwh vI idMdy rhy[ bwbw jI ny keI rwjnIqk Aqy KwVkU jQybMdIAW dI mIitMgW iv`c vI gupq Aqy prgt rUp iv~c Bwg ilAw[ KwVkU jQybMdIAW nMU hmwieq idMdy hoey bwbw jI ShId pirvwrW dI vI syvw krdy rhy[ bwbw jI, styj auqy bYTy hoey, srb~q Kwlsw 1986

ShId BweI byAMq isMG jI (ijnHW ny ieMdrw gWDI ƒ mwirAw sI) dy b`icAW ny 1999 iv`c hoeI ie`k pRYs ieMtrvXU iv`c d`isAw ik aunHW dy mwqw ipqw dy clwxy ip`CoN, bwbw Twkr isMG jI Aqy dmdmI tkswl ny hI aunHW nMU mwiek shwieqw id`qI Aqy mnobl bxweI r`iKAw[

mwqw hrmIq kOr jI supqnI ShId BweI AmrIk isMG jI (pRDwn Awl ieMfIAw is`K stUfYNts PYfrySn) vI AwpxI spuqRI bIbI sqvMq kOr dy AwnMd kwrj leI bwbw jI dI md~d qy AwisRq sn, ienHW ivAwh dw swrw bMdobsq kIqw[ bwbw jI ny BweI qrlocn isMG jI spuqr ShId BweI AmrIk isMG jI ƒ kihAw, “ik ieMny mhwn ShId dw spu`qr motrsweIkl jW skUtr qy kwlj jWdw SoBdw nhIN”, aus ƒ nvIN kwr lY ky id`qI[ ieh qW kuJ imswlW hn Asl mwiek shwieqw, mnoivigAwnk Aqy srIrk shwieqw bwry qy sMbMDq pirvwr hI jWxdy hn[

sMq igAwnI jrnYl isMG jI iBMfrW vwilAW nMU nw ShId AYlwn krn qy keI lokW ny bwbw jI qy ikMqU pRMqU kIqw hY[ Aqy keIAW ny doS vI lwieAw ik, ies dy kwrn keI isK sMqW dI aufIk iv~c bYTy rhy, iesdy nwl isK sMGrS nMU bhuq Tys phuMcwieAw[ bwbw jI ieh jrUr kihMdy sn ik sMq c~VdI k~lW iv~c hn, Aqy Awpny Awp nMU kwrjkwrI muKI mMndy sn[ sMq jI ny AwpxIAW spIcW iv`c ikhw sI, ik ijs vyly BwrqI POz Awpxy Apivqr kdm sRI drbwr swihb iv`c r~Kx, is`KW ƒ iksy hukm jW sMdyS dI aufIk krn dI loV nhIN, auh hiQAwr cu`kx Aqy jo loVINdw hovy ibnHW dyrI qy krn[

iesy qrHW mMny pRmMny AwgU ijvyN BweI hrijMdr isMG ijMdw Aqy BweI suKdyv isMG su`Kw, bwbw jI dy bcnW auqy ivSvws krdy sn, ies g~l dw izkr ieiqhws bx cukw hY, dyKo aunHW dIAW jylH ic`TIAW nwmI pusqk[ auh bwbw jI dy bcnW qy ivSvws krdy sI, ik sMq vwps Awaux gey, auh Awpxy krqv dI pwlnw krn qoN ip`Cy nhIN hty[ iPr, ijhVw doS bwbw jI qy lokI lwauNdy hn auh qW mUrKqweI dI bwq hIN hoeI, nwly bwbw jI qy auhnW dy pRymI isMGW dw bhuq v~fw Bwg isK sMGrS iv~c irhw hY, jo hux vI jwrI hY[BweI hrijMdr isMG ijMdw Aqy BweI suKdyv isMG su~Kw bwbw jI dy bhuq nyVy sn, Aqy PWsI vyly bwbw jI v`loN id`qy gey bsqr pihnwey gey, aunHW leI mwn Aqy SrDw dw pRqIk sI[

