Bouwbriefartikelen over het bouwenvan strijkinstrumenten - een geordende samenvatting

In dit overzicht heeft de redactie artikelen uit de Bouwbriefover het bouwen van strijkinstrumenten geordend en tegelijkkort samengevat. Dit hebben wij in eerste instantie gedaan omzelf enigzins een overzicht te krijgen van wat er allemaal isgeschreven, en vooral ook van wat er mogelijk nog aan deverzameling ontbreekt. Het verkrijgen van een goed overzicht is vanzelfsprekend vanbelang voor bouwers, en speciaal voor hen die aan het bou-wen van een viool willen beginnen. Zij lopen namelijk grotekans te verdwalen in de stortvloed van informatie die in deliteratuur en op internet over het bouwen van strijkinstrumen-ten is te vinden. Wat komt er kijken bij het bouwen van eenviool: waar vind je alle materialen; hoeveel gereedschappenheb je nodig (en kun je die ook zelf maken); kun je beginnenmet het bouwen van een eenvoudiger type instrument, enz. De artikelen in dit overzicht zijn ingedeeld in een twaalftalrubrieken die om praktische redenen zijn uitgekozen. Binnenelke rubriek zijn de artikelen chronologisch gerangschikt.

1- Algemene bouwprincipes, literatuur, tekeningen

Bb 51-53 (1988-1989): Anton Meulstee: Vioolbouw als hobby

Samenvatting van het door hem geschreven boekje, ooitdoor het Bouwerskontakt gepubliceerd, en in de docu-ruimte te raadplegen.- Bb 51: het maken van een (binnen)mal; de rand, hoek-blokjes en halsblokje; onderplaatje voor de mal; hulpstuk-jes voor inlijmen randstroken; gebruik warme beender-lijm; aanbrengen randversterking.- Bb 52: het onderblad; het bovenblad, inleg, f-gaten;maken en vastlijmen zangbalk; lijmen onderblad aan rand.- Bb 53: hals met krul.

Bb 143 (2012)Jan van de Bunt: Variabelen voor de violist en de vioolbou-wer

- Een lijst met tekeningen van technische termen m.b.t. deviool (zonder bouwtips).

Bb 105 (2002):Gijs van Ulsen: Juliet Barker, Violin-Making, a practicalguide

- Boekbespreking. Een uitstekend boekje, met werkteke-ningen met meetgegevens, aparte informatie over debarokviool, kleine violen (1/4, 1/2, etc.), volksinstrumen-ten (Hardangerviool) etc.! Het boek (127 p.) ligt in dedocuruimte.

Bb 139 (2010)Oswald Verbeij: The Best of Trade Secrets - Today's luthiersreveal their special techniques

- Boekbespreking . Het boek biedt een keur aan interes-sante artikelen voor de strijkinstrumentenbouwer, maarook voor andere geïnteresseerden in muziekinstrumen-tenbouw. Met een presentatie van zowel traditionele alsinnovatieve werkwijzen.

Afbeelding van de constructie van een vioolmal uit het artikel‘Vioolbouw als hobby’ van Anton Meulstee (Bouwbrief 51).

2- Eenvoudige instrumenten en technieken

Bb 18 (1980)Leen van Assendelft: Strijkinstrument met luidspreker alsklankkast

- Is het een viola da gamba of iets anders? Een interessantidee om een goedkoop strijkinstrument te maken, dat vol-gens de auteur heel redelijk klinkt. De toelichting is even-wel - ondanks een tekening - nogal summier.

Bb 81 (1996) met reacties in Bb 85 (1997) en Bb 108 (2003)Kees van Gils: Bouw zelf een contrabas, een alternatief vooreen alternatief

- Verslag van de bouw van een eenvoudige bas (‘theekist-

Bouwbrief 154 - augustus 2014 pag. 14

bas' met triplex bladen), inclusief werktekening. Het in-strument kan grotendeels met gewone gereedschappenworden gebouwd.- De reactie in Bb 85 was van Felix Brand, die aan dehand van de basisafmetingen (snaarlengtes) een instru-ment heeft gemaakt die veel meer op een traditionelecontrabas lijkt. - In Bb 108 weer een reactie, nu van Emile Kriele die aande hand van de oorspronkelijke tekening met succes eenbas heeft gemaakt, met een paar kleine wijzigingen.

De eenvoudige contrabas van Kees van Gils (Bb 81).

