VIEGRID JSC

BOCOHAN STANDARD EDITION 2.0

(TÀI LIỆU ĐÀO TẠO NGƯỜI SỬ DỤNG)

BOCOHAN

SẢN PHẨM KỶ NIỆM 600 NĂM TRẬN CHIẾN BÔ CÔ

HÀ NỘI 2010

PHẦN A: GIỚI THIỆU CHUNG VỀ BOCOHAN

BÀI GIẢNG 1: CÁC CHỨC NĂNG CỦA BOCOHAN, KHÁI NIỆM VỀ MÁY DỊCH VÀ PHẦN MỀM HỖ TRỢ DỊCH

Ø Các chức năng chính của BOCOHAN 1. Hỗ trợ dịch thuật nhờ sử dụng các tài nguyên dịch thuật được tích hợp và

tích lũy trong phần mềm BOCOHAN; 2. Cung cấp các tài nguyên dịch thuật (các từ điển) tích hợp sẵn trong cùng

một ứng dụng; 3. Có các công cụ xây dựng tài nguyên cho phép người sử dụng tự xây dựng

và chia sẻ tài nguyên của mình với cộng đồng; 4. Cung cấp công cụ học tập như đọc sách song ngữ để người sử dụng trao

đổi và trau dồi ngôn ngữ chuyên ngành; 5. Là giao diện kết nối với dịch vụ với nguồn tài nguyên cộng đồng khổng lồ

và được hỗ trợ bởi hệ thống dịch máy của VIEGRID.

\

Ø Các tính năng của BOCOHAN 1. Có tri thức: BOCOHAN có khả năng học tập, vừa tích lũy kiến thức vừa

giao lưu hợp tác với “Thế giới chữ” để nâng cao năng lực. 2. Tích hợp: Các tiện ích của BOCOHAN được tích hợp sẵn với môi trường

làm việc, nâng cao hiệu suất công việc cho người dùng. 3. Tạo điều kiện hợp tác chia sẻ: BOCOHAN có thể kết nối với dịch vụ Web

và máy dịch để được hỗ trợ và chia sẻ tài nguyên.

Ø Người sử dụng phần mềm BOCOHAN 1. Với tư cách là phần mềm chuyên gia: BOCOHAN có thể dùng cho các

chuyên gia dịch thuật, những chuyên gia và các sinh viên cần thường xuyên dịch các tài liệu chuyên ngành.

2. Với tư cách là nguồn tài nguyên tra cứu và công cụ học ngôn ngữ chuyên ngành: BOCOHAN giúp các nhà nghiên cứu, sinh viên và học sinh trau dồi ngoại ngữ, giúp người Việt ở nước ngoài và người nước ngoài trau dồi về tiếng Việt.

Câu hỏi 1: BOCOHAN có những chức năng sử dụng gì?

Câu hỏi 2: BOCOHAN có tính năng gì đặc biệt và sử dụng cho những ai?

3. BOCOHAN là phần mềm có nhiều kỹ thuật tinh tế: Người sử dụng có thể tự rèn luyện các kỹ xảo sử dụng như một nghệ thuật để khai thác hết các tiềm năng của BOCOHAN.

Ø Kỳ vọng và hạn chế của dịch máy

Ngay từ những năm 1960, các chuyên gia CNTT đã bắt đầu phát triển công nghệ dịch máy theo luật (RMT) với mong muốn xóa bỏ rào cản ngôn ngữ. Gần đây, Dịch máy thống kê (SMT) đã dần áp đảo RMT trong các cuộc thi quốc tế nhờ có ưu thế về tính mở rộng (scalability).

Công nghệ SMT tách thao tác biên dịch ra khỏi kho ngữ liệu song ngữ (bilingual corpus) chứa đựng đặc thù ngôn ngữ tạo điều kiện cho việc triển khai đại trà. Chất lượng của dịch thuật có thể nâng lên không ngừng nhờ mở rộng kho ngữ liệu song ngữ. Máy dịch SMT dùng ngữ liệu để tìm phương án dịch tối ưu và có ưu thế về sự uyển chuyển về ngôn ngữ.

Hiện nay, công nghệ dịch máy mới chỉ đặt mục tiêu dịch câu và dịch từ, đáp ứng nhu cầu giao tiếp trên mạng. Dịch văn học và dịch chuyên môn luôn sẽ cần đến trí tuệ của con người mà dịch máy hiện tại chưa có khả năng thay thế.Hiện tại, dịch máy có thể giảm thiểu các công việc đơn điệu để các dịch giả tập trung cho nội dung dịch thuật.

Ø Các máy dịch trên thế giới và tại Việt nam

Hiện nay, các sản phẩm dịch máy RMT vẫn lấn át trên thị trường. Nổi bật nhất là phần mềm SYSTRAN dựa trên hệ thống luật dịch cho nhiều cặp ngôn ngữ. Việc xây dựng các luật dịch tốn kém công sức, thời gian, đòi hỏi kiến thức chuyên gia và khó có thể đạt tới sự uyển chuyển về ngôn ngữ.

Tại Việt nam, EVTRAN đi tiên phong và đã ngừng phát triển sau hai phiên bản đầu tiên. Tinh Vân đã đầu tư phát triển các luật dịch Anh-Việt và hướng tới máy tìm kiếm xuyên ngôn ngữ trên trang dịch vụ xalo.com.vn

Từ năm 2003, sau khi bị các máy dịch SMT vượt qua, RMT không còn là xu hướng công nghệ chính. Các máy dịch SMT đặc biệt vượt trội khi dịch giữa các ngôn ngữ đã có nguồn ngữ liệu song ngữ phong phú.

Câu hỏi 3: Dịch máy có thể thay thế người dịch hay không và sẽ phát triển hướng tới mục tiêu nào?

Câu hỏi 4: Hiện nay trên thị trường Việt nam và trên thế giới đã có những máy dịch nào?

Về tiếng Việt, hiện nay trên mạng đã có các máy dịch SMT ở dạng thử nghiệm beta của Lạc Việt (Vietgle) và Google với chất lượng chưa thực sự thuyết phục do ngữ liệu còn hạn chế. Tháng 6/2009, VIEGRID đưa các máy dịch SMT với nhiều công nghệ độc đáo vào hoạt động trong hệ thống hỗ trợ biên dịch BOCOHAN dưới dạng sản phẩm chính thức.

Ø Các phần mềm hỗ trợ dịch và BOCOHAN

Phần mềm hỗ trợ dịch tuy sử dụng máy tính nhưng vẫn chú trọng tương tác với trí tuệ con người. Các phần mềm nổi tiếng như TRADOS, WORDFAST, DÉJÀ VU,… chủ yếu dựa trên Bộ nhớ Dịch (Translation Memory) gồm các cặp câu sử dụng lại để tăng năng suất dịch thuật.Có khoảng 83% chuyên gia dịch thuật trên thế giới sử dụng Bộ nhớ Dịch, để tận dụng các câu đã dịch và có thể tăng năng suất tới 300%. BOCOHAN tạo ưu thế về tăng năng suất thêm tới hơn 10% bằng cách tích hợp các từ điển và tài nguyên khác vào môi trường làm việc. BOCOHAN có kiến trúc dịch vụ độc nhất hiện nay trên thế giới liên kết các công cụ phần mềm hỗ trợ dịch, máy dịch với hoạt động cộng đồng để xây dựng và phát triển các tài nguyên dịch thuật. Tại thị trường Việt nam, BOCOHAN có ưu thế về tài nguyên và công nghệ xử lý tiếng Việt. VIEGRID có thể hỗ trợ kỹ thuật tại chỗ và cung cấp các sản phẩm nâng cao chất lượng văn bản tiếng Việt khác.

Câu hỏi 5: Phần mềm hỗ trợ dịch là gì? BOCOHAN hỗ trợ công việc dịch thuật như thế nào?

BÀI GIẢNG 2: NHỮNG KHÁI NIỆM TRONG CÔNG NGHỆ DỊCH THUẬT CỦA BOCOHAN

BOCOHAN là một công cụ chuyên gia có các kỹ thuật dịch tinh tế dựa trên các khái niệm mới. Cũng giống như việc sử dụng binh khí, người sử dụng BOCOHAN có thể biến việc sử dụng BOCOHAN thành một nghệ thuật để khai thác hết tiềm năng của công cụ này. Hệ thống khái niệm dịch thuật của BOCOHAN bao gồm các cặp câu sử dụng lại, cụm từ cố định, thành ngữ, thuật ngữ và các mẫu câu.

Ø Các cặp câu sử dụng lại Bộ nhớ Dịch là công nghệ chủ yếu của các phần mềm hỗ trợ dịch thuật trên thế

giới đều đang dựa vào để sử dụng lại các cặp câu đã dịch. Người sử dụng BOCOHAN có thể lưu những cặp câu đã dịch ưng ý vào kho

tài nguyên của riêng. Khi gặp lại các câu đã được lưu, BOCOHAN sẽ “nhớ lại” và đưa ra kết quả phù hợp 100%. Với các câu chưa từng gặp, BOCOHAN sẽ cố gắng tìm kiếm các phương án dịch gần đúng, đánh dấu chỗ khác biệt để người dịch có thể chọn lựa, tiết kiệm công sức.

Với thời gian, kho tài nguyên các cặp câu sử dụng lại sẽ được mở rộng và năng lực dịch của BOCOHAN sẽ được nâng cao. Điểm đặc sắc nhất của BOCOHAN là cho phép người dùng chia sẻ tài nguyên với cộng đồng thông qua định dạng giản đơn. VIEGRID đang phát triển các công cụ để chuyển giữa các định dạng của TRADOS, WORDFAST, DÉJÀ VU,… với định dạng này nhằm khuyến khích việc chia sẻ các cặp câu sử dụng lại.

Ø Cụm từ cố định

Khả năng tìm được các cặp câu sử dụng lại tương đối dài là không cao. Việc tìm ra giải pháp dịch từng phần của câu của BOCOHAN là bước tiến mới trong lĩnh vực phần mềm hỗ trợ dịch.

Cụm từ cố định (FT-Fixed Phrase) là một khái niệm do VIEGRID đề xuất và áp dụng trong BOCOHAN để chỉ các cụm từ có ý nghĩa cố định, có thể dịch không phụ thuộc vào văn cảnh. Giữa các ngôn ngữ đều có một số lượng FT lớn. Việc tìm

Câu hỏi 6: Cặp câu sử dụng lại là gì? BOCOHAN có đóng góp gì mới về công nghệ?

Câu hỏi 7: Cụm từ cố định là gì? BOCOHAN sử dụng khái niệm cụm từ cố định như thế nào để hỗ trợ dịch thuật?

được FT trong câu cần dịch sẽ chia câu này thành các câu giản đơn, dễ xử lý hơn đối với phần mềm hỗ trợ dịch và máy dịch.

VIEGRID tuyển chọn các cụm từ cố định từ kho tài nguyên của máy dịch SMT và đưa vào sử dụng trong BOCOHAN. Ø Thành ngữ trong BOCOHAN Thành ngữ không thể dịch theo từ hoặc bằng luật. Nếu sử dụng Bộ nhớ Dịch để giải quyết vấn đề thành ngữ như các phần mềm hỗ trợ dịch khác, việc tra cứu thành ngữ sẽ khó khăn. Mặt khác, các câu có chứa thành ngữ, gặp khá nhiều trong khi dịch, vẫn sẽ không xử lý được.

