Brain based learning |...
-
Upload
office-of-knowledge-management-and-development -
Category
Documents
-
view
232 -
download
0
description
Transcript of Brain based learning |...
สารบญ
การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมองดานการเคลอนไหว
พฒนาการสมองของเดกวย 3 - 6 ป
การออกแบบกระบวนการเรยนร
สมองกบการเรยนร
การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมอง ดานภาษา
การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมองส�าหรบเดกวย 3 - 6 ป
06
14
22
44
52
34
• พฒนาการดานรางกายและการเคลอนไหว
• การจดประสบการณการเคลอนไหวรางกาย
• พฒนาการด านโครงสร างและ การท�างานของสมอง
• ความพร อมท ส อดคล อ ง ก บพฒนาการโครงสรางของสมอง
• กระบวนการสงเสรมพฒนาการของสมอง
• รจกสมองกอนออกแบบ กระบวนการเรยนร• การเรยนรทมประสทธภาพสง• ทวงท�านองการเรยนรทแตกตาง• ออกแบบกระบวนการเรยนรใหสอดคลองกบสมองของเดก
• ตวอยางขนตอนการจดการเรยนรทออกแบบตามหลกการพฒนาสมอง
• ศกยภาพของสมอง• โครงสรางและเครอขายในสมอง• กระบวนการเรยนรในสมอง
• พฒนาการดานภาษา• การจดประสบการณภาษา
• หลกการเรยนรของสมอง• สมองวยอนบาล• แนวทางจดการเรยนรตามพฒนาการ• ปจจยดานสงแวดลอมและการม
สวนรวมในการจดการเรยนร• การวดและการประเมนพฒนาการ
4
BRAIN - BASED LEARNING
• การจดสงแวดลอมเพอการเรยนรในสถานศกษา
• สงแวดลอมทเหมาะสมตอการเรยนร• ส อการ เร ยนร ท สอดคล อง กบ
พฒนาการสมองของเดกอนบาล
การวดและประเมนพฒนาการ
การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมองดานอารมณและจตใจ
การมสวนรวมของผปกครองและชมชน
การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมองดานศลปะและการสรางสรรค
การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมองดานการคด
การจดการชนเรยนและสงแวดลอมเพอการเรยนร60
68
74
88
80
100• การวดและประเมนผลพฒนาการ
และการเรยนรของเดกวย3-6ป• การประเมนพฒนาการเดก
• พฒนาการดานอารมณและจตใจ• การจดประสบการณดานอารมณ
และจตใจ
• การมสวนรวมของผปกครองในการสรางเสรมพฒนาการของเดกวย3-6ป
• การมสวนรวมของชมชน
• พฒนาการดานศลปะและการสรางสรรค
• การจดประสบการณศลปะ
• พฒนาการดานการคด• การจดประสบการณดานการคด
5
BRAIN - BASED LEARNING
อวยวะมหศจรรย ถงแมวาสมองจะถกเขาใจวาเปนสงอศจรรยทสดในร างกายมนษยมานานแลว แต นกวทยาศาสตรเพงเรมเขาใจความมหศจรรยของสมองมนษยอยางลกซงเมอชวงปลายศตวรรษท20นเองและสามารถใหค�าอธบายอยางละเอยดวาสมองมนษยทนาทงนม การท�างานอยางไร
สมองมการจดระบบการท�างานทซบซอนและมความยดหยนในการพฒนาปรบเปลยนตวเองไดดไมนอยไปกวาอวยวะใดๆในรางกาย
ออกแบบเพอ “การเรยนร” สมองถกออกแบบมาเพอการเรยนร เพอ“ความอยรอด”เปนส�าคญ
เดกเลกๆเรมเรยนรทจะรองไห ยมหวเราะ กนอาหารคลานนงเดนพดและท�ากจกรรมตางๆเปนผลจากการทสมองรบรเรยนรพฒนา และเปลยนแปลงตวเองเพอจะมชวตรอด
พฒนาผาน “การเรยนร” สมองพฒนาศกยภาพในการคดความจ�า ผานกระบวนการทเรยกวา“การเรยนร”ซงจะด�าเนนไปตามก�าหนด“เวลา”ทเหมาะสม เราจงใหความส�าคญกบ“พฒนาการตามชวงวย”
กบการเรยนรสมอง
ศกยภาพของสมอง
7
BRAIN - BASED LEARNING
สมองประกอบดวยเซลล สมองมนษยประกอบดวยเซลลจ�านวนมหาศาลเดกแรกเกดมเซลลสมองประมาณหนงแสนลานเซลล(เมอเทยบกบลงมหนงหมนลานเซลลหนมหาลานเซลลและแมลงหวมหนงแสนเซลล)เชอมตอกนดวยแขนงทยนออกจากตวเซลลโยงใยเปนเครอขายรางแหของวงจรขนาดมหมา
เครอขายเซลลสมอง สมองประกอบดวยเครอขายเซลลสมอง ทเชอมโยงกนซงมความส�าคญมากตอการเรยนรมรายงานผลการวจยชใหเหนวาเดกอนบาลสามารถเรยนรภาษาพรอมกนไดถง7ภาษา
นกวทยาศาสตร ให ข อสงเกตว า เดกมศกยภาพทจะพดไดกวา5,000ภาษาเทาทมอยในโลกแตความสามารถนจะคอยๆ หมดไปเมอเดกไมไดน�ามาใช
สมองเชอมโยงซบซอนหลายรปแบบ และปรบเปลยนได เมอเราอยในกระบวนการเรยนรเซลลสมองจะสรางการเชอมโยงทซบซอนจนเกดเปนรางแหเครอขายเพมมากขนเรอยๆจ�านวนเซลลอาจไมส�าคญเทากบการเชอมโยงเปนเครอขายซงสามารถปรบเปลยนรปแบบไดตลอดเวลาทเรามชวตอยความยดหยนในการปรบเปลยนนเองทท�าใหสมองมนษยสามารถเรยนรไดตลอดชวต
โครงสราง และเครอขายในสมอง
แอกซอนเดนไดรท
ตวเซลลไมอลน
แรกเกด 6 ป 14 ป
8
BRAIN - BASED LEARNING
สมองซกซาย สมองซกขวาโดดเดนในการเรยนรและท�าความเขาใจ
ภาษา เหตผล รายละเอยด
โดดเดนในการเรยนร
และท�าความเขาใจมต
ความรสกภาพรวม
สมองซกซาย - สมองซกขวา สอดประสานกนเปนองครวมผานใยประสาททพาดผานจากซกหนงไปยงอกซกหนง
เราเรยกกลมใยประสาทนวา “คอรปส แคลโลซม” การผสานการรบรและมมมองของสมองทงสองซก ท�าใหเหนภาพ
และเขาใจความหมายของสงตางๆ ไดอยางชดเจน
9
BRAIN - BASED LEARNING
นาทแหงการเรยนร
เมอไดรบการกระต นจากสงเราภายนอกเซลลสมองจะสงสญญาณขอมลในรปกระแสไฟฟาไปตามแขนงใยประสาททเรยกวาแอกซอน(axon)สงตอใหแขนงใยประสาททท�าหนาทรบขอมลทเรยกวาเดนไดรท (dendrite)ของอกเซลลหนง
การเชอมตอกนของแอกซอนและเดนไดรทจะมการแปลงขอมลในรปสญญาณไฟฟาเปนสารเคมทเรยกวาสารสอประสาท(neu-rotransmitter)เราเรยกการเชอมตอในการรบสงสญญาณขอมลนวาซนแนปส(synapse)ซงเปนจงหวะส�าคญทเกดการเรยนร
อารมณมผลตอกระบวนการเรยนร
อารมณท�าใหการรบรบดผนไปเชนอาจมองเหนกระดมเปนเหรยญขนมหรออนๆทไมใชกระดม
อารมณมอทธพลตอความสนใจและความตงใจโดยอาจจะกระตนหรอยบยงท�าใหความสนใจและความตงใจในการเรยนรเพมขนหรอลดลงไดขอมลทนาเบอไมนาสนใจไมมความหมายตอตนเองหรอสมองไมเขาใจความสมพนธของขอมลสมองทท�าหนาทสวนสญชาตญาณจะเตอนวา “เลกคดไดแลว”เสยเวลาเสยพลงงานสมอง
กระบวนการเรยนรในสมอง
เดนไดรท
ไมอลน
แอกซอนซนแนปส
สารสอประสาท
10
BRAIN - BASED LEARNING
อารมณมอทธพลตอการคด เชนในสถานการณท�าใหเกดความกลวกระบวนการคดจะมประสทธภาพนอยลง
อารมณมอทธพลตอความจ�าการผานพบสรรพสงหรอเหตการณทมอารมณประทบอยดวยจะกลายเปนความทรงจ�าทแจมชดยนนานอยางยง
อารมณเปลยนแปลงไดดวยการเรยนรสมองสวนอารมณสามารถเรยนรและปรบเปลยนไดเมอมการบนทกการตอบสนองอยางใหมตอสงทกระตนเรา ลงในสมองสวนอารมณ
อารมณและความรสกตอสงตางๆอาจแตกตางและเปลยนแปลงไปจากเดมไดเชนเคยเกลยดภาษาองกฤษเพราะอายและเสยใจทถกครดแตเมอไดเรยนกบครทใจดกลบเปลยนเปนชอบภาษาองกฤษ
อารมณมอทธพลตอการคด เชน ในสถานการณท�าใหเกดความกลว กระบวนการคด จะมประสทธภาพนอยลง
11
BRAIN - BASED LEARNING
การเรยนรทสมองสนใจ
สมองสนใจการเรยนร ทตอบสนองทนทสมองผเรยนสามารถรบรระดบความส�าเรจของตนเองได“ทนท” ทลงมอท�า
สมองสนใจการเรยนรทตอบสนองชดเจนสมองผเรยนรบรความส�าเรจหรอผลการตอบสนองอนๆทมความชดเจน
สมองสนใจการเรยนรททาทายสมองพอใจความส�าเรจทละขนการไตระดบทสงขนตามล�าดบคอความทาทายทชวนใหสมองอยากเรยนรตอไปไมสนสด
เกมคอมพวเตอรเปนภาพตวอยางของสงทออกแบบมาเพอตอบสนองความสนใจของสมองอยางลงตว เพราะทนททนวสมผสแปนพมพ(keyboard)โปรแกรมจะตอบสนอง“ทนท”และแสดงผล“ชดเจน”บงบอก“ระดบ”ความส�าเรจของผเลนเปรยบเสมอนรางวลทชชวนให ไตระดบขนไปไมรจบไมนาแปลกใจทเกมคอมพวเตอรจะชวงชงเดกไปจากหองเรยนทไมไดออกแบบกระบวนการเรยนรใหตอบสนองตอความสนใจของสมอง
12
BRAIN - BASED LEARNING
พฒนาการสมองของเดก
สมองสวนใหญของเดกวยนจะอยในขนตอนของการพฒนา
สมองสวนรบความรสกมการพฒนาเพมขนมากทสดในระยะน
ประสาทสมผสและการรบรตางๆพฒนาชดเจนขน
การกระตนโดยสมผสจะชวยกระตนการท�างานประสานกนของ สวนรบสมผสของอวยวะตางๆในรางกาย
เมอสถานรบขอมลจากภายนอก(อวยวะรบสมผสจากภายนอกไดแกตาหจมกลนกาย)พฒนาไดเรวกจะสงผานขอมลไปกระตนการท�างานของระบบอนๆในสมองเชนสวนความทรงจ�าสวนควบคมการเคลอนไหวสวนทท�างานดานอารมณ
สมองมต�าแหนงรบรตางๆมากมายเมอสมองสวนหนงท�างานกมผลตอการท�างานของสมองอกสวนหนงดวยการพฒนาเดกดานการรบสมผสและการเคลอนไหวจงนบเปนการพฒนาสมอง สวนตางๆไปพรอมๆกนและเสรมซงกนและกน
วย 3 - 6 ปพฒนาการดานโครงสรางและการท�างานของสมอง
15
BRAIN - BASED LEARNING
การสงผานขอมลภายในสมองไดรบการพฒนาใหรวดเรวขนโดยกระบวนการสรางไมอลน(myelination)ซงเกดจากสารจ�าพวกไขมนทมาหมแอกซอนท�าใหการเดนทางของสญญาณประสาทรวดเรวขนระบบรบความรสก(sensory)กบระบบควบคมการเคลอนไหว(motor)ท�างานประสานกนดขน
Motor Cortex
Frontal Lobe
Auditory Cortex
Temporal Lope
SomatosensoryCortex
Parietal Lope
Occipital Lope
Visual Cortex
กระบวนการสรางไมอลนชวยใหการพฒนาความสามารถของเดกมความพรอมเชนกระบวนการสรางไมอลนในบรเวณของสมองทม หนาทจดความสมพนธระหวางการใชตากบการใชมอของเดกจะพรอมกตอเมอเดกอายประมาณ4ปพฒนาการของสมองทเชอมโยงกบการส�ารวจท�าความรจกโลกน�าไปสการเรยนรดานตางๆของเดกจะคอยๆปรากฏตวขนหลงจากความพรอมน
การใหเดกไดรบโภชนาการทดและไดรบการกระตนจากสภาพแวดลอมสงผลตอการเตบโตของสมองและกระบวนการสรางไมอลน
การเคลอนไหวเปนกลไกส�าคญทชวยใหสมองไดใชประโยชนจากเซลลสมองและซนแนปสยงเซลลสงผานขอมลและเกดจดซนแนปสมากขนเทาใดเครอขายการเชอมตอของวงจรกระแสประสาทกยงประสานกระชบมากขน
16
BRAIN - BASED LEARNING
3ขวบ
4ขวบ
5ขวบ
เมอเดกอายได3ขวบเดกๆจะเคลอนไหวไดอยางคลองแคลวไมวาจะเปนเดน วงกระโดดปนโหนในวยนการเคลอนไหวอยางคลองแคลวเปนสงทเดกชนชอบและเปนทมาแหงความภาคภมใจ
อาย4ขวบเปนตนไปแมเดกจะพอใจกบกจกรรมเคลอนไหวแตเขาตองการใหมบรรยากาศผจญภยดงนนทวงทาในเชงยมนาสตกจะปรากฏตวออกมา
พออาย5ขวบขนไปการเคลอนไหวยงเตมไปดวยพละก�าลงและสนกสนานยงขนเดกชอบเลนการเคลอนไหวแบบงแบบชางไดโนเสารกบจงโจมา เปดชอบเลนขบรถไฟขบรถยนตเครองบน
ความพรอมทสอดคลองกบพฒนาการโครงสรางของสมอง
17
BRAIN - BASED LEARNING
ฝกใหเดกตงประเดนค�าถามและคดอยาง เปนระบบเพอใหสมองฝกฝนเชอมโยงวงจรแหงความรในสมองหลายๆทางเพอสรางจดซนแนปส(synapse)ทจ�าเปนในสมองส�าหรบรองรบกระบวนการคดทรอบดาน
น�าเดกเขาสกระบวนการเรยนรผานสถานการณจ�าลองเดกจะไดเรยนรความหมายของสงทก�าลงเรยนรอารมณถกขบเคลอนท�าใหสมองเรยนรอยางมประสทธภาพ
ใหเดกไดท�าการศกษาส�ารวจและแลกเปลยนความคดเหนเรองการเปลยนแปลงของ สงตางๆดวาสงตางๆเปลยนแปลงไดอยางไรเชนเปลยนจากรอนเปนเยนจากเปยกเปนแหงหรอจากออนเปนแขงเปนตน
