Dr Zdenko Gajić, Prim.dr Sci Mila Vučić Janković

Beograd, 2013.god

CILJEVI PROGRAMA 1. upoznavanje sa osnovnim pojmovima iz oblasti bolničkih infekcija

2. upoznavanje sa merama za sprečavanje i suzbijanje bolničkih infekcija, značajem pojedinih mera i načinom na koji se organizuje njihovo sprovođenje

3. upoznavanje sa obavezama i zadacima medicinskih sestara i tehničara u vezi sa sprečavanjem i suzbijanjem bolničkih infekcija.

DEFINICIJA BOLNIČKE INFEKCIJE Bolnička (intrahospitalna, nozokomijalna ili kućna) infekcija je infekcija nastala kod pacijenata i/ili osoblja u bolnici ili nekoj drugoj zdravstvenoj ustanovi. Lokalizovano ili sistemsko oboljenje ili stanje koje je rezultat neželjene reakcije organizma na prisustvo (jednog ili više) infektivnih agenasa ili (njihovih) toksina, a koje nije bilo manifestno niti je pacijent bio u inkubaciji u vreme prijema u bolnicu ili drugu zdravstvenu ustanovu. U bolničke infekcije spada recidiv infekcije pacijenta koji se premešta iz jedne bolnice u drugu, bez obzira da li je infekcija manifestna ili se pacijent nalazi u inkubacionom stadijumu za vreme prijema u novu zdravstvenu ustanovu. Može nastati pojedinačno, biti stalno prisutna na odelenju ili se javiti u obliku epidemija.

DEFINICIJA EPIDEMIJE BOLNIČKIH INFEKCIJA Epidemija bolničkih infekcija je pojava bolničkih infekcija izazvanih istim uzročnikom u broju koji prevazilazi uobičajenu učestalost kod određene grupe pacijenata u određenom vremenskom periodu.

Bolničke infekcije koje čine epidemiju epidemiološki su povezane po uzročniku, mestu i vremenu javljanja, kao i po preduzetim postupcima u dijagnostici, lečenju i nezi bolesnika.

KRITERIJUMI (I) Infekcija se SMATRA bolničkom: - ako je nastala u bolnici i postala evidentna nakon 48h posle prijema pacijenta u zdravstvenu ustanovu ili kasnije. Najkraći inkubacioni period kod većine bolničkih infekcija traje 48h. - ako se utvrdi da je povezana sa hirurškom intervencijom, a ispolji se u toku 30 dana posle hirurške intervencije (kojom nije ugradjen implantat), ili u toku jedne godine ukoliko je hirurškom intervencijom ugradjen implantat - ako se infekcija ispoljava posle otpusta pacijenta iz bolnice, ukoliko epidemiološki podaci pokazuju da je nastala u bolnici - ako predstavlja recidiv infekcije stečene prilikom prethodne hospitalizacije u bolnici iz koje je pacijent premešten u drugu bolnicu, odnosno, drugu zdravstvenu ustanovu, bez obzira što je infekcija bila manifestna ili je pacijent bio u stanju inkubacije u trenutku prijema u (drugu) zdravstvenu ustanovu radi daljeg ispitivanja i lečenja - ako je infekcija nastala kao rezultat prolaza novorodjenčeta kroz porodjajni kanal majke.

KRITERIJUMI (II) Infekcija se NE SMATRA bolničkom:

- ako je postojala u vreme prijema pacijenta u bolnicu ili se on nalazio u fazi inkubacije prilikom prijema

- ako predstavlja komplikaciju ranije nastale infekcije

- ako nastane kod novorodjenčeta transplacentarno (toksoplazmoza, rubela, sifilis).