Bb 134 (2009): Jan van de Pol en Jan Bouterse: Kinderwerk:het maken van eenvoudige viool

- Reportage van de bouw (i.v.m. een schoolopdracht) vaneen heel eenvoudige viool, met allerlei ongebruikelijketechnieken en materialen.

Bb 141 (2011)Wim Somsen: De Violaar 25 jaar

- De violaar is een door Wim Somsen ontworpen eenvou-dig tweesnarig strijk- (of pluk-)instrument.

3- Gereedschappen (o.a. zelf maken)

Bb 12 (1979)C. v.d. Kaay: Vioolmakersschaafje en vioolinleg insnijmesje

- Hoe deze gereedschappen zelf te maken.Bb 32 (1984)Fried Manders: Randinleggereedschap

- Hoe dit gereedschap zelf te maken, met een werkteke-ning en uitgebreide toelichting.

Bb 56 (1990)Martin Ruyter: Buigijzer voor de zijkanten van een viool (inde serie ‘Materiaal en gereedschap XVI')

- Voor de handige knutselaar: een zelfgemaakt buigijzer,met een goedkoop strijkijzer als uitgangspunt.

Bb 60 (1991)Fried Manders: Hulpgereedschap en werkwijze voor hetmaken van staartstuk met fijnstemmers en de toets (in deserie: ‘Materiaal en gereedschap XX')

- Staartstukken worden - inclusief de fijnstemmers - vaakkant en klaar gekocht, maar je kunt ze ook goed zelf ma-ken; je moet dan wel zelf eerst een mal voor zo'n staart-stuk vervaardigen.

Bb 99 (2000)Gerrit Menkveld: Beschrijving van een door Cor Martijnontworpen en gemaakte vioolbladhouder

- Deze houders zijn bedoeld om vioolbladen in diversestanden gemakkelijk te kunnen bewerken. In de handelzijn ze schreeuwend duur. Cor Martijn heeft er zelf eengemaakt, met uitgebreide foto's, werktekeningen en in-structies in het artikel. Maar eenvoudig is het niet!

Bb 102 (2001)Jan van de Bunt: De Stapelfix, om stapelgek van te worden

- Over een zelfgemaakte stapelzetter, die beter werkt danwat je in de handel kan kopen. Met werktekeningen, maarje moet enige verbeeldingskracht hebben om te begrijpenhoe deze stapelzetter in de praktijk werkt.

Bb 138 (2010)Maarten Arentsen: Impressie van de open zolderdag van debouwgroep strijkinstrumenten - voorjaar 2010, deel 1: pre-sentatie van zelfgemaakt vioolbouwersgereedschap

- Met een ribschaaf, inlegsnijder, bladdiktemeter, viool-bladhouder, mini-vioolschaafjes, bladklem (voor hetlijmen van vioolbladen), stapelhouder, strijkstofschaafje,corpusklem; alles zonder bouwaanwijzingen van dezezaken.

Bb 129 (2008)Pieter Overduin en Gijs van Ulsen: verslagen van twee in-structieve open zolderdagen van de bouwgroep strijkinstru-menten)

- met: Gerard Simons over slijpen, wetten en polijsten vangereedschappen.

Bouwbrief 154 - augustus 2014 pag. 15

4- Hout voor strijkinstrumenten

Bb 132 (2009)Verslag zolderdag bouwgroep strijkinstrumenten: Klank-houtbeoordeling

- Een inleiding door Gijs van Ulsen. Lastig: het inschattenvan het soortelijk gewicht van klankhoutsoorten (hoe la-ger, hoe beter).

Bb 135 (2009)Jan Bouterse: Zwitsers klankhout - verslag van een bezoekaan een nieuwe firma

- Met informatie over hoe klankhout voor strijkinstrumen-ten wordt uitgezocht: van de bomen in het bos tot de op-slag in de droogruimtes.

5- Over theoretisch en akoestisch onderzoek aan strijkin-strumenten

Bb 64 (1992)Rien Drolsbach: Het zichtbaar maken van klank, de methodeHutchins-Hamoen

- Verslag van een 'cursus'-middag ten huize van DirkjacobHamoen: met theeblaadjes trillingspatronen laten zien.