ใหเดกไดฝกใชค�าศพททางวทยาศาสตรและสงคมเชนค�าวาอ�านาจทกขระบาดซ�าซอนโรคอณหภมฯลฯเปนการทบทวนชดความเขาใจซงเปนการใชวงจรรางแหของเซลลสมองการสรางความสมพนธของวงจรชดนกบการท�างานของสมองหลายสวนพรอมกนเชนวงจรภาษาชวยเพมประสทธภาพ ความจ�า ความจ�าเป นสงจ�าเป นในการ กอรปความเขาใจความเขาใจเชงนามธรรมขนตอไป
กระบวนการสงเสรมพฒนาการของสมอง
18
BRAIN - BASED LEARNING
ใหเดกไดรบรสมผสของจรงทมขนาดน�าหนกผวรปทรงตางๆและมงพฒนาความสามารถในการรบภาพสามมต
ใหเดกไดรบประสบการณตรงไดจบตองของเลนนานาชนด ไดสมผสสงแวดลอมภายในบานและรอบๆบานการรบรขอมลและสมผสจากสงแวดลอมนจะยอนเขาไปพฒนาสมองเดกความหลากหลายทวานไมใชสงแวดลอมประเภทโทรทศน หรอวดโอเกมซงไมชวยใหเดกเกดการเรยนรแบบปฏสมพนธ
ใหเดกมประสบการณสนกสนานกบการเคลอนไหวรางกาย โดยใชทกษะทเกยวกบการเคลอนทเชนการคลานการกลงการวงการปนการโยกการเดงการกระโดดหกคะเมนตลงกา
ใหเดกมโอกาสฝกฝนการเคลอนไหวรางกายพรอมอปกรณ เชนการกระโดดเชอกการเลยงลกบอล
ใหเดกมโอกาสใชทกษะเสถยรภาพเชนสมดลงอยดบด
การพฒนาใหเดกไดเลนเกมกฬาทหลากหลายเพยงพอจะชวยพฒนารางกายและสมองครบทกดานกจกรรมทครบถวนจะไปพฒนาสวนเชอมตอกบประสาทตางๆของการรบความรสก โดยเฉพาะสมองสวนเซรเบลลมทรบผดชอบเรองการทรงตวและการเคลอนไหวใหเรยบลน
19
BRAIN - BASED LEARNING
ใหเดกพฒนาความเขาใจเรองมต
ใหเดกพฒนาความเขาใจเรองการเปลยน รปทรงของวตถและสงของ
ใหเดกสรางและพฒนามมมองโดยใชภาพ2มตเชนแผนผงภาพถายสรางวตถ3มตเชนสรางรปจ�าลอง(model)ตอบลอกกอเจดยทรายปนดนเหนยวพบกระดาษ
ใหเดกไดมโอกาสมองวตถในหลากหลายมตรวมทงมโอกาสลองใชแวนขยาย
ใหเดกไดใชประสาทสมผสทงหาเพราะสงทกอรปเปนการคดของเดกเรมตนทการจบตองสมผสและมประสบการณโดยตรงสมองรบรผานประสาทสมผสทงหาแลวกอรปเปนวงจร
แหงการคดขนมาในสมองการตอบค�าถามในแบบฝกการท�าแบบฝกหดเปนกระบวนการถดไปหลงจากวงจรแหงประสบการณไดสรางขนแลว
ใหเดกศกษาการเคลอนทของสงตางๆวาเคลอนทอยางไรและเพราะอะไรจงเคลอนทเชนการเคลอนทโดยการเปาผลกดงกลงแกวง โยน เดกควรไดลองท�าใหสงตางๆเคลอนทโดยใชมอเทาเปาลมดนดงเปนตน
ใหเดกไดใชเทคโนโลยงายๆในการส�ารวจการเคลอนทเชนลอลกรอกแมเหลกชงชาเปนตนการเรยนรการเคลอนทจากการฟงเรองเลาและการอานเปนสงตามมาภายหลง
20
BRAIN - BASED LEARNING
หลกการเรยนรของสมอง
วย 3 - 6 ปการจดการเรยนร
ตามหลกการพฒนาสมองส�าหรบเดก
แนวทางการจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมองวางอยบนฐานคดทเขาใจการท�างานของสมอง
1. สมองเปนอวยวะพเศษของรางกายตองการทงอาหารกายและอาหารใจในสดสวนทถกตองเหมาะสมตลอดชวงอายตงแตอยในครรภมารดาถงวยชราสมองตองการอาหารใจทงในการ เจรญเตบโตการเรยนรและการพฒนาศกยภาพการเรยนรและการท�างานใหเตมทอาหารกายไดแกอาหารหลก5หมและน�าดมสะอาด อาหารใจไดแกความรกความอบอนจากพอแมและผใกลชดความสขและความพอใจจากการเลนและกจกรรมทเดกสนใจและตองการ
วทย
สมองเรยนรอยางไร
เลน
ภาษา
ศลปะ ดนตร
การเคลอนไหว
อาหารกาย อาหารใจ
คณต
-โปรตน-คารโบไฮเดรต-ไขมน-เกลอแร-วตามน-น�า
-สายใยรกจากพอแม-กจกรรมทสนก-เพลดเพลน-พอใจสบายใจ-ไดความร
23
BRAIN - BASED LEARNING
3. สมองเรยนรเตมทเมอสมองสวนอารมณหรอลมบกเปด วธการเปดสมองท�าได หลายวธเชนนงสมาธเคลอนไหวประกอบบทเพลงปรบมอเปนจงหวะเปดโอกาสใหเดกท�ากจกรรมทชอบสนใจเพลดเพลนสนกสนาน
4. สมองเรยนรจากของจรงไปหาสญลกษณและสมองเรยนรจากงายไปหายาก
2. สมองเรยนรไดดเมอมความพรอมครบทง3ดาน
อารมณ พฒนาการของสมององคความร
เชนเดกเลกตองไดรบกระตนสมองสวนอารมณใหพรอม ตอการเรยนร หรอการเปดสมองสวนลมบกกอนทกครง
ความยากงายของความร ตองสอดคลองกบวย3-6ป
สมองสวนหนาของเดกวย 3-6ปยงเจรญเตบโตไมเตมท ดงนนการใชเหตและผลในเดกชวงวยนจงอาจไดผลนอยกวาการใชอารมณเปนตวกระตนการเรยนร
1 2 3
24
BRAIN - BASED LEARNING
8. การเรยนร ตามหลกการพฒนาสมอง (Brain-basedLearning)คอการสรางการฝกสมอง ใหสมองเรยนร การแกป ญหาไดถกตอง แมนย�า เหมาะสม ทกชวงวยของการ เรยนรและสามารถน�าองคความรไปใชแกปญหาในวชาชพไดจรงในอนาคต เดกเลกเรยนร การแกปญหาโดยเรมจากปญหางายๆทสามารถท�าไดกอนทกครงทเดกสามารถแกปญหาไดส�าเรจกจะมอาหารใจเกดขนมการหลงสารแหงความสข(endorphin)ออกมาเดกกจะมพลงจตพลงปญญาทอยากจะแกปญหาทยากและซบซอนมากยงขนๆ
5. สมองเรยนรได2แบบคอแบบตงใจและ ไมตงใจส�าหรบทารกและเดกวย3 -6ป มการเรยนรมเพยง1แบบเทานนคอแบบ ไมตงใจเพราะสมองสวนหนาทท�าหนาทบงคบใหตงใจเรยนร ยงเจรญเตบโตไมเตมท เมอตองการใหเดกเลกเรยนร จงจ�าเปนอยางยง ทต องเป ดสมองส วนลมบก ก อนเรมต น เขาสบทเรยนทกครง
6. สมองเรยนร ดวยความเขาใจจากการลงมอปฏบตมากกวาการจ�าสมองของเดกจะรบความรไดในเวลาเดยวกนจากทงสน6ชองทาง คอ จากการ ได เ หน ได ยน ได สม ผส ไดกลนไดลมรสและจากความสขใจพอใจ การจดการเรยนรทดส�าหรบเดกตองใหเรยนรครบจากทงหมด6ชองทางหรออยางนอยจาก3ชองทาง
7. การเรยนรทเดกไดมโอกาสลงมอปฏบตดวยตนเอง (activelearning)การลองผดลองถกไดพด ขดเขยนปนแปะเคลอนไหวสมผสดมกลน ลมรสท�าใหสมองเรยนไดดกวาการเรยนร จากการฟงครบรรยาย(passive learning)เพยงอยางเดยว
25
BRAIN - BASED LEARNING
ส วนรบสมผส และสวนเคลอนไหวของสมองเดกวยอนบาลก�าลงพฒนาอย างรวดเรวดวยเหตนการจดการเรยนรหรอการ จดประสบการณจงเนนเรองการพฒนาระบบการเคลอนไหวและระบบสมผสในตารางกจกรรมจงจดชวงเวลาพฒนาการของรางกายไวอยางเตมทเพอพฒนาทงสองระบบน
การตดตอสงผานขอมลตางๆในสมองของเดกวยอนบาลเปนไปอยางรวดเรวระหวางสมองซกซายสมองซกขวาและระหวางสมองสวนควบคมการเคลอนไหวกบสวนรบสมผสขอมลน�าเขาตางๆจะกระตนใหสมองใชประโยชนจากความเรวน
สมองมระยะพฒนาการตางๆกนในแตละวยหลกสตรทเหมาะกบแตละวยตองสอดคลองกบความตองการของสมองระยะนน
สมองวยอนบาล
Motor Cortex
Frontal Lobe
Auditory Cortex
Temporal Lope
SomatosensoryCortex
Parietal Lope
Occipital Lope
Visual Cortex
26
BRAIN - BASED LEARNING
แนวทางการจดการเรยนรตามพฒนาการ
แนวทางพฒนารางกายและการเคลอนไหว
เนนใหเดกฝกเคลอนไหวรางกายโดยใชทกษะเกยวกบการเคลอนทเชนเดนวงกระโดดคลานปนโยกเดง
เนนใหเดกฝกเคลอนไหวรางกายพรอมอปกรณเชนเชอกลกบอล
เนนใหเดกฝกการใชสมดลของรางกายงอตวยดตวบดตว
เนนใหเดกพฒนาทกษะการเคลอนไหวกลามเนอละเอยดหรอ กลามเนอมดเลก(finemotor)เชนรอยลกปดเลนบลอกและอปกรณของเลนอนๆทพฒนาระบบสมผส
เนนใหเดกไดเลนเครองเลนสนามและเลนของเลนหรออปกรณตางๆในพนทกลางแจงเพอใหไดรบแสงแดดออนตอนเชาและเยน
เนนใหเดกฝกบรรจเทแยกชนสวนประกอบเขาเลนน�าเชนเทน�าลงภาชนะรปทรงตางๆ
27
BRAIN - BASED LEARNING
แนวทางพฒนาภาษา
พฒนาผานการ
• อานใหฟง
• อานดวยกน
• อานเอง
เนนใหเดกพฒนาทกษะการใชค�าพดเพอสอสาร
• พดแสดงความรสก
• แสดงความคดเหน
• เลาเรองราวทพบเหนมา
• เลาสงทคด
• เลานทาน
เนนจดกจกรรมใหเดกเลนกบเรองราวและภาษา
• ตอค�าสมผสกลอน
• ทองบทรองเลน
• เลนกบค�าทสนกตลกและไมจ�าเปนตอง มความหมาย
• เลนละคร
เนนใหเดกไดฝกเขยนตวหนงสอและขอความ เมอเดกพรอม
• เขยนอสระ
• เขยนสงทคด
• เขยนค�าทอยากเขยน
• เขยนตามนทานทชอบ
เนนใชบทเพลงและเรองเลาของทองถนเปน สงกระตนใหเดกสนใจพฒนาภาษาของตนเอง
ใหเดกลองน�าสงทสมองคดอยขางในถายทอดออกมาดวยมอใหตามองเหนวานใชสงทคดหรอไม ถามอท�างานแบบหนงผลจะออกมาอยางไรผานการ
• วาด
• ปน
• เปาส
• ระบายส
• ตด
• ปะ
• เยบ
• เรยง
• เท
• แยกออกไป
• ประกอบเขา
• รอย
• วาง
• ตอก
• ถอดออก
แนวทางพฒนาดานศลปะ
ศลปะคอการคดและจนตนาการออกมาเปนภาพ
เปดโอกาสใหสมองลองจนตนาการวาถาเอาสงนรวมกบสงนนหรอสงโนนจะเกดอะไรขนหรอ ถาท�าแบบนผลจะออกมาเปนแบบไหน
28
BRAIN - BASED LEARNING
เนนใหเดกไดท�ากจกรรมศลปะหลากหลายดวยมอ ของตนเอง
• สรางจดวางสรางสรรคถายทอดความคดออกมาโดยใชสอตางๆเชนทรายน�าแทงไม
• เขารวมการแสดงเชนเตนร�าเลนละครเลาเรองทองบทกว
• จดประสบการณศลปะจากวฒนธรรมทองถน
เนนใหเวลาเพยงพอในการลองท�าและการท�าซ�า เมอผานการลงมอท�าจนเพยงพอแลวสมองจะเรม สรางความเขาใจโลกเบองตนขนมาดวยตวเอง
29
BRAIN - BASED LEARNING
แนวทางพฒนาอารมณและจตใจ
ส�าหรบเดกอนบาลอารมณเปนปฏกรยาทเดกแสดงออกมาเมอ มปฏสมพนธกบโลก
การพฒนาอารมณและจตใจไมใชเรองงายๆทจะจงใหเกดขน การขดเกลาอารมณตองอาศยความประทบใจความดใจความเสยใจ และความเหนอกเหนใจทเกดขนมาทามกลางเหตการณ
เนนใหเดกฟงนทานเรองเลาเรองจรงทนาจดจ�าและสะเทอนใจเชน นทานอสปนทานไทยนทานจากต�านานนทานชาดกเรองตลก
เนนน�าเดกเดนทางไปยงสถานทตางๆในชมชนเพอใหเดกชนชม ประวตศาสตรวฒนธรรมและต�านานของทองถน
เนนใหเดกไดเขยนภาพดงานศลปะและทองเทยวหรอชนชมและ สรางสรรคสงสวยงาม
เนนใหเดกเขารวมกจกรรมศาสนาการกศลประเพณวฒนธรรม ทองถนทสวยงาม
30
BRAIN - BASED LEARNING
แนวทางพฒนากระบวนการคด
เรมตนทการใหเดกจบตองสมผสและมประสบการณตรงสมองเรยนร ไดดผานประสาทสมผสทงหากอรปเปนวงจรการคด
เนนใหเดกฝกคดการฝกใหเดกคดไมใชการฝกโดยใชแบบฝกหดบนกระดาษแตตองน�าเดกเขาสกระบวนการคดโดยเขาไปอยในสถานการณจ�าลองตางๆเชนใหเดกแสดงบทบาทสมมตใหเดกท�ากจกรรมทตองใชความคดและตดสนใจ
เนนการลงมอปฏบตผานกจกรรมอนหลาก หลายเพอส�ารวจและแลกเปลยนความคดเหนกนดงตวอยางตอไปน
• สงตางๆเปลยนแปลงไปอยางไร
• สงตางๆเคลอนทอยางไร เพราะอะไรจงเคลอนท
• สงตางๆอาจจ�าแนกออกเปนประเภท/กลมอะไรบางตามความเขาใจของตนเอง
• พฒนาความเขาใจเรองมตโดยลองจดกลมรวมเขาแยกออกมองวตถดวยแวนขยาย
• พฒนามมมองโดยดภาพ2มตแผนผงสรางวตถ3มตเชนตอบลอกปนดนเหนยวดนน�ามน
• สงเกตความเปลยนแปลงของธรรมชาตและสงแวดลอม
• ฝกพดเขยนโดยใชค�าศพทและค�านยาม
เนนฝกใหเดกตงประเดนค�าถามและหดใช ความคด รบร ว าการคดน�าไปส การตอบค�าถามทสมองสงสย
• สงนคออะไร
• มไวท�าไม
• ถาไมมจะใชอะไรแทนไดบาง
• สงนมาจากไหน
• ใครสรางขนมา
• สงนตางกบสงนนอยางไร
31
BRAIN - BASED LEARNING
ปจจยดานสงแวดลอมและการมสวนรวมในการจดการเรยนร
สงแวดลอมในการเรยนร
• บานหองเรยนชมชนและธรรมชาตแวดลอมถอเปนสงแวดลอมในการเรยนรซงเปนปจจยส�าคญยงในการพฒนาสมองของเดก
การประสานกนระหวางครอบครวโรงเรยนชมชน
• การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมองใหความส�าคญกบ การประสานกนระหวางครอบครวโรงเรยนและชมชนเชนชมชนสนบสนนการพฒนาแหลงเรยนรส�าหรบเดกเลกในชมชนและรวมกบครอบครวและโรงเรยนดแลปองกนอบตภยทอาจเกดขนกบเดกวย3-6ป
