Buhar kazanlari elemanlari
Transcript of Buhar kazanlari elemanlari
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
1/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 1
BUHAR KAZANI ELEMANLARI
Buhar kazan zerinde emniyet ve kontrol amacyla belirli elemanlarn bulunmas gerekir. Sekil 1 de
ematik olarak buhar kazan zerindeki kontrol ve emniyet elemanlar gsterilmitir. Bu elemanlarn hangilerinin
hangi sayda kullanlaca kazann iletme biimine baldr. Alman TRD 601, 602 ve 604 standartlar iletme
biimlerin,
1- Srekli Gzetimli letme
2- Snrl Gzetimli letme
3- Srekli Gzetim Gerektirmeyen letme
olarak ayrmtr. Bu iletme biimlerinde bulunmas gerekli eleman cinsleri ve saylar aada ifade edilmitir.
Srekli Gzetim Altndaki letmede:
Otomatik su besleme cihaz ve brlre kumanda eden dk seviye alarm ( bu kontroller ok seviyeli tek
elektrot ve buna bal seviye alteri ve sevile kontrolnden kumanda alr ), srekli st blf kontrol, kesintili alt blf
kontrol, iki adet presostat ( iletme ve emniyet presostatlar ), iki adet manometre, su seviye gstergesi, iki adet
emniyet valf, besleme suyu giriinde ek valf. Snrl gzetimli iletmede, otomatik su besleme ve brlr
kumanda eden seviye alarm ayr ayr iki elektrotundan beslenir.24 saat gzetimsiz iletmede otomatik su besleme ve brlr kumanda eden sevile alarm ayr ayr iki
seviye elektrotundan beslenir. Bunlardan biri tek kanall dieri iki kanalldr. Ayrca bu kontroller kendinden
gstergelidir ve otomatik su besleme sadece alter olarak pompaya deil, ayn zamanda oransal alan motorlu
vanaya kumanda eder. lave olarak emniyet termostat, ya dedektr bulunur.
ekil 1
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
2/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 2
1- Kazan Otomatik Seviye Kontrol Sistemleri
Modern kazanlarda, gelien teknolojiye paralel olarak seviye kontrol ve kazan suyunun beslenmesi
hassas ve emniyetli birekilde duyarga sistemleri yardm ile gerekletirilmektedir.
Kazanda Su Seviyesi
Kazanda, buhar retimi esnasnda kesin bir su seviyesinin okunmas, klasik su seviye gstergesi ile
mmkn deildir.
Buhar retildii anda su seviyesinin okunmas, klasik su seviye gstergesi ile mmkn deildir.
Buhar retildii anda su seviyesi buhar su karm baloncuklardan olumakta ve su seviyesi
alglanamamaktadr. Kazan dndan izlenen su seviyesi kazan ierisindeki gerek su seviyesinden daha
dk olarak okunmaktadr. Bunun nedeni ise kazan dndaki su seviye gstergesindeki suyun
younluunun daha yksek olmasdr.
ekil 2
Gerek su seviyesi ile d gstergeden okunan su seviyesi arasndaki farka etki eden faktrler:
1-Kazan buhar kapasitesi
2- Kazan d seviye gstergesinin kazana gre ykseklii
3- Kazan suyunun kimyasal zellii
4- Kazan gvdesinin bykl
5- Duyarga muhafaza borusunun su seviyesinin altndaki uzunluuGerek besi pompasnn altrlmas, gerekse dk ve yksek su seviyelerinin kontrolnn hassas bir
ekilde yaplabilmesi ancak kazan ierisine daldrlarak grev yapan seviye kontrol duyargalar ile mmkndr.
Bu tr sistemlerin avantajlar:
1- lme duyargalar, kazan ierisinde bulunmalar nedeniyle gerek seviyeyi okurlar.
2- Kendi kendini test eden seviye duyargalar, sistemin her gn test edilme zorunluluunu ortadan
kaldrr.
3- Bu duyargalarn sistemleri hareket eden elemanlardan olumamas nedeniyle gvenlidir ve bakma
ihtiya gstermezler.
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
3/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 3
Seviye Kontrol Sistemleri
Kazan veya tanklarda seviyenin kontrol edilmesi farkl prensiplerle alan duyargalar yardm ile
gerekletirilir.
a- letkenlik Duyargalar
alma Prensibi: Duyarga, temasta olduu ortamn elektrik iletkenliine gre suyun seviyesini belirler.
ekil 3
Kapasitans Duyargalar
alma Prensibi: Duyarga, temasta olduu svnn miktar ile orantl olarak bir elektrik sinyali verir.
ekil 4
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
4/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 4
2- Buhar Kazanlarnda Su Besleme Devresi
a- Su Besleme Devresi
Su besleme devresi ekil 47a ve 47b de gsterilmitir. Burada buhar hatlar grlmemektedir. ekil 47b
de grlen yksek basnl besi suyu devresinde buharl besi suyu stcs vardr. Yksek basnl kazanlarda,
kazandaki su s
cakl
yksektir. Besi suyu
s
t
lmadan degazrden geldii s
cakl
kta ( 103 C mertebesinde )kazana beslenirse sl ok oluabilir. Bu durumda ekonomizrsz yksek basnl sistemlerde besi suyu stclar
kullanlr. Sistemdeki btn kondensler kondens deposunda toplanr. Buruda eksik varsa, otomatik olarak taze su
takviyesi yaplr. Kondens deposuna taze su beslenmesi seviye kontrol cihaz tarafndan, taze su besi
pompalarnn altrlmasyla gerekleir.