BOCOHAN coi thành ngữ là trường hợp riêng của FT và đưa vào cùng một bảng dữ liệu chung với các FT. BOCOHAN sẽ tách các thành ngữ và FT ra khỏi câu cần dịch và dịch riêng rẽ các thành phần đơn giản còn lại. Ban đầu, VIEGRID sưu tầm các thành ngữ và đưa vào BOCOHAN. Trong tương lai, cộng đồng “Thế giới chữ” sẽ đóng góp thêm các thành ngữ mới.

Ø Vấn đề thuật ngữ trong BOCOHAN Thuật ngữ là vấn đề hóc búa trong dịch thuật chuyên ngành. Đặc biệt, trong

tiếng Việt ngày nay vấn đề này lại càng trầm trọng do thiếu từ điển thuật ngữ có chất lượng. Các máy dịch sử dụng thuật ngữ kém do thuật ngữ không tuân theo bất cứ luật nào, kể cả luật thống kê.

Theo quan điểm của VIEGRID, trong một lĩnh vực cho trước, thuật ngữ không thể phụ thuộc vào văn cảnh. Trong thực tế có các từ điển thuật ngữ có nhiều phương án chọn lựa. Điều đó có nghĩa là thuật ngữ chưa được thống nhất hoặc từ điển còn ôm đồm nhiều lĩnh vực.

BOCOHAN có các công cụ để người dùng có thể xây dựng và chia sẻ thuật ngữ với cộng đồng. VIEGRID cũng có quy trình phát triển các từ điển thuật ngữ từ ngữ liệu máy dịch. Các từ điển “máy” như vậy sẽ được cộng đồng cùng hoàn thiện theo mô hình wiki trên trang “Thế giới chữ”.

Hiện tại BOCOHAN đã được trang bị từ điển thuật ngữ “Y Sinh” do VIEGRID sưu tầm và phát triển (một phần đã được cài trên phần mềm và có trên Web để các thành viên có thể tải về toàn bộ). Các từ điển thuật ngữ về Luật-Ngoại giao, Chính

Câu hỏi 7: BOCOHAN quan niệm thế nào về thành ngữ và hỗ trợ việc dịch thành ngữ thế nào?

Câu hỏi 8: BOCOHAN xây dựng và sử dụng thuật ngữ thế nào?

trị-Hành chính, Kinh tế-Tài chính-Kế hoạch, Công nghệ thông tin,… đang trong quá trình phát triển. Cộng đồng “Thế giới chữ” sẽ hoàn thiện các từ điển này và phát triển thêm các từ điển khác nhờ các công cụ được tích hợp sẵn trong BOCOHAN.

Ø Mẫu câu trong BOCOHAN

Mẫu câu (SP-Sentence Pattern) là khái niệm ngữ pháp thông dụng được VIEGRID áp dụng lần đầu cho phần mềm hỗ trợ dịch thuật.

Sử dụng BOCOHAN, người dịch có thể thiết kế các mẫu câu đơn và mẫu câu kép, có cách dịch cố định để sử dụng nhiều lần trong dịch thuật.

Ví dụ: Trong dịch Anh-Việt: i) Mẫu câu đơn: ….., but …. luôn có thể dịch thành …., nhưng …. ii) Mẫu câu kép ...if ... then… luôn có thể dịch thành …nếu…. thì ….

Mẫu câu cũng giúp cho việc cắt các câu phức hợp thành các câu đơn giản, khắc phục điểm yếu trong việc dịch các câu dài của máy dịch SMT và nâng cao tần suất sử dụng các cặp câu sử dụng lại.

Ø Các từ điển Hiện nay, BOCOHAN Standard Edition 1.0 đã có những từ điển sau:

1. Từ điển Anh-Việt; 2. Từ điển Việt-Anh; 3. Từ điển Việt-Việt; 4. Từ điển đồng nghĩa tiếng Anh; 5. Từ điển nghịch nghĩa tiếng Anh; 6. Từ điển đồng nghĩa tiếng Việt (vần A-B được tích hợp trong phần mềm,

A-Z có thể tải về từ trên mạng); 7. Từ điển thuật ngữ Y-Sinh (vần A-B được tích hợp trong phần mềm, A-Z

có thể tải về từ trên mạng).

Từ điển là tài nguyên quan trọng nhất trong dịch thuật. Trước hết, BOCOHAN cung cấp công cụ cho cộng đồng để phát triển từ điển theo mô hình wiki. Đó là cách đáp ứng nhu cầu cấp bách hiện nay của người sử dụng, trong khi các tổ chức

Câu hỏi 9: BOCOHAN sử dụng các mẫu câu hỗ trợ dịch thế nào?

Câu hỏi 10: BOCOHAN có những từ điển nào và làm thế nào để thúc đẩy việc xây dựng từ điển?

làm từ điển còn manh mún và thiếu các từ điển thiết yếu. Bước đầu, các từ điển này có thể chưa có chất lượng thật cao nhưng chắc chắn sẽ được nâng cấp bởi nỗ lực chung của cộng đồng.

Ø Cung cấp nguồn tài nguyên dịch thuật Ưu thế lớn nhất của BOCOHAN là luôn được hỗ trợ bởi dịch vụ cung cấp tài

nguyên dịch thuật mới của VIEGRID. Kho tài nguyên này không ngừng mở rộng và cải tiến về chất lượng.

Ø Cung cấp công cụ xây dựng và chia sẻ tài nguyên Tính năng độc đáo của BOCOHAN là có các công cụ cho phép người dùng xây dựng và chia sẻ tài nguyên với cộng đồng một cách dễ dàng.

Ø Huy động sức mạnh cộng đồng để phục vụ cộng đồng Nguồn tài nguyên của VIEGRID sẽ là vô tận nhờ dựa trên sức mạnh của cộng đồng “Thế giới chữ”.

Ø Sự hỗ trợ của hệ thống máy dịch có công nghệ tiên tiến Hệ thống máy dịch của VIEGRID dựa trên công nghệ dịch SMT và công

nghệ hạ tầng GRID Computing với kho tài nguyên dịch thuật lớn nhất hiện nay trên mạng. Máy dịch của VIEGRID có ưu thế đặc biệt trong dịch chuyên ngành như Luật-Ngoại giao, Y-Sinh và khoa học công nghệ.

Câu hỏi 11: BOCOHAN làm thế nào để có thể cung cấp dịch vụ hỗ trợ dịch thuật với chất lượng được nâng lên không ngừng?

BÀI GIẢNG 3: HÌNH THỨC ĐÓNG GÓI CỦA BOCOHAN, CÀI ĐẶT VÀ ĐĂNG KÝ SỬ DỤNG

Ø Hình thức đóng gói

1. Đĩa CD quà tặng được phát hành nhân dịp lễ ra mắt sản phẩm ngày 18 tháng Sáu năm 2009 với vỏ bìa như sau:

Mặt trước Mặt sau

Mặt đĩa CD có mẫu trang trí như sau

Trên vỏ đĩa thường có tem ghi thời hạn sử dụng thử và mã khóa: Khóa dùng thử

Câu hỏi 12: BOCOHAN được phân phối và cập nhật thế nào?

Hạn sử dụng: 1/8/2009 SerialID: BCH00008. RandCode: 8XI7-EHFR.

Khi có bản quyền, người dùng sẽ được cung cấp một cặp SerialID, RandCode với thời hạn sử dụng. Cặp thông tin này đảm bảo quyền sử dụng cho người dùng và phải được gìn giữ cẩn mật. Nếu bị kẻ gian lợi dụng, người dùng sẽ gặp khó khăn khi yêu cầu hỗ trợ. Sử dụng đĩa CD quà tặng, người dùng cần phải tải thêm về tệp kết nối để mở kết nối với dịch vụ Web BOCOHAN.

2. BOCOHAN còn có thể tải về từ trên các website sẽ được thông báo trên trang chủ của VIEGRID www.viegrid.com và trang Web www.thegioichu.com.

Ø Yêu cầu hệ thống BOCOHAN là phần mềm chạy trên máy PC với hệ điều hành Windows từ XP trở lên. Yêu cầu tối thiểu về cấu hình máy là Pentium 4 với RAM 512K và dung lượng còn dư trên ổ cứng là 300MB. Để sử dụng dịch vụ Web BOCOHAN, cần có kết nối Internet băng rộng.

Ø Cài đặt phần mềm BOCOHAN

Ø Bước 1 - Lấy đĩa CD ra khỏi bao và đặt vào ổ đĩa quang CD/DVD. - Hoặc tải về tệp phần mềm dạng *.zip, đưa vào một thư mục trên ổ đĩa

cứng và tiến hành giải nén (có thể sử dụng bất cứ phần mềm nào có thể giải nén các tệp dạng zip như phần mềm Winrar từ www.winrar.com).

Ø Bước 2

Trên đĩa CD hoặc trong thư mục chứa các tệp đã giải nén, tìm và kích đúp trên tệp Bocohan Standard Edition 1.0.msi hoặc setup.exe để khởi động cài đặt.

- Trên màn hình sẽ xuất hiện cửa sổ như trong hình dưới đây:

- Kích nút “Next” để hoàn tất bước 2.

Ø Bước 3 - Người sử dụng có thể nhấn vào nút Browse để lựa chọn thư mục cài đặt

cho BOCOHAN hoặc chọn thư mục mặc định C:\Program Files\VIEGRID JSC\BOCOHAN DESKTOP\

- Người dùng có thể chọn: i) Lựa chọn Everyone cho phép mọi người dùng trên máy đều có thể sử dụng BOCOHAN ii) Lựa chọn Just me sẽ chỉ cho phép người dùng hiện tại (cài đặt) được sử dụng BOCOHAN

- Kích nút “Next” để hoàn tất bước 3

- Để kết thúc bước 3, BOCOHAN yêu cầu người sử dụng khẳng định việc cài đặt bằng yêu cầu bấm nút “Next” trong màn hình sau đây. Bấm nút “Back” sẽ thực hiện lại bước 3. Muốn hủy bỏ toàn bộ quá trình cài đặt, người sử dụng có thể bấm nút “Cancel”

Ø Bước 4

- Quá trình cài đặt bắt đầu với cửa sổ như trong hình sau đây

- Người dùng có thể chờ đến khi quá trình cài đặt kết thúc hoặc bấm phím “Cancel” để hủy bỏ quá trình cài đặt.

- Khi các phím nổi lên, người dùng bấm phím “Next” để chuyển qua bước 5 hoặc bấm phím “Back” để quay trở lại bước 3.

Ø Bước 5 - Quá trình cài đặt kết thúc, cửa sổ như hình dưới đây xuất hiện. Người

sử dụng nhấn nút Close để hoàn tất cài đặt chương trình

- Icon Bocohan xuất hiện trên Desktop, người sử dụng có thể bắt đầu dùng thử và đăng ký sử dụng BOCOHAN.

Ø Đăng ký sử dụng phần mềm BOCOHAN Phần mềm BOCOHAN cần được đăng ký với VIEGRID để lấy khóa kích hoạt theo quy trình sau đây:

1. Khi khởi động lần đầu, BOCOHAN yêu cầu người sử dụng nạp SerialID, RandCode và thời hạn sử dụng.

2. BOCOHAN sẽ kiểm tra sự phù hợp thông tin của SerialID và RandCode trước khi vào bước tiếp theo.

3. Nếu là cặp khóa dùng thử hợp lệ, BOCOHAN sẽ lập tức kích hoạt cho thời gian sử dụng do VIEGRID quy định.

4. Nếu là cặp khóa đã có quyền sử dụng hợp lệ, BOCOHAN sẽ khởi tạo một khóa đăng ký RegistKey.

5. Người sử dụng sẽ dùng khóa RegistKey này để đăng ký sử dụng với VIEGRID qua số điện thoại +84-3562-6544 hoặc qua E-mail: support@viegrid.com hoặc theo các hướng dẫn trên Website của VIEGRID tại www.viegrid.com.