การวดและประเมนพฒนาการ
• ประเมนพฒนาการเดกอยางสม�าเสมอ
• มแบบบนทกการประเมนทมมาตรฐาน
• การประเมนเปนไปเพอกระตนพฒนาการ
32
BRAIN - BASED LEARNING
สมองเรยนรไดดเมอมสงจงใจสงจงใจจะชกน�าใหสมองผลตความรและบนทกขอมลใน เรองทตองการใหเรยนรเปนการตะลอมสรางกรอบใหกระบวนการเรยนรด�าเนนไปตามเจตจ�านงของผจดการเรยนรซงเปนผหาสงจงใจตางๆนนมาน�าเสนอถาสงจงใจนนไมสามารถจงใจสมองไดสมองจะจดการบนทกขอมลนนแบบไมมคณภาพหรอไมยอมบนทกไว
สมองเรยนรไดดเมอเรองนนนาสนใจสมองจะไมท�างานกบขอมลทกชนเฉพาะสงนาสนใจเทานนทจะผานกระบวนการเลอกคดกรองเขาสการรบรของสมอง
สมองเรยนรไดดเมอมความมงมนความมงมนเปนกระบวนการของจตใจเปนสงก�ากบกระบวนการเรยนรใหด�าเนนไปอยางมประสทธภาพเมอเราสนใจเรามกจะมความมงมนดวยถาเดกมเหตผลเพยงพอหรอมเปาหมายของตวเองเดกจะกระตนตวเองและขบเคลอนใหเกดความตงใจมงมนเพอด�าเนนกระบวนการใหไปสเปาหมายนนอยางรตว
สมองเดกขบเคลอนโดยเปาหมายสมองของเดกขบเคลอนไปโดยเปาหมายแรงบนดาลใจความทะยานอยากความใฝฝนและการวางแผนของเดกเองทกๆเปาหมายของเขาทกๆความฝนของเขากมงสอนาคตของตวเขาเองการเรยนรทมเปาหมายจงเปนการเรยนรทมประสทธภาพสงสด
สมองเลอกเรองทจะเรยนสมองเรยนรไดดเมอตดสนใจเลอกทจะเรยนรเชนเมอเดกหดขจกรยานหดวายน�าสมองเรยนรไดดมประสทธภาพอยางนาอศจรรย
การออกแบบกระบวนการ
เรยนรรจกสมองกอนออกแบบกระบวนการเรยนร
35
BRAIN - BASED LEARNING
สมองไมเรยนเรองไรเปาหมายสมองมกจะดเชองชางมงามเมอสมองรสกวาเรองทเรยนนน ไรเปาหมายทชดเจนเชนเมอเรยนเรองสมการหรอหดสะกดค�าตามทครสอนถาเดกขาดความเขาใจวาเรยนเรองเหลานไปท�าไม
สมองเรยนรไดดเมอสมองมเวลา“สรางความหมาย”ใหขอมลบอยครงทการจดการเรยนการสอนมกปอนเนอหาจ�านวนมหาศาลใหแกเดกซงเปนอปสรรคส�าคญทท�าใหไมมเวลาพอส�าหรบเดกทจะ“สรางความหมาย”ใหแกขอมลทรบเขาไปเมอขอมลไมมความหมายส�าหรบสมองสมองกจะไมบนทกขอมลนนหรอบนทกไวในระบบความทรงจ�าระยะสน
สมองสงการสวนหนา(prefrontalcortex) ทควบคมการใชเหตผลและการวางแผนระยะยาวของเดกเลกยงพฒนาสมบรณไมเตมทการทครใชการสงหรอการลงโทษเพอใหเดกใชเหตผลเชนการใหนกเรยนตงใจเรยนอาจจะไดความตงใจในระยะสนเทานนเพราะเดกอาจเพยงท�าตามทครสงหรอกลวถกลงโทษ
36
BRAIN - BASED LEARNING
การเรยนรทมประสทธภาพสง
การใชภาพและเสยงในกระบวนการจดการเรยนรชวยสรางความเขาใจในระดบนามธรรม ไดมาก ดงนนการเรยนร ทมประสทธภาพจงควรใชภาพและเสยงแสดงขอมลทดงดด ใหเขาส สมองไดจ�านวนมหาศาลในคราวเดยวกนเพราะสมองเรยนร ไดดเมอสมอง รบร ภาพและเสยงพรอมกนถาสมองรบร เสยงพรอมกบมองเหนภาพทสอดคลองกนคลนเสยงกจะไปเปลยนแปลงหรอท�าใหเกดสญญาณอารมณ ซงตามมาดวยการ เพมขนของระดบสารเคมตางๆในสมองสารเคมเหลานบางตวเกยวของกบระบบคด ความจ�าในสมองและมสวนท�าใหสมองมประสทธภาพมากขน
การเรยนรจะมประสทธภาพเมอสมองสรางแผนภาพความคดแผนภาพเปนการจดระบบ ความคดทกระจดกระจายขนมาเปนระบบมจดตงต น มบทลงทายมกระบวนการ ชดเจนการคดเปนแบบแผนภาพท�าใหสงทเปนรปธรรมเปนนามธรรมเมอปรากฏออกมา บนกระดาษจะเปนสงทดคลายรปธรรมใหมอกครงหนงเปนการย�าเสรมเสถยรภาพของวงจรรางแหเซลลสมองทก�าลงท�างานคดอยในขณะนน
การลงมอปฏบตเปนการใชผสสะรบรขอมลทงในรปของภาพเสยงสมผสเมอประกอบดวยประสบการณในเหตการณตางๆทมมากยงขนยงเปนการใชวงจรรางแหเซลลสมอง พรอมๆกน(หลายผสสะ)เสถยรภาพความเชอมโยงของวงจรกเกดไดเรวเทานนและยงใชวงจรเชอมโยงความสมพนธระหวางผสสะพรอมกบวงจรความจ�าเกยวกบเหตการณซงเปนวงจรความจ�าหลายมตยงท�าใหความจ�าในการเรยนรตกผลกเรวขน
การทองจ�าท�าซ�าฝกทกษะลงมอท�าซ�าๆ เชน เมอเดกออกเสยงทองจ�า เดกไดยน เสยงตวเองและเมอไดลงมอท�าจะเหนสงทตวเองท�าสงทปรากฏกลายเปนขอมลยอนกลบ เขาไปในสมองใหมถอวาเปนการลงมอสอนดวยตวเองเปนการเสรมเสนทางเดนของวงจรเซลลสมองทมอยกอนใหมเสถยรภาพขนอนเปนเหตใหจดจ�าไดและเกดความช�านาญ
37
BRAIN - BASED LEARNING
เมอเขาไปอยในสถานการณจ�าลองสมองจะเรยนรไดด
• สถานการณจ�าลองผานการฟงระหวางทอานนทานพรอมชภาพใหเดกดเดกไมไดฟง ความหมายของนทานแตเดกจะสรางจนตนาการไปกบสงทเหนและไดยนคอเดกน�า ตวเองเขาไปอยในสถานการณจ�าลองทตนเองสรางขน
• สถานการณจ�าลองผานการลงมอท�าการจดฉากบทบาทสมมตเลนละครการเลยนแบบ ธรกจกจกรรมทเปนกจวตรในชวตเชนเปดบธขายของการจดรายการวทยการท�า หนงสอพมพ การทดลองในหองปฏบตการ การใชเทคโนโลยกลไกตอบสนอง เลยนแบบเชนการฝกขบรถยนตขบเครองบนในเครองกลจ�าลอง
• สถานการณจ�าลองผานการบรณาการการฟงและการดน�าเดกเขาสสถานการณจ�าลองผานการชมภาพยนตรวดทศนทดมคณภาพจะท�าใหสมองเดกตนตวเตมทกระบวนการเรยนรของสมองจะถกขบเคลอนอยางมคณภาพภาพยนตรเกยวกบประวตศาสตรเหตการณประวตบคคลสารคดวทยาศาสตรสามารถชวยใหเดกเรยนรไดด
กระบวนการเรยนรของสมองไมไดเรมตนจากความวางเปลาเดกมความคดมความรเดมอยแลวในเกอบทกสงทก�าลงจะเรยนรแตความรเดมอาจมอยแบบกระจดกระจายอาจมนอยหรอมากผดหรอถกเราเรยกสงเหลานทมอยแลวในสมองเดกวาแบบแผน ความรเดมในสมอง(oldschema)ดงนนจงควรจดกจกรรมการเรยนร โดยเรมจาก การจดระเบยบความรเดมทเดกมอย เชนเปลยนความเขาใจผดใหถกหรอท�าสงทผดท ผดทางจดระเบยบใหมหรอเสรมความเขาใจเดมใหลกซงขน
38
BRAIN - BASED LEARNING
เดกบางคนเรยนรเมอไดเหนหรอเมอไดยน เดกบางคนเรมเรยนรและเขาใจไดดขนเมอไดเหน(Visuallearner)หรอเมอไดยน(Auditorylearner)ดงนนขอมลทประกอบดวยภาพและเสยงจะท�าใหเขาเรยนรไดงายและเรวขน
เดกบางคนเรยนรเมอไดลงมอปฏบต (Kinestheticlearner)ส�าหรบเดกบางคนเพยงแคเหนหรอไดยนอาจจะยงไมสามารถสรางเครอขายในสมองไดดขนจนกวาจะไดลงมอท�าดวยตวเอง
ทวงท�านองการเรยนทแตกตาง
เดกบางคนเรยนรเมอไดเฝาสงเกต(Observationallearner) เดกบางคนเรยนไดโดยการเฝาสงเกตหรอ เพยงแตฟงหรอท�าทงสองอยางแตกไมมการลงมอท�าจนกวาเขาจะรสกคนกบสงใหมนนซงอาจเปนเพราะกลวผดพลาดหรออะไรสกอยางหนงทงทจรงแลวการลงมอปฏบตและแกไขความผดพลาดตางหากทท�าใหเราฉลาดขน
ส�าหรบเดกบางคนเพยงแคเหนหรอไดยน อาจจะยงไมสามารถสรางเครอขายในสมองไดดขน จนกวาจะไดลงมอท�าดวยตวเอง
39
BRAIN - BASED LEARNING
ออกแบบกระบวนการเรยนรใหสอดคลองกบสมองของเดก
เชอมโยงสงทจะเรยนรใหมกบสงทเรยนรมากอนแลวการทเดกน�าความร ใหมทไดรบเชอมโยงเขากบสงทอยในสมองของพวกเขาเองซงเปนสงทเกดจากการมประสบการณมากอนเปนพนฐานเพอจะใหไดความคดรวบยอดทกษะความรใหมซงประมวลกนขนเปนเรองใหมทจะเรยนร
ศกษาทดลองและลงมอท�าซ�าท�าใหสมองรจกคนเคยกบความคดรวบยอด ทกษะและความรใหมทรบเขามานน
ศกษาทดลองและลงมอท�าซ�าย�าทวนใหมากยงขนจะท�าใหเขาใจความคดรวบยอดทกษะและความรใหมได
อานและฟงบรรยายท�าใหสามารถสะทอนวเคราะหอธบายเปรยบเทยบความคดรวบยอดทกษะและความรของเรองทก�าลงเรยนรนกบเรองอนๆไดเปนการเรมสระดบการคดสรางสรรค
ประยกตความคดรวบยอดทกษะและความรไปใชในเรองตางๆในชวตการผสมผสานสงทรเขากบเรองทไดเรยนรอนๆน�าไปสการมความคดระดบสงขนและมความคดสรางสรรค
ขดเกลาและปรบปรงผลงาน(จากการใครครวญความคดเหนของตนเองและผอน)ท�าใหสามารถเขาใจความคดรวบยอดทกษะและความรนนไดดเยยมยงขนแตนกยงไมใชจดสนสดของการเรยนรหากเปนเพยง พนฐานส�าหรบการเรยนรระดบสงขนไป
40
BRAIN - BASED LEARNING
ตวอยางขนตอนการจดการเรยนรทออกแบบตามหลกการพฒนาสมอง
ขนตอนการจดการเรยนรมหลากหลายตามวตถประสงคและเนอหาวชาอยางไรกตามพบวามขนตอนหลกๆอย3ขนซงเมอน�ามาเชอมโยงกบ การเรยนรตามหลกการพฒนาสมองพบวานาจะเปนขนตอนทอาจเรยกวาSTEPUPไดโดยผสอนหรอผจดกระบวนการเรยนรสามารถน�าไปประยกตใชกบขนตอนการจดการเรยนรทตนด�าเนนการอยแลวไดดงน
ขนน�าเขาสบทเรยน
เตรยมความพรอม(Setup)หมายถงการเตรยมความพรอมใหเดกพรอมเรยนรเชนใชกจกรรมเคลอนไหวประกอบจงหวะเกมทสนกสนานกจกรรมเปดสมอง(braingym)การท�าสมาธ
ทบทวนความรเดมเชอมโยงความรใหม(Tie-in)หมายถงการทบทวนความรเดมของเดกทมอยแลวและเชอมโยงกบความรใหมทเดกจะไดรบเชนใชการตงค�าถามการใหเดกเลาประสบการณเลนเกม
Set upTie-in
EngagePerform
UsePack
41
BRAIN - BASED LEARNING
ขนด�าเนนการสอน
กระตนเรา(Engage)หมายถงการกระตนใหเดกเกดความกระหายใครรโดยใชสถานการณจรงหรอจ�าลองน�าสงแปลกใหมมาแสดงใหเชอมโยงเขาสเนอหาทก�าลงจะเรยนรวมทงการกระตนดวยค�าถามใหเดกคดและคาดเดา
ลงมอปฏบต(Perform)หมายถงการทเดกไดเรยนรผานการปฏบตจากการลองผดลองถกเพอคนควาแสวงหาค�าตอบน�าเสนอและอธบาย สงทคนพบได
ฝกปฏบตในบรบทตางๆ(Use)หมายถงการใหเดกไดทองจ�าท�าซ�าและฝกทกษะผานกจกรรมทหลากหลายท�าใหเกดการจดจ�าและสรางความช�านาญในเรองนนๆเชนเกมการศกษาแบบฝกใบงานชนงานทงในรปแบบงานกลมและงานเดยว
ขนสรป
สรป(Pack)หมายถงการสรปเปนความคดรวบยอด(concept)จากสงทเดกไดเรยนรโดยใหเดกน�าเสนอความคดในรปแบบตางๆเชนตารางกราฟแผนภมแผนภาพภาพวาดรวมถงการตอยอดความคดเพอน�าไปใช
ในตอนทายของแตละขนตอน ครควรมการสอบทานความเขาใจของเดก หากพบวาเดกไมเขาใจครจะได
ทบทวนกระบวนการและชวยเหลอเพอใหเดก ประสบความส�าเรจและกาวตอไปสขนตอนใหมได
วธการสอบทานอาจใชการตงค�าถาม เพอใหแตละคนตอบหรอตอบเปนกลม หรอ การสงเกตเดกในขณะท�ากจกรรม
42
BRAIN - BASED LEARNING
การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมอง
ดานการเคลอนไหว
พฒนาการดานการเคลอนไหวของรางกายเปนพฒนาการดานโครงสรางทงระบบของรางกายทใชในการควบคมสงการตวเองและการรบขอมลจากสงแวดลอมขอใหสงเกตดวาลกแมวมการพฒนาตวเองอยางมากในวยแรกเกดมนฝกฝนทวงทาในการเดนวงกระโดดตะปบกอดรดฟดเหวยงจนในทสดรางกายกพรอมทจะออกไปสโลกภายนอก
พฒนาการทางรางกายและการเคลอนไหวของเดกจ�าเปนตองไดรบการกระตนอยางเตมทเพอใหรางกายทกสวนอนไดแกระบบโครงสรางตงแตกลามเนอมดใหญและกลามเนอมดเลกท�างานอยางมประสทธภาพตามวยกระบวนการพฒนาในระบบนตองเนนใหเดกไดผานขนตอนการฝกฝนใชงานรางกายทกขนตอนครบถวนและพฒนาจนมสมรรถภาพดทสดเตมตามศกยภาพของเดกทจะท�าได
การทจะกาวไปจนถงระดบนตองมนใจวาพฒนาของเดกมกระบวนการหรอการก�าหนดขนตอน การฝกฝนก�าหนดแบบแผนกจกรรมทสอดคลองกบจดประสงค ก�าหนดชวโมงการเรยนร และมแนวทางทจะประเมนไดเปนรายบคคลวาเดกไดบรรลตามจดประสงคทวางไวอยางแทจรง
พฒนาการดานรางกายและการเคลอนไหว