KLASIFIKACIJA BOLNIČKIH INFEKCIJA PO ANATOMSKOJ LOKALIZACIJI 1. Infekcije operativnog mesta 2. Infekcije mokraćnog sistema 3. Pneumonije 4. Infekcije krvi 5. Infekcije koštano zglobnog sistema 6. Infekcije kardiovaskularnog sistema 7. Infekcije centralnog nervnog sistema 8. Infekcije oka, uha i nosa 9. Infekcije sistema za varenje 10. Infekcije sistema za disanje (sem pneumonije) 11. Infekcije polnog sistema 12. Infekcije kože i mekih tkiva 13. Sistemske infekcije

UČESTALOST Stopa prevalencije: U evropskim zemljama od 3,5 do 15% hospitalizovanih bolesnika U SAD od 3,4 do 5% hospitalizovanih bolesnika Studija SZO (55 bolnica u 14 zemalja) 9,9% hospitalizovanih bolesnika U Srbiji (prva nacionalna studija-27 bolnica) 7,5% hospitalizovanih bolesnika. Najčešće bolničke infekcije: - urinarne infekcije (30-40% svih, u 80-90% slučajeva povezane sa plasiranjem katetera), - infekcije operativnog mesta (rizik se kreće od 1,5 za čiste rane, 7,7% za potencijalno kontaminisane, 15,2% za kontaminisane do 40% za prljave rane), - pneumonije (10-15%, najčešća bolnička infekcija u jedinicama intenzivne nege sa letalitetom od 30-50%) - infekcije krvi (5% bolničkih infekcija na dečijim odeljenjima 10-20% sa većim letalitetom od infekcija krvi u opštoj populaciji). Najčešći simptom kod obolelog: Telesna temperatura; infekcije su najčešći uzrok iznenadne povišene telesne temperature ležećih bolesnika.

ČINIOCI KOJI DETERMINIŠU UČESTALOST BOLNIČKIH INFEKCIJA Karakteristike sva tri činioca epidemiološkog trijasa, njihovih odnosa i interakcija

1. Domaćin

2. Agens

3. Sredina

DOMAĆIN 1. Uzrast - najmlađi bolesnici, novorođenčad, posebno nedonoščad, odojčad i mala deca (zbog svoje imunološke nezrelosti i/ili gubitka maternalnih antitela); imaju realnu važnost zbog napretka medicine i preživljavanja prevremeno rođene dece; - najstariji bolesnici (pad opšte otpornosti, involutivne promene u starosti); imaju realnu važnost zbog produženja životnog veka (veći broj bolesnika sa hroničnim degenerativnim bolestima, metaboličkim poremećajima, malignim i sistemskim obolenjima) 2. Povećana osetljivost pacijenta - stres - konkomitantne bolesti (dijabetes, ciroza jetre, maligne bolesti, HNO) - sistemske bolesti i poremećaji (gojaznost, pothranjenost, oštećenje imunog sistema) - upotreba "novih" terapija (imunosupresivne i citotoksične), - široka primena antibiotika (poremećaj balansa mikrobiološke flore).

AGENS Endogeni i egzogeni

- bakterije (ranije streptokoke, danas oportuni mikroorganizmi), virusi, gljivice

- visoka incidencija bolničkih infekcija izazvanih gram negativnim bakterijama zbog mnogobrojnosti enterobakterija, velike sposobnosti prilagođavanja uslovima spoljne sredine i otpornosti na dezinfekciona sredstva, sposobnosti razvoja rezistencije prema velikom broju antibiotika.

-najčešći izazivači: Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa, Enterococcus, Acinetobacter, Escherichia coli, Enterobacteriaceae

SREDINA Faktori: - prenaseljenost prostora, - aglomeracija obolelih, - komunikacija sa opštom populacijom, - primena invazivnih DG i TH procedura, - mogućnost kontaminacije sredine Posebno rizična odelenja: - odelenja intenzivne nege, hirurška i urološka odelenja - neonatalna i pedijatrijska odelenja - hematološka i onkološka odelenja