6. Nếu sử dụng E-mail để đăng ký, người sử dụng viết e-mail với tiêu đề “Đăng ký sử dụng BOCOHAN Standard Edition 1.0”. Trong E-mail chỉ cần viết SerialID: XXXXX, RandCode: XXXX-XXXX và RegistKey: XXXX-XXXX.

7. Chậm nhất trong 2 ngày làm việc, người sử dụng sẽ nhận được tệp khóa kích hoạt ActKey từ VIEGRID qua E-mail.

8. Tệp khóa kích hoạt ActKey chỉ sử dụng được trên máy đã đăng ký nên sẽ không có vấn đề mất an toàn về khóa.

Ø Kích hoạt BOCOHAN 1. Sau khi nhận được tệp khóa kích hoạt ActKey, người sử dụng chép tệp này

vào một vị trí an toàn trên ổ cứng. 2. Người sử dụng khởi động BOCOHAN, nạp thư mục chứa khóa kích hoạt và

kích trên nút bấm “Next”. 3. Nếu khóa kích hoạt được sử dụng trên cùng phần mềm đã đăng ký, phần

mềm sẽ báo kích hoạt thành công. 4. Sau khi kích hoạt, BOCOHAN sẽ hoạt động và thông báo hạn sử dụng mỗi

lần khởi động.

BÀI GIẢNG 4: CÁC GIAO DIỆN CỦA BOCOHAN

Ø Giới thiệu chung Sau khi hoàn tất quá trình cài đặt, biểu tượng BOCOHAN xuất hiện trên

desktop. Để sử dụng BOCOHAN, người dùng kích đúp chuột vào biểu tượng này. Giao diện chính sẽ xuất hiện như trong hình dưới đây.

Các khu vực chính trong giao diện của BOCOHAN được đánh dấu như sau: - A đánh dấu thanh menu (menu bar) là nơi người dùng có thể sử dụng các

chức năng chính của BOCOHAN. - B đánh dấu thanh công cụ (toolbar) là nơi chứa các nút công cụ của

BOCOHAN. - C đánh dấu khu vực công cụ hỗ trợ là nơi người dùng có thể tra cứu các từ

điển tích hợp sẵn trong BOCOHAN hỗ trợ cho công việc. - D đánh dấu khu vực làm việc là nơi diễn ra các hoạt động chủ yếu của

BOCOHAN bao gồm việc dịch, xây dựng tài nguyên và học tập.

Ø Các menu và thanh công cụ Thanh menu của BOCOHAN gồm các menu như sau:

A

B

C

D

Ø “Dịch” là menu chức năng dịch thuật của BOCOHAN gồm các lựa chọn sau đây

a. Dịch trực tiếp: Người dùng gõ hoặc dán một số câu nhất định vào khung làm việc và nhận kết quả dịch trong khung làm việc.

b. Dịch tệp: Chức năng này cho phép người dùng khởi tạo và quản lý các công việc dịch của mình, tại đây người dùng đưa vào tệp cần dịch dưới dạng txt, doc, docx, html, xml phần mềm sẽ nạp các câu từ tệp đó vào khung làm việc và xử lý từng câu, người dùng có thể chọn “Dịch tự động” hoặc dịch trực tiếp. Sau khi hoàn tất quá trình dịch và chấp nhận các kết quả, người dùng chọn “Xuất kết quả ra tệp” kết quả dịch sẽ được xuất ra tệp mà người dùng đã chọn.

Trong quá trình dịch tệp người dùng có thể lưu công việc đang làm dở để lần sau mở phần mềm lên người dùng lại có thể làm tiếp được.

Ø “Xây dựng tài nguyên” là menu chức năng xây dựng tài nguyên dịch thuật của BOCOHAN gồm các lựa chọn sau đây:

a. Dữ liệu song ngữ: Người dùng có thể xây dựng các dữ liệu song ngữ sau đây

- Các cặp câu sử dụng lại. - Thành ngữ. - Cụm từ cố định. - Mẫu câu đơn. - Mẫu câu kép.

Người dùng có thể nhập hoặc xuất dữ liệu dưới dạng tệp .en (tiếng Anh), tệp .vi (tiếng Việt) hoặc tệp .unc (unclean) đan xen hai thứ tiếng.

b. Từ điển Người dùng có thể mở “Các từ điển đã có” để chỉnh sửa, chia sẻ hoặc mở “Xây

dựng từ điển mới” để xây dựng từ điển thuật ngữ của riêng mình. Ngoài ra, menu này còn có chức năng giúp phục hồi dữ liệu về trạng thái ban đầu.

c. Xây dựng văn bản song ngữ Tại menu này, người dùng có thể kiện toàn các văn bản song ngữ đã có từ trước

hoặc xây dựng các văn bản hoàn toàn mới trong các dự án. Dự án luôn luôn duy trì trạng thái gần nhất của văn bản song ngữ, giúp người dùng có thể nhanh chóng tiếp tục công việc đang bỏ dở.

Ø “Công cụ chuyên gia” là menu dành cho chuyên gia ngôn ngữ và IT gồm các lựa chọn sau đây

a. Phân đoạn tiếng Anh

b. Phân đoạn tiếng Việt

c. So sánh điểm BLUE

Đây là các chức năng phân tích ngữ pháp, đánh giá chất lượng dịch và so sánh điểm BLEU của BOCOHAN với các máy dịch để theo dõi quá trình nâng cao chất lượng của BOCOHAN. Các chức năng này sẽ được đóng gói trong phiên bản sau.

Ø “Học tập” là menu dành cho các chức năng phục vụ học ngôn ngữ Hiện tại, BOCOHAN Standard Edition 2.0 mới chỉ có chức năng đọc văn bản song ngữ. Trong tương lai, BOCOHAN sẽ có thêm các trò chơi và các tiện ích học ngôn ngữ đa dạng khác.

Ø “Hệ thống” là menu dành cho việc đăng ký, kích hoạt phần mềm cũng như kết nối với dịch vụ Web BOCOHAN

Ø “Thông tin” là menu giới thiệu thông tin về sản phẩm và các tài liệu hướng dẫn cần thiết

Ø Thanh công cụ Thanh công cụ chứa lựa chọn “Language-Ngôn ngữ” và các nút bấm chức

năng. Ø Lựa chọn “Language - Ngôn ngữ” cho phép người dùng chọn ngôn ngữ

hiển thị giao diện. Hiện tại mới có lựa chọn “Tiếng Anh” hoặc tiếng Việt. Trong tương lai, chức năng quốc tế hóa sẽ cho phép người sử dụng chọn ngôn ngữ hiển thị tùy ý.

Ø Phím chức năng “Công cụ hỗ trợ” cho phép tạm cất khu vực “công cụ hỗ trợ” để mở rộng khu vực làm việc hoặc mở khu vực này trở lại.

Ø Các phím chức năng khác tương ứng với mỗi chức năng được mở ra sẽ có một phím chức năng trên thanh công cụ để chuyển qua lại giữa các hoạt động được dễ dàng.

Ø Khu vực “Công cụ hỗ trợ” Đây là nơi người dùng có thể tra cứu các từ điển trong quá trình dịch. Hiện nay, BOCOHAN đã có các từ điển sau:

1. Từ điển (tổng hợp) - Anh-Việt - Việt-Anh - Việt-Việt

2. Từ vựng - Từ điển từ đồng nghĩa tiếng Anh - Từ điển từ nghịch nghĩa tiếng Anh - Từ điển từ đồng nghĩa tiếng Việt (trên phần mềm mới có đến vần A-B,

người dùng có thể tải toàn bộ về từ “Thế giới chữ”) 3. Thuật ngữ

- Từ điển Y-Sinh (trên phần mềm mới có đến vần A-B, người dùng có thể tải toàn bộ về từ “Thế giới chữ”)

Ø Khu vực làm việc

Đây là khu vực diễn ra các hoạt động dịch thuật, xây dựng tài nguyên và học tập. Với mỗi chức năng được sử dụng, BOCOHAN sẽ mở một không gian làm việc (workspace) cho chức năng đó. Người dùng có thể dễ dàng và nhanh chóng chuyển qua lại giữa các không gian làm việc. Mỗi không gian làm việc đều có những phím chức năng riêng và sẽ được mô tả cùng với các kịch bản sử dụng cụ thể trong các bài giảng liên quan. Riêng đối với chức năng xây dựng tài nguyên, vì lý do tối ưu về kỹ thuật, BOCOHAN hạn chế chỉ cho phép mở một không gian làm việc. Người dùng bắt buộc phải kết thúc việc xây dựng một tài nguyên trước khi có thể chuyển qua xây dựng các tài nguyên khác.

PHẦN B: CÁC KỊCH BẢN SỬ DỤNG BOCOHAN

BÀI GIẢNG 5: CÁC KỊCH BẢN BIÊN DỊCH VỚI BOCOHAN

Ø Chức năng hỗ trợ biên dịch của BOCOHAN

Ø Ở chế độ offline - không kết nối với dịnh vụ Web, BOCOHAN là phần mềm hỗ trợ dịch được nâng cao

- Khi không có kết nối với dịch vụ Web BOCOHAN, BOCOHAN không phải là máy dịch, như các phần mềm hỗ trợ dịch khác.

- Năng lực dịch của BOCOHAN là dựa trên các tài nguyên, nếu không tìm ra tài nguyên thích hợp để dịch (với xác suất cao trong thời gian mới sử dụng), khi không nối mạng, BOCOHAN sẽ để nguyên dạng tiếng Anh màu xám nhạt để người dùng tự dịch.

- Nếu tìm ra câu đã dịch, kết quả dịch có độ phù hợp 100% sẽ được hiển thị màu xanh dương. Phương án gần đúng hoặc đã được người dùng can thiệp sẽ tạm thời hiển thị bằng màu xanh lục.

- Sau khi được hoàn tất và chấp nhận, các kết quả dịch sẽ được hiển thị bằng màu đen.

- Ở chế độ offline, chức năng hỗ trợ dịch BOCOHAN có ưu thế so với các phần mềm khác là việc dịch thành ngữ, cụm từ cố định và mẫu câu.

Ø Ở chế độ online - được kết nối với dịch vụ Web, BOCOHAN có thêm chức năng hỗ trợ từ máy dịch.

- Người dùng có thể đăng ký tài khoản dịch vụ Web BOCOHAN (trên trang web http://thegioichu.com hoặc trang web riêng nếu cơ quan của người dùng đã được VIEGRID xây dựng máy chủ BOCOHAN riêng) và kết nối BOCOHAN với dịch vụ Web để lập thành hệ thống hỗ trợ biên dịch BOCOHAN một cách đầy đủ.

- Để kết nối người dùng sau khi đã đăng ký tài khoản thì vào menu “Hệ thống” và chọn “Đăng nhập vào máy chủ BOCOHAN”

Một cửa sổ hiện ra yêu cầu người dùng nhập vào tên tài khoản và mật khẩu:

- Sau khi đã đăng nhập thành công, phần mềm BOCOHAN sẽ kết nối với máy chủ và máy dịch. Các câu cần dịch sẽ được xử lý bởi tài nguyên của người dùng trước. Khi tài nguyên của người dùng không đủ để xử lý, BOCOHAN sẽ huy động tài nguyên của VIEGRID và của cộng đồng. Khi tài nguyên của cộng đồng không đủ sức xử lý, BOCOHAN sẽ huy động các máy dịch.