ShId BweI joigMdr isMG hrcovwl ƒ kyNdrI irzrv polIs ny igR&qwr kIqw Aqy auh pTwnkot jylH iv`c igRPqwr sI[ ijs kmry ivc aus ƒ riKAw igAw sI aus iv`c bwbw dIp isMG jI ShId dI qsvIr sI[ ie`k idn aus ny qsvIr v`l dyiKAw qy bwbw jI Aqy mihqy dI Xwd Aw geI[ qsvIr v~l iDAwn krky aus ny s`cy idloN Ardws kIqI Aqy mdd mMgI[ aus ny soicAw ik Swied aus ƒ ShId kIqw jwvy, pr aus dI idl dI qmMnw sI ik auh Gto G`t iek hor swl is`K pMQ dI syvw kr sky[

Ardws dI smwpqI qy Acwnk aus dy swhmxy bwbw Twkur isMG jI sPYd kpiVAw iv~c aus dy swhmxy pRgt ho gey, qy h`Q ivc imAwn qoN bwhr k`FI ikrpwn leI sI[ bwbw jI ny BweI joigMdr isMG ƒ d`isAw ik ausdI mOq qW gurU swihb dy h`Q ivc hY ijs qrHW auh cwhuxgy hovygw[ Pyr bwbw jI ny aus ƒ jylH ivcoN dOV jwx leI AwiKAw Aqy disAw ik ingrwnI vwly aus ƒ rok nhIN skxgy[

aus vyly jylH dy ingrwn bwhr qwS Kyf rhy sn ies qrHW auh iDAwn nhIN dy rhy sn[ BweI joigMdr isMG ny kmry dy drvwzy qy h`Q r`iKAw qy auh hYrwn rih igAw jdoN drvwzy dy h~Q rKx nwl drvwzw Ku`lH igAw[ auh hOlI-hOlI qurn l`gw Aqy ieh soc ky, ik ingrwn vwly aus ƒ dyK lYxgy fr igAw[ aus soicAw ik ingrwn vwilAW dy puCx qy auh pwKwny bwry kih dyvygw[ auh hYrwn rih igAw jdoN ingrwn vwilAW ny aus ƒ dyiKAw qk nhIN qy auh aunHW koloN is`Dw lMG igAw[ jdoN auh jylH dI bwhrI kMD kol puijAw, qsIhy kwrn aus dw srIr kMD t`px dy Xog nhIN sI[ Acwnk qyz hvw v`gx l`gI qy auh aus hnyrI dI mdd nwl kMD dy dUsry pwsy phuMc igAw, ijvyN aus ƒ iksy ny au~Qy Aw su`itAw hovy[

bwhr vwr ies sQwn qy hor ingrwn bl qwienwq sI pr koeI aus ƒ nhIN dyK sikAw[ auh cwr ku iklomItr pYdl cl ky ie`k ipMf ijs qoN auh jwxU sI phuMicAw[ ipMf ivco kuC mwieAw auDwrI leI qy is`Dw mihqy leI c`l ipAw[ jdoN auh mihqy pujw qW muK drvwjy qy Kloqy bwbw jI aus dI aufIk kr rhy sn[ bwbw jI ny aus dw h`Q PiVAw qy is`Dy Awpxy kmry iv`c lY gey, aus dw hwl cwl puiCAw qy lMgr CkwieAw[ jdoN BweI joigMdr isMG ny jylH vwlI h`fbIqI suxweI qW bwbw jI ny aus dI jylH iv`coN inklx leI kIqI shwieqw ƒ inmrqw pUrvk AsvIkwr kr id`qw[ pr, BweI joigMdr isMG s`c jwxdw sI qy aus ny hor guris`KW ƒ d`isAw ik ikvyN aus dI mdd kIqI geI[ ijs qrHW aus dI ie~Cw sI, aus ny ShIdI pRwpq krn qoN pihly kuC smW hor pMQ dI syvw kIqI[

bwbw jI hmySw hI iek Boly gurmuK vWgrW pyS AwauNdy sn[ gurmu`KW dy gux ies pRkwr hn;

gur isKI gur isK sux AMdir isAwxw bwhir Bolw]

