brug te ver[1][1][1] - Vrije Universiteit...
Transcript of brug te ver[1][1][1] - Vrije Universiteit...
Taalactiedag
Taalbeleid in de
Lerarenopleiding
15.05.2009
15-5-2009 1
Taalontwikkelend onderwijs in de
zaakvakken… Een brug te ver?
Het sensibiliseren van universitaire
lerarenopleiders in de integratie van
taalontwikkelend vakonderwijs in de
vakdidactiek
Taalontwikkelend vakonderwijs …Een brug te ver?
Het sensibiliseren van universitaire lerarenopleiders voor een taalgerichte vakdidactiek en het opleiden van studenten tot taalondersteunende leerkrachten.
15-5-2009 3
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Een brug te ver?
15-5-2009 4
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Een brug te ver?
15-5-2009 5
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Overzicht
• Taal tot de derde macht in de lerarenopleiding: inleiding & doelstelling
• Sensibiliseren van lerarenopleiderso Nascholingen
o Brug te ver? Praktische bezwaren lerarenopleiders
o Beoordelingsformulier
o De sprong (salto mortale of Tia’ke)
• Opleiden van studenteno Leesbegeleiding
o Remediëring
o Co-teaching
• Round-upo Binnen expertisenetwerk samenwerken
o Tijd & geduld
o Koppeling onderzoek
15-5-2009 6
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Taal tot de derde macht in de lerarenopleiding
• Specifieke Lerarenopleidingen (SLO) van het Brussels Expertisenetwerk Onderwijs (BEO)
• Samenwerking met partners binnen actiegroep Diversiteit
• Doelstelling: Taalgerichte leraren opleiden om doorstroom leerlingen, hogeschoolstudenten en cursisten te bevorderen
• Pilootproject in Brussel, maar uitbreidbaar naar Vlaamse context
15-5-2009 7
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Diversiteit & taalgericht vakonderwijs: de Brusselse context (I)
Gemeenschapsonderwijs
22%
28%21%
29%
homogeenNederlandstalig aandeel
taalgemengd aandeel
homogeen Franstaligaandeel
homogeen Anderstaligaandeel
15-5-2009 8
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Diversiteit & taalgericht vakonderwijs: de Brusselse context (II)
37467504OESO-gem
103450553VlaanderenWISK
48450498OESO-gem
133399532VlaanderenLEZ
59448506OESO-gem
109429538VlaanderenWET
ANDERSTALIGENMOEDERTAAL-
SPREKERS
PRESTATIE-
VERSCHILLEN
TUSSEN BEIDE
GROEPEN
GEMIDDELDE PRESTATIE VAN
Bron: http://www.ond.vlaanderen.be/publicaties/eDocs/pdf/309.pdf
15-5-2009 9
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Diversiteit & taalgericht vakonderwijs: de Brusselse context (III)
• Conclusie: Taal als doorslaggevende factor leerachterstand
• Behoefte: Aandacht voor taal in elke vakdidactiek, ook in wetenschappelijke geletterdheid & wiskunde
• Noodzaak: Aandacht voor taalgerichte didactiek in de lerarenopleiding.
« Daarnaast moet elke leraar reeds van in de initiële lerarenopleiding worden voorbereid op het omgaan met anderstalige leerlingen in de klas. Momenteel ervaren tal van leraren de aanpak van anderstalige leerlingen nog als een probleem. Het gaat erom nog bewuster en nog doelgerichteraandacht te hebben voor de taalontwikkeling van de leerlingen in élke les » (Talenbeleidsnota, 2007, p.16)
15-5-2009 10
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Didactiek maakt het verschil
• Niet enkel voor anderstaligen, maar ook voor moedertaalsprekers
• Taalgerichte vakdidactiek is een wetenschappelijk onderbouwde didactiek (Hajer: 2004, Cummins: 1981)
• Aansluiting bij didactische vernieuwingen, zoals activerende didactiek, de content-based approach (CLIL) etc.
• Geen verkleutering, maar stapje hoger door stimuleren verschillende (taal)vaardigheden (bv. betekenisonderhandeling)
• « Die Grenzen meiner Sprache bedeuten die Grenzen meiner Welt » (Ludwig Wittgenstein)
15-5-2009 11
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Het driespan van de taalgerichte vakdidactiek
Leren in context
Leren in interactie
Leren met taalsteun
Uit: Hajer, M. (2008). Handboek taalgericht vakonderwijs.
15-5-2009 12
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Context
15-5-2009 13
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Interactie
geen of weinig talige interactie,
enkel passieve taalvaardigheden
Veel mogelijkheid tot interactie,
Stimulatie passieve en actieve
taalvaardigheden
15-5-2009 14
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Taalsteun
15-5-2009 15
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Taalsteun
Deze ramp ontstaat als …
Vervolgens …
Daarna …
Tenslotte …
Door deze ramp …
Deze ramp heeft wel / geen
voordelen, want …
Je kunt wel / niet iets tegen deze
ramp doen, namelijk …
Afbeelding: Schrijfkader verslag 'Natuurrampen'
http://www.taalgerichtvakonderwijs.nl/bestanden/bestanden/00006/
15-5-2009 16
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Taal tot de derde macht in de lerarenopleiding
Sensibiliseren van lerarenopleiders• Nascholingen Taalgerichte didactiek
• Beoordelingsformulier Taalontwikkelend werken
Opleiden van studenten• Tutoring: Leesbegeleiding SO
• Peer tutoring: taalbegeleiding HO
• Schrijftutoraat: co-teaching SO
• Ontwikkeling didactisch materiaal
15-5-2009 17
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Sensibiliseren van lerarenopleiders (I)
Nascholingen taalgerichte didactiek
• Nascholingen voor stagebegeleiders en vakdidactici
• Sensibiliseren voor belang TVO
• Samenwerking tussen pedagogische begeleiders
Scholengroep Brussel, vakdidactici talen &
medewerkers taalbeleid IDLO
• Toegespitst op 3 kerngroepen: zaakvakken,
wetenschapsvakken en bewegingsvakken
15-5-2009 18
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Sensibiliseren van lerarenopleiders (II)
Taalgerichte vakdidactiek:
een brug te ver?
