B¸o c¸o ph©n tÝch t×nh h×nh l©m s¶n ngoµi gç vµ kh¶ n¨ng ... · B¸o c¸o ph©n tÝch...

B¸o ço

ph©n tÝch t×nh h×nh l©m s¶n ngoµi gç vµ kh¶ n¨ng thÞ trêng ë hai x· huyÖn Tña Chïa, tØnh Lai Ch©u víi sù tham gia cña ngêi d©n

B¸o ço t vÊn sè 23

T¸c gi¶: Isabelle Lecup

BiÒn Quang Tó

Çn bé dù ¸n hç trî: Ph¹m V¨n ViÖt

Th¸ng 2, n¨m 2000

Môc lôc

Ch¬ng tr×nh Hîp t¸c KÜ thuËt ViÖt - §øc dù ¸n l©m nghiÖp x· héi s«ng ®µ

Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n - GTZ - GFA

1. Giíi thiÖu

1.1. C¬ së

1.2. Quy tr×nh vµ ph¬ng ph¸p kh¶o s¸t

2. KÕt qu¶ nghiªn cøu

2.1. TÇm quan träng cña l©m s¶n ngoµi gç víi môc ®Ých thÞ trêng ë tØnh Lai Ch©u vµ huyÖn Tña Chïa

2.1.1 L©m s¶n ngoµi gç ë tØnh Lai Ch©u vµ huyÖn Tña Chïa

2.1.2 Nhu cÇu l©m s¶n ngoµi gç hiÖn t¹i ë tØnh Lai Ch©u

2.2. Sù ®a d¹ng cña l©m s¶n ngoµi gç, çch sö dông vµ quan hÖ víi çc vÊn ®Ò b¶o vÖ rõng

of 32

Danh s¸ch phô lôc

Danh s¸ch biÓu

1. Giíi thiÖu

1.1 C¬ së

2.2.1 §Æc ®iÓm chñ yÕu cña hai x· ®îc chän

2.2.2 X¸c ®Þnh nhãm môc tiªu

2.2.3 §Æc ®iÓm cña nhãm môc tiªu, tøc lµ nh÷ng ®èi tîng sö dông vµ kinh doanh l©m s¶n ngoµi gç

2.2.4 Kinh tÕ hé cña nh÷ng ngêi sö dông l©m s¶n ngoµi gç: çc ph¬ng çch mu sinh vµ sù phô thuéc vµo l©m s¶n ngoµi gç

2.2.5 X¸c ®Þnh çc môc tiªu tµi chÝnh cña nhãm môc tiªu

2.2.6 LiÖt kª çc l©m s¶n ngoµi gç ë mçi x·

2.2.7 Nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi çc nç lùc b¶o vÖ rõng cã liªn quan tíi hÖ thèng thÞ trêng

3. Çc s¶n phÈm tiÒm n¨ng vµ nh÷ng chiÕn lîc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò b¶o vÖ rõng vµ t¹o thu nhËp

3.1. Quan ®iÓm cña n«ng d©n: ®¸nh gi¸ l©m sn ngoµi gç theo hiÓu biÕt cña n«ng d©n vÒ hÖ thèng thÞ trêng

3.2. ChiÕn lîc s¶n phÈm trong pha tíi

4. LËp kÕ ho¹ch cho pha tiÕp theo

4.1. Çc ho¹t ®éng ë th«n b¶n

4.2. Çc ho¹t ®éng ngoµi tØnh

4.3. Nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cÇn gi¶i quyÕt trong pha 2

BiÓu 1 Danh s¸ch çc l©m s¶n ngoµi gç chñ yÕu vÉn ®îc ®em trao ®æi ë tØnh Lai Ch©u vµ huyÖn Tña Chïa.

