NADZOR NAD NADZOR NAD BOLNIBOLNIČČKIKIMM INFEKCIJA INFEKCIJAMAMA

1. čas-uvod u studiju prevalencije1. čas-uvod u studiju prevalencije

Doc.dr Doc.dr Gorana Gorana ĆĆosiosićć

Osnovna aktivnost u zdravstvenim ustanovama je kontinuirano poboljšanje kvaliteta usluga i stvaranje sigurnog radnog okruženja.

U središtu te aktivnosti je delotvorna strategija kontrole infekcija koja sprečava sticanje infekcija u zdravstvenoj ustanovi.

Epidemiološki nadzor nad bolničkim infekcijama podrazumeva sistematsko prikupljanje, analiziranje i tumačenje podataka o bolničkim infekcijama, kao i dostavljanje povratne informacije onima koji učestvuju u prikupljanju podataka ili njihovom korišćenju,

Osnovni cilj je sprečavanje i suzbijanje poremećaja zdravlja i smanjenja troškova lečenja.

BOLNIČKE INFEKCIJEBOLNIČKE INFEKCIJE

NOZOKOMIJALNE INFEKCIJE NOZOKOMIJALNE INFEKCIJE

KUĆNE INFEKCIJEKUĆNE INFEKCIJE

BOLNIČKA, NOZOKOMIJALNA ILI KUĆNA BOLNIČKA, NOZOKOMIJALNA ILI KUĆNA INFEKCIJA JE...INFEKCIJA JE...

• svaka infekcija stesvaka infekcija steččena u bolnici ili drugim ena u bolnici ili drugim zdravstvenim institucijamazdravstvenim institucijama (stacionarnog ili ambulantnog (stacionarnog ili ambulantnog tipa)tipa)

povezana sa primenom zdravstvenih usluga nege, povezana sa primenom zdravstvenih usluga nege, dijagnostike i terapijedijagnostike i terapije

Ili samo sa boravkom u ustanovi.Ili samo sa boravkom u ustanovi.

To je infekcija koja nije bila prisutna kod pacijenta u vreme prijema u bolnicu ili drugu zdravstvenu ustanovu, niti je bila u inkubacionom stadijumu, već je postala evidentna nakon najmanje 48 h.

Često se manifestuje nakon otpusta iz bolnice i registruje od strane ordinirajućeg lekara u primarnoj zdravstvenoj zaštiti, polivalentne patronaže ili polikliničke službe.

Biva prijavljena jedino ukoliko se pacijent rehospitalizuje zbog infekcije.

BolničkBolničkimim infekcij infekcijamaama s se smatrajue smatraju i i infekcijeinfekcije osoblja nastale kao posledica osoblja nastale kao posledica

rada u zdravstvenoj ustanovirada u zdravstvenoj ustanovi (VHB,VHC, (VHB,VHC, HIV, herpes simplexs, Norwalk virusna HIV, herpes simplexs, Norwalk virusna

infekcija...)infekcija...)

INFEKCIJOM SE NE SMATRAJU

stanja kolonizacije, odnosno prisustvo stanja kolonizacije, odnosno prisustvo mikroorganizama na komikroorganizama na kožži, sluzokoi, sluzokožžama, u ama, u otvorenim ranama, sekretima ili ekskretima a bez otvorenim ranama, sekretima ili ekskretima a bez klinikliniččkih simptomakih simptoma

Kolonizacija se ne leči, ali se nadzire jer može da Kolonizacija se ne leči, ali se nadzire jer može da bude uvod u infekciju kod istog pacijenta ili izvor bude uvod u infekciju kod istog pacijenta ili izvor zaraze za druge pacijentezaraze za druge pacijente

ZNAČAJ I UČESTALOST BOLNIČKIH INFEKCIJA

•Povećanje morbiditeta i mortaliteta pacijenata•Kompromitovanje osnovne bolesti i •povećanje troškova lečenja

•U razvijenim zemljama incidencija BI se kreće od 5-10%, prevalencija 7-12%•U zemljama u kojim sistem nadzora nije uspostavljen ili je neadekvatan i do 25%.

•Prema rezultatima druge nacionalne studije BI 2005. godine, u Novom Sadu je prevalencija pacijenata sa BI iznosila 8,1%.