• relatie taalleren en begripsleren, wederkerig?
• taalsteun: te taalgericht!?
• Voorbeelden uit de praktijk
15-5-2009 19
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Sensibiliseren van lerarenopleiders (II)
Beoordelingsformulier taalontwikkelend werken
• Opgedeeld in 3 deelrubrieken: context, interactie
& taalsteun
• Gebaseerd op Kijkwijzer Taalgericht Vakonderwijs
(SLO, Enschede)
• Momenteel op gebruiksgemak getest door
stagebegeleiders wetenschappelijke & zaakvakken
bij beoordeling stagiairs
15-5-2009 20
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Sensibiliseren van lerarenopleiders (II)
• Context: • aanreiken van voorbeelden
• vragen naar voorbeelden
• expliciteren kernbegrippen
• formuleren vak- en taaldoelstellingen
• procesgericht werken
• Interactie• variatie in vraagstelling
• activerende feedback
• interactie tussen leerlingen (samenwerkend leren),
• betekenisonderhandeling (interactie leerlingen – leerkracht)
15-5-2009 21
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Sensibiliseren van lerarenopleiders (II)
• Taalsteun• Aandacht voor correct taalgebruik
• Leesstrategieën
• Visuele ondersteuning
• Taalhulpmiddelen
• Variatie aan verwerkingsvormen
• Differentiatie
• Einddoel: uniform evaluatiedocument ‘taalgericht
vakonderwijs’ binnen BEO
15-5-2009 22
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Sensibiliseren van lerarenopleiders (II)
Zo slaan we de brug:
• gastcolleges en good practices
• meer toegespitst op specifieke vakken
• meer inbreng van de lerarenopleiders
• voor alle partners: CVO’s, Hogeschool, Univ
15-5-2009 23
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Opleiden van studenten (I)
Tutoring: leesbegeleiding SO
• i.s.m. pedagogische begeleiders Scholengroep Brussel GO!
• twee Brusselse scholen: KA « Emmanuel Hiel »Schaarbeek & KTA Evere « Victor Horta »
• 10 sessies van 2 uur binnen lesuren PAV
• intro binnen de verbredende opdrachtenstage SLO
15-5-2009 24
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Opleiden van studenten (I)
Meerwaarde voor leerlingen en tutoren
Verbredend en verrijkend• Kennismaking met Brusselse context, andere onderwijsvorm (BSO) & individuele begeleiding
• Experimenteren met vernieuwende didactiek in veilige omgeving
Uitdaging: oog voor elementaire leeshandeling• Leerlingen hebben zeer grote leesachterstand
Overgang van geleide naar zelfstandige taalsteun• Ontleden samengestelde woorden• Betekenisonderhandeling• Leesstrategieën
15-5-2009 25
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Opleiden van studenten (II)
Peer tutoring: taalbegeleiding HO
• i.s.m. Erasmushogeschool Brussel
• Studenten uit SLO Talen (VUB) geven taalbegeleiding aan studenten Ba SO (EhB)
• 8 sessies van 2 uur
• Studentenvolgsysteem
• Binnen verbredende opdrachtenstage
15-5-2009 26
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Opleiden van studenten (III)
Schrijftutoraat: co-teaching SO
• i.s.m. pedagogische begeleiders Scholengroep Brussel
• binnen de begeleide & zelfstandige oefenstage
• beperkt aantal studenten
• nieuw concept
• vereist voor goed verloop zijn testgegevens, instructiekaart & scorewijzer per schrijftaak en een intense samenwerking met taalcoördinatoren
15-5-2009 27
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Opleiden van studenten (IV)
Ontwikkeling didactisch materiaal
• LIO’s
• teksten bekijken vanuit taalinvalshoek
• didactisch materiaal voor gebruik door vakdidactici
15-5-2009 28
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Opleiden van studenten (V)
Zo slaan we de brug:• korte termijn: beoordelingsformulier taalgericht werken
• middellange termijn: gastcolleges, workshops, ‘good practice’ in de vakdidactiek
• lange termijn: taalgerichte module met aandacht voor taalgerichte didactiek en taalvaardigheid studenten
15-5-2009 29
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Round-up
• Binnen expertisenetwerk krachten bundelen loont
• Na aanvangsjaar disseminatiefase
• Tijd & geduld als variabelen voor succes sensibilisering
• Koppeling met onderzoek naar interactie in taalgerichte vakles
15-5-2009 30
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
15-5-2009 31
Taalontwikkelend vakonderwijs - Een brug te ver?
Pag.
Bedankt voor uw aandacht!!