BiÓu 2 Çc ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña hai x·

BiÓu 3 Pha I X·: XÝnh Ph×ng, huyÖn Tña Chïa Çc tiªu chÝ n«ng d©n ®a ra ®Ó x¸c ®Þnh çc nhãm kinh tÕ hé

BiÓu 4 Pha I X·: Mêng B¸ng, huyÖn Tña Chïa Çc tiªu chÝ n«ng d©n ®ång b»ng ®a ra ®Ó x¸c ®Þnh çc nhãm kinh tÕ hé

BiÓu 5 Pha I X·: XÝnh Ph×nh, huyÖn Tña Chïa Çc môc tiªu kinh tÕ trung b×nh cña n«ng d©n

BiÓu 6 Pha I X·: Mêng B¸ng, huyÖn Tña Chïa Çc môc tiªu kinh tÕ trung b×nh cña n«ng d©n

BiÓu 7 Danh s¸ch çc s¶n phÈm ®îc bu«n b¸n trong huyÖn vµ vÞ trÝ íc lîng

BiÓu 8 Pha I, X·: XÝnh Ph×nh, huyÖn Tña Chïa N«ng d©n sµng läc çc s¶n phÈm th«ng qua lo¹i bá çc s¶n phÈm kh«ng cã tiÒm n¨ng

BiÓu 9 Pha I, X·: Mêng B¸ng, huyÖn Tña Chïa N«ng d©n sµng läc çc s¶n phÈm th«ng qua lo¹i bá çc s¶n phÈm kh«ng cã tiÒm n¨ng

of 32

Dù ¸n Ph¸t triÓn L©m nghiÖp X· héi S«ng §µ (SFDP), mét sù ¸n cña GTZ do GFA thùc hiÖn, hiÖn ®ang ho¹t ®éng ë huyÖn Tña Chïa tõ n¨m 1995. Ho¹t ®éng chñ yÕu cña dù ¸n lµ hç trî kü thuËt trong lÜnh vùc l©m nghiÖp x· héi ®Ó b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn vïng ®Çu nguån S«ng §µ th«ng qua hîp t¸c víi çc c¬ quan thÈm quyÒn cÊp quèc gia vµ ®Þa ph¬ng vÒ l©m nghiÖp. Dù ¸n coi sù tham gia cña ngêi d©n ®Þa ph¬ng trong lÜnh vùc qu¶n lý rõng lµ ®iÒu kiÖn then chèt ®Ó b¶o vÖ rõng. §iÒu nµy thÓ hiÖn trong ph¬ng ph¸p luËn quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ giao ®Êt giao rõng cã sù tham gia cña ngêi d©n do Dù ¸n ®a ra. ViÖc hoµn tÊt qu¸ tr×nh quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ giao ®Êt ®Õn hé gia ®×nh ®em l¹i an toµn hëng dông ®Êt vµ nh÷ng gi¶i ph¸p sö dông ®Êt n«ng-l©m nghiÖp c¶i tiÕn cho ngêi n«ng d©n.

Kinh nghiÖm cho thÊy ngêi n«ng d©n sÏ kh«ng thÊy cã tr¸ch nhiÖm víi viÖc b¶o vÖ rõng nÕu hä kh«ng ®îc hëng lîi, dï lµ trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp, tõ nh÷ng nç lùc b¶o vÖ rõng cña m×nh. MÆt kh¸c, n«ng d©n hiÖn ®ang ra søc t×m çch ®Ó cã ®îc thu nhËp b»ng tiÒn mÆt nhiÒu h¬n vµ hä kh«ng hÒ ngÇn ng¹i khi thu h¸i bÊt kú l©m s¶n ngoµi gç nµo ®Ó t¨ng thu nhËp. Hä cÇn cã thu nhËp nµy chñ yÕu ®Ó ®¶m b¶o cã nguån l¬ng thùc æn ®Þnh hoÆc trang tr¶i nh÷ng chi phÝ c¬ b¶n trong gia ®×nh.

Mét trong nh÷ng th¸ch thøc ®Æt ra cho Dù ¸n trong giai ®o¹n nµy lµ x¸c ®Þnh nh÷ng lo¹i l©m s¶n nµo cã thÓ ®îc ph¸t triÓn víi c¶ hai môc ®Ých b¶o vÖ rõng vµ t¹o thu nhËp, trong ®ã vÊn ®Ò t¹o thu nhËp lµ ®éng lùc b¶o vÖ rõng vµ v× vËy còng lµ chÊt xóc t¸c cho çc nç lùc qu¶n lý rõng.