Kondens deposundan alnan su degazr pompalaryla termik degazre baslr. Termik degazr besi
suyu iindeki gazlarn giderilmesi amacyla kullanlr. Suyun iinde erimi olarak bulunan gazlar, zellikle oksijen,
ok koroziftir. Sudan ayrlmadan kazana gnderilirse kazanda aa karak kazan yzeyleri ve buhar borularnda
hzl bir korozyona neden olur. Termik degazrde gazlarn sudan ayrlmas suyun stlmasyla salanr. Suyun
scakl 103 C mertebelerine kadar ktnda su zerindeki gazlarn pratik olarak tamam sudan ayrlr.
Suyun stlmas iin sistemde retilen buhardan yararlanlr. Gerekli buharn basnc dktr bu
nedenler degazrde taze buhar yerine blften veya basnl kondensten geri kazanlan buhar kullanlabilir.
Degazre gelen su bir n stcda stlarak tanka girebilir. Bu n stc s tasarrufu iin kullanlr.
Degazrden dar atlan rk buhar ve gazlarn ssndan yaralanmay amalar.
Her kazan iin ayr bir kazan besi pompas kullanlmaldr ve yine yedekli olmaldr. Pompa basnc
kazann buhar basncna baldr. Bu basntan biraz yksek olmaldr. Pompa debisi ise, kazan buhar
kapasitesine baldr. Pompa alt says fazla olmamaldr. ok byk pompa seildiinde alt says artar. Bu
mr ve elektrik tketimi asndan uygun deildir. ( Bkz. ekil 5 )
ekil 5
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
5/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 5
Kazan Besi Suyu Istma Eanjr
Buhar kazann sl oklardan korumak iin kullanlr.
a. Ak buhar kullanlan sistemlerde kondens deposundaki su scakl dk olaca iin, kazana
giren su stlmaldr.
b. Degazrlerin knda su scakl 102 105 C mertebesindedir. Eer sistemde 6 numaral
Fuel oil kullanlyor ise, dk basnl degazr kna bir eanjr koymak ve kazana giren su
scakln 130 C ye karmak kazan mrn artracaktr.
c. Yksek basnl sistemlerde ise, termik degazr kndaki su scakl ile kazan su scakl
arasndaki fark ok fazla olduu iin, kazanda termal gerilmeler fazla olabilir. 6 bar ve daha yksek
basnl sistemlerde kazan besi suyu stma eanjr kullanlmas tavsiye edilir.
d. 10 bar ve daha yksek basnl sistemlerde ise, ekonomizr yoksa, eanjr mutlaka kullanlmaldr.
Not: Bu konunun kazan imalatsna danlarak kararlatrlmas ( kazan konstrksiyonuna bal bir
durum sz konusu olduu iin ) daha doru olacaktr. Kullanlacak yakt cinsi de mutlaka
belirtilmelidir.
b- Besi Suyu Ve Besi Suyu Hatt Elemanlar
Bir kazann mr, iletme verimi ve rettii buharn safl, kazann imalat kalitesinden ok bunun iine
konan suyun safl ile doru orantldr. Bu nedenle buhar kazan besi suyunun hazrlanmasnda ok bilgili
hareket edilmesi ve besi suyunun hazrlanmas iin gerekli cihazlarn ok titizlikle seilmesi ve daha sonra
bunlarn gene ayn titizlik ile iletilmesi gerekir. ncelikle buhar tesislerinde mmkn olduu kadar kondens geri
dndrlerek taze su beslemesi minimuma indirilmelidir.
Kalitesiz bir besi suyu ile ie balandnda bir taraftan fazlaca kimyasal kullanlr, dier taraftan bolca
yaplan blfler ile kazan iindeki snn bir ksm atlm olur, iletme verimi der, ayrca kazan kimyasallarnn bir
ksm da atlm olur.
lkemizde kullanlan besi sularnda en ok rastlanan ve sorunlara neden olan parametreler aadaki
gibidir:
a) Sertlik: Suyun ierisinde bulunan kalsiyum ve magnezyum iyonlarndan meydana gelir. Geici ve
kalc sertlik olarak iki eittir. Toplam sertlik bu ikisinin toplamna eittir. Geici sertlik (
karbonat sertlii ), kazanda suyun stlmas ile kalsiyum karbonat keltisi halinde metal yzeylerde
birikir ve kr tabir edilen kire tabakasn meydana getirir. Sert besi sularnn yumuatlmas,
gnmzde otomatik rejenerasyonlu, katyonik reineli, iyon deitirici Yumuatma cihazlar ile
yaplr ve besi suyu sertlik derecesi 1 FSB ( Frans z sertlik derecesi ) altna ekilir. Tuzlu sondaj
sular ( klorr oran 1000 mg/ lt nin zerinde ) bu yntemle yumuatlamazlar.
b) Erimi Gazlar: Ancak sadece yumuatlm su, kazanlar iin yeterli deildir. Besi suyu ierisinde
bulunan Oksijen 0,02 mg/ lt nin zerinde bulunduu zaman kazanda korozyona neden
olmaktadr. Besi suyu ierisinde bulunan Oksijen ve CO2 gibi znm gazlarn buhar kazanna
girmeden nce giderilmesinde Termik degazr kullan lmas ok faydal bir yntemdir. Besi
suyunun, yumuatclardan sonra degazr kullanlmayan dk basnl buhar kazanlarnda,
polifosfat yatakl filtreden geirilmesi korozyonu nleme asndan son derece yararldr.
c) Alkalinite: Suyun ierisinde bulunan karbonat ve bikarbonatlardan meydana gelir. Suyun kuvvetli
asitleri ntrleme kabiliyetine o suyun alkalilii denir. Kazan ierisinde msaade edilen azami toplam
( MO ) alkalinite deeri 900 mg/ lt dir. Blfn azaltlmas istendiinde, besi suyundaki MO alkalinitesi
90 mg/ lt ye kadar debilir. Alkalinitenin drlmesi Dealkalizer vastasyla yaplr. Buhar
kazan ve jeneratrlerde kullanlan dealkalizerler, kostik soda takviyeli klorr le rejene edilen zel
anyonik reineyle alrlar.