Sbd suriq swvDwn ho ivx gur sbd n suxeI bolw]

(BweI gurdws jI, vwr 4)

koeI soc nhIN skdw sI ik bwbw jI vI KwVkUvwd iv~c Swml sn jw hmwieqI sn, auh qW iek SWqmeI mhwpurKu dy pRqIk l~gdy sn, ijMnHW nMU koeI duinAwvI g~l dw iPkr nhIN, Aqy nwm iv~c msq hIN rihMdy hn[

pr ijhVy gurisK KwVkUvwd iv~c Swml sn jw ijhVy A~j vI isKW dI AzwdI leI sMGrS kr rhy hn, auhnW nMU AslIAq dw pqw hY[ jy qusIN iehnW g~lW dy cwhvwn ho, iPr ijhVy isMG vrqmwn smy ivc igRPqwr hoey hn auhnW nMU puC ky vyKo, qW auh AwpnI h~F-bIqI bwbw jI dI sMgq dIAW g~lW srvx krW skn[ pr, keI jQybMdIAW dy mYNbrW nwl sMprk krnw pvygw, ikauNik bwbw jI dI phuMc bhuq v~fI hY, aunHW dI iBMnqw bwry jwx ky qusIN hYrwn rih jwvogy[

sMq igAwnI jrnYl isMG jI dy vWg bwbw jI KulH ky srkwr dy nwl twkrw nhIN sI lYNdy, sgoN bhuq Gt boldy sn[ iehI kwrn sI ky auh cupcwp Awpxw kMm krI jWdy sn, jdoN ik sMq jI hkUmq nwl isDy qOr qy h~k leI jUJ rhy sn[ bwbw jI Aqy sMq jI BwvyN ieko tIcy, qy isKW ƒ AwzwdI dy h`kW dy DwrnI sn pr aunHW dI AgvweI dy FMg v`Kry v`Kry sn[

ie`k is`K ijhVw KwVkU gqIivDIAW iv~c Swml sI, swl 2000 iv`c gurduAwrw gurdrSn pRkwS ivKy hwzr hox dw pqw l`gx qy puils ny gurduAwrw swihb ƒ Gyr ilAw[ bwbw jI roh iv`c Aw gey Aqy puils ƒ iJVkdy hoey boly “qusIN soc rhy ho ik quhwƒ ieQy koeI S`kI vsqU imlygI, ijQy qusIN cwho dyKo isMG kmry Kol dyxgy” bwbw jI ƒ aus isMG dy au~Qy hox bwry pqw sI, ausƒ gurduAwry dy ipCvwVy vl iljwieAw igAw ijQoN auh ibnHW iksy nukswn dy ipMf dIAW glIAW ivcoN b`c inkilAw[

pMjwb iv`c vwprIAW GtnwvW ny Bwrq qoN bwhr swry sMswr iv`c v`sdy is`KW iv`c pMQk jjbwq Aqy is`K Drm bwry aunHW dIAW juMmyvwrIAW dw hlUxw id~qw[ 1985 iv`c isMG swihb BweI jsbIr isMG rofy ny ieMglYNf iv`c ieMtrnYSnl is`K XUQ PYfrySn dI sQwpnw kIqI[ Pyr ieh jQybMdI iqMn DiVAW iv`c vMfI geI[ jdoN 1996 iv`c bwbw jI pihlI vwr ieMglYNf Awey qW iqMny DVy jo iek dUjy dy ivroDI sn, bwbw jI nMU v`Kry-v`Kry qOr qy iml ky is`K msilAW dI crcw krdy sn[

iek AYsw smHw AwieAw jdoN iqMnW j`QybMdIAW ny dUsrIAW j`QybMdIAW jo rwjnIiqk Aqy ivcwr dy AwDwr qy, aunHW dy ault sn ny Awpxy aupr rwjnIiqk Dwvy bwry d`isAw[ bwbw jI ny aunHW ƒ AwiKAw jdoN q`k quhwfI iek Awvwz nhIN huMdI quhwfy qy hmly huMdy hI rihxgy[ iqMnW DiVAW ny bwbw jI dI AgvweI iv`c crcw kIqI Aqy muV eykqw hoeI jo A`j q`k cwlU hY[