PRENOŠENJE BOLNIČKIH INFEKCIJA

Kolonizacija Prisustvo mikroorganizama na koži, sluznicama, u otvorenim ranama, u sekretima i ekskretima, bez reakcije tkiva na njihovo prisustvo. Kontaminacija Prisustvo mikroorganizama na neživoj sredini (odeći, površinama, predmetima, instrumentima) Najčešće: - kontakt preko prljavih ruku zdravstvenih radnika (direktnim kontaktom sa pacijentima, njihovim sekretima i ekskretima ili putem kontakta sa kolonizovanim sopstvenim delovima tela ili kontaminisanom bolničkom sredinom) - Fluggeove kapi - kontakt preko predmeta zajedniče upotrebe (instrumenata i aparata) Ređe: - Wellsovi nukleusi - prašina - voda - hrana. Kruženjem mikroorganizama između bolesnika, bolničkog osoblja i bolničke sredine, mikroorganizmi stiču otpornost prema antimikrobnim i dezinfekcionim sredstvima, stiču šansu za opstanak u bolničkoj sredini i endemizuju se.

ZNAČAJ BOLNIČKIH INFEKCIJA 1. Medicinski značaj Bolničke infekcije imaju nepovovoljan uticaj na - tok i ishod osnovne bolesti (komplikacije, povećanje letaliteta) - trajanje hospitalizacije - prenošenje na širu populaciju 2. Ekonomski značaj Bolničke infekcije povećavaju troškove zdravstvene zaštite. Direktni troškovi uvećavaju se zbog: - produžene hospitalizacije, - dodatne dijagnostike i terapije Indirektvni troškovi povećavaju se zbog: - odsustva s posla - gubitka zarade. 3. Etički značaj Bolničke infekcije ugrožavaju pacijentovo pravo na sigurnost u bolničkoj ustanovi. 4. Pravni značaj Pravne implikacije bolničkih infekcija su čest predmet sudskih sporova.

PREVENCIJA BOLNIČKIH INFEKCIJA Nema bolnice bez rizika! Zasnovani su na 1. Merama prevencije (mere za sprečavanja i suzbijanja bolničkih infekcija), usmerenim ka: - otkrivanju rezervoara zaraze Pravovremeno postavljanje dijagnoze infekcije, na prijemu bolesnika, zatim preventivna izolacija ili prostorna separacija. - sprečavanju transmisije mikroorganizama Eliminacija infektivnog agensa i sprečavanje njegovog prodora do ulaznih mesta domaćina (sterilizacija, dezinfekcija, pranje ruku, aseptički postupci pri izvođenju procedura) - povećanju rezistencije bolesnika na infekciju (preoperativna antimikrobna profilaksa) 2. Merama kontrole - režim rada i postupci za lečenje i negu pacijenata (utvrdjivanje standarda rada i postupaka za lečenje i negu bolesnika i njihova primena) - epidemiološki nadzor. Dobro organizovani programi prevencije mogu smanjiti stopu bolničkih infekcija do 20%.

PREVENTIVNA IZOLACIJA Širenje bolničkih infekcija u nekoj populacionoj grupi zavisi od osetljivosti kolektiva, više nego od osetljivosti pojedinca. Otuda je smeštaj bolesnika veoma bitan faktor. Preventivna izolacija je način zaštite pacijenata koje zbog smanjene otpornosti organizma treba zaštititi od okoline. Koristi se za zaštitu od infekcije posebno osetljivih bolesnika (deca, oboleli od leukemije). Velike sobe sa po deset kreveta koje se još uvek koriste u nekom ustanovama pružaju veću mogućnost za pojavu i širenje infekcije. Nemogućnost isključivanja kliconoša među bolesnicima zahteva da se pacijenti, i bez vidljivih simptoma infekcije, smeštaju u što manjim grupama. Preporučuju se prostorije sa po 4 ili 6 kreveta međusobno udaljenih bar 1,5-2 metra.

ASEPSA i ANTISEPSA Antisepsa je skup postupaka koji se sprovode na živom tkivu sa ciljem da se spreči razvoj infekcije, ograniči ili izleči već postojeća infekcija na tkivu ili koži. Antiseptici su sredstva kojima se provode antiseptički postupci na živom tkivu. Asepsa je postupak profilaktičkog uništavanja svih mikroorganizama i njihovih spora sa predmeta materijala i instrumenata koji dolaze u dodir sa ranom. Asepsa je princip rada i postupci kojima se sprečava kontakt mikroorganizama s ranom ili drugim potencijalnim mestima ulaska mikroorganizama u živi organizam (telo). Najčešći je princip rada u hirurgiji kojim se sprečava ulazak mikrorganizama u makroorganizam.