Cho tíi nay cha cã mét cuéc kh¶o s¸t nµo ®îc thùc hiÖn ®Ó t×m hiÓu tiÒm n¨ng t¹o thu nhËp tõ çc l©m s¶n ngoµi gç mÆc dï vÉn tån t¹i quan niÖm r»ng, tríc ®©y v× kh«ng cã thÞ trêng hÇu nh kh«ng t¹o ra thu nhËp g× tõ çc l©m s¶n ngoµi gç. Tuy nhiªn, mét sè nghiªn cøu s¶n phÈm cô thÓ, mét vÒ nÊm tiÕn hµnh n¨m 1999 t¹i huyÖn Tña Chïa vµ mét vÒ c©y thuèc tiÕn hµnh n¨m 1998 t¹i x· Trung Thu, l¹i cho r»ng hai nhãm s¶n phÈm nµy lµ nh÷ng ho¹t ®éng høa hÑn mang l¹i thu nhËp. Tõ n¨m 1997, dù ¸n hç trî ngêi d©n t¹o thu nhËp th«ng qua ho¹t ®éng nu«i ong.

B¸o ço nµy lµ kÕt qu¶ cña mét ®ît c«ng t¸c do dù ¸n S«ng §µ giao phã. Môc ®Ých cña ®ît c«ng t¸c nµy lµ nh»m t×m hiÓu vÒ tiÒm n¨ng sö dông l©m s¶n ngoµi gç bÒn v÷ng ®Ó t¹o thu nhËp ë hai x· XÝnh Ph×nh vµ Mêng B¸ng huyÖn Tña Chïa víi viÖc sö dông ph¬ng ph¸p ph©n tich vµ ph¸t triÓn thÞ trêng MA&D. (§Ò c¬ng nhiÖm vô chi tiÕt ®îc tr×nh bµy ë phô lôc 1).

V× l©m s¶n ngoµi gç chØ lµ mét trong mét sè ph¬ng çch mu sinh cña ngêi d©n ®Þa ph¬ng, tiÒm n¨ng t¹o thu nhËp vµ ®Æc biÖt lµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn thÞ trêng cña chóng cÇn ®îc ®¸nh gi¸ trong sù so s¸nh víi çc c¬ héi vµ h¹n chÕ cña çc ph¬ng çch kh¸c. Çc môc tiªu phßng hé ®Çu nguån vµ b¶o vÖ rõng chØ cã thÓ ®¹t ®îc nÕu nh÷ng nhu cÇu vµ h¹n chÕ cña kinh tÕ hé gia ®×nh cã thÓ ®îc gi¶i quyÕt. NÕu hé gia ®×nh kh«ng thÊy ®îc nh÷ng lîi Ých trùc tiÕp (gi¸ trÞ kinh tÕ) vµ gi¸n tiÕp trong viÖc phong hé ®Çu nguån vµ b¶o vÖ rõng so víi çc ph¬ng thøc sö dông ®Êt vµ l©m s¶n ngoµi gç hiÖn t¹i (kh«ng bÒn v÷ng) th× çc nç lùc qu¶n lý vµ b¶o vÖ Ýt cã kh¶ n¨ng thµnh c«ng, ®ång thêi çc ph¬ng thøc sö dông ®Êt rõng vµ l©m s¶n ngoµi gç hiÖn t¹i sÏ vÉn chiÕm u thÕ.

Dù ¸n chän ph¬ng ph¸p ph©n tÝch vµ ph¸t triÓn thÞ trêng (MA&D) v× ®Ó ®¶m b¶o mét qu¸ tr×nh cã ngêi d©n tham gia vµ t¹o cho hä kh¶ n¨ng x¸c ®Þnh çc s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng ®Ó t¹o thu nhËp mµ kh«ng lµm tho¸i hãa nguån tµi nguyªn mµ hä cã th× chØ thèng kª çc l©m s¶n ngoµi gç vµ lËp kÕ ho¹ch kinh doanh th«i th× cha ®ñ. MA&D cßn tÝnh ®Õn c¶ çc vÊn ®Ò m«i trêng vµ x· héi th«ng qua viÖc ¸p dông mét quy tr×nh sµng läc çc s¶n phÈm qua ®ã lo¹i ra nh÷ng s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng g©y h¹i cho m«t trêng vµ/hoÆc çc nhãm x· héi. Çc bíc tr×nh tù trong MA&D gióp ta lùa chän ®îc nh÷ng s¶n phÈm bÒn v÷ng vÒ mÆt m«i trêng vµ chÊp nhËn ®îc vÒ mÆt x· héi, kÓ c¶ víi çc nhãm thiÓu sè khã kh¨n.