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
6/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 6
Bir dier giderim metodu RO ( Reverse Osmosis ) uygulamasdr.
d) pH: Kazan iletmeciliinde en fazla kullanlan faktrlerden biridir; besi suyu ve blfde devaml
llmesi gerekir. pH su ierisindeki hidrojen iyonlar konsantrasyonunu gsterir. 7 nin altndaki
deerlerde su asit karakterli, 7 nin stndeki deerlerde ise baz karakterli olur. Asit karakterli sular
hibir zaman kazan verilmez, bunlarn pH nn 9 10 civarna karlarak kazan verilmeleri gerekir.
pH ykseltiminde sud kostikli ( NaOH ) maddeler kullanlr. pH n ok yksek olmas da istenmez,
11 in zerindeki deerler kazan salarnn gevreklemesine ve atlaklara neden olurlar.
e) Silika: Su yumuatma ve dealkalinizasyon ilemlerinde giderilemeyen, buhar kazanlarnda yksek
olmas istenmeyen ( Kazan iinde azami msaade edilen limit 150 mg/ lt ) bir di er mineral Silikat
tr. Yksek basnl buhar kazanlar, boru yzeylerinde ve trbin arklarnda cam benzeri yzeyler
oluturur, temizlenmesi ok zordur. Silikann getirecei sakncalarn meydana gelmemesi iin
genellikle besi suyundaki silika miktar sudaki geici sertliin 3 katndan az olmaldr. Kazan
suyunda silika orannn azaltlmas iin blf yaplr. Besi suyundaki silikann giderilmesinde
Deiyonizasyon veya Ters Osmos artm yntemleri kullanlr.
f) letkenlik: Suyun elektrik iletme kabiliyetidir. ok kullanlan l birimi s/ cm dir. Saf su iinde 100
mg/ lt NaCI tuz eritildiinde bu suyun iletkenlii s/ cm deerindedir. letkenlik suyun iindeki tuzorann vermesi asndan nemli bir parametredir. Suyun iindeki toplam eriyik miktar (mg/ lt)
oaldka iletkenlik ykselir.
Alak veya orta basnl bir buhar kazan iin hazrlanacak besi suyunda msaade edilen en yksek
deerler aadaki gibidir.
Toplam Sertlik: 0,1 FSB sertliinden az
Ya Miktar: 2 mg/ lt den az
Oksijen: 0,05 mg/ lt den az
Toplam Demir: 0,05 mg/ lt den az
Toplam Karbondioksit: 20 mg/ lt den az
Silikat SiO2: Olabildiince dk
pH deeri: 7,0 9,5 aras
Alkalinite: Dk
Buna karlk, buhar kazan iindeki suda msaade edilen deerler ( Kazan iinde kazan
kimyasallar kullanld kabul edilmi ) aadaki gibidir:
Toplam Sertlik: 0,0 Fr
letkenlik: En ok 6000 micro siemens/ cm ( baz literatr 8000 deerini tolere ediyor )
pH: 9,5 11,5
Silikat: En ok 150 mg/ lt
Toplam Demir ( Fe ): 10 mg/ lt
Klorr: Mmkn olduu kadar dk
znm Oksijen: 0 ( Termik degazrde oksijenin ou alnr. Bakiye ise oksijen tketen
kimyasallarla yok edilir ).
b- Kum Filtresi
Taze su ehir ebekesinden veya kuyudan karlanr. Hattn balangcnda sistem iin bir su deposu
oluturulmas tavsiye edilir. Bu depo bykl sistem su sarfiyat ile ilgilidir.
Besi suyu nce kum filtresinden geirilerek amur ve dier asl maddelerden arndrlmaldr. Filtrede su
hz 10 m/ h seilerek tankn ap belirlenebilir. Genellikle bunlarn kataloglardan seiminde su debisi yeterli
olmaktadr.
Besi suyu debisi kaybedilen buhar debisinden ziyade kazan ve sistemin ilk doldurulu sresiyle belirlenir.
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
7/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
On Off Sistemleri:
Bu tr sistemlerde kazan su seviyesi ayar edilen seviyenin altna indii zaman besi suyu pompas alr
ve kazan su dolmaya balar. Su seviyesi ayar edilen st seviyeye ulat zaman pompa durur. On Off seviye
kontrol, kontroller ile iletkenlik probu veya kapasitans probu ile yaplr.
Pompa alt zaman kazan ierisine daha dk scaklkta byk bir su ktlesi girer, buhar retimi ve
kazan basnc der. Pompa durduu zaman basn ve buhar retim miktar artar ve dolays ile brlrn
ateleme miktar der. Bu alma ekli kazan verimliliini ve mrn azaltr. On Off kontrol sistemleri, kazan
basncndaki ve buhar debisindeki belli miktardaki dalgalanmalarn kabul edilebildii uygulamalarda ve yedek
buhar kazanlarnda kullanlr.
Sistemin zellikleri:
a) Avantajlar
- Basit ve uygulamas kolay
- Ucuz
- Dk kapasiteli kazan veya yedekkazanlara uygun
b) Dezavantajlar
- Her kazana ayr bir besi pompas gerekir.
- Pompann sk sk devreye girip kmas
sonucunda fazla anma meydana gelir,
mr ksaltr.
- Buhar nem orannn yksek olmas. ekil 6
letkenlik Duyargalar:
Bu sistemde tek gvde zerinde veya drt adet duyarga bulunmaktad r. Bu duyargalarn boylar,
montaj esnasnda istenilen su seviyesine gre kesilerek pompann duraca ve alaca seviyeler tespit edilir.