bwbw jI dI AgvweI iv`c do hor gurduAwirAW dw inrmwx hoieAw[ AMimRqsr ivKy 1978 iv`c nklI inrMkwrIAW nwl mukwbly iv`c ShId isMGW dI Xwd iv`c gurduAwrw ShId gMj bI-blwk ivKy[ sMgqW dI suK suivDw leI kIrqpur swihb sVk qy sRI AnMdpur swihb ivKy gurduAwrw auswirAw igAw hY[

dmdmI tkswl-ie`k ividAk Adwrw

dmdmI tkswl is`K pRMprwvW Aqy isDWqW dI is`iKAw dyx vwlI iek mhwn pwTSwlw hY[ ividAwrQIAW ƒ is`iKAw dyx leI pihly aunHW ƒ gurmuKI iv`c pRp`k kIqw jWdw hY Pyr auh gurbwxI dI sMiQAw lYNdw hY Aqy AMq iv`c gRMQI, rwgI, kQw vwck jW FwfI vjoN is`iKAw pRwpq krdw hY[ ividAwrQI jdoN ividAw pRwpq kr rhy huMdy hn, isKI isDWqW dy AwSy Anuswr izMdgI bqIq krnw, dIvwnW iv`c hwzrI Brnw Aqy gurduAwrw swihb iv`c syvw krnw zrUrI huMdw sI[

1992 qoN ip`CoN jdoN AwzwdI leI is`KW dI sMGrS nMU bhuqI T~l peI qW dmdmI tkswl ny auprokq sMbMDI is`iKAw dyx dw Awpxw mu`K mMqv Pyr ApnwieAw[ bwbw jI dI AgvweI iv`c bhuq swry isMGW ny gRMQI, kQwvwck, Aqy kIrqnIAW vjoN isiKAw pRwpq kIqI[tkswl vloN 1996 qoN 2004 q~k, qkrIbn 250 ividAwrQIAW ny hr swl ividAw pRwpq kIqI[ Bwrq Aqy smu`cy sMswr iv`c gurmiq pRcwr leI isMGW dy j`Qy Byjy gey Aqy AMimRq sMcwr kIqy gey[ byAMq isMGW ƒ ividAw dy ky bwbw jI ny ies qrHW is`KI dw pRcwr kIqw[ sMswr Br iv`c bhuqy igAwnI, kIrqnIey Aqy gRMQI ies dw pRq~K sbUq hn[

1999 iv`c bhuq swry AMimRq sMcwr kIqy gey qy AMimRq Ckx vwly AiBlwKIAW ny kMDW iv`coN AMimRq dy somy inkln dy krwmwqI nzwry vyKy[ bwbw jI dI AgvweI vyly bhuqI vwrI ies qrHW hoieAw pr 1999 iv`c ieh Awm hI hoieAw krdw sI[ bwbw jI ieh inSicq kr lYNdy sn ik AMimRq sMcwr krn vwly isMG is`K rihq mrXwdw iv`c pRp`k hox Aqy keI vwrI aunHW ƒ igxqI Anuswr gurbwxI dy pwT krn dI AwigAw vI idMdy sn[ sRI hzUr swihb dI ie`k Xwqrw vyly aunHW ny swry isMGW ƒ hr roz 25 jpujI swihb dy pwT krn dI AwigAw kIqI qy ikhw jo auh nhIN krngy qW aunHW ƒ kohV ho jwvygw[ ie`k isMG, jo AMimRq sMcwrW dI syvw