Ph¬ng ph¸p MA&D lµ mét khu«n khæ lËp kÕ ho¹ch vµ ®¸nh gi¸ ®îc chia lµm ba giai ®o¹n, bao gåm ph©n tÝch l©m s¶n ngoµi gç ë ®Þa ph¬ng vµ ®iÒu kiÖn thÞ trêng víi sù tham gia cña ngêi d©n (giai ®o¹n 1), ph©n tÝch kh¶ thi ®Ó lùa chän çc s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng, x¸c ®Þnh thÞ trêng vµ cung çch tiÕp thÞ (pha 2), vµ lËp kÕ ho¹ch ph¸t triÓn thÞ trêng cho çc ho¹t ®éng kinh doanh dùa trªn nh÷ng s¶n phÈm ®îc chän (giai ®o¹n 3).

Trong ®ît kh¶o s¸t nµy, viÖc ph©n tÝch çc l©m s¶n ngoµi gç ë ®Þa ph¬ng vµ ®iÒu kiÖn thÞ trêng víi sù tham gia cña ngêi d©n (giai ®o¹n 1) cã môc ®Ých:

� x¸c ®Þnh nhãm môc tiªu, � lµm viÖc víi nhãm môc tiªu ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng cña hÖ thèng thÞ trêng hiÖn cã nh»m chän ra mét lo¹t s¶n phÈm,

of 32

Ph©n tÝch nµy ®a ra mét bøc tranh kh¸i qu¸t vÒ bèi c¶nh vµ nh÷ng ngêi hëng lîi chñ yÕu. §©y lµ ®iÓm khëi ®Çu cho viÖc x¸c ®Þnh çc s¶n phÈm cã thÓ ®¸p øng ®îc c¶ hai môc ®Ých b¶o vÖ rõng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hé.

L©m s¶n ngoµi gç lµ thuËt ng÷ ®îc dïng trong suèt b¸o ço ®Ó m« t¶ tÊt c¶ çc vËt liÖu sinh häc cã nguån gèc tõ çc hÖ sinh th¸i rõng. L©m s¶n ngoµi gç bao gåm c©y c¶nh, c©y thuèc, çc s¶n phÈm c©y ¨n ®îc nh gia vÞ vµ çc lo¹i h¹t, thó rõng, çc thùc phÈm tõ ®éng vËt nh tæ chim, mËt ong, çc s¶n phÈm kh«ng ¨n ®îc tõ ®éng vËt nh l«ng vµ sõng, çc lo¹i tinh dÇu, nhùa, thuèc nhuém vµ çc s¶n phÈm sîi nh m©y hoÆc tre ..vv..Cã thÓ tÝnh ®Õn çc d¶n phÈm nh ®å gç mü nghÖ, çc s¶n phÈm tõ c©y cèi trång trong trang tr¹i hoÆc rõng trång quy m« nhá nh hoa qu¶ hoÆc çc lo¹i c©y thuèc. Còng cã thÓ kÓ ®Õn gç ®îc trång vµ ®a ra thÞ trêng v× lîi Ých cña çc nhµ s¶n xuÊt ®Þa ph¬ng trong bèi c¶nh çc ho¹t ®éng l©m nghiÖp céng ®ång, cßn çc diÖn tÝch rõng trång lín s¶n xuÊt çc lo¹i gç ngo¹i lai nh b¹ch ®µn, gç dïng trong c«ng nghiÖp hoÆc s¶n xuÊt giÊy mµ nh÷ng ngêi s¶n xuÊt ®Þa ph¬ng kh«ng thÓ bu«n b¸n th× kh«ng ®îc tÝnh tíi.

1.2 Quy tr×nh vµ ph¬ng ph¸p kh¶o s¸t

Çc bíc tiÕn hµnh vµ thêi gian thùc hiÖn

ChuyÕn kh¶o s¸t thùc ®Þa ®îc tiÕn hµnh trong thêi gian 17 ngµy (ch¬ng tr×nh lµm viÖc ®îc tr×nh bµy trong phô lôc 2).