Sayfa - 7
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
8/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 8
ekil 7
ekil 8
Oransal Sistemler ( Modulating ):
Bu tr sistemlerde buhar reteme orannda den su seviyesi, oransal kontroll bir vana yarm ile
takviye edilir.
Kazana giren su miktar daha az olduundan buhar retim miktar ve kazan basncndan dalgalanmalar
olmaz. Oransal kontrol, buhar kazannn sabit bir basnta sabit debi vermesini salar. Bu sistemde besi pompas
srekli alr, kullanlmayan su bir by pass hatt ile besi suyu tankna geri dndrlr.
Sistemin zellikleri:
a) Avantajlar
- Sabit buhar debisi ve sabit basn
- Brlrn verimli almas
- Kazan gvdesinde daha az sl gerileler
- Buhar nem oran dk
- Merkezi bir besi pompa istasyonu imkan
- Pompa ve brlrde daha az anma ve uzun
mr
c) Dezavantajlar
- Daha pahal
- Pompann srekli almas
- Yedek kazanlar iin uygun olmamas ekil 9
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
9/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 9
ekil 10
ekil 11
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
10/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 10
3- Presostatlar
Presostatlar kazan zerinde iki adet olmaldr. Bunlardan birincisi limit presostat olup ayarlanan deerde
brlr durdur. Dieri ise basn ayar presostad olup, brlr cinsine gre oransal veya on off kontroll olabilir.
ki kademeli brlr kullanlmas halinde adet presostat olacaktr. Presostatlarn ayar aadaki gibi yaplr.
rnein kazan 8 at max. iletme basncnda alacak ise, limit presostat 8,5 at ye ayarlanmal, diferans -0,2
olmaldr. Yani cihaz 8,3 8,5 arasnda kontrol edilmelidir. letme presostad ise 8 at ye ayarlanmal diferans
0,5 olmal, yani 7,5 8 at arasnda almaldr. Bu rnekte emniyet valfi ise 8,8 at de aacak ekilde
ayarlanmaldr.
Presostat seiminde dikkat edilecek ok nemli bir nokta presostat ayar bas ncnn, presostat alma
aralnn ortasnda bir yerde olmasdr. rnein 8 at basnc kontrol edecek bir presostat iin 0 10 at
gstergeli bir presostat semek yerine 0 15 at presostat kullanmak daha gvencelidir. nk presostatlarn
orta noktalarnda alma hassasiyeti daha fazladr. Presostat ile kazan arasnda kesinlikle vana bulunmamaldr.
Presostat tipleri aada verilmitir.
0 1 at0 5 at
0 10 at
0 15 at
0 20 at
0 40 at
Presostat seiminde diferansn alma basncnn % 10 undan byk olmamas tercih edilir.
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
11/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 11
4- Kazan Otomatik Blf Sistemleri
Kazan ierisinde bulunan su tamamen saf deildir. Kimyasal ileme urayan ham su kat partikller
ierir. Bu kat maddeler gerek erimi, gerekse sspansiyon halinde bulunurlar.
Kazan buhar rettiinde, suyun ierisindeki maddelerin younluu giderek artar ve bu maddeler:
- Kazan s transfer yzeyinde birikir ve bir tabaka oluturarak
a) Is Transferini engeller
b) Sistemin mrn ksaltr
- Su yzeyinde kpk eklinde birikir ve buhar ile tanarak:
a) Kontrol cihazlarnn arzalanmasna
b) Is eanjr yzeylerinde birikim yapmasna
c) Kondenstoplarn tkanarak arzalanmasna neden olur
ekil 12
Kazan ierisinde bulunan kat maddeler sspansiyon veya erimi halinde bulunurlar.
Sspansiyon halinde bulunan maddeler ker ve kazan dibinde birikir. Bu maddelerin kazandan tahliyesi
KAZAN ALT BLF ile yaplr.
Erimi halde bulunan maddelerin tamamen alnmas mmkn deildir. Ancak, bir miktar kazan suyu
dar alnarak younluu drlr. Bu ilem ideal olarak OTOMATK ST BLF sistemleri ile gerekletirilir.
Doru seilmi KAZAN BLF SSTEMLER ile:
- Enerji Tasarrufu
- Kazan Verimlilii
- Uzun Kazan mr salanr.
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
12/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 12
Blf Sistemleri
Kazan st blf sistemleri farklekilde gerekletirilebilir.
a) Manuel blf sistemleri
Bu sistemde blf vanas belli aralklarda manuel olarak alarak kazan suyu blf edilir. Bu sistemde
enerji kayb fazladr.
b) Devaml blf sistemi
En basit ekli ile devaml ak olan bir ine vanadr. Bu sistemin mahzuru ak azaltmak iin
vanann siti supaba ok yakn almas hz ykseltmesi ve dolaysyla anma nedeniyle vana
mrnn ksalmasdr.
c) Elektronik ( Otomatik ) blf sistemi
Elektronik blf sistemleri kazan suyunun TDS deerini devaml ler. Ayar edilen TDS seviyesine
gre blf vanas otomatik olarak alr ve gerekli miktarda kazan suyu blf edilerek istenilen TDS
deeri muhafaza edilir.
ekil 13
Kazan suyu scaklnn artmas ile elektrik iletkenlik deeri de artar. rnein elektrik iletkenlii her C artta % 2
artar. Bu nedenle bu tr cihazlarn scaklk/ iletkenlik deerlerini iyi alglamalar gerekir.
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
13/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 13
Manuel Blf Sistemi
ekil 14
ekil 10 da grld gibi alma erisi ortalama deerin ya stnd ya da altndadr.
zerindeki konumda erimi kat madde miktar yksek, alttaki konumda ise dk ancak, enerji kayb
fazladr.
Otomatik Blf Sistemi
ekil 15
ekil 11 de grlecei gibi alma erisi ortalama eriye ok yakn ve enerji kayb optimumdur.