krdw huMdw sI, aus ny pUry 25 jpujI swihb dy pwT nhIN kIqy qy kuC isMGW ƒ aus dy ies qrHW krn qy S`k hoieAw[ aunHW dy puCx qy aus ny is`Dw juAwb id`qw qy aunHW aus ƒ bwbw jI dI AwigAw dI pwlxw leI AwiKAw[ kuC idnW ip`CoN aus dI cmVI iv`c AwieAw bdlwau aunHW dy iDAwn iv`c AwieAw[ Pyr auh aus nwl gusy hoey qy AwiKAw qYƒ kohV ho irhw hY, vkq brbwd n kr qy jpujI swihb dy ijMny pwT qUM C`fy hn pUry kr[ Eh ies qrHW krky pUrn qOr qy rog mukq ho igAw[

bwbw jI dy bhuq Gt bolx kwrn keI lok aunHW dIAW SkqIAW Aqy jwxkwrI qy pRSn

icMnH lgwauNdy sn[ gurbwxI dw Purmwn hY:-

bhuqw bolxu JKxu hoie]

ivxu boly jwxY sBu soie]1]rhwau]

(DnwsrI mhlw 1, 661)

gurisK QoVw bolxw QoVw sauxw QoVw Kwxw]

(BweI gurdws jI, vwr 32)

bwbw jI vloN Awp guris`KW ƒ is`iKAw nw dyx bwry keI Alock kihMdy sn, pr jo bwbw jI dy sMprk iv`c Awey qy aunHW dI sMgq dy BwgI bxy, Awpxy swhmxy ie`k guris`K dI jIvn SYlI qoN pRBwvq ho ky bhuq kuJ is`K lYNdy sn[ ijhVy bwbw jI qoN is`iKAw lYx dy ie`Cuk huMdy sI, bwbw jI aunHW ƒ is`iKAw dy dyNdy sn[ bwbw jI dI sMgq krn vwilAW ƒ roz nvIN is`iKAw imldI[ aunHW dI sMgq iv`c ie`k idn hI iek swDwrn ivAkqI ƒ Qkw dyNdw sI[ bwbw jI dI sMgq iv`c ibnHW ruky gurbwxI dw jwp krnw hI aunHW dw tIcw sI qy auh smyN ƒ g`lW iv`c ivArQ guAwaux dI QW, BgqI iv`c lIn rihMdy sn[

iek guris`K ny bwbw jI qoN sMiQAw leI qy hor keI bwbw jI qoN sMiQAw lYx bwry socdy sn pr pwT krn dI ivDI, jwp dy sqr Aqy bwbw jI dy AwdySW dI sKqweI qoN frdy sn[ auh ividAwrQIAW iv`c iksy iksm dI koeI iF`l brdwSq nhIN krdy sn[ gurbwxI pwT drpn nwmI poQI iv`c sMiQAw lYx bwry tkswlI mirXwdw drj hY, ijs Anuswr sMiQAw lYx vwly ividAwrQI ƒ gurbwxI pwT drpn dy sMbMDq Bwg ƒ 25 vwrI pVHnw huMdw hY (ieh aucwrn dI SuDqw Aqy ivSrwm lYx leI hY) Aqy Pyr gurbwxI pwT dI sMiQAw 25 vwrI vwrI pVHnw huMdw hY[ imswl leI jy koeI gurU gRMQ swihb dy ds AMgW dI sMiQAw roz dy ihswb nwl lYNdw hY, qW ies qrHW iek sDwrn mnu`K ƒ 6-8 GMty l`gxgy[ pr bwbw jI qoN sMiQAw lYxI hor vI kTn sI[ jo gurmuK bwbw jI qoN sMiQAw lYNdy sI, auhnW ƒ bwbw jI 2-3 AMg hI pVHw ky 2-3 AMgW dI pVHweI qkrIbn 8 GMty krn ipCoN dUsry idn Agly sbk leI hwzrI BrnI pYNdI sI[ ies qrHW auh guris`K vI jo nym Anuswr bwbw jI ƒ roz gurbwxI dw pwT krky suxwauNdy sn, bwbw jI aunHW dIAW pwT ivc suDweI bwry dsd sn[ ies qrHW ie`k isMG ƒ jwpu swihb dy aucwrn iv`c CotIAW-CotIAW qrutIAW leI, aus ƒ 100 vwrI pwT krn dy AwdyS id`qy gey[