STERILIZACIJA Postupak kojim se eliminišu ili uništavaju svi mikroorganizmi, uključujući i sporogene oblike bakterija.

Sterilizacija se može provesti samo na neživom materijalu, koji je sterilan samo do prve upotrebe.

Stepen sterilnosti-nivo bezbednosti

- za hiruške rukavice i katetere SAL (Sterility Assurance Level) 1:1000

- za endoproteze, implante, špriceve, hiruške instrumente, infuzione rastvore 1:1.000.000

METODE STERILIZACIJE Odabir metode zavisi od vrste i metode predmeta koji se sterilišu. 1. STERILIZACIJA VODENOM PAROM POD PRITISKOM U AUTOKLAVU Za predmete i materijale koji podnose povišenu temperature, pritisak i paru. Najčešće korišćena metoda, u medicinskom, mikrobiološkom ili parazitološkom radu. - Sterilizacija tečnosti i rastvora: 121C pod pritiskom od 1 bara u trajanju od 15 minuta. - Prioni: temperatura 134C, duže trajanje sterilizacije. 2. STERILIZACIJA SUVIM VAZDUHOM Za predmete koji su termostabilni, ali ih uništava vlaga (160C, u trajanju od 2 sata). Dugo traje, nedovoljno efikasan način. 3. STERILIZACIJA JONIZUJUĆIM ZRAČENJEM Za predmete koji se ne mogu izlagati visokoj temperaturi (materijali za jednokratnu upotrebu) 4. STERILIZACIJA ETILENOKSIDOM Manje se koristi zbog toksičnosti i kancerogenosti, pa se zamenjuje vodonik peroksidom. 5. GAS PLAZMA – STERILIZACIJA Manje se koristi, jer visokoreaktivni atomi sa slobodnim elektronima koji se oslobađaju imaju interakciju sa enzimima i nukleinskim kiselinama i uništavaju metabolizam ćelije.

USLOVI ZA EFIKASNU STERILIZACIJU - adekvatna priprema materijala

- stalna kontrola svih parametara (temperature, vremena sterilizacije, pritiska)

- redovna kontrola procesa sterilizacije i kontrola sterilnosti

- uredna evidencija o sterilizaciji (vreme započete i završene sterilizacije)

- ispravna, validno instalirana i redovno servisirana oprema edukovan i stručan kadar

KONTROLA STERILIZACIJE - Fizička kontrola Termostati. - Hemijska kontrola U hemijskoj kontroli sterilizacije koriste se razne hemikalije koje na određenim i poznatim temperaturama usled hemijskih procesa menjaju neka svojstva, najčešće boju (Mikulićev papir). - Biološka kontrola Najpouzdanija metoda. Načešće se koriste: - spore antraksa, - spore Bacillusa subtillisa - spore B.Stearotermophillusa, soja ATCC9753 (3 M test, ATEST ili STERIKON); spore mogu da prežive max 15 min na 121 C i na 2 atmosfere pritiska vodene pare; metod funkcioniše kao zatvoren sistem.

DEZINFEKCIJA Postupak kojim se uništavaju ili odstranjuju vegetativni oblici patogenih i uslovno patogenih mikroorganizama u spoljnjoj sredini, ali ne i bakterijske spore. Zasniva se na upotrebi hemijskih dezinfekcionih sredstava visokog, srednjeg ili niskog stepena delovanja. Postupak (dezinfekcija) i sredstvo (dezinficijens) - potpuno uništavaju izazivače (baktericidno, mikrobicidno, germiocidno, virucidno svojstvo) -zaustavljaju rast, ali ne ubijaju izazivače (bakteriostatsko, mikrobiostatsko, germistatsko, virostatsko) - imaju inhibitorno delovanje (smanjuju virulenciju i usporavaju rast mikroorganizama, uzročnika zaraznih bolesti na telu, u vodi, hrani, na predmetima ili u prostorijama, da bi se sprečio nastanak ili širenje zaraznih bolesti).

