Bujar Osmani historisë! industrisë zgjidhje për ushqimore ...

Çfarë partieështë CHP në Turqi?

www.koha.mk

E PËRDITSHME INFORMATIVE

Koha

Shkup, 3 prill - Në prag të publikimit të raportitnga Komisioni Evropian (KE) për përparimin ereformave në gjyqësor, procesi shkon në drej-tim të duhur. Ka ngelur edhe procesi kryesor imiratimit të ligjit për Prokurorinë ThemelorePublike (PTHP), i cili praktikisht nënkuptonzgjerimin e kompetencave të Prokurorisë Spe-ciale Publike (PSP). Këto ishin komentet e mi-nistres së Drejtësisë, Renata Deskoska, në kon-

ferencën për reforma në gjyqësor "Angazhim ipërbashkët për arritje më të mira në gjyqësi" or-ganizuar nga Institutit për të Drejta të Njeriutdhe Qendra për Studime Juridike dhe Analiza,në bashkëpunim me Shoqatën e Gjykatësvedhe Shoqatën për Administratë Gjyqësore."Në prag të Raportit të Komisionit Evropian përpërparimin e vendit, është me rëndësi të thek-sohet se reformat shkojnë...

Hendek në mes të gjykatave dhe shoqërisë

15 DEN

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Komikja dhe‘bordelizimi’ ierotikës rurale

“Pranverë e paharruar, në fshatine harruar” është filmi më i ri, poredhe i parë i metrazhit të gjatë, iregjisorit tash më të afirmuardhe mirëpritur në mbarën hapë-sirën kulturore shqiptare, Kush-trim Bekteshi, i cili është edhe au-tor i skenarit. Vendosja e unitetitartistik midis skenarit dhe regjisësë të njëjtit autor, bëri që premie-ra e këtij filmi të...

70c |190c

Momenti i reformave

Të gjindet zgjidhje për

PSP-në

Bujar Osmani

EKSPORTI

� Fq.3

� Fq.10

Forca e industrisë ushqimore po zbehet�

Të dhënat për strukturën e subjekteve afariste tregojnë se sipas numrit të të punësuarve nëekonominë tonë dominojnë me 79 për qind firmat me 1 deri 9 të punësuar, pasojnë firmat me 11.4 përqind firmat pa të punësuar, ndërsa firmat me 10 deri 19 të punësuar marrin pjesë me 4.3 për qind

RRITJE E BUTË E NUMRIT TË FIRMAVE

Fq.2

Fq.5

Fq.7

Fq.15

Fq.18

Viti XIII • Numri 3625 • e enjte, 4 prill 2019

KULTURË

GLOBI

Borxhi publikrrezikon taçojë Kosovëndrejt krizës

Fq.14

RAJON

EDITORIAL

Biznese me 1 punëtor

� Fq.16

NazimRashidi

Ngjitja historisë!

Prostitucioni i detyruar

Fq.9

2 AKTUALEKoha, e enjte, 4 prill 2019

2

Mbi 200 kompani me kapital gjerman punojnë në Maqe-doninë e veriut që punësojnë mbi 20 mijë punëtorë dhemarrin pjesë në këmbimin tregtar të vlefshëm afër 3.6miliardë euro .Ato kanë rritur eksportin prej 590 milioneuro në vitin 2010 në 2 miliardë e 700 milionë euro në vi-tin 2018. Ato me 50 për qind e vlerësojnë të keqe situatënekonomike në vend , dhe me 43 për qind të kënaqshme.Njëherazi perspektivat e ekonomisë vendore i vlerësojnëme 45 për qind të mira dhe me 43 për qind të pandry-shuara. Andaj edhe anketa e fundit për vitin 2018 për pro-blemet, telashet dhe ankesat e tyre lidhur me kushtet përudhëheqjen e biznesit duhet dëgjuar me kujdes tëveçantë.

Mungesa e punëtorëve të kualifikuar ndikon në punën etyre në mënyra të ndryshme. Një faktor i tillë me nga gati50 për qind në mesatare e pengon procesin e prodhimta-risë, zvogëlon planet për investime dhe ndikon në refuzi-min e porosive shtesë. Njëherazi këto biznese në anketëne fundit për ambientit e udhëheqjes së biznesit në vend,e vlerësojnë situatën ekonomike me 56 për qind si të keqedhe me 39 për qind si të kënaqshme, ndërsa me vetëm 22për qind i vlerësojnë perspektivat e ekonomisë si më tëmira, me 24 për qind si më të këqija, dhe me 54 për qindsi të pandryshuara.

Kompanitë gjermane në vend lidhur me kënaqësinë e ku-shteve të biznesit në mënyrë të kënaqshme janë shprehurpër harxhimet e punës dhe produktivitetin dhe përga-titjen e punëtorëve. Të pakënaqur janë me luftën kundërkorrupsionit, administratën publike , sigurinë juridike dhengarkesën tatimore. Është optimist dhe shpresëdhënësfakti se kompanitë gjermane në vend , përkundër proble-meve të caktuara që i kanë theksuar në anketë , megjithatënë pjesën dërmuese do të investojnë sërish në Maqedo-ninë e veriut.

Nga ana tjetër , Banka Botërore vlerëson se për Maqedo-ninë e veriut, sfidat kryesore për rritjen ekonomike do tëjetë produktiviteti i ulët dhe në rënie i kompanive lokale, institucionet e dobëta shtetërore, kapitali i ulët njerëzor,mospërputhja midis shkathtësive dhe kërkesave të treguttë punës të një ekonomie bashkëkohore si dhe pengesatpolitike ndaj konkurrencës dhe investimeve . Njëherazikorniza ligjore , ende nuk është për përkthyer në një sek-tor privat të gjallë që nxit rritjen ekonomike dhe hap ven-de të reja pune.

Janë për tu përshëndetur në këtë drejtim angazhimet qe-veritare , për një llogaridhënie më të madhe për harxhimine parave publike, miratimi i ligjit të ri për furnizime publike....por megjithatë një sfidë e vërtetë mbetet puna e kom-panive në pronësi të shtetit apo komunave që duhet të rri-

sin efikasitetitn e punës së tyre, të ulin humbjet në punëne tyre , të përmirësojnë cilësinë e punës së tyre ....

Nevojitet edhe krijimi i një situate ku bizneseve që ve-projnë dhe punojnë në ekonominë e zezë apo informale,më shumë do t’ju shpaguhet të punojnë në binarët e eko-nomisë formale dhe të rregullt. Gjithashtu nëse pagat nësektorin privat përcaktohen në treg në bazë të produktivi-tetit, atëherë nevojitet që edhe pagat në sektorin publik tëbazohen në produktivitetin e punëtorëve. Apo të përcak-tohet lartësia e pagës në sektorin publik në bazë të kom-petencës, përgjegjësisë, ndërlikueshmërisë së punës, ku-shteve të punës dhe të ngjashme .

Njëherazi reformat strukturore për të cilat me vite meradhë flitet në Ballkanin perëndimor, nuk nënkuptojnëasgjë tjetër përveç ndryshimit të marrëdhënies së institu-cioneve politike dhe biznesit, të mënjanojnë shtetin ngarruga e afaristëve me qëllim që biznesi të punësojë , të pa-guajë tatime, dhe të realizojë profit. Të ulen vonesat në pa-gesa , të vendoset ekonomia informale në përmase opti-male, të anulohen pritjet e shumta për një leje , apo tëndryshohet në aspekt real dhe jo vetëm formal kushtet etë bërit biznes në shtet.

Në këtë drejtim do të ishte i mirëseardhur, një debat një-mujor midis afaristëve apo biznesit, shkencës, dhe poli-tikës që do të përcaktojnë të gjitha masat imediate dhe tënevojshme që së paku një pjesë e të rinjve të mos men-dojnë të ikin , por të qëndrojnë në vendlindje, që të mos naikin jashtë edhe ata që këtu fitojnë paga më se solide , pornuk janë të kënaqur me funksionimin e shoqërisë.

Na nevojiten masa afatshkurta dhe strategji afatgjate qëdo të adresojnë rrugën e vërtetë të zhvillimit ekonomik,apo të zgjidhin shkaqet dhe jo pasojat e problemeve tëndryshme .Vendi ndodhet në një apati në të cilën ështëmbërthyer një pjesë e konsiderueshme e popullatës.Zgjidhja e çështjes së emrit, anëtarësimi në NATO , dhepritja që të fillohet me negociatat për anëtarësimi në BEnuk nënkupton se të jashtmit do të na e rregullojnë shtë-pinë tonë , por ne vetë duhet të kryejmë detyrat e shtëpi-së për të mirën e të gjithëve, si dhe për të hapur një per-spektivë të qartë të jetesës edhe për të rinjtë që nesër dotë jenë shtylla e zhvillimit të Maqedonisë së veriut. Ndaj, zgjidhja mbetet arritja e një kthese në zhvillimin e sho-qërisë dhe të shtetit apo të një momenti të tillë psiko-logjik ku njerëzit më nuk do të thonë se nuk bëhet gjëkëtu, por do të kenë opsion të zgjedhin të jetojnë në vend-lindjen e tyre me anët pozitive dhe negative të jetesëskëtu, dhe të mund të zgjedhin edhe midis jetesës jashtëme të gjithë anët negativ dhe pozitive që mbart jetesa nëperëndim.

Momenti i reformave EDITORIAL ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Nga Fisnik PASHOLLI

VRISNI SHPIRTIN E ROBIT“Me siguri, secili që di të mendoje mekokën e vete, shpesh here e ka pyeturveten, si eshte e mundur qe ne,shqiptaret- e thotë historia, botes i kemidhënë perandorë, vezirë, pashallarë,kryeministra e kryetare te shteteve tepushtuesve dhe te sunduesve, dhe,asnjehere nuk e kemi pasur asnjë (pervec Gjergj Kastriotit dhe IsmailQemalit) qe do te bente nje shtet per tëgjithë shqiptarët.Përgjigja flen tek tek ata udhëheqës tëshitur qe e kanë shpirtin e robit, i cili iuthotë: më i sigurtë i pari si shërbyes i tëhuajve se sa si shërbyes i popullit tim.Këtë më së miri e vërtetojnë kuislingetshqiptare te pushtetit aktual, të cilët,duke na "bindur" se shqiptarët e ngratëdo ta kishin më mirë sikur ti mbronte njëi huaj se sa një shqiptar. Hajde Sindromii Stokholmit (kur i shtypuri solidarizohetme shtypësin) hajde", ka shkruar njëstatus në Facebook”, ShpëtimPollozhani.

NJERËZ TË RINJ MEIDE TË REJA DHEMENTALITET TË RI “Zgjedhjet e reja as në Prishtinë dhe asnë Tiranë nuk do të zgjidhin problemet evjetra. Shqiptarët në atdhe duhet tëvendosin në krye dhe pushtet njerëz tërinj me ide të reja dhe mentalitet të ri.Zhvillimet globale dhe rajonale prej pas-majit 2019 e deri më 2025 do të jenëndryshime thelbësore dheshkundulluese dhe ne, nëse nuk sillemipërgjegjshëm dhe nuk ripozicionohemisi duhet, mund të përfundojmë shumëkeq. Unë megjithatë besoj në popullinshqiptar dhe jam optimist që do t'jadalim, por ky rezultat nuk do të ndodhëpa angazhimin serioz të secilit shqiptardhe shqiptare”, ka shkruar një status nëFacebook, veprimtari Uk Lushi.

RRENCIT NUK IBAHET KURRË BOLLT’U RREJTË! “Kaloi e hëna dhe një prilli. Rapsodi injohur nga Drenica, Rexhë Kopiliqi,thurte vargje për ditët e javës the kurvinte tek e premtja thoshte: “E xhuma,kush ka rrejtë mos me rrejtë ma!” Por jo,ai që ka rrejtë deri tash ka me rrejtëgjithmonë, sepse rrena dhe hajnia janëvese impulsive, që do me thënë se edhepo deshe e ke vështirë t’i kontrollosh. Nëanën tjetër, ato janë provuar si mjaftprofitabile në hapësirat shqiptare. Krejtrrencat i kanë sot së paku nga dy tremilionë euro! Cilido politikan që juthotë se 'boll ju kemi rrejtë', ai po jupremton se do të pushojë të ju rrejë mëtutje, që do me thënë se po ju rrenprapë, sepse rrencit nuk i bahet kurrëboll t’u rrejtë!”, ka shkruar një status nëFacebook, Liri Loshi

Zgjidhja mbetet arritja e një kthese në zhvillimit e shoqërisë dhe të shtetitapo të një momenti të tillë psikologjik ku njerëzit më nuk do të thonë nukbëhet gjë këtu, por do të kenë opsion të zgjedhin të jetojnë në vendlindjen etyre me anët pozitive dhe negative të jetesës këtu, dhe të mund të zgjedhinedhe jetesën jashtë me të gjithë anët negativ dhe pozitive që mbart jetesanë perëndim.

3AKTUALEKoha, e enjte, 4 prill 2019

Publicitet

Shkup, 3 prill - Zëvendëskryemini-stri për çështje evropiane, BujarOsmani, dje deklaroi se duhet tëgjindet zgjidhje për ProkurorinëSpeciale Publike sepse kjo ështënjë prej shtyllave në luftën kundërkorrupsionit, krahas Komisionitshtetëror për parandalim të kor-rupsionit (KSHPK), Prokurorisë,

Entit shtetëror për revizion (ESHR)dhe Trupi koordinues për luftëkundër krimit të organizuar dheserioz.

Duke u përgjigjur në pyetje tëgazetarëve pas vizitës së punës nëEntin shtetëror se formalisht man-dati i PSP-së përfundon në muajinshtator, ndërsa ata dëshirojnë qëligji për prokurorinë publike të sil-let në qershor, para publikimit tëRaportit të KE-së që të mund t’ulehtësohet vendeve anëtare të BE-së vendimi për hapjen e negociata-ve. “Nga dita e parë thash se duhettë punojmë në dy traektore, se

zgjidhja më e mirë ideale do të ish-te që të gjejmë konsensus tëpërgjithshëm sepse kjo do të re-flektojë në kredibilitetin e institu-cionit, megjithatë edhe në me-sazhin që e japim deri tek vendetanëtare se ne nuk dallohemi si par-ti politike nga cila do pjesë e spek-trit lidhur me kthimin e qeverisjessë të drejtës. Duhet të shterojnë tëgjitha mundësitë për arritjen emarrëveshjes. fakti se ka bisedime,se ka propozime, se ka propozimenga njëra dhe nga ana tjetër, ka pa-sur edhe rreth të katërt në të cilinsërish është hapur debat lidhur me

çështjet konkrete. Kjo është mirëdhe duhet të mbahet kjo dinamikënë tentimin për gjetjen e zgjidhjesdhe paralelisht ne të bisedojmëme ata që e sjellin vendimin nëfund”, tha Osmani. Ai përkujtoi seka dy parime të cilat janë të rëndapër kompromis - autonomi të cak-tuar në funksionimin e një trupiantikorrupsion dhe përfundim tëtë gjitha indikacioneve nga mate-rialet e përgjimit. Sipas tij, lënia epunës në gjysmë nuk i bën shër-bim askujt dhe ky proces duhet tëpërfundojë. Rreth këtyre dy pari-meve të cilat, siç tha, janë më fikse,ka hapësirë të gjindet zgjidhje.

Po dje, zëvendëskryeministriOsmani ka realizuar takim edheme drejtoreshën rajonale të Pro-gramit për Zhvillim të Kombeve tëBashkuara (UNDP) për Evropë dheBashkësitë e shteteve të pavarura,Mirjana Shpoljariq- Eger. Në takimu hapën temat për planet aktualedhe të ardhshme të UNDP-së nëvend, si dhe u diskutuan edhe sfi-dat zhvillimore në aspektin e pro-cesit të integrimit evropian, fushënë të cilën UNDP ka përparësikonkurruese, përvojë dhe mandat

për mbështetje të Maqedonisë sëVeriut si partner afatgjatë.

“Aktualisht ndodhemi në pe-riudhë parazgjedhore, në prag tëfushatës parazgjedhore, që, edhepse i kënaq proceset, nuk duhet tëparaqesë pengese që të vazh-dojmë me zbatimin e reformavepër integrimin evropian të vendit,dhe në këtë kuptim, partneritetistrategjik me UNDP për mbësh-tetjen e agjendës për aderimin eRepublikës së Maqedonisë së Ve-riut në BE është e mirëseardhur”,theksoi Osmani, ndërsa potencoiRaportin pranveror për gjendjendhe progresin e vendit nga ana eKomisionit Evropian, do të reflek-tojë momentumin pozitiv refor-mues në vend. Ai përshëndetiedhe mbështetjen e UNDP-s përQeverinë për shfrytëzimin e proce-sit të integrimit në BE për të arriturnjë rritje të qëndrueshme,gjithëpërfshirëse dhe të përshpej-tuar në përputhje me praktikatmë të mira, përvojat ndërkombë-tare dhe rajonale, që sipas tij do tëjetë përmirësim i jetës së qytetarë-ve në përputhje me standardetevropiane. (Z.V)

OSMANI ME THIRRJE DREJTUAR OPOZITËS

Të gjindet zgjidhje për PSP-në"Duhet të shterojnë tëgjitha mundësitë përarritjen emarrëveshjes. fakti seka bisedime, se kapropozime, se kapropozime nga njëradhe nga ana tjetër, kapasur edhe rreth tëkatërt në të cilin sërishështë hapur debatlidhur me çështjetkonkrete. Kjo ështëmirë dhe duhet tëmbahet kjo dinamikënë tentimin përgjetjen e zgjidhjes dheparalelisht ne tëbisedojmë me ata që esjellin vendimin nëfund”, tha Osmani

4 ZGJEDHJE 2019Koha, e enjte, 4 prill 2019

Shkup, 3 prill - Në kuadër të fushatëspër zgjedhjet presidenciale 2019,Bashkimi Demokratik për Integrimtë martën mbrëma ka zhvilluar njëtubim më qytetarët e Komunës sëShuto Orizares, Butelit dhe ÇuçerSandëvës. Kryetari i BDI-së, Ali Ah-meti, në fjalimin e tij para të prani-shmëve bëri të ditur se janë pjekurkushtet për ta votuar një kandidattë përbashkët për president që dotë përfaqëson të gjitha etnitë nëRepublikën e Maqedonisë së Ve-riut. “Hoqëm dorë nga patriotizmatpa mbulesë duke qenë pragmatik

dhe racional se si duam arrijmëderi tek qëllimi. E hodhëm idenë epresidentit konsensual dhe si ide ekemi paraqitur te të dy palët. Duhettë jemi realist, ne nuk mund të rea-lizojmë përmes votës dhe garës mepalën maqedonase zgjedhjen e njëpresidenti të shtetit. Por ama siç irealizojmë që numëruan bashkë-punëtorët e mi, siç janë ministrin eMbrojtjes, Ministrin e Brendshme,Avokatin e Popullit, Kryetarin e Par-lamentit..., ashtu do të realizohenkëto qëllime. Këtu ka një dallimmes nesh dhe partive tjera të vo-

gla. Dallimi është sepse unë - AliAhmeti, nuk llogaris se a do t’i fitojzgjedhjet e ardhshme apo jo. Porunë punoj së bashku me bashkë-punëtorët e mi për të bërë vepra tëmira, të cilët do të jenë të dobishmepër shqiptarët dhe tani vendosinqytetarët se kujt do ti japin manda-tin", tha Ahmeti.

Dhe kjo, vazhdoi më tej ai, nevena ka mbajtur të pamposhtur dhetë paluhatshëm 18 vite radhaziedhe pse të gjitha shënjestrat ikanë pasur kundër BDI-së për tarrëzuar, sepse paraqitet pengesë se

ne promovojnë program, viziondhe ide dhe kjo ju pengon të tjerë-ve. "Në tavolinë ne dimë të drej-tojmë tavolinën dhe në negociatatdimë të drejtojmë negociatat dheme krenari i kemi mbrojtur kërke-sat dhe avancimin e shqiptarëve nëkëto hapësira. Tapia jonë ështëkëtu në këtë vend dhe tapisë duhetti dalim zot. Tani kemi arritur tëmerremi vesh për kandidat kon-sensual, të përbashkët apo i Qeve-

risë, si të doni quani, por ne nukfshihemi pasi që ka edhe prej atyreqë fshihen si të pavarur dhe kryejnëdetyrat e tjetërkujt”, tha mes tjera-sh lideri i BDI-së, Ali Ahmeti, ndër-sa shtoi se me zgjidhjen e kontestittë emrit me Greqinë fqinje, Maqe-donia do të fillojë bisedimet përanëtarësim me BE-në dhe do tëbëhet anëtare e plotfuqishme eNATO-s që është garanci për njëjetë më të mirë për qytetarët.

Shkup, 3 prill - I shoqëruar nga kreulideri i Lëvizjes BESA, Bilall Kasamiisi dhe lideri i Aleancës për Shqip-tarët, Ziadin Sela, kandidati përpresident, prof. Blerim Reka, pa-sditen e djeshme ka vizituar fsha-trat Çeflik, Patishka Reka, Batincëdhe Studeniçan. Lideri i LëvizjesBESA, Bilall Kasami, gjatë tubime-ve hapur potencoi se përkrahja ekandidaturës së prof. Rekes ështësepse besojnë fuqishëm në kon-ceptin e një shteti apo Republikepër të gjithë.

“Kjo është rruga e vetme që dobëjë Maqedoninë e Veriut shtetme vlera evropiane. Maqedonasitduke votuar për prof. Blerim Rekëntani e kanë shansin të dëshmojnëse a janë të jemi shtet që do jetë ibarabartë si për maqedonasit ash-tu edhe për shqiptarët. Ne u themiqartë se pa shqiptarë të barabartënë udhëheqjen e shtetit e ardhmjae Maqedonisë të Veriut do jetë epasigurt”, u shpreh Kasami. Kreu iAleancës për Shqiptarët, Ziadin

Sela, ndërkohë vlerësoi se kandi-datura e prof. Blerim Rekës ka nde-ruar gjithë shqiptarët, pasi që mekëtë, çdo shqiptari i ofrohetmundësia e përfaqësimit. “Nuk ekam fjalë për ata shqiptarë që nuke ndjejnë veten shqiptarë, por përshqiptarët që janë lindur dhe rriturme nënë dhe babë shqiptar, që fry-mojnë shqip. Nëse doni të testoniato parti shqiptare që janë në Qe-veri se sa janë të sinqertë në atë qëe bëjnë, i ftoni të vinë këtu parajuve krah për krah me Stevon edhele ti kërkojnë votat tuaja, por ata

nuk mund të dalin para juve. Atakëtë e bëjnë vetëm për pushtetdhe futen në kategorinë e njëjtëme Amdi Bajramin”, tha Sela.

Gjatë bashkëbisedimit me qy-tetarët, Reka theks të veçantë i ku-shtoi rëndësisë së daljes masive nëvotime, pavarësisht se cilës parti itakojnë qytetarët. Ai saktësoi seme votën tuaj, tregoni se nuk jemi20 për qind anonim. “Të tjerëtofrojnë konsensualitet, që në sh-qip do të thotë ujdi, por për fat tëkeq, ata i japin përparësi ujdisë mefqinjin, ndërsa në rastin tonë bëhet

fjalë për ujdi mes vëllezërve të njëgjaku. Dy liderët e partive opozita-re kanë bërë një besëlidhje që tëpërkrahin një kandidat shqiptarpër president, dhe me këtë ata dë-shmuan se janë për faktorizimin evotës shqiptare”, theksoi Reka.

Ai ka folur edhe për perspek-tivën e të rinjve në Maqedoninë eVeriut. "Vendi u zbraz për një çerek,kurse paralajmërimet janë që derinë 2030, mund të ikë edhe çerekutjetër i popullsisë. Këtë ikje nuk eshkakton vetëm papunësia, poredhe lodhja e qytetarit nga nepo-tizmi dhe korrupsioni, nga mun-gesa e sundimit të ligjit dhe ngagjyqësori i politizuar. Nuk ka per-spektivë edhe kur vendi me viterenditet ndër më të ndoturit nëbotë. Nëse tani nuk e rikthejmëRepublikën në binaret euroatlan-tike, ç’na duhet nesër anëtarësiminë BE, si shtet i zbrazur kur veçmëgjysma e popullatës do të jetë e'integruar' në BE. Si president iardhshëm i Republikës së Maqe-donisë së Veriut, do të punoj në pa-randalimin e integrimit në BE sishtet i zbrazur".