- Như vậy, khi có kết nối với dịch vụ Web BOCOHAN sẽ là phần mềm hỗ trợ dịch vừa được hỗ trợ bởi máy dịch với năng lực ngày càng cao.

Ø Kịch bản sử dụng các chức năng cơ bản

Ø Chức năng “Dịch trực tiếp”

- Trong menu “Dịch” người sử dụng chọn “Dịch trực tiếp”, không gian làm việc “Dịch trực tiếp” sẽ xuất hiện trong khung làm việc như trong hình dưới đây:

- Người dùng lựa chọn chủ đề và loại dịch. BOCOHAN Standard Edition 2.0 hỗ trợ chủ đề “Tổng hợp”, “Luật”, “Y khoa” và loại dịch “Anh-Việt”, “Việt - Anh”. (Lưu ý: Chỉ khi người dùng đã kết nối với dịch vụ Web thì BOCOHAN mới dịch theo chủ đề đã chọn – mặc định là chủ đề “Tổng hợp”)

- Khung “Nội dung nguồn” (đánh dấu số 1) là nơi người dùng đưa các câu cần dịch vào.Người dùng bấm phím “Dịch” dưới khung “Nội dung nguồn” kết quả dịch sẽ được hiển thị trong khung “Nội dung dịch” (đánh dấu số 2).

- Người dùng có thể chọn “Hiện song ngữ” để hiển thị kết quả dịch dưới dạng song ngữ hoặc không và chọn “Gợi ý thêm” khi có nhiều kết quả và bấm nút “Hoàn thành” khi đã ưng ý với kết quả.

- Người dùng có thể bấm nút “Xóa” làm sạch khung làm việc để bắt đầu dịch các câu mới.

Ø Chức năng “Dịch tệp”

- Trong menu “Dịch”, người sử dụng lựa chọn chức năng “Dịch tệp” lập tức không gian làm việc “Dịch theo tệp” sẽ hiện lên trong khu làm việc như trong hình dưới đây:

1

2

- Để bắt đầu việc dịch tệp, người dùng phải nhấn vào nút “Tạo mới” để tạo ra

một công việc của mình, một cửa sổ hiện ra cho người sử dụng nhập vào tên công việc và chọn tệp cần dịch:

Sau khi nhập tên công việc và chọn tệp cần dịch, nhấn nút “Đồng ý” để hoàn tất tạo công việc. (Lưu ý: Khi bạn chọn tệp cần dịch thuộc loại tệp của Microsoft Office Word (có đuôi .doc, .docx), do hạn chế về mặt kỹ thuật xử lý loại tệp này nên chúng tôi khuyến cáo người sử dụng nên dịch những tệp có dưới 1000 câu (khoảng 50 trang) và có ít bảng biểu).

- Nếu đã tạo công việc trước đó rồi mà người dùng muốn mở ra để làm việc tiếp, hãy chọn nút “Mở”, một cửa sổ hiện ra danh sách các công việc trước đây của

người dùng, tại đây người dùng chọn một công việc cần làm và nhấn nút “Mở công việc”.

- Sau khi tạo mới công việc hoặc mở công việc thì BOCOHAN sẽ nạp các câu

cần dịch của tệp vào khung làm việc:

o Các câu cần dịch sẽ được hiện tại khung “Các câu nguồn”. o Các câu đã dịch sẽ được hiện tại khung “Các câu dịch”.

o Các ô chọn trong khung “Chấp nhận” để xác định các câu mà người dùng đã chấp nhận kết quả.

o Các nút “Gợi ý” để giúp người dùng chọn các gợi ý thêm khi dịch.

- Trước khi bắt đầu dịch người dùng cần chọn chủ đề (tổng hợp, luật, y khoa)

và loại dịch (Anh – Việt, Việt – Anh) trong ô “Tùy chọn”. Chức năng “Đánh dấu sự khác biệt” và “Tăng cường” có tác dụng như mô tả ở phần “Dịch thông thường”.

- Để bắt đầu dịch người dùng nhấn vào nút “Dịch tự động” BOCOHAN sẽ thực hiện dịch từng câu trong danh sách.

- Kết quả dịch sẽ được hiển thị trong khung “Các câu dịnh”. Để chọn các phương án dịch khác, người dùng nhấn vào nút “Gợi ý.

- Người dùng có thể sửa đổi các câu đã dịch bằng cách nhấn chuột để chọn một cặp câu, nội dung của cặp câu này sẽ được hiện chi tiết lên khung “Xử lý câu đã chọn”:

Tại khung “Xử lý câu đã chọn”, người dùng có thể sửa đổi trực tiếp phương án

dịch của mình.

- Sau khi đã ưng ý với một phương án dịch, người dùng nhấn chọn trong khung “Chấp nhận” để xác nhận kết quả.

- Muốn chấp nhận toàn bộ kết quả dịch, người dùng nhấn vào nút “Chấp nhận toàn bộ” ở phía dưới cùng bên phải.

- Để lưu lại công việc đang làm dở, người dùng nhấn vào nút “Lưu công việc”.

- Để lưu lại các cặp câu đã dịch, người dùng nhấn vào nút “Lưu để sử dụng lại”, một cửa sổ hiện ra cho phép người dùng xác nhận lại những câu cần lưu lại, việc này sẽ giúp người dùng không phải mất công dịch lại những câu này trong tất cả những lần làm việc sau.

- Sau khi đã dịch song tất cả các câu, người dùng nhấn vào nút “Xuất kết quả ra tệp”, một cửa sổ hiện ra cho phép người dùng chọn nơi lưu trữ và đặt tên tệp để xuất kết quả dịch.

Ø Các kỹ thuật dịch nâng cao Các kịch bản dịch trong phần này đều ở chế độ offline để độc giả nắm được chức năng hỗ trợ dịch.

Ø Dịch với các cặp câu sử dụng lại

Các không gian làm việc “Dịch trực tiếp” và “Dịch theo tệp” đều có phím “Lưu để sử dụng lại”, cho đến nay chưa được thảo luận trong bài giảng. Phần này sẽ thảo luận kỹ chức năng nâng cao này.

Để tiện theo dõi, các kịch bản sẽ lấy ví dụ trong không gian “Dịch trực tiếp”, tuy kịch bản trong không gian “Dịch theo tệp” là hoàn toàn tương tự.

a) Kịch bản 1: Sử dụng phím “Lưu để sử dụng lại” - Người dùng mở không gian “Dịch trực tiếp” và dịch câu “I fly to Tokyo” là

câu chưa có trong kho tài nguyên. Kết quả hiển thị bằng màu xám “I fly to Tokyo” do BOCOHAN không tìm được câu sử dụng lại tương ứng dù ở mức gần đúng.

- Người dùng tự dịch câu trên thành “Tôi bay về Tokyo”, hiển thị chuyển màu xanh lục, báo hiệu sự can thiệp của người dùng.

- Người dùng bấm phím “Hoàn thành”, kết quả dịch trở về đơn ngữ. - Người dùng bấm phím “Lưu để sử dụng lại” một cửa sổ sẽ hiện ra như hình

dưới đây. - Người dùng đánh dấu trong hộp tùy chọn phía bên trái của câu cần lưu và

bấm phím “Lưu”. Các câu đã đánh dấu sẽ được lưu vào kho tài nguyên của BOCOHAN.

- Người dùng bấm phím “Đóng” để đóng cửa sổ.

b) Kịch bản 2: Sử dụng lại câu phù hợp 100% - Người dùng trở lại không gian làm việc “Dịch trực tiếp”, bấm phím “Xóa”

và bắt đầu công việc dịch mới. - Người dùng yêu cầu dịch lại câu “I fly to Tokyo”. Lần này BOCOHAN đã

học được cách dịch câu này nên đưa ra phương án dịch chính xác “Tôi bay về Tokyo” màu xanh dương.

c) Kịch bản 3: Sử dụng lại câu gần đúng - Người dùng bấm phím “Xóa” để bắt đầu công việc dịch mới. - Người dùng yêu cầu dịch câu gần đúng “I fly to Hanoi”. BOCOHAN tìm ra,

phương án gần đúng “Tôi bay về Tokyo” và hiển thị dưới dạng kết quả gần đúng màu xanh lục.

- Người dùng đánh dấu trong hộp tùy chọn “Đánh dấu sự khác biệt” ở phía dưới khung “Nội dung nguồn”, từ Tokyo sẽ được bôi màu vàng, biểu thị sự khác biệt so với câu đã lưu trong kho tài nguyên.

- Người dùng nhận thức được “Tokyo” là từ cần sửa và sửa thành “Hà nội” trong khung “Nội dung dịch”.

- Người dùng lưu câu mới dịch vào kho tài nguyên để sử dụng lại. d) Kịch bản 4: Nhiều phương án gợi ý gần đúng - Người dùng dịch câu “I drive to Tokyo” thành “Tôi lái xe về Tokyo” và lưu

để sử dụng lại theo kịch bản 1 - Người dùng dịch câu “I drive to Hanoi”, BOCOHAN đưa ra kết quả “Tôi

bay về Hanoi” màu xanh lục và một phím “Gợi ý”. - Người dùng bấm phím “Gợi ý” sẽ thấy có các phương án gợi ý khác nhau để

lựa chọn “Tôi bay về Hà nội” và “Tôi lái xe về Tokyo” với màu vàng được bôi ở chỗ khác biệt tương ứng để lựa chọn.

Ø Dịch với thành ngữ và cụm từ cố định a) Kịch bản 1: Dịch thành ngữ đã có trong kho tài nguyên - Kiểm tra kho tài nguyên thấy có thành ngữ “ A cat in gloves catch no mice”

với thành ngữ dịch “Có làm thì mới có ăn” (Xem phần “Xây dựng tài nguyên” để biết cách kiểm tra)

- Người dùng trở lại không gian làm việc “Dịch trực tiếp” và dịch thành ngữ “A cat in gloves catch no mice”, BOCOHAN đưa ra kết quả dịch chính xác “Có làm thì mới có ăn” màu xanh dương.

b) Kịch bản 2: Dịch câu phức hợp có chứa thành ngữ - Người dùng dịch câu “My father said a cat in gloves catch no mice” - BOCOHAN không tìm ra tài nguyên phù hợp đưa ra kết quả màu xám hoàn

toàn bằng tiếng Anh. - Người dùng đánh dấu vào hộp chọn “Tăng cường” bên dưới khung “Câu

nguồn”, kết quả dịch “My father said có làm mới có ăn”. BOCOHAN đã dịch phần thành ngữ trong câu phức hợp.

c) Kịch bản 3: Dịch câu phức hợp có chứa cụm từ cố định - Phải đánh dấu vào hộp chọn “Tăng cường” trước khi bắt đầu dịch. - Trong bảng thành ngữ và cụm từ có cụm từ “you know” với nghĩa tương

ứng “, người dùng biết đấy” - Người dùng dịch “I don’t like chicken, you know” (“Tôi không thích gà,

người dùng biết đấy”). Kết quả dịch “I don’t like chicken, người dùng biết đấy”. BOCOHAN đã dịch cụm từ cố định trong câu phức hợp.