Toplam Erimi Kat Maddeler ( TDS )
Toplam erimi kat maddeler kazan suyunda erimi halde bulunur ve kmeyen maddelerin toplam
miktardr. Toplam erimi kat maddelere ait kullanlan baz birimler Tablo 1 de verilmektedir.
Tablo 1
ppm
S/ cm
20 C
( ntralize edilmi )
SG
20 C
BAUME
DERECES
2000 2857 1,0018 0,263
3000 4286 1,0027 0,395
ppm = S/ cm( 20 C ntralize) x 0,7
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
14/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 14
Blf Miktarnn Hesaplanmas
Blf Miktar = x SB F
F
F = Besi suyu TDS deeri ( ppm )
B = stenen kazan suyu TDS deeri ( ppm )
S = Kazan kapasitesi ( kg/ h )
rnek: Kazan basnc : 10 bar
Doymu buhar scakl : 184 C
Kazann besi suyu TDS deeri : 250 ppm
stenilen kazan suyu TDS deeri : 3000 ppmKazan kapasitesi : 10000 kg/ h
Blf Miktar = x S = x 10000 = 909 kg/ h250
B F
F
3000 250
Kazan TDS seviyesini 3000 ppm de tutabilmek iin zaman zaman kazan suyunu blf etmek gerekir. Bu miktar
yukardaki rnek iin 909 kg/ h dir.
Kazan Blfndeki Enerji Miktar
Enerji Miktar = = 241 Kw1111 x 782 kj/ kg
3600
Kazan gereken miktarda blf edilmelidir. Gereinden fazla blf yapld taktirde, kazana ilave edilen su iin fazla
enerji harcanacak ayrc bu ilave suyun kimyasal katk maddeleri de ilave bir maliyet getirecektir.
Tablo 2 Enerji Kazanc
Enerji Kazanc
Kazan Basnc ( bar )Blf Miktarnn % 1 Drlmesi le Salanan Yakt
Kazan % si
7 0,19
10 0,21
17 0,25
25 0,28
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
15/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 15
2000 ppm Seviyesindeki Blf Miktar : x 10000 = 1428 Blf Oran = = % 14,281428250
3000 ppm Seviyesindeki Blf Miktar : x 10000 = 909 Blf Oran = = % 9,09
2000 250 10000
10000
909
3000 250
250
Blf Oran Fark : % 14,28 9,09 = % 5,19
Yakt Kazanc: 5,19 x 0,21 = 1,09 %
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
16/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 16
5- Emniyet Ventilleri
Emniyet cihazlar iinde en nemlisi emniyet vanalardr. Emniyet vanalar arlkl veya yayl cinsten
olabilir. Kazan zerinde iki adet kullanlmaldr. Bunlardan biri yayl, dieri arlkl tipte olabilir. Gnmzde
genellikle yayl tip emniyet vanalar kullanlmaktadr. Yayl vanalar yksek kalkl pop tipi veya tam kalkl tip
olabilir. Malzeme elik veya zel dkm olabilir. Boyutlar DN 15 ile DN 100 arasnda deiir. Balantlar DN 80
e kadar vidal, DN 50 100 aras flal olabilir. Flan conta malzemesi scakla uygun olmaldr. Emniyet vanalar
atklarnda kazandaki basn ykselmeyecek ekilde boyutlandrlmaldrlar. Emniyet vanalar aplarna gre
isimlendirilir. Emniyet vanalar bir st aptaki boru ile kazan dairesi dnda ve tehlikesiz bir yere almaldr. Boru
dz ve ksa olmal, azalan bir eimle dearja ilerlemelidir. Boaltma borusu vanaya mesnetlenip tatlmamaldr.
ap vana kndan kk olmamaldr. Uzun boalma borusu artsa, ap bytlmelidir. Emniyet vanas giri
ve k tarafnda vana kesinlikle olamaz. Emniyet valfleri, maksimum alma basncnn % 6 zerine klmadan,
kazan tam kapasitede iken buhar dar atabilecek lde olmaldr. Emniyet valfleri alma basncnn yaklak
% 10 daha zerinde bir deere ayarlanmaldr. rnein 8 at iletme basnc olan bir kazanda emniyet
valfleri ~ 8,8 at deerine ayarlanmaldr.
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
17/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 17
6- Kazan Armatrleri
Kazan armatrlerinin genel zellikleri zerinde buhar devreleri konusunda durulacakt r. Burada kazan
zerinde bulunacak armatrler saylacak ve boyutlar verilecektir. Tablo 3 de toplu olarak kapasiteye bal kazan
armatr boyutlar verilmitir.
a- Ana buhar alma ventili genellikle pistonlu tipte olup, boyutu, kazan ana k az ile ayn alnr.
Vana, kazana pratikte, basn pistonunun altna aadan etkileyecek ekilde balanr ( Vana
montajnda k ynne dikkat ediniz ). Byk apl vanalar ( 115 mm den byk vanalar )
kolay alp kapanmas iin by pass hatt tekil edilir veya 65 mm den byk vanalar iin
denge pistonlu zel vanalar kullanlr. Ana buhar alma vanasnn, iletme kolayl asndan,
kazan zeri yerine kolektre montaj tavsiye edilir.
b- Besi suyu kazan giriinde bir ek valf ve bir kapama valfi bulunur. Bu valflerin ve besi hatt nn
ap, kazan besi az apndan belirlenir. Eer imalatya ap verilecekse, kazan besi hatt
eksilen su miktarn uygun bir srede tamamlayacak ekilde seilir.
c- Blf elle yaplyorsa, bu hatta bir buhar vanas ve bir de blf ventili birlikte arka arkaya balanr.