Një shoqëri për të gjithë,koncepti i vetëmproduktivShkup, 3 prill - Maqedonia si njëshoqëri për të gjithë, është gjëjapër të cilën zotohem unë dheato që më mbështesin. Ky kon-cept është i vetmi produktiv përshtetin në rrethinën e tillë jo tëqetë ballkanik dhe shteti medallimet të tilla etnike dhe re-ligjioze siç është Maqedonia, thakandidati presidencial i LSDM-së dhe koalicionit, Stevo Penda-rovski në takimin me qytetarët eKomunës së Aerodromit. Maqe-donia duhet të ecë përpara,ndërsa kjo është mundur nësetë gjithë ecim para dhe nësezgjidhen problemet, që sipas tij,e bënë kjo Qeveri. Progresin evendit, siç tha, Pendarovski emundëson edhe Marrëveshja ePrespës. “Për fat të mirë u para-qit një gjeneratë e re e poli-tikanëve të Maqedonisë të cilëtvendosën të mos i vendosin pro-blemet nën qilim dhe që ështëshumë e rëndësishme, me çmimtë popullaritet personal në rej-tingun e vet politik dhe mundë-sinë të humbë në zgjedhjet eardhshme, t’i zgjidh problemetmë të mëdha të cilat ky shtet i kadhe këtë e kemi bërë”, tha Pen-darovski dhe shtoi se politika etillë ka dhënë fryte , që sipas tijshihet edhe nga vizita e kryemi-nistrit të Greqisë.

Resnjë, 3 prill - Maqedonia përsërido të jetë gjithçka kemi, pasi nenuk kemi zgjidhje tjetër, porositiprofesoresha Gordana Siljanov-ska Davkova, kandidate për presi-dente e VMRO-DPMNE-së në tu-bimin e mbrëmshëm në Resnjë.Duke e kërkuar besimin e tyre tëbanorëve të Prespës ajo u ndal në

ndryshimin e emrit kushtetues tështetit duke theksuar se emrilidhet për kombin, për njerëzit,për maqedonasit. “Ne nuk keminjë Maqedoni tjetër. Nuk ekzistonRepublika e Maqedonisë së Jugut.Është qesharake dikush të men-dojë se nga territori e kemi marrëemrin. Nëse kemi ekzistuar edhe

në Perandorinë Otomane edhe nëtë gjitha betejat. Nëse më 8 sh-tator votuam për Maqedoninë nënumër të madh, si atëherë padhimbje ta lexojmë preambulënnë të cilën shkruan se ilindenasitdhe partizanët kanë luftuar përMaqedoninë e Veriut. Nuk është eVeriut është e tyre, ndërsa Maqe-

donia është e jona”, tha Siljanov-ska. Për hyrjen e vendit në NATO,theksoi se është i nevojshëmplotësimi i kritereve si edhe nëBashkimin Evropian, por nënvi-zoi se Maqedonia nuk ka ambasa-dor në Aleancë, i cili duhet të or-ganizojë gjithçka në vigjilje tëhyrjes.

REKA NË FSHATRAT E STUDENIÇANIT

Besëlidhje shqiptarekarshi ujdisë së pushtetit

Gjatë bashkëbisedimitme qytetarët, Reka thekstë veçantë i kushtoirëndësisë së daljesmasive në votime,pavarësisht se cilës parti itakojnë qytetarët. Aisaktësoi se me votën tuaj,tregoni se nuk jemi 20 përqind anonim

Siljanovska: Maqedonia do të jetë gjithçka kemi

FUSHATË E BDI-SË NË VENDBANIMET E SHKUPIT

Në tavolinë, dimë të drejtojmë tavolinën“Hoqëm dorë nga patriotizmat pa mbulesë duke qenë pragmatik dhe racional se siduam arrijmë deri tek qëllimi. E hodhëm idenë e presidentit konsensual dhe si ide ekemi paraqitur te të dy palët. Duhet të jemi realist, ne nuk mund të realizojmëpërmes votës dhe garës me palën maqedonase zgjedhjen e një presidenti tështetit...", tha Ahmeti

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||


Raport pozitiv,bisedimet pakmë vonëBruksel, 3 prill - Komisari për zgjerim iKomisionit Evropian, Johanes Han,para deputetëve evropian në Komisio-nin për punë të jashtme, ka thënë se KEme siguri do të rekomandojë negocia-ta për Maqedoninë e Veriut dhe Sh-qipërinë më 29 maj, por i ka siguruarskeptikët se ky proces është gradualdhe se bisedimet nuk do filloninmenjëherë. Komisionari ka kujtuar si-tuatën e aktorëve jashtë rajonit qëndërhyjnë nëse politika e BE-së nukmerr masa konkrete.

“Në maj do t’i prezantojmë rapor-tet për progresin e vendeve dhe pre-sim në bazë të asaj që do ta konsta-tojmë dhe do të japim rekomandimepër Maqedoninë e Veriut dhe Shqipë-rinë, se ato duhet të hyjnë në fazën për-gatitore të negociatave, veçmas pas zh-villimit pozitiv në Maqedoninë eVeriut”, ka thënë Han para eurodepu-tetëve. Ai ka rikujtuar se vitin e kaluarshumica e vendeve anëtare kanë pasurqëndrim pozitiv për negociatat mefaktin se Marrëveshja e Prespës taniështë miratuar dhe implementohetdhe se “duhet të kalohet në fazëntjetër”. Burime diplomatike nga Bruk-seli për MIA shpjegojnë se skenariideal do të ishte në qershor në Këshil-lin e Punëve të Përgjithshme, shtetetanëtare të japin sinjal politik, ose tëmiratojnë hapjen e negociatave qasë-se me çka fillon fazë përgatitore për tëcilën flet komisari. Me rëndësi është tëtheksohet se Maqedonia duhet të mi-ratojë edhe kornizën e saj negociuesepoashtu. Ky është skenari ideal në tëcilin synon KE, por çështja është nësevendet si Franca, tani edhe Gjermaniado të pranojnë sinjal politik në qer-shor.

Han në paraqitjen e djeshme katentuar madje të qetësojë skeptikëtse bëhet fjalë për fazë përgatitore dhese të gjithë e mbajnë të drejtën e tyretë vetos në gjithë procesin.

Ndërkohë, parlamentarë evro-pianë kërkuan shpjegime për situatëne vetos nga vendet anëtare pas ven-dimeve të Komisionit Evropian, duke eparë këtë si një pengesat kryesore përpranimin e vendeve të reja. Komisionii jashtëm parlamentar mori të hënënnë shqyrtim raportet për vendet tëhartuara nga europarlamentarët,ndërkohë që ka vlerësuar se situata fi-nanciare e parashikuar në fondet IPA2021-2027 mbështet zgjerimin dhezhvillimin ekonomik në rajon. Han kapërsëritur faktin se nëse Evropa nukeksporton stabilitet në Ballkan, do tëimportojë destabilitet.

Destan JONUZI

Shkup, 3 prill - Në prag të publikimit të rapor-tit nga Komisioni Evropian (KE) për përpari-min e reformave në gjyqësor, procesi shkonnë drejtim të duhur. Ka ngelur edhe procesikryesor i miratimit të ligjit për ProkurorinëThemelore Publike (PTHP), i cili praktikishtnënkupton zgjerimin e kompetencave tëProkurorisë Speciale Publike (PSP). Këto ishinkomentet e ministres së Drejtësisë, RenataDeskoska, në konferencën për reforma nëgjyqësor "Angazhim i përbashkët për arritjemë të mira në gjyqësi" organizuar nga Insti-tutit për të Drejta të Njeriut dhe Qendra përStudime Juridike dhe Analiza, në bashkëpu-nim me Shoqatën e Gjykatësve dhe Shoqatënpër Administratë Gjyqësore.

"Në prag të Raportit të Komisionit Evro-pian për përparimin e vendit, është merëndësi të theksohet se reformat shkojnë nëdrejtim të duhur. Jam e bindur se në frymëne reformave do të miratohet edhe ligji përProkurorinë Publike. Edhe pse një pjesëbukur e mirë e rregullativës ligjore ka përfun-duar, sfidat edhe më tej janë të pranishme.Ka ngelur edhe procesi kryesor i reformave,siç është miratimi i ligjit për Prokurorin Pu-blike, i cili praktikisht do të thotë ruajtje tëstatusit dhe zgjerimin e kompetencave tëProkurorisë Speciale Publike dhe të mundë-sohet që ajo të ketë të drejtën që të luftoj mekriminalitetin dhe korrupsionin në vend",theksoi Deskoska. Ajo potencoi se perspekti-vat e Republikës së Maqedonisë së Veriutjanë fokusuar në ndërtimin e një sistemiefikas dhe të pavarur gjyqësor.

"Me angazhim dhe përkushtim të madhpunojmë në përgatitjen e zgjidhjeve ligjore,por jo vetëm edhe në krijimin e politikavepërmbajtësore. Prioritetet tona kryesore janëzgjidhjet ligjore që garantojnë gjyqësorefikas dhe të pavarur, por edhe ushtrim tëdetyrës në mënyrë profesionale nga ana egjyqtarëve, si dhe përgjegjësi të anëtarëvetë Këshillit Gjyqësor dhe Këshillit të Proku-rorëve publik. Në periudhën e kaluar, ishim të

fokusuar në një agjendë voluminoze ligjore,e cila kishte të bënte me miratimin e njënumri të madh të ligjeve reformuese", po-tencoi Deskoska.

Deskoska njoftoi se në procedurë tëshkurtuar parlamentare dhe në fazën për-fundimtare ligji për Këshillin Gjyqësor që pa-raqet tërësisht një ligj të ri. Ndërsa në proce-durë parlamentare është lëshuar edhe ligjipër ndryshime dhe plotësime për Këshillin eProkurove Publik. Për efikasitet më të madhtë Gjykatave administrative është hartuarligj i posaçëm, ndërsa në procedurë parla-mentare është edhe ligji për ndihmë falasgjyqësore, që u japim mundësi që një numëri madh i qytetarëve të kenë qasje deri tëdrejtësia dhe të fitojnë gjykim të drejt dhekorrekt.

"Janë bërë edhe disa reforma kyçe nëluftën kundër korrupsionit, për çfarë ështënxjerrë edhe Ligji i ri për parandalimin e kor-rupsionit dhe u zgjodh përbërja e re e Komi-sionit për anti-korrupsion. Ndaj të cilës janëorientuar sytë e opinionit dhe qytetarëve nëluftën kundër korrupsionit dhe konfliktit tëinteresave. Punojmë në përforcimin e institu-cioneve gjyqësore, por gjithashtu punojmëedhe në rritjen e kapaciteteve kadrovike nëministrin e drejtësisë. Në pajtueshmëri mendryshimet në ligjin për gjykatat, është për-gatitur edhe plan vjetor për mbikëqyrje tëgjykatave, për aplikimin dhe zbatimin e nor-mave të Rregullores së punës së Gjykatave.Me këtë plan vjetor 16 gjykata janë në planine mbikëqyrjes", njoftoi Deskoska. Ajo, po ash-tu theksoi se kanë marrë edhe vlerësime tëmira nga institucionet ndërkombëtare përreformat që janë zhvilluar deri më tani dhepër Ligjin për Këshillin Gjyqësor Republikan.Nga ana tjetër, Lidija Stojkova Zafirovska ngaQendra për Hulumtime Juridike dhe Analiza,tha se gjykatat dhe sektori civil nuk mira-tojnë ligje andaj edhe ndikimin ndaj gjyqë-sorit nuk mund ta themi vetëm si pro-formë.

"Gjykatat, as Sektori Civil nuk i miratonligjet, ato i propozon dhe miraton politika. Nëtë shumtën e rasteve ndodh që të ketë mo-

spajtime midis palëve. Prandaj nuk mund tëthemi se ka ndikim ndaj gjyqësorit, dhe kjo tëjetë vetëm sipërfaqësisht", deklaroi StojkovaZafirovska. Ndërkaq, Margarita Caca Nikollo-va nga Instituti për Drejtat e Njeriut, theksoise në çdo shoqëri demokratike, sektori civilështë shumë i rëndësishëm në proceset e ar-ritjes së drejtësisë dhe proceset e krijimit tëpolitikave.

"Ajo që është e rëndësishme të theksohetështë se sektori civil tani luan rol të rëndësi-shëm, se sa në të kaluarën. Qytetarët janëmë të hapur që të bashkëpunojnë me sekto-rin civil dhe së bashku të ndërmarrin ndonjëaktivitet. Jam e bindur se me një angazhim tëtë gjithëve do të arrihet drejtësia, por jovetëm edhe reforma më efikase në jurispru-dencë. Të gjitha angazhimet tona janë foku-suar për të arritura më të mira në gjyqësor. Tëarriturat më të mira në gjyqësor nënkup-tojnë angazhim të të gjitha subjekteve tëpërfshira në procesin e reformave", theksoiCaca Nikollova.

Gazetarja Snezhana Lupevska Sozen, ecila për disa vite merret me gazetari hulum-tuese, tha se për dallim nga e kaluara gjyka-tat kohëve të fundit kanë filluar të hapen mëtepër për gazetarët dhe opinionin. "Nëse fla-sim si gazetar, apo në aspektin e opinionit, nëtë shumtën e rasteve për fat të keq nuk jeminë anën e njëjtë me gjyqësorin. Dimë të ja-pim kritika për gjyqësorin, dhe ju në tëshumtën e rasteve "zemëroheni" kur vlerësi-met gjeneralizohen. Ajo që më parë e kemipasur si vërejtje ka qenë jo-transparenca dhesi të ngritët niveli i komunikimit me opinio-nin, ne këtë drejt duhet të pranojë se situa-ta dukshëm është përmirësuar, në raportme transparencën dhe kontaktet me opi-nionin gjegjësisht me gazetarët", potencoiLupevska Sozen. Sikundër dihet, Konferenca"Angazhim i përbashkët për arritje më tëmira në gjyqësi" është pjesë e projektit IPA IIi financuar nga Bashkimi Evropian përmesSektorit për financim qendror dhe dakordi-min e marrëveshjeve në kuadër të Ministrisësë Financave.

REFORMAT NË SISTEMIN E DREJTËSISË

Koha

Sektori Civilnuk i miratonligjet, ato ipropozondhe miratonpolitika. Nëtë shumtën erastevendodhë tëketëmospajtimemidis palëve

Hendek në mesgjykatave dhe shoqërisë

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||


Shkup, 3 prill - Aeroplani bullgar “CE-SNA”, në rajonin e “Majës së Sela-nikut”, është rrëzuar për shkak tëturbulencave të forta. Kështu thonëinformacionet e para nga terreni.Pas ngjarjes tragjike ku mbetën tëvdekur katër persona, Georgi dheKalina Boshnakova, (afarist dheavokate) dhe dy vajzat e tyre,prokurori i Prokurorisë së Shkupitka dalë në vendngjarje dhe ka kryerekspertizë. Njëherit ndaj trupavetë pajetë është realizuar autopsi.Përpos prokurorisë përkatëse, nëvendngjarje për realizimin e ek-spertizë dhe vërtetimit të shkaqevetë aksidenti kanë dalë edhe ekipe të

Ministrisë për Punë të Brendshmedhe institucioneve tjera relevante.

“Vendi ku është rrëzuar aero-plani gjendet në një terren skaj-shmërish të paarritshëm dhe përmomentin nuk ekzistojnë kushtepër tërheqjen e fluturakes. I gjithëlokacioni është shënuar, ndërsa ek-spertë nga Reparti për hetime dheekspertizë tekniko-kriminogjenenga MPB dhe Komiteti për hetimetë aksidenteve të fluturimit do tëkryejnë ekspertizë mbi mbetjet eaeroplanit, me qëllim konstatimine shkaqeve të kësaj fatkeqësie”,thonë nga Prokuroria Publike.

Ngjarja tragjike, sipas të dhë-

nave zyrtare, ka ndodhur ditën emartë (2 prill) rreth orës 16:15. Rela-cioni i aeroplani të aksidentuar, tëcilën e ka drejtuar 49-vjeçari indjerë Boshankov, ka qenë nga Ae-roporti i Ohrit drejtë atij të Sofjes.Ndërkohë, për shkak të kushtevetë rënda të motit, ai ka kërkuar ater-rimin në Aeroportin e Shkupit, meçka e ka ndërruar mendjen dhe kavazhduar fluturimin drejtë Sofjes.Kështu që, pas ora 16:00 aeroplanihumbet nga radarët mbi Shkup,gjegjësisht fjalët e fundit mes pilo-tit dhe aeroportit kanë qenë “Tur-bulenca e fortë...”. Ndryshe, përveçkushteve të rënda klimatike, mbi

të cilat ka fluturuar aeroplani, ek-spert të fushës së aviacionit kanëkomentuar se aksidentet e tilla

mund të shkaktohen edhe nga ga-bimi i pilotit apo ndonjë defekt nëfluturake. (O.XH)

Policë hungarezë në kufijtë eMaqedonisë së VeriutBudapest, 3 prill - Autoritetet hungareze kumtuanse 15 policë do të sistemohen si ndihmë në kufi-rin midis Serbisë dhe Maqedonisë së Veriut, ndër-sa 30 në kufirin midis Maqedonisë së Veriut dheGreqisë. Siç thuhet në kumtesë, masa ndërmer-ret për shkak të parandalimit të kalimeve ilega-le në Serbi dhe Maqedoninë e Veriut dhe arresti-min e kontrabanduesve me njerëz. Njësitetpolicore do të jenë të pajisur me automjete, të ci-lat do të mund të lëvizin jashtë autostradave, mepajisje për vëzhgim gjatë natës dhe me kameratermale. “Polica hungareze vazhdon të bashkëpu-nojë me forcat lokale për mbrojtjen e kufijve mi-dis Serbisë dhe Maqedonisë së Veriut si edheMaqedonisë së Veriut dhe Greqisë”, kumtoi MPBhungareze.

Shkup, 9 të lënduarnë 11 aksidenteShkup, 3 prill - Nëntë persona më lehtë janë lën-duar në shtatë prej gjithsej 11 fatkeqësive të cilatkanë ndodhur gjatë njëzet e katër orëve të kalua-ra në rajonin e Qytetit të Shkupit. Në katër fatke-qësi është shkaktuar dëm material. Sipas të dhë-nave të SPB Shkup, janë dhënë masandëshkuese për 18 shoferë të cilët kanë lëvizurme shpejtësi më të madhe se shpejtësia e lejuar,një shofer i cili e ka drejtuar automjetin nënndikimin e alkoolit, 12 para se ta fitojnë të drejtëne drejtimit të automjetit motorik dhe katër sho-ferë fillestarë.

Nga komunikacioni janë përjashtuar edhe12 automjete të paregjistruara. Janë dhënë edhegjoba për 71 automjete për parkim jo të drejtë,ndërsa me automjetin special “karrotreci” janëlarguar 54 automjete.

Janë sanksionuar edhe katër shoferë të cilëtkanë kaluar udhëkryqin në semafor të kuq, katërshoferë të cilët nuk u kanë dhënë përparësi kali-mi këmbësorëve në një vendkalim të shënuarpër këmbësorë, dy për rreshtim jo të drejtë, njëpër tejkalim jo të drejtë, dy drejtues të motorit,mopedit dhe motoçikletës për mospërdorimin ehelmetës, një për mosmbajtjen e rripit të siguri-së dhe tre për përdorimin e telefonit celular.

Destan JONUZI

Shkup, 3 prill - Komisioni për mbrojtjen etë drejtës për qasje të lirë në informacio-ne me karakter publik me propozim-ligjin e ri për qasje të lirë në informacio-ne me karakter publik bëhet Agjenci.Kryetari i këtij Komisioni, Blerim Hyse-ni, thotë se me shndërrimin e Komisio-nit në Agjenci, do kenë të drejtën edhetë inspektimit dhe shqiptimit të dëni-meve.

"Komisioni nga një trup prej pesëanëtarësh (kryetar, zv/kryetar dhe 3 anë-tarë), shndërrohet në Agjenci me drej-tor dhe zëvendësdrejtor. Si posedues tëinformacioneve me karakter publik traj-tohen edhe partitë politike, që nënkup-ton se edhe nga ato mund të kërkohetinformata me karakter publik. Do tëketë të drejtë inspektimi nëpërmjet in-spektorëve të Agjencisë. Në rast se nukzbatohen vendimet e Agjencisë, ka tëdrejtë të shqiptimit të dënimeve për po-seduesit e informatave me karakter pu-blik", deklaroi për gazetën KOHA, BlerimHyseni, kryetar i Komisionit përmbrojtjen e të drejtës për qasje të lirë nëinformacione me karakter publik.

Drejtorin dhe zëvendësdrejtori, si-pas Ligjit, për punën e tyre japin llogaripara Parlamentit, i cili po ashtu bënedhe emërimin, gjegjësisht zgjedhjen etyre. Siç mëson KOHA, partitë e shu-micës parlamentare madje janë marrë

vesh që njëri nga këto dy poste t'i takojënjë përfaqësuesi shqiptar. Propozim-ligji bazohet në parimet e ligjshmërisë,profesionalitetit, përgjegjësisë, lloga-ridhënies dhe transparencës. Ky ligj, poashtu rregullon edhe mënyrën dhe pro-cedurën për arritjen e të drejtës për qa-sje të lirë deri të informacionet me ka-rakter publik me të cilat disponojnëorganet shtetërore dhe organizata tjeratë përfshira në ligj, komunat, Qyteti iShkupit dhe komunat urbane, institu-cionet dhe shërbimet publike, ndër-marrjet publike, persona fizik dhe juri-dik që ushtrojnë autorizime publike tëpërcaktuara me ligj, si dhe veprimtarime interes publik, partitë politike nëpjesën e të ardhurave etj.

Me këtë ligj, sipas Ministrisë sëDrejtësisë si propozuese, sigurohethapje dhe përgjegjësi në punën e bartë-sve të informacioneve me karakter pu-blik dhe u mundësohet personave fizikdhe juridik që të kenë qasje të lirë nëinformacionet me karakter publik. Si-pas ligjit, bartësit e funksioneve publikeobligohen që të sigurojnë informacionepër opinionin.

AUTOPSI MBI TRUPAT E FAMILJES BULLGARE

“CESNA” u rrëzua nga turbulencat e forta?|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

PROPOZIM-LIGJ I RI

Komisioni për qasjetë lirë bëhet Agjenci

Në procedurë është Ligj iri për mbrojtjen e tëdrejtës për qasje të lirënë informacionet mekarakter publik. Ky ligjparasheh që Komisioni ideritanishëm tëshndërrohet në Agjenci,që do të ketë drejtor dhezëvendësdrejtor, të cilëtdo ti zgjedh Parlamenti,ndaj të cilit duhet tëjapin edhe llogari përpunën e tyre

Komisioni nga një trup prej pesëanëtarësh (kryetar, zv/kryetardhe 3 anëtarë), shndërrohet nëAgjenci me drejtor dhezëvendësdrejtor. Si posedues tëinformacioneve me karakterpublik trajtohen edhe partitëpolitike, që nënkupton se edhenga ato mund të kërkohetinformata me karakter publik. Dotë ketë të drejtë inspektiminëpërmjet inspektorëve tëAgjencisë. Në rast se nukzbatohen vendimet e Agjencisë,ka të drejtë të shqiptimit tëdënimeve për poseduesit einformatave me karakter publik

Blerim Hysani

Koha


Zejnulla VESELI

Shkup, 3 prill - Me Turqinë na lidhmiqësia e fuqishme që zgjat gjatëdekadave të fundit, ndërsa lidhjetnë mbrojtje janë jashtëzakonishttë forta. Nga viti 1992 është ndër-tuar bashkëpunim i fuqishëmedhe në ekonomi edhe kulturë,ndërsa ky bashkëpunim do tëavancohet dhe do të vazhdojëmbështetja nga Turqia për vendintonë, veçanërisht në modernizimindhe trajnimin e Armatës së Maqe-donisë Veriore, kanë konkluduar

në konferencën për media pastakimit të ministres të Mbrojtjes,Radmila Shekerinska, e cila dje ish-te nikoqire e ministrit të Mbrojtjestë Republikës së Turqisë, HuluisiAkar.