IZBOR DEZINFICIJENSA Efekat dezinficijensa zavisi od - vrste i brojnosti mikroorganizama, - koncentracije dezinfekcionog sredstva, - temperature na kojoj se dezinfekcija sprovodi, - Ph sredine, - prisustva, odnosno, odsustva organskih materija, - vremena kontakta između dezinfekcionog sredstva i mikroorganizama. Odabir sredstva zavisi - od toga šta se dezinfikuje - od zaraznog oboljenja zbog koga se vrši dezinfekcija.

MEDICINSKI INSTRUMENTI, OPREMA I POVRŠINE Mogu biti: - visokog rizika: kritični instrumenti - instrumenti koji ulaze u tkivo ili vaskularni sistem (hirurški instrumenti, kardijalni kateteri i implantati moraju biti sterilni) - srednjeg rizika: polukritični predmeti - predmeti koji dolaze u dodir sa sluznicama i oštećenom kožom (endoskopi i respiratorni pribor). Ne smeju biti kontaminisani ni jednim mikroorganizmom izuzev bakterijskih spora. Dezinfikuju se uz upotrebi dezinficijensa visokog stepena delovanja, ispiraju sterilnom dodom ili alkoholom. - niskog rizika: niskokritični predmeti - predmeti koji dolaze u kontakt sa intaktnom kožom (bolnički nameštaj, pribor za jelo) realno povećavaju rizik od kontaminacije ruku bolničkog personala. Za dezinfekciju se koriste dezinficijensi niskog stepena efikasnosti a prednost se daje mehaničkom pranju i čišćenju. Površine u bolesničkim prostorijama dovoljno je samo redovno održavati, a dezinficijensi se koriste kada se kontaminiraju krvlju ili telesnim tečnostima. (Kontaminisanu površinu prekriti gazom, pamučnom ili papirnom vatom, preliti dezinfekcionim sredstvom, ostaviti da stoji pola sata i pažljivo odstraniti koristeći zaštitne rukavice, a kontaminisanu površinu oprati i dezinfikovati).

PRANJE I DEZINFEKCIJA RUKU Kontaminisane ruke imaju najveći značaj u prenošenju bolničkih infekcija. Pranje ruku najvažnija i najefikasnija mera prevencije! Tri stepena pranja ruku: 1. Obično pranje Pranje ruku tekućom toplom vodom i sapunom uz trljanje svih površina najmanje 10 sekundi, ispiranje i sušenje papirnim ubrusom. (Primer: pranje ruku pre manipulisanja hranom, pre hranjenja bolesnika, nakon nege - pranja i kupanja bolesnika, pre i posle upotrebe toaleta i uvek kad su prljave). 2. Higijensko pranje ruku Efikasnije od običnog pranja u uništavanju tranzitornih mikroorganizama. Podrazumeva pranje ruku antiseptičkim deterdžentom u trajanju 10-15 sekundi, ispiranje i sušenje kao i pri običnom pranju. )Primer: Pranje ruku pre i posle stavljanja rukavica, pre nege osetljivih imuno kompromitovanih bolesnika i nakon svake situacije kada je moglo doći do kontaminacije ruku). Može se zameniti nanošenjem i utrljavanje na suve ruke etanola i izopropranola koji inaktivišu vegetativne oblike bakterija, većinu gljivica i virusa. 3. Hiruško pranje ruku Uništava tranzitornu i redukuje rezidentnu mikrobiološku floru. Traje 2-3 minuta, uključuje pranje šaka, ručnih zglobova i podlaktice antiseptičkim deterdžentom, sušenje i nanošenje alkoholnog rastvora. Sterilne četke za jednokratnu upotrebu koriste se samo za nokte prilikom prvog hiruškog pranja u toku dana.