Blf hatt dorudan bina dnda blf ukuruna verilebilecei gibi, bir blf tankna balanabilir. Blf
tankndan su, atk su kanalna balanr. Hattn ap, kazann makul bir srede boalmasna
yetecek byklkte olmaldr. Genellikle blf hatt DN 40 alnabilir.
d- Kazan cihazlar drenaj hatlar genellikle DN 15 vanalar ile donatlr. Ayrca kazan zerinde
bulunan havalk vanas kazandaki aza gre seilir.
Genelde havalk DN 15 alnabilir. Havalk kazan st noktasna, balanr. Bu elemanlara her
kazanda rastlanmamaktadr.
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
18/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 18
Tablo 3 Kazan Armatr Boylar
Buhar Alma VanasEmniyet
Ventili
Kazan
Besi Suyu
Girii
Besi
Pomp.
Girii
Havalk
Vanas
Blf
Ventili
Buhar
Kap.
Max. kg/
h
Besleme
Pomp.
Debisi
t/ h 6at
8at
10at
12at
6at
8at
DN DN DN DN DN DN DN DN/ PN
400 0,7 40 40 32 32 25 25 25 32 15 40/ 25
600 1 50 50 40 40 25 25 25 32 15 40/ 25
800 1,3 50 50 40 40 25 25 32 40 15 40/ 25
1000 2 65 65 50 50 25 25 32 40 15 40/ 25
1200 2 65 65 50 50 32 25 32 40 15 40/ 25
1400 2,3 65 65 50 50 32 25 32 40 15 40/ 251500 2,5 80 80 65 65 32 32 32 40 15 40/ 25
2000 3,6 80 80 65 65 40 32 32 40 15 40/ 25
2400 4 100 100 80 80 40 32 32 40 15 40/ 25
3000 5 100 100 80 80 50 40 32 40 15 40/ 25
3600 6 125 125 100 80 50 40 32 40 15 40/ 25
4000 6,4 125 125 100 100 65 50 32 50 15 40/ 25
4600 8 150 150 125 100 65 50 32 50 20 40/ 25
5000 10 150 150 125 125 80 65 40 65 20 40/ 25
7000 11 150 150 125 125 80 65 50 65 20 40/ 25
8000 13 200 200 150 125 80 80 50 65 20 40/ 25
9000 15 200 200 150 150 80 80 50 80 20 40/ 25
10000 16 200 200 150 150 100 80 65 80 20 40/ 25
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
19/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 19
7- Ekonomizr
Ekonomizrler baca gazlarnn atk ssndan yararlanarak kazan besi suyunu stmak ve bylece yakt
ekonomisi salamak zere kullanlrlar. zellikle yakt olarak doal gaz kullanldnda veya buhar basncna bal
olarak baca gaz scaklklar yksekse tavsiye edilir. Ekonomizr performansn etkileyen ana faktrlerden biri
duman iinde kkrt oksit oran, dolaysyla korozyondur. Yakt ne kadar temizse ekonomizr sknda baca gaz
scakl o kadar dk tutulabilir.
Sko kazanlarla birlikte kullanlacak ekonomizrler flanlarla baca kanalna balanacaktr. Bu tip
ekonomizrlerin kendi beton kaideleri olacaktr. Kaide retici firmann verdii llere gre dklecektir.
Degazrden gelen besi suyu yaklak 103 C mertebelerinde ekonomizre girmektedir. Ekonomizr giriindeki 3
yollu motorlu vana ile besi suyu miktar su seviyesinden alnn kontroll ayarlanmaktadr. Fazla su tekrar
degazre dndrlmektedir. Besi suyu devresinde gerektiinde elle ekonomizr by pass yaparak devre d
brakmak imkan bulunmaldr. Ayrca ekonomizr gaz tarafnda da duman yolu by pass hatt bulunmaktadr.
Ekonomizr kanatl borulardan oluur. Bu boru yzeylerinde youma olmamas gerekir. Bunun iin besi suyu
scaklklar ekonomizr giriinde belirli deerlerin altna inmemelidir. Aynekilde baca gaz scaklklar da belirli
deerlerin altna dmemelidir. Byle durumlarda klape alarak duman gazlarnn ekonomizr by pass etmesisalanr. Kazann ve ekonomizrn ilk devreye giriinde de, rejime geilinveye kadar duman fazlar by pass
edilmelidir. Elle kumandal klapelerde bu kazan iletmecisi tarafndan yaplr.
Ekonomizr seiminde kazann sl kapasitesi esas alnr. Besi suyu scaklklar kazandaki doyma
scaklnn 20 C altna kadar artrlabilir. Bu arada duman gaz scaklklar da youma scaklnn 50 C daha
zerine kadar soutulabilir. Yani baca gaz scaklklar 150 C mertebelerine kadar drlebilir. Bu ekilde
yaplan ekonomi kazan veriminin % 5 7 mertebesinde artmas anlamna gelir. Bu durumda baca kayb % 5
mertebelerine kadar indirilebilmektedir. Ancak bu rakamlar ok iyi tasarlanm modern kazanlar iin geerlidir.
Yksek baca scaklklaryla alan ucuz kazanlarda ekonomizrle salanan verim art ok daha fazladr ve
% 10 mertebelerine ulaabilir.
