GULAYAN SA PAARALAN USING NATURAL TECHNOLOGYROMEO P. AYOSBureau of Plant IndustryTowards a New Horizon of Excellence

Ano ang gulay?Nakakain at kalimitang makatas na halaman

Kinakain kasabay ng kanin at iba pang pagkain

Maaring kainin ng luto o hilaw

Kahalagahan ng GulayPampalusog

Mayroong nagtataglay ng katangian ng gamot

Nagbibigay ng hanapbuhay sa kanayunan

Nakapagpapataas ng kita ng magsasaka

Nakapagtitipid sa enerhiya

Madahong gulay

petsaymustasaLetsugas

Bungang Gulaysilitalongkalabasakamatis

Butong GulayMungo/balatongUtawPataniBalatongUtaw

Halamang ugatLabanosKamoteng bagingCarrot

PampalasabawangLuyasibuyas

Katutubong gulay (Indigenous VegetablesMga uri ng halaman na nakakain, nabubuhay at kalimitang orihinal na nagmula sa isang lugar o bansa

Mga uri ng halaman na tumutubo at nakasanayang kainin sa isang lugar

May kakayahang mabuhay ano mang uri ng kapaligiran

Mga Katutubong gulaykamotekulitisSaluyotTalinum

Mga katutubong gulayAlugbatikaturayAlugbatiAmpalayang ligaw

Mga Katutubong gulayLabongIndigenous vegetable garden

Ano ang gulayan? Ang gulayan ay isang intensibong uri ng pagtatanim ng gulay upang mabawasan ang pagbili sa palengke at mapanatili ang tuloy-tuloy na pagkakaroon ng sariwa at masustansyang gulay.

Mga Uri ng GulayanGulayan sa Paaralan

Mga Uri ng GulayanGulayan sa bakuran ng bahay

Mga Uri ng GulayanGulayan sa KomunidadPICTURE

Mga Uri ng GulayanGulayan sa mga lalagyan

Kahalagahan ng paggugulayan Nakatutulong sa kalusugan

Kahalagahan ng paggugulayan Nababawasan ang gastos sa pagkain

Kahalagahan ng paggugulayanMabuting ehersisyo at nagiging kapakipakinabang na pagpapalipas ng oras

Mga dapat tandaan sa pagpili ng gulay na itatanimMga uri na kinakain ng pamilya

Mga uri na nababagay sa kundisyon ng panahon

Katutubong gulay (indigenous vegetables)

May panlaban sa mga peste, tag tuyot, at pagbaha

Pagpili ng sukat ng tanimanLaki ng pamilya

Maaring magamit na lugar

Sino ang magtatrabaho

Bilang ng uri ng gulay na itatanim

Layunin maliban sa pansariling gamit

Pagpili ng lugarMalapit sa bahay o gusaling paaralan, maaaring sa likod, sa harapan o sa tabi ng bahay

Pagpili ng lugarMalapit sa pinagkukunan ng tubig at nasisikatan ng araw sa loob ng halos kalahating araw

Paghahanda ng lupaPaggawa ng kamaDigging methodPangkaraniwang pagkakamaDurugin/pinuhin ang lupaMaaaring lagyan ng anumang uri ng kompost habang inihahanda ang lupa

Paghahanda ng lupaNon-digging methodPalibutan ang gagawing kama ng 2 patong na hallow blocks (1 ft ang taas)Maaaring ilagay ang mga sumusunod:KompostBulok na kusotTuyong dahonDinurog na balat ng itlogLupa

Conventional farmingMataas ang aniNakadepende sa paggamit ng kemikal na pataba at pamatay kulisapIsahang pagtatanim (mono-cropping)Malinis na taniman

Conventional farming Negatibong EpektoPagbaba ng antas ng pertilidad ng lupaPagtaas ng insidente ng pesteHindi balanseng kapaligiranNapupuksa ang mga kaibigang kulisapMataas na puhunan sa produksyonBanta sa kalusugan

Ano ang organikong paggugulayan?Pagtatanim ng gulay na hindi ginagamitan ng anumang kemikal na pataba at pamatay peste

Kumbinasyon ng mga bagong teknolohiya at tradisyunal o natural na pamamaraan ng pagtatanim

Paggamit ng mga bagay na nasa paligid lamang na hindi nanganagilangan ng mga supistikadong pamamaraan

Mga panuntunan sa Organikong PaggugulayanGumamit ng organikong pataba (animal manure, compost, leaves of legumes, wood ash, azolla)Gumamit ng Rhizobium inoculants, IMO`s & other microbial aidsPatabain ang lupa hindi ang halaman

Ano ang organikong pataba?Ano mang uri ng pataba na mula o gawa sa natural na sangkap at pamamaraan tulad ng pagbubulok

Mga uri ng organikong pataba.Manure tea

Fermented plant juice

Commercial organic fertilizer

Vermicompost

Halamang pantaboy ng peste

Spices (onions, garlic, leek, lemon grass, ginger, turmeric)

Flowering plants (marigold, cosmos, sunflower, zinnia)

Herbs (basil, coriander, rosemary

3. Sacrificial plants

Itanim sa paligid ang mga halamang gustong-gusto ng peste

Ang damo ay huwag alisin bilang alternate host

Huwag alisin upang makahikayat ng mga natural na kalaban ng mga peste ang may sakit at apektadong halaman.

