Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð
description
Transcript of Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð
![Page 1: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/1.jpg)
Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga
1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson
Lýðheilsustöð
Þóroddur Bjarnason Háskólanum á Akureyri
![Page 2: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/2.jpg)
Evrópska vímuefnarannsóknin ESPAD
Nemendur í 10. bekk grunnskóla
• Fyrsta umferð ESPAD 1995• Önnur umferð ESPAD 1999• Þriðja umferð ESPAD 2003• Fjórða umferð ESPAD 2007
![Page 3: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/3.jpg)
Framkvæmd og bakhjarlar
• Unnin að tilstuðlan Evrópuráðsins og Forvarnarmiðstöðar Evrópusambandsins
• Íslenska hlutanum stýrt frá Háskólanum á Akureyri - unnin í samvinnu við Lýðheilsustöð
• Fjármögnuð af Lýðheilsustöð, Rannsóknasjóð Háskólans á Akureyri og Háskólasjóð KEA
![Page 4: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/4.jpg)
Samfella í ESPAD
• Öflugt samstarf margra fræðimanna• Góður skilningur og öflugt samstarf við
starfsmenn grunnskóla• Góð þátttaka nemenda í nær öllum
grunnskólum landsins
![Page 5: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/5.jpg)
Samfella í ESPAD hefur tryggt
• Samanburðarhæfar rannsóknaniðurstöður milli ára
• Samanburðarhæfar rannsóknaniðurstöður milli landa
![Page 6: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/6.jpg)
Reykingar
![Page 7: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/7.jpg)
Mynd 1Breytingar á hlutfalli íslenskra nemenda í 10. bekk
sem reykja daglega
![Page 8: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/8.jpg)
Áfengisneysla
![Page 9: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/9.jpg)
Mynd 2Breytingar á hlutfalli nemenda í 10. bekk
sem hafa orðið drukknir um ævina
![Page 10: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/10.jpg)
Mynd 3Breytingar á hlutfalli nemenda í 10. bekk sem hafa orðið drukknir síðustu 30 daga
![Page 11: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/11.jpg)
Neysla kannabisefna
![Page 12: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/12.jpg)
9,8%
15,4%
12,8%
9,4%
3,5%4,2% 3,8%
3,4%
0%
5%
10%
15%
20%
25%
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Um ævi
Sl. 30 daga
Mynd 4aBreytingar á hlutfalli nemenda í 10. bekk
sem hafa reykt hass um ævina og á síðustu 30 dögum
![Page 13: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/13.jpg)
84,6% 87,2%90,6%90,2%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Mynd 4bBreytingar á hlutfalli nemenda í 10. bekk
sem hafa aldrei reykt hass um ævina
![Page 14: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/14.jpg)
Mynd 1bBreytingar á hlutfalli íslenskra nemenda í 10. bekk
sem reykja alls ekki eða reykja EKKI daglega
![Page 15: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/15.jpg)
Aðgengi
![Page 16: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/16.jpg)
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Þú sjálf/ur farið inní vínbúð og keypt
áfengi
Foreldrar þínir keyptáfengi fyrir þig í
vínbúð
Þú útvegað þérsmyglað áfengi
Þú útvegað þérheimabruggað
áfengi
Mynd 6aHlutfall nemenda sem hefur orðið sér út um áfengi með tilteknum hætti.
5,4% 6,5% 5,7% 13,4%
![Page 17: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/17.jpg)
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Þú sjálf/ur farið inní vínbúð og keypt
áfengi
Foreldrar þínir keyptáfengi fyrir þig í
vínbúð
Þú útvegað þérsmyglað áfengi
Þú útvegað þérheimabruggað
áfengi
6 sinnum eða oftar1-5 sinnum
Mynd 6aHlutfall nemenda sem hefur orðið sér út um áfengi með tilteknum hætti.
5,4% 6,5% 5,7% 13,4%
![Page 18: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/18.jpg)
Mynd 6bHlutfall nemenda sem hefur orðið sér út um áfengi með tilteknum hætti.
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Þú tekið áfengi heima hjá þér ánþess að foreldrar þínir vissu
Einhver annar keypt áfengi fyrir þig ívínbúð
Vinir eða kunningjar gefið þéráfengi
27,1% 38,3% 54,4%
![Page 19: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/19.jpg)
Mynd 6bHlutfall nemenda sem hefur orðið sér út um áfengi með tilteknum hætti.
27,1% 38,3% 54,4%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Þú tekið áfengi heima hjá þér ánþess að foreldrar þínir vissu
Einhver annar keypt áfengi fyrir þig ívínbúð
Vinir eða kunningjar gefið þéráfengi
6 sinnum eða oftar1-5 sinnum
![Page 20: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/20.jpg)
Mynd 7Hlutfall nemenda í 10. bekk sem telja það mjög eða frekar auðvelt
að verða sér út um sígarettur og hass, ef þeir vildu
61,1
24,0
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Sígarettur Hass eða marijúana
%
![Page 21: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/21.jpg)
Samantekt• Neysla tóbaks og áfengis hefur minnkað hjá nemendum í
10. bekk á síðustu 12 árum– Reykingar minnkað um nær helming á 12 árum– Ölvun sl. 30 daga hefur minnkað úr 56% í 21% á þessum 12 árum
• Neysla á hassi hefur minnkað á síðustu 8 árum• Nemendur nota fjölbreyttar aðferðir við að verða sér út um
áfengi– Umhugsunarefni að sumir foreldrar kaupi áfengi fyrir börn, oft án
þess að vita það
• Unglingar eiga auðvelt með að kaupa sígarettur– Fyrri ESPAD rannsókn (2003) sýnir að stór hluti unglinga sem
reykja kaupa tóbak sjálf í verslunum eða söluturnum.
![Page 22: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/22.jpg)
Áfengisstefna og forvarnir
• Lagalegt umhverfi (t.d. aldurstakmörk)• Efnahagslegt umhverfi (t.d. áfengisverð)• Aðgengi (t.d. fjöldi útsölustaða og
opnunartími)• Félagslegt umhverfi (umburðarlyndi
samfélagsins, stuðningur foreldra, stefna og starf grunnskóla o.fl.)
![Page 23: Breytingar á vímuefnaneyslu unglinga 1995–2007 Stefán Hrafn Jónsson Lýðheilsustöð](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062310/56814938550346895db67f82/html5/thumbnails/23.jpg)
• Bestu þakkir