Najčešće bolničke infekcije su:

Infekcije mokraćnih puteva (povezane sa urinarnim kateterima, cistoskopijama)

Infekcije respiratornog trakta (povezane sa meh.ventilacijom; inhalacijama)

Infekcije krvi (septikemije, bakterijemije povezane sa parenteralnim procedurama)

Infekcije rana (povezane sa operacijom, previjanjem, primenom kontaminiranih aseptika)

Infekcije kože i mekih tkiva (kod nas)

KLASIFIKACIJA BOLNIČKIH INFEKCIJA

Na osnovu definicija i međunarodno priznatih preporuka CDC, bolničke infekcije se klasifikuju u 13 grupa:

1) Infekcije operativnog mesta2) Infekcije mokraćnog sistema3) Pneumonija4) Infekcije krvi5) Infekcije koštano-zglobnog sistema6) Infekcije kardiovaskularnog sistema7) Infekcije centralnog nervnog sistema8) Infekcije oka, uha i nosa9) Infekcije sistema za varenje10)Infekcije sistema za disanje11)Infekcije polnog sistema12)Infekcije kože i mekih tkiva13)Sistemske infekcije

ZAKONSKA REGULATIVA

1986. Pravilnik o merama za zaštitu od širenja zaraze 1986. Pravilnik o merama za zaštitu od širenja zaraze unutar zdravstvenih organizacijaunutar zdravstvenih organizacija *elementi nadzora kućnih infekcija*elementi nadzora kućnih infekcija *komisija*komisija 1997. – Odluka o merama za zaštitu od širenja 1997. – Odluka o merama za zaštitu od širenja zaraznih bolesti unutar zdravstvenih ustanovazaraznih bolesti unutar zdravstvenih ustanova *epidemiološki nadzor kućnih infekcija*epidemiološki nadzor kućnih infekcija *komisija (epidemiolog)*komisija (epidemiolog)

2002. Uredba o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti – Program zdravstvene zaštite stanovništva od zaraznih bolesti od 2002-2010.

NADZOR NAD BOLNIČKIM INFEKCIJAMA

Za celu bolnicu: studija prevalencije

- sve BI, korišćenje antibiotika

* nacionalna studija prevalencije: svake treće godine

Za odeljenja sa visokim rizikom:

studije incidencije: 1-3 meseca tokom godine

NADZOR NAD BOLNIČKIM INFEKCIJAMAADMINISTRATIVNO UREĐENJE

• Komisija za nadzor nad BIKomisija za nadzor nad BI• Radni tim (lekar i/ili sestra- Radni tim (lekar i/ili sestra- epidemiološki epidemiološki praktičar i drugo praktičar i drugo odgovorno osoblje)odgovorno osoblje)• Prate se BI prema protokolu i Prate se BI prema protokolu i

njihova obrada, analiza, evaluacija i njihova obrada, analiza, evaluacija i • Izrada izveštaja i predloga mera Izrada izveštaja i predloga mera sprečavanja BIsprečavanja BI•Protokoli dobre medicinske prakseProtokoli dobre medicinske prakse

VRSTE EPIDEMIOLOŠKOG NADZORA

Prema načinu prikupljanja podataka:pasivni, pasivno-aktivni i aktivni

Prema vremenu izvođenja:studije prevalencije i incidencije

Prema obimu prikupljanja podataka- sveobuhvatni (sve BI, sva odeljenja BI)- ciljani (određene lokalizacije, pojedina odeljenja

po prioritetima)

PASIVNI NADZOR Baziran na podacima mikrobiološke

laboratorije pogodan za sepse, urinarne infekcije,praćenje

rezistentnih bakterija; niska senzitivnost (oko 50%): ne uzimaju se uzorci

kod svih pacijenata, nekad se uzročnici ne iskultivišu

Baziran na pregledu istorija nakon otpusta

Baziran na prijavama infekcija od strane kliničara

AKTIVNI NADZOR Praćenje BI na osnovu kliničkih

podataka (istorije bolesti, dekurzusi odeljenskih i konzilijarnih lekara, temperaturne liste)

na osnovu uvida u mikrobiološke rezultate

na osnovu administrativnih podataka (datum hospitalizacije, prethodne hospitalizacije, transfer)

VRSTE EPIDEMIOLOŠKOG NADZORA prema obimu prikupljanja podataka

SVEOBUHVATNI NADZOR (sve BI, sva odeljenja)

CILJANI (infekcije određene lokalizacije npr operativnog mesta, infekcije povezane sa invazivnim procedurama)

PRIORITETAN (JIN, hirurgija,

neonatologija...)