rwjnIiqk pwrtIAW vloN is`K msilAW iv`c dKl dyx (jo ik gurUu swihb dy AwSy aunswr nhIN cldIAW), qy Kws qOr qy gurduAwirAW dy pRbMD iv~c dmdmI tkswl ies qrW dIAW j`QybMdIAW dy ivruD rhI hY[ bhuqy is`K ies dy hwmI sn Aqy ies ƒ rwjnIiqk bl dyx leI bwbw jI ny sMq smwj dI sQwpnw kIqI[

sMq smwj mhwprKW Aqy purwqn sMprdwvW dw sumyl sI, isKI pRcwr krn vwsqy ieh jQybMd hoey ijs nwl iek~Ty hoky vDyry pRcwr ho sky[ isMG swihb BweI rxjIq isMG jI (Akwl qKq swihb dy swbkw jQydwr) nwl bwbw jI dy huMdy hoey sMq smwj nwl Kws nyVqw sI[ jy koeI inrny lYx leI SRomxI guruduAwrw pRbMDk kmytI iqAwr huMdI qW sMq smwj AwpxI slwh idMdw sI Aqy iehnW dw bol bwlw hox krky ieh ie`k v`KrI qwkq dy rUp ivc pihcwxy jWdy sI[ APsos hY ik bwbw jI dy clwxy ipCoN ienHW dI eykqw nhIN rhI qy AgvweI dI Gwt vI Aw geI[

gurbwxI dw siqkwr

jdoN bwbw jI Ajy CotI aumr dy hI sn qW ipMf iv`c hr iksy ny aunHW ƒ ipMf dy hor swDwrn b`icAW qoN vKrw hI pihcwinAw[ Awpxw smW KyfW ivc jW g`lW iv`c ibqwaux dI QW bwbw jI hmySw Awpxy Awp ƒ syvw Aqy nwm ismrn nwl joVI rKdy[ ie`k idn jdoN ipMf dy b`cy bwhr Kyf rhy sn, ipMf dy kuC vsnIkW ny dyiKAw ik bwbw jI lkVI dy kuC P`ty cu`kI ilAwauNdy ny[ auh socIN pY gey ik bwbw jI kI kr rhy hn[

inrMqr Akwl purK dw ismrn kridAW hoieAW bwbw jI ny, AOzwr ikqoN mMg ky lY Awey Aqy ilAWdI hoeI lkVI qy kMm SurU kr id`qw[ kuC idnW ipCoN ipMf vwilAW ny jo aunHW qy zr r`KI bYTy sn, ik auh kI kr rhy hn, ny dyiKAw ik aunHW mMjI swihb bxw leI hY[ bwbw jI mMjI swihb Awpxy Gr lY gey[

mMjI swihb qy aunHW nvW kpVw ivCwieAw qy nvyN rumwly vI r`Ky[ jdoN auh ieh sB kuC kr cu`ky qW aunHW isMGwsn qy gutkw swihb dw pRkwS kIqw[ mwqw pRym kOr jI dI shwieqw nwl aunHW kuC miTAweIAW bxweIAW[ bwbw jI ny Pyr ipMf dy b`icAW ƒ Awpxy Gr s`idAw[AwKr b`cy vI, bwbw jI bwry jwnx leI auqsuk sn ik auh kI krdy ny[ bwbw jI dy s`dy qy auh qkrIbn swry hI aunHW dy Gr phuMcy[ ijvyN hI auh bwbw jI dy Gr phuMcy, bwbw jI ny aunHW ƒ bUt auqwrn, h`Q, pYr Aqy mUMh pwxI nwl Dox ƒ ikhw, bwbw jI ny Awp pwxI dI syvw kIqI jg ilAw ky[ auh Pyr aunHW ƒ AMdr lY gey Aqy aunHW ny gurU