Ekonomizr seiminde bu elemann yaratt gaz taraf direncine dikkat edilmelidir. Baca gaz scakln
belirlemede bu da bir faktr olmaktadr. Baz hallerde baca aspiratr kullanmak gerekebilir. Alman standartlarna
gre 50 kW gcn stndeki kazanlarda baca gaz kayb % 9 dan kk olmaldr. Bu baca gaz scaklklarnn
yaklak 230 C deerini amamas anlamna gelmektedir. Ekonomizr kullanarak baca gaz scaklklar
140 150 C mertebelerine kadar indirilebilir. rnek olarak 5000 kg/ h buhar kapasiteli, 11 bar alma basnc
olan bir kazanda gnde 8 saat ve ylda 220 gn alld kabul edilsin. Kazann ortalama % 90 ykte almas
halinde,
Besi suyu girii scakl = 103 C
Besi suyu k scakl = 133 C
Saatlik yakt tasarrufu = 17,8 lt/ h
Ekonomizr yatarm maliyeti = 29000 DM
Basit geri deme sresi = 2.3 yl
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
20/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 20
8- Buhar Sayac
a) Tesisin Verimlilii:
Buhar sayac proses veriminin bir gstergesidir. rnein; hangi nitenin zaman ierisinde eskiyerek
veriminin dt veya periyodik bakmlarn zamanlamasnn optimum tespit edilip edilmedii buhar sayalar ile
deerlendirilir.
b) Enerji Verimlilii:
Buhar sayalar, enerjinin geri kazanlmas iin tesisatta yaplan deiikliklerin sonucu kontrol eder.
c) Prosesin Kontrol:
Buhar saylar prosese gerekli buhar yknn verilip verilmediini ve verilen buharn doru basn ve
scaklkta olup olmadn belirler.
d) Buhar Maliyeti:Gerek tm tesisin gerekse tesis ierisindeki eitli nitelerin birim rn buhar maliyetini tespit iin buhar
sayac nemlidir.
Buhar sayac seiminde dikkat edilmesi gereken kriterler
a- Buhar yk oran
b- Hassasiyet
c- Tekrar edilebilme zellii
a- Buhar yk oran
Bir buhar sayac, geen buhar miktarn hassasiyetle lmelidir. Tesiste deiken buhar ykleri olmas
durumu dikkate alnmal, buhar yk oranna gre seim yaplmaldr.
Max. Buhar Yk ( Qmax )
Min. Buhar Yk Oran ( Qmin )Buhar Yk Oran =
Sayalarnn hassas olarak lm yapabildikleri yk oranlar saya trlerine gre deimektedir. Trlere
gre baz buhar yk oranlar:
Qmax/ Qmin
ORFS PLAKASI 4:1
SPRIRAFLO 40:1
GLIFLO 100:1
VORTEX 12:1
Minimum buhar yknn altnda geen akkan saya tarafndan alglanamaz. Sonu olarak okunan
deer eksik olacaktr. Bu nedenle minimum ve maksimum deerler alnarak yk oran hesap edildikten sonra
sayacn tr seilir.
rnek: Buhar yk oran ( Qmax/ Qmin ) = 4:1 olan orifis plakas trndeki bir buhar sayacn
inceleyelim. Max. debi 1000 kg/ h olduu zaman sayacn okuyabilecei min. debi 250 kg/ h olacaktr.
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
21/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 21
ekil 12
ekil 12 de grld gibi yk oran 1000/ 250 olan ( 4:1 ) bir orifis plakasnda ak miktar 250 kg/ h n
altna dt zaman 8 saat ierisinde toplam hata miktar 1600 kg dr.
b- Hassasiyet
Hassasiyet buhar sayacnn kalitesinin bir ifadesidir. reticiler farkl hassasiyet birimleri kullanr.
I- llen veya okunan deer hassasiyeti:
rnek: % 3 hassasiyetli bir sayatan okunan deer:
- 1000 kg/ h ise gerek debi miktar 1030 ile 970 kg/ h arasndadr.
- 100 kg/ h ise gerek debi miktar 103 ile 97 kg/ h arasndadr.
II- Tam l aralk hassasiyetli ( FSD )
( Full Scale Deflection )
Bu hassasiyet trnde sayacn max. debisi esas alnmaktadr.
rnek: % 3 FSD hassasiyetli bir sayacn maksimum kapasitesi 1000 kg/ h ise okunan deer:
- 1000 kg/ h ise gerek debi miktar 1030 ile 970 kg/ h arasndadr.
- 100 kg/ h ise gerek debi miktar 130 ile 70 kg/ h arasndadr.
Grlecei gibi dk debide hassasiyet oran % 30 a kadar kmaktadr. Bu nedenle buhar sayac
seiminde llen ( okunan deer ) hassasiyetli seilmelidir.
c-Tekrar edebilme zellii
Kaliteli bir buhar sayac, ayn miktar debi iin her zaman ayn deeri gstermelidir. Buhar sayalar farkl
lme tekniklerini kullanarak dizayn edilirler. rnein: Sayatan geen buharn basn kaybn veya hacmini veya
ktlesini alglayarak gibi. Her sayacn avantaj ve dezavantajlar vardr. nemli olan ihtiyaca ve kullanma
artlarna gre uygun sayacn seilmesidir.