- Người dùng dịch “I don’t like chicken” thành “Tôi không thích gà” và lưu để sử dụng lại.

- Người dùng dịch lại “I don’t like chicken, you know”. Kết quả dịch “Tôi không thích gà, người dùng biết đấy”. Sau khi dịch cụm từ cố định, BOCOHAN đã dịch phần còn lại và tìm thấy trong kho tài nguyên câu đã lưu để sử dụng lại và có khả năng dịch cả câu.

- Lưu ý: Khi dịch thành phần của câu phức hợp, BOCOHAN không chọn phương án gần đúng để tránh việc lộn xộn giữa nhiều phương án.

- Người dùng dịch câu “A cat in gloves catches no mice, you know”, kết quả dịch “Có làm mới có ăn, người dùng biết đấy”. BOCOHAN tách câu thành hai phần thành ngữ và cụm từ cố định và dịch thành công từng phần rồi ghép thành câu phức hợp.

Ø Dịch với mẫu câu đơn - Phải đánh dấu vào hộp chọn “Tăng cường” trước khi bắt đầu dịch.

- Trong bảng câu đơn đã có mẫu câu “…, but …” với nghĩa tương ứng “…, nhưng…”. (Xem phần “Xây dựng tài nguyên” để biết cách xem bảng câu đơn.

- Người dùng dịch “I fly to Tokyo, but my wife does like it” (“Tôi bay về Tokyo, nhưng vợ tôi không thích điều đó”). Kết quả “Tôi bay về Tokyo, nhưng my wife does not like it”. BOCOHAN tìm được mẫu câu “,but”, tách câu cần dịch thành hai mệnh đề. Mệnh đề đầu đã có trong tài nguyên các cặp câu sử dụng lại nên đã dịch được.

- Người dùng dịch “I fly to Tokyo, but I don’t like it”. Kết quả dịch “Tôi bay về Tokyo, nhưng tôi không thích điều đó” do BOCOHAN tìm thấy câu “I don’t like it” trong Bộ nhớ Dịch.

Ø Dịch với mẫu câu kép - Phải đánh dấu vào hộp chọn “Tăng cường” trước khi bắt đầu dịch. - Bảng mẫu câu kép có mẫu “…can either…or…” với nghĩa “…có thể… cũng

có thể” - Người dùng dịch “I can either eat beef, or drink beer” (“Tôi có thể ăn thịt bò,

cũng có thể uống bia”) Kết quả dịch “I có thể eat beef, cũng có thể drink beer”. BOCOHAN sử dụng mẫu câu phức hợp thành 3 phần và dịch chúng riêng rẽ rồi ghép lại theo mẫu.

Ø Sử dụng công cụ hỗ trợ trong dịch thuật

Khu “Công cụ hỗ trợ” nằm phía bên trái của khu làm việc gồm hai phần: Danh mục các từ điển ở phía trên và khung tra cứu ở phía dưới, như trong hình dưới đây

Khu “Công cụ hỗ trợ” có thể được dấu đi hoặc mở ra bằng cách bấm phím “Công cụ hỗ trợ” trên thanh công cụ.

Ø Danh mục các từ điển - Danh mục các từ điển được chia làm ba loại “Từ điển” (các từ điển tổng

hợp), “Từ vựng” (các từ điển đồng nghĩa, nghịch nghĩa, thành ngữ) và “Thuật ngữ” (các từ điển chuyên ngành).

- Sử dụng các Tab, người sử dụng có thể mở rộng hay thu nhỏ danh mục, nhằm tiết kiệm không gian, khi trong tương lai, số từ điển sẽ tăng lên nhiều.

- Người sử dụng kích đúp vào từ điển cần tra cứu, từ điển sẽ được nạp vào khung tra cứu ở phía dưới.

Ø Tra cứu từ điển - Sau khi được nạp vào khung tra cứu, tên của từ điển sẽ được hiển thị phía

trên của Khung tra cứu. - Người sử dụng đưa từ cần tra vào hộp tra cứu và gõ “Enter”, nghĩa của từ

sẽ được hiển thị trong hộp kết quả ở phía dưới. - Các từ điển tổng hợp của VIEGRID hiển thị kết quả tra cứu từ điển theo

quy ước sau đây @: phát âm,*: từ loại, #: nghĩa, =:ví dụ và +: nghĩa của ví dụ. - Người dùng sử dụng nút ở phía bên phải của hộp tra cứu để bật hay tắt

danh sách từ của từ điển, để tra nhanh trong khi gõ, hoặc tìm các từ lân cận khi không chắc chắn về chính tả.

Ø Chất lượng của các từ điển - Các từ điển hiện nay có trong BOCOHAN là do VIEGRID sưu tầm, xây

dựng chủ yếu nhờ phương pháp máy móc cùng với một khối lượng công sức chuyên gia còn nhỏ.

- Các từ điển “máy” này, chất lượng chưa được cao, tuy nhiên, là bước khởi đầu để cộng đồng người dùng cùng xây dựng và đóng góp.

Ø Học ngôn ngữ nâng cao năng lực dịch chuyên ngành - Người sử dụng kích vào menu “Học tập” trên thanh menu. Hiện tại, menu

“Học tập” của BOCOHAN Standard Edition 1.0 mới có một chức năng là “Đọc văn bản song ngữ”.

- Người dùng chọn chức năng “Đọc văn bản song ngữ” , không gian làm việc “Đọc văn bản song ngữ” xuất hiện trong khung làm việc như trong hình dưới đây:

- Người sử dụng bấm phím “Mở dự án” phía trên không gian làm việc để lựa chọn dự án song ngữ cần đọc.

- Các dự án song ngữ là do người dùng tự xây dựng hoặc tải về từ trang “Thế giới chữ” và được đưa vào BOCOHAN bằng các công cụ “Xây dựng tài nguyên”.

- Khái niệm dự án được hình thành khi xây dựng văn bản song ngữ, bao hàm cả trạng thái dở dang hoặc đã hoàn thành của dự án.

- Người dùng kích vào dự án cần chọn, văn bản song ngữ của dự án sẽ được hiển thị từng trang trên khung làm việc của dự án.

- Trên khung làm việc của dự án, văn bản 1 (tiếng Anh) sẽ được hiển thị phía bên trái, văn bản 2 (tiếng Việt) sẽ được hiển thị bên phải và được dóng hàng từng câu.

- Văn bản song ngữ của dự án được chia thành từng trang, số lượng câu hiển thị trên mỗi trang là do người dùng đặt trong hộp “Đặt số câu hiển thị trên một trang” ở góc dưới bên phải của không gian làm việc.

- Người dùng sử dụng các phím bấm bên trái không gian làm việc để chuyển trang.

BÀI GIẢNG 6: XÂY DỰNG TÀI NGUYÊN DỊCH THUẬT

Ø Khái niệm tài nguyên dịch thuật

Tài nguyên dịch thuật là các dữ liệu cần trực tiếp cho việc dịch thuật hoặc giúp nâng cao năng lực của người dịch.

Đối với các phần mềm hỗ trợ dịch và máy dịch SMT, xây dựng kho tài nguyên dịch thuật có tầm quan trọng quyết định chất lượng công việc.

BOCOHAN Standard Edition 1.0 hiện có những tài nguyên sau đây: 1. Bộ nhớ dịch gồm các cặp câu sử dụng lại 2. Các cụm từ cố định và thành ngữ 3. Các mẫu câu 4. Các từ điển tổng hợp và từ vựng 5. Các từ điển thuật ngữ 6. Các văn bản song ngữ

Trong tương lai, các loại tài nguyên này sẽ được phát triển không ngừng nhờ nỗ lực của mỗi người dùng. Bên cạnh đó, sẽ có thêm các loại tài nguyên khác không ngừng được bổ sung và phát triển để BOCOHAN ngày càng có chất lượng tốt hơn.

Ø Các thao tác xây dựng tài nguyên cơ bản

Xây dựng tài nguyên dù ở loại hình nào cũng bao gồm các thao tác cơ bản gắn liền với các phím chức năng xây dựng tài nguyên có trong tất cả các không gian làm việc xây dựng dữ liệu song ngữ sau đây

- “Thêm mới” cho phép người dùng thêm các mục tài nguyên mới. - “Lưu mục đã chọn” cho phép người dùng sửa chữa các mục đã có và lưu các

sửa chữa này. - “Xóa mục đã chọn” cho phép người dùng đánh dấu và xóa bất cứ mục nào

trong tài nguyên. - “Tìm kiếm” cho phép người dùng tìm kiếm theo bất cứ ngôn ngữ nào của

bất cứ mục tài nguyên nào.

Ø Hiển thị tài nguyên

- BOCOHAN chọn phương thức hiển thị tài nguyên để việc tìm kiếm được thuận tiện cho người dùng và đạt hiệu năng tốt nhất cho máy tính.

- Các hạng mục của tài nguyên được được sắp xếp theo thứ tự từ điển và chia thành các trang có số lượng câu do người dùng tùy ý đặt.

- Người dùng chuyển trang bằng cách sử dụng các phím ở góc dưới bên phải không gian làm việc.

- Khi tìm kiếm, kết quả tìm kiếm được hiển thị. Muốn quay lại các trang tài nguyên, cần xóa sạch hộp tìm kiếm.

- Do cả về lý do kỹ thuật và logic sử dụng, cùng một lúc, người dùng chỉ có thể mở tối đa một không gian làm việc cho dữ liệu song ngữ và một không gian cho từ điển.

Ø Sử dụng các tệp dữ liệu tài nguyên

- Người dùng BOCOHAN có thể sử dụng các tệp tài nguyên để chia sẻ các nguồn tài nguyên có khối lượng lớn.

- Hiện tại BOCOHAN sử dụng các tệp định dạng .txt và .rtf. - Các tệp song song Anh-Việt có thể lưu cùng tên có đuôi .en (để đánh dấu tệp

tiếng Anh) và đuôi .vi (để đánh dấu tệp tiếng Việt). - Câu thứ n trong tệp .en sẽ được dóng tương ứng với câu thứ n trong tệp .vi.

Mỗi dòng trong các tệp này sẽ chứa một câu. - Các tài nguyên cũng có thể được lưu đan xen chuỗi khóa và chuỗi giá trị

trong cùng một tệp song ngữ, có đuôi .unc (unclean) - Các phần mềm soạn thảo thông dụng chỉ nên dùng để sửa chữa nhanh các

tệp tài nguyên, do khó khăn và dễ gây lỗi. Người dùng được khuyến cáo sử dụng BOCOHAN để xử lý các tệp tài nguyên.

Ø Phục hồi dữ liệu - Khi xây dựng tài nguyên, người dùng có thể sơ xuất tự làm hỏng các từ điển.

Do đó, chức năng phục hồi là cần thiết. - Khi cần phục hồi dữ liệu tài nguyên, người dùng chọn chức năng “Xây dựng

tài nguyên”à “Từ điển”à “Phục hồi các từ điển gốc” và từ điển cần phục hồi. Từ điển đã chọn sẽ được phục hồi về trạng thái ban đầu.

Ø Xây dựng các cặp câu sử dụng lại

- Người sử dụng mở menu “Xây dựng tài nguyên” và chọn chức năng “Dữ liệu song ngữ”à “Các cặp câu sử dụng lại”, không gian làm việc “Xây dựng tài nguyên” cho các cặp câu sử dụng lại sẽ xuất hiện trong khu vực làm việc như trong hình dưới đây:

Ø Tìm kiếm - Người dùng chọn cách tìm kiếm theo tiếng Việt và gõ “Tôi bay về New

York” hoặc chọn cách tìm kiếm theo tiếng Anh và gõ “I fly to New York”. Kết quả sẽ được hiển thị trên khung làm việc.