(gutkw/gurbwxI) ƒ m`Qw tykx leI AwiKAw[ swry b`icAW ny gurU drSn krn auprMq, aunHW qoN kuC dyr gurbwxI dw jwp krvwieAw qy Pyr jo miTAweI aunHW Awpxy mwqw jI dI shwieqw nwl bxweI sI vMfx l`g pey[

bwbw jI dI sMgq krn vwly vfBwgy guris`KW ƒ gurbwxI dw siqkwr krn ih`q hyT ilKy Anuswr igAwn pRdwn kIqw:

1. gurbwxI hmySw au~cI QW qy bYT ky pVHo[ imswl leI jy qusIN AwpxI bYTk iv`c pVH

rhy ho qW soPw, jo DrqI qy kwPI au~cw hY, qy bYT ky pVHo, qW jo quhwfI gurbwxI pVHn vwlI QW au~cI hovy[

2. bwbw jI hmySw XkInI bxwauNdy sn ik gurbwxI pVHn vwlw syvwdwr aunHW nwloN au~cy Awsn qy bYTy[ jW mMjy dy isrhwxy vl ijs pwsy bwbw jI dy pYr nw hox;

3. bwbw jI hmySw ieh XkInI bxwauNdy sn, sOx vyly aunHW dy pYr aus pwsy nw hox ijs pwsy gutkw swihb jW is`K mhwn hsqIAW dIAW qsvIrW hox[

bwbw jI dy drSnW ƒ Awaux vwlIAW sMgqW jdoN aunHW koloN koeI mMg krdy qW auh kihMdy gurbwxI pVHo qy nwm jpo[ auh Awp vI swrI aumr iehI kuC krdy rhy Aqy isKwauNdy rhy[ jy qusIN bwbw Twkr isMG jI dy jIvn bwry AslI jwxkwrI dy cwhvwn ho qW mYN Awp jI ƒ slwh dyvWgw ik ie`k idn cup rih ky 24 GMty bwxI pVHo qy ismrn kro[ Pyr AsIN aunHW bwry jwxU hox Aqy bwbw Twkur isMG jI dI AiDAwqmk jwigRqI bwry pCwx Aqy iDAwn bwry BrpUr jwxkwrI dI Jlk pRwpq kr skWgy[

bwbw jI dy Akwl clwxy ny bhuq gurisKW dI izMdgI dw iek ih~sw KwlI kr id~qw, auh Gwt qW aunHW dy bcnW Anuswr idn rwq nwm jpx nwl pUrI ho skdI hY[ AsIN vI aunHW vrgy DnI qWhI bx skdy hW, jy AsIN aunHW vWg hryk suAws nwl gurisKI jIvn bqIq krIey[

lyKwrI dy AMqly bol

DMn siqgurU sRI guru nwnk dyv swihb jI dI lgweI hoeI is~KI-PulvwVI iv~c mu~F qoN lY ky hIN smyN-smyN bRhm igAwnI mhWpurKW rUpI Pu~l tihky ijMnHW ny swry sMswr AMdr nwm-ismrn, Bwayu-BgqI dI KuSbU nMU PYlwieAw[ AYsy-AYsy mhWpurK is~K jgq dw iSMgwr bxy, jo ik Awp Bwau-BgqI, vYrwg, iqAwg, praupkwr, siq-Drm, sbr, isdk, sMqoK, Sukr, pRBU-pRym ieiqAwdk AnykW hI SuB guxW dw muj~smw bxy Aqy iehnW hI guxW dI sugMDI smu~cy sMswr iv~c bKyrI[ AYsy hI au~cy-su~cy, hr vkq nwm ismrn iv~c lIn Aqy praupkwrI jIvn vwly sn mhWpurK sMq bwbw Twkur isMG jI, jo ik dSmyS ipqw jI v~loN clweI hoeI dmdmI tkswl dI muK-syvwdwr vjoN smucI kOm Aqy mnu~Kqw dI syvw kridAW hoieAW 24 dsMbr 2004 nMU k~kV hspqwl sRI AMimRqsr ivKy Akwl clwxw kr gey sn[