ChuyÕn ®i nµy bao gåm 4 giai ®o¹n:

� §¸nh gi¸ tÇm quan träng cña thÞ trêng l©m s¶n ngoµi gç ë tØnh Lai Ch©u vµ x¸c ®Þnh nh÷ng ®èi tîng cã liªn quan tíi l©m s¶n ngoµi gç trong thÞ trêng. Giai ®o¹n nµy bao gåm viÖc ph©n tÝch çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn t×nh h×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn l©m s¶n ngoµi gç ë cÊp tØnh vµ huyÖn còng nh thu thËp çc th«ng tin cÇn thiÕt vÒ thÞ trêng vµ kü thuËt tõ nh÷ng ngêi cã liªn quan ë cÊp tØnh vµ cÊp huyÖn (2 ngµy).

� Thu thËp th«ng tin vÒ l©m s¶n ngoµi gç vµ thÞ trêng víi sù tham gia cña ngêi d©n ë hai x· lùa chän (8 ngµy). Giai ®o¹n nµy bao gåm viÖc x¸c ®Þnh nhãm môc tiªu vµ ph©n tÝch kinh tÕ hé cña hä, liÖt kª çc l©m s¶n ngoµi gç vµ nh÷ng nguån thu nhËp phi n«ng nghiÖp còng nh ®¸nh gi¸ hÖ thèng thÞ trêng cho l©m s¶n ngoµi gç hiÖn cã.

� Chän läc çc s¶n phÈm cïng víi ngêi d©n trong çc héi th¶o tæ chøc ë hai x· (2 ngµy). Giai ®o¹n nµy bao gåm viÖc lùa chän mét lo¹t çc s¶n phÈm th«ng qua ®¸nh gi¸ nh÷ng trë ng¹i vµ c¬ héi cña chóng.

� Tr×nh bµy kÕt qu¶ chÝnh cho çn bé dù ¸n (1/2 ngµy)

Sù tham gia cña ngêi d©n trong viÖc thu thËp th«ng tin vµ lùa chän s¶n phÈm lÇn ®Çu tiªn

§©y lµ giai ®o¹n th¨m dß víi môc ®Ých t×m hiÓu vÒ nh÷ng vÊn ®Ò chñ chèt trong hoµn c¶nh hiÖn t¹i. ChuyÕn kh¶o s¸t b¾t ®Çu víi viÖc t×m hiÓu vÒ nh÷ng l©m s¶n ngoµi gç ®· ®îc ®em b¸n vµ mang l¹i thu nhËp cho ngêi d©n. V× kiÕn thøc b¶n ®Þa ®îc coi lµ mét nguån th«ng tin quan träng, cÇn cã ngêi n«ng d©n m« t¶ kinh nghiÖm cña m×nh trong viÖc s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ bu«n b¸n l©m s¶n ngoµi gç. Do ®ã cÇn cã sù tham gia cña nhiÒu ngêi sö dông l©m s¶n ngoµi gç vµ cÇn khuyÕn khÝch hä ®a ra quan ®iÎm cña m×nh tõ nh÷ng kinh nghiÖm vµ kiÕn thøc b¶n th©n. Nhãm nghiªn cøu ¸p dông ph¬ng ph¸p "sµng läc 4 lÜnh vùc ph¸t triÓn doanh nghiÖp", trong lÜnh vùc thÞ trêng/kinh tÕ; qu¶n lý tµi nguyªn/m«i tr-êng, x· héi/thÓ chÕ vµ khoa häc-c«ng nghÖ nh»m thu thËp vµ ph©n tÝch th«ng tin. Ph¬ng ph¸p nµy ®îc sö dông ®Ó thu thËp vµ ph©n tÝch th«ng tin mét çch tËp trung vµ tr¸nh mÊt thêi gian vµo viÖc thu thËp nh÷ng th«ng tin kh«ng cÇn thiÕt.