45
BRAIN - BASED LEARNING
สมองตองการเวลาพกสมองมจงหวะหรอวถของมนเองไดแกวงจรต�า-สงของพลงงานและวงจรการท�างาน-การพกผอนวงจรทงสองนมผลส�าคญตอการเรยนรและการรบรดงนน เมอถงจดสงสดทสมองตองการพก การเรยนรกจะเรมตกลง
เมอสมองไดพกการเรยนรจะดขน เมอมขอมลใหมๆหลงไหลเขามาสโลกของเดกเดกตองการเปลยนอรยาบถมงานวจยชวาเมอเดกไดพกและผอนคลายความส�าเรจทางวชาการกมผลดขนดงนนการพกใหเดกไดเลนและเคลอนไหวรางกายระหวางชวงสนๆจงมความจ�าเปน
สมองกบการเคลอนไหวรางกาย
การเคลอนไหวรางกายเปนการพฒนาทส�าคญการเคลอนไหวรางกายของเดกเปนการเตรยมสมรรถนะของรางกายทกสวนเพอใชประโยชนในการมชวตอยและพรอมกนนนการเคลอนไหวรางกายกพฒนาความสามารถของสมองอนเปนเครองมอของการเรยนรไปดวย
สมองเดกเลกก�าลงพฒนาสวนควบคมการเคลอนไหวเปนชวงเวลาดทสดทจะพฒนาทกษะเกยวกบการเคลอนไหวตางๆซงจะชวยพฒนาระบบความสมพนธของประสาทสมผสเดกตองพฒนาความสามารถในการใชตามอเทาและประสาทรบความรสกตางๆใหสมพนธกน
สมองนอยคอสวนทรบผดชอบการจดสมดลของรางกายสมองสวนทรบผดชอบหลกเกยวกบการจดสมดลของรางกายทจะพฒนาคอสมองนอยหรอเซรเบลลมการกระตนสมรรถนะของสมองสวนนจะสงผลตอการพฒนาความสามารถในดานการรบขอมลจากสงแวดลอมไปดวยพรอมๆกน
46
BRAIN - BASED LEARNING
เมอสมองไดจบตองสมผสกบของจรงของเลนและวตถสามมตตางๆรอบตวอารมณจะถกขบเคลอนใหรสกถงความหมายของสงทสมองเขาไปจบตอง
สมองกบการเลน
ปจจบนนโลกเปลยนแปลงไปมากเดกตองหมกตวอยในบานหรอในหองเรยนเดกอยกบทแทบทงวนไมวาจะเปนการนงเรยนหรอนงดโทรทศนท�าใหเดกไมคอยไดเลนแบบเคลอนทหรอเคลอนไหวรายกายครบทกสวนนคอปญหาส�าคญ
การไมไดเลนเปนอปสรรคตอการเตบโตนกจตวทยาการศกษาวตกวาเดกทไมไดเคลอนไหวไมไดเลนเมอวยเดกจะไมไดผานพฒนาการอนจ�าเปนดงนนโรงเรยนยคใหมตองสนใจจดกจกรรมใหเดกออกก�าลงเลนกฬาเลนศลปะปองกนตวและยมนาสตกเปนตน
การเล นช วยระบายความเครยด การเลนเปนรปแบบหนงทเดกใชในการปรบตวเขากบสงแวดลอมการเลนชวยใหเดกๆคลายความวตกกงวล คลคลายปมขดแยงในใจความเครยดถกระบายออกและเดกๆเรมหาวธการจดการกบปญหาตางๆไดจตใจของเขาสงบลงการเลนชวยใหเดกระบายพลงงานสวนเกน
ขณะทเดกคนหนงก�าลงเลนอยางเพลดเพลนสมองก�าลงเขาไปรบสมผสและเคลอนไหวกบรปทรงสเหลยมสามเหลยมวงรวงกลมโดยตรงท�าใหความหมาย ของรปทรงเหลานปรากฏเปนจรงเปนจงขนในสมองท�าใหรจรงถงความแตกตาง และในทสดค�าวาสเหลยมสามเหลยมวงกลมวงรกปรากฏขนในสมองของเดก โดยค�าชแนะของผใหญ นเองทกลาววาภาษาของเดกเกยวของกบการพฒนา ผสสะและการเคลอนไหว(sensorimotor)
47
BRAIN - BASED LEARNING
การเลนชวยพฒนาการเรยนร นกจตวทยาการศกษาเองกเชอวาการเลนชวยพฒนาการเรยนรของเดกหลายดานทงนโครงสรางของภาวะรคดทเดกมอยจะตองถกน�าออกมาใชในชวตจรงโดยผานกจกรรมตางๆรวมทงการเลนดวย
การเลนชวยพฒนาการรบรอยางนอยทสดเดกจ�าเปนตองการ การเคลอนไหวพนฐานเชนการหมนตวกระโดดคลานกลงสายวงกจกรรมเหลานชวยพฒนาความสามารถในการรบรระยะมตรวมทงมการพฒนาสมองสมดลเปนปกต
การเลนท�าใหเดกรบรเอกลกษณของตวเองเดกจะเพมการตระหนกรของเขาวา เขาสามารถใชรางกายสอสารแสดงสงทคดและรสก โดยเคลอนทในทางตางๆการเลนเปนโอกาสของเดกในการพฒนา การรบร เอกลกษณของตวเอง เมอเดกเรมใชความคดของเขา เพอเคลอนไหวเตนร�าและเลนกบผใหญหรอกบเดกคนอนเดกจะเรมสนใจในการสรางสรรคมากขน
การเลนเปนการเตรยมสมองใหพรอมใชงานการเลนของเดกนนแททจรงกคอการซอมมอหรอการซกซอมและพฒนาทกษะทกอรปขนมาแลวในวงจรการเรยนรของสมองนนเองสงทเดกพยายามเลนในวยนเชนการควบคมทาทางเดนการวงแขงการเลนกระบะทรายการเดนบนไมแผนเดยวการรองเพลงและท�าจงหวะการตดกระดาษเปนรปตางๆลวนแตเปนการท�าซ�าๆดดแปลงทวงทาลลาทไมสมบรณเพอสรางสมองทกสวนใหพรอมส�าหรบการใชงานในวยถดไปนนเอง
48
BRAIN - BASED LEARNING
การเคลอนไหวของเดกวย 3 - 6 ป
ชนชอบการเคลอนไหวเมออายได3ปเดกๆเคลอนไหวไดอยางคลองแคลวไมวาจะเปนเดนวงกระโดดปนโหนในวยนการเคลอนไหวอยางคลองแคลวเปนสงทเดกชนชอบและเปนทมาแหงความภาคภมใจของเขาดวย
ชอบการผจญภยอาย4ปเปนตนไปแมเดกจะพอใจกบกจกรรมแตเขาตองการใหมบรรยากาศผจญภยดงนนทวงทาในเชงยมนาสตกจะปรากฏตวออกมา
เตมไปดวยพละก�าลงพออาย5ปการเคลอนไหวกยงเตมไปดวย พละก�าลงและสนกสนานยงเดกชอบเลนการเคลอนไหวแบบงแบบชางไดโนเสารจงโจมาเปดชอบเลนขบรถไฟขบรถยนตขบเครองบน
ชอบเลนสมผสค�าเดกวยนชอบเลนเกมใชมอวางบนสวนตางๆของรางกายแลวทายปญหาสนกกบการรองบทรองเลนและกลอนสมผสตางๆแนวทางการสอนเดกเลกตองสนใจใชบทคลองจองบทรองเลนบทเพลงรวมกบการใชทาทางของเดกเปนพเศษ
49
BRAIN - BASED LEARNING
การเรยนรผานการเคลอนไหวรางกาย
การเคลอนไหวรางกายท�าใหสมองเหนโลกในมมมองตางๆ การบรณาการของขอมลทางประสาทสมผสภาษาและความคด การเรยนรทจะใชพนทการมเวลาส�ารวจและฝกฝนเปนปจจยส�าคญในการพฒนาทางรางกายของเดกประสบการณของเดกอนไดแก การปนการคลานการโยกการกระโดดไมใชเพยงเรองซกซน แตเปนการแสวงหาโอกาสของสมองส�าหรบการเหนโลกจากมมมองตางๆกน
กระบวนการเรยนรในการเคลอนไหวจะชวยพฒนาการเรยนรเกยวกบมตระยะทศทางเวลาความเรวแรงฯลฯการรบรนเปนฐานส�าคญของการเรยนรจกตนเองท�าใหเดกเปนตวเปนตนและเปน พนฐานส�าหรบวชาการทกสาขาอยาหวงวาจะสอนความรเรองมตระยะทศทางเวลาเมอถงชวโมงสงคมศกษาเพราะ“การรบร”ตองมมากอนในชวตจรง เดกจงจะพฒนาความคดนามธรรมขนมาในชวโมงเรยนได
50
BRAIN - BASED LEARNING
ใหเดกไดพฒนาทกษะการเคลอนไหวอยางละเอยดทจ�าเปนตอการใชเครองมอและสอ เชน กรรไกร ทเจาะกระดาษ ทเยบกระดาษ
ใหเดกไดท�ากจกรรมทมการรวมทกษะของการใชเครองมอ รวมถง การประสานงานของตา มอ เทา เชน การขวาง การจบ การผลก การดง การขด และการวาด
ใหเดกไดท�ากจกรรมการบรรจ เท และแยกชนสวน เชน การเลน บลอก เลนน�า
ใหเดกไดมประสบการณสนกสนานกบการเคลอนไหวรางกาย โดยใชทกษะทเกยวกบการเคลอนท เชน การคลาน การกลงตว การวง การปน การโยก การเดง และการกระโดด
ใหเดกไดฝ กประดษฐ สงต างๆ เช น ป นดนเหนยว ดนน�ามน ประดษฐเศษวสด
ใหเดกไดใชทกษะเสถยรภาพ เชน สมดล งอ ยด บด
ใหเดกไดบรณาการทกษะการเคลอนไหวแบบหยาบและแบบละเอยด กฬาในรม กฬากลางแจง
ใหเดกไดพฒนาความสามารถทจะเลนเครองเลนสนามหลากหลายชนด
ใหเดกไดเลนเครองเลนสมผส เชน รอยลกปด ตอภาพตดตอ
ใหเดกไดเขยนภาพและเลนส เชน สเทยน สน�ามน เปาส พบส
ใหเดกไดฝกฝนการเคลอนไหวรางกายพรอมอปกรณ เชน การเคลอนไหวพรอมเชอก ลกบอล
การจดประสบการณการเคลอนไหวรางกาย
51
BRAIN - BASED LEARNING
การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมอง
ดานภาษา
AZ
พฒนาการดานภาษาเปนพฒนาการทจ�าเปนทสดส�าหรบเดกเพราะภาษาเปนเครองมอส�าหรบการสอสารเพอจะมชวตอยในสงคม
พฒนาการดานภาษาของเดกไมใชเพยงการฟงพดอานและเขยนไดแตยงเชอมโยง กบพฒนาการดานการคดดวยเมอคนเราสอสารสมองตองพยายามเชอมโยงสงทคดออกมาเปนการพดและการเขยนเมอฟงสมองตองพยายามคดเทยบเคยงสงทฟงกบประสบการณทรบรมาและเมอพดสมองตองจบคภาษาเขากบ ความหมายทจะถายทอดใหคนอนเขาใจดงนนกระบวนการพฒนาภาษาจงเปนการพฒนากระบวนการคดและการสอสารไปพรอมๆกน
จดมงหมายของการสงเสรมพฒนาดานภาษาของเดกคอตองสงเสรมใหเดก คดเปนและสอสารเปนใชการฟงการพดการอานและการเขยนเปนเครองมอในการสอความหมายไดอยางมประสทธภาพ
กระบวนการพฒนาภาษาเนนหนกการพดคยการสนทนาการเลาเรองการเลานทานการอานใหฟงการรองเพลงการแสดงละครการเขยนการอานเบองตนโดยบรณาการเขากบกจกรรมการเลนและการบนเทงทสนกสนานนาสนใจ
พฒนาการดานภาษา
53
BRAIN - BASED LEARNING
สมองของเดกเลกสามารถเรยนภาษา ไดทวโลกในวยอนบาลสมองเดกโตเปน 9ใน10ของขนาดสมองผใหญการทสมองของเดกโตรวดเรวยงกวาสวนใดๆของรางกายกเนองมาจากการขยายตวดานจ�านวนและขนาดของปลายประสาท เดนไดรทอกสวนหนงเนองมาจากการเพมขนจากกระบวนการสรางไมอลน
การเกดซนแนปสท�าใหเกดวงจรขอมลขนจ�านวนมากซนแนปสจ�านวนมากมายท�าใหสมองของเดกวยนสามารถเรยนภาษาตางๆไดทวโลก
การเรมอานชาไมไดแปลวาพฒนาชา นาประหลาดทวาไมมตารางทก�าหนดเวลาไดแนนอนวาเมอไรเดกจะอานไดความพรอมในการอานของเดกอาจแตกตางกนถง3ปบางคนพรอมเมออาย4ปบางคนพรอมเมออาย7ป(โดยเฉลย)บางคนพรอมเมออาย10ปดงนนเดกทเรมอานเมออาย7ปจงไมใชพวกทพฒนาชา
ภาษาเปนศนยกลางการเรยนรของเดกเลกเดกจะพฒนามนษยสมพนธและขยายความคดเรองการคบคาสมาคมไดกตอเมอเขาพฒนาภาษาขนมาจนใชการได
พฒนาการของสมองในการเรยนรภาษา
b
e
4
54
BRAIN - BASED LEARNING
a
c
f
ภาษาของเดกเรมจาก2ค�ากอนทเดกจะมพฒนาการทางภาษา ซบซอนภาษาทเขาใชมกม2ค�าเชนกนขาวแมมาแมวเดนเปนตนการพดประโยคทยาวกวา2ค�าของเดกเปนสญญาณบงชวาการเขาใจความหมายของภาษาก�าลงกาวหนาไปอยางรวดเรว
เดกเรมเรยนภาษาเมอใดมการประมาณการไววาเดกเรมเรยนภาษาจรงจงเมออายไดขวบหนงวนหนงๆเขาจะเรยนรค�าใหมไดถง5-8ค�าและระหวางอาย1-6ปเขาสามารถรกษาความเรวในการเรยนค�าขนาดนไวได
เดกเรยนค�าใหมไดวนละ22ค�ายงมขอมลทระบไววาหลงจาก5ขวบเปนตนไปเดกสามารถเรยนค�าใหมไดถงวนละ22ค�าทกวนภาษาพดของเดก6ขวบนนประกอบดวยค�าราว8,000-14,000ค�า
1
ตงตนทการอานใหฟง
• ความส�าเรจในการท�าใหเดกสนใจอานอยากอานจนถงรกการอานตงตนทการอานใหฟง
• การอานใหฟงท�าใหสมองพงความสนใจไปทการรบเสยงสมองจนตนาการเรองราวตามไปไดอยางเตมท
• เลอกหนงสอทดทสดมาอานใหฟงเดกไมตองกงวลวาจะตองอานตามจะตองตอบค�าถามของครจะตองจ�าเรองใหไดเดกรสกสนกทจะฟงเรยกรองครงแลวครงเลาใหคณครหรอผปกครองอาน
• เมออานใหฟงตดตอกนยาวนานพอเดกเรมจดจ�าเรองไดเองในทสดเดกจะหยบหนงสอมาและเปดอานบางคนจ�าเนอหาไดทงเลมการสะกดไดจะตามมาทหลงการสอนอานและสอนสะกดท�าไดงายมากเมอเดกรกทจะอานแลว
การเรมสอนภาษา
55
BRAIN - BASED LEARNING
สอนภาษาจากนทาน
• นทานเรองหนงเสนอค�าใหมนบรอยค�า
• การเลานทานการอานหนงสอใหเดกฟงมความส�าคญอยางยง เพราะนทานและ เรองราวในหนงสอเดกมเนอหาสนกสนานนาทงนาตนใจเราความสนใจจงใจใหเดกพฒนาความสามารถในการฟงอยางตอเนอง เรองราวทซบซอนในนทานน�าเสนอค�าและภาษาใหเดกมหาศาลนทานเรองหนงๆบางทน�าเสนอค�าใหมนบรอยค�าและเดกกเขาใจเพราะมบรบทของเรองราวในนทานชวยสอความหมายพรอมกบภาพ
• การฟงคอทมาส�าคญของการพฒนาภาษาค�าความหมายและภาษาทงดงามสรางขนมาไดจากนทานและเรองเลาเหลานล�าพงการพดคยในชวตประจ�าวนไมเพยงพอทจะพฒนาภาษาของเดก