bwbw jI dy Akwl clwxy nMU s`q swl bIq cu`ky hn, nw qW aunHW dI jIvnI hI ilKI geI hY qy nw hI aunHW dI koeI AslI Xwdgwr bxweI geI hY[ sgoN mihqw ivc A`j dy rKvwilAW ny, ij`Qy bwbw jI dw AMqm sMskwr kIqw igAw sI, aus QW qy tkswl bwry borf lgw id~qw hY[ aumId krdy hW ik sMgq dI ie`Cw Anuswr bwbw jI dI Xwdgwr mihqy ivKy auswrI jwvygI, Aqy mihqy dy pRbMDkW dy crnW iv~c bynqI krdw hW ik sMgqW dw ieh supnW pUrw krn[

bwbw jI bwry bhuq kuJ ikhw igAw hY Aqy kwPI BMfI pRcwr vI hoieAw hY, Bgq kbIr dy bwxI iv`c, gurU mhwrwj swƒ isiKAw dyNdy hn:-

gauVI ]

inMdau inMdau mo kau logu inMdau ] inMdw jn kau KrI ipAwrI ]

inMdw bwpu inMdw mhqwrI ]1] rhwau ] inMdw hoie q bYkuMiT jweIAY ]

nwmu pdwrQu mnih bsweIAY ] irdY suD jau inMdw hoie ]

hmry kpry inMdku Doie ]1] inMdw krY su hmrw mIqu ]

inMdk mwih hmwrw cIqu ] inMdku so jo inMdw horY ]

hmrw jIvnu inMdku lorY ]2] inMdw hmrI pRym ipAwru ]

inMdw hmrw krY auDwru ] jn kbIr kau inMdw swru ]

inMdku fUbw hm auqry pwir ]3]20]71]

(339)

sMqw kau miq koeI inMdhu sMq rwmu hY eykuo ]

(Bgq kbIr jI, 793)

swƒ ivhlIAW g`pW Aqy inMidAw qoN bcnw cwhIdw hY[ kI AsIN AiDAwqmk pKoN ieMny pRp`k hW, ik AsIN vwihgurU jW auhdy gurmuKW dy l~Cxw dw AwlMkx kr skIey[ swfy leI cMgw hovygw ik AsIN ienHW msilAW qy cup hI rhIey qy pwp dy BwgI nw bxIey, ijvyN Bgq kbIr jI ny aupr PurmwieAw hY[

mhwrwj PurmwauNdy ny ik ijnHW gurisKW qy vwihgurU dI ikRpw hY, auh qW pwp Aqy puMn qoN dUr hn[

cauQy suMnY jo nru jwxY qw kau pwpu n puMnµ ]

(sRI guurUu nwnk dyv jI, gauVI, 493)

AYsy guris`K qurIAQwvsQw ƒ pRwpq huMdy hn (ijs ƒ gurmiq iv~c cOQI AvsQw kihMdy hn, jo rjo qmo qy sqo gux qoN au~pr hY)[ auh vwihgurU iv`c lIn ho jWdy hn Aqy krm kWfW qoN aunHW dw nwqw tut jWdw hY[ mhwrwj kihMdy hn:-

dohrw ]

hir hirjn dueI eyk hY ibb ibcwr kCu nwih ]

jl qy aupj qrMg ijau jl hI ibKY smwih ]60]53]

(sRI dsm gRMQ, 136) ijs qrHW pRmwqmw dI ivAwiKAw krnI Aqy aus dy guxW dI is&q krnI AOKI hY iesy qrHW pRmwqmw dy gurmuKW dI ivAwiKAw iblkul nhIN kIqI jw skdI[ bwbw jI bwry jo vI iliKAw igAw hY auh auhI hY jo AsIN dyiKAw[ bwbw jI qW guxW dy smuMdr sn[ ieh jo dws ny bwbw jI dI jIvnI ilKx dw inmwxw ijhw Xqn kIqw hY, ieh qW smuMdr ivcoN ie~k bUMd smwn hY[ BulW cu~kW dI muAwPI bKSxI jI[

vwihgurU jI kw Kwlsw] vwihgurU jI kI Pqih]

Ç