BAKTERIOLOŠKA ISPITIVANJA KONTAMINACIJE RUKU Sprovode se metodama: - metod vlažnih briseva (uvid samo u kvalitativni sastav

bakterijske flore i orjentaciono u kvantitativni sastav), - metod otisaka s prsta ili sa dlana (uvid samo u kvalitativni

sastav bakterijske flore i orjentaciono u kvantitativni sastav), - metod ispiraka s jedne ili obe ruke (jedini dobar metod za

kvantitativno ispitivanje kontaminacije ruku). Za dezinfekciju ruku koriste se preparati na bazi alkohola

(dezderman i dr.) ili 70% etil-alkohol. Većina sredstava za higijenu ruku na bazi alkohola sadrži izopropanol,

etanol, n-propanol ili njihove kombinacije. Antimikrobno dejstvo alkohola povezano je sa sposobnošću denaturacije proteina. Alkoholni rastvori u koncentraciji od 60% do 80% su najefikasniji; veće koncentracije su manje potentne s obzirom da su proteini manje rastvorljivi u vodi.

HIGIJENA RUKU - KADA? Vrši se:

- pre aseptičnih procedura,

- pre kontakta sa pacijentom,

- nakon kontakta sa telesnim tečnostima i izlučevinama,

- nakon kontakta sa pacijentom,

- nakon kontakta sa predmetima iz pacijentove okoline.

HIGIJENA RUKU - KAKO? Sredstvo za dezinfekciju - nanosi se samo na čiste i suve ruke Dezinficijens se ne sme nikad stavljati na mokre ruke! Posledica toga je razređivanje dezinficijensa i štetni uticaj na kožu. - nanosi se na zdravu, glatku i neoštećenu kožu Zbog toga je za održavanje zdravlja ruku važna njihova redovna nega. - ne dosipa se u ispražnjeni dispenzer, jer može doći do kontaminacije istog. Ispražnjen dispenzer treba zameniti novim ili oprati, pa tek nakon toga usuti sredstvo. Brisanje ruku - završni korak u higijeni ruku Vlažnim rukama se mikroorganizmi lakše prenose. Treba da bude obavljen na način na koji neće dovesti do ponovne kontaminacije ruku (papirnim ubrusima).

KORIŠĆENJE ZAŠTITNIH RUKAVICA Korišćenje rukavica se preporučuje da bi se smanjio rizik prenošenja infekcije:

- sa zdravstvenog osoblja na pacijente

- sa pacijenata na zdravstvene radnike

Oprez kod korišćenja nekih losiona i krema za ruke - mogu uticati na očuvanost rukavica.

EDUKACIJA I KONTROLA Važno je sprovoditi edukaciju zdravstvenih radnika

- o načinima kontaminacije ruku tokom nege pacijenata,

- o prednostima i nedostacima različitih načina higijene ruku zdravstvenog osoblja.

Pridržavanje preporuka za higijenu ruku potrebno je svakodnevno kontrolisti.

PREOPERATIVNA PROFILAKSA Smanjuje učestalost postoperativnih infekcija, ukoliko se antibiotik nalazi u tkivima u delotvornoj koncentraciji u vreme operacije.

Nije zamena za hiruški rad i aseptički postupak.

EPIDEMIOLOŠKI NADZOR NAD BOLNIČKIM INFEKCIJAMA (I) Važan elemenat programa kontrole bolničkih infekcija (dobro organizovan epidemiološki nadzor sa definisanim standardima, može smanjiti stopu bolničkih infekcija za najmanje 20% i svakako sprečiti njihovo epidemijsko javljanje). Zakonska obaveza (Zakon o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti) Definicija Organizovano prikupljanje, obrada, tumačenje i dostavljanje podataka o učestalosti bolničkih infekcija od strane posebno osposobljenog tima u cilju sprečavanja i suzbijanja bolničkih infekcija. Aktivno i trajno prikupljanje (otkrivanje i registrovanje), obrada, analiza i tumačenje, kao i dostavljanje podataka o bolničkim infekcijama Preduslovi: - postojanje programa - postojanje stručno osposobljenog kadra - obezbeđenje povratne informacije sa podacima iz epidemiološkog nadzora radi preduzimanja mera za sprečavanje i suzbijanje bolničkih infekcija