• สมองเดกรบขอมลเสยงพรอมกบมองเหนภาพเมออานหนงสอใหเดกฟงสมองของเดกรบขอมลเสยงพรอมกบมองเหนภาพเรองราวทนาสนใจท�าใหสมองมงไปทเนอหาดวยความอยากรและตดตามดวยอารมณรวมจนจบ
• หนงสอตองมภาพประกอบภาพประกอบมความส�าคญทสด ทจะสอความหมาย ใหสมองรบรเรองราวทครก�าลงอานแมมค�ายากปนอยบางสมองจะพยายามเชอมโยงความหมายของค�านนกบเรองราวทก�าลงด�าเนนอยวธเรยนรแบบนเปนวธเรยนภาษาทไดผลสมฤทธสงไมวาภาษาไทยหรอ ภาษาองกฤษ
56
BRAIN - BASED LEARNING
ใหเดกฟงบทเพลงบทรองเลนบทกลอมเดกซงมความหมายกบเดกเปนพเศษเพราะเปนภาษาทมาพรอมกบจงหวะและท�านองสมองเดกมความพรอมสงทจะรบการกระตนดานจงหวะ
จงหวะและท�านองมความส�าคญเพราะเปนเสยงทผานการเรยบเรยงอยางดมความกลมกลนมความไพเราะเสยงทไพเราะกลมกลนเหลาน ไมเพยงแตเขาไปกระตนการพฒนาทางภาษาแตยงมบทบาทในการจดระเบยบการเชอมโยงของเซลลสมอง
การอานและการเขยนมความหมายมากเพราะเดกคดวาเปน โลกใหมอนนาทงดงนนจงไมควรเรมตนสอนภาษาแบบหลกภาษาไมควรเรมตนจากเรองความถกตองหรอการสะกดค�าเดกควรไดรบการกระตนใหลองอานและลองเขยนดเมอเขาพรอมแลว
ผใหญตองทมเทเวลาอานหนงสอใหเดกฟงอยางสม�าเสมอสงทอานนนตองกวางขวางครอบคลมตงแตกวนทานสารคดงายๆครและผปกครองเปนแบบอยางดานภาษา
จดกจกรรมใหเดกไดฝกพดพฒนาทกษะการใชค�าพดทงแบบงายและซบซอนขนมาเพอแสดงความรสกความคดความเหนพดคยเลาเรองจดเวลาใหกจกรรมนสม�าเสมอทกวน
การจดประสบการณภาษา
57
BRAIN - BASED LEARNING
ใหเดกเรยนรภาษาบทเพลงเรองเลาของหมบานและชมชนจากการฟงและการอานเพราะวฒนธรรมและความคดซมซานอยในภาษาถนกอนเปนอนดบแรก
ใหเดกฝกใชภาษาในการสอสารใหเดกเรยนรวาภาษาสะทอนและชวยการสอสารเกยวกบความเปนอยความคดและการกระท�าเมอกจกรรมทางภาษาสมพนธกบเรองราวในบานครอบครวและชมชน
ใหเดกเลนสนกและทดลองใชเสยงและรปแบบของภาษาเชนการสมผสอกษรจงหวะค�าค�าพดทไมมความหมายและอารมณขนหนงสอกลอนหนงสอทเนนจงหวะเสยงหนงสอตลกทใชเสยงซ�าเปนสงจ�าเปน
ใหเดกซมซบความงดงามของภาษาโดยผานบทเพลงสมผสอกษรจงหวะการเลาเรองบทกวและการเลนละครฟงและเลานทาน
ใหเดกฝกสรางภาษาเองสรางบทสนทนาและบทแสดงส�าหรบตนเองและส�าหรบการเลนละครรวมกนกบผอน
ใหเดกเขาใจความเชอมโยงระหวางภาษาพดและภาษาเขยนการเขยนสงทคดจ�าเปนมากในวยนแตเนองจากเดกยงสะกดค�าไดนอยดงนนควรเนนใหเขยนออกมากอนเนนไวยากรณทหลงถาเนนไวยากรณตงแตแรกเรมความกลาเขยนและอยากเขยนจะลดลง
ใหเดกใชภาษาสอสารดวยการแสดงทางศลปะเชนเตนร�าละครดนตรหนกระบอกประตมากรรมและภาพวาดเพอสอสารความคดเหนและความรสก
ใหเดกเรยนรค�าศพทและค�านยามเพอสรางและสอสารความเขาใจทเกยวของกบแนวคดทางสงคมกายภาพวทยาศาสตรคณตศาสตรเทคโนโลยและการสรางสรรค
58
BRAIN - BASED LEARNING
การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมอง
ดานศลปะและการสรางสรรค
พฒนาการดานศลปะและการสรางสรรคของเดกตองการกระบวนการกระตนใหสมองคดและท�าการใหท�ากจกรรมศลปะหลากหลายทสดเทาทจะเปนไปไดและเสนอโจทย หลากหลายซบซอนทาทายจะสงเสรมใหสมองคดหลายแบบในหลายบรบท
พฒนาการดานศลปะและการสรางสรรคของเดกจะเกดไดดหากเดกร สกพอใจและมความสขเมอไดสมผสสนทรยของโลกตงแตยงเยาวเดกจะไดมการเชอมโยงในสมองคดจนตนาการอยางเตมทและรสกเปนอสระทจะไดสรางสรรคสงตางๆ ตามจนตนาการของตน
พฒนาการดานศลปะและการสรางสรรค
61
BRAIN - BASED LEARNING
สมองกบศลปะและการสรางสรรค
การแสดงออกทางศลปะ เปรยบเสมอนการสรางจนตนาการเปนรปรางภายนอกแลวปอนกลบเขาสสมองศลปะจงเปรยบเสมอนกระดาษทดแหงจนตนาการท�าใหสมองไดจดการกบจนตนาการตางๆชดเจนยงขนการท�าศลปะกเหมอนการใชกระดาษทดคดเลขการท�าเลขบนกระดาษทดท�าใหการคดเลขแจมชดมากกวาการคดในใจ
การแสดงออกทางศลปะคอการไดส�ารวจระบบความคดของสมองทางหนงทสมองจะรไดชดเจนวาสมองก�าลงคดอะไรคอการแสดงออกทางใดทางหนงแลวรบรสมผสความรจากการท�านนกลบเขามาพจารณาใหมยงท�ายงจดระบบความคดไดดขนสงนจ�าเปนส�าหรบสมองทก�าลงพฒนา
ศลปะเดกเปนค�าศพทใหมทยอมรบกนอยางกวางขวางในหลายทศวรรษทผานมาและไดรบความสนใจกนมากขนวาจตใจของเดกยอมสะทอนออกมาในงานศลปะทเขาท�า
ศลปะมาจากการท�างานของสมองรปทเดกวาดนนมใชเพยงเสนสายยงเหยงหรอเสนสอนเลอะเทอะหากแตเปนจนตนาการมาจากโลกแหงจตใจของเขาเองและแนนอนมนมาจากการท�างานของสมองนนแหละ
กระบวนการเรยนรทส�าคญดานศลปะคอการสรางกระบวนแบบ(pattern)จดจ�าเปรยบเทยบและพยายามจะสรางความสมพนธเชอมโยงสงทเหนไดยนสมผสความพยายามเชอมโยงนเองเปนทมาของการสรางจนตนาการซงนบเปนพนฐานส�าคญทเดกจะสรางความรดวยตนเองตอไป
การเรมเรยนศลปศกษาในชวงแรกควรเรมจากการฝกใหเดกสงเกตธรรมชาตและสงแวดลอมสมองจะจดการประมวลสงทเหนและรสกแลวจดการถายทอดความคดออกมาในรปแบบตางๆสงนจะยอนกลบไปขดเกลาตกแตงจตใจของเดก
62
BRAIN - BASED LEARNING
การสรางงานศลปะเปนการระบายความกดดนความอดอนใจของเดกออกมาแทนทจะเกบเอาไวหรอเกบกดจนวนหนงเกดระเบดออกมา
ศลปศกษามความส�าคญตอการพฒนาวงจรสมองทท�างานดานอารมณของเดกการจดกจกรรมการเรยนการสอนใหเดกอยางถกตองจะชวยสรางวงจรเซลลสมองใหมการพฒนาความรสกตางๆของเดกไดเปนอยางด
ศลปะมสวนคลายดนตรชวยผอนคลายความเครยดและบรรเลงภาษาทจบใจ
การสงเสรมใหเดกท�างานศลปะเปนสงส�าคญเดกทกคนมก�าลงใจเมอรวาตวเขาไดรบการยอมรบและรวาเขามความหมายงานศลปะเดกสะทอนตวตนของเดกเองดวยเสนหนกหรอเบาสเขมหรอออนซงเปนผลงานทไมควร วพากษวจารณแตควรมงเนนไปทจตใจหรอจตวญญาณของเดกเปนส�าคญ
งานศลปะเดกเปนสงอศจรรยเพราะท�าใหสงทเดกเหนและสงทเดกคดในสมองผสานกลมกลนเปนหนงเดยวเดกจะกอรปความเขาใจตอระยะและมตออกมาในภาพทวาดซงสะทอนใหรวาเขามประสบการณในรปแบบแบบแผนกระบวนการของสงตางๆรอบตวอยางไร
การพฒนาทกษะของกลามเนอละเอยดของเดกวย3-6ปดขนท�าใหเดกวาดปนพบตดแกะและอนๆเพอสอสารสงทคดออกมาไดเปนเรองเปนราวชดขน
แมวาเดกจะมขอจ�ากดในความสามารถทจะท�างานวาดปนแกะสลกแตสงทควรสนใจมากกวากคอเดกก�าลงสอสารสงทคดออกมาดวยภาษาศลปะทไมใชค�าพดหรอภาษาเขยน
63
BRAIN - BASED LEARNING
ศลปะพฒนากระบวนการคด
การใหเดกท�างานศลปะเปนการท�าใหเดกไดฝกกระบวนการคดเชน การป นการเปดโอกาสใหเดกไดจบตองสมผสกบดนเหนยวหรอ ดนน�ามนเดกจะเกดความรสกเหนยวนมแลวพยายามปนใหเปนรปทรง
เมอเดกจะท�าการปนวงจรทกวงจรในสมองของเดกจะเชอมโยงกนสมองสวนคดจะท�างานเดกจะคดจนตนาการวาจะปนอะไรและแนนอนคอท�าไมเขาเลอกปนสงนนหรอปนสงนกระบวนการนจะท�าใหเดกเกดปญญาเกดความคดสรางสรรคสงตางๆ
ในขณะทเดกปนเดกจะใชนวมอและตาสมพนธกนสมองสวนทเกยวของขณะนคอสวนรบภาพสวนรบสมผสและสวนเคลอนไหว
ท�าไมเดกตองเรยนรศลปะบางคนคดวาศลปะเปนเรองของคนทมพรสวรรคบางคนคดวาเราสอนศลปะเพอชวยใหเดกเบาสมองแตทจรงศลปะเปนผลงานอนเกาแกทสดทมนษยไดท�ามาเชน ภาพเขยนตามผนงถ�าและการประดษฐขวานหมอเกวยนเหลานเปนศลปะทงสน
เดกทกคนสรางงานศลปะไดและชอบงานศลปะการจะพฒนาศลปะและการสรางสรรคใหเดก ตองเขาใจวาศลปะกคอกระบวนการทสมองถอดความคดออกมาเปนภาพและชนงานตางๆนนเองถาสมองมอะไรอยการ“ถอด”ความคดออกมากเปนไปได
การจดประสบการณศลปะ
64
BRAIN - BASED LEARNING
ใหเดกมเวลาเตมทในการวาดภาพการวาดเปนการเปดโอกาสใหเดกไดลงมอใชทกษะในการแกปญหาใชเวลาในการคดเรองราวตางๆเพอพฒนาวธคดสรางสรรคเพออธบายความเขาใจของเขาทมตอเรองของขนาดและปรมาณ(scale)ระยะและมต(space)การเปลยนต�าแหนง(motion)ของสงทเขาก�าลงจะวาดนน
ใหเดกมประสบการณทางประสาทสมผสผานทางศลปะและความคดสรางสรรค เปนการสรางความเพลดเพลนทมคณคาแกเดกเดกจะไดส�ารวจภาพกลนรสชาตและลกษณะเนอแทของสงตางๆเปนการสงเสรมความมนใจและความรสกเปนตวตนของเดก
ใหเดกมโอกาสทดลองใชวสดหลากหลายขณะทเดกทดลองใชวสดเทคนคตางๆในการท�างานศลปะและคนหาวธตางๆซงท�าใหเกดรปภาพและรปทรงสองและสามมตเดกจะเรยนรการใชประสบการณในการแสดงความคดและตอบสนองตอโลก
ใหเดกไดพดถงงานของตนเองผใหญควรจะขยายความสนใจในงานศลปะของเดกโดยการพดคยการวเคราะหและการพจารณางานศลปะรวมกนท�าใหการพดคยนนเปนธรรมชาตสนกสนานอยาท�าใหเปนการวดและประเมนอนเขมงวด
ใหเดกวาดอยางอสระศลปะเดกยงไมควรเนนการลอกเลยนแบบหรอการท�าใหเหมอนของจรงสายตาและจนตนาการของเดกวยนยงไมไดมงไปสความถกตองของสดสวนแสงหรอเงา
เครองมอทจะชวยใหสมองสอสารงานศลปะออกมาไดกคอดนสอสกระดาษน�า ดนน�ามนแทงไมกองทรายใบไม เชอกดายกรรไกรและวสดตางๆ
ใหเดกใชสอหลากหลายเชนดนเหนยวสทรายน�าแทงไม เครองดนตร วสดทไมใชแลวและสออเลกทรอนกส ในการจดวางสรางสรรคและถายทอดความคดออกมา
65
BRAIN - BASED LEARNING
ใหเดกไดแสดงออกรวมกนในการส�ารวจอดตปจจบนและจนตนาการอนาคตผานการแสดงออกทสรางสรรคไดแกการเตนร�าละครเขยนสวาดภาพ
ใหเดกไดเลนดนตรและสรางสรรคดนตรจงหวะเตนร�าละครเรองเลาและบทกวดวยตนเองตามล�าพงและรวมกบผอน
ใหเดกไดจดแสดงผลงานน�าเสนอความคดโดยการท�างานศลปะผานการอภปรายนทรรศการการแสดงและการน�าเสนอวธตางๆ
ใหเดกใชเครองมอหลากหลายเปดโอกาสใหการคดและจนตนาการของเดกไดแสดงออกมาอยางเตมทและเรมพฒนาขนสขนคณภาพ
ใหเดกไดรบประสบการณศลปะจากวฒนธรรมทองถนเปนการสรางบคลกและตวตนของเดกท�าใหภมใจในทองถนรกชาตและเขาถงศลปะทองถน
ใหเดกเรยนรศลปะสากลเพอซมซบศลปะของอารยธรรมอนในโลกซงควรครอบคลมทงโลกตะวนตกและตะวนออก
จดประสบการณใหเดกไดแสดงความประทบใจในความรทางสนทรยศาสตรรวมถงสรปรางพนผวเสยงและศลปะจากสภาพแวดลอม
66
BRAIN - BASED LEARNING
การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมอง
ดานอารมณและจตใจ
พฒนาการดานอารมณและจตใจของเดกเกยวของกบการมความสมพนธกบผอนสมพนธภาพถกชน�าดวยเหตผลของความตองการอยรอดนนคอวงจรสมองเรยนรจากสงแวดลอมรอบตววามความส�าเรจหรอมประโยชนบางอยางเกดขนโดยอาศยการรวมมอกบผอนเกอบทกขนตอนเดกมคนอนเปนสวนหนงอยางไรกตามในความเปนจรงสมองถกออกแบบมาใหพอใจกบการมสมพนธภาพโดยมระบบของอารมณเปนตวกระตนหรอตวยบยง
พฒนาการดานอารมณและจตใจเปนกระบวนการทซบซอนอารมณและจตใจเปนผลจากการทเดกมปฏสมพนธกบสงแวดลอมการสะสมของขอมลความรสกจ�านวนมากๆในทสดจะกอรปเปนอารมณและจตใจของเดกเอง
พฒนาการดานอารมณและจตใจมจดมงหมายใหเดกสะสมความรสกความเขาใจผานเหตการณอนหลากหลายซบซอนในบานในโรงเรยนและในชมชนดงนนการพฒนาอารมณและจตใจจงไมใชเพยงแตสนใจท�าใหเดกสนกและมความสขผใหญควรท�าหนาทกระตนแนะน�าชวยเหลอประคบประคองใหเดกไดมประสบการณและผานเหตการณจรงทมทงสมหวงผดหวงวตกกงวลเศราใจหวนใจละอายใจยนดถกผดไปไดอยางปลอดภยเพอใหเดกเกดความเฉลยวฉลาดทางอารมณและจตใจ(emotionalintelligence)