Halimbawa :OKRA

Mag salit tanim

Iwasang magtanim ng isang uri lamang sa isang panahon

Magtanim ng ibat-ibang uri ng gulay ayon sa lugar at pagdadalhan ng produkto o ani

Magtanim sa pagitan ng hanay ng halaman

Gumamit ng ibat-ibang uri ng tanim o variety

At magpalit tanim

Makatutulong sa pagsira ng siklo ng buhay ng bawat pesteMaisasaayos ang paggamit ng sustansya ng lupaRotation schemeLeaf root legume -fruit

Bush sitawkulitismustasakangkongkamotekamatiskamatismustasautawRepolyong baguiotalinumkangkongrepolyopetsaykamotebush sitawkalabasapetsayPlano ng Pagtatanim

Blg. ng kamaMay Hun HulAgo Set OktNob Dis EnePeb Mar Abr1

2

3

4

5

6.Gumamit ng binhing matibay sa sakit

Magtanim ng ibat-ibang uri at pumili ng pinakamatibay

Magbinhi

Magtanong sa mga mabibilhan ng binhi

Hikayatin ang mga kaibigang kulisap (natural enemies)

Huwag mag spray ng mga kemikal na pamatay pesteHayaan ang damo sa ibang bahagi ng tanimanMagtanim ng mga halamang nakakahikayat ng peste- basil, amaranth, sunflower, cosmos, zinniaAt magkaroon ng lugar para sa kanila

BotanicalNeem (Azadiractha indicaMakabuhay (Tinospora rumphii)Marigold (Tagetes ercta

Gumamit ng pisikal at mekanikal na pamamaraan

TrappingNettingBaggingYellow sticky trapsLight trapsBagging of ampalaya

Biological control

Trichogramma chilonis Diadegma semiclausum BT, Xenatari and HaltUse of trichocards (Trichogramma chilonis) as a biological control measure against fruit worms of tomato and shoot borer of eggplant

Maaaring gawin sa tagaraw o tag-ulan

Pang sugpo ng damo

Proteksyon sa lupa

Nakakabawas ng peste

Nakakatipid ng tubig

Magandang kalidad ng produkto9. Magkilib

Isaalang alang ang kahalagahan ng damo

Iwasan ang hubad na lupa

Hayaan ang damo sa ilang lugar

Increase of natural enemies

Protection from the sun and rains

Increase in soil fertility

Microorganisms in the soil

Pangangasiwa ng Peste ng gulay...Use resistant varietiesIntercrop and rotatePest repellents and sacrificial plantsEncourage natural enemiesPhysical control methodsImportance of weedsLast defense: botanical pesticides, other biocontrol agents (BCA), OHN

11.Paggamit ng organikong pamatay peste

Spray cilicidin for aphids and larva (100 gm hot pepper; extract juice- good for 1 sprayer, add soap

Spray nucleo polyhedrosis virus (NPV) for lepidopterous pests (collect dead and sickly bugs, liquify 10 -15 larva, good for 1 sprayer bring mother

Spray perlathion for mites, whitefly,mealybugs

12.Paggamit ng organikong pamatay peste

Extracts of makabuhay, marigold, neem leaves or neem seeds and madre de cacao can also be used

Madaling itanim sa organikong pamamaraanIndigenous vegetables

Bawang, sibuyas, chives

Sayote, Pipino, Kalabasa

Mahirap itanimRepolyoPetsayCauliflowerBroccoliSweet pepperHoney dewHybrid watermelonsWhite potato

Paghahanda ng punlaParehong dami ng lupa, kompos dumi ng hayop at inuling na ipaPlastic potlets, seedling traysIlagay sa lugar na malilim o sa greenhouseTakpan ng nylon netIhanda ang punla (hardening)

Paglilipat tanimAng 3-5 lingo na punla ay maaari ng ilipat tanimItanim ayon sa tamang pagitanMaglagay ng kompos o dumi ng hayop na binulok sa daming 2 kilo bawat metro kwadradoSoil ManagementMaglagay ng kompos sa tuwing magtatanim ng bagong halamanIhanda ang lupa sa tamang pamamaraan (double digging method)

Karaniwang Peste na makikita sa gulayanAphids, white flies, and leaf hoppersMagtanim ng okra as trap cropRepellant crops- ginger, marigold, basil, oregano, lemon grassYellow sticky traps light trap, pheromone trap

Karaniwang Peste na makikita sa gulayanLeaf minersMalalim na paghuhukayKolektahin ang apektadong dahon at sunugin

MitesPolyethylene plastic mulch1 bar Perla soap plus 3 tbsp oil in 16 liters water

Cutworms, semi looper & caterpillarsTiriscideTadyakthionSpray botanicalsRepellant crops / herbsAttractant crops (sunflower & castor oil plant)Paggamit ng net