Ministri Akar, megjithatë para-lajmëroi se struktura të organi-zatës të ashtuquajtur FETO, që ek-zistojnë në Maqedoninë e Veriut, idëmtojnë marrëdhëniet e të dyvendeve dhe i sabotojnë në njëfarë mënyrë edhe marrëdhënietvëllazërore që i kemi. “I kemi emrate disa prej më kryesorëve të organi-

zatës terroriste, që janë ndarë mesinstitucioneve të dy vendeve dhejam thellë i bindur se gjatë ditëve tëardhshme institucionet e Maqedo-nisë së Veriut do ta ndërmarrinmasa konkrete rreth kësaj. U be-soj institucioneve të Maqedonisësë Veriut”, tha mes tjerash ministriHulusi Akar dhe shfaqi shpresënse gjatë periudhës së ardhshme,do të bëjnë masa konkrete të çli-rohen nga kjo organizatë terrori-ste. Ministrja Shekerinska shfaqi

shpresën se në të ardhmen Turqiado ta ratifikojë Protokollin përinkuadrimin e vendit tonë nëNATO dhe informoi se për dy muajjo të plota nga procesi i nënshkri-mit të Protokollit, tashmë nëntëvende anëtare të Aleancës e kanëratifikuar, mes të cilave vendet epara fqinje anëtare të NATO-s.“Turqia është fqinji ynë i drejtpër-drejtë, por gjithmonë është sjellëmë shumë se sa një fqinj, ishtekëtu kur vendit tonë i duhej

ndihmë dhe mbështetje dhe mekëtë nuk e kemi harruar”, theksoiShekerinska. Sipas asaj, bashkë-punimi i suksesshëm në mbrojteshihet edhe në fushat më të vësh-tira për bashkëpunim, ndërsakëto janë misionet jashtë venditsiç është në Afganistan, ku ush-tarët tonë marrin pjesë në suazakontingjentit turk, nënvizoiShekerinska.

Për Turqinë, Republika e Ma-qedonisë së Veriut është jashtë-zakonisht e rëndësishme, ndërsalidhjet historike dhe kulturorejanë shumë të fuqishme, dekla-roi ministri i Mbrojtjes Kombëta-re të Republikës së Turqisë, Hulu-si Akar, duke shtuar se shumë irëndësishëm është anëtarësimi ivendit në NATO, ndërsa në këtërrugë vendi i tij do të vazhdoj membështetje të fuqishme.

Ministrat e Mbrojtjes infor-muan gjithashtu se në shkollat elarta dhe institucionet ushtarakenë Turqi deri tani janë trajnuar mbi1200 pjesëtarë të Armatës.

Fisnik PASHOLLI

Shkup, 3 prill - Në Maqedoninë e Ve-riut, në vitin 2018 janë hapur 896kompani të reja në raport me vitin2017. Sipas të dhënave të Entit tëStatistikës, vitin e kaluar kanë pu-nuar 72.315 biznese që është për1.3 për qind në raport me 71.419biznese që kanë vepruar në shtetnë vitin 2017. Një rritje e tillë i dety-rohet kryesisht rritjes së numrit tësubjekteve afariste aktive në sekto-rin e informacionit dhe komunika-cionit, ku janë hapur 167 firma, ve-primtarive të tjera shërbyese me377 kompani dhe tek furnizimi meenergji, klimatizim dhe të ngjash-me me 14 firma. Në ndërkohë, tëdhënat për strukturën e objekteveafariste tregojnë se në vitin 2018,

me afër 32 për qind apo 22.950kompani në totalin e bizneseve do-minon tregtia me pakicë dhe shu-micë, e pasuar nga industria e për-punimit me 11 për qind apo 8033firma. Në vendin e tretë, sipasnumrit të bizneseve me 7261 firmaështë veprimtaria shkencore, tek-nike dhe profesionale. Nga sek-torët e tjerë të rëndësishëm të njëekonomie nacionale dallohenedhe transporti me 5667 firma,ndërtimtaria me 4938 firma, fir-mat e hotelerisë ku përfshihenedhe restorantet e llojeve të ndry-shme me 4597 firma, etj.

Njëherësh të dhënat për struk-turën e subjekteve afariste tre-gojnë se sipas numrit të të punë-

suarve në ekonominë tonë domi-nojnë me 79 për qind firmat me 1deri 9 të punësuar, pasojnë firmatme

11.4 për qind firmat pa të punë-suar, ndërsa firmat me 10 deri 19 tëpunësuar marrin pjesë me 4.3 përqind. Më pak në numër janë fir-mat që punësojnë më shumëpunëtorë. Bizneset që punësojnë20 deri 49 të punësuar janë 2.9 përqind, pasojnë firmat me 50 deri249 të punësuar me 1.9 për qinddhe në fund me vetëm 0.3 për qindjanë kompanitë e mëdha me mëshumë se 250 të punësuar. Nëndërkohë, ekonomistët vlerësojnëse në Maqedoni nuk mungojnë sh-pirti sipërmarrës dhe projektet e

ndryshme inovative, por mungonnjë mbështetje edhe më e madhedhe gjithëpërfshirëse se ajo ekzi-stuese e orientuar ndaj prodhimit,ideve të reja, eksportit të shërbi-meve të ndryshme. Vlerësohet seplani i ri qeveritar për përkrahje tëinovacionit dhe sipërmarrjes pa-raqet një ndihmesë për zhvillimine biznesit,megjithatë për efektemë të mëdha ekspertët sugjerojnënjë fokus më të madh ndaj zhvilli-mit të kapitalit njerëzor.

“Sipërmarrësia tek ne shënonrritje të vazhdueshme, pormegjithatë akoma nuk është e zh-villuar mjaftueshëm. Ajo kërkonmë shumë mbështetje, ndihmënga ana e mentorëve profesional

etj si dhe promovim para opinionitdhe të rinjve, me qëllim që të rinjtëmë shumë ti orientojmë ndajpunës dhe hapjes së bizneseve ve-tanake në vend të fokusohen të pu-nojnë në institucionet shtetëroreapo në fabrikat e mëdha”, thonëkonsulentët e biznesit.

Në ndërkohë, frika nga ndër-marrja e rrezikut dhe mungesa efinancave vlerësohen se jenë shka-qet kryesore që të rinjtë në Maqe-doni më rëndë vendosin të hapinbiznesin e tyre. Dobësitë dhe rrezi-qet kryesore të sipërmarrjes rinorejanë hendeku i madh midis sekto-rit të biznesit dhe atij të arsimit,sistemi gjyqësor joefikas, qasja edobët ndaj financave, apatia epërgjithshme te të rinjtë përgjendjen në shtet, ikja e të rinjvenë tregun e punës jashtë shtetit,mosbesimi ndaj sistemit, korru-psioni dhe administrata akoma engadalshme.

Sipas hulumtimit, “Sfidat dhenevojat e sipërmarrësve të rinj nëMaqedoni”, të përgatitur nga Rrje-ti për përkrahje e sipërmarrësve tërinj, në shtet nuk mungojnë masapozitive dhe reforma për përk-rahjen e sipërmarrjes dhe zhvilli-min e sektorit të ndërmarrjeve tëvogla dhe të mesme, pormegjithatë ato janë të pamjaftue-shme dhe nevojitet të ndërmerrenedhe më shumë hapa të tjera nështytjen më të madhe të rinjve qëtë merren me sipërmarrësi.

RRITJE E BUTË E NUMRIT TË FIRMAVE

Biznese me 1 të punësuarTë dhënat përstrukturën esubjekteve afaristetregojnë se sipasnumrit të tëpunësuarve nëekonominë tonëdominojnë me 79 përqind firmat me 1 deri9 të punësuar,pasojnë firmat me11.4 për qind firmat patë punësuar, ndërsafirmat me 10 deri 19 tëpunësuar marrinpjesë me 4.3 për qind

MINISTRI TURK I MBROJTJES VIZITON MAQEDONINË

Protokollin e NATO-s Turqia e kushtëzon me FETO-n“I kemi emrat e disa prej më kryesorëve tëorganizatës terroriste, që janë ndarë mesinstitucioneve të dy vendeve dhe jam thellë ibindur se gjatë ditëve të ardhshme institucionet eMaqedonisë së Veriut do ta ndërmarrin masakonkrete rreth kësaj. U besoj institucioneve tëMaqedonisë së Veriut”, tha mes tjerash ministriHulusi Akar

Koha

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Koha

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||


Urim HASIPI

Tetovë, 3 prill - Aktualisht janë dukeu zhvilluar punët për ndërtimin eurës ndërmjet Shipkovicës dheBrodecit. Kjo rrugë, vite me radhë,kur ka reshje bllokohet dhe bl-lokon shumë fshatra të Malësisëdhe komunikimin e tyre me qyte-tin e Tetovës. Nuk dhanë rezultatas përpjekjet e dy vite më parë, kure njëjta rrugë u asfaltua. Sërishvërshimet e dëmtuan këtë rrugëdhe si alternativë e vetme që mospërsëritet bllokimi ishte ura. Ndër-timi i urës ishte edhe kërkesë e ka-motshme e banorëve të Malësisë.Për ndërtimin e urës, mjetet janësiguruar nga ana e pushtetit qen-dror dhe Komunës së Tetovës. Nëvendngjarje punët i inspektoi krye-tarja e Komunës së Tetovës, TeutaArifi.

“Në këtë vend është duke undërtuar një urë më e madhe, menjë gjerësi prej 8 metrave dhe 12metra gjatësi, po ashtu ka një thel-lësi më të madhe që të mundësojë

kalimin e ujërave nën urë që tëmos bllokohet. Investimi ështëmbi 8 milionë denarë, prej të cilë-ve 3.5 milionë denarë janë siguruarnga Byroja për Zhvillim Rajonalkurse pjesa tjetër është bërë ngaana e Komunës së Tetovës. Mendërtimin e urës, shpresojmë senë të ardhmen kjo pikë nuk do tëjetë problematike për qarkullimine automjeteve”, tha Teuta Arifi. Poashtu në fshatin Shipkovicë ështënë përfundim e sipër edhe salla esportit. Salla e sportit është nëkuadër të Shkollës fillore “RexhepVoka”. Sipas kryetares së Komunëssë Tetovës, Teuta Arifi, pushtetiqendror ka financuar sallën, ndër-sa Komuna kanalizimin dhe rrjetin

e elektrifikimit. “Pjesa e brendshme e sallës

është përfunduar dhe është bërëpranimi teknik i saj. Komuna kabërë rregullimin e kanalizimit,lidhjen në kanalizim, rrjetin elek-trik, kurse punohet në pjesën errethimit të pjesës së parë”, dekla-roi Arifi. Në ndërkohë, në këtëfshat janë rregulluar edhe dy murembrojtëse, si kërkesë e banorëvepër të parandaluar vërshimet qëtë shkaktojnë dëme më të mëdha.“Në hyrje të fshatit dhe në pjesënqendrore janë bërë dy murembajtëse, që kanë qenë një pro-blemi banorëve, dhe kjo është bërëpër të siguruar jetën e banorëve”,theksoi ajo.

Kohëve të fundit, rruga Shipko-vicë-Brodec është vend potencialqë të ndodhë edhe ndonjë tragje-di më e madhe, sepse vërshimetnë atë zonë janë të mëdha dhe tëpaparashikueshme, sidomos kurka rreshje atmosferike ndërkohëqë në atë rrugë qarkullojnë ba-norët e Brodecit, Veshallës dhe Bo-zovcës. Më 29 gusht të vitit 2016,nga ana e Armatës së Republikëssë Maqedonisë u shkatërruan disashkëmbinj në këtë pjesë të rrugës,por edhe kjo rezultoi pa sukses, se-pse menjëherë më pas nga vërshi-met e njëjta rrugë u bllokua disaherë. Ky aks rrugor është i vetmiqë lidh fshatrat Brodec, Veshallëdhe Bozovcë me Tetovën.

Gruaja denonconburrin për sulm fizikBanorja 31-vjeçare e një fshatittë Tetovës, të martën rreth orës1 e 40 minuta ka denoncuar seështë sulmuar fizikisht ngaburri i saj. Burri pak më vonëështë ftuar në stacionin poli-cor të Tetovës dhe pas doku-mentimit të plotë të rastit,kundër tij do të pasoj padiadekuate njofton policia e Te-tovës.

Gjendetmarihuanë nëkulmin e burgutNjë i punësuar në burgun e Te-tovës, të martën rreth orës9.40 minuta, në Sektorin përpunë të brendshme në Tetovë,ka denoncuar se në kulmin emagazinës ka vërejtur një qesetë najllonit, në të cilën mëvonë është vërtetuar se në tëka marihuanë. Qesja e najllo-nit është konfiskuar për ana-lizë. Po ndërmeren masa përzbardhjen e plotë të rastit, njo-ton Sektori për punë të brend-shme në Tetovë.

Një minahedhësdore gjendet në TetovëTë martën rreth orës 18.10 mi-nuta, në një objekt të braktisurnë rrethin e ish shtëpisë për-mirësuese, në rrugën e “Lubo-tenit” në Tetovë, pjestarë të po-licisë nga Sektori për punë tëbrendshme në Tetovë kanëgjetur një minahedhës dore tëkalibrit 64 milimetër M80,prodhim i ish Jugosllavisë.Është kryer hetim, ndërsa mi-nahedhësi është konfiskuarnga përfaqësues të drejtorisëpër mbrojtje dhe shpëtim.

Policia në aksionpër kundërvajtjetnë komunikacionTë martën nga ora 8 deri nëorën 13 në rajonin e Tetovësështë realizuar një aksion kon-trolli në komunikacion, metheks të veçantë për përparë-sinë e kalimit në komunika-cion. Në këtë aksion kontrollijanë zbuluar gjithsejt 17kundërvajtje, të cilat kanë tëbëjnë me mos respektimin epërparësisë së kalimit, si dhe 5kundërvajtje të tjera. Kundër-vajtjet e konstatuara janërombullaksuar me 8 sanksio-ne adekuate për kundërvajtjesi dhe 9 fletëpgaesa për gjobë.

(U.H)

KRONIKË

Shkup, 3 prill - Autoritetet kosovaretashmë kanë ndaluar të gjitha for-mat e basteve për periudhë prejdhjetë vitesh, pas vrasjes së dy tëpunësuarve në një kazino javën ekaluar. Në ndërkohë, vetëm për njënatë janë mbyllur mbi 200 pikabastesh dhe kazino, ndërsa nëvijim e sipër

“Nuk do të lejojmë që këtohapësira të jenë arena të krimit qëmarrin jetë njerëzish”, ka deklaruarkryeministri i Kosovës, RamushHaradinaj, transmeton Euronews.Haradinaj ka propozuar Ligj përndalesë të lojërave të fatit pas dyvrasjeve, ndërsa deputetët e mira-tuan të enjten e kaluar. Ligji ështëfutur në fuqi që nga dita e parë emuajit prill. Euronews shkruan selojërat e fatit janë bërë problem imadh në Kosovë, një prej vendevemë të varfra në Evropë, ku të pa-punë janë rreth një e treta e po-

pullatës së aftë për punë. Industriae lojërave të fatit është rritur sh-pejtë gjatë dekadës së fundit dhederi tani aty janë punësuar rreth4000 persona. Shumicën prej tyre

i ka kapluar frika për vendet e tyretë punës pas ndalesës më të re.

Pas Shqipërisë kazinotë dë-bohen edhe nga Kosova, ndërsatani paralajmërohet se do të ha-

pen kazino të reja në Maqedonipër nevojat e shqiptarëve dhe ko-sovarëve që do të vijnë të organi-zuar në Maqedoni që të vazhdojnëtë provojnë fatin e tyre këtu.

Pas ndalimit edhe në Kosovë, Maqedonia do të shndërrohet në parajsën e bixhozit

NË PËRFUNDIM SALLA E SPORTIT NË SHIPKOVICË

Drejt përfundimit urandërmjet Shipkovicës

Më 29 gusht të vitit2016 nga ana e Armatëssë Republikës sëMaqedonisë ushkatërruan disashkëmbinj në këtëpjesë të rrugës, poredhe kjo rezultoi pasukses sepsemenjëherë më pas ngavërshimet, e njëjtarrugë u bllokua disaherë. Ky aks rrugorështë i vetmi që lidhfshatrat Brodec,Veshallë dhe Bozovcëme Tetovën

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Koha


Qefsere ABDYLI

Shkup, 3 prill - Humbjet, rritja e im-porteve, falimentimi në punë,gjendja e keqe në bujqësi, munge-sa e infrastrukturës dhe problemete transportit janë probleme kyçe qëpër vite të tëra e pengojnë zhvilli-min e sektorit ushqimor në Maqe-doninë e Veriut, ndonëse ka kapaci-tetet dhe burimet për të krijuar njëindustri ushqimore që do të jetë njënga shtyllat e rritjes ekonomike, porqë është ende larg nga ajo, thonëekspertët. Nëse nuk ndërmerrenhapa konkrete për të mbrojturprodhuesit maqedonas të ushqimit,do të arrijmë në varësi të importit,pasi varet nga importet e mishit dhenga shumë produkte të tjera qëmund të prodhohen në vendin tonë.

Kryetari i Shoqatës së fermerëve“Agrofalanga”, Lupçe Stankovski,thotë se industria ushqimore ështëe lidhur ngushtë me prodhimin buj-qësor në vend. “Nëse janë të dispo-nueshme mjaft materiale të papër-punuara me një çmim tëfavorshëm, ajo do të zhvillohet dhezgjerohet, pastaj do të inkurajojëbujqësinë për prodhimin më tëmadh, gjë që do të rrisë më tej pro-fitabilitetin”, tha Stankovski. Sipastij, kjo në Maqedoninë e Veriut nuk

është aspak, për shkak të korrela-cionit të lartë të politikës me bizne-sin në lidhje të korruptuar, fermerëtjanë të gjithë në prodhim kaotik, tëpaorganizuar gjë që rezulton në fur-nizim të parregullt të industrisëushqimore me materiale të papër-punuar cilësore me çmime të qën-drueshme.

Ai përmend se vetëm markatmaqedonase që do të blihen ngakompanitë e huaja mund të mbije-tojnë. “Nuk mund të dëshirojmë tëhyjmë në Bashkimin Evropian menjë prodhim të tillë jofitimprurës.Bullgaria, e cila kishte burime tëmëdha të tokës, pësoi hyrje në BEdhe tani po lufton për të ruajturprodhimin e saj dhe për të luftuarkonkurrencën jo lokale nga BE.Gjatë një vizite në fermat në Bullga-

ri vitin e kaluar, ishte simptomatikeqë asnjë fermë nuk ishte shitur nëtregun e BE-së, por të gjitha shitennë tregun e brendshëm. Kishtelidhje me grumbullime të mëdhabujqësore, me mekanizma më të so-fistikuar kompjuterike, të cilat pri-ten të jenë konkurrent në tregun eBE-së”, shpjegon Stankovski.

Gjithashtu, arsyeja për rritjen eimportit të ushqimit përveç prodhi-mit të dobët vendas është vlera më elartë e shtuar e produkteve që ne im-portojmë. “Duke konsideruar se njënumër i madh i anëtarëve të CEFTA-s në prodhim kanë një avantazh tërëndësishëm konkurrues në raportme prodhuesit tanë, ato krijojnëmundësi për mallrat e importuarapër të rritur praninë e tyre në treguntonë, gjë që rrit importin si në sasi

ashtu edhe në sasi vlerë”, thotë Dra-gi Dimitrievski, profesor në Fakulte-tin e Shkencave Bujqësore dhe Ush-qimit. Eksportet ushqimore vitin ekaluar arritën 319 milion euro, por tëdhënat nga Enti Shtetërorë i Stati-stikës tregojnë se importet po rritenshumë më shpejtë se eksportet,prandaj deficiti në tregtinë ushqimo-re po rritet çdo vit.

“Nëse analizojmë strukturën eeksportit dhe importit të ushqimit,mbi 50% të eksporteve janë përshkak të frutave dhe perimeve tëfreskëta, ndërsa artikujt më tëmëdhenj të importit janë mishi,drithërat, pemët, perimet dhe pro-duktet e qumështit”, tha Dimitriev-ski. Sipas tij problemi nuk duhet tëgjendet vetëm në prodhimin pri-mar, por edhe në industrinë përpu-nuese. Vendi ynë eksporton perimetë freskëta dhe fruta, dhe pastajkonsumon miliona për të importuartë ngrirë apo të ruajtur. “Karakteribiologjik i prodhimit bujqësor pen-gon prodhimin e çdo gjëje qëkërkon tregu, kështu që zakonishtjanë produktet që nuk mund tëprodhohen në kushtet tona klima-tike-gjeografike që vijnë nga impor-ti”. Gjendja e industrisë ushqimoreështë shumë komplekse dhe nevoji-tet një strategji që do të bëjë lëvizjettektonike në këtë sektor dhe që dotë zgjidhte të gjitha problemet.

Shkup, 3 prill - Zëvendëskryemini-stri për Çështje Ekonomike, KoçoAngjushev, konsideron se është erealizueshme rritja e planifikuarekonomike prej 3.2 për qind përsivjet edhe krahas parashikimevetë Bankës Botërore se ajo do të ar-rijë 2.9 për qind, ndërsa pritjet, siçthotë, i bazon në faktet reale ngatremujori i parë. Në komentin eparashikimeve të djeshme të BB-së, Angjushev dje deklaroi se pretrritje të BPV-së në tremujorin eparë të këtij viti më të lartë ngarritja e projektuar mesatare të Qe-verisë për të gjithë vitin.

“Është mirë që Banka Botëro-

re është gjithmonë konservative.BB edhe për vitin 2018 para-shikonte rritje nën 2,5 për qind,por ai përfundoi me 2,7 për qind.Planet dhe vëzhgimet tona janë

se atë që e planifikojmë do ta rea-lizojmë dhe mendojmë se do tëjetë edhe më mirë. Këtë e ba-zojmë n. faktet reale nga tre-mujori i parë”, deklaroi sot Angju-

shev, duke u përgjigjur në pyetjene gazetarëve. Sipas tij, prodhimiindustrial, bujqësia dhe ndërtim-taria, që janë tre shtyllat kryesorëpër gjenerimin e bruto prodhimitvendor në shtet, po zhvillohenedhe më mirë se e planifikuara.Prodhimi industrial në tremujo-rin e parë ka rritje të përafërt prejnëntë për qind, në janar të këtijviti në krahasim me janarin e vi-tit të kaluar është rritur për 12 përqind, në shkurt për 7,3 për qind,ndërsa trendi i njëjtë ruhet edhenë mars. Ndërtimtaria vetëm nësuaza të Ndërmarrjes Publike përRrugë Shtetërore në tremujorin

e parë ka pasur realizim prej 850milionë denarë, ndërsa sivjetkemi 300 për qind rritje, apo rreth2,8 miliardë denarë në periudhëne njëjtë.

Pas vlerësimeve të paradokoh-shme për punën e Qeverisë ngaana e Odës Ekonomike Gjermane,zëvendëskryeministri sqaron seproblemet zgjidhen në takime meafaristët të cilët para së gjithashkanë pasur vërejtje në pjesën e po-litikës tatimore dhe trarifave do-ganore për të cilat, thekson, ekzi-ston hapësirë që të bisedohet,ndërsa do të duhet të bëhen meaderimin drejt BE-së.

Shkup, 3 prill - Mbani kaskë mbrojtë-se, kini kujdes në shpejtësinë, për-dorni sinjalet e kthimit, mbani di-stancë. përdorni të dyja frenat,evitoni “këndet e vdekura”, mbanijelek reflektues dhe pajisjembrojtëse, u bëjnë apel nga Këshil-li Republikan për Siguri në Komu-nikacion të Rrugëve të gjithë mo-

toçiklistëve, duke theksuar se atajanë edhe grupi më i rrezikuar nëtrafik, nëse merret parasysh sa pje-sa e trafikut u takon atyre dhe saështë pjesëmarrja e tyre në numrine përgjithshëm të personave tëvdekur dhe të lënduar në aksiden-tet rrugore. Nga KRSKRR theksojnëse mesatarisht, në nivel vjetor në

vend, rreth 15 motoçiklistë e hum-bin jetën në aksidente rrugore. “Mo-toçiklistët janë kategori e ndjesh-me e pjesëmarrësve në trafik,drejtpërdrejt e ekspozuar në rrezi-qe që vazhdimisht janë në trafikdhe te e cila rreziku për marrje tëlëndimeve vdekjeprurëse në rast tëaksidentit rrugor është jashtëzako-

nisht i ulët” kanë potencuar nga Kë-shilli. KRSKRR në fillim të sezonitpër motoçiklistë u bëjnë apel mo-toçiklistëve të kenë kujdes dhe tëndërgjegjshëm në trafik, t’i kenëkujdes rregullat për përkufizimin eshpejtësisë, të përdorin kaska dhepajisje tjetër mbrojtëse për siguripasive.