พฒนาการดานอารมณและจตใจ
69
BRAIN - BASED LEARNING
สมองกบอารมณและจตใจ
อารมณเปนภาษาแรกทเดกสอสารออกมาประสบการณทกอยางทเดกไดรบมความส�าคญมากความสนใจและความทรงจ�าจะเรมกอตวเปนตวตนของเดกอารมณเปนภาษาแรกทเดกสอสารออกมาสงเกตไดวาอาการยมอยางมความหมายปรากฏเมอเดกมอายได4-6สปดาหแสดงสหนาประหลาดใจเมอ3-4เดอนและคยเมอ6-8เดอนความกงวล ตอคนแปลกหนามมาในราวครงปหลงของขวบปแรก
เดกเรยนรผานเหตการณในชวตประจ�าวนความเฉลยวฉลาดทางอารมณและจตใจนนเดกเรยนรตงแตขวบปแรกผานเหตการณงายๆในชวตประจ�าวนการใชชวตในวยเดกสอนใหเขารจกความสมหวงความผดหวง ความวตกกงวลความเศราใจความกลวความภมใจความละอาย ความยนดกระทงความรสกผด
ในชวง6ปแรกของชวตเดกมความหมายยงนกตอการพฒนาสมองโดยเฉพาะในดานอารมณและจตใจเดกตองการความรกความอบอนปกปองใหปลอดภยโอบกอดสมผสยมและพดคยพอแมและครอบครวควรเขาใจวาชวงวยตงแตปฏสนธจนถง6ปเปนโอกาสทองของชวตเดกซงควรเรยนรและเขาใจถงพฒนาการของเขา
70
BRAIN - BASED LEARNING
เดกยงไมมความคดเหนแกตวในวยอนบาลนเดกยงคงตองการความรกความอบอนโอบกอดสมผสเลนบทบาทสมมตครอบครวควรท�าบานใหนาอยอบอนส�าหรบลกเรมสอนใหเดกเขาใจระเบยบวนยและกฎเกณฑอยาใชอารมณกบเดกอยากลาวหาเดกเพราะเดกวยนทดลองท�าสงตางๆมากกวาตงใจท�าความผดการกระท�าของเดกๆในวยนไมมนยทางศลธรรมหรอทางคณคาแบบโลกในสงคมของผใหญแมวาเดกจะมพนอารมณตางกนแตเดกจะไมมความคดเหนแกตวเอาเปรยบชอบลกขโมยท�าลายฯลฯ
เดกเขาใจความตองการของคนอนในชวงวยนเดกๆพฒนาความรโดยเชอมโยงกบวตถและเหตการณตางๆเขารวามคนเหนไดยนและก�าลงมองดเขาอยเขารวามคนอนอย และตวเขามอย เมออายได3ป เดกรจกคดในใจและรวาคนอนกคดอะไรอยในใจ เหมอนกนเดกแสดงใหเหนแลววาเขาเขาใจความตองการของคนอนและรวาความตองการเปนสงขบเคลอนการกระท�าของเราเดกรแลววาความคดเปนสงทสมผสจรงๆไมไดแตมนกเปนตวแทนของบางอยางในโลกทเปนจรงมนอยในใจของเดกเองและอยในใจของคนอนดวย
การกอตวของอารมณคอสวนหนงของบคลกภาพอารมณเปนปฏกรยาทเดกสมพนธกบโลกภายนอกการชวยขดเกลาและพฒนาอารมณและจตใจไมไดผานเหตผล อยางเดยวแตตองอาศยแรงบนดาลใจเชนความประทบใจความเหนใจความเสยใจความกงวลเปนตนผใหญควรน�าเดกใหผานเหตการณรอนหนาวไปโดยการประคบประคองไมใชโดยการ“หกดบ”หรอ“โอ”จนเกนเหต
อารมณมผลตอการเรยนรเมอมอารมณจะมการหลงสารเคมเขาในสมองและมผลตอซนแนปสและความสามารถในการคดเรยนรและจ�าดงนนการท�าใหหองเรยน มบรรยากาศในทางทดตออารมณโดยเฉพาะเปนททปลอดภยและใหการยอมรบเดกกจะท�าใหเดกมแรงจงใจและประสบความส�าเรจไดและตองชวยหาวธลดหรอขจดอารมณ ทมพนฐานจากความกลวและการขาดความเชอมนเชนการผานคลายการก�าหนดลมหายใจ
เดกตองเรยนรผานชวตจรงและจ�าเปนตองมพนฐานความเขาใจเรองวฒนธรรมของบรบทใกลตวโดยผานเหตการณวนเวลาเรองราวอนซบซอนของชวตกระบวนการเรยนรในหองเรยนและในบานควรเนนการเรยนรและการรบรความเปนตวเองและความเปนคนอน
71
BRAIN - BASED LEARNING
ใหเดกไดฝกฝนการรเรมและคนควาหาความทาทายใหมฝกเลอกและฝกตดสนใจและชวยใหเดกมความรสกเปนตวตนทเขมแขงขน เมอเดกอยในเหตการณจรง เชน เลนกบเพอนท�างานบานออกไปซอของใหแม ปอนขาวนองมเหตการณจ�านวนมากทเดกตองตดสนใจวา เขาควรท�าอะไรควรท�าอยางไรควรแกปญหาแบบไหน
ใหเดกฝกแสดงความเขาใจในสทธความ รบผดชอบของตนเองและสทธของผ อน สงเสรมกจกรรมแบงงานกนท�า
ใหเดกมประสบการณการเลนและการท�างานทใชทกษะการแกปญหารวมถงการประนประนอมไมใชความรนแรงขณะทเดกเกยวของกบประสบการณการเรยนรของเขากบเพอนเดกจะพฒนาการรบรคณคาของตนเองซงจะชวยในเรองปฏกรยาทางอารมณและจะน�าไปสการเรยนรตลอดชวต
ใหเดกไดรจกแสดงออกอยางสนกสนานกบเรองตลกข�าขนเชนฟงเรองตลกเลานทานสนก เลนบทบาทสมมตเรองตลกและสนกนอกจากท�าใหขบขนสนกอารมณดแลวยงเปนการน�าเอาเรองราวตางๆมาประกอบขนดวยภาษาทาทางพสดารกระตนใหสมองรจกเหตการณทเราจนตนาการอยางยง
ใหเดกไดค นหาความสมพนธและสรางมตรภาพกบเพอนและกลมทหางออกไปโดยการจดกจกรรมคละกลมคละชนบางตามความเหมาะสมการใชชวตรวมกนท�าใหเดกเรยนรทจะรกษาความสมพนธกบผอนเชนชวยเหลอเพอนร จกขอโทษขอบคณ เอออารขณะทเดกสมพนธกบผอนความเขาใจโลกจะเพมขน เดกจะเขาใจในเรองความแตกตางความคลายคลงในเรองเพศเชอชาตและความสมพนธทางสงคมจะชดเจนมากขน
การจดประสบการณดานอารมณและจตใจ
72
BRAIN - BASED LEARNING
ใหเดกสะทอนความเขาใจในบทบาทและความสมพนธในครอบครว พฒนาความอดทน ความกตญญ และซอสตยสจรตผานการฟงและเลาเรองการท�างานรวมกบเพอนกจกรรมรวมระหวางบานและโรงเรยน ความร สกเกยวกบตวเองของเดกพฒนา ขนมาโดยเชอมโยงกบกจกรรมประจ�าวนและเหตการณพเศษของครอบครวชมชนทองถนและวฒนธรรม กจกรรมรวมระหวางบานและโรงเรยนมบทบาทส�าคญชวยใหเดกเกด ความรสกมนใจทจะกาวตอไป
ใหเดกไดพฒนาความเขาใจเกยวกบชมชนทอาศยอยชนชมประวตศาสตรวฒนธรรมเรองเลาต�านานของทองถนโดยผานการฟงและการอานรวมทงจดโครงการตลอดปเพอเดนทางไปตามสถานทตางๆเขารวมกจกรรมศาสนาการกศลประเพณวฒนธรรมทองถนตางๆเดกจ�าเปนตองมพนฐานความเขาใจเรองวฒนธรรมจากชวตจรงโดยผานเหตการณวนเวลาเรองราวอนซบซอนของชวต
ใหเดกไดแสดงความรสกของตนเองผาน การพดการฟงการแสดงดนตรการฟอนร�าและการเตนศลปะดนตรนาฏศลปมบทบาทสะทอนความคดของเดกและยอนกลบไปพฒนาอารมณและตวตนของเดกการพฒนาผานศลปะไมใหผลทนทแตเปนการวางรากฐานอปนสยและบคลกภาพของเดก
ใหเดกพฒนาความร สกเหนใจผ อนผาน การอานและฟงนทานทเกยวของกบบคคลตางๆการฟงนทาน เรองเลา เรองจรง ทนาสะเทอนใจ เปนการจ�าลองวถชวตและ การตดสนใจในแบบตางๆและผลของการตดสนใจนนท�าใหเดกเขาใจและเอาเปนแบบอยางในการด�าเนนชวต
ใหเดกไดเขยนภาพดงานศลปะทองเทยวเพอพฒนาอารมณชนชมและสรางสรรค สงสวยงามการกอตวของอารมณคอสวนหนงของบคลกภาพอารมณเปนปฏกรยาทเดกสมพนธกบโลกภายนอกการขดเกลาและพฒนาอารมณและจตใจไมไดผานเหตผลอยางเดยวแตตองอาศยแรงบนดาลใจเชนความประทบใจความเหนใจความเสยใจความกงวลเปนตน
กระบวนการจดการเรยนรจงเนนใหเดกเขาไปอยในกลมในสงคมไดเลนไดแขงขนไดวาดไดฟงไดเลาไดแสดงไดทดลองไดตดสนไดเดนทางไปยงสถานทตางๆฯลฯ
73
BRAIN - BASED LEARNING
การจดการเรยนรตามหลกการพฒนาสมอง
ดานการคด
พฒนาการดานการคดของเดกวย3-6ปคอกระบวนการซงสมองเรยนรทจะใหความหมายสงทเหนสงทเผชญตความและสรางความเชอมโยงระหวาง สงตางๆทรบรมาและจะเพมความซบซอนตามวย
พฒนาการดานการคดของเดกจะไดรบการกระตนจากสงแวดลอมทใกลตวเดกและคอยๆขยายสสงแวดลอมทไกลตวเดกจงมพฒนาการการคดทเปนไปตามวยทสงขนการเรยนรจงเรมจากสงทเปนรปธรรมไปสสงทเปนนามธรรมหรอสญลกษณกระบวนการพฒนาการคดส�าหรบเดกวยนจงมงใหเดกไดมประสบการณทตองใชประสาทสมผสทงหาเพอใหความหมายและเชอมโยงสงตางๆจากงายไปสยาก
พฒนาการดานการคด
75
BRAIN - BASED LEARNING
สมองกบการคด
งานเบองตนของ“หนวยการคด”ของสมองคอสมองจะจดการใหความหมายและจดจ�าต�าแหนงตางๆของคอรเทกซทถกกระตนดวยสญญาณตางๆ
• การคดของสมองจะด�าเนนการเปรยบเทยบจดกลมใหความหมายแกกระบวนแบบ(pattern)ของขอมลทสงสญญาณเขามาสการรบรของสมอง
• วงจรรางแหของเซลลสมองทถกกระตนดวยสญญาณตางๆเกดเปนขอมลขอมลจะเกดขนเปนจ�านวนมาก
• การคดจะสรางความสมพนธระหวางขอมลเหลานน
• ขอมลความสมพนธเหลานนจะกลายเปนขอมลใหมอกชนหนงซงซบซอนตอไปเรอยๆ
• วงจรรางแหเซลลสมองทเกดขนบอยๆหรอเกดขนพรอมๆกนกบวงจรรางแหเซลลสมองอนๆหลายๆวงจรเรอยๆจะเกดความคงตวในวงจรซงคอการพฒนาเปนความจ�า
“การคด”เปนนามธรรมและเมอพจารณาถงทสดแลวรปรสกลนเสยงทงหมดนกกลายเปนขอมลนามธรรมเพราะเปนเพยงสงทเกดอยในสมองและเปนเพยงตวแทนของสงภายนอกมใชตวจรงกระบวนการคดจงเปนเรองนามธรรมลวนๆ
การคดตองอาศยขอมลจากความจ�าของสมองถาไมมขอมลในความ ทรงจ�ากไมสามารถคดอะไรออกมาไดการคดอาจท�าใหเกดขอมลใหมเกดการรบรใหมทงๆทไมไดรบขอมลจากภายนอกเขามาเพมเตมสมองไดจดความสมพนธของขอมลทมอยเดมท�าใหเกดความสมพนธของขอมล แบบใหมขอมลใหมจากการคดไดน เมอเกดซ�าๆจะกลายเปนความจ�า อกชดหนงถาไมมขอมลเดมในความจ�ากไมสามารถสรางขอมลใหมทซบซอนกวาการรบรเดมๆขนมาได
การคดตองอาศยการรบร ขอมลจ�านวนมาก เชนการบวกตองอาศย ความรเรองจ�านวนและการเพมขนการคดเกยวกบสตวและพชรอบตวกตองอาศยการรจกชนดและการจดจ�าแนกการคดเกยวกบทองฟาดวงดาวกตองอาศยการรบรเกยวกบระยะมตทวางและการมอยของสงทมองเหนเปนตน
76
BRAIN - BASED LEARNING
ใหเดกไดมประสบการณทตองใชประสาทสมผสทงหา สงทกอรปเปน การคดของเดกเรมตนทการจบตองสมผสและมประสบการณโดยตรงสมองรบรผานประสาทสมผสทงหาแลวกอรปเปนวงจรแหงการคดขนมาในสมองประสบการณครงแรกของเดกผานการสมผสการชมการดมกลนการไดยนและการเหนเปนพนฐานของการสรางความหมาย
ใหเดกมเวลาและโอกาสไดเลนอยางหลากหลายเลนบทบาทสมมตเลนตกตาเลนขายของเลนขบรถเลนเปนอะไรตางๆสารพด
• การเลน เปนการทเดกน�าตวเองเขาไปอยในสถานการณทตนเองสนใจ ท�าบทบาทหลายอยางซงอาจมทงเหมาะสมหรอไมเหมาะสมเดกก�าลงซกซอมทาทตางๆทไดเรยนรมาสรางวงจรแหงความคดเพอใหแนใจวาตวเองคดอยางไรกบสงทไดเรยนรมา
• การเลนเปนกระบวนการส�าคญส�าหรบการสรางกระบวนการคดการสรางแรงจงใจการเขาใจความรสกของตนเองของผอนท�าใหเขาใจความเปนเราและตวเขาชดเจนมากขน
การจดประสบการณดานการคด
77
BRAIN - BASED LEARNING
ใหเดกไดมประสบการณในสถานการณจ�าลองเดกเลกสามารถเขาสกระบวนการเรยนรผานสถานการณจ�าลองโดยการเลนและการลองท�าสงตางๆทสมองสนใจ
• การเรยนร ท ามกลางการจ�าลองสถานการณน เดกจะเรยนร ความหมายและอารมณถกขบเคลอนเพราะอยในสถานการณคลายจรงท�าใหสมองเรยนรอยางมประสทธภาพ
• ผใหญชวยเหลอเดกไดโดยการจ�าลองความซบซอนของโลกใหเดกเขาใจโดยผานนทานต�านานบทเพลง
• ใหเดกไดศกษาสงตางๆวาเคลอนทอยางไรและเพราะอะไรจงเคลอนทเชนการเคลอนทโดยการเปาผลกดงกลงแกวงโยกและใหเดกไดใชเทคโนโลยในการส�ารวจการเคลอนทเชนลอลกรอก แมเหลกชงชาใหเดกใชทกษะทางวทยาศาสตรและคณตศาสตรมาชวยในการส�ารวจคนหารปแบบและความสมพนธในโลกธรรมชาตเชนการรวบรวมขอมลการท�าใหเปนระบบการตความการสอสารขอมลการใชค�าศพทการชงตวงวดการเรยงการจดหมวดหมขณะทเดกสงเกตสบคนและพดออกมาสมองจะจดการบนทกรปแบบความเชอมโยงและระบบตางๆในสงแวดลอมนนๆ