Bb 68 (1993)Gijs van Ulsen: Wolftonen bij strijkinstrumenten

- Ieder goed strijkinstrument heeft een wolftoon; het ver-schijnsel is vooral duidelijk bij de cello en het maakt hetspelen daarvan (nog) moeilijker. In het artikel een pogingtot verklaring van het verschijnsel, en enkele mogelijkhe-den om er iets tegen te doen.

Bb 129 (2008)Simon Bakker (o.a.): Verslag van de extra bijeenkomst vande bouwgroep strijkinstrumenten op 15 december 2007, metde resultaten van de frequentiemetingen aan violen die eer-der (open zolderdag in maart 2007) waren verricht.

- Martin Schleske is fysicus die veel onderzoek naar reso-nantieprofielen van violen heeft gedaan. Zijn methode istoegepast op een twintigtal instrumenten van bouwgroep-leden. In het artikel enkele vuistregels voor wat er klank-matig gebeurt bij het dikker maken van het achterblad, ofhet dunner maken van het bovenblad van een viool.

Bb 129 (2008)Pieter Overduin en Gijs van Ulsen: verslagen van tweeinstructieve open zolderdagen van de bouwgroep strijkinstru-menten

- met: Gijs van Ulsen over de theoretische achtergrondenvan kam, stapel en staartstuk.

6- Afwerken en intoneren

Bb 56 (1990)G.W. Meinders: Stradivari's randvorm

-Samenvatting en vertaling van een artikel van R. Har-grave, eerder gepubliceerd in The Strad (juni 1989);enigszins specialistisch, met niet al te duidelijke teke-ningen.

Bb 121 (2006)Piet Overduin: Constructie van f-gaten voor violen

- Over het (meetkundig) ontwerpen van f-gaten, plusenkele inleidende opmerkingen over het nut van bepaaldevormen.

Bb 129 (2008)Pieter Overduin en Gijs van Ulsen: verslagen van twee in-

structieve open zolderdagen van de bouwgroep strijkinstru-menten)

- Harry van Zutphen over het passen, plaatsen en afwer-ken van de kam van een viool.

Constructie/ontwerp van een f-gat, uit het artikel van PietOverduin in Bouwbrief 121.

7- Lakken

Bb 4 (1976)Rik van Pelt: Het bereiden van vioollakken

- Uitgebreid recept voor het zelf maken van een vioollak(op alcoholbasis). In dezelfde Bouwbrief twee artikelenvan C. v.d. Kaay: Het afwerken en polijsten van hout en:Het vernissen van hout en van W. Kuiper: Het politoerenvan hout.

Bb 64 (1992)Gerhard Landwehr: Het lakken van strijkinstrumenten

- Uitgebreid basisartikel over het lakken: van de voorbe-reidingen (afwerking ondergrond) via grondering, hetlakken zelf tot de eindafwerking.

Bb 64 en 65 (1992) Fried Manders: Het stoken, verwerken en testen van 'Fultonvioollak'

- Dit artikel is een bewerking van een artikel uit de Strad;het gaat om lak op colophonium-basis. Belangrijk is hetlaten uitharden van de lak door middel van blootstellingaan UV-licht.- In dezelfde Bb een artikel van Eric Epping: De bereidingvan een eenvoudige 'weke' vioollak, en van Pieter vanBroekhuizen (in de serie Materiaal en gereedschap: Ter-pentijn en haar toxiciteit. - Tenslotte nog in deze Bb een reactie van Gerhard Land-wehr op het artikel (in hetzelfde nummer) over Fultonvioollak van Fried Manders.

Bouwbrief 154 - augustus 2014 pag. 16

- In Bb 65 twee uitgebreide reacties op de bijdrage vanGerhard Landwehr in Bb 64, de eerste is van Geert W.Meinders, de tweede van G.H. Borghaerts. Beide reactiesvol met persoonlijke lakervaringen, onder andere wat deeffecten zijn van het spuiten van lak op strijkinstrumenten.

Bb 93 (1999)Werkgroep strijkinstrumenten (Piet Overduin) met verslagvan de halfjaarlijkse bijeenkomst van strijkinstrumenten-bouwers. Daarin:

- Tim de Vries over eigenschappen (treksterkte) vanwarme lijm;- Andries Oosten: Ervaringen en met olielak volgensHeron Allen;- Wim Tol: Lakexperimenten; - In hetzelfde nummer een artikel van Gerrit Menkveld inde serie technische basiskennis (materialen) over verschil-lende lijmsoorten.