- Người dùng xóa sạch câu cần tìm, các trang ban đầu lại xuất hiện trở lại trong khung làm việc.

Ø Thêm mới - Người dùng bấm phím “Thêm mới” và thêm cặp câu mới vào kho tài nguyên

trong cửa sổ xuất hiện như hình dưới đây:

- Người dùng bấm phím “Thêm mới” để cập nhật dữ liệu. Hộp thoại báo hiệu cập nhật thành công.

- Người dùng tiếp tục thêm các cặp câu mới hay bấm phím “Đóng”. Các cặp câu mới sẽ được bổ sung vào kho tài nguyên.

Ø Cập nhật - Người dùng sửa chữa trực tiếp các cặp câu tùy ý trong khung làm việc, các

cặp câu sẽ được đánh dấu trong hộp tùy chọn ở phía bên trái. - Người dùng bấm phím “Lưu mục đã chọn” để cập nhật dữ liệu. Hộp thoại

xuất hiện báo số lượng các cặp câu có nội dung mới đã cập nhật thành công. Ø Xóa

- Người dùng có thể tùy ý đánh dấu vào hộp tùy chọn bên trái các cặp câu và bấm phím “Xóa mục đã chọn”. Sau khi được khẳng định, hộp thoại xuất hiện báo việc xóa đã thành công.

- Người dùng có thể sử dụng hộp tùy chọn “Chọn tất cả” để đánh dấu hàng loạt các mục, tăng tốc độ xóa.

Ø Cập nhật hàng loạt theo tệp - Người dùng có thể nhập dữ liệu từ tệp tải về từ “Thế giới chữ” hoặc nhận

được từ người dùng bè đồng nghiệp. - Người dùng bấm phím “Nhập từ tệp”, cửa sổ như hình dưới đây sẽ xuất

hiện.

- Người dùng chọn nhập hai tệp song song đuôi .en và .vi hoặc từ một tệp song ngữ đuôi .unc (để chỉ các tệp song ngữ) để nhập dữ liệu.

- Người dùng bấm phím “Nhập dữ liệu”, các cặp câu có nội dung mới sẽ lần lượt được đọc từ tệp và đưa vào kho tài nguyên.

- Người dùng bấm phím “Xuất ra tệp” xuất các cặp câu sử dụng lại ra tệp để chia sẻ với người dùng bè đồng nghiệp dưới dạng hai tệp song song hay một tệp song ngữ.

- Nếu muốn thay hoàn toàn kho tài nguyên các cặp câu sử dụng lại, người dùng có thể xóa tất cả các mục cũ và nhập dữ liệu từ tệp mới.

Ø Xây dựng các cụm từ cố định và thành ngữ

- Các cụm từ cố định và thành ngữ được sắp xếp trong cùng một bảng. Người sử dụng có thể mở bảng này và bắt đầu xây dựng tài nguyên bằng cách chọn chức năng “Xây dựng tài nguyên”à “Dữ liệu song ngữ”à “Thành ngữ và cụm từ”.

- Không gian làm việc cho loại tài nguyên “Thành ngữ và cụm từ” sẽ xuất hiện như trong hình dưới đây:

- Người dùng có thể bắt đầu xây dựng tài nguyên thành ngữ và cụm từ bằng cách sử dụng các phím “Thêm mới”, “Lưu mục đã chọn”, “Xóa mục đã chọn” và “Tìm kiếm”.

- Người dùng có thể xuất các thành ngữ và cụm từ cố định ra tệp hoặc nhập từ tệp trong để nhập và chia sẻ các thành ngữ và cụm từ.

Ø Xây dựng các mẫu câu

Ø Mẫu câu đơn - Mẫu câu đơn dùng để dịch các câu dạng “… S …” thành “… s …” trong S-s

không nhất thiết là các cụm từ cố định tương ứng. Như vậy sử dụng mẫu câu đơn “…S…” à “…s…” là để tách việc dịch câu phức hợp thành việc dịch các thành phần đơn giản hơn.

- Người sử dụng chọn chức năng “Xây dựng tài nguyên”à “Dữ liệu song ngữ”à “Mẫu câu đơn”, không gian làm việc “Xây dựng tài nguyên” cho loại tài nguyên “Mẫu câu đơn” sẽ xuất hiện như trong hình dưới đây:

- Người dùng nhận thấy các câu tiếng Anh có dạng “… whereever…” luôn có thể dịch thành “…. bất cứ chỗ nào…” ví dụ như “I will follow you whereever you go” (“Tôi sẽ theo người dùng bất cứ chỗ nào người dùng tới”) và quyết định tạo mẫu câu đơn.

- Người dùng bấm phím “Thêm mới”. Cửa sổ sẽ hiện lên để người dùng thêm mẫu câu như hình dưới đây

- Người dùng bấm phím “Thêm mới” và đóng cửa sổ, sau khi đóng hộp thoại báo hiệu thành công. Mẫu câu đơn mới được bổ sung vào kho tài nguyên.

Ø Mẫu câu kép

- Mẫu câu kép là các mẫu câu dạng “... S1 … S2 …” luôn có thể dịch thành “… s1 … s2 …”, trong đó s1, s2 không nhất thiết tương ứng với S1, S2 hoặc là các cụm từ cố định tương ứng.

- Người sử dụng nhận thấy các câu dạng “… can either… or….” luôn có thể dịch thành “… có thể …. cũng có thể ….” (Ví dụ “I can either play tenis or drive car” có thể dịch thành “Tôi có thể chơi tenis cũng có thể lái xe”) và quyết định tạo mẫu câu kép mới.

- Người sử dụng bấm phím “Thêm mới” và thêm mẫu câu kép mới vào hộp công cụ như trong hình sau

- Hộp tùy chọn “Đảo” là để người dùng đánh dấu khi mẫu câu có hiện tượng đảo trật tự các cụm từ thành phần khi dịch (Ví dụ như trong mẫu “…it is not … to …” - “….việc …. là không…” (“In the US it is not very proper to eat dog or dove” dịch thành “Ở Mỹ, việc ăn chó hay bồ câu là không thích hợp”).

- Người dùng bấm phím “Thêm mới”, hộp thoại báo hiệu mẫu câu kép mới đã cập nhật thành công.

- Người dùng có thể tiếp tục thêm các mẫu câu mới hay bấm phím “Đóng để kết thúc” việc thêm câu kép mới.

Ø Chỉnh sửa các từ điển có sẵn

- Người dùng mở menu “Xây dựng tài nguyên” và chọn “Từ điển”à “Các từ điển đã có”, cửa sổ chứa danh sách các từ điển đã có xuất hiện như trong hình sau

- Người dùng chọn từ điển cần xây dựng, ví dụ từ điển Việt-Anh và bấm phím “Đồng ý” hoặc Kích đúp trên từ điển cần xây dựng. Không gian làm việc “Xây dựng tài nguyên” cho loại “Từ điển Việt-Anh” sẽ xuất hiện như trong hình dưới đây

- Giao diện xây dựng các từ điển đều tương tự như nhau vì bao gồm các phím chức năng thao tác chính của việc xây dựng từ điển. Các thao tác xây từ điển chính được trình bày trong ví dụ cụ thể như sau:

Ø Thêm từ - Người dùng bấm phím “Thêm từ” để thêm một từ mới vào từ điển. Cửa sổ

hiện ra như trong hình sau

- Người dùng thêm từ “điềm tĩnh” và bấm phím “Thêm từ”. Cửa sổ mới hiện ra, người dùng sử dụng các phím “Phiên âm”, “Từ loại”, “Nghĩa của từ”, “Ví dụ” và “Nghĩa của ví dụ” để nhập nội dung như trong hình sau:

- Người dùng bấm phím “Ghi” và “Đóng” để kết thúc, từ “điềm tĩnh” mới

được bổ sung vào dữ liệu. - Người dùng gõ từ “điềm tĩnh” vào hộp tìm kiếm. Từ “điềm tĩnh” xuất hiện,

nghĩa của từ được hiển thị trong khung kết quả ở bên phải của không gian làm việc.

Ø Sửa từ và xóa từ - Người dùng thêm từ “Xử dụng” là dạng viết sai chính tả thường dùng sai

của từ “Sử dụng”. Từ “xử dụng” được đưa vào từ điển. - Người dùng chọn từ “Xử dụng” và bấm phím “Sửa từ”. Cửa sổ xuất hiện và

người dùng sửa “Xử dụng” thành “Sử dụng” như trong hình sau đây

- Người dùng bấm phím chấp nhận. Hộp thoại xuất hiện báo “từ người dùng muốn thêm đã tồn tại”. Người dùng bấm phím “Xóa từ”. Từ “xử dụng” bị xóa bỏ khỏi từ điển.

- Người dùng thêm từ Vĩnh xuân là cách thường viết sai của Vịnh xuân (wing-chun) là tên riêng của một môn phái võ thuật vào từ điển.

- Người dùng bấm phím “Sửa từ” và sửa Vĩnh xuân thành Vịnh xuân. Từ mới “Vịnh xuân” xuất hiện thay vào từ Vĩnh xuân.

- Người dùng có thể đánh dấu vào các hộp tùy chọn ở phía bên trái của một số từ và dùng phím “Xóa các từ đã chọn” để xóa.

Ø Sửa nghĩa - Người dùng tìm từ “buồn xỉu” nhận được kết quả như trong hình sau

- Người dùng bấm phím “Sửa nghĩa” và sửa nghĩa trong cửa sổ như trong

hình sau

- Người dùng bấm phím “ghi”, nghĩa mới của từ “buồn xỉu” được cập nhật trong từ điển.

Ø Xóa tất cả các từ và xóa từ điển - Người dùng bấm phím “Xóa tất cả” để xóa tất cả các từ trong từ điển. Người

dùng sử dụng kịch bản này trước khi muốn nhập nội dung hoàn toàn mới cho từ điển từ tệp dữ liệu.

- Người dùng bấm phím “Xóa từ điển” để xóa bỏ hoàn toàn từ điển khi không cần đến từ điển nữa và cần chỗ cho các từ điển mới.

Ø Xây dựng từ điển thuật ngữ mới

- Người dùng mở menu “Xây dựng tài nguyên” chọn “Từ điển”à “Tạo từ điển thuật ngữ mới” và nhập tên tiếng Anh và tiếng Việt của từ điển (IT terminology và “Thuật ngữ CNTT” ).

- Từ điển “Thuật ngữ CNTT” xuất hiện trong danh sách các từ điển đã có. Người dùng có thể bắt đầu xây dựng từ điển này như đối với các từ điển đã có.

Ø Xây dựng các văn bản song ngữ

Để sử dụng tính năng này, trên thanh menu người dùng chọn Xây dựng tài nguyên, chọn Xây dựng văn bản song ngữ. Tab Xây dựng văn bản song ngữ mở ra trong vùng làm việc của BOCOHAN như hình sau.

Để tạo mới một dự án xây dựng văn bản song ngữ, người dùng nhấn Tạo mới dự án, trình đơn Tạo dự án xuất hiện, người dùng nhập tên dự án và đường dẫn cho các file Tiếng Việt và Tiếng Anh sau đó nhấn nút Đồng ý như hình sau.

