Kickstarter de context Innovatief Limburg Geld Kennis Research Innovatie.
Break-out sessie Kennis & Innovatie · 19 Conclusies Kennis & Innovatie • Kennis en Innovatie...
Transcript of Break-out sessie Kennis & Innovatie · 19 Conclusies Kennis & Innovatie • Kennis en Innovatie...
Project Geothermie versterken en versnellen
Break-out sessie Kennis & Innovatie
Paul Ramsak / Gerdi Breembroek Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO)
New Babylon, Den Haag 13 september 2017
2
Opzet Break-Out sessie
• Inleiding
• Resultaten stakeholder consultatie voorjaar 2017 + conclusies
• Vragen
• Break-out in groepjes
• Terugkoppeling vanuit groepjes
Status: brainstormfase
3
Werkwijze werkgroep: Ramsak, Breembroek, Jongerius, Kal, Mourits
Interviews / expertise
Barthold Schroot EBN
Kees van der Zalm Visser & Smit Hanab
Maurice Hanegraaf / Jan-Diederik van Wees TNO / UU
Harmen Mijnlieff TNO Adviesgroep Economische Zaken
Jörg Gigler TKI Gas
Michiel Timmerije / Simon Frans de Vries AVR
Gert Jan van Og HWT (Huisman Well Technology)
Guus Willemsen IF Technology
Martin van Hout DAGO
Robert Kielstra ECW / DAGO
Lianda Sjerps TKI Urban Energy
Martine Roza Ministerie van Economische Zaken
Mara van Eck van der Sluijs / Semjon Krabbendam SodM
Frank Schoof Platform Geothermie
Herman Eijdems Mijnwater B.V.
Marco van Soerland HVC
ervaring met kennis en innovatie in Nederland en interactie met partners uit andere Europese landen (GEOTHERMICA)
Potentiele rol Aardwarmte (incl. opslag) in
energietransitie
1) Lage Temperatuur Warmte > cruciale rol
noodzakelijk voor overbrugging seizoenen, ontwikkeling en uitrol
van diverse concepten noodzakelijk 2) Hoge Temperatuur Warmte > mogelijk belangrijke rol
afhankelijk van succes UDG, verkenning van de mogelijkheden
wenselijk
4
Pavel Ramšak 19/2/2016
Sustainable use of the underground (geothermal incl. storage)
is of crucial strategic importance for the energy system of the future
Go Geothermal in various concepts
6
Waarom Kennis & Innovatie
• Kostenreductie
• Hogere efficiëntie
• Bredere toepasbaarheid.
Dit alles onder de randvoorwaarde van een veilig en verantwoord gebruik van de ondergrond.
Doel: Uitrol van geothermie (incl. opslag), en daarmee de warmtetransitie mogelijk maken en versnellen
Kansen NL bedrijfsleven/economie
7
Kennis & Innovatie uitdagingen
Internationale samenwerking belangrijk
Paul Ramsak 28/5/2015 8
Geothermal Energy
European
9
Kennisagenda Aardwarmte
TSE-regelingen }
Programma’s EZ/RVO
nadruk
KENNIS
nadruk
INNOVATIE
Kennisprogramma Effecten Mijnbouw
GEOTHERMICA
Warmtetransitie mogelijk maken en versnellen
Kansen NL bedrijfsleven/economie
10
Innovation into market
11
relevant topics existing/proposed instruments
PROPOSED
RUNNING
(TSE + GEOTHERMICA)
PROPOSED
STARTING UP
Pilots
Regular
No White Spots Vergroten kennis ondergrond Nederland
12
UDG Ultra Diepe Geothermie
13
14
GoGeo25 innovatieve AW projecten in heel NL in 2025
LT-warmtetransitie in diverse concepten
EU SET-plan Innovatie agenda Geothermie (draft) voor NL relevante onderwerpen
1 Geothermal heat in urban areas
2 Operational availability
3 Unusual reservoirs/enhancement
6 Exploration techniques
7 Advanced drilling/well completion
5 Social acceptance(e.g. safety)
8 Risk mitigation (guarantee)
Afstemming via
15
16
1 Geothermal heat in urban areas
2 Operational availability
3 Unusual reservoirs/enhancement
6 Exploration techniques
7 Advanced drilling/well completion
5 Social acceptance(e.g.safety)
8 Risk mitigation(guarantee)
Innovation topics Geothermal EU SET-plan (draft)
1 Geothermal heat in urban areas
1 Geothermal heat in urban areas
2 Operational availability
7 Advanced drilling/well completion
6 Exploration techniques
6 Exploration techniques
3 Unusual reservoirs/enhancement
veiligheid
garantieregeling
TR
AZOR
D
I
SLO
F CH
IS
NL
DK
E
P
RO
VL
o GEOTHERMICA (2017-2021) ERA-NET Cofund Action
o 13 european countries
o Joint Call for Pilot- and Demonstration Projects
o Additional activities NL+D leading Knowledge & Strategy
Accelerating the
deployment of
geothermal energy
in Europe
19
Conclusies Kennis & Innovatie
• Kennis en Innovatie zijn cruciaal voor versnelling uitrol (kostenreductie, systeemoptimalisatie/bredere toepasbaarheid, veiligheid).
• Versnelling innovatie vergt goede aansluiting tussen verschillende innovatiefasen en commitment voor uitrol. Meerjarige financiering is wenselijk.
• Behoud en versterk het goede, versnel met nieuwe initiatieven, bijvoorbeeld ‘no white spots’.
• Zorg voor goede aansluiting met Europese kennis & innovatieprogramma’s (SET-plan/GEOTHERMICA)
20
Brainstorm vragen – in groepjes
1. Missen we nog iets ?
2. Hoe kunnen we innovatie verder versnellen ?
3. Hoe zorgen we voor uitrol van diverse (innovatieve) aardwarmte concepten in de gebouwde omgeving ?
4. Met welke geothermie innovatie(s) wilt u zelf aan de slag?
Ca. 20 minuten !
(schrijf duidelijk, namen op flip-over-flap)
Paul Ramsak 20/2/14 21 GEOthermal energy
Vragen ?