Bb 93 (1999)Gijs van Ulsen: II Cannone, een meesterwerk van GiuseppeGuarneri del Ges(u)

- Deze viool werd ooit bespeeld door Paganini, maar bijeen concert in 1997 in Nederland was de solist (SchlomoMintz) ontevreden over vooral de klank van de g-snaar.Hoe kwam dat?

Bb 98 (2000)Ed van Weerd: Het lakken van strijkinstrumenten

- Een uitvoerig en systematisch artikel over verschillendemethodes om strijkinstrumenten te lakken; met allerleitips en aan het einde adressen waar je verschillendegrondstoffen kunt kopen.

8- Speciale bouw- en meettechnieken

Bb 85 (1997)Martin Ruyter: De lichtkast van Konrad Leonhardt

- Laat een sterk licht door een vioolblad schijnen, en jekrijgt een beeld van (onregelmatigheden in) het dikte-verloop van dat blad; simpel te maken. Lastiger is het omde waarnemingen om te zetten in verbeteringen aan hetinstrument.

Bb 99 (2000)Piet Ravensloot: Een met een bovenfrees voorgevormd cello-dek

- Met behulp van gegevens uit het boek: Die 'Geheimnis-se' Stradivaris van Simone F. Sacconi maakte de auteureen cello naar een model van Stradivarius. Hij zocht daar-bij naar een betrouwbare manier om gebruik te maken vande in het boek gegeven hoogtelijnen van de bladwelvin-gen van de cello.

Bb 120 (2006)Henk Buijs, Jan Bakker en Marius de Goeje: Curven voor dewelvingen van de bladen van strijkinstrumenten

- Over een computerprogramma om welvingscurven in hetboven- of onderblad van strijkinstrumenten (viool, alt-viool, cello) te berekenen (benaderen).

Bb 123 (2006)Henk Buijs en Jan Bakker: Het gebruik van Strad-posters bijhet bouwen van violen, altviolen en celli

- Over het creëren van dwarsdoorsneden-curven met be-hulp van een computerprogramma voor het beschrijvenvan de welvingen van de bladen van strijkinstrumenten.Niet heel gemakkelijke materie.

Bb 135 (2009)Annemies Tamboer: Stapelkam en essenhout - onorthodoxeconstructie van de kam en houtkeuze bij de strijkinstrumentenvan Thomastik en Weidler

- De door Thomastik bedachte stapelkam was al bekendvan volksinstrumenten (zoals de ‘crwth’ uit Wales) en losteen paar lastige problemen bij het bouwen van een vioolop. Door het gebruik van andere dan traditionele hout-soorten krijg je ook een andere (‘warmere’) klank.

Afwijkende constructie met stapelkam, waarbij een pootjevan de stam rust op de door een gat in het bovenblad gesto-ken stapel (artikel van Annemies Tamboer in Bouwbrief 135).

Bb 148 (2013)Pieter Overduin: Het kopieerproces van een viool van Gui-seppe Guarneri (del Gesù), de ‘Kreisler’

- Verslag van de bouw van een kopie, inclusief enkeleonregelmatigheden en slijtage, met literatuurlijst (o.a.voor tekeningen/meetgegevens).

9- Strijkstokken, snaren en harsen

Bb 29 (1983)Fried Manders: Tussen haren en snaren

- Informatief artikel (2 p.) over wat er precies gebeurt alsje met een strijkstok over een snaar strijkt. De strijkstokzou beter ‘wrijfstok’ genoemd moeten worden.

Bb 56 (1990)Henny Jansen in de Wal (vertaler): De 'Von Benningsen'strijkstok, een nieuw begrip.

- Over strijkstokken van kunststof (grafiet-fiber); met eenkritisch commentaar van Gerhard Landwehr in hetzelfdenummer, en drie nummers later (Bb 59 - 1990), een anderkritisch commentaar van André Klaassen (allebei profes-sionele stokkenbouwers).

Bb 63 (1991): Fried Manders: Inzicht in strijkstokkenbouw en meetmetho-den daarvoor

- Een artikel met uitgebreide achtergrondinformatie enmeetmethoden: volumebepaling, elasticiteitsmodulus,'kruip' of remanentie (vervorming van hout), etc.; met uit-gebreide formules en grafieken.Nota bene: in Bouwbrief 62 stond een eerdere versie vandit artikel, maar daarin ontbrak de eerste pagina en ble-ken er fouten in de formules te staan.