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
22/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 22
9- eitli Sektrlerde Kullanlan Makinelerin Tketim Miktarlar ( Bkz. Tablo 4 )
Tablo 4
Kg/ halma
Basnc
( bar )Kullanmda Maksimum
Ekmek Fabrikalar 0,7
2,5 metre uzunluundaki hamur teknesi 1,8
14 m3 kapasiteli, muhafaza kutular 3
Frnlar peel veya kanal tipi 0,7
Beyaz ekmek 11 m2 yzeyi 13
avdar ekmei 1 m2 yzeyli 26
Master baker frnlar 13
Dner frnlar, her tambur iin 13Bennet 400, tek tamburlu 20
Hubbard ( her lde ) 26
Baker Perkins hareketli frn, uzun ( her 45 kg iin ) 6
Baker Perkins hareketli frn, ksa ( her 45 kg iin ) 13
ie Ykama 0,35
Hafif iecekler ( bira vs. ) dakikada 100 ie iin 140
St mamlleri, saatte 100 kasa iin 26
eker ve ikolata 5
eker piirme. Saatte 130 litre 21
Ceketli ikolata eritici. 610 mm apl 13
ikolata daldrma kazan, her 6451 mm2 yzey alan iin 13
ikolata sertletirme, kartrma, her 1,9 m2 aktif yzey iin 13
Ceketli piirme kazan, her 0,1 m2 ceket yzeyi iin 2 27
Ceketli eker piirme kazan, her 0,1 m2 yzeyi iin 5 45
Krema ve St reticileri
Krema kutular, dakikada 3 adet 140
Pastrizasyon, 455 litrenin 20 dakika stlmas iin 106
Bulak Makineleri 0,6 2
2 blmeli, tene tipi 26
Byk konveyr veya silindirik tipler 26
Autosan, ebatlara bal 13 52
Champion. Ebatlara bal 26 140
HobartCrescent , ebatlara bal 13 84
Fan spray, ebatlara bal 26 113
Crescent, manual buhar kontroll 2
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
23/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 23
Kg/ halma
Basnc
( bar )Kullanmda Maksimum
Hobart AM 5 modeli 0,7
Bulak makinesi 1 1,4 27 31
Hastane Ekipmanlar 3 -3,5
Damtma, 455 litre damtlm su iin 45
Sterilizasyon, yatak tepsisi 1,4
Sterilizasyon, kyafet, her 254 mm iin 3
Sterilizasyon, alet, 2,5 m3 hacim iin 1,4
Sterilizasyon, su, her 45,5 litre su iin 2,7
ift kapl, dezenfekte frnlar 3 3,5
1,4 m
3
hacme kadar, her 0,3 m
3
iin 131,4 m3 ila 2,8 m3 hacim aras, her 0,3 m3 9,5
2,8 m3 ve zeri hacimler iin, her 0,3 m3 7,3
Basnsz Tp Sterilizatr 3
ieler ve pasterizasyon iin 23 31
Balang scakl 21 C olan bir suyun
20 dakika sresince 76 mm derinlikte
Kaynama salamas iin
Alet ve kaplarn sterilizasyonu iin 3
21 C scaklndaki bir suyun 20 dakika
Sre ile kaynatlmas
Derinlik 3 1/ 2 l 8 x 9 x 18 12
Derinlik 3 1/ 2 l 9 x 20 x 10 13,5
Derinlik 4 l 10 x 12 x 22 17,7
Derinlik 4 l 12 x 16 x 24 27
Derinlik 4 l 10 x 12 x 36 30
Derinlik 10 l 16 x 15 x 20 42
Derinlik 10 l 20 x 22 x 22 66
amarhane ekipmanlar 5 7
Her 45,5 litre iin vakum damtma 7
Pantolon germe ve pres ts 20 30
Son t, manken t, her biri 26 30
Hava vakumu ile bitirme tablas, 18 damtma tahtas 9
Buharl el ts 2 5
tler
Silindir t 1 silindir 48 x 120 112 150
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
24/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Sayfa - 24
Kg/ halma
Basnc
( bar )Kullanmda Maksimum
Silindir t 2 silindir 48 x 120 141 200
Silindir t 4 silindir 100 ila 120 98 125
Silindir t 6 silindir 100 ila 120
Silindir t 8 silindir 100 ila 120
Gmlek makineleri
Tek manetli, yakal, 3 beden her bir gmlek iin 7 3
ift kat 6
Gvde 13
Kurutma odalar 7
Battaniye 9Konveyor, her bir dnte, yaklak olarak 3
Perde, 50 x 114 13
Perde, 64 x 130 26
Her 45,5 litre kapasite iin, kola piirici 3
Her 254 mm uzunluk iin, kola piirme 2
Her 254 mm uzunluk iin, amarhane presi 3
Her 254 mm uzunluk iin, el tleri 2
Yaka ve manet tleri 10
Koku giderici 40
Sarma ubuu, tek 26
Sarma ubuu, ift 40
Tumbler, genel kullanm 7
Her 10 uzunluk iin, 36 13
Her 10 uzunluk iin, 40 17
Her 10 uzunluk iin, 42 24
Merkezi vakum presi 42 9
Buhar presi 42 13
Plastik dkm 8,5
Kaplama yzeyi ( her 7742 ila 9877 mm2 iin ) 13
Kat retimi
Oluklu mukavva makineleri her 93 m2 iin 12 13
Aa hamuru, her 45 kg iin 3,5 170
Restoran ekipmanlar 0,35 1,5
Her 25,4 mm uzunluk iin, standart buhar tablas 16
1,9 m2 alan iin, standart buhar tablas 13
-
7/29/2019 Buhar kazanlari elemanlari
25/25
ETM NOTLARI 15Buhar Kazanlar Elemanlar
Kg/ halma
Basnc
( bar )Kullanmda Maksimum
762 mm genilikteki Benmari iin her 25,4 mm uzunlukta 6
Her 1,9 m2 alan iin Benmari 13
3 blmeli yumurta piiricisi 6
Buharl istiridye piiricisi 6
Buharl istakoz piiricisi 13
Buhar ceketli piirme kazanlar 0,35 1,5
45 litre hacimli 6
114 litre depolama hacimli 13
182 litre depolama hacimli 20
273 litre depolama hacimli 26
Tabak ve kap stclar 0,35 1,5
Her 9,5 m2 raf alan iin 26
Her 0,56 m3 raf alan iin 13
Istma frnlar, her 0,56 m3 iin 13
Direkt buhar pskrterek sebze piirme, rn bana 13
Patates halama 13 36
Morandi Proctor, 30 rn, kondens dn yok 40
Buhar jetleri, ortalama kullanm 13
Gm parlatclar 26
1
1KAYNAKLAR
1- Buhar Tesisatlar ve Buhar Cihazlar El Kitab NTERVALF2- Issan almalar No. 252 Buhar Tesisat ISISAN