Nursery Pest Management Spread wood ash Prune diseased leaves Tiriscide Johnsons wood ash

Tomato fruit worms & Eggplant shoot & fruit borerTiriscideTrichocards ( 1 card per 5 square meter area)

Fruit fly of ampalayaSex perheromone trapPagbabalot gamit ang waxy newspaper

Paraan ng Pag-aaniAng mga madahong gulay ay maaaring putulin o bunutin

Ang mga bungang gulay ay kailangang pitasin

Paraan ng Pag-aani

URI NG GULAYBAHAGING KINAKAINBILANG NG ARAW NG PAG-AANI MULA ITANIMKulitisDahon/talbos25SaluyotDahon/talbos90-365KangkongDahon/talbos30-90PatolaBunga55-150AlugbatiDahon/Talbos25-150UpoBunga55-150OkraBunga55-150AmpalayaBunga/talbos90-150SitawBunga/talbos90TalongBunga120KamatisBunga85-100UtawButo90-100SigarilyasBunga90-120SiliDahon/bunga50-150

Pag-aani atPagbibinhi:Kailangang anihin ang binhi kung ito ay nasa tamang gulang . Ang mga binhing sobra sa gulang ay mahina ang pagtubo dahil sa labis na katandaan.Ang binhing kulang sa gulang ay hindi maganda ang tubo.Ang binibinhi ay ina-ani sa gitna ng pamumunga kung saan tama lamang at pare-pareho ang gulang binhi.

SummaryYou can produce crops to meet almost all your nutritional need at practically no cost by using locally available plant materials. Mixed farming offers low income farmers several advantages in crop production,

Pest are controlled by intercroppingPlant food is supplied by plant and animal materials produced on the farmWeeds are controlled using farm by-productsWater is conserved and used efficiently through mulchingNutritional needs are supplied by the variety of crops availableCrops are protected by natural fences , and produce is stored in by-products of crops grown on the farm.

Plano ng produksyon sa paggugulayan:

Punla sa mga lalagyan o sisidlan

Nursery Pest Management Spread wood ash Prune diseased leaves Tiriscide Johnsons wood ash

Pampausok.

Leafy veggies in containersMadahong gulay..

Paano ang mag uling ng ipa..

Intercropping

MaisSagingPayong

Mas masustansya ang organikong pagkainOn average, organic food contains higher levels of vitamin C and essential minerals such as calcium, magnesium, iron and chromium (Shane Heaton - Organic Farming, Food Quality and Human Health, 2001).

Organic vegetables have higher levels (between 10% and 50%) of secondary nutrients including anti oxidant Spinach, lettuce, cabbage and potatoes showed particularly high levels of minerals. (Virginia Worthington Nutritional Quality of Organic Versus Conventional Fruits, Vegetables and Grains, 2001) Vitamin C CalciumMagnesiumIronChromiumPhosphorousAntioxidants

HOME MADE PESTICIDES

Source: LBNCRDC

Plant MaterialMethods of PreparationMethod of Use1. Tobacco brewLeaves, stem or dust placed in a container. Add boiling water & cover immediately. After 3-4 hrs. the extract is readyDilute the extract with 4 parts of water. Spray only when insects are a serious problem since this brew kills all insects.Custard apple(Anona squamosa)Seeds are pulverized and mixed with waterUse against aphids, ants and other insects3. Kerosene and soap sprayMix cup soap powder, tbsp of kerosene and 1 liter of water Use as spray when insects are serious problem

HOME MADE PESTICIDESSource: LBNCRDC

Plant MaterialMethods of PreparationMethod of Use4. Tomato plant extractBoil the stems and leaves in water. Cool it.Spray against caterpillar, black or green flies. Serve to deter the future attack.5. Red pepperDry pepper. Grind first before use.Liberally sprinkle the powder as repellants.6. Garlic, onion & pepper brewChop & boil in water 1-2 minutes. Grind/blend the materialDilute this with 3-4 times of water then pour over/ spray plants

HOME MADE PESTICIDES

Source: LBNCRDC

Plant MaterialMethods of PreparationMethod of Use7. Wood ashSpray a mixture of wood ash and waterSpread fresh (not hot) ash around the rootsSpray equal quantities of wood ash and powdered lime with soapy waterFor flea beetle

For root maggots

For Cucumber beetle

HOME MADE PESTICIDES

Source: LBNCRDC

Plant MaterialMethods of PreparationMethod of Use8. Molasses Spray Blend one tablespoon of molasses with one liter of hot water until a color of a weak tea. Then mix one teaspoon of detergent which help the molasses stick to the leaves of the plant.Spray the solution to the leaves of the plants. Ideal for moth and grubs of cabbage and other brassicas.

HOME MADE PESTICIDES

Source: LBNCRDC

Plant MaterialMethods of PreparationMethod of Use9. Household detergent plus vegetable oil Mix one teaspoon of liquid dishwashing detergent with one cup of vegetable oil. Shake well to emulsify and then add one quart water,Use at ten days intervals as an all purpose spray for white flies, spiders, mites, aphids and various insects for cucumber, eggplant, pepper and others. Could be used on ornamentals and evergreens

********