Rezultateserioze në uljen e borxhitpublikShkup, 3 prill - Ministri i Fi-nancave, Dragan Tevdov-ski, mendon se janë bërërezultate serioze në pjesëne uljes së borxhit publik. Si-pas tij, borxhi publik ështëstabilizuar dhe është pen-guar që të rritet në të ardh-men. “Kemi realizuar rezul-tatet serioze. Nëse borxhipublik nga viti 2008 deri nëvitin 2016 do të rritej prejdiku 23 për qind nga BPV-janë 48,8 për qind nga BPV-ja, në fund të vitit 2017 kaarritur 48,7 për qind. Abso-lutisht kemi rezultat të rea-lizuar”, deklaroi sot Tevdov-ski, duke u përgjigjur nëpyetje të gazetarëve lidhurme raportin e rregulltpranveror të Bankës Botë-rore.Nga Banka Botërore djetheksuan se borxhi publiknë shtet tani është në nivelprej 49 për qind të BPV-sëdhe duhet të zbatohet poli-tika të cilat do të pengojnërritjen e mëtutjeshme.“Maqedonia tani është nënivel të 49 për qind të BPV-së, që mund të thuhet seështë nivel mesatar iborxhit, megjithatë kashumë ekonomi në Evropëtë cilat kanë borxh më tëvogël të cilët mund më sh-pejtë të rriten, kështu qëduhet të bëhet baraspeshëmidis financave të qën-drueshme dhe në tënjëjtën kohë gjetje të poli-tikave të cilët do ta nxitinrritjen”, deklaroi dje SanjaMagjaroviq Shujster, eko-nomiste e lartë për BB-nënë rajon.

Angjushev siguron se do të realizohet rritja ekonomike///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Motoçiklistë kini kujdes dhe respektoni rregullat

EKSPORTET USHQIMORE

Forca e industrisëushqimore po zbehet

Eksportet ushqimore vitine kaluar arritën 319milionë euro, por tëdhënat nga EntiShtetërorë i Statistikëstregojnë se importet porriten shumë më shpejtëse eksportet, prandajdeficiti në tregtinëushqimore po rritet çdo vit

Koha

10 FORUMKoha, e enjte, 4 prill 2019

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim Dullovi

E p

ërd

itsh

me

in

form

ati

ve

ww

w.k

oh

a.m

k

Botues: Koha Production SHPK | Adresa e botuesit dhe redaksisë: Bul. Goce Delçev nr.11, | Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup | Gazetë ditore - botohet çdo ditë përveç të dielës | Shtypi dhe distribuimi:“Sloboden Pecat” - rr. Kej 13 Noemvri nr.3/1-238, Shkup, 5000 kopje | Data e shtypjes e mërkurë, 3 prill 2019 | Numri i parë i gazetës doli më 22 Nëntor 2006Drejtor: Lirim DULLOVI | Kryeredaktor: Vedat MEMEDALIU | Redaktor përgjegjës: Emin AZEMI | Ndihmëskryeredaktor: Evis HALILI | Redaktor teknik: Halil BERISHA

E-mail: [email protected] | Tel: 02 3179 - 904; Tel: 02 3179 - 905; Tel: 02 3179 - 906; Fax: 02 3118 - 060; | MARKETING: Bekim SHAQIRI • [email protected]; Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222 | Përgjegjës për distribuim: Afrim DULLOVI - Tel: 071 372 221Përfaqësues ligjor: Shtëpia e avokatëve Inter Partes - Shkup

Koh

a

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Numri tatimor 4030008022772

Ky ishte lajmi: “Kryeministrigrek Aleksis Cipras, pasditenë Kuvendin e Maqedoni-së u takua me grupin e pa-

varur të VMRO DPMNE-së dhe koa-licionit dhe i uroi tetë deputetët përvizionin dhe guximin, njoftuan ngagrupi parlamentar.

- Na uroi për vizionin dhe guxi-min dhe theksoi se me hapa konk-ret, nga të cilat është edhe vizita esotme historike, do të punojmë sëbashku për të ndërtuar miqësi mespopullit maqedonas dhe grek –thonë nga grupi i pavarur i VMRODPMNE-së dhe koalicionit”.

Ky ishte një pjesë e lajmit. I cilivijoi edhe me këto fjalë: “Tetë depu-tetët të cilët votuan ndryshimet ku-shtetuese sipas Marrëveshjes së Pre-spës, Ciprasit i kishin shprehurpritshmëritë për Greqinë sa i përketintegrimeve euroatlantike të shte-tit, kurse ai iu ishte përgjigjur se jovetëm që do të na mbështesë, poredhe do të angazhohet të jetëudhëheqës në këtë rrugë”.

Lajmi ishte në shumë portale,unë e lexova tek lider.com për tëqenë korrekt. Por më shokuese sekëto fjalë, ishte foto që shoqërontelajmin. Krsto Mukovski, i cili ia jeptedorën kryeministrit Cipras dhe rrethtij deputetët e tjerë “disidentë” siç equajnë veten, të pavarur nga VMRODPMNE dhe koalicioni. Foto sa njëmijë fjalë, e cila në rrethana të tjerado të derdhej në vaj, e do të piktu-rohej sipas stilit klasik e do të varejnë pallatin e bardhë të VMRO-së.

Por upsss, këta të tërë kanë qenëkundër, kundër shumë çkaje e gjithëçkaje, e sot shfaqen pa pikë droje,duke dashur të përlyhen nga histo-ria. Mbase-mbase edhe për të thënë“kishim gabuar” tani jemi në anën eduhur të saj. Por jo... them se tëgjithë e dinë pjesë të kujt ishin Eliza-

beta Kançeska-Milevska, EmilijaAleksandrova, Nola Ismajloska-Sta-rova, Sasho Vasilevski, Luben Arnau-dov, Zeqir Ramçiloviq, Vladanka Avi-roviç dhe padyshim Krsto Mukovski.

Me gjithë përpjekjet që bëjnë, tëgjithë e dinë se si erdhi dhe çfarëndodhi që hapësit e dyerve të Ku-vendit, më 27 prill, sot të shfaqenme një normalitet therës, e të flasinme patos për të ardhmen të cilin joqë se imagjinonin dot, por edhe eurrenin. Por, pse e përmend këtëlajm dhe këtë moment? Sepse, nëanën tjetër, në Greqi, beteja për

Marrëveshjen e Prespës bëhej përarsye parimesh e bindjesh. Mund tëhymë në konspiracione të shumta,apo edhe me mungesë informacio-nesh, të mos e dimë dinamikën ezgjatjeve e tërheqjeve të politikësgreke, por e vërteta e madhe është,se atje askush nuk duhej t’i shpë-tonte burgut, dhe askush nuk voton-te me presionet pas incidentesh tëdhunshme në parlament. Gjithçkaishte brenda një dinamike politike epërplasjesh të mëdha edhe shoqë-rore, të shoqëruara edhe me prote-sta. Por bartësit e idesë i qëndruan

deri në fund nismës së marrë.Cipras e tha edhe në Shkup, për

shkak të një vizioni, të cilit i beson.Në programin e fundit të ftuar ki-sha ndër të tjera Sofia Christofori-dou,redaktore pranë gazetës greke“Makedonia”. Duke mos ndjekuredhe shumë reagimet dhe debatinnë Greqi, ajo thotë se ende ështëshumë e vështirë për grekët, veçanë-risht për ata që jetojnë në Maqedo-ninë greke, të përtypin faktin që per-sona të tjerë e quajnë veten“maqedonas”. Christoforidou thotëse do të duhet kohë që të pranohetnë Greqi realiteti që e shpalosinkryeministrat Cipras dhe Zaev. “Kure dëgjuam kryeministrin Zaev tëthotë "Unë jam maqedonas dhemiku im kryeministri grek" përshumë në Greqi ishte e vështirë tapërtypnim këtë”, thotë ajo.

Marrëveshjes së Prespës i refe-rohej si “plagë e hapur” për Greqinë,e cila që të shërohej do të duheshinvite, mbase dhe gjenerata. Imagji-noni betejën në anën tjetër nga Ci-pras dhe Siriza, që duhej të bënin,kundër një opinioni aq kundërsh-tues për të arrirë marrëveshjen. Ipërmend këto sepse duhet theksuarse dy anët e medaljes të marrëve-shjes janë të ndryshme. Dhe dallimi

Zgjidhja ështëtekpërgjegjshmëria dhe politika ebazuar nëpolitikanë metaban ideologjikqë kupton sepopulizmatkanë afat tëpërkohshëm, sepolitika ebazuar nëklientelizëmhan vetveten,për arsye tëthjeshtë eshumë humane:sepse njerëzitnë fund duanmirëqenie dhejetë paqësore.Po, kaq ethjeshtë është

KOHA PËR KARIKATURËN E DITËS

Ngjitja historisë! NgaNazim RASHIDI

Rubrika "Forum" është krijuar si hapësirë për të botuar letrat, opinionet, reflektimet dhe reagimet e lexuesve dhe qytetarëve.

Redaksia mban të drejtën për të redaktuar e shkurtuar, si dhe mos botuar ato shkrime që nuk i përmbahen etikës.

11FORUMKoha, e enjte, 4 prill 2019

Marksizmi në epokën e pabarazisë globale Nga

Gwynne DYER

është se këtu një shumicë më emadhe, mundohet t’i ngjitet asajqë duket një “sukses historik”. Evërteta është se shumë më pakbesonin në këtë sukses dhe aq mëpak mendonin se do të arrihet,por thuajse me gishta ishin ataqë e morën guximin ta zbatojnë,kurse tani edhe më kundërshtue-sit ngjiten pas suksesit.

Jo, të nderuar, kjo s’duhet pra-nuar lehtë. Por më shumë se kaq,nga gjithë ky episod, “historik”ose jo, duhet mësuar. E mësimiështë bazik. Se në politikëmegjithatë gjithçka buron tek njëbesim parak i veprimit politik, teknjë ideologji politike, e cila duhettë jetë shtysa për veprim. Cipraskëtë e ka pasur në kontinuitet.Kritikët e tij e akuzojnë për“tradhti” ndaj majtizmit që ka pa-sur. Edhe ai vetë mbase është da-shur të bëjë kompromise meideologjinë për shkak të realitetitku vepronte, por sërish tharmi ibindjeve të tij aty janë. Kjo i re-flektohet në fjalime, në artiku-lim, në vizionin që e shpreh, poredhe në veprim. A do të jetë njëpolitikan që do të mbahet mendpër mirë, këtë më së miri do tavlerësojnë grekët. Gjasat janë sedo humbë në zgjedhjet e ardh-shme. Që tregon se gjithë barrëne Marrëveshjes së Prespës e bërëme riskun e humbjes. Por sërish,në raste të tilla distanca kohoredo të jetë gjykues më real. Si doqë të jetë esenca e bindjeve poli-tike, ka ndikuar në veprimin e tijdhe kjo duhet pranuar. Por, satharm ideologjik kishte në Ma-qedoninë e Veriut, gjatë vendi-meve të mëdha.

Realisht, përshtypja është seshumë parti e politikanë iungjitën trenit për shkak të trendit,e jo për shkak të besimit ideo-logjik. Nga ana tjetër, Kryemini-stri Zaev vazhdimisht thotë sejam i majtë, dhe mbase edhe be-simi i tij për suksesin e procesitvjen edhe nga kjo ideologji. Pormësimi i madh duhet të jetë tekmodernizimi i politikës dhe padiskutim, pa diskutim ikja ngapopulizmi. Veç imagjinoni tani saçdo të ndodhte nëse procesi dotë dështonte dhe çfarë artileriedo të përdornin armiqtë e poli-tikës të secilit kryeministër.

Sa pak duhej që selfie i dje-shëm historik të shndërrohej nënjë dramë tragjike greke e bal-lkanike. Prandaj zgjidhja ështëtek përgjegjshmëria dhe politikae bazuar në politikanë me tabanideologjik që kupton se populiz-mat kanë afat të përkohshëm, sepolitika e bazuar në klientelizëmhan vetveten, për arsye të thje-shtë e shumë humane: sepsenjerëzit në fund duan mirëqeniedhe jetë paqësore. Po kaq e thje-shtë është.

(Autori është kolumnist i rregullt i gazetës KOHA)

"Karl Marksi kishte të drejtë: socia-lizmi funksionon. Ka gabuarvetëm për specien”, ka shkruaj-tur sociobiologu E.O. Uilson, au-

toritet për botën e milingonave. Por realitetiështë pak më i komplikuar se kaq, dhe kjoështë një kohë e mirë për të folur për këtë.Marksi vdiq në mërgim në Londër më 1883dhe nuk mund të fajësohet për dhjetëra milio-na njerëz të vrarë në emër të marksizmit nëBashkimin Sovjetik, Kinë dhe tjetërkund, gjatëshekullit të njëzetë. Por Marksi me të vërtetëdonte të ndryshonte botën, dhe qëllimi i tijishte barazia: një “shoqëri pa klasa”.

Në momentin e forcës së vet më të madhe,në mesin e viteve tetëdhjetë, marksizmi mbi-zotëronte në jetën e një të tretës së banorëvetë botës. Sot është ideologjia zyrtare e vetëmpesë vendeve, dhe madje në këto raste ështëmbi të gjitha një justifikim për regjimet auto-ritare, jo një sistem real vlerash. Por parimi ibarazisë mbetet një vlerë qendrore në poli-tikën e qenieve njerëzore, dhe sot dimë pak ashumë arsyen përse.

KTHESAT E QYTETËRIMITEgalitarizmi midis qenieve njerëzore

përbën një problem, që antropologu BruceKnauft e quajti “kthesa në formë U-je“. Knauftvuri në dukje se të gjitha speciet e primatëvejo-njerëzorë, të tilla si shimpanzetë, gorillat,etj, janë thellësisht hierarkike (linja vertikale),ndërsa deri në njëqind mijë vjet para ardhjessë qytetërimit, paraardhësit tanë gjahtarë-mbledhës, ishin shumë egalitarë (në vijë ho-rizontale).

Por me ardhjen e qytetërimeve në masë,pesë mijë vjet më parë, janë kthyer të domi-nojnë vlerat e shimpanzeve: kështu, deri joshumë kohë më parë, të gjitha shoqëritë e qy-tetëruara ishin hierarki, të bëra nga privilegjidhe pushteti. Prej këtu është tërhequr një vijëtjetër vertikale, dhe si pasojë, kthesa në formëU-je. Kjo ngre dy pyetje: si qeniet njerëzore ehoqën qafe normën e primatëve, dhe pse lë-shuan sërish, kur u bënë “të civilizuar”?Përgjigja më e mirë për pyetjen e parë vjennga antropologu Christopher Boehm, sipastë cilit njerëzit kanë qenë mjaftueshëm tëzgjuar, për të kuptuar se lufta e zakonshmepër dominim midis të gjithë primatëve me-shkuj, mund të ketë vetëm një fitues.

Të tjerët ishin të dënuar për të qenë tëmposhtur, si dhe për t’u poshtëruar dhe nën-shtruar nga mashkulli dominues. Duke qenëse çdo individ kishte më shumë gjasa për tëhumbur se sa për të fituar, ishte në interes tëpërbashkët për t’i dhënë fund të gjithë lojës sëdominimit - dhe për shkak se ndryshe nga pri-matët e tjerë, njerëzit zotërojnë gjuhën, kjolejoi ata të kurdisnin minirevolucione, që ar-ritën pikërisht atë qëllim. Të gjitha këto shoqë-ri të vogla të gjahtarëve ishin egalitare sepseverponin, siç shkruante Boehmi, në “hierarkitëe dominimit të kundërt”: anëtarët e zakon-shëm ishin aleate me njëri-tjetrin dhe kishinnënshtruar meshkujt alfa potencialë. Edhesot, traditat e shoqërive aborigjene pasqy-rojnë këtë revolucion të vjetër: ata janë egër-sisht egalitarë dhe zotërojnë mekanizma të

fuqishëm shoqërorë, për t’ua ulur kokën këty-re, kur e ngrenë më shumë se sa duhet.

Qeniet njerëzore kanë jetuar në grupe tëvogla pa hierarki, pa as një udhëheqës for-mal, mjaft kohë, aq sa për të përfshirë këto vle-ra egalitare në kulturën tonë dhe ndoshta nëgjenet tona. Por edhe qytetërimet më primi-tive ishin të shumta dhe kjo i kishte anulluarmekanizmat e kontrollit shoqëror, të bazuaranë identifikimin dhe pengimin e meshkujvepotencialë alfa. Për më tepër, shoqëritë emëdha zotëronin ekonomi të ndërlikuara, qëkërkonin procese të centralizuara të vendim-marrjes. Dhe kështu meshkujt alfa kanëmarrë kontrollin, duke shkaktuar mijëvjeçarëtë tërë tiranie. Kjo gjë përfundoi vetëm gjatëdy shekujve të fundit, kur revolucionet de-mokratike filluan t’i përmbysnin mbretërit,perandorët dhe diktatorët. Por pse pikërishtnë atë moment?

Ndoshta sepse rritja e mediave (në njëfazë të parë vetëm gazetat e shtypura dheedukimi masiv) u ka rikthyer miliona njerëz-ve, aftësinë për t’u organizuar dhe sfiduar ataqë i kanë dominuar.

MENAXHIMI I PABARAZISËShpirti egalitar nuk kishte vdekur brenda

tyre dhe kështu ata shfrytëzuan mundësinë.Sot më shumë se gjysma e popullsisë së botësjeton në vende që janë pak a shumë demok-ratike. Por kjo është vetëm barazia politike.Ne kurrë nuk kemi rizbuluar barazinë mate-riale të gjahtarëve-grumbulluesve, dhe hie-rarkitë sociale vazhdojnë. Qëllimi i Marksitishte që të rimerrej terreni i mbetur i humbur(edhe pse ai kurrë nuk e kishte thënë kështu)dhe për të krijuar një shoqëri pa klasa, që je-tonte në barazi absolute. Ishte një qëllim kaqjoshës, sa që miliona njerëz dhanë jetën e tyrepër të, por ishte një fantazi.

E vetmja mënyrë për të arritur këtë lloj ba-razie përsëri në një shoqëri moderne masiveishte zbatimi i kontrollit të rreptë social - dhetë vetmit njerëz të aftë për të kryer një kontrolltë tillë ishin diktatorët e pamëshirshëm. Rrë-zimi i komunizmit na ka mësuar diçka: Bara-zia absolute ka çmim shumë të lartë. Por edhenjë pabarazi e madhe e ka një çmim. Njerëzitqë jetojnë në shoqëritë bashkëkohore demok-ratike mund të pranojnë shumë pabarazi,veçanërisht nëse ekziston një shtet socialmjaft i zhvilluar, për të mbrojtur të varfrit.Megjithatë, kur dallimet e të ardhurave bëhenshumë të larta, politikat e qeverisë bëhen tëshëmtuara.

Pse kanadezët zgjodhën Justin Trudeau sikryeministër, ndërsa amerikanët zgjodhënDonald Trump si president të tyre? Të dy ven-det kanë kultura të ngjashme dhe të ardhurapothuajse identike për frymë, por 20 për qinde të pasurve kanadezë fitojnë 5.5 herë mëshumë se 20 për qind e më të varfërve. Në Sh-tetet e Bashkuara, një e pesta më e pasur e po-pullsisë fitojnë tetë herë më shumë se një epesta e të varfërve. Pabarazia është e pash-mangshme, por duhet të menaxhohet.

(Internazionale)

Pse kanadezët zgjodhën JustinTrudeau si kryeministër, ndërsaamerikanët zgjodhën DonaldTrump si president të tyre? Të dyvendet kanë kultura tëngjashme dhe të ardhurapothuajse identike për frymë,por 20 për qind e të pasurvekanadezë fitojnë 5.5 herë mëshumë se 20 për qind e më tëvarfërve. Në Shtetet eBashkuara, një e pesta më epasur e popullsisë fitojnë tetëherë më shumë se një e pesta e tëvarfërve. Pabarazia është epashmangshme, por duhet tëmenaxhohet

12 STUDIMEKoha, e enjte, 4 prill 2019

Ai ka efekt qetësues dheçlodhës, ul nivelin e hormoneve tëtiroides, ndihmon zhvillimin dherritjes, stimulon gjëndrat seksua-le, ndihmon prodhimin e vezorevegjatë shtatzënisë, duke rritur ni-velin e progesteronit në gjak.Gjithashtu, qumështi i bletës rritnivelin e testosteronit në gjak,duke ndihmuar në problemet epotencës mashkullore, stimulongjëndrat mbiveshkore, ndihmon

në sëmundje si artriti ose lodhjakronike, ul zmadhimin e prostatës.

Ka të njëjtin efekt si hormonetfemërore, normalizon punën e te-stikujve, ndihmon në funksioni-min e mëlçisë dhe sëmundjet esaj, rigjeneron strukturën e mëlçi-së. Ka efekt antiinflamator (si Pa-racetamoli, Advili), pastron orga-nizmin nga toksinat, ndihmonfunksionimin e veshkave, rritjetëgjatësinë e njerëzve duke ruaj-tur rininë e enëve të gjakut, zgje-ron enët e gjakut, ndihmon nëuljen e kolesterolit dhe trigliceri-deve, rrit imunitetin. Ndërkohë,qumështi i bletës ndihmon edhenë formimin e rruazave të kuqe tëgjakut dhe këshillohet në rastet eanemisë. Por, gjen përdorim edhenë kozmetikë, sepse ndihmon nëpastrimin dhe rinimin e lëkurës.

Përdoret si agjent antibakterialdhe antivirusal lokal për proble-me të ndryshme të lëkurës, ndër-sa te fëmijët e sapolindur ndih-mon në rritjen në peshë. Kuraduhet të zgjasë një muaj, maksi-mumi tre muaj, për dozat lexonime kujdes letrat që e shoqërojnëdhe respektoni indikacionet e shk-ruara. Rezultatet e kurës mund tëshfaqen menjëherë ose me pakvonesë, sepse ndryshe nga poleni,qumështi i bletës vepron më nga-dalë.

KUR NUK DUHET TË PËRDO-RET. Qumështi i bletës nuk duhettë përdoret në kriza astme, sepsemund të ngushtojë bronket, gjë qëdo ta rëndonte sëmundjen. Gjitha-shtu, nuk duhet ta përdorin ata qëvuajnë nga sëmundja Addison, sidhe ata që kanë kancer në fazë

akute. EFEKTET ANËSORE.Dhembje stomaku, të vjella, diar-re dhe pagjumësi (kjo e funditndodh më shpesh te femrat). Nëtë tilla raste, në fillim ulni dozëndhe nëse efektet anësore nukpërmirësohen, ndërprisni konsu-mimin. Kujdes, nëse nuk respek-

toni dozat, mund të jetë hel-mues! Duhet pasur kujdes nëpërdorim kur organizmi ështëtepër i dobësuar, është e pamun-dur tretja e qumështit. Kur vuaninga sëmundje me spazma të tu-bit tretës, kancer shumë tëpërhapur në lëkurë.

Infeksionet,shkaktarë tësulmeve në trudhe zemërInfeksione të tilla si inflama-cioni i mushkërive dhe infek-sionet e traktit urinar mund,në një periudhë prej tre muaj-sh pas infektimit, të rrisin rre-zikun e sulmit në zemër osegoditje ishemike, sugjeron njëstudim i ri. Rreziku i zemrësdhe i sulmit në tru ishte më ilartë në dy javët e para pas in-fektimit.Infeksionet shkaktojnë njëreaksion inflamator në trup,kështu që shkakton prodhimine qelizave të bardha të gjakutpër të ndihmuar në largimin einfeksionit, por ky proces rritadezionin e trombociteve dheçon në mpiksjen e gjakut qëmund të bllokojë rrjedhjen egjakut në zemër ose tru. Sa mëi rëndë të jetë një infeksion,edhe më i fuqishëm ështëpërgjigja inflamatore ndaj tij,gjë që rrit rrezikun e ngjarjevekardiovaskulare, thonë ek-spertët.Duhet theksuar se lidhja mesinfeksionit dhe kardiakëve,dhe sulmit në zemër ose nëtru ka të bëjë me të gjithallojet e infeksioneve, jo vetëminflamacion të mushkëriveapo atyre urinare.