EPIDEMIOLOŠKI NADZOR NAD BOLNIČKIM INFEKCIJAMA (II) Ciljevi

- utvrđivanje realne epidemiološke situacije

- blagovremeno otkrivanje porasta učestalosti bolničkih infekcija

- smanjenje njihove učestalosti

- evaluacija efikasnosti mera za sprečavanje i suzbijanje bolničkih infekcija

- motivisanje osoblja da stalno sprovode mere za sprečavanje i suzbijanje bolničkih infekcija

VRSTE EPIDEMIOLOŠKOG NADZORA

Prema načinu prikupljanja podataka: - aktivan (posebno edukovane i angažovane osobe ciljano prikupljaju podatke) - pasivan (podatke dostavljaju osobe koje učestvuju u lešenju i nezi bolesnika) Prema obimu prikupljenih podataka: - ciljan (služi za prikupljanje podataka koji su potrebni za rešavanje unapred definisanog problema, na određenim odelenjima, kod određenih kategorija bolesnika ili u vezi sa primenom medicinskih postupaka). Stanje opisuje stopama incidencije. - sveobuhvatan (prikupljaju se podaci o svim infekcijama, kod svih bolesnika u celoj bolnici) Prema trajanju: - neprekidan (zahteva mnogo vremena, angažuje veliki broj osoba, često sam sebi cilj jer se svodi na prikupljanje brojnih podataka. Prednost: blagovremenovremeno otkrivanje epidemija bolničkih infekcija.Stanje opisuje stopama incidencije. - ograničen (rotirajući) (podaci se prikupljaju u trajanju 1-3 meseca na jednom odelenju pa se sukcesivno prelazi na sledeća odelenja bolnice) Stanje opisuje stopama incidencije. - povremen (presek trenutnog stanja ili studija prevalennce, u toku jednog ili nekoliko dana, brz, jeftin i jednostavan, nedostatak: ne doprinosi razjašnjenju faktora rizika, ne omogućava blagovremeno otkrivanje epidemije. Stanje opisuje stopama prevalencije).

PRIKUPLJANJE, OBRADA I PRIKAZIVANJE PODATAKA Prikupljanje podataka o bolničkim infekcijama - dnevni nalazi o uzročnicima izolovanim u mikrobiološkoj laboratoriji - podaci iz medicinske dokumentacije (temperaturne liste, opetativne liste, istorija bolesti) direktan u stanje pacijenta Obrada podrazumeva izračunavanje: - stope incidencije (za opisivanje nalaza sveobuhvatnog neprekidnog i rotirajućeg sveobuhvatnog nadzora, kao i ciljanog nadzora) - stope prevalencije (za opisivanje nalaza povremenog sveobuhvatnog nadzora) - proporcije učestalosti. Analiza podataka vrši se po: - obeležjima bolesnika (starost, pol, predisponirajući faktori, primena antibiotika) - topografskoj distribuciji (u odnosu na odelenje, hirušku salu, korišćenje aparata) - hronološkoj distribuciji (po danima obolevanja) Korisno ukrštati i analizirati podatke po vremenu, mestu i događaju.

DRUGI ELEMENTI KONTROLE Režim rada i postupci za lečenje i negu pacijenata

Važan deo programa kontrole bolničkih infekcija.

Podrazumeva:

- utvrđivanje režima rada i postupaka za lečenje i negu bolesnika (standarde)

- njihovu primenu.

KOMISIJA ZA SPREČAVANJE I SUZBIJANJE BOLNIČKIH INFEKCIJA Zakonska obaveza svake zdravstvene ustanove - Zakon o zaštiti od zaraznih bolesti Republike Srbije (Sl.glasnik R.S.br.125/2004), čl.33 - Odluka o merama za zaštitu od širenja zaraznih bolesti unutar zdravstvenih ustanova, drugih pravnih lica i preduzetnika koji vrše zdravstvenu delatnost Članovi Komisije za bolničke infekcije: - direktor ustanove, - mikrobiolog, - epidemiolog, - specijalista higijene, - glavna sestra i - lekari drugih specijalnosti (po potrebi).