Trình đơn Thông báo xuất hiện, người dùng nhấn nút OK để kết thúc quá trình tạo dự án mới. Nội dung các tài liệu được hiển thị trên 2 ô Tiếng Anh và Tiếng Việt tương ứng, người dùng so sánh, đánh dấu các câu tương ứng trong 2 ô và sử dụng 4 nút được đánh dấu trong hình dưới đây để xây dựng văn bản song ngữ.

Đưa từng câu văn bản song ngữ tương ứng xuống vùng kết quả (vùng 2) Đưa từng câu văn bản song ngữ tương ứng trở lại vùng nhập dữ liệu

(vùng 1)

Đưa toàn bộ nội dung file song ngữ tương ứng xuống vùng kết quả (vùng 2)

Đưa toàn bộ nội dung file song ngữ trở lại vùng nhập dữ liệu (vùng 1) - Để lưu lại dự án, người dùng nhấn nút Lưu dự án thông báo Lưu dự án

thành công hiện ra, người dùng nhấn OK để hoàn tất thao tác như hình dưới

2

1

- Người dùng có thể xuất kết quả dự án ra file bằng cách nhấn vào nút Xuất

kết quả, trình đơn xuất hiện người dùng nhập tên cho các file cần lưu và nhấn nút Đồng ý, kết thúc thao tác xuất file dữ liệu hình sau

BÀI GIẢNG 7: KẾT NỐI VỚI DỊCH VỤ “CỘNG ĐỒNG THẾ GIỚI CHỮ” VÀ SỬ DỤNG PHẦN MỀM SOÁT LỖI

Kết nối BOCOHAN desktop với máy chủ VIEGRID cho phép bạn tiếp cận với nguồn dữ liệu khổng lồ của cộng đồng mạng. Máy chủ VIEGRID liên tục cập nhật dữ liệu mới theo thời gian thực giúp bạn có thể dễ dàng bổ sung những dữ liệu thích hợp vào cơ sở dữ liệu cá nhân. Ngoài ra tính năng này cho phép người sử dụng có thể tra cứu thêm dữ liệu trên máy chủ của BOCOHAN. Để sử dụng tính năng này yêu cầu người sử dụng phải có một đường truyền Internet và một tài khoản đăng ký truy cập trên máy chủ của BOCOHAN.

Để thực hiện việc truy cập, trên thanh menu của BOCOHAN chọn Kết nối tiếp theo chọn Đăng nhập vào máy chủ BOCOHAN. Hộp thoại đăng nhập xuất hiện.

Người dùng nhập tên tài khoản và mật khẩu truy cập đã đăng ký trên địa chỉ website www.thegioichu.com vào hộp thoại sau đó nhấn Đăng nhập.

Hộp thoại đăng nhập thành công xuất hiện khi máy chủ BOCOHAN kiểm tra tài khoản của người sử dụng đã được đăng ký. Nhấn OK để hoàn tất quá trình đăng nhập. Trong quá trình làm việc BOCOHAN sẽ tự động cập nhập dữ liệu mới trên máy chủ để gửi về máy của người sử dụng. Tính năng này giúp cho người sử dụng luôn luôn được cập nhật các từ ngữ mới trên trang www.thegioichu.com của BOCOHAN.

1. Đối với các máy đang sử dụng BOCOHAN desktop phiên bản 1.0

Để có thể kết nối với máy chủ VIEGRID, bạn cần truy cập vào website www.thegioichu.com

Trên trang chủ của site bạn chọn BOCOHAN. Trình duyệt sẽ mở ra trang đăng kí tài khoản thành viên.

- Nếu có tài khoản đã được đăng ký, bạn nhập tên tài khoản và password và nhấn đăng nhập.

- Nếu chưa có tài khoản bạn nhấn link Đăng ký, trang đăng kí tài khoản mở ra, bạn đăng kí tài khoản theo từng bước được hướng dẫn chi tiết trên site. Sau khi đăng kí xong tài khoản, bạn có thể sử dụng tài khoản đó để Đăng nhập.

Tài khoản đăng nhập thành công. (Bạn có thể sử dụng tính năng dịch trực tiếp trên web của BOCOHAN)

Để sử dụng tính năng kết nối với máy chủ VIEGRID bạn kích hoạt chương trình BOCOHAN desktop standard edition 1.0. Trên menu của chương trình chọn Kết nối, chọn Đăng nhập máy chủ BOCOHAN.

Hộp thoại đăng nhập xuất hiện, bạn nhập tên tài khoản và mật khẩu đã đăng kí trên website www.thegioichu.com (xem hướng dẫn ở trên) và nhấn nút Đăng nhập.

Hộp thoại thông báo xuất hiện

Bạn nhấn OK để hoàn tất quá trình đăng nhập. Chương trình đã kết nối với máy chủ cho phép bạn có thể tiếp cận với nguồn dữ liệu khổng lồ do VIEGRID xây dựng và không ngừng được mở rộng do nỗ lực của cộng đồng. Bạn có thể vào diễn đàn trên Thế giới chữ www.thegioichu.com, tìm trong không gian “Nhịp cầu ra thế giới” các chuyên mục liên quan tới BOCOHAN để đặt các câu hỏi và nhận các câu trả lời liên quan đến việc sử dụng phần mềm này.

Ø Sử dụng các phần mềm soát lỗi

Trước khi giao nộp sản phẩm dịch thuật cuối cùng, người sử dụng có thể dùng các sản phẩm soát lỗi của VIEGRID để kiểm soát các lỗi một lần cuối. Điều đó giúp người dịch giữ được hình ảnh về chất lượng chuyên nghiệp, cũng như các công ty sẽ giữ gìn được thương hiệu của mình.

PHẦN C: TƯƠNG LAI PHÁT TRIỂN CỦA BOCOHAN

BÀI GIẢNG 8: CÁC CHỨC NĂNG TƯƠNG LAI CỦA BOCOHAN

Ø Các phiên bản của BOCOHAN

BOCOHAN SE được xuất bản theo các phiên bản chính đánh số lần lượt 1.0, 2.0,…,n.0,… Các phiên bản chính được xuất bản thường xuyên từ 3-6 tháng một lần. Các phiên bản chính có các chức năng chính được lập kế hoạch theo lộ trình phát triển chiến lược của sản phẩm.

Các phiên bản nhánh của phiên bản chính n.0 được đánh số dưới dạng n.m (chẳng hạn 1.1 là phiên bản nhánh của phiên bản chính 1.0) bao gồm các chức năng bổ sung để giúp cho các chức năng chính hoạt động với hiệu quả cao nhất. Các chức năng bổ sung cũng là các chức năng cần thiết về mặt logic để phần mềm hoạt động một cách hợp lý theo yêu cầu của đa số người sử dụng.

Các phiên bản vá lỗi của phiên bản n.m được đánh số theo dạng n.m.x (chẳng hạn phiên bản 1.0.1 là bản vá lỗi của phiên bản 1.0). Các phiên bản vá lỗi được xuất bản bất cứ khi nào có nhu cầu.

BOCOHAN có ưu thế so với các phần mềm hỗ trợ dịch khác là được hỗ trợ thường xuyên theo các nhu cầu thực tế của người sử dụng. Đối với các giấy phép sử dụng lâu dài, việc được thường xuyên cập nhật các phiên bản mới nhất là giá trị quan trọng nhất mà VIEGRID đem lại.

Ø Các tính năng đang xây dựng của BOCOHAN

Ø Dịch Việt-Anh Tính năng dịch Việt-Anh sẽ hoàn thành trong tháng 9/2009 và được xuất bản

trong phiên bản 2.0. Ø Giữ nguyên một số định dạng văn bản BOCOHAN sẽ lần lượt cung cấp các tính năng dịch và giữ nguyên định dạng

(vị trí của ảnh, hình vẽ, bullet, phông chữ, kiểu và cỡ chữ, bảng,…) lần lượt cho các định dạng HTML, doc (docx), ppt (ppx) và PDF.

Ø Chuyển định dạng giữa các phần mềm hỗ trợ dịch

Ưu điểm của BOCOHAN là sử dụng định dạng mở dựa trên Unicode Text có sẵn trên bất cứ máy tính nào và có thể sử dụng bởi bất cứ ứng dụng nào.

Tuy nhiên, hiện đã có một số định dạng riêng của các sản phẩm như TRADOS, WORDFAST,… BOCOHAN sẽ có tính năng có thể chuyển qua lại giữa các định dạng này và định dạng mở của BOCOHAN. Điều đó giúp người sử dụng có được sự linh hoạt trong sử dụng tài nguyên, lựa chọn sản phẩm phù hợp với công việc cũng như nâng cao khả năng hội nhập vào thị trường dịch thuật quốc tế.

Ø Hoàn thiện các từ điển đang có và bổ sung các từ điển mới. BOCOHAN có nhiều tính năng tiện lợi giúp người sử dụng xây dựng tài

nguyên dịch thuật dễ dàng vừa huy động được sức mạnh của cộng đồng. Để tạo thói quen chia sẻ cho cộng đồng người sử dụng, VIEGRID đầu tư xây dựng nguồn tài nguyên đầu tiên, bắt đầu là các từ điển.

Ø Dịch Việt-Trung-Việt Tính năng dịch Việt-Trung-Việt dựa trên những điểm tương đồng về ngôn

ngữ và văn hóa có được do sự giao lưu từ xưa. Việc dịch ngôn ngữ Trung quốc cổ (chữ Hán) cũng sẽ giúp cho việc nghiên cứu các thư tịch, lịch sử học và văn hóa cổ của Việt nam.

Ø Chức năng soạn thảo các ngôn ngữ không phải Latin Soạn thảo văn bản là tiền đề cho biên dịch. Trong tương lai, BOCOHAN sẽ

phải trở thành một bộ soạn thảo và đọc văn bản cho các ngôn ngữ không dùng ký tự Latin như Hoa, Hàn, Nhật, Nga, Arab,…

Ø Dịch giữa các cặp ngôn ngữ tùy ý BOCOHAN có khả năng hỗ trợ dịch thuật giữa các cặp ngôn ngữ tùy ý. Để

làm tốt điều đó, BOCOHAN cần được trang bị thêm các từ điển, bổ sung thêm nguồn ngữ liệu và được quốc tế hóa. Các đặc trưng của dịch thuật Việt-Anh-Việt cũng cần được cô lập hóa để thay thế bằng các đặc trưng ngôn ngữ mới.

Ø Lưu dữ liệu dự phòng và khôi phục khi có sự cố BOCOHAN tích lũy tài nguyên dịch thuật là toàn bộ công sức, trí tuệ và

kinh nghiệm của người dịch. Do đó, việc sao lưu dự phòng để đối phó với các sự cố máy tính như nhiễm vi rút, hư hỏng phần mềm hệ thống, đòi hỏi phải cài lại hệ điều hành sẽ rất quan trọng. Đặc biệt, cần có giải pháp khôi phục các tài nguyên này sau sự cố, đảm bảo hệ thống hoạt động trở lại như cũ với mất mát tốt thiểu.

Ø Quản lý dự án dịch thuật Một trong các kỹ năng mềm quan trọng của biên dịch viên chuyên nghiệp

cao cấp là việc quản lý các dự án dịch thuật và các kết quả của các dự án đã hoàn thành. BOCOHAN sẽ có công cụ phân loại, đánh số, quản lý, tìm kiếm các dự án đồng thời phân công, theo dõi tiến độ các dự án, đánh giá khối lượng công việc, điều phối sử dụng văn phong và thuật ngữ cho các nhóm dự án trên phạm vi toàn cầu.