Khu vùc nghiªn cøu bao gåm 2 x· (32 b¶n) vµ bëi v× môc ®Ých cuèi cïng cña viÖc thu thËp th«ng tin lµ ®Ó cung cÊp th«ng tin cho ngêi sö dông rõng vµ l©m s¶n ngoµi gç ®Ó hä quyÕt ®Þnh tËp trung vµo nh÷ng s¶n phÈm nµo ®Ó t¹o thu nhËp, cÇn g¾n n«ng d©n vµo qu¸ tr×nh thu thËp th«ng tin ngay ë giai ®o¹n nµy. V× vËy, mét nhãm 13 n«ng d©n x· XÝnh Ph×nh vµ 11 n«ng d©n Mêng B¸ng ®· ®îc tæ chøc ®Ó thu thËp sè liÖu. Hä ®îc ®µo t¹o mét ngµy vÒ çc c«ng cô sö dông trong ®ît kh¶o s¸t vµ nh÷ng kü thuËt c¬ b¶n trong thu thËp th«ng tin. (Danh s¸ch nh÷ng ngêi tham gia thu thËp th«ng tin cã trong phô lôc 3). Sau ®ã, çc thµnh viªn cña nhãm thu thËp th«ng tin ®îc 2 çn bé dù ¸n hç trî thu thËp th«ng tin trong b¶n cña hä.

Çc ph¬ng ph¸p nghiªn cøu

ViÖc thu thËp th«ng tin bao gåm rµ so¸t l¹i çc t¸i liÖu hiÖn cã trong dù ¸n, quan s¸t çc ®Þa bµn s¶n xuÊt, çc ®¬n vÞ chÕ biÕn vµ çc c¬ së kinh doanh còng nh çc cuéc pháng vÊn cã chuÈn bÞ tríc ®îc ®oµn kh¶o s¸t vµ nh÷ng ngêi thu thËp

of 32

th«ng tin ë b¶n thùc hiÖn t¹i cÊp b¶n, cÊp x·, huyÖn vµ tØnh. (Danh s¸ch nh÷ng ngêi ®îc pháng vÊn cã trong phô lôc 4). Hai héi th¶o ®· ®îc tæ chøc ngay khi cuéc kh¶o s¸t tiÕn hµnh ë x· (mçi x· mét kh¶o s¸t) nh»m cung cÊp cho nh÷ng ngêi thu thËp th«ng tin cÊp b¶n nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ viÖc thu thËp th«ng tin trong pha 1 cña qu¸ tr×nh MA&D. Hai cuéc héi th¶o ®îc tæ chøc sau khi thu thËp th«ng tin vµ tËp trung vµo viÖc ®¸nh gi¸ çc s¶n phÈm víi sù tham gia cña ngêi d©n dùa trªn nh÷ng th«ng tin ®· thu thËp ®îc.

Th«ng tin thÞ trêng ®îc coi lµ nh÷ng th«ng tin cã tÝnh t¬ng ®èi, kh«ng bao giê lµ nh÷ng th«ng tin hoµn toµn ®óng v× nh÷ng th«ng in nµy thêng do nh÷ng ngêi cã liªn quan tíi kinh doanh cung cÊp. §èi víi nh÷ng ngêi nµy, viÖc c«ng bè quy tr×nh s¶n xuÊt vµ ho¹t ®éng kinh doanh thùc sù cña hä kh«ng cã lîi vÒ mÆt tµi chÝnh vµ còng v× thÕ mµ kh«ng nªn qu¸ tr«ng cËy vµo çc c«ng ty kinh doanh chÝnh thøc. Nh÷ng d÷ liÖu hä ®a ra thêng cã xu híng qu¸ l¹c quan ®Ó qu¶ng ço hoÆc thÊp h¬n so víi thùc tÕ v× cã thÓ cã nh÷ng ho¹t ®éng kh«ng ®¨ng ký hoÆc bÊt hîp ph¸p. ThuÕ vµ nh÷ng quan ng¹i vÒ c¹nh tranh khiÕn hä khã cã thÓ ®a ra nh÷ng con sè chÝnh x¸c.

Tuy nhiªn, trong giai ®o¹n 1, kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i cã d÷ liÖu chÝnh x¸c. Nh÷ng th«ng tin cã tÝnh chÊt t¬ng ®èi còng cã thÓ gióp Ých trong viÖc gióp ta h×nh dung vÒ bèi c¶nh chung vµ lµ c¬ së ®Ó tiÕp tôc giai ®o¹n thø 2.