Një dhimbje shumë e fortë elokalizuar në zonën epigastrike osetë stomakut e cila përhapet nëformë brezi dhe irradohet në sh-pinë. Zakonisht ndodh pas abuzi-mit me alkool ose pas ngrënievetë bollshme të pasura me yndyra.Në shumë raste pacienti mund tëketë të vjella ose temperaturë. Tëgjitha këto shenja flasin për pank-reatit akut, një inflamacion, ënjtjee pankreasit. Është një situatëtepër serioze, që mund të çojë derinë vdekje, ndaj ka rëndësi diagno-stikimi në kohë dhe mjekimi kor-rekt. Ndër shkaqet kryesore nëpërkeqësimin e shëndetit të pank-reasit, kësaj gjëndre që prodhonhormone dhe enzima që janë tënevojshme për balancimin e she-qerit në gjak dhe për procesin e

tretjes së ushqimeve, në 80-90% tërasteve janë gurët në tëmth, yndy-rat e larta, konsumimi i alkoolit, ederi te më seriozet, tumor. Për këtëarsye përballë problemeve shën-detësore, nuk duhen neglizhuarkonsultat mjekësore me mjekungastrohepatologe, e cila në çdo rastnisur nga shqetësimet tuaja, kryenekzaminimin përkatës për vendo-sjen e diagnozës.

ÇFARË ËSHTË PANKREASI?Pankreasi është një organ që loka-lizohet në pjesën e majtë të kavite-te abdominal (hipokondër sinistër)nën stomak. Së pari, pankreasiështë një gjëndër që prodhon hor-mone dhe enzima që janë të ne-vojshme për balancimin e sheqeritnë gjak dhe për procesin e tretjessë ushqimeve. Është një gjëndër etraktit tretës e cila ka një funksiontë dyfishtë, ekzokrin (dukeprodhuar lëngun pankreatik qëmerr pjesë në tretje) dhe endok-rin (duke sekretuar dy hormoneantagoniste, insulinën, që ështënjë hormon hipoglicemiant, dhe

glukagonin që është një hormonhiperglicemiant.

PO PANKREATITI AKUT, SIMUND TË ZBULOHET? Së-mundjet më të shpeshta që prekinatë janë pankreatitet dhe kanceri ipankreasit. Pankreatiti është njëinflamacion i gjëndrës së pankrea-sit. Ai mund të jetë akut ose kroniknë rastet kur përsëritet. Pankreati-ti akut është një dramë abdomi-nale çka nënkupton që është njësituatë tepër serioze, që mund tëçojë deri në vdekje, ndaj ka rëndë-si diagnostikimi në kohë dhemjekimi korrekt.

ÇFARË NDIKON NË PËRKE-QËSIMIN E SHËNDETIT TËPANKREASIT? Shkaqet më të sh-peshta të tij janë prezenca e gurë-ve ose e llumit në tëmth, përdorimidhe abuzimi me alkool dhe hiper-lipidemia çka nënkupton yndyrat elarta në gjak. Në pankreatitin akutpacienti ndien një dhimbje shumëtë fortë të lokalizuar në zonën epi-gastrike ose të stomakut e cilapërhapet në formë brezi dhe irra-

dohet në shpinë. Zakonisht ndodhpas abuzimit me alkool ose pasngrënieve të bollshme të pasurame yndyra. Gjithashtu mund tëkenë të vjella ose temperaturë.

KUR DUHET KËRKUARNDIHMË PRANË MJEKUT DHE SIVENDOSET DIAGNOZA? Diagno-za e pankreatiteve vihet duke u ni-sur së pari nga shenjat klinike qëprezantohen, në ekzaminiminobjektiv të të sëmurit, analizat la-boratorike ku shikohet një rritje eenzimave pankreatike në gjak,yndyrat e larta, leukocitet e lartanë gjak etj. Gjithashtu për dia-gnozë ndihmon ekografia kushikohet ndryshim i strukturës sëpankreasit ,prezenca e gurëve dhellumit në tëmth e në rastet e rëndadhe prezence e likidit abdominal.Gjithashtu për diagnozën ndih-mon skaneri e rezonanca magne-tike.

CILAT JANË TRAJTIMET EDUHURA DHE A JANË TË KUSH-TUESHME? Për sa i përket trajti-mit ai është spitalor. Së pari, ndër-pritet ushqyerja nga goja nëmënyrë që të lihet e qetë gjëndra epankreasit dhe vendoset ush-qyerja parenterale. Jepen enzimapankreatike nga goja dhe antibio-tikë. Në rastet e ndërlikuara trajti-mi mund të jetë kirurgjikal. Për taparandaluar rekomandohet ush-qyerje me kufizim të yndyravekryesisht shtazore, mos abuzimme alkool, mjekim i hiperlipide-misë, kryesisht triglicerideve.Gjithashtu për personat me gurënë tëmth rekomandohet heqja etëmthit, pasi është parë që koleci-stektomia e ul riskun që pankrea-titi të përsëritet.

Qumështi i bletës, ilaçi i mrekulliveQumështi i bletësështë “ilaçi imrekullive”, pasi kaefekte kuruese për tëgjitha moshat dheshëron disa ngasëmundjet që vuajnëpjesa më e madhe epopullsisë

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Gurët në tëmth dhe yndyrat elarta, rrezik për pankreatit akutNdër shkaqet kryesorenë përkeqësimin eshëndetit të pankreasit,kësaj gjëndre qëprodhon hormone dheenzima që janë tënevojshme përbalancimin e sheqeritnë gjak dhe përprocesin e tretjes sëushqimeve, në 80-90%të rasteve janë gurët nëtëmth, yndyrat e larta,konsumimi i alkoolit, ederi te më seriozet,tumor

13MARKETINGKoha, e enjte, 4 prill 2019

14 RAJONKoha, e enjte, 4 prill 2019

Borxhi i përgjithshëm publik iKosovës në fund të vitit të kaluarkishte arritur në rreth 1.1 miliardeuro ose 17 për qind e Bruto Pro-duktit Vendor. Nga borxhi ipërgjithshëm, sipas një raporti tëMinistrisë së Financave, rreth 700milionë euro i takonë borxhit tëbrendshëm, kurse më shumë se400 milionë euro i përket borxhitndërkombëtar. Borxhi publik nëKosovë ndër vite ka shënuar rritje.Në vitin 2014, vlera e borxhit tëpërgjithshëm ka qenë 582 milioneuro, kurse tri vjet pas, në vitin 2017kjo vlerë ka arritur në rreth një mi-liard euro. Rrezikun nga ngritja eshpejtë e borxhit të përgjithshëmpublik e theksojnë edhe ekspertëtë çështjeve ekonomike. Shqetë-sues, sipas tyre, është fakti se rritjae borxhit publik mund të rezultojënga faturat e pagave, transferevedhe skemave sociale.

Lekë Musa, ish drejtor ekzeku-tiv në Odën Ekonomike Amerikanenë Kosovë, thotë për Radion Evro-pa e Lirë se nga koalicioni qeverisësaktual, por edhe nga qeveritë e ka-luara, është rritur tendenca e ke-

qpërdorimit të mjeteve buxhetorepër arsye politike dhe partiake.Dhe nëse një situatë e tillë vazh-don, sipas tij, kriza buxhetore ështëe pashmangshme dhe e vetmjamundësi mbetet huamarrja për-mes borxheve ndërkombëtare.

Se Kosova nuk mund të jetëimun nga rreziku i rritjes së borxhittë jashtëm, thotë edhe eksperti përçështje ekonomike Naim Gashi. Aie konsideron të papranueshmemënyrën e shpenzimeve buxheto-re për paga, mëditje dhe skema so-ciale, çka sipas tij, mund të rrisinedhe vlerën e borxhit publik.

“Absolutisht, është e papranue-shme që një ekonomi nacionaledhe një vend me Bruto ProduktinVendor që është nën 7 miliardë

euro në vit, të ketë një kosto kaq tëlartë për shpenzime, paga dhe përprojekte sociale, këtu bëjnë pjesëedhe veteranët e luftës dhe ske-mat të tjera enorme të cilat eko-nomia e Kosovës me nivelin aktualtë zhvillimit do të mund të përbal-lojë”, tha ai. Në raportin e BankësBotërore të publikuar të martën nëPrishtinë, thuhet se rreziqet fiska-le për këtë periudhë janë Ligji i ripër pagat publike dhe rritja e sh-penzimeve të pashënjestruara përmbrojtje sociale. Deri në vitin2025, sipas raportit, borxhi publikdhe garancionet mund të arrijnë30 për qind të Bruto Produktit Ven-dor nëse rritja e shpenzimeverrjedhëse vazhdon të tejkalojërritjen e të hyrave.

Në Ligjin për borxhet publikenë Kosovë thuhet se në asnjë rastshuma e papaguar e borxhit tëpërgjithshëm, nuk duhet të tejka-lojë 40 për qind të Bruto ProduktitVendor.

Se brezat e ardhshme do tëballafaqohen me faturën e borxhitpublik të krijuar nga shteti i Ko-sovës, thotë edhe Lekë Musa, sipastë cilit, rritja e borxhit të jashtëmtregon perspektivën jo të mirë eko-nomike në vend.

Borxhi i përgjithshëm ështëtërësia e borxhit shtetëror dhe ko-munal. Ky borxh merret në emër tëinstitucioneve qendrore qeverita-re, të cilin Republika e Kosovësështë e obliguar ta paguajë.

(Kallxo.com)

Një punonjësnë Shqipëri dheBallkan kalonnë dembelizëm20-30 vite tëjetës së tijproduktiveNjë punonjës në moshë pune(15-65 vjeç) në Shqipëri dhe nëBallkan harxhon në dembe-lizëm të plotë 20-30 vite tëjetës së tij. Përllogaritjen e kabërë Banka Botërore në Rapor-tin e rregullt Ekonomik përRajonin e Ballkanit Perëndi-mor që u prezantua sot. NëRajonet e tjera ky treguesështë më i ulët.Banka vëren se në Ballkannjerëzit në moshë punë prefe-rojnë të vegjetojnë, duke mosu përfshirë në tregun e punëspër periudha të gjata kohe.Vitet e fundit pjesa e njerëzveqë nuk dëshirojnë të punojnëka rënë, por gjithsesi mbetetshumë e lartë. Madje në disavende të Ballkanit të tilla si Ko-sova, papunësia raportohet nërënie pikërisht për shkak senjerëzit nuk duan të punojnëdhe për rrjedhojë as nuk ra-portohen si të papunë.Por nga ana tjetër tregjet epunës në Ballkan përballenme mungesa. Kosova dhe Ser-bia kanë raportuan mungesanë sektorin e IT, ndërsa ne Sh-qipëri, Bosnje dhe Herzego-vinë dhe Maqedoninë Verioreka mungesë mjekësh.Mungesa e fuqisë punëtore tëkualifikuar është përkeqësuarnga emigrimi i vazhdueshëm injerëzve me arsim të lartë. Po-tenciali i emigrimit në Vendete Ballkanit Perëndimor mbe-tet i fortë. Gjermania mbetëtvendi më i madh i destinacio-nit të emigrantëve nga Ballka-ni Perëndimor, duke tërhequrnjerëz të diplomuar, nga egjithë rajoni. Ekspertët e Bankës Botërorelajmërojnë se shoqëritë e Bal-lkanit Perëndimor duhet tëjenë më të mirë-përgatiturapër të shfrytëzuar mundësitëqë vijnë nga ndryshimet e sh-pejta në teknologji dhe për tëkrijuar ekonomi dinamike kutë rinjtë të kenë sukses dhe tërealizojnë aspiratat e tyre.

Kryeminstri Edi Rama i bëri tëqartë opozitës jashtë parlamentitse në asnjë rast nuk do të pranojëtë negociojë me Lulzim Bashën përtu rikthyer në kuvend përmes pa-zareve.

“Nuk do t’ua japim më atyrekëtë mundësi për tu futur në lojë.S’ka negociata. Kjo sepse Bashamori zotimin që përkundër mini-strisë së brendshme, financaveshëndetësisë, arsimit drejtorisë sëOSHEE, legalizimit etj, do pranon-te verdiktin e sovranit. Dhe jo mëbojë e zezë për Shqipërinë. Kaq ikërkuam ne. I dhamë gjysmën eqeverisë. I kanë humbur zgjedhjetme qeverinë tuaj.”

“A ka shqiptar që mund të be-

sojë se ne që mundëm Saliun megjithë ata që janë dëshmorë tëreformimit të PD së Lulzimit, kurSaliu kishte shtetit, e kur nuk nxirr-

nim dot votën tonë nga kutia., udashka të blejmë vota për të mun-dur Lulin? E mundëm Saliun megjithë shtetin e tij në 2007, edhe në

2011. E mundëm në 2013 dhe në2015. Tani si mundëm Saliun meJozin etj, e jo më Lulin dhe Gaz Sa-lianjin dhe Ervin Dumen? Kujt jathonë këta që vota u vodh?

“Ata mendojnë se ndërkombë-tarët do vijë një moment e dolodhen. E tani kanë filluar të ar-tikulojnë idenë e ilegjitimitetit tëdeputetëve që kanë ardhur këtu.”

Por ata kërkojnë sot njëzgjidhje që të rihapet rruga që atatë vijnë sërish këtu. Nuk kemi për tihapur kurrë rrugë kësaj zgjidhjeje.Ata që ikën e braktisë nuk dokthehen në asnjë lloj pazari., nukka për të ndodhur. E dyta zgjedhjetë parakohshme se tani na ka mbe-tur fallxhorja pa rrogë, nuk ka.

Rama sqaroi se reformën elek-torale e vunë si kusht për negocia-tat partia demokratike dhe forcatsimotra të saj në Europë. Kryemini-stri u shpreh i gatshëm të plotë-sojë të gjitha rekomandimet eOSBE-ODIRH, por nuk do presë pafund opozitën. (Vizion Plus)

Rama: Asnjë pazar me Bashën

Paloka: Do jemi në shesh deri në largimin e Ramës

Opozita ka mbyllur protestën pas afro tre orësh.Protestuesit pas djegies së “piramidës së krimit”para Kryeministrisë marshuan drejt selisë blu. Nëmungesë të liderit demorkat, Lulzim Basha ishtenënkryetari I kësaj force, Edi Paloka ai që ka

mbajtur fjalën mbyllëse. Paloka tha se protesta ekësaj të mërkure u udhëhoq nga studentët dhe sekëta të fundit ishin balli dhe zemra e saj. Ai theksoise opozita do të jetë e shesh per te protestuar derinë largimin e kryeministrit Edi Rama nga qeverisja.

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Borxhi publik rrezikon taçojë Kosovën drejt krizës

Banka Botërore nëKosovë kaparalajmëruarQeverinë se borxhi ipublik në Kosovë derinë vitin 2025, mund tëarrijë vlerën deri në 30për qind të BrutoProduktit Vendor,nëse rritja eshpenzimeverrjedhëse vazhdon tëtejkalojë rritjen e tëhyrave.

15GLOBIKoha, e enjte, 4 prill 2019

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)- në përkthim: Partia Popullore Re-publikane - u themelua në vitin1923 nga themeluesi i shtetit turk,Mustafa Kemal Atatürk. Ajo ështëpartia e parë, më e vjetra dhe më esuksesshmja parti e vendit. Asnjëparti tjetër nuk ka marrë më shpe-sh pjesë në qeveri. Deri në vitin1945 ajo madje ishte e vetmja par-ti në Turqi. Profili i partisë bazohetnë të ashtuquajturat "gjashtëshigjeta", që përfaqësojnë edhe lo-gon e partisë. Republikanizmi, lai-cizmi, reformizmi (modernizimi),etatizmi, populizmi (Sovranitet ipopullit/Demokraci), si dhe nacio-nalizmi janë deri sot aspektet qen-drore të "ideologjisë kemaliste", tëcilat do t'i ruajë dhe mbrojë CHP-ja.

Në vitet gjashtëdhjetë, CHP uhap edhe për vlerat socialdemok-rate. Që atëherë, këtë parti mundta shohësh si parti simotër të par-tisë socialdemokrate gjermane,SPD. Ajo ka qëndrim miqësor ndajEvropës dhe e sheh një anëtarë-sim të Turqisë në Bashkimin Evro-pian si një hap të nevojshëm përmodernizim. Në tërësi, CHP ka

një qëndrim pozitiv ndaj Evropësdhe Perëndimit. Themeluesi i par-tisë Atatürk e vazhdoi përshtatjenosmane të vonë ndaj Perëndimitdhe reformoi drejtësinë, ekono-minë, ushtrinë dhe politikën si-

pas modelit të shteteve evropia-ne. CHP ka një klientelë shumëmë të shkolluar dhe me të ardhu-ra më të larta se partia islamiste-konservatore AKP, e cila si ten-dencë i drejtohet popullatës më

të paarsimuar të fshatrave. Mbë-shtetës ose simpatizantë të CHPkishin për dekada pozicione tërëndësishme në drejtësi, ushtri,arsim dhe kulturë. Në këtëmënyrë u ndienë të denigruar tur-

qit fetarë dhe fshatarë. Kemalizmiperceptohej nga kjo shtresë e po-pullatës si antifetar dhe që dontetë prishte traditat ekzistuese. Përshembull, Kemal Atatürku i nda-loi që të mbahen në godina pu-blike qeleshen dhe shaminë tradi-cionale të kokës, që në Turqiquhen Fes. Presidenti turk RecepTayyip Erdogan dhe partia e tij,AKP mundën të nxjerrin kapitalnga kjo atmosferë.

Ndikimi i CHP-së ra shumëpas fitores së parë në zgjedhje tëAKP-së në vitin 2002. Që atëherë,kjo parti pas AKP-së është gjithnjënë pozitë më të disfavorshme. Ri-valja konservatore ka arriturmadje që në shumicën ezgjedhjeve parlamentare të sigu-rojë shumicën. Kjo bëri që nënjëzet vitet e shkuara të niste njëndryshim pushteti dhe ndryshimkulturor që përfshiu gjithë sho-qërinë. Erdogani e konsolidoi pu-shtetin, duke e zëvendësuarelitën e vjetër kemaliste, veçanë-risht në medie, drejtësi dhe nëushtri, me një elitë të re konser-vatore. Rivaliteti midis CHP dheAKP-së pra është më tepër se inatyrës politike. Partitë veprojnë sitë thuash si kundërpole në njëluftë kulturore.

Çfarë partie është CHP në Turqi?Në disa qytete turkekandidatë të PartisëRepublikane (CHP)arritën fitore. Po çfarëpartie është kjo?

PARTIA E ERDOGANIT KËRKON RINUMËRIMIN E VOTAVE NË STAMBOLLPartia e Drejtësisë dhe Zhvillimit e presidentit turkRexhep Taip Erdogan pasi për herë të parë pas 25vjetëve e humbi kontrollin politik në Stamboll, kërkoirinumërimin e votave nga zgjedhjet lokale nëStamboll, ndërsa si arsye për kërkesën i ka potencuar“parregullsitë” dhe “llogaritjen e gabuar” në procesinme të cilin qeveria e ka mbikëqyrur dhe me vite e

kontrolluar. Gazeta britanike “Indipendent”transmeton se AKP ka kërkuar edhe rinumërimin evotave të disa rajoneve në Ankara në të cilëngjithashtu ka humbur me dallim të konsiderueshëm.Erdogani, i cili e ka orgjinë prej një lagje punëtoreqyteti Kasimapa, shumë herë ka komentuar seStambolli është çelësi i kontrollit ndaj Turqisë.

Publicitet

16 SPECIALEKoha, e enjte, 4 prill 2019

Një grua e panjohur ia preuJoyit lëkurën me një brisk rroje nëdhjetëra vende, së pari mbi gjoks epastaj edhe afër organit gjenital.Më pas ia hodhi një pluhur të zi mbiplagët. Mund të ketë qenë qymyrdruri apo diçka tjetër. Joy nuk e disaktë. Asaj as nuk i pëlqen të flasëpër ato që i ndodhën në dhjetorin e2014-s, kur ishte ende vetëm 17-vjeçare. Ama rituali i errët ështëpjesë e një praktike fetare - “Juju” -në atdheun e saj afrikanoverior.Gruaja që e performoi ritualin ish-te “padronia” e saj, siç njihen ndry-she gratë që i trafikojnë vajzat ereja nigeriane. Ato rekrutojnë samë shumë vajza përpara se t’i tra-fikojnë në Evropë dhe t’i detyrojnënë prostitucion. Faktikisht, secilaviktimë duhet t’i nënshtrohet Juju-së. Rituali ka për qëllim të garan-tojë që gratë t’i paguajnë borxhet etyre dhe të mos ikin apo të shkojnënë polici. Shumë prej tyre besojnënë këtë ritual, ama janë të paktaato që në fakt e dinë se çfarë do t’ipretë kur të mbërrijnë në Evropë.

NË DUART E “PADRONES”“Padronia ishte e mallëngjyer,

njësoj si dhe unë. Isha disi e lehtë-suar, ama nuk e dija se po më pristeferri. Më pyeti nëse dija të përdorjakondom.... Ishte shqetësuese dhe ithashë se nuk doja të dëgjojapyetje të çmendura, si të bie në sh-trat me një burrë, si ta kënaq..... Ajomë dërgoi në lagjen me drita tëkuqe në Mannheim në shëtitje. Ekur mbërritëm te një derë e pyetase çfarë po bënim këtu. A është kjoshkollë, ngase nuk dukej si e tillë.Por ajo më tha se ky ishte vendi kudo të punoja për të”, tregon Joy,emri i së cilës është ndryshuar përshkaqe sigurie. Ajo që pasoi, Joy thatë ishte një zemërim shumë i madhdhe lutjet për të mos e çuar aty kue kishte bërë veç më nijet. “Në fillimmendova se po tallej, sepse kjo nukishte ajo që më kishte thënë mëherët.

E ajo qeshi dhe më pyeti: ‘Poçfarë po mendoje? Se do të të sjellkëtu për të studiuar? Me cilat parado të duhej ta paguaja shkollimintënd?”, tregon ajo, duke folur për“Der Spiegelin”. Joy i lutej pa ndalimqë ta kthente në Afrikë, për t’i vazh-duar studimet në paqe. Porpërgjigjja që mori ishte se tanimë

ishte bërë shumë vonë. Për tëmbërritur në Gjermani, gjithçkarreth saj duhej të ishte e rreme. Pa-saporta, emri në të.... Dhe për krejtkëto, Joyit i ishte hapur llogaria eborxhit. “Ishte si në ferr, si një ferr injëmendtë. Dhe pastaj më duhejtë punoja pa pushim. Krejt për të”,tha ajo. Joy nuk qe në gjendje tëshpëtonte nga ky ferr për dy vjetradhazi. Ajo u shtrëngua t’ia sigu-ronte së paku 1.100 euro në javë“padrones” së saj. Megjithëkëtë,gjithçka ishte më e përballueshmesesa dajaku. Ato pak para që i mbe-teshin në xhep ajo i shpenzonte përushqim dhe grim, të cilin e kishte tëdomosdoshëm për punën e saj siprostitutë.