Ø Nâng cao hiệu năng và mở rộng kho tài nguyên VIEGRID sử dụng thế mạnh của các công nghệ cốt lõi của mình là nâng cao

tốc độ tính toán, truy cập dữ liệu và sử dụng tài nguyên phần cứng và mạng một cách hợp lý trong các sản phẩm phần mềm của minh. Do đó, các chất lượng phần mềm của VIEGRID cũng sẽ được không ngừng cải thiện trên những công nghệ này. Mặt khác, với mô hình dịch vụ huy động sức mạnh cộng đồng để mở rộng tài nguyên chung, những người sử dụng BOCOHAN cũng sẽ được hưởng lợi.

Ø Công cụ học tập Bên cạnh chức năng là một phần mềm hỗ trợ dịch, BOCOHAN sẽ ngày còn

có nhiều chức năng hỗ trợ học tập ngôn ngữ, các vấn đề chuyên môn và các kỹ năng trong nghề dịch thuật.

Ø Các chức năng hỗ trợ khác BOCOHAN sẽ có các chức năng chuyên gia như phân tích câu, đánh giá so

sánh điểm BLEUSCORE tích lũy được để theo dõi năng lực dịch của máy trong quá trình tự học được nâng lên thế nào. BOCOHAN còn có thể được kết hợp với dòng sản phẩm soát lỗi, nâng cao chất lượng văn bản của VIEGRID để đảm bảo chất lượng sản phẩm cao nhất.

Ø Các dòng sản phẩm BOCOHAN

BOCOHAN sẽ chia thành các dòng SE (Standard Edition- Chuẩn), PE (Professional Edition- Chuyên gia) và EE (Enterprise Edition-Cơ quan xí nghiệp) với các tính năng phù hợp để người dùng có thể lựa chọn phù hợp với nhu cầu sử dụng và năng lực tài chính.

Dòng SE phù hợp với các nhu cầu dịch thuật nói chung của cá nhân, có các tính năng thiết yếu nhất cho biên dịch. Dòng sản phẩm PE, phù hợp với nhu cầu sử dụng của những người dịch chuyên nghiệp, với những tính năng chuyên nghiệp và

luôn được nâng cấp sớm về tính năng mới nhất. Dòng EE phù hợp với nhóm dịch thuật cần chia sẻ tài nguyên, thống nhất về văn phong và cách sử dụng thuật ngữ thường đi kèm với máy chủ BOCOHAN (với các tính năng sẽ trình bày ở cuối bài giảng này)

Bên cạnh đó các dòng sản phẩm trên, BOCOHAN sẽ có dòng sản phẩm NET hoạt động trên cơ sở kết nối thường xuyên với Internet. Người sử dụng dòng sản phẩm này luôn được cập nhật với tính năng mới nhất, khả năng truy cập tới nguồn tài nguyên mới nhất và có thể chọn phương án thuê phần mềm.

Ø Máy chủ BOCOHAN

Ø Máy chủ BOCOHAN là gì? Máy chủ BOCOHAN phát triển dựa trên công nghệ Tổng đài Bộ nhớ dịch

(TM Exchange) đáp ứng nhu cầu của các nhóm người sử dụng cần chia sẻ các nguồn tài nguyên. Các TM Exchange thường rất đắt tiền và khó sử dụng.

Hiện nay, VIEGRID đang cung cấp máy chủ BOCOHAN miễn phí cho toàn thể cộng đồng dịch thuật qua kết nối Internet. Ngoài ra, VIEGRID cũng có thể cung cấp các máy chủ BOCOHAN Enterprise Server, cho các công ty dịch thuật, các cơ quan và tổ chức có nhu cầu xây dựng tài nguyên chuyên ngành riêng. Các máy chủ này có thể được may đo, thích nghi hóa với chính sách sử dụng về quản lý tài nguyên của tổ chức và được trang bị thêm các giải pháp tăng cường về bảo mật và an toàn thông tin để bảo vệ tài sản trí tuệ quý báu này.

Ø Ai nên dùng máy chủ BOCOHAN và có ích lợi gì?

Những người sử dụng thông thường đều nên kết nối với máy chủ Web BOCOHAN trên trang www.thegioichu.com để sử dụng và đóng góp cho nguồn tài nguyên chung của cộng đồng.

Các tổ chức, cơ quan và các công ty dịch thuật nên sử dụng máy chủ BOCOHAN Enterprise Server riêng của mình với các ích lợi sau đây:

1. Xây dựng kho tài nguyên dịch thuật của tổ chức, với tư cách là một phần của hệ thống quản lý tri thức KMS.

2. Áp đặt chính sách về quản lý tài nguyên phù hợp với chủ trương chung của tổ chức

3. Thống nhất phong cách dịch và điều phối việc sử dụng các thuật ngữ chuyên ngành giữa các thành viên của tổ chức.

4. Bảo mật và đảm bảo an toàn thông tin của tổ chức. 5. Giữ được các giá trị trí tuệ, kết quả công việc, kinh nghiệm và các kỹ năng

của các thành viên đã chuyển đi.

6. Dễ dàng xây dựng các ứng dụng mới đa dạng dựa trên nguồn tài nguyên của riêng.

Ø Các tính năng đã sẵn sàng của máy chủ BOCOHAN

Hiện nay, máy chủ BOCOHAN Enterprise Server đã sẵn sàng với các chức năng sau đây:

1. Hỗ trợ dịch Anh-Việt-Anh 2. Phân quyền cho người sử dụng “superuser” có thể điều phối việc sử dụng

thuật ngữ và áp đặt văn phong cho các thành viên. 3. Có thêm các nguồn tài nguyên chuyên ngành theo đơn đặt hàng. 4. Có biện pháp bảo vệ an toàn thông tin và bảo mật. Dữ liệu được backup

thường xuyên. 5. Các máy trạm sử dụng BOCOHAN SE, PE luôn được kết nối với máy chủ

trong mạng LAN và được đồng bộ hóa dữ liệu. 6. Máy chủ BOCOHAN Enterprise Server có thể nối với Web BOCOHAN,

máy dịch tự động hoặc không kết nối theo yêu cầu của khách hàng.

BÀI GIẢNG 9: CHÍNH SÁCH LICENSE VỀ BOCOHAN

Chính sách về license (giấy phép sử dụng) của BOCOHAN phản ánh một song đề: Một mặt, BOCOHAN là một phần mềm chuyên dụng với các tính năng phức tạp được thiết kế như một máy cái để tạo ra các công cụ và sản phẩm khác. Mặt khác, sức mạnh thực sự của BOCOHAN nằm trong chính sách phổ cập cộng đồng, với những người sử dụng có nhu cầu sử dụng trong công việc nhưng không có nguồn thu nhập tái đầu tư cho công cụ. Chính sách về giấy phép sử dụng của BOCOHAN phải đảm bảo:

1. Công bằng: Không có chính sách “bù chéo” giữa các nhóm khách hàng. Các chức năng phức hợp sẽ được ưu tiên sử dụng cho các chuyên gia. Các chức năng phổ biến sẽ được sử dụng cho các đối tượng phổ cập.

2. Phổ cập: Mọi đối tượng đều có thể tiếp cận sử dụng BOCOHAN theo nhu cầu và đóng góp theo năng lực cho sự phát triển của nguồn tài nguyên cộng đồng.

Dựa trên các nguyên tắc trên, VIEGRID có các chính sách sau:

Ø Dịch vụ miễn phí Web BOCOHAN

Người sử dụng có thể đăng ký một tài khoản trên trang dịch vụ www.thegioichu.com và sử dụng ứng dụng hỗ trợ dịch BOCOHAN qua giao diện Web hoàn toàn miễn phí. Ứng dụng này còn được hỗ trợ bởi máy dịch tự động. Ưu điểm của dịch vụ này là có thể tiếp cận trên các máy tính chưa cài phần mềm Desktop BOCOHAN như tại các quán Internet.

Tuy nhiên, ứng dụng này không có đầy đủ các tính năng mạnh như ứng dụng trên Desktop.

Ø Khóa dùng thử BOCOHAN SE 2.0

Hiện nay VIEGRID có chính sách cấp khóa dùng thử hàng tháng cho người sử dụng. Vào ngày cuối tháng, người sử dụng có thể đến trang Web của VIEGRID www.viegrid.com để lấy khóa dùng thử cho tháng tiếp sau.

Bằng cách đó, người sử dụng có thể dùng thử trước khi quyết định mua giấy phép sử dụng BOCOHAN dài hạn.

Ø Giấy phép sử dụng dài hạn BOCOHAN SE 2.0

Giấy phép sử dụng dài hạn BOCOHAN gồm có giấy phép vĩnh viễn với dịch vụ nâng cấp 3 năm, giấy phép sử dụng và dịch vụ nâng cấp một năm, giấy phép vĩnh viễn với dịch vụ nâng cấp một năm và các giấy phép sử dụng không nâng cấp có thời hạn.

Ø Giấy phép sử dụng NET BOCOHAN

Giấy phép sử dụng NET BOCOHAN dùng cho các đối tượng có môi trường làm việc luôn kết nối với Internet. Do các tài nguyên chủ yếu được lưu trên máy chủ của VIEGRID, các tài nguyên sẽ được bảo vệ an toàn, giảm tải và chi phí bảo dưỡng cho máy trạm. NET BOCOHAN luôn được tự động cập nhật và nâng cấp với phiên bản mới nhất. Người sử dụng có thể chọn mua giấy phép dài hạn, giấy phép một năm, 3 tháng hoặc từng tháng quá các phương tiện thanh toán trực tuyến hoặc qua điện thoại di động.

Ø Giấy phép sử dụng BOCOHAN Enterprise Server

Các tổ chức, cơ quan và doanh nghiệp có thể đặt làm máy chủ BOCOHAN Enterprise Server theo yêu cầu đặc thù có hạn sử dụng vĩnh viễn với hợp đồng bảo dưỡng và nâng cấp hàng năm với số lượng người sử dụng nhất định.

Ngoài ra các tổ chức, cơ quan và doanh nghiệp có thể thuê máy chủ BOCOHAN Enterprise Server riêng của mình để tiết kiệm chi phí đường truyền, điện và công bảo dưỡng.

Ø Các chương trình dịch thuật vì cộng đồng

VIEGRID tài trợ cho các Chương trình dịch thuật thông tin y tế cộng đồng, thông tin nông nghiệp và một số chương trình dịch thuật khác trên diễn đàn www.thegioichu.com bằng cách cung cấp giấy phép sử dụng miễn phí cho các thành viên có đóng góp đáng kể.

Các sinh viên, học sinh, thầy giáo và các nhà hoạt động thiện nguyện, các tình nguyện viên có nhu cầu sử dụng thực sự BOCOHAN có thể tham gia các chương trình này, vừa đóng góp cho cộng đồng, chăm lo cho sức khỏe và đời sống của bà con ở nông thôn vừa có giấy phép sử dụng không mất tiền.

Ø Các chương trình giá đặc biệt

BOCOHAN có chương trình giá đặc biệt cho các trường học, các tổ chức phi lợi nhuận mua phần mềm để phân phát cho các đối tượng cần giúp đỡ, các chương trình truyền thông, các nhà phân phối, đại lý, các nhà sản xuất máy tính.

Để có thông tin cụ thể về các chương trình này và bảng giá của BOCOHAN có thể liên hệ sales@viegrid.com hoặc số điện thoại +(84)(4)35626544