Bb 64 (1992)Marcel Lefevre: Strijkstokken verbeteren en beharen

- Verslag van een cursus, gegeven door Gerhard Land-wehr.

Bouwbrief 154 - augustus 2014 pag. 17

Bb 80 (1996) en 93 (1999)Gijs van Ulsen: Snaren voor strijkinstrumenten

- Twee keer in grote lijnen hetzelfde artikel met basisin-formatie (historie, materiaal, natuurkundige eigenschap-pen) over de snaren van strijkinstrumenten.

Bb 93 (1999)Gijs van Ulsen: Wat doet de hars?

- Basisinformatie over de invloed van de hars op het intrilling brengen van de snaar van een strijkinstrument.

Bb 139 (2010)Verslag zolderdag bouwgroep strijkinstrumenten (redactieMaarten Arentsen): Snaaranalyse

- Een inleiding door Michael van Berkum over snaarana-lyse, inclusief allerlei tips over onderhoud en dergelijke.

Bb 126 (2007):Gijs van Ulsen en Jan Bouterse: Strijkstokken: een interviewmet Gerhard Landwehr

- Uitgebreid interview met allerlei interessante informatieover houtsoorten en werkwijze. Wie gaat bladeren in hetboekje How to make a violin bow (van Frank V. Hender-son) wordt ook niet bepaald gestimuleerd: technischeverhandelingen over gereedschappen en machines, maarnauwelijks tips om te weten te komen wat een goede ofslechte strijkstok is. Gerhard Landwehr: Je moet een rede-lijk vast omlijnd idee hebben wat een goede strijkstok is,en daar al experimenterend naar toe werken. Gewoon be-ginnen, goed leren kijken naar bestaande stokken, lerenzien ook waarom de ene stok lekkerder speelt dan de an-dere, proberen deze kennis over te brengen op de nieuw temaken stok.

10- De viola da gamba

Bb 15-17 (1979-1980)Diverse auteurs: aankondiging/toelichting bij de tekening vaneen Viola da gamba (nog steeds te koop via HuismuziekBou-werskontakt)

Aankondiging van de tekening + handleiding van de 'huis-muziek'gamba; Peter van Rijen maakte de tekening, C.J.Cramer de handleiding. Samen met de aanvullende erva-ringen van Toon Moonen vormt dit een goede basis voorhet zelf bouwen van een gamba door iemand die daaringeen ervaring heeft. Barak Morman bouwde het origineel.

Bb 41-42 (1986)lan Harwood: De Renaissancegamba - I en II

- Een overzichtelijke geschiedenis van de variaties in dittype instrument, met enkele informatieve detailtekeningenover de bouwwijze, maar zonder bouwtips.

Bb 56 (1990)Michiel van Eupen: Ervaringen met de ombouw van een cellotot viola da gamba

- Wat summier verslag van een vrij ingrijpende operatie,zo moet het bovenblad dunner worden gemaakt en wordenvoorzien van een nieuwe zangbalk, een nieuwe hals aan-gebracht, enz.

Bb 70 (1993)Toon Moonen: De volmaakte viola da gamba

- Uitgangspunt voor dit artikel was een instrument op eenItaliaans schilderij uit 1515. De auteur doet voorstellenvoor een reconstructie, rekening houdend met allerlei per-spectivische en proportionele aspecten van het instrument.

Bb 141-142 (2011) en 144 (2012)Peter de Regt: Pardessus de viole, deel 1, 2 en 3.

- Dit artikel gaat over de bouw van het kleinste type vande viola da gamba. Deel 1 over de zoektocht naar teke-ningen van dit instrument en een poging tot reconstructievan het ontwerp van een pardessus de viole van MichelColichon (Parijs, ca. 1700). Deel 2 en 3 met uitgebreidesystematische toelichting van de bouw (met foto's) vaneen kopie naar genoemd ontwerp. Ook leerzaam voor wieeen ander type strijkinstrument wil bouwen!

Kijkje in de pardessus de viole van Peter de Regt (Bb 141)

Bb 144 (2012)Jan van de Bunt: Reparatie van een gamba met hulp vanperspex

- Een nogal lelijk gat in het bovenblad van een viola dagamba deskundig gerepareerd.

