ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ

η βία δεν είναι μαγκιάΕρευνητική Εργασία Α1 Γυμνασίου Αράχωβας Σχολικό Έτος 2014-2015

ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣΤο φαινόµενο του σχολικού εκφοβισµού

µελετήθηκε για πρώτη φορά το 1978 στη Νορβηγία και 9 χρόνια µετά, το 1987, σε πολλά επιστηµονικά περιοδικά εµφανίζεται ο σχετικός όρος “bullying”.

Τη δεκαετία του 1970 καταγράφεται σαν φαινόµενο, αλλά δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι εµφανίζεται τότε.

Οι όροι «εκφοβισµός και βία στο σχολείο» (schoolbullying), χρησιµοποιούνται για να περιγράψουν µ ια κατάσταση εσκεµµένης, επαναλαµβανόµενης βίας και επιθετικής συµπεριφοράς µε σκοπό την επιβολή και την πρόκληση σωµατικού και ψυχικού πόνου σε µαθητές από συµµαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου.

Τα προβλήµατα που προκαλεί µπορεί να ακολουθούν το θύµα σε όλη του τη ζωή.

Στο φαινόµενο του σχολικού εκφοβισµού µπορεί να εµπλέκονται πολλά µέρη

•Το παιδί που εκφοβίζεται •Το παιδί ή οµάδα παιδιών που εκφοβίζει •Οι παρατηρητές /τριες του φαινόµενου •Οι εκπαιδευτικοί •Οι γονείς

Το παιδί που εκφοβίζεται

Ο θύτης επιλέγει το θύµα συνήθως επειδή:

❖διαφέρει µε κάποιον τρόπο από τα υπόλοιπα παιδιά (π.χ. έχει διαφορετική θρησκεία, φοράει σιδεράκια, είναι από άλλη χώρα)

❖είναι µοναχικά παιδιά τα οποία δεν κάνουν εύκολα φίλους

❖είναι παιδια «λιγότερο» δυνατα

Τα παιδιά που βιώνουν εκφοβισµό παρουσιάζουν ➢ άγχος ➢ φοβίες ➢ χαµηλή αυτοεκτίµηση ➢ καταθλιπτικά στοιχεία ➢ αίσθηµα µοναξιάς ➢ ψυχολογικά / ψυχοσωµατικά προβλήµατα (πονοκέφαλοι, κοιλιακά άλγη, ενούρηση, διαταραχές ύπνου)

➢ διαταραχές συµπεριφοράς ➢ αδυναµία επίλυσης προβληµάτων ➢ χαµηλές σχολικές επιδόσεις και απουσίες ➢ αποφεύγουν τη βλεµατική επαφή

Το παιδί ή οµάδα παιδιών που εκφοβίζει

Ένα παιδί ή µία οµάδα παιδιών που εκφοβίζει έχει/έχουν:

➢ ανάγκη για κυριαρχία πάνω σε άλλους ➢ απόλυτη έλλειψη ενσυναίσθησης ➢ αδυναµία τήρησης κανόνων και ορίων ➢ ασυνήθιστα χαµηλό άγχος ➢ διογκωµένη αυτοεικόνα ➢ µειωµένη ικανότητα αυτοελέγχου ➢ είναι εχθρικό απέναντι στο περιβάλλον του (ιδιαίτερα σε γονείς και εκπαιδευτικούς)

Ενέργειες του εκπαιδευτικού για την πρόληψη του φαινοµένου στο σχολείο

Για την πρόληψη του εκφοβισµού και της βίας στο σχολείο ο εκπαιδευτικός πρέπει:

• να συζητά µε τους µαθητές για τα δικαιώµατά τους, τους κανόνες συµπεριφοράς, στο σχολείο και τους τρόπους αντιµετώπισης του εκφοβισµού και της βίας στο σχολείο

• να παρέχει από νωρίς στους µαθητές κατάλληλους τρόπους έκφρασης της επιθετικότητας (όπως τα αθλήµατα, οι τέχνες κτλ.) και ανάλογες ευκαιρίες για επιτεύγµατα και καταξίωση

• να ενισχύει τη φιλία µεταξύ των µαθητών και να αναδεικνύει την αλληλεγγύη της παρέας των φίλων ως το πλέον κατάλληλο µέσο για την αντιµετώπιση περιστατικών εκφοβισµού και βίας στο σχολείο

• να ευαισθητοποιεί τους γονείς για το πρόβληµα, στις ατοµικές και στις οµαδικές συνεργασίες

• να αντιµετωπίζει τις αιτίες αποµόνωσης και περιθωριοποίησης µαθητών • να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ένταξη στη σχολική οµάδα των νεοφερµένων µαθητών ή των µαθητών µε ειδικά προβλήµατα και ανάγκες

• να ασκεί ουσιαστική εποπτεία των χώρων του σχολείου στους οποίους πιθανολογείται εκδήλωση εκφοβισµού και βίας µεταξύ των µαθητών.