Në total, Joy thotë të ketë fituarrreth 50 deri në 60 mijë euro,shumë kjo për të cilën hetimet epolicisë në Frankfurt tregojnë sepërkojnë me dëshmitë. Joy për tëparën herë e shiti trupin e saj nëMannheim, pastaj në Mainz. Egjatë gjithë kohës mendonte përJujun dhe për efektin që do të kish-te te ajo mosmbajtja e premtimit:sëmundjet, vuajtjet apo akoma mëkeq. Mbi të gjitha vuajtjet ishinkërcënimet që po i bëheshin fa-miljes së saj në Nigeri. Kjo torturë

nuk mori fund deri kur një grua iuafrua Joyit dhe e pyeti nëse beson-te në Zot. Në atë moment, Joy undje e shpëtuar. U vendos në njëqendër të përkujdesjes të organi-zatës “Të drejtat e grave janë tëdrejta të njeriut” (FIM), e cila uofronte ndihmë grave emigrantenë Frankfurt dhe bashkëpunontengushtë me hetuesit lokalë. Trafiki-mi i grave nigeriane nuk është njëfenomen i ri për policinë e Frank-furtit, por problemi është intensi-fikuar me fluturimin e numrit tëgrave refugjate në vend. Më 2016,Organizata Ndërkombëtare e Mi-grimit (IOM) numëroi rreth 11.000gra nigeriane që kanë kaluar Me-sdheun në drejtim të Italisë. Kjoshifër është dyfish më e madhesesa një vit më parë dhe pothuajsetetë fish më e lartë se më 2014.

Disa mbesin në Itali, teksa tëtjerat e vazhdojnë rrugëtimin drejtvendeve të tjera evropiane. Disaprej atyre që mbërrijnë në Gjerma-ni përfundojnë duke punuar në sta-cionin qendror të trenave në Frank-furt. Në këtë zonë, Daniel Kreuz(emri i ndryshuar) dhe ekipi i tij ihetuesve të Departamentit të poli-cisë kriminale përqendrohen nëprostitucion dhe trafikim të qenie-

ve njerëzore. Në radarin e hetime-ve të tij është rruga Taunus e Frank-furtit, e mbushur ngado me lokaleqë ofrojnë shërbime të prostitucio-nit. Bordelet e lagjes ofrojnë dho-ma për një çmim prej 120 eurosh nëditë, plus taksën. “Kjo është njëshumë tepër e lartë, kur kihet para-sysh se prostitutat nga krejt kjopunë marrin vetëm nga 20 apo 30euro”, thotë ai. “Për sa u përket gra-ve nga Nigeria, ato e kanë edhe njëtjetër aspekt, atë kulturor dhemagjinë e zezë, që nuk hasen nërastet nga vendet e tjera. Ato filli-

misht vijojnë një kurs magjie nënjë tempull magjie në Nigeri, për-para se të trafikohen. Aty ato be-tohen. Dhe me këtë rast, murgu qëpraktikon magjinë u merr disa gjë-ra personale. Një fotografi, rrobatë brendshme, thonj, qime trupore,në disa raste publike. Frika e këtij ri-tuali i lidh gratë me padronet dhe indalon që të bashkëpunojnë mepolicinë apo të shkojnë në policipër të kërkuar ndihmë”, thotëKreuz.

Zyra e OKB-së për narkotikëdhe krime ka llogaritur se mëshumë se 90 për qind e grave të tra-fikuara nga Nigeria në Evropë vijnëprej shtetit Edo dhe shumica e tyrejanë nga qyteti i Beninit. Por psebash prej aty? Dhe sa thellë errënjosur është Jujuja në mendjet enjerëzve të rajonit?

NË VENDIN E MURGJVE TË JUJUSË

Sunduesi tradicional i rajonitështë mbreti i Beninit, “Oba”. Si njëi krishterë i devotshëm, ai është poashtu lider shpirtëror i murgjve tëJujusë. Edhe sot e kësaj dite, ai ako-ma adhurohet nga masa të gjeratë popullatës si një figurë Zoti dheani pse nuk ka më ndonjë autoritetzyrtar, fjalët e tij konsiderohen ligjpër shumëkënd. Meqë botapërherë e më shumë po e ndërlidh-te qytetin e Beninit me trafikim dheshkalla e turpit po bëhej e papër-ballueshme, lideri shpirtëror ven-dosi se kishte ardhur koha për ve-prim. David Adebiri, një burrë mendikim në vend, ka qenë për vite tëtëra këshilltar i Obas. Si më i be-suari i tij, ai flet në emër të mbretit.

“Nuk mund as të shpjegoj pseBenin City është bërë kryeqendërpër trafikim ilegal të qenieve njerë-zore. Jemi ngritur kundër kësaj. Pre-sidenti (mbreti) Oba ka ndërmarrëtë gjithë hapat e domosdoshëm,ligjërisht dhe tradicionalisht, përt’i mallkuar të përfshirët në këtëpraktikë ilegale. Efekti ishte imenjëhershëm. Ai shkoi edhe mëtutje, për t’u dhënë imunitet auto-matik të gjithë atyre vajzave dhedjemve që kanë mundur të bienviktima”, tha ai. Në lagjen “Sakpo-ba”, ku ishte rritur Joyi, murgu “Ezi-za”, Sylvester Enoma, praktikon ri-tuale Juju për çdo ditë. “Kur njerëzitvijnë këtu dhe thonë se janë të së-murë, ata kërkojnë ndihmë prejperëndeshës së erës Eziza. Varësi-sht prej asaj se çfarë ajo u thotë,ata sjellin nga një dhi apo kurbantjetër për sakrificë”, tha Enoma.

“Krejt çfarë ne bëjmë është tëshërojmë njerëz”. Magjia Juju ështëe kudogjendur në Benin City. Atyshumica e banorëve janë ose të kri-shterë ose myslimanë, por zbati-

Nga magjia e zezë deri nëprostitucion të detyruar

Secila viktimë duhett’i nënshtrohet Jujusë.Rituali ka për qëllim tëgarantojë që gratë t’ipaguajnë borxhet etyre dhe të mos ikinapo të shkojnë nëpolici. Shumë prej tyrebesojnë në këtë ritual,ama janë të pakta atoqë në fakt e dinë seçfarë do t’i pretë kur tëmbërrijnë në Evropë

Vajzat e lagjeve tëvarfra mund akoma tëbien fare lehtë pre epadroneve. Dhe për aqkohë sa kërkesa për sekstë lirë të jetë e lartë nëEvropë, trafikimi ivajzave të reja do tëvazhdojë të jetë biznesfitimprurës përtrafikantët

17SPECIALEKoha, e enjte, 4 prill 2019

Quhet “Alpha” dhe ngrihet mbikubenë e artë të Kremlinit, dukembjellë panik mes sorrave qëtentojnë të ulen në pemët për-reth. Skifteri me krahë tëshkurtër është vetëm njëri prejnjë dyzine zogjsh grabitqarë që“mbrojnë” selinë e pushtetit tëpresidentit Vladimir Putin nëMoskë.Turma të shumta fluturakëshmblidhen në kopshtin “Tainitsky”brenda mureve me tulla të kuqetë Kremlinit, tentojnë të kërcejnënga pema në pemë dhe flutu-rojnë në hapësirën ajrore tëKremlinit. Por, mjafton të lë-shohet në “mision” grabitqarifemër, 20-vjeçar, “Alpha”, sikurseedhe “kolegu” i saj “Filya”, që i pë-rafrohet një shqiponje, dhe “tëhuajt e paftuar” largohen brendapak sekondash nga selia e push-tetit rus. “Synimi ynë nuk ështëqë t’i heqim qafe shpendët etjerë, por vetëm t’i trembim e t’ilargojmë, në mënyrë që ata tëmos arrijnë të krijojnë strehëkëtu, të mos ndërtojnë fole”,thotë për AFP-në 28-vjeçariAlexei Vlasov, një prej trajnuesveskifterësh, me veshje speciale,nga shërbimi ornitologjik iKremlinit.Njësia speciale e ngritur në vitin1984 ka rreth një dyzinë zogjsh,përfshi këtu skifterë dhe njëfajkua “peregrine”. Ajo është pje-së e Shërbimit Federal të Gardës.Detyra e grabitqarit është tëmbrojë Kremlinin, një nga forte-sat më të vjetra mesjetare në Eu-ropë, që ka shërbyer si seli e carë-ve, udhëheqësve tëish-Bashkimit Sovjetik, e tashmëpresidentëve rusë, e që është pje-së e Trashëgimisë Botërore tëmbrojtur nga UNESCO.Shpendët fluturues “mund tëtransmetojnë një numër të cak-tuar sëmundjes që janë poten-cialisht të rrezikshme për shën-detin e njerëzve”, sikurse “mundtë dëmtojnë kubetë e arta duke içukitur e duke shkaktuar vrimanë to”, thotë Vlasov, teksa mbannë duart e tij “Alphën”. Personi qëkujdeset për këtë njesi specialethotë se ato mund të bëhen edhe“shqetësuese apo agresive” nëbashkëveprim me njerëzit.

“Gardianët”specialë tëKremlinitDetyra e grabitqaritështë të mbrojëKremlinin, një ngafortesat më të vjetramesjetare në Europë, qëka shërbyer si seli ecarëve, udhëheqësve tëish-BRSS, e tashmëpresidentëve rusë

min e praktikave shpirtërore nuk e konsiderojnë kundërthënëse. Nëtë vërtetë, njerëzit e respektojnë - dhe i druajnë - më shumë religjio-nit sesa pushtetit të shtetit. Betimet që bëhen para zotëve, shpir-trave apo paraardhësve në ritualet Juju merren seriozisht. Porvetëm ky konsolidim i rendit fetar nuk është i mjaftueshëm për tëshpjeguar pse Benin City e ka problemin me trafikim dhe prostitu-cion. Aty tani ekzistojnë organizata humanitare, si “Të bijat e ba-mirësisë”, që ndihmojnë gratë e traumatizuara dhe të dëshpërua-ra, pas kthimit nga Evropa. Shumica e vajzave e zgjedhin ikjennga vendi pas presionit nga familjet, thotë Bibiana Emenaha, drej-toreshë e organizatës. Që prej 2003-s, Agjencia Kombëtare e Nda-limit të Trafikimit (Naptip) ka luftuar rrënjët e shkakut të proble-mit në Nigeri. E një prej tyre është mungesa e mundësive. Nigerianuk është vetëm vendi më i populluar i Afrikës, por është edhe eko-nomia më e madhe nënsahariane. Është e pasur me naftë dhe gazteksa sektorët bujqësor dhe të shërbimeve janë në lulëzim. Mëshumë se 62 për qind e nigerianëve megjithatë jetojnë në varfëritë skajshme.

Për shumicën e grave, prostitucioni është e vetmja mënyrë përtë bërë para. “Ama nuk është krejt vetëm te varfëria. Shumicashkojnë në Evropë me mision tregtar, që të blejnë rroba, këpucë,xhingla dhe të kthehen për t’i shitur këtu. Dhe papritmas kup-tojnë se ka kërkesë aty dhe fillojnë t’i rrisin fitimet duke punuar siprostituta. Dhe njerëzit me injorancë besojnë se nëse personi A iaka dalë, atëherë edhe Bja mund të shkojë dhe të ketë sukses. Këtuështë i përfshirë edhe elementi i lakmisë....”, thotë NdukaNwanwenne i Naptipit.

NË ËNDRRAT E TYREAto gra që mbërrijnë në Evropë dhe kthehen në Nigeri me

para, ndërtojnë shtëpi, blejnë vetura dhe gjejnë mënyra për ta rri-tur pasurinë e tyre. Shpesh “padronet” e shfrytëzojnë këtë gjë përt’i joshur vajzat e reja në prostitucion. Jennifer dhe Vivian dikur endanin këtë ëndërr. Në të shkuarën, ato kishin fluturuar në Evropëme dokumente të rreme, por kjo qe shumë e kushtueshme për “pa-dronet”. Sipas policisë në Frankfurt, kostoja e udhëtimit me aero-plan, përfshirë nxjerrjen e dokumenteve false dhe mbulimit të sh-penzimeve shtesë për trafikim, kap shifrën prej 10 mijë eurosh përperson. Por shtigjet e reja - përgjatë shkretëtirës së Libisë dhe për-reth Mesdheut - kushtojnë rreth 1.500 deri 2.500 euro. Ani pse mëlirë, ky shteg është më i rrezikshëm për gratë që trafikohen, pasi qëi rrezikojnë jetët. “Më 2017, udhëtova nëpërmjet Libisë për t’ukthyer sërish në Evropë.

Nuk kisha ushqim, ujë, isha në shkretëtirë. Kaluam pothuajsetre muaj në shkretëtirë para se të mbërrinim në Libi. Vetëm Zoti nashpëtoi”, tregon Jennifer, emri i së cilës po ashtu është ndryshuar.“Shumë njerëz po vriteshin në Libi. Neve na trajtonin shumë keq.Po i përdhunonin vajzat. Ishte tmerr”, tha Vivian. Shumë gra, sipuna e tyre që tanimë janë kthyer në Nigeri, kanë humbur besiminnë Qeverinë. Ankohen për korrupsionin dhe kërkojnë mbështetjemë të madhe. Dhe pikërisht në mungesë të tyre ato zgjedhin tërrahin rrugën drejt Evropës. Jennifer dhe Vivian thonë se do tëshkojnë sërish - vetëm se herën tjetër me aeroplan. Shefi i Napti-pit dhe këshilltari Edebiri pajtohen se ndalesa e zbatuar nga Obado ta ulë dukshëm shkallën e trafikimit në Nigeri. Madje mundedhe ta eliminojë. Por jo të gjithë janë kaq optimistë. Edhe nëse ba-norët e qytetit vetëdijesohen më shumë për rreziqet e trafikimit,problemi thjesht do të zëvendësohet në fshatra, thotë Bibiana.

Vajzat e lagjeve të varfra mund akoma të bien fare lehtë pre epadroneve. Dhe për aq kohë sa kërkesa për seks të lirë të jetë e lartënë Evropë, trafikimi i vajzave të reja do të vazhdojë të jetë biznes fi-timprurës për trafikantët. Në Gjermani, hetuesit dyshojnë se pasndalesës së Obas, akoma më shumë viktima do të hezitojnë të ba-shkëpunojnë me policinë. Për gratë si Joy, pushteti i mbretit të Be-ninit është barasvlershëm me shpëtim. “Dua t’u them të gjithëveqë të mos bien në këtë kurth. Nuk është se këtu në Gjermani mundtë mblidhni para në tokë. Nuk është bankë këtu. Është shumë mëndryshe sesa njerëzit mendojnë”, thotë Joy.

18 KULTURËKoha, e enjte, 4 prill 2019

Nga Emin AZEMI

‘Pranverë e paharruar në fshatine harruar’, është filmi më i ri, poredhe i parë i metrazhit të gjatë, iregjisorit tash më të afirmuar dhemirëpritur në mbarën hapësirënkulturore shqiptare, Kushtrim Bek-teshi, i cili është edhe autor i skena-rit. Vendosja e unitetit artistik midisskenarit dhe regjisë së të njëjtit au-tor, bëri që premiera e këtij filmi tëpremten në Shkup të përjetohet sinjë festë artistike dhe ata që e panëpatën arsye të largohen të kënaqurnga salla kinemasë Cineplexx .

Një plan i gjerë, me atmosferëmëngjesi në fshat i paraprinë rrëfi-mit filmik. Njerëzit teksa zgjohennga gjumi, kurse hoxha i fshatit (nëinterpretim brilant të Osman Ah-metit) në rrugën gjarpërore me kal-ldrëm i drejtohet xhamisë për tëthirrur ezanin e mëngjesit, ndeshetnë një skenë që e bën hoxhën tëndalë hapin, por edhe të merr njëpamje të vëngërt në fytyrë. Në njëgjendje krejt të shkujdesur, qentëpo bënin seks, kurse hoxha pa njëpa dy i merr në shenjë me gurë.Qentë largohen duke hingëlluarnga dhimbja e goditjes. Kjo skenë-uverturë sikur na e imponin nëformë sygjestive lajtmotivin dhe at-mosferën e mëtutjeshme që do tëpasojë në film. Seksi si biznes dheaventurat erotike në prapavijë, ko-mikja në shkallë grotesku si pëlhurëqë mundohet të mbulojë vrazhdë-sinë e realitetit dhe mllefi i gravebashkë me hoxhën për atë që po iundodhte para hundëve me burrate tyre, është trajektorja fabulativeqë e përshkon gjithë kompozicio-nin e filmit.

DEKANONIZIMI I JETËS SË QETËTË FSHATIT

Një ditë të bukur me diell, tëgjithë, gra e fëmijë, pleq e të rinj, ekishin vërejtur se nëpër lagjet dheshtëpitë e patrazuara të tyre ishtefutur një ‘demon’ që po ua gërryen-te rehatinë.

Një shtëpi e zakonshme fshati

brenda natës shndërrohet në kafe-ne-bordel, ku përveç tjerash, mysh-terinjve nuk iu jepet vetëm kafe eraki. Aty vinë edhe tri femra, të cilatshesin trupin e tyre, kurse si makroi tyre paraqitet Xhinga (ShkumbinIstrefi), një dallaveraxhi i imët i ka-tundit që kishte vendosur të bëhej ipasur duke ua ‘qethur’ xhepat ba-shkëfshatarët e tij naiv.

Rrëfimin e tij Kushtrim Bekte-shi e ka vendosur një ‘topografi’ ru-rale, me një vizualitet mjaft dina-mik, i imponueshëm për ngakontrastet e forta në mes të njerëz-ve dhe ngjarjeve, në mes të konven-cionit moral dhe aventuravetekanjoze të një grupi meshkujshqë kishin vendosur ta dekanonizo-nin jetën e qetë të fshatit. Veset etranzicionit të stërzgjatur që nukpo mundnin assesi të sillnin nëfshat ndonjë mirëqenie dhemendësi të avancuar, saora bëhennormë sjelljeje për një pjesë të bur-rave, të cilët në thelb nuk janë ka-raktere komike, por sillen dhe ve-projnë në rrethana e situata qëshndërrohen në trajta komike.

Vetëm një burrë me pjekuri tëvonuar në provincë (Dauti, i inter-pretuar mjeshtërisht nga Vebi Qeri-mi) mund të mburret publikishtme mashkullaritetin e të birit, pasie ka detyruar me forcë të kryejmarrëdhënie intime me njërën ngagratë e kafe-bordelit.

TEKNIKA E NDËRTIMIT TË INTRIGËS

Me tematikën që ka zgjedhur tatrajtojë në film, Kushtrim Bekteshinuk mëton të inventarizojë për herëtë parë ngjarje devijante që tash mëishin të pranishme në mjediset ru-rale. Sjellja e tri prostitutave nëfshat nga ana e Xhingës, nuk para-qet lajm për shikuesin e filmit, sido-mos tash pas disa viteve kur filmiështë xhiruar, por ajo që e bën këtëfabulë filmike të veçantë është tek-nika e ndërtimit të intrigës, e cilakalon pahetueshëm nga njëri nivelpsikologjik e shpirtëror, në tjetrin,nga një situatë dramatike në një si-tuatë komike, gjithnjë duke e sh-tuar intensitetin e brendshëm sh-pirtëror të atyre që ishin të prekurnga këto ngjarje. Tundimet e

njerëzve pas aventurave erotike dhedimensioni komik i paraqitjes sëskenave, janë disa nga fshehtësitë ekësaj teknike, me të cilën KushtrimBekteshi ka operuar mjeshtërisht.

‘Seizmologjia’ e ndryshimeve sëpari vërehet në xhami, por edhe nëçajtoren e fshatit, ndërkohë që ‘bor-delizimi’ që kishte prekur disa ngafshatarët kishte ndikuar që ritmi ijetës të ndryshojë, si në jetën priva-te-familjare, ashtu edhe në jetënpublike, madje edhe në shkollë.Disa nxënës, duke e shfrytëzuarshpërqendrimin e prindërve të tyredhe të disa mësuesve bashkë medrejtorin, kishin marrë guximinmadje të korrigjojnë notat në dita-rin shkollës. Ky skandal nuk kalonpa u vërejtur, por ata që duhej tëndëshkonin e ndjenin veten fajtorpër situatën ku kishte degjeneruarshkolla e tyre. Në radhë të parë ish-te drejtori ai që ishte i dyzuar si zyr-tar dhe si klient femrash të lira, dhehalli i tij nuk ishte vetëm menaxhi-mi i shkollës, por edhe ‘mbytjakohës së tepërt’ në kafenenë që poofronte më shumë se kafe e raki.

Xhamia, aty ku bëhet ‘destili-mi’ moral kishte mbetur gati paxhemat, shkolla pa rendin dhe disi-plinën e dikurshme, kurse gratë paburrat e tyre në shtrat. Kafeneja-bordel po konkurronte me ofertat epazakonta, sepse aty nuk po shitejvetëm mishi i bardhë, por po‘farkohej’ edhe një klientelë e re qëpo e prishte imazhin e një mjedisideri dje të qetë e të moralshëm.

Të vetmit që përfitojnë në këtërrëmujë janë Agimi dhe Albulena,dy të rinj prej prindërve të hasmuar,të cilët dashurinë e tyre të ndaluar ekurorëzojnë me fejesë, pas katarsi-sit që ndodhë në fund të rrëfimitfilmik, atëherë kur edhe triumfonkodi moral i grave të cilat bashkëme djegien e kafenesë-bordel, ar-rijnë të shkulin nga jeta e tyre edheshkaktaret që e kishin sjellë gjithëatë çrregullim në jetën e tyre.

KOMIKJA SI ALEATEE ANTITRAUMËS

Vizualitei dinamik i filmit nabën të mos hetojmë kapërcimetnga njëra sekuencë në tjetrën dhekjo e bënë cilësinë e receptivitetit

shumëfish të efektshme për vetëkomunikimin me ngjarjet dhenjerëzit. Kjo, mbase, ka bërë që filmitë ketë një strukturë të ngjeshur tëfotografisë, ku qartësisht vërehetmarrëdhënia aktive në mes të ngjy-rave, njerëzve, objekteve, linjavedalluese ditë-natë dhe kontrasti itonalitetit hapësinor, me konota-cion komik, që regjisori Bekteshi megjeturi i ka vendosur disa mik-rongjarje, siç është, bie fjala, skename burrat para kafenesë, që për njëmoment ndriçohen nga dritat e au-tomobilave teksa po kryenin ne-vojën pas ‘recetave’ hileqare të gra-ve të përgatitura enkas për të nxiturjashtëqitjen, një prej mjeteve ‘lufta-rake’ që përdornin ato për të larguarburrat e tyre nga kafeneja-bordel.

Pastaj është edhe një skenëtjetër, e vendosur në oborr të shkol-lës, ku një pjesë e publikut ende papritur të përfundojë fjalimi i drejto-rit (Ndriçim Xhepa) dhe prefektit(Luan Jaha), vrapon drejt tryezës sëkoktejit.

Momente të tilla, ku në prapa-vijë tonaliteti komik iu jep skenavenjë gradacion dramatik me emo-cione të përziera, siç mund të jenëedhe sekuencat e fundit teksa gratëe fshatit po e ‘pushtonin’ kafenenë-bordel dhe po nxirrnin prej andej‘bombat’ në formë grash të përdalaqë ua kishin turbulluar mendjenburrave të tyre. Gjithë kjo rrëmujëpërcillej edhe me momente komikedhe ky, mbase, do të duhej të ketëqenë një prej objektivave artistike tëskenarist dhe regjisorit KushtrimBekteshi, që përmes dimensionitkomik të fabulës të bëjë amortizi-min socio-psikologjik të tematikësdhe dromcimin e specifikave tëmentalitetit në ‘pllakëza’ të imta qëlehtësisht mund të vendosen edhenë ndonjë mjedis tjetër, me njëprejardhje krejt tjetër etno-kultu-rore. Elementi komik është njëaleat i mirë i antitraumës dhe, përrrjedhojë, në situata më konflik-tuoze të imponohet nevoja për tëqeshur , që ishte edhe prezent gatigjatë gjithë shfaqjes së filmit.Atëherë kur punët shkonin keq, vin-te një moment komik që e bënte si-tuatën të ventilohej nga tendosjapsikologjike e protagonistëve, sido-

mos të grave, të cilat kishinzgjedhur hoxhën si aleat për t’iundihmuar në rikthimin e burrave,pasi që këtyre të fundit iu kishte ikurtruri pas atyre grave të përdala.

Aventurat erotike në një am-bient rural përfundojnë pasi bëhenbashkë përpjekjet e grave të fshatitdhe hoxhës për të shporrur ‘virusat’e ndotjes morale e fizike, kurse gra-dacioni kompozicional i fabulës fil-mike ndërtohet mbi një parabolëtematike që nxjerr të fituar,megjithatë, idenë e ruajtjes së pa-stërtisë morale nga prirjet dehuma-nizuese të një shoqërie të konsu-mit, seksit e drogës.