11- Renaissance-, barok- en volksinstrumenten (vedels)

Bb 41 (1986)Ed van Weerd: De lyra van Kreta - een 'hedendaagse' rebec

- Uitvoerige beschrijving van de bouw en geschiedenisvan dit driesnarige instrument, met een traditie die terug-gaat tot de Griekse oudheid.

Bb 116 (2005)Wim Kok: Dertig jaar Bouwerskontakt en de vedelbouwcur-sus

- Terugblik op de beginperiode van (de jaren voor de op-richting van) het Bouwerskontakt, met de veelbezochtevedelbouwcursussen.

Bouwbrief 154 - augustus 2014 pag. 18

Bb 129 (2008)Gijs van Ulsen: Mijn barokcello

- Over aspecten van de barokcello in het algemeen enenkele specifieke technische zaken als de halshoek en dekam (waarvan detailtekening met afmetingen). Aangevuldmet een bijlage over pouces, lignes, duimen en lijnen,n.a.v. het leerboek Essay sur la Musique, geschreven doorde cellist en leraar Jean Benjamin Laborde (1780), metafmetingen van verschillende onderdelen van de barok-cello.

Bb 144-146 (2012)Ton Pel: Verslag van de bouw van een nyckelharpa - deel 1,2 en 3

- De nyckelharpa is een volksmuziekinstrument uit Zwe-den waarbij de snaren d.m.v. een toetsmechaniek (als bijeen draailier) worden bespeeld. Het gaat hier om een uit-gebreide fotoreportage, waarbij Ton Pel enkele alterna-tieve bouwmethodes heeft gebruikt (o.a. voor de strijk-stok)

12- Interviews met bouwers, artikelen over opleidingenvoor vioolbouw, festivals, concerten, etc.

Bb 56 (1990)Rien Drolsbach: Een gesprek met Albert L. de Vetten,vioolbouwer

- Interview van 1 pagina, met enkele tips.Bb 129 (2008)Maarten Arentsen en Pieter Overduin: Schoonheid in vorm enklank, interview met violenmaker Kees Roos

- Artikel met algemene raadgevingen (bijv. over houtse-lectie).

Bb 130 (2008)Henk Buijs: Jonge Nederlandse vioolbouwers in Engeland

- Artikel over de vioolbouwopleiding in Newark, Enge-land

Bb 130 (2008)Annemies Tamboer en Jan Bouterse: Speelgoed voor deMuzen - een ontmoeting tussen bouwers, onderzoekers enmuzikanten in Gent

- Met een paragraaf over de (kopieën van de) strijkinstru-menten uit de Dom van Freiberg (Sachsen), daterend vanhet eind van de 16e eeuw, waaronder 1 discantviool, 1tenorviool, 2 basviolen, voor een deel gemaakt met tech-nieken bekend van volksmuziekinstrumenten.

Bb 140 (2011)Redactie: Demonstratie cellobouw op de Cellobiënnale

- Met foto's, onder andere van het gebruik van sjablonenvoor het controleren van de welvingen van het achterblad.

Bb 145 (2012)Piet Overduin: Klassiek geeft: verslag v.d. reparatiedag vande inzameling van strijkinstrumenten door Radio 4

- Reportage van de reparatie (door 23 vioolbouwers) vaneen 50-tal t.b.v. het muziekonderwijs ingezamelde instru-menten.

BB 149 (2013)Redactie 25 jaar NMF: Nationaal Muziekinstrumenten Fonds

- Het NMF bestond 25 jaar en heeft o.a. mooie violen inde uitleencollecttie,

Bb 150 (2013)In de serie ‘Mijn favoriete instrument': diverse auteurs overdoor hun gebouwde strijkinstrumenten (viool, cello, bas).

- Korte portretten, met foto's, maar zonder technische

toelichtingen.Bb 151 (2013)Jan Bouterse: De violen van Kees Kleistra, verslag van eenwerkplaatsbezoek

- Interview met vioolmaker Kees Kleistra, met enkele tips,o.a. over zelfgemaakte hulpstukken.

Bb 152 (2014)Jan van de Bunt: Museo del Violino in Cremona

- Verslag van een bezoek aan dit nieuwe museum in dealoude Italiaanse vioolbouwstad.

Viool (zijkant) van Willem van der Sijde (Amsterdam, 1691).Zie het artikel over het Nationaal Muziekinstrumenten Fondsin Bouwbrief 149.

Bouwbrief 154 - augustus 2014 pag. 19