78
BRAIN - BASED LEARNING
• ใหเดกพฒนาความรเกยวกบสงมชวตเรองรปแบบและความหลากหลายเชนสงเกตการเจรญเตบโตของสตวและพชสงเกตวาสงใดจ�าเปนส�าหรบการด�ารงชวตของสตวและพช
• ใหเดกพฒนาความสามารถในการสงเกตสบคนวเคราะหถามและอภปรายเกยวกบการเปลยนแปลงในความสมพนธของสงตางๆกบวงจรชวตฤดกาลและปรากฏการณทางธรรมชาต
• ใหเดกพฒนาความเขาใจเรองมตขนาดรปทรงโดยการรวมสงของเขาดวยกนแยกออกจากกนจดกลมวตถเสยใหมเปลยนรปทรงของวตถและสงของมองวตถจากหลายๆมตและการใชแวนขยาย
• ใหเดกมประสบการณในการใช ทกษะทางวทยาศาสตร และคณตศาสตรอยางซบซอนขน โดยการใหจดเรยง เปรยบเทยบ จดเขากลมประมาณการนบและวดสงตางๆทอยรอบตวเดก
• ใหเดกศกษาและแลกเปลยนความเหนกนวาสงตางๆเปลยนแปลงไดอยางไรเชนเปลยนจากรอนเปนเยนจากเปยกเปนแหงหรอจากออนเปนแขง
• ใหเดกฝกพดเขยนแสดงออกฝกใชศพทและนยามเพอยกระดบประสบการณขนสระดบนามธรรม
• ใหเดกสรางและพฒนามมมองโดยใชภาพ2มต เชนแผนผงภาพถายสรางวตถ3มตเชนสรางแบบจ�าลองจากภาพตอบลอกกอเจดยทรายปนดนเหนยวพบกระดาษ
• ใหเดกมโอกาสไดใชเครองมอเชนทเปาผมตเยนเตาปงขนมปงและเตาอบและชวยใหเดกเขาใจการท�างานของสงเหลาน
• จดใหเดกมประสบการณในสถานการณจ�าลองทกอยางทเปนไปไดโดยความชวยเหลอของผใหญออกแบบกจกรรมเพอกระตนใหเดกไดใชสมองคดโจทยทซบซอนขนตามล�าดบเพอใหคนเคยฝกคดท มากกวาความเคยชนขนต�าจดมงหมายส�าคญกคอตองการใหเดกรจกใชความคดและคดเปน
79
BRAIN - BASED LEARNING
การจดการชนเรยนและสงแวดลอม
เพอการเรยนร
สถานศกษาส�าหรบเดกวย3-6ปเปนสถานท อมชดแลพฒนาเดกเลกค�าวาอนบาลในพจนานกรมอธบายวาคอยเลยงดคอยระวงทงนเพราะเดกยงอยในวยเยาว
สมองของเดกในวยนอยในระยะทก�าลงรบและเกบประสบการณจากการเคลอนไหวรางกายทกสวนและพฒนาระบบสมผสคอรปรสกลนเสยงและสมผสแบบตางๆเพอใหประสบการณนนฉายภาพมายงต�าแหนงตางๆในสมองดงนนผทเกยวของจงควรจดพนทในการเรยนรใหเหมาะสมและสอดคลองกบพฒนาการสมองวย3-6ป
• หองเรยนอบอน
• สถานทกวางขวางมอปกรณการเลนเครองเลนพอเพยง
• หองเกบเครองมอสอกระตนการเรยนรของสมอง
• หองดนตรศลปะ
• หองวทยาศาสตร
• หองส�าหรบงานประดษฐงานชาง
การจดการสงแวดลอมเพอการเรยนรในสถานศกษา
81
BRAIN - BASED LEARNING
การจดชนเรยนและสงแวดลอมของสถานศกษาตองสนใจวาจะพาเดกกาวไปทางไหน
• เดกมพฒนาการอยในระดบไหน
• เรมจดประสบการณในพฒนาการดานตางๆณจดใด
• เดกทกคนจะกาวไปตามจงหวะของตนเองไดอยางไร
• สงแวดลอมแบบไหนจะน�าเขากาวไปถงได
• กระบวนการมกขนตอนใชเวลาเทาไร
• เดกแตละกลมจะไดรบกจกรรมตางกน-เหมอนกนอยางไร
สงแวดลอมทเหมาะสมตอการเรยนร
อณหภม เหมาะสม แสงสว างเพยงพอปราศจากเสยงรบกวน
มพนทและอปกรณทเหมาะสมกบการท�ากจกรรมทหลากหลาย
หองเรยนถกตกแตงใหนาสนใจดวยขอมลความร ผลงานเดก มมมอ าน และมมประสบการณตางๆทปรบเปลยนอยเสมอ
จดบรรยากาศในหองเรยนใหมชวตอบอนและผอนคลาย
มความปลอดภยสะอาดเปนระเบยบ
มขอตกลงกตกาและธรรมเนยมปฏบตรวมกน
ปฏสมพนธของทกคนในสถานศกษาตองกอใหเกดความรสกปลอดภย
สมาชกทกคนมความรสกมสวนรวมและเปนเจาของสถานท
82
BRAIN - BASED LEARNING
แนวทางการจดสงแวดลอมในโรงเรยน
ควรเปนสถานททมสงแวดลอมเปนธรรมชาต
มพนทกวางพอทเดกจะเดนวงเรยนร
มสตวและพชทเดกควรรจกและสนใจ
มสนามเดกเลนทปลอดภยกระตนการเรยนร
มเครองเลนพอเพยง
แนวทางการจดสงแวดลอมในหองเรยน
หองเรยนกคอหองท�ากจกรรมการทเดกไมไดอยกลางแจงตลอดเวลาเพราะเมองไทยเปนเมองรอนและงานบางอยางตองการพนทปด
หองเรยนสะอาดเปนระเบยบนาสนใจถกสขลกษณะ
ตกแตงดวยสสนกระตนสมองเกาอวางเปนกลมๆเพอใหพดคยแลกเปลยนท�ากจกรรมดวยกนสะดวกบางครงยกเกาอออกเพอท�ากจกรรมเคลอนไหว
บอรดปายทกอยางออกแบบมาสวยงามมจดมงหมายชดเจน
83
BRAIN - BASED LEARNING
บรรยากาศไมใชสอการสอนแตกลบท�าใหอารมณของเดกถกกระตนใหสนใจทจะเรยนร
มผาวสดเนอธรรมชาตสธรรมชาตตกแตงหองโตะหรอมมตางๆ
จดเตรยมอปกรณของใชใหงายแกการหยบหายกรดงามตา
จดมมโตะหรอชน เพอจดวางหรอแสดงสงตางๆจากสงแวดลอมตามฤดกาลหรอเทศกาลเพอใหสอดคลองกบกาลเวลาทเดกสนใจ
หองเรยนอาจมโซฟาสกตวหนงเพอใหเดกนงอยางสบายๆ
มการจดบอรดหรอปายนเทศ
• โชว ภาพและผลงานของเดกพร อมชอเจาของผลงาน
• ตดภาพเรองทตองการใหเดกเรยนรและท�ากจกรรมในสปดาหน
• ตดภาพกจกรรม/เหตการณนาประทบใจทผานมาสปดาหทแลว-เดอนกอน
• ตดภาพทบทวนสงทเรยนไปสปดาหกอน
• ตดโปสเตอรเกยวกบพฤตกรรมทตองการใหเดกท�า
บรรยากาศของหองเรยน
84
BRAIN - BASED LEARNING
• มมอ านเป นมมทต องการใหเดกใช เ พอกจกรรมการอานเพราะการอานเปนปจจยส�าคญทสดทจะน�าเดกกาวไปสกระบวนการเรยนรอนๆตอไป
• มมอานควรอย ในมมใดมมหนงของหองก�าหนดพนทไวดวยเสอหรอพรมหามเดกท�ากจกรรมอนๆขณะอยในมมอาน
• มมอานมหนงสอหลากหลายจดเปนแถวใหเหนปกไมจดเรยงซอนชนสงยากแกการหยบ
• มมอานควรเปลยนหนงสอตามหวข อทตองการใหอานหรอตามความสนใจหนงสอเลมโปรดของเดกไมจ�าเปนตองเอาลงจากชนอาจตงโชวไวเปนเดอนๆจนถงเปนปกได
• มมเลนเปนมมทเดกใชเวลาเลนชวงพกเปนเวลาสนๆเชน15นาทถงครงชวโมงเปนการใชเวลาเปลยนผานอารมณของเดกจากชวงเวลาเครยดไปไดเปนอยางด
• มมเลนมขนเพราะยอมรบวาเดกวย3-6ปยงตองการเวลาส�าหรบการพกหรอเลนเปนชวงสนๆเปนระยะๆไมควรใหเรยนทกวชา50นาทตอกนไป
• มมเลนควรมของเลนทเลอกมาเหมาะกบวยใหชวยสงเสรมพฒนารอบดานอาจเปนของเลนทเลนเดยวเลนเปนค เลนเปนกลมกไดไมแนะน�าของเลนทท�าใหพนทสกปรกงาย
พนทใชงานภายในหองเรยน
มมอาน มมเลน
85
BRAIN - BASED LEARNING
สอการเรยนรทสอดคลองกบพฒนาการสมองของเดกอนบาล
การออกแบบและการใชสอการเรยนร
ลกษณะของสอการเรยนร
เปนของจรงจบตองไดใกลตว
ทาทายกระตนความสนใจ
เสรมสรางจนตนาการและความคด
ปลอดภยคงทน
ขนาดรปรางเรองราวเหมาะสมกบวยของเดก
สอดคลองกบพฒนาการตามวยและเนอหาทเรยน
เชอมโยงกบประสบการณเดมของเดก
ใชสอในธรรมชาตรอบตวรวมทงตวเดกเอง
กระต นอารมณดานบวกและความสนใจ ใครรของเดกผานประสาทสมผสทง5
จดล�าดบการใชสอจากงายไปยากจากของจรงไปหาสญลกษณ
บรหารจดการสอใหพอเพยงและทวถงเดกทกคน
สรางขอตกลงรวมกบเดกกอนใชสอ
เดกมสวนรวมในการพฒนาและทดลองใชสอ
ปรบปรงรปแบบวธการใชสอใหเหมาะสมกบบรบทของเดก
86
BRAIN - BASED LEARNING
และชมชนการมสวนรวมของผปกครอง
การพฒนาความฉลาดทางกายพฒนาการของเดกวยนเหนไดชดจากความสามารถในการควบคมบงคบสงการรางกายตวเองไดดขนเรอยๆเชนสามารถเดน วง
กระโดดปนขน-ลงบนไดไดถาท�าไดแลวกแสดงวาสมองสวนทรบรสมผสและการสงการรายกายไดพฒนามากขนทกท
1
การมสวนรวมของผปกครองในการสรางเสรมพฒนาการของเดกวย 3 - 6 ป
89
BRAIN - BASED LEARNING
เมอเดกเตบโตถงวยเขาเรยนในสถานศกษาระดบปฐมวย เดกต องการการเคลอนไหวรางกายทซบซอนเดกมความมนใจในความสามารถทางรางกายวองไว ปราดเปรยวขน
เมอเดกกาวถงวยนเดกมความกระตอรอรนทจะส�ารวจโลกรอบตว เขาอยากลองดวาสงนเปนอยางไรสงนนกบสงนตางกนตรงไหนถาเราท�าแบบนจะเกดอะไรขนทงหมดไมใชเพยงการเลนสนกๆแตเปนกระบวนการพฒนาความคดและการ จดระบบความคดของเดก
เดกตองการพนทและเวลาจ�านวนมาก
เดกต องการส� ารวจพนท และสภาพแวดลอมอยางปลอดภยและมอสระ
เดกตองการโอกาสทจะฝกทกษะปฏบตทกษะและทดลองท�าสงตางๆ เมอเขาเคลอนไหวสมองของเขาจะพฒนา
เดกตองการการเคลอนไหวแบบงายถงซบซอนในรมและกลางแจงเพราะระบบสมองมธรรมชาตทตองการพฒนาตนเองใหมศกยภาพอยรอดได
สาระส�าคญทผปกครองควรร
90
BRAIN - BASED LEARNING
ควรกระตนพฒนาการดานการเคลอนไหวของเดกใหเดกไดวงกระโดดปนฯลฯ
ควรจดหาของเลนเครองมอกระตนใหเดกลงมอท�า
ควรใหเดกไดเตนตามจงหวะสนกฟงดนตรฟงเพลงเดกและเพลงทพฒนาสมอง
ควรจดหาอปกรณหลากหลายทเดกจะใชในการลงมอท�ากจกรรมเองของเลนหรออปกรณทเหมาะกบวยมทงส�าเรจรปและจากธรรมชาต
ควรกระตนใหเดกรองเพลงตะโกนและออกทาทาง
อยาคดวาโรงเรยนเทานนเปนสถานททเดกเรยนร
อยาคดวาการเรยนคอการเขยนคดบวกลบเทานน
อยาคดวาการเรยนคอการอานหนงสอออกเทานน
อยาหามเดกไมใหเลน
อยาหามเดกทดลองท�าสงตางๆ
อยาจบเดกมดหรอขงไวในทแคบๆ
อยาเปดทวใหเดกดเพอใหเดกยตการเคลอนไหว
อยาปลอยใหเดกเลนคนเดยวทงเดอนทงปเดกควรมเพอนควรไดเลนกบคนอนเลนในสถานการณตางๆ
อยาปลอยใหเดกเลนเกมทงในโทรศพทและคอมพวเตอรโดยไมควบคมเวลา
อยาคดวาสถานศกษาเทานนทมหนาทรบผดชอบดแลเดกบานไมมสวนเกยวของ
สงทผปกครองควรท�า
สงทผปกครองพงควรระวงหลกเลยง
91
BRAIN - BASED LEARNING
ความเฉลยวฉลาดทางอารมณและจตใจนนเดกเรยนรไดตงแตขวบแรก ค�าวาEQเปนค�าทใชกนเกลอนดคลายกบวาถาเราดแลเอาใจใสใหดแลวEQของเดกกจะดไดไมยากแตทจรงความเฉลยวฉลาดทางอารมณมทมาชดเจน
การพฒนาความฉลาดทางอารมณและสงคม
สาระส�าคญทผปกครองควรร
พฒนาการแหงอารมณและจตใจของเดกเกยวของกบการมความสมพนธกบผอนปมเงอนส�าคญของการพฒนาอารมณกคอตองใหเดกไดใชชวตในโลกไมใชเกบเดกไวแตในหองหรอในบานตองใหเดกมเพอนใหรจกดใจเสยใจผดหวงสมหวงฯลฯ
2
92
BRAIN - BASED LEARNING
ฝกใหเดกมมานะอดทนใหมนสยสกบความล�าบากโดยใหเดกไดลองท�างานบานใหเดกไดรบผดชอบงานบานงายๆ
สรางสงแวดลอมใหเออตอการเรยนร
• เปดเพลงใหฟง
• อานหนงสอใหฟง
• ชวนกนสวดมนต
• เลาเรองชวตแตหนหลงของครอบครวและสงคมในอดต
• เตรยมของเลนทเหมาะสม
อยาตกใจเมอลกพดค�าหยาบเดกยงไมรวาหยาบคออะไรถาเดกไมพดบอยนกกปลอยไปถาบอยเกนไปกสอนไดแตอยาหามราวกบวาเปนความผดรายแรง
อยาเลยงเดกใหอยแตกบครอบครวใหเดกมสงคมกวางขน
อยาเอาอกเอาใจประคบประหงมเกนเหตใหเดกรจกอยกบความจรง
อยายกยองเชดชเดกเกนจรงกระตนและให ก�าลงใจแตอยาท�าใหเหลง
อยาคดวาพอแมสอนลกไดเองทกอยางบางอยางตองใหธรรมชาตและสงคมมสวนสอนเดกดวย
สงทผปกครองควรท�า
สงทผปกครองพงระวงหลกเลยง
93
BRAIN - BASED LEARNING
สาระส�าคญทผปกครองควรร
การวาดเปนการเปดโอกาสใหเดกไดลงมอใชทกษะในการแกปญหาใชเวลาในการคดเรองราวตางๆเพอพฒนาวธคดสรางสรรค เพออธบายความเขาใจของเขาทมตอเรองของขนาดและปรมาณ(scale)ระยะและมต(space)การเปลยนต�าแหนง(motion)ของสงทเขาก�าลงจะวาดนน
ประสบการณทางประสาทสมผสผานทางศลปะและความคดสรางสรรคเปนความเพลดเพลนทมคณคาแกเดกเดกจะไดส�ารวจภาพกลน รสชาตและลกษณะเนอแทของสงตางๆ นเปนการ สงเสรมความมนใจและความรสกเปนตวตนของเดกขณะเดยวกนเดกกพยายามตความโลกรอบตวขณะทเขาออกแบบสรางสรรคแสดงบทบาทท�าและทดลองเดกจะสรางสรรคจนตนาการสวนตวขนมาตามสงทเขาเหนและมประสบการณ