Cïng mét th«ng tin cã thÓ ®îc thu thËp tõ çc ®èi tîng kh¸c nhau ®Ó bæ xung vµ kiÓm tra chÐo: tõ çc ®èi tîng kh¸c nhau trong nh÷ng kªnh thÞ trêng hiÖn cã (nh÷ng ngêi x¶n xuÊt, bu«n b¸n, chÕ biÕn vµ nh÷ng ngêi tiªu dïng), vµ tõ mét sè ®èi tîng gi¸n tiÕp víi nh÷ng quy m« kh¸c nhau, bao gåm çc c¬ së kinh doanh gia ®×nh, nh÷ng ngêi thu h¸i s¶n phÈm, çc nhµ s¶n xuÊt nhá, çc c«ng ty chÕ biÕn vµ kinh doanh quèc doanh.

C¶ n«ng d©n vµ nh÷ng ngêi híng dÉn (çn bé dù ¸n) ®Òu tham gia tÝch cùc v× tÝnh hÊp dÉn cña ý tëng "t¹o thu thËp" song sù tÝch cùc nµy cã gi¶m ®i khi nhËn thÊy nãi chung l©m s¶n ngoµi gç cã kh¶ n¨ng thÞ trêng thÊp so víi gç hay çc n«ng s¶n. Thu nhËp tõ l©m s¶n ngoµi gç ®îc n«ng d©n coi lµ "phô" v× çc lo¹i l©m s¶n nµy cha bao giê ®îc khuyÕn n«ng khuyÕn khÝch vµ cha cã kho¶n ®Çu t nµo cho chóng. ChÝnh v× vËy ®· dÉn ®Õn kÕt luËn véi vµng lµ chóng kh«ng quan träng.

Thu thËp th«ng tin qua pháng vÊn vµ quan s¸t do mét nhãm ngêi ®Þa ph¬ng thùc hiÖn lµ mét çch lµm tèt v× nã t¨ng c-êng vai trß tÝch cùc cña ngêi n«ng d©n còng nh chuÈn bÞ cho hä ®a ra nh÷ng quyÕt ®Þnh trong t¬ng lai vÒ çc ho¹t ®éng phßng hé vµ kinh tÕ. Tuy nhiªn, l¹i rÊt cÇn cã nh÷ng ngêi híng dÉn thµnh th¹o, nh÷ng ngêi cÇn dµnh thêi gian tËp huÊn cho nh÷ng ngêi thu thËp th«ng tin vÒ çc kü thuËt quan s¸t vµ phán vÊn. Ngµy tËp huÊn ®Çu tiªn cha ph¶i lµ ®ñ ®èi víi nhiÒu ngêi vµ hä cÇn ®îc liªn tôc gióp ®ì. Çi khã ®èi víi ngêi híng dÉn lµ kh«ng ®îc lµm thay trong toµn bé qu¸ tr×nh ®Ó kÕt thóc nhanh chãng hoÆc ®¹t ®îc kÕt qu¶ mong muèn.

Chän vïng nghiªn cøu

Nghiªn cøu ®îc tiÕn hµnh ë hai x· X×nh Ph×nh vµ Mêng B¸ng. Khu vùc nµy ®îc çn bé dù ¸n ë Tña Chïa lùa chän theo çc tiªu chÝ nhãm nghiªn cøu ®a ra, nh sau:

� Sù ®a d¹ng cña tµi nguyªn vµ s¶n phÈm, cã s¶n phÈm l©m nghiÖp ®îc sö dông ngoµi s¶n phÈm n«ng nghiÖp � Dù ¸n ®· tiÕn hµnh PRA ë nh÷ng x· ®ã � Cã thÓ tiÕp cËn ®îc

V× thêi gian h¹n chÕ, nghiªn cøu chØ giíi h¹n trong mét sè b¶n tiªu biÓu vÒ bèi c¶nh tù nhiªn (theo ®é cao), hÖ thèng sö dông ®Êt, cÊu thµnh d©n téc cña d©n sè (çc nhãm thiÓu sè): kho¶ng mét nöa sè b¶n ë Mêng B¸ng (12/20 b¶n) vµ 3/4 x· XÝnh Ph×nh (9/12 b¶n). (Chi tiÕt xem phô lôc 5).