Ενέργειες του εκπαιδευτικού για την αντιµετώπιση

περιστατικών εκφοβισµού και βίας στο σχολείο

Ο εκπαιδευτικός για την άµεση αντιµετώπιση περιστατικών εκφοβισµού και βίας στο σχολείο πρέπει:

• να διαβεβαιώσει το παιδί-θύµα ότι «δεν ευθύνεται το ίδιο για ό,τι έχει συµβεί»

• να του θυµίσει ότι το νοιάζεται και ότι ο εκπαιδευτικός µπορεί να το προστατεύει

• να του πει ότι τα πράγµατα µπορούν να αλλάξουν µόνο αν «σπάσει η σιωπή» και να εξηγήσει ότι η κοινοποίηση των περιστατικών εκφοβισµού και βίας στο σχολείο δεν αποτελεί «κάρφωµα»

• να συζητήσει το γεγονός στην οµάδα τάξης ως κάτι σοβαρό και ως ευθύνη όλων, να κινητοποιήσει την αλληλεγγύη των µαθητών

• να προτείνει στο παιδί και στην οµάδα τάξης πρακτικούς τρόπους για την αντιµετώπιση δύσκολων καταστάσεων

• να ενηµερώσει αµέσως τους γονείς του παιδιού • να ενηµερώσει παράλληλα την οµάδα των εκπαιδευτικών και το διευθυντή του σχολείου

• εάν κρίνεται αναγκαίο, να ζητήσει τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχικής υγείας

Μορφές σχολικής βίας•Η Σωµατική βία η οποία έχει να κάνει µε ξυλοδαρµό, σπρωξίµατα σφαλιάρες, χαστούκια ή και γρονθοκοπήµατα. Είναι ίσως οι πιο έντονες και προφανείς µορφές άσκησης βίας.

•Η Λεκτ ική βία έχε ι να κάνε ι µε εκφράσε ις που χρησιµοποιούνται προκειµένου να χαρακτηρίσουµε κάποιον. Προφανώς οι χαρακτηρισµοί αυτοί δεν είναι κολακευτικοί, µειώνουν το άτοµο στο οποίο αναφέρονται και δηµιουργούν καυγάδες.

•Η Ψυχολογική βία. Εδώ έχουµε συνδυασµό των παραπάνω, µε αποτέλεσµα ο µαθητής που είναι αποδέκτης των παραπάνω, να έχει µια έντονη πίεση. Να µη θέλει να πάει στο σχολείο, να µη τολµάει να µιλήσει, να µην έχει το θάρρος της γνώµης του.

•Το Cyber Bullying. Μια φωτογραφία, ένα βίντεο και η ανάρτησή του στο διαδίκτυο. Και εδώ η πίεση που ασκείται στον µαθητή είναι πάρα πολύ µεγάλη. Πολύ περισσότερο αν το βίντεο έχει µια προσωπική στιγµή.

Τι πρέπει να ξέρεις

Όλα τα παιδιά έχουν το δικαίωµα να πηγαίνουν στο σχολείο χωρίς τον φόβο να προσπαθεί κάποιος να τους επιβληθεί µε τη βία ή να τους ταπεινώνει ή προσβάλει ανεξάρτητα από: •Την εµφάνισή τους •Τις ικανότητες που έχουν •Την πατρίδα που έχουν •Τη θρησκεία που έχουν

Τι µπορείς να κάνεις…

•Μην ντρέπεσαι γι’ αυτό που σου συµβαίνει. •Μίλησε στους γονείς σου ή στο δάσκαλό σου. Αυτό δεν είναι «κάρφωµα».

•Όταν σε προσβάλλουν, βρες τη δύναµη να πεις δυνατά «άσε µε ήσυχο...» και φύγε µε το κεφάλι ψηλά.

•Αν φοβάσαι ότι θα σε δείρουν, φρόντισε να είσαι πάντα µε κάποιον συµµαθητή σου.

•Να είσαι σίγουρος ότι οι γονείς σου, οι δάσκαλοί σου και οι πιο πολλοί συµµαθητές σου σε νοιάζονται, σε καταλαβαίνουν και θα κάνουν τα πάντα για να σε βοηθήσουν.