VRSTE EPIDEMIOLOŠKOG NADZORA prema vremenu izvođenja

•STUDIJA PREVALENCIJE (studija preseka: jedno odeljenje jedan dan, cela bolnica za jednu nedelju)

•STUDIJA INCIDENCIJE (prospektivno prikupljanje podataka najmanje jedan mesec, optimalno tri meseca po odeljenju, idealno godinu dana u kontinuitetu►rotiranje)

STUDIJA PREVALENCIJE

• BRZ, JEFTIN I JEDNOSTAVAN METOD

• OMOGUĆAVA SAGLEDAVANJE VELIČINE PROBLEMA• DAJE INDIKACIJE ZA DALJA CILJANA ISTRAŽIVANJA• MOTIVIŠE OSOBLJE ZA RAD NA PROBLEMU BI

• NAČIN IZVOĐENJA

EPIDEMIOLOŠKI UPITNIK

PACIJENT (ime i prezime)_____________________________________

o Kod odeljenja...............................................................................øø Datum rođenja...................................................øø.øø.øøøø Pol 1=Muški 2=Ženski.................................................................ø Datum početka hospitalizacije u bolnici..........øø.øø.øøøø Datum početka hospitalizacije na odeljenju ...øø.øø.øøøø Infekcija prisutna na prijemu 0=Ne 1=Da 9=Nepoznato............ø Pacijent premešten iz druge bolnice 0=Ne 1=Da 9=Nepoznato. ø Imunosupresija 0=Ne 1=Da 9=Nepoznato.................................ø

INVAZIVNE PROCEDURE

Hirurška intervencija 0=Ne 1=Da (U poslednjih 30 dana) 3=Nepoznato...................................................................................ø

Datum operacije..........................................øø.øø.øøøø

Vesta hirurške intervencije ...______________________________ Klasa kontaminacije operativnog mesta (od 1 do 4) .....................ø Koliko je trajala operacija (min.)............................................øøø Skor ASA (od 1 do 5) ....................................................................ø Skor IGS (za pacijente na reanimaciji).......................................... .ø Periferni vaskularni kateter (na dan studije) 0=Ne 1=Da..............ø Ako Da , broj dana nošenja.....................................................øøø Centralni vaskularni kateter (na dan studije) 0=Ne 1=Da............ø Ako Da , broj dana nošenja.....................................................øøø Urinarni kateter (u poslednjih 7 dana) 0=Ne 1=Da......................ø Ako Da , broj dana nošenja.....................................................øøø Veštačka ventilacija 0=Ne 1=Da..............................................ø Ako Da , broj dana veštačke ventilacije.................................øøø

ANTIBIOTICI Antibiotici (na dan studije) 0=Ne 1=Da........................................ø

Antibiotik 1 Antibiotik 2 Antibiotik 3

Za bilo koju infekciju øøø øøø øøø Za bolničku infekciju øøø øøø øøø U profilaksi øøø øøø øøø BOLNIČKA INFEKCIJA 0=Ne 1=Da............................................. ø UZORAK ZA mikrobiološka ispitivanja uzet 0=Ne 1=Da .............ø Bolnička infekcija 1

Lokalizacija infekcije........................................................ øø Kriterijum............................................................................. ø Datum dijagnoze BI.................................øø.øø.øøøø Mikroorganizam 1..........................................................øøø Senzitivnost 1 . .................................................................... ø Mikroorganizam 2..........................................................øøø Senzitivnost 2 . .................................................................... ø

Bolnička infekcija 2 Lokalizacija infekcije........................................................ øø Kriterijum............................................................................. ø Datum dijagnoze BI.................................øø.øø.øøøø Mikroorganizam 1..........................................................øøø Senzitivnost 1 . .................................................................... ø

Izračunavanje prevalencije

Br. BI

Prev.BI=-------------------- u trnutku studije x 100

Uk.br.pacijenata

Br.pacijenata sa BI

Prev.pac.=----------------------- u trnutku studije x 100

sa BI Uk.br.pacijenata

STUDIJA INCIDENCIJE

PRECIZNIJA, OTKRIVA FAKTORE RIZIKA ZA

NASTANAK BI MOŽE DA UOČI EPIDEMIJE UNUTAR

ODELJENJA ZAHTEVA VIŠE VREMENA I KADROVA

TE JE I SKUPLJA

stopa incidencijepacijenata sa BI

= Ukupan broj pacijenatauistom vremenskom periodu

Broj pacijenata sa novonastalomBI uposmatranom periodu

Ukupan broj pacijent-dana hospitalizacije uistom periodu

Ukupan broj novonastalihBI uposmatranom periodu

x 100

Izračunavanje incidencije :

x 1000

Ukupan broj invazivna procedura- -dana u istom periodu

Ukupan broj novonastalihBIpovezanih sa invazivnom proceduromuposmatranom periodu

sa invazivnim proceduramagustina incidencije za pacijente

=

gustina incidencije =

x 1000