ความอยากรอยากเหนและจนตนาการของเดกสามารถเปนเครองกระตนอยางทรงพลงส�าหรบการส�ารวจศลปะดงนนค�าพดทวาเดกไมชอบศลปะหรอเดกเกลยดวชาศลปะจงเปนค�าพดทสะทอนปญหาของวธการจดการศกษามากกวา
การใชประสาทสมผสในการส�ารวจโลกรอบตวประสบการณสรางสรรค งานศลปะและดนตรตลอดจนการแสดงสงทตนเองคดผานภาษากาย ภาษาภาพภาษาพดภาษาเขยนเปรยบเสมอนเครองมอในการพฒนา สตปญญาในเดกเลก
การพฒนาสตปญญา3
94
BRAIN - BASED LEARNING
จดหาอปกรณเครองมอมาใหเดกท�างานศลปะเชนดนสอสสเทยนกระดาษวาดพกนจานสดนน�ามนกาวกรรไกรดนเหนยวกะละมงฯลฯ
ลองหาเวลาท�างานศลปะกบลกบางแมคณจะไมชอบท�าท�าไมเปนแตเดกอยากใหผใหญอยขางๆท�าดวยกนโดยเฉพาะครอบครวทเดกไมมเพอนมพนองเพยง2คน
เปดเพลงหลากหลายใหลกฟงเชนเพลงเดกเพลงไทยเดมเพลงไทยสากลเพลงสากลสงเกตดวาเดกชอบเพลงแบบไหนเพลงเอะอะอกทกเกนไปไมเหมาะกบสมองเดก
ฝกเดกใหรจกวธท�าใจใหสงบโดยเฉพาะการนงสมาธกอนทจะเรมท�ากจกรรมตางๆ
อยาสนใจแตจะพาลกไปโรงเรยนศลปะควรสนใจจดสงแวดลอมทบานใหเดกไดท�างานศลปะ
อยาคดวางานศลปะทเดกท�าตองสวยงามเหมอนจรงงานศลปะเดกเปนความพยายามทจะถายทอดจนตนาการในสมองออกมาเปนภาพ
อยาคดวาการสงการบนวาจะชวยใหเดกวยนมพฤตกรรมทตองการตรงกนขามกลบเปนการท�าลายความเชอมนในตนเองของเดก
สงทผปกครองควรท�า
สงทผปกครองพงระวงหลกเลยง
95
BRAIN - BASED LEARNING
ผปกครองกบโรงเรยน
กอนพอแมผปกครองเขารวมในกจกรรมสงเสรมพฒนาการและการเรยนรของเดกวย3-6ปพอแมผปกครองควรพจารณาเพอตอบค�าถามตอไปนเพอเปนการชวยเหลอในการก�าหนดบทบาทหนาทในการมสวนรวมของตนเอง
ผปกครองอาจชวยเหลอโรงเรยนไดดวยวธใดบาง
มผปกครองทช�านาญบางเรองและพอใจจะสอนเดกในชวโมงพเศษบางหรอไม
จดตารางเวลาใหผปกครองมาท�ากจกรรมพเศษในหองเรยนอยางนอยเดอนละ1ครง
ผปกครองอาจเปนเจาของสถานทพนททคณครอยากจะใหเดกไดเรยนรคณครมรายการสถานทเหลานแลวหรอยง
ผปกครองเคยมาอานหนงสอใหนกเรยนฟงหรอยง
ผปกครองเคยแสดงความคดเหนเกยวกบสภาพหองเรยนและเสนอแนะวธปรบปรงหรอไม
ผปกครองกบคณครมจดหมายสอสารถงกนบางหรอไม
คณครแนะแนวทางการเขยนอธบายเกยวกบตวเดกใหผปกครองทราบหรอไม
ผปกครองเคยบอกคณครหรอไมวาลกหลานของเขามอะไรเปนจดเดนหรอจดออน
ผปกครองรวมมอกนจดกจกรรมเพอเดกในชนบางหรอไม
96
BRAIN - BASED LEARNING
ความรวมมอของบานและโรงเรยน
ตวอยางกจกรรมทโรงเรยนและครอบครวสามารถรวมกนจดไดเชนวนสนกส�าหรบครอบครวซงเปนการใหเวลาและพนททสมาชกในครอบครวของเดกและผเกยวของของสถานศกษาไดมารวมสงสรรคกนรวมทงเปนการเปดโอกาสส�าหรบการสรางความสมพนธระหวางครอบครวและระหวางผใหญกบเดกความสมพนธนจะท�าใหเกดความผกพนทกอใหเกดบรรยากาศแหงความเชอมนและความไววางใจอยางลกซงพอแม ผปกครองสามารถแสดงบทบาทไดดงตอไปน
ผปกครองท�าอาหารมาคนละ1อยางอาจเปนผลไมไอศกรมขนมครกวอฟเฟลจดไวกลางสนาม
ผปกครองบางคนอาจมายนท�าอาหารบรการดวยตนเองเชนกวยเตยวทอดมนขนมครกกลวยทอด
โรงเรยนจดหาถวยแกวชามชอนไวบรการ
สถานศกษาจดท�าคปองซอของในราคาถกผรวมงานน�าคปองมาแลกซออาหารรายไดจากคปองน�าไปจดทศนศกษาท�าบญหรอซอหนงสออานใหเดกอาน
มเกมสนกใหเลนรวมกนเชนโยนหวงปาเปา
จดหาสวนสนกเลกๆหรอเครองเลนมาใหเดกเลน
บนเวทมการแสดงสนกๆของเดกและผปกครองอยาท�าใหเปนการแขงขนจรงจงเนนใหสนกสนานสบายใจ
น�าการแสดงมายากลมาแสดงใหเดกด
การจดวนสนกส�าหรบครอบครวไมควรจดพรอมกนทงสถานศกษาเพราะจ�านวนคนมากเกนไปท�าใหการจดงานท�าไดยากอาจจดทละ10หองทละชนเปนตน
97
BRAIN - BASED LEARNING
ชมชนคอแหลงรวมองคความรนานาในชมชนมแปลงผกรานคาบรษทสถานทท�าการตางๆโบราณสถานโบราณวตถเดกๆตอง เรยนรเกยวกบชมชนผานกจกรรมทไดปฏสมพนธกบชมชน ดวยตนเอง
การมสวนรวมของชมชน
ชมชนกบโรงเรยน
ชมชนกบโรงเรยนมการรวมมอกนท�างานบางอยางบางหรอไม
ชมชนมปฏทนกจกรรมอะไรบางในแตละป
เดกสามารถมสวนรวมในกจกรรมตามปฏทนนนไดบางไหม
สถานทในชมชนทยนดเปดรบเดกเขาไปทศนศกษามทใดบาง
กจกรรมใดในชมชนทเดกควรลงไปรวมท�างานดวย
พนทตรงไหนในชมชนทเดกอาจไปศกษาไดในแตละเดอนของป
บคคลสถานทส�าคญในชมชนอยทไหนทานเคยแจงขาวสาร เรองราวทส�าคญและมประโยชนตอเดกใหคณครทราบบางไหม
98
BRAIN - BASED LEARNING
พฒนาการการวดและประเมน
พฒนาการครอบคลมดานจตใจสงคมและปญญาของเดกวย3-6ป
การเรยนรเปนประสบการณตรงทกระตนการท�างานของสมองเดกโดยตรง
การประเมนเปนการพยายามวดผลการพฒนา/การเรยนรในเวลาทก�าหนด
การวดและประเมนผลพฒนาการและการเรยนรของเดกวย 3 - 6 ป
101
BRAIN - BASED LEARNING
การประเมนผล
เปนกระบวนการทผสอนตองการวดผลดวาเดกมพฒนาการเพยงใดหลงจากครจดกจกรรมและประสบการณตางๆใหการประเมนผลทดตองตดตามดกระบวนการเรยนรมากกวาการตดสนวาเดกท�าไดหรอไมไดตองเนนกระบวนการและการพฒนากาวหนาของตวเดกมากกวาจะตดสนออกมาวาเดกมคะแนนเทาไรจากการสอบหรอการประเมนในครงนน
คณคอนกประเมนผล
คณรวาการประเมนพฒนาการเดกจะท�าไดโดยการจดบนทกพฤตกรรมตอเนองกนหลายครงแลวดวาแนวโนมเดกเปลยนแปลงไปอยางไร
คณรวาการก�าหนดวนสอบจะวดผลเดกเพยงครงเดยววนเดยวไมใชวธทถกตองในการประเมน
คณไดจดบนทกไวลวงหนาตงแตตนเทอมวาเดกๆมพฒนาการแตละดานมากนอยแคไหนท�าสงนนๆไดเมออายเทาไร
คณน�าพฒนาการของเดกณวนประเมนมาเปรยบเทยบกบพฒนาการของเดกทบนทกไวครงแรกคณสามารถเขยนรายงานเปรยบเทยบพฒนาการนนให ผปกครองเขาใจพฒนาการและจดออนจดแขงของเดก
คณตรวจสอบดจดออนตางๆของเดกวางจดมงหมายทจะพฒนาเขาอยางเปนขนเปนตอนโดยใชแบบประเมนเปนขอมลส�าคญ
คณไดใชขอมลทฤษฎพฒนาการเดกมาเปนตวตงแลวพฒนาเปรยบเทยบกบพฒนาการของเดกดวาเดกอยในมาตรฐานต�ากวามาตรฐานหรอวากาวหนากวามาตรฐาน
102
BRAIN - BASED LEARNING
คณออกแบบประเมนพฒนาการอยางละเอยดทกดานและคอยๆท�าการประเมน ตามสภาพการณจรง โดยไมเนนการเรยกเดกมาสอบอยางเปนทางการ แบบประเมนของคณอางองอยกบหลกสตรและกจกรรมทท�างานตลอดป
คณเนนการประเมนผานกระบวนการปฏบตการของรางกายการลงมอท�าของเดกไมเนนการประเมนโดยใชเอกสารและขอสอบ
คณรดวาเดกท�าไมไดตอบไมไดไมตอบเพราะอะไรท�าไมเขาท�าไมไดคณตดสนใจวาเดกตองการเรยนรอะไรเพอจะพฒนากาวหนาขน
คณไดใหโอกาสเดกอธบายวาท�าไมเขาท�าสงนเขาคดอะไรอยเขาตองการบอกอะไรถดไปจากนเขาจะกาวไปสอะไรคณรวมพดคยกบเดกอยางดเปนผรบฟงทดไมเปนฝายพดทกอยางเสยเองและท�าตวเปนผตดสนตลอดเวลา
คณไดยกตวอยางใหเดกเหนวาพฒนาการดานตางๆนนเรากาวไปถงไดมวธการ ทจะกาวไปถงแนนอนคณใหก�าลงใจเดกเสมอ
คณวเคราะหเดกไดจากพฤตกรรมของเดกทแสดงออกมาและคณไดใชขอมลจากพฤตกรรมนนมาวางแผนการเรยนขนตอไปของเดก
คณสนใจทจะประเมนเดกในกลมเลก ๆจดเวลาสนทนากบเดกเปนกลมและรายบคคลเดกแตละคนมโอกาสพดอธบายแสดงสงทเขารใหคณทราบในกลมทเลกลงแทนทจะมแตการประเมนทงหองพรอมกน
คณชวยเหลอเดกใหเขาใจวาคณตองการรอะไรคณถามเรองนนท�าไม
คณไมเคยท�าใหเดกรสกแยคณท�าใหเดกรสกไมหมดหวงสนก�าลงใจตรงขาม เดกมความหวงวาเขามทางทจะพฒนาตวเองไดเกดความเชอมนวาเขาจะกาวตอไป
คณท�าการประเมนการเรยนรของเดกโดยพจารณาดความกาวหนาของตวเขาเทยบกบกบจดหมายทแผนการสอนก�าหนดไมใชเอาเดกเกงทสดเปนตวตง
103
BRAIN - BASED LEARNING
ค�าถามทใชในการประเมนเพอพฒนา
ใชค�าถามตอไปนอยางสม�าเสมอเพอตรวจสอบและกระตนการคดของเดก
สงเหลานเหมอนกนอยางไรสงเหลานตางกนอยางไร
เราจะแบงกลมหรอจดกลมสงเหลานไดอยางไรมกวธทจะจดไดลองจดด
ท�าไมหนจงแบงหรอจดกลมดวยวธนลองอธบายซลองท�าวธอนด
หนรไดอยางไรวาถก/ผดลองอธบาย
หนสงเกตเหนไหมวาสงนมอะไรผดปกตบาง
หนคดอยางไรท�าไมถงคดอยางน
ทเหนอยนหรอทท�าอยนหนคดวาอนไหนดทสดแยทสดลองอธบาย
สงนเกดมาจากไหนใครท�ามนขนมามนเกดขนไดอยางไรอะไรจะเกดขนถาเรา....
เราจะแกปญหานไดอยางไรท�าอยางไรจะเสรจลงได
หนก�าลงท�าอะไรอยหนตองการผลแบบไหนคดวาผลจะเปนอยางไรถาเราเปลยนจาก....เปน....อะไรจะเกดขน
หนเหนดวยไหมวา.....ท�าไม
ลองเลาใหฟงดซวา.....
104
BRAIN - BASED LEARNING
การประเมนพฒนาการเดก
การประเมนพฒนาการดานรางกายและการเคลอนไหว
ตรวจสอบวา...
• เดกท�าอะไรไดแลวบาง
• เดกท�าสงนไดหรอยง(เชนวงสลบขาวงพรอมอปกรณ)
• เดกท�าไดดระดบไหน
• เดกท�าไดนานเทาไหร
• ท�าไมเดกยงท�าสงนไมได(เชนเลนภาพตอ50ภาพ)
• พฒนาการของเดกแตกตางไปอยางไรเปรยบเทยบกบการประเมนครงกอน
• ขนตอนใดทเดกขามไปและไมไดท�า
• เดกมสมาธดแคไหนในการท�าสงนน
• พฒนาการขนตอไปทเดกควรไดลงมอท�าคออะไร
105
BRAIN - BASED LEARNING
การประเมนพฒนาการดานศลปะและการสรางสรรค
ตรวจสอบวา...
• เดกท�ากจกรรมวาดปนตดเยบไดหรอยงไดแคไหน
• เดกใชเครองมอท�างานศลปะเปนหรอยง
• เดกท�างานศลปะดวยความตงใจและอดทนแคไหน
• เดกรจกชนชมงานศลปะหรอไมรแคไหน
• เดกสอสารความหมายออกมาในงานศลปะไดแคไหนเพยงใด
• เดกกลารเรมท�างานศลปะตามความคดของตวเองไหมท�าแบบไหน
การประเมนพฒนาการดานภาษา
ตรวจสอบวา...
• เดกฟงเปนหรอยงฟงเรองน....เขาใจหรอไม
• เดกฟงเรองทอานใหฟงไดนานแคไหน(กนาท)มสมาธในการฟงหรอไม
• เดกชอบฟงหรอไมชอบฟงการอานหนงสอประเภทใด
• เดกพดสอสารสงทคดออกมาไดไหมสอสารไดดเพยงใด
• เดกอานหรอจดจ�าเรองราวในหนงสอจนอานไดทงๆทสะกดยงไมไดแลวหรอยงถาท�าไดไดแคไหน
• เดกชอบเขามมอานหนงสอหรอเปลาเมอเขามมอานหนอานหนงสออะไรบางอานประเภทไหน
• เดกชอบเขยนหรอไม
• ในทกขอขางตนพฒนาการของเดกเปลยนแปลงไปเพยงใด เปรยบเทยบกบการประเมนครงกอน
106
BRAIN - BASED LEARNING
การประเมนพฒนาการดานอารมณและจตใจ
ตรวจสอบวา...
• เดกรจกจดการเวลาของตวเองหรอยง
• เดกรจกควบคมอารมณไดเพยงใดขณะเจอเหตการณเรองราวทผนแปรไปพอใจ/ไมพอใจเสยใจ/โมโห
• เดกรจกการรอหรอยง
• เดกรจกขอบคณขอโทษหรอยงใชค�าในสถานการณทควรใชหรอยง
• เดกรจกแบงปนและเกบรกษาสงของหรอไมรแคไหน
• เดกรจกการอยกบคนอนและอยไดอยางดหรอไม
• เดกท�างานรวมกบคนอนจนส�าเรจลลวงไดหรอไมมปญหาอะไรบางเดกรจกหวเราะขบขนเศราใจในเรองนาเศราหรอไม
การประเมนพฒนาการดานการคด
ตรวจสอบวา...
• เดกสอสารสงทคดออกมาไดหรอไมสอสารไดดแคไหน
• เดกอธบายเหตผลของสงทท�าไดหรอไม
• เดกอธบายปรากฏการณตางๆทพบไดหรอไม
• เดกตดสนใจไดไหมวาสงนนดสงนไมดสงนนชอบสงนไมชอบ
• เดกใหเหตผลไดไหมวาสงนนดสงนดเพราะอะไร
• เดกเลนของเลนตางๆแบบซบซอนขนหรอไมพฒนาจากงายไปยากหรอไม
• เมอก�าหนดเกมตางๆใหเลนเดกสามารถเลนไดและแกปญหาไดหรอไม
• เดกจ�าแนกจดกลมวตถสงของตางๆไดหรอไม
107
BRAIN - BASED LEARNING