KASTA E AKTORËVEKasta e aktorëve të angazhuar

në këtë projekt të kinematografikka për bazë përzgjedhjen që korre-spondon me karakteret e perso-nazheve, kurse heterogjenitetihapësinor prejardhjes së i aktorë-ve e bënë këtë projekt edhe më do-methënës në pikëpamje të seriozi-tetit artistik e menaxhues të vetëregjisorit, por edhe të producentëve(Osman Ahmeti, Mumin Jashari,Sasho Pavlovski) si dhe institucio-neve që kanë mbështetur filmin‘Pranverë e paharruar në fshatin eharruar’. Profili i secilit prej aktorë-ve (Osman Ahmeti, Luan Jaha, Muz-bajdin Qamili, Adem Karaga,VjollcaBekteshi, Salaetin Bilall, Ilire Vinca,Vebi Qerimi, Teuta Jegeni, Musa Isu-fi, Drita Karaga, Adriana Matoshietj. ) imponoi kureshtjen e publikut,kurse formësimi plastik i karakte-reve që ata zhvilluan gjatë aktrimitjep të kuptojmë se kinematografiashqiptare tash më i ka yjet e vetadhe si të tillë ata mund të ndriçojnëpa kurrfarë kompleksi në çdo festi-val të botës.

Ky projekt kinematografik, për-pos vlerave artistike që u shquan nëskenar, regji dhe aktrim, do tëmbahet mend edhe për nxitjen qëua ka dhënë disa fëmijëve dhe tërinjve, të cilët me talentin dhepërkushtimin e dëshmuar mund tëjenë nesër aktorë të formatit tëmadh, sikundër u dalluan EtnikRatkoceri në rolin Hekuranit, Muha-med Qamili në rolin e Ermirit dheLis Jashari në rolin e Liridonit.

‘Seizmologjia’ endryshimeve së parivërehet në xhami, poredhe në çajtoren efshatit, ndërkohë që‘bordelizimi’ që kishteprekur disa nga fshatarëtkishte ndikuar që ritmi ijetës të ndryshojë, si nëjetën private-familjare,ashtu edhe në jetënpublike, madje edhe nëshkollë, ky me pak fjalëështë syzheu i këtij filmi

Komikja dhe ‘bordelizimi’ i erotikës rurale

Koha

19SPORTKoha, e enjte, 4 prill 2019

Fisnik NUHIU

Shkup, 3 prill - Reprezentacioni i MaqedonisëU21 edhe zyrtarisht ka prezantuar si selek-sionuesi të ri të Maqedonisë së Veriut, BlagojaMilevskit. Trajneri shkupjan rikthehet sërishpër t’i udhëhequr shpresat, duke firmosurkontratë 2 vjeçare. Seleksionuesi Milevski mëherët ishte pjesë Maqedonisë U21, me të cilëtu fut në histori duke u kualifikuar në Kampio-natin Evropian të Polonisë. Milevski është op-timist se edhe me gjeneratën e re që kë na di-spozicion mund të arrijë që të luaj në njëEvropian. “Është nder dhe kënaqësi që FFMshprehi dëshirë që të bashkëpunojmë për-sëri. Shpresoj të kemi një bashkëpunim tëmirë edhe në të ardhmën. Kemi një grupshumë të fortë ku Spanja shifet si favorit, porne duhet që të tregojmë kualitetet tona meçdo kundërshtarë. Në Antali kemi kampinselektues zhvilluam tri ndeshje dhe të gjithëpatën rastin të luajnë. Jam i kënaqur me atëçka pash dhe si luajtëm”, theksoi Milevski. I cilimë pas ka shtuar se qëllimi i tij kryesor ështëkualifikimi në Kampionatin Evropian. “Qëlli-mi im është kualifikimi në Kampionatin Evro-

pian. Nuk duhet të krijohet presion ndaj fut-bollistëve, që një gjë e tillë me çdo kushtduhet të arrihet, mirëpo nëse na jepet rasti,duhet ta shfrytëzojmë. Ne nuk jemi Spanja,Brazili apo Gjermania. Duhet të bëjmë më të

mirën nëse na jepet rasti. Pavarësisht rezul-tateve jot ë mira në disa nga eliminatoret efundit, besoj se do të luajmë shumë më mirëdhe se do të arrijmë rezultate shumë të mira”,tha Milevski.

Shkup, 3 prill - Futsall Shkupi nëfundjavën që lamë pas siguroi ti-tullin e kampionit për sezonin2018/19 në futbollin elitar që luhetnë palestër. Fitorja 4:3 në parketine rivalit direkt për kreu Velesin, sol-li titullin e dytë në histori për fut-sall Shkupin katër xhiro para mbyl-ljes së kampionatit. “Gjëja më ebukur kur shpallesh kampion

është kur e bën atë në vendin e ri-valëve kryesor”, tha Arsim Fazliu,kapiten i Futsal Shkupit në emisio-nin Sportmania. Mirëpo edhe psejanë më të mirët dhe dominojnëfutbollin në palestër, financat dhesponsorët vazhdojnë të jenë pro-blemi kryesor te Shkupi. “Lëre rro-gat, por nuk i ke as kushtet ele-mentare. Paguajmë palestër që i

zhvillon ndeshjet, ndërsa edhe atëpalestër që e kemi në stërvitje nuke kemi në orarin që duhet ta kemi,pasi një skuadre kampione i duhetmë së paku një orë e gjys ose dystërvitje”, shprehet Besnik Shabani,zëdhënës i Futsal Shkupit “Kemirroga minimale që janë, por naduhen më shumë. Na nevojitensponsor, na duhen financa, na ne-vojiten kushte për të cilat kemi ne-

vojë shumë”, tha kapiteni ibardhekaltërëve. Futsal Shkupi, ti-tullin e kampionit do ta pranojënë fillim të muajit maj në nde-shjen e fundit të kampionatit ndajZhelezarecit. Ndërkohë“bardhekaltërit” nesër do të luajnnë çerekfinale të Kupës së Maqe-donisë kundër Cikos, me ndeshjenqë do të zhvillohet në palestrën“Enver Idrizi” nga ora 21:00.

Shkup, 3 prill - Të martën janë zhvil-luar ndeshjet e javës së 19 në Ligëne Dytë të Maqedonisë së Veriut,Lindje-Perëndim. Ekipi i StrugaTrim Lum ka shënuar fitore të thel-lë 5:0 ndaj Vëllazërimit tëKërçovës. Rezultatin e hapi Hri-stijan Dragarsi, ndërsa shifrta nëdy me zero i rriti lojtari kundërsh-tar Ilir Memeti i cili shënoi auto-gol. Në listën e golashënuesve uregjistruan edhe Flamur Tairi, AltinLoga dhe Florent Osmani. Më këtëfitore skuadra e Struga Trim Lumruan pozitën e parë me 37 pikë, ku

ka 6 pikë më shumë se ndjekësi La-bunishti të cilët në takimin e javëssë 19 me shumë mund arritën të

mposhtin Korabin me rezultatin1:0, me golin e vetëm të shënuarnga Pajazit Saliu në minutën e 88

të takimit. Teteksi ka arritur të be-fason Pelisterin në Manastir duke emposhtur me rezultatin 1:0. Gosti-vari me golin e Jasir Selmait shënoifitore ndaj Genç Kalemler. Në taki-met e zhvilluara në Ligën e Dytë -Perëndim, lideri i tabelës Boreci iështë rikthyer fitoreve duke shë-nuar fitore të thellë 7:1 ndaj Deto-nit. Rezultat të thellë ka arrituredhe Kit Go të cilët fituan 4:0 ndajSasa Kamenica. Tikveshi mori fito-re minimale 1:0 ndaj Plaçkovicës,ndërsa Kozhufi ishte më e mirë sePartizan Obrshani duke fituar me

“Dardanët”bindin talentinshqiptar tazgjedhëKosovënKosova U21, ka arritur ta bindëmbrojtësin shqiptar, ValonHamdiu, ta vesh fanellën eDardanëve. Hamdiu që luan teWinterthur U21, është ngaMaqedonia Veriore, dhe do tëjetë i gatshëm për përzgjedhë-sin Rafet Prekazi qw ngagrumbullimi i ardhshëm. Buri-met e Sportit, pranë Federatëssë Futbollit të Kosovës, kanëbërë të ditur se lojtari ka pra-nuar ta veshë fanellën e Ko-sovës, dhe kanë nisur procedu-rat për t’u pajisur mepasaportën kosovare. Së fundiedhe përzgjedhësi i Kombëta-res së Shqipërisë U21, AlbanBushi, e kishte monitoruar ngaafër lojtarin për ta ftuar me“kuqezinjtë”.

Shqipëria dheKosova në kahe tëkundërta, lëvizjetnë renditjen e FIFA-sShqipëria u mposht nga Turqia dhemposhti Andorrën në muajin mars,por kjo nuk do t;u shërbejë kuqe-zinjve për të ngjitur ndonjë shkallënë renditjen e FIFA-s, që pritet të pu-blikohet më 4 prill. Kombëtarja jonëpritet të zbresë një pozicion. Aktua-lisht Shqipëria renditet në vendin e61-të, ndërkohë që tashmë do të po-zicionohet e 62-ta. Ndryshe nga ne,Kosova do të ngjitë dy shkallë. Dar-danët do të vijojnë ngjitjen, teksalënë vendin e 130-të dhe tashmë dotë jenë të 128-t në renditjen e FIFA.Skuadra e drejtuar nga Bernard Sha-land luajti në mars dy ndeshje. Atabarazuan në Prishtinë me Dani-markën në një ndeshje miqësore,ndërkohë që më pas në takimin meBullgarinë morën një pikë. 1-1 umbyll ajo përballje, e vlefshme përkualifikueset e EURO 2020.

FUTSAL

Kushtet dhe sponsorët nuke penguan Shkupin tëshpallet kampion

LIGA E DYTË: LINDJE -PERËNDIM

Struga TL shkatërron Vëllazërimin

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

BLAGOJA MILEVSKI PREZANTOHET TEMAQEDONIA U21

Qëllimi jonë ështëkualifikimi në KE

“Qëllimi im është kualifikiminë Kampionatin Evropian. Nukduhet të krijohet presion ndajfutbollistëve, që një gjë e tillëme çdo kusht duhet të arrihet,mirëpo nëse na jepet rasti,duhet ta shfrytëzojmë”, kadeklaruar Milevski

Koha

20 MARKETINGKoha, e enjte, 4 prill 2019

Në bazë të nenit 24 të Ligjit për planifikimin hapësinorë dhe urbanistik ("Gazeta zyrtare e RM" nr.51/05, 137/07, 91/09, 124/10, 18/11, 53/11, 144/12, 55 /13, 163/13, 42/14), nenit 50 pika 4 të Ligjit për vetëqeverisje lokale ("Gaz. zyrtare e RM-së" nr. 5/02) dhe Programit vjetor për punimin e planeve urbanistike në territorin e Komunës së Jegunovcit dhe planeve urbanistike jashtë vendbanimeve për vitin 2019, me Vendim nr. 08-78/6 të datës 25.01.2019 të Këshillit të Komunës së Jegunovcit, Kryetari i Komunës së Jegunovcit e lëshon këtë:

L A J M Ë R I M për organizimin e prezantimit publik dhe anketës publike për Projekt planin "Plani Urbanistik për fshatin

Kopanicë KK Kopanicë, Komuna e Jegunovcit për periudhën planore 2014 –2024, me sipërfaqe të përfshirjes prej 57,25 ha"

Kufijtë e përfshirjes janë të treguar në shtojcën grafike e vendosur në vend të dukshëm në hapësirat e

Komunës së Jegunovcit. Anketa publike dhe prezantimi publik për Projekt planin "Plani Urbanistik për fshatin Kopanicë

KK Kopanicë, Komuna e Jegunovcit për periudhën planore 2014–2024, me sipërfaqe të përfshirjes prej 57,25 ha.’" do të realizohet me shfaqen e Propozim planit në tabelën për shpallje në Komunën e Jegunovcit. Anketa publike do të zgjasë 10 ditë pune edhe atë prej 12.04.2019 - 25.04.2019 kurse Prezantimi publik me prezantim profesional të planit do të mbahet me datë 19.04.2019 (e premte) në ora 10:00, në hapësirat e Komunës së Jegunovcit (salla për mbledhje).

Në afatin e lartpërmendur, qytetarët e interesuar dhe personat juridik, në listat anketuese të përgatitura nga Komuna e Jegunovcit mund të dorëzojnë vërejtjet e tyre dhe në kohë ti dorëzojnë deri te komuna.

Komuna e Jegunovcit Kryetar

Darko Bllazheski

Republika e Maqedonisë së Veriut Universiteti "Shën Kirili dhe Metodij" në Shkup Fakulteti për medicinë veterinare - Shkup

L A J M Ë R I M Në pajtim me vendimin e Këshillit mësimor-shkencor të Fakultetit për medicinë veterinare në Shkup nr.0202-491/3 të datës 29.03.2019, njoftojmë që Më datë 16.04.2019 (e marte) me fillim prej orës 11 në hapësirat e Fakultetit të medicinës veterinare në Shkup, në mësonjëtoren nr.2, Risto Uzunov, publikisht do ta mbrojë distertacionin e doktoratës me titull: "Analiza multireziduale e -agonistëve në matricat biologjike me zbatim të LC-MS/MS metodës. Dekan, Prof. d-r Lazo Pendovski

Shesim tokë ndërtimi - 9000m2Në Komunën kadastrale Zllokuqani, në afërsi të vendit të paraparë

për ndërtimin e Qendrës së re klinike, shesim tokë ndërtimi mesipërfaqe prej 9.000 m2.

Tel. 071/372-215 & 078/243-583

Sipas nenit 84 të Ligjit për procedurën e përgjithshme administrative ("Gazeta Zyrtare e RM" nr.124/15) Agjencia për mbështetje financiare në bujqësi dhe zhvillim rural, pavarësisht përpjekjeve për të kryer shpërndarjen e akteve administrative të miratuara në procedurë administrative bën shpallje publike përmes:

N J O F T I M Agjencia për mbështetje financiare në bujqësi dhe zhvillim rural ka sjell akte administrative të cilat nuk mund t`i parashtrojë personalisht edhe atë: 1. Vendimi nr. 2016-68-0001260/2 i datës 13.11.2018 për Avdili Nura, Vaksince 1306, komuna Likovë, Kumanovë. 2. Vendimi nr. 2016-78-0006522/2 i datës 13.11.2018 për Tashev Tasho, rr.Gjorgji Trajkov nr.6, Strumicë. 3. Vendimi nr. 2016-78-0000305/2 i datës 13.11.2018 për Neceva-Janeva Irinka, f.Velusa 2414, Strumicë. 4. Vendimi nr. 2016-78-0006478/2 i datës 13.11.2018 për Projkov Petar, rr.Geras Cunev 7, Strumicë. 5. Vendimi nr. 2016-67-0000252/2 i datës 13.11.2018 për Jakimoviq Desa, Vladimir Komarov nr.12, Aerodrom, Shkup. 6. Vendimi nr. 2016-78-0004231/2 i datës 13.11.2018 për Angelov Gjorgji, f.Banicë, Strumicë. 7. Vendimi nr. 2016-78-0002223/2 i datës 13.11.2018 për Jangelovski Mladen, rr.Braqa Milladinovi nr.39/1-8, 2400 Strumicë. 8. Vendimi nr. 2016-78-0000857/2 i datës 13.11.2018 për Vitanov Branko, rr.Edinstvo nr.5, Kavadar. 9. Vendimi nr. 2016-78-0005858/2 i datës 13.11.2018 për Vitanov Tusho, f.Veljusë 2414, Strumicë. 10. Njoftimi nr. 12-5/263 i datës 13.02.2019 për Lita Shpknjp Ohër, f.Velgoshti, 6330 Strugë. 11. Vendimi nr. 12-1250/4/10 i datës 15.02.2019 për DPTU Biljana Promet, rr.6 nr.10 Ilinden, Shkup. 12. Vendimi nr. 12-1250/11/5 i datës 20.02.2019 për Margo Shpknjp, rr.Partizanska nr.84-3, Shkup. 13. Vendimi nr. 12-1250/4/15 i datës 15.02.2019 për PAM-EKS SHPKNJP, rr.Blagoj Gjorev pn, Veles. 14. Vendimi nr. 12-1250/11/19 i datës 20.02.2019 për DPTU Biljana Promet SHPK, rr.6 nr.10 Ilinden, Shkup. 15. Vendimi nr. 12-1250/11/6 i datës 20.02.2019 për fermën e shpezëve "Gjashtë vëllezërit" rr.1 nr.133 komuna Studeniçan, Shkup. 16. Vendimi nr. 12-125/4/12 i datës 15.02.2019 për fermën e shpezëve "Gjashtë vëllezërit", rr.Pero Nakov pn - Shkup. 17. Apeli nr. 12-1-24/2 i datës 07.02.2019 për Aleksandar Mazni, rr.Nju Delhiska nr.9, Shkup. 18. Njoftimi nr. 2018-55-0051922/3 i datës 05.02.2019 për Ranç N Dooel, rr.4 nr.66, f.Rzhaniçinë, komuna Petrovec, Shkup. 19. Njoftimi nr. 2018-79-0001508/3 i datës 08.02.2019 për Shabanoski Shaban, Belicë e poshtme 6334, Strugë. 20. Njoftimi nr. 2018-51-0098338/3 i datës 17.01.2019 për Muaremovski Tela, rr.A pn, Ostrec, Manastir. 21. Njoftimi nr. 2018-75-0002009/2 i datës 24.10.2018 për Agro Delta, f.Vrashticë e poshtme, komuna Konçe, Radovish. 22. Vendimi nr. 12-5/49 i datës 10.01.2019 për DPP "Cek-Komerc" SHPK Import-Eksport, rr.Sheshi Ilinden nr.20-4, Sveti Nikolle. 23. Vendimi nr. 12-5/50 i datës 10.01.2019 për UNI AGRO SHPK, rr. Zhivko Firov nr.63, Veles. 24. Njoftimi nr. 16-766/5 i datës 25.03.2019 për DOMAIN BAROVO SHPKNJP, rr. Vlladimir Polezhinovski nr.14, Qendër Shkup.

Ftohen personat e lartpërmendur në afat prej 8 (tetë) ditësh nga data e publikimit të njoftimit të lajmërohen në hapësirat e Agjencisë për mbështetje financiare në bujqësi dhe zhvillim rural - Shkup për ngritjen e vendimeve, në qoftë se nuk lajmërohen, ky njoftim me shpallje publike do të konsiderohet si dorëzim i rregullt në pëlqim me nenin 84 paragrafi 6 nga Ligji për procedurën e përgjithshme administrative ("Gazeta Zyrtare e RM" nr. 124/15).

21SPORTKoha, e enjte, 4 prill 2019

Edhe pse ka aq shumë sulmuesapo qoftë edhe mesfushorë ofen-sivë në grupin aktual të Masimi-liano Alegrit, Juventusi nuk ka re-shtur kurrë së menduari për MauroIkardin, ndonëse një afrim i tij nëTorino dhe rendimenti që ai mundtë ofronte në radhët e “zebrave” kapërçarë shumë prej specialistëveitalianë. Gjithsesi, sipas asaj që tre-gon në mënyrë ekskluzive e për-ditshmja “Repubblica”, bardhe-

zinjtë jo vetëm që mbeten të inte-resuar për argjentinasin, por“Zonja e Vjetër” ka bërë edheofertën e parë zyrtare për ish-kapi-tenin e milanezëve. Shifra e vënënë tavolinë nga kampionët e Itali-së është 50 milionë euro dhe nukkanë ndërmend që të lëvizin prejsaj, edhe pse ajo është shumë largklauzolës prej 110 milionësh qëpretendon ose pretendonte Interise lojtari mund të vlente, në rasttë një shitjeje në të ardhmen. Në tënjëjtën kohë, Juventusi i ka bërëme dije administratorit zikaltër,

Xhuzepe Marota, se jo vetëm nukka ndërmend që të mendojë njëtratativë shkëmbimi kokë më kokëmes “Mauritos” dhe Paulo Dibalës,por ky i fundit nuk është në shitjepër asnjë prej skuadrave italiane,ndonëse dyert për klubet e huajajanë të hapura për të sjellë oferta.Duke parë gjithçka ka ndodhurmes Ikardit dhe Interit në këto dymuaj të fundit dhe aq më shumëpas shpërthimit të Spaletit, pasndeshjes së humbur me Lacion(dje trajneri bëri prapakthehu), tëgjitha gjasat janë që numri 9 i Inte-

rit do të lërë zikaltrit në fund të se-zonit dhe sigurisht që Juventusi, icili e tentoi edhe vjet, madje e kish-te në dorë, siç është konfirmuaredhe nga bashkëshortja-me-naxhere, Vanda Nara dy muaj mëparë, do t’i ofrojë futbollistit tënjëjtën kontratë që kishin përpi-luar vjet, e thënë më qartë: 8 mi-lionë euro në sezon neto (pa bo-nuse) për 5 vitet e ardhshme. Tanii takon Interit dhe Ikardit tëzgjidhin gjërat, sepse Juvja nuk kandërmend të lëvizë nga propozi-met e saj.

Tërheqje në muskujve të kof-shës së djathtë: Ky është rezultati iekzaminimeve mjekësore që iunënshtrua Gigi Donnarumma pasdëmtimit që pësoi ndaj Udineses.Portieri i Milanit, në këtë mënyrë,do të mungojë në takimin shumë tërëndësishëm me Milanin dhe meshumë mundësi nuk do të jetë nëdispozicion të Gattusos edhe nëtakimin me Lazion. Koha e rikupe-rimit që nevojitet në raste të tillëështë nga 20 deri në 30 ditë, por si-tuata do të vlerësohet ditë pas dite.Shqetëson shumë më tepër situatae Paquetas, që gjithashtu mund të

mungojë për një kohë të gjatë, edhepse përgjigjen përfundimtare do tajapin kontrollet e mëtejshmemjekësore. Në infermierinë kuqezigjendet edhe Kessie, që mbetet në

dyshim për Juventusin për shkak tënjë problemi në gju, sikurse Conti.Gattuso do të kërkojë të rikuperojësa më shpejt Susuon, që mori dygoditje në këmbë gjatë stërvitjes.

Cardiff City dëshiron që të fil-lojë bisedime të drejtpërdrejta meNantesin, në tentim për ta zgjidhurmosmarrëveshjen për shumën prej17 milionë eurove për transferimine Emiliano Salas, i cili vdiq në njëaksident ajror në janar. Organi qe-verisës i futbollit botëror, FIFA, u kadhënë klubeve afat kohor deri më 15prill për ta zgjidhur këtë problem,

pasi Cardiffi nuk e kishte bërë page-sën e parë për transferimin eargjentinasit. FIFA fillimisht kishtekërkuar për më shumë prova, parase ta marrë vendimin përfundim-tar për këtë çështje. Megjithatë, Car-diffi pretendon se Nantesi nuk iështë përgjigjur thirrjes së tyre përta aranzhuar një takim. “Cardiff Cityka kërkuar dhe e ka fituar zgjatjen eafatit kohor për t’i dhënë përgjigjeFIFA për këtë çështje. Së fundi, Car-diff City i ka shkruar Nantesit, dukeia propozuar një takim për t’i disku-tuar problemet lidhur me tragje-dinë e Emiliano Salas e transferimittë planifikuar”, thuhet në dekla-ratën e lëshuar nga klubi anglez.

“Ky propozim është në të njëjtënvijë me kërkesën e FIFA-s që të dyklubet ta gjejnë një zgjidhje sa mëshpejt. Deri më tani, Cardiff City nukka marrë përgjigje nga Nantesi”.Cardiffi pretendon se marrëveshja earritur me Nantesin për transferi-min e Salas nuk ishte ligjërisht obli-guese. Ata thonë se kushtet e kon-tratës, të cilat ishin caktuar ngaklubi francez, nuk ishin kompletuarplotësisht. Në anën tjetër, Nantespretendon se i ka kompletuar tëgjitha dokumentet e nevojshmedhe se gjithçka ka qenë në pajtue-shmëri me rregullat e FIFA-s. Presi-denti i FIFA-s, Gianni Infantino, kabërë të ditur se ai po shpreson se dy

klubet në fjale do ta arrijnë ndonjëmarrëveshje mes vete, pa pasur ne-vojë të ndërhyjë një palë e tretë.Sala, 28-vjeçar, u zyrtarizua si lojtari ri i Cardiff Cityt më 19 janar. Vetëmdy ditë më vonë, ai vdiq në një aksi-dent ajror, pasi aeroplani me të cilinpo udhëtonte nga Nantesi në Car-diff u rrëzua mbi Kanalin Anglez.Aeroplani ishte drejtuar nga pilotiDavid Ibbotson, i cili është ende izhdukur. BBC-ja ka raportuar se Ib-boston nuk kishte qenë i licencuarpër ta drejtuar atë aeroplan. Ai be-sohet se kishte daltonist dhe licen-ca e tij ishte e kufizuar vetëm gjatëditës, e jo edhe gjatë natës, kur ish-te bërë udhëtimi në fjalë.

Kovacic dëshirontë qëndrojë në ChelseaFutbollisti i Real Madridit i hua-zuar në Chelsea po përballet menjë të ardhme të pasigurt,përkundër që është i sigurt përpreferencat e tij personale. Ma-teo Kovacic mbetet i pasigurt përtë ardhmen e karrierës së tij,mirëpo lojtari vetë dëshiron tëqëndrojë në Chelsea, përkundërqë Zinedine Zidane është kthyernë pozitën e trajnerit të Real Ma-dridit. Kovacici i ka bërë 41 para-qitje, pa shënuar asnjë gol, qëkur u transferua në StamfordBridge në gusht të vitit të kaluar.Ai iu bashkua Chelsea si huazimpër një sezon dhe kontrata e tijme klubin londinez përfundonnë fund të këtij viti. Në kontratëne tij nuk ka asnjë klauzolë që dot’ia lehtësonte blerjen Chelseatdhe kjo bën që drejtuesit e klubitanglez do të duhet të negociojnëme drejtuesit e Real Madridit, tëcilët nuk duan të shesin futbolli-stin. Për më tepër, nëse nuk ndry-shon asgjë në dënimin që FIFA iashqiptoi Chelseat, atëherë an-glezët nuk do të kenë mundësi tëtransferojnë asnjë lojtar gjatë dyafateve të ardhshme kalimtare.Më herët, klubeve si Real Madri-di, Barcelona e Atletico Madridi uishte suspenduar përkohësishtdënimi, në pritje të një vendimipërfundimtar. Megjithatë, Chel-seat nuk i është ofruar ky opsion.Klubi i Premierligës e ka apeluarvendimin e FIFA-s dhe vendimipër këtë apel do të merret më 11prill. Nëse dënimi nuk kundërsh-toret në tentim të parë, Chelseado ta apelojë atë te Gjykata e Ar-bitrazhit Sportiv.

Leicester do të paguajë 40 milionë euro për TielemansLeicester City tashmë e ka nëskuadër goditjen e madhe përsezonin e ardhshëm. Mesfu-shori i talentuar, Youri Tiele-mans, i cili u afrua në huazimnë dhjetor nga Monaco, i kabindur të gjithë, edhe trajne-rin e sapoardhur, BrendanRodgers, ndaj dhe drejtuesitdo të bëjnë një sakrifice për21-vjeçarin. Në përfundim tësezonit aktual, klubi anglez dotë derdhë 40 milionë euro nëarkën e Monacos për të blerëpërfundimisht kartonin e me-sfushorit, dëshira e të cilitgjithashtu është të qëndrojënë Premier League.

Vazhdon beteja mes Cardiffit dhe Nantesit për Salan///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Gattuso në telashe, Donnarumma një muaj jashtë///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Provokon Juventusi, zbulohetoferta e parë zyrtare për Ikardin

Juventusi ka bërë edheofertën e parë zyrtare përIkardin. Shifra e vënë nëtavolinë nga kampionët eItalisë është 50 milionëeuro dhe nuk kanëndërmend që të lëvizinprej saj, edhe pse ajoështë shumë largklauzolës prej 110milionësh që pretendonose pretendonte Interi selojtari mund të vlente, nërast të një shitjeje në tëardhmen

22 MARKETINGKoha, e enjte, 4 prill 2019

23MOZAIKKoha, e enjte, 4 prill 2019

ZGJIDHJET: K, GEMAN, AKARI, BRALON, IMOLA, MEGAN, UDHA, A, R, BREMEN, DOSAR, NJILA, OKARINË, BT, MEL, SABRI, REPTILË, M, PËRSOSURIA, I, N, LOZAKU, ADONIS, TAS.

Shumë i lehtë: 837914625, 692578314, 541632987, 413859762, 275463198, 968127453, 124795836, 386241579, 759386241. Mesatar: 149683527, 532479681, 768125439, 326948715, 475361892, 891257364, 614532978, 983714256, 257896143.

MensurMamuti

KËNGËTARIIRLANDEZNË FOTO

HITI KËNGËTARIT

NË FOTO

AKTORJA ITALIANE, LOTI

---------------------------AKTOR I YNI

(ISMAIL)K NINULLAT

GJUHË QË FLITET NË INDI(KAMAN)

MODELJA JA-PONEZE, ASAHINA---------------------------

SPRINTERI GRENA-DIAN, TAPLIN

B

QYTETNË ITALI

AKTORJAAMERIKANE,

FOKS

RRUGA----------------------------

QYTETNË ANGLI

AMPER---------------------------

BIMË E NGJASHME ME GRURIN

(BIRRA)

KOHAKËNGËTARËTË ROKUT

----------------------------TITULL

KATOLIKR QYTET

NË ITALI

QYTETNË GJERMANI

--------------------------FLORI

DOSJE

LLOJ PESHKU I UJËRAVE TË ËMBLA---------------------------

EMRI I VJETËRI NISH

INSTRUMENTFRYMOR

BEDRI TAHIRI---------------------------

RANISHTET

AKTORIAMERIKAN,

GIBSON

KËNGËTARI FEJZULLAHU

--------------------------POST

SCRIPTUM

MI(ANG.)

KOHAZVARRANIKË

--------------------------KËNGËTARJA

ITALIANE,ZADORA

METËR----------------------------

SHKOVA

TË QENËT I PËRSOSUR

IMPULSNORVEGJI

---------------------------GJERMANI

LODËRTARI, LOZONJARI

---------------------------AZOT

EMRI I TËI BIRIT TË KINIRIT, MBRETIT

TË QIPROSSIPAS MITOLOGJISË

GREKE

ENË E THELLËUSHQIMI

4 prill 19526 shkurt 2011

Në k

ëtë d

atë

3 9 4 5

9 1 4

5 1 3

4 2

5 6 1

9 3

9 8 6

8 7

7 5 3 6 4

9 6 3 5

4 9

6 2 3

3 2 4 1 5

5 3 1 8

8 9 5 6 4

1 3 7

7 4

7 8 6 1

Mens

GJUHË QË

MODELJ

Mam

NË IN(KAMA

PONEZE, A----------------

SPRINTERIADIAN, TTA

sur ARI

Ë FLITET

HITO

JA

mutiKËNGËTTAIRLANDEZ

ONË FOTARITI KËNGËTTAONË FOT

AKT

-------AK

NDIAN)

JAA -ASAHINA------------GRENA-

APLIN

ALIANE,

K T

ITTAORJAALOTI

---------------------I YNIOR KT

(ISMAIL)

NINULLAAT

A

B

QYTE

OR

DIAN, TTA

ANË ITTA

AKTAMERIK

FOKS

APLIN

B

ET

RJA

ALI

KANE,S

RARË

OHA

DOSJE

KKËNGËTTATË ROKUT

----------------------------TITULL

OLIKTKAAT

QYTET

RRUG

QYTET

-----------------QYTE

NË AN

ALINË ITTANË GJERMANI

--------------------------FLORI

LLOJ PESHKU I

GA------------ETGLI

ËMBLAVE TËUJËRAAV---------------------------

EMRI I VJETËR

AMPER---------------------------

BIMË E NGJASHMEME GRURIN

(BIRRA)

INSTRUMENT

ORI

OHAARRANIKË

YMORFRRY

AKTAMERIKAN,

GIBSON

KZVVA

--------------------------ARJAKËNGËTTA

ARIKËNGËTTAFEJZULLAHU

--------------------------POST

SCRIPTUM

EMRI I VJETËR

BE

I NISH

-------RA

METËR

AHIRI

MI

EDRI TTA---------------------ANISHTET

(ANG.)

EK

IMPULS

TË

VEGJI

ARJAOHA

I

K KËNGËTTAALIANE,ITTA

ZADORA

TË QENËTPËRSOSUR

NORRV-------------------------

GJERMANI

BIRITTI TËIEMRI, MBRETITKINIRIT

---ARI,TTALODËRRT

LOZONJARI---------------------------

AZOT

E THELLËENË

----------------------------ASHKOVVA

K

SI

AR, NJILA, , DOS EMENS. A ONIS, TTA

,KINIRITTË QIPROS

, MBRETIT

OLOGJISËAS MITPPAGREKE

, A, R, BRE , UDHA AN G ME, ADO U ZAK O , L SURIA, I, N

, IMOLA, ON AKARI, BRALSOS BRI, REPTILË, M, PËR

E THELLËENËUSHQIMI

: GJIDHJET Z, A GEMAN K, AB , MEL, S TT, OKARINË, B

3 9

9

5 1 3

4

4 5

1 4

2

9 6

4

6 2

3 2 4

3 5

9

2 3

4 1 5

5 6

9

9

8

7 5 3

6 1

3

8 6

7

6 4

5 3

8 9 5

1 3

7

7 8

1 8

5 6 4

3 7

4

6 1

463198, 968127453, 81, 768125439,6143.

7 5 3

2754 7, 413859762, 3298r:9683527, 53247968 14978, 983714256, 25789

6 4

54163 5, 692578314, 46279, 759386241.Mesatar92, 891257364, 614532

7 8

ë: Shumë i leht837914124795836, 3862415326948715, 4753618

6 1

DASHI 21. mars - 20. prillDite mjaft dinamike do jete kjo e sotmja për te dashurua-

rit. Ata do bëjnë edhe gjera ndryshe vetëm qe emocionet te shumë-fishohen. Beqaret do jene idealiste dhe nuk do dalin me çdo njeri qedo i ftoje. Mendimet do i kenë shume te qarta dhe do ecin me plane.Buxhetin do keni vështirësi ta organizoni si duhet dhe situata nuk kapër te qene mjaftueshëm e mire.

DEMI 21. prill - 21. majTe dashuruarit do kenë diskutime te gjata me partnerin

e tyre dhe do mund te gjenden edhe zgjidhje për disa probleme. Be-qaret do kalojnë një dite mjaft romantike dhe te mbushur me emo-cione te bukura. As qe e kishit menduar ndonjëherë se gjerat mundt’iu ndodhin ne këtë mënyrë. Ne planin financiar yjet do sjellin shu-me fat megjithatë duhet te shmangni shpenzimet e ekzagjeruara.

BINJAKET 22. maj - 21. qershorPasi problemeve qe keni pasur kohet e fundit ju te dashu-

ruarit sot do i sqaroni te gjitha dhe do ndiheni me te gatshëm për tehedhur hapa përpara. Beqaret mund te kenë papritur dashuri meshikim te pare te cilat do ua ndryshojnë jetën njëherë e përgjithmonë.Ne pune do lidhni aleance me disa kolege te rëndësishëm dhe shumeshpejt keni për te hedhur hapat qe as nuk i kishit menduar ndonjëherë.

GAFORRJA 22. qershor - 22. korrikKjo dite do jete shume intensive dhe e mbushur me risi

për ju te dashuruarit. Do dashuroheni si asnjëherë me pare mepartnerin tuaj dhe nuk do keni me debate si dje. Beqaret do jene mefat dhe do takojnë persona mjaft interesante. Me shpenzimet mun-dohuni te jeni sa me te arsyeshëm ne mënyrë qe as nesër te mos keniprobleme dhe vështirësi. Duhet te mendoni edhe për te ardhmen.

LUANI 23. korrik - 22. gushtNëse jeni ne një lidhje duhet te tregoheni sa me te matur

dhe besnike. Po e kaluat pa probleme edhe këtë dite me pas çdo gjëdo ju ece me mire. Kujdes vetëm me xhelozinë. Beqaret mund tekenë plot mundësi për njohje, por nuk do arrijnë dot te përqendrohenvetëm tek një person. Me mire le te qartësojnë njëherë mendimet eme pas te veprojnë. Ne planin financiar mos ndërmerrni rreziqe.

VIRGJERESHA 23. gusht - 23. shtatorTe gjitha përpjekjet qe keni bere kohet e fundit për ta

përmirësuar jetën tuaj ne çift, sot do japin rezultatet e veta. Do jurikthehet buzëqeshja. Beqaret do afrohen me disa kolege te vjetërdhe për here te pare do i shohin ata me një sy tjetër. Ne planin finan-ciar nuk do jeni me shume fat kështu qe kujdes me shpenzimet qedo kryeni. Duhet menduar edhe për te ardhmen.

PESHORJA 24. shtator - 23. tetorSot do ndiheni te lire te bëni atë qe do ndieni ju te da-

shuruarit. Marrëdhënia ne çift ka për te qene e jashtëzakonshmedhe mund te jeni gati edhe te merrni vendime te mëdha. Beqaretedhe sikur te duan nuk do i shpëtojnë dot një dashurie me shikimte pare. Ne planin financiar duhet ta dyfishoni vigjilencën nemënyrë qe te mos keni aspak probleme. Hua mos jepni ne asnjë

AKREPI 24. tetor - 22. nëntorDite e mrekullueshme do jete kjo e sotmja për ata qe

janë ne një lidhje. Shume gjera do jete me ndryshe nga me paredhe do ndiheni te plotësuar tërësisht. Beqaret duhet te falënde-rojnë yjet qe do ju krijojnë mundësi te gjene princin e kaltër. Shpen-zimet duhet t'i bëni me llogari sepse ne te kundërt mund t'iu da-lin probleme. Investimet e mëdha lërini për disa dite me vone.

SHIGJETARI 23. nëntor - 21. dhjetorDo jeni shume tolerante me njeri-tjetrin gjate kësaj

dite dhe marrëdhënia ne çift do filloje te përmirësohet ndjeshëm.Beqaret me ne fund do gjejnë personin qe do ju përshtatet ne çdopike. Nuk duhet te humbasin shume kohe duke u njohur me ta,por duhet te mendojnë sa me shpejt te hedhin hapa. Ne planin fi-nanciar çdo gjë do ece mire nëse tregoheni te matur.

BRICJAPI 22. dhjetor - 20. janarPerspektivat për ata qe janë ne një lidhje duket te jene

shume te mira gjate kësaj dite. Do kaloni me tepër kohe me partne-rin dhe nuk do mungojnë as çastet pasionante here pas here. Beqa-ret do kërkojnë me çdo kush ta ndryshojnë statusin dhe ky nxitimmund t'i shtyje drejt gabimeve. Buxhetin do dini si ta menaxhoni neçdo moment kështu qe gjendja do mbetet e qëndrueshme.

UJORI 21. janar - 19. shkurtYjet do ju bëjnë me te logjikshëm dhe me te duruar sot

ju te dashuruarve. Do dini si ta ruani harmoninë dhe alegrine neçift, prandaj partneri do ndihet me fat qe ju ka. Beqaret do kenëdisa takime te veçanta, por do presin edhe pak kohe para se tehedhin hapa. Buxheti do varet tërësisht prej sjelljes tuaj. Po bëtëgabime keni për te vuajtur për kohe me radhe.

PESHQIT 20. shkurt - 20. marsJupiteri do ju sjelle fat dhe mbështetje te madhe ne

jetën tuaj ne çift gjate kësaj dite. Do ndiheni mjaft mire ne çdo mo-ment dhe kënaqësitë do jene te paimagjinueshme. Shume do jukenë zili, kështu qe duhet te bëni kujdes mos ua prishin harmoninë.Beqaret do kenë disa takime, por asnjeri nuk do ju duket interesant.Ne planin financiar gjerat nuk do jene shume mire.

24 MOZAIKKoha, e enjte, 4 prill 2019

1081 - Aleksi i I Komneni okuponfronin bizantin.

1460 - Formohet Universiteti i Ba-zelit në Zvicër.

1716 - Trupat ruse dhe prusianeokupojnë Uajsmarin.

1818 - Kongresi amerikan vendosqë flamuri i SHBA të ketë 13 vija kuqe bardhë dhe 20 yje.

1866 - Aleksandri i II i Rusisë nëmënyrë të ngushtë i ik një tentimi përvrasje në qytetin e Kievit.

1912 - Republikë kineze shpallet nëTibet.

1926 - Diktatori grek Teodoros Pan-gallos zgjidhet president.

1944 - Trupat britanike okupojnëAdis Abeban në Etiopi.

1945 - Hungaria lirohet nga oku-pimi nazist (Dita kombëtare).

1960 - Senegali shpall pavarësinënga Spanja.

1979 - Ekzekutohet kryetari i Paki-stanit Zulfikar Ali Bhutto.

1992 - Sali Berisha bëhet krye-tar/Aleksandër Meksi kryeministër iShqipërisë

PuntorëtDy vetë bartin piano në katin e sh-tatë të një pallati. Pasi arrijnë, të mbushur frymë, njërithotë:– Të them të drejtën, më shumë edua flautin!– Pse?– Ka zë më të këndshëm!

Detyra e një patrioti të vërtetëështë ta mbrojë vendin e tij nga

qeveria e tij. (Thomas Paine)

Biznesi i PabloEscobarit shë-nonte njëhumbje mujoreprej 2.1 miliarddollarësh, por kjonuk ishte asgjëkrahasuar me fitimin.

Ajsbergu më i madhi matur deri mësot ka qenë megjatësi 200milje dhe megjerësi 60 milje,dhe ai ka patur njësipërfaqe më të madhese Belgjika.

Ulërima e luanitështë shumë ezëshme dhe efuqishme sa qëmund tëdëgjohet deri në 8kilometra larg.

KA

LE

ND

AR

I H

IST

OR

IK 4

PR

ILL

TH

ËN

IA E

DIT

ËS

BA

RSO

LE

TA

A E

DIN

I S

E...

Prodhimet muzikore të 'playlist'-ës'Dubstep' nga DJ-i Skrillex mund të ofrojëmbrojtje efektive kundër pickimit të mu-shkonjave, sipas një studimi të ri. Një ekipndërkombëtar i shkencëtarëve vlerësoiefektet e muzikës elektronike (electro) në‘Aedes aegypti’ – të njohur si mushkonja everdhë. Kjo specie është e njohur përpërhapjen e sëmundjeve të rrezikshmedhe, nganjëherë edhe kërcënuese përjetën, duke përfshirë këtu edhe virusinZika dhe ethet e dengutit. Ekipi zgjodhimuzikën “Scary Monsters And Nice Spri-tes” për përzierjen me muzikë të tjera tëfrekuencave shumë të larta dhe shumë tëulëta. Sipas rezultateve, të botuara në re-vistën ‘Acta Tropica’ më 25 mars, mu-shkonjat e rritura u “argëtuan” me mu-zikën në vazhdimësi. Femrat e ekspozuarandaj muzikave elektro gjithashtu sul-

muan pengjet, që ishin pjesë e eksperi-mentet, më pak se ato në një mjedis pamuzikë elektro. Kjo ndodhte si rezultat iuljes së dëshirës për pirje gjaku përgjatëdëgjimit të tingujve me frekuenca të larta.

Skrillex, emri i vërtetë i të cilit është SonnyJohn Moore, nuk dha ndonjë deklaratëzyrtare. Megjithatë, ai bëri “retweet” njëartikull në lidhje me studimit në rrjetinsocial ‘Twitter’.

Kanadaja po ngroh mesatarisht me njëritëm dy herë më të shpejtë se pjesa tjetër ebotës, tregon një raport i ri shkencor. Rapor-ti i klimës i qeverisë federale gjithashtu para-lajmëron se ndryshimet janë tashmë të duk-shme në shumë pjesë të vendit dhe pritet tëintensifikohen. Arktiku i Kanadasë ka parëndikimin më të thellë dhe do të vazhdojë tëngrohë në më shumë se dyfishin e normësglobale. Raporti sugjeron se këto efekte janëtashmë të pashmangme. Temperatura me-satare vjetore e Kanadasë është rritur merreth 1.7C (3F) që nga viti 1948, kur u regji-struan për herë të parë temperaturat nëmbarë vendin. “Ndërsa aktivitetet njerëzore

dhe variacionet natyrore në klimë kanë kon-tribuar në ngrohjen e vëzhguar në Kanada,faktori njerëzor është dominues”, thuhet nëraport. Efektet e ngrohjes globale në mjedi-sin e Kanadasë përfshijnë motin më ekstrem.Temperaturat e nxehta mund të nënkup-tojnë më shumë valë të nxehtësisë dhe njërrezik më të madh të zjarreve dhe thatësirësnë disa pjesë të vendit. Oqeanet priten tëbëhen më acid dhe më pak të oksigjenuar,gjë që mund të dëmtojë jetën detare. Njërritje në nivelet e detit mund të rrisë rrezikune përmbytjeve bregdetare dhe reshjet më in-tensive mund të shkaktojnë probleme mepërmbytjet në qendrat urbane.

Pishina më ethellë në botë dotë hapet në PoloniPër të apasionuarit pas zhytjes kanjë risi. Në Poloni është drejt për-fundimit pishina më e thellë ebotës, që mbërrin deri në 45 metra.Pishina premton të jetë vendi idealpër zhytësit profesionistë, por edheamatorët. Ajo do të mbajë 8.000metra kub ujë, një vëllim 27 herëmë i madh sesa ai i një pishine tëzakonshme 25 metërshe. Pishina“DeepSpot” po ndërtohet në qytetinMsxczonow, të ndodhur shumëpranë Varshavës. Rreth 1.100 ton çe-lik po përdoren për të forcuar struk-turën e saj, e cila përmban edhe njëtë ashtuquajtur “vrimë blu”, vendiqë shënon edhe thellësinë më tëmadhe. Ideatorët thonë se kjo pi-shinë do të jetë ideale si për fille-starët, ashtu dhe për zhytësit meeksperiencë. Ndërsa për ata që nukduan të lagen nga uji, ka edhe njëtunel nënujor, i cili iu ofron spekta-torëve një pamje të rrallë. Kur tëjetë gati për publikun, “DeepSpot”do të thyejë rekordin e pishinës ita-liane “Y-40 The Deep Joy” tëndodhur në Montegrotto Terme, ecila është 42.15 metra e thellë.

Të paktën tre policë janë detyruar tëbien në gjunjë pasi një bandë kriminale ki-shte kidnapuar 11 zyrtarë policorë në Mek-sikë. Agjentët e Policisë së shtetit ishin dukepatrulluar në qytetin Juan Galindo kur upërballën me të shtëna armësh nëmbrëmjen e së shtunës.

Sipas raportimeve, policët sapo kishinpërfunduar një operacion që kishte paran-daluar vjedhjen e një rafinerie nafte. “Daily-Mail” ka publikuar fotografi të kësaj skeneku shihen tre nga 11 policët që kishin rënë nëgjunjë para anëtarëve të bandës, që sipasraportimeve ishin më në numër se policët.Policët më pas ishin dërguar në një zonëtjetër dhe u gjetën të dielën në mëngjes.S’ka pasur të arrestuar lidhur me rastin.

Qeveria meksikane është përfshirë së

fundmi në një përballje të vazhdueshmeme organizatat kriminale. Që nga viti 2016,kompania e naftës “Petroleos Mexicanos”ka pësuar rënie të vlerës për shkak tëvjedhjes së 7.4 milionë dollarëve. Vjedhja ekarburantit ka nisur një luftë mes karteleveduke rritur numrin e grabitjeve dhe vrasjene njerëzve të pafajshëm.

Dëgjimi i këtij zhanri të muzikës iu mbronnga pickimi i mushkonjave

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Kanada po ngrohet dy herë më shpejtse vendet tjera të botës

Policët detyrohen të bien në gjunjë parabandës kriminale në Meksikë

/////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Bujar Osmani historisë! industrisë zgjidhje për ushqimore ...

Documents

Transcript of Bujar Osmani historisë! industrisë zgjidhje për ushqimore ...