Ngoµi nh÷ng b¶n nµy ra, mét sè c«ng viÖc còng ®îc tiÕn hµnh ë x· Trung Thu, vèn næi tiÕng vÒ tiÒm n¨ng l©m s¶n ngoµi gç, ®Ó t×m hiÓu sù gièng kh¸c nhau gi÷a çc x· nµy.

2. KÕt qu¶ nghiªn cøu

2.1 TÇm quan träng cña l©m s¶n ngoµi gç víi môc ®Ých thÞ trêng ë

of 32

tØnh Lai Ch©u vµ huyÖn Tña Chïa

2.1.1 L©m s¶n ngoµi gç ë tØnh Lai Ch©u vµ huyÖn Tña Chïa

TØnh Lai Ch©u cã tiÒm n¨ng lín vÒ l©m s¶n ngoµi gç

TØnh Lai Ch©u lµ n¬i thÝch hîp vÒ mÆt tù nhiªn (vÒ khÝ hËu, ®é cao, ®Êt ®ai, hÖ sinh th¸i) ®èi víi nhiÒu lo¹i l©m s¶n ngoµi gç, mét sè lo¹i l©m s¶n nµy ®· ®îc khai th¸c tõ nhiÒu n¨m nay. Trong 10 huyÖn cña tØnh, Tña Chïa thêng ®îc nh¾c tíi nh lµ mét nguån l©m s¶n ngoµi gç quan träng nhÊt cïng víi Mêng Lay, Phong Thæ vµ Xinh Hå. Danh s¸ch çc l©m s¶n ngoµi gç xa nay vÉn tån t¹i ë Lai Ch©u vµ ®Æc biÖt lµ huyÖn Tña Chïa ®îc tr×nh bµy trong biÓu 1.

BiÓu 1: Danh s¸ch çc l©m s¶n ngoµi gç xa nay vÉn ®îc bu«n b¶n ë tØnh Lai Ch©u vµ huyÖn Tña Chïa

Çc s¶n phÈm cã mÆt ë Lai Ch©u Çc s¶n phÈm cã mÆt ë Tña Chïa

Tªn Latinh Tªn ViÖt nam Tªn tiÕng Anh/nhËn xÐt

Aleurites cordata TrÈu Tung seed X

Amomum Xanthioides Sa nh©n Cardamom X

Amomum costatum Th¶o Qu¶ Cardamom X

Stephania rotunda B×nh V«i X

Calamus rudentum Song m©y Big rattan X

Cat ears Méc nhÜ Tree mushroom X

Cibottium barometz C©u tÝch X

Nervilis sp. C©y mét l¸ X

C©y nhãt X

Codonopsis pinosula §¼ng s©m

Coix lachryma ý dÜ X

Curcuma longa NghÖ saffran X

Dianella ensifolia DC H¬ng bµi X

Eucommia ulmoides §ç träng X

Homalomena aromaticum Tiªn hiÒn kiÖn X

MËt ong Honey X

Leonurus heterophyllus Ých mÉu X

Phong lan Orchids X

Pinus merkusis Nhùa th«ng Pine resin

Polygonatum kingianum Hoµng Tinh

H¹t dÎ Quercus seeds X

Çnh kiÕn Seed Lac X

Thó rõng Wildlife X

of 32

Nguån cung cÊp nh÷ng s¶n phÈm cã nhu cÇu thÞ trêng cao mµ l¹i kh«ng ®îc qu¶n lý hay ®· ®îc qu¶n lý nhng kh«ng ®¹t kÕt qu¶ nh mong muèn ®ang suy gi¶m ®¸ng kÓ

MÆc dï tØnh Lai Ch©u lµ mét trong nh÷ng n¬i s¶n xuÊt l©m s¶n ngoµi gç quan träng nhÊt ë miÒn B¾c ViÖt nam, ch¼ng h¹n nh song m©y, sa nh©n, th¶o qu¶, nguån cung cÊp hiÖn t¹i rÊt h¹n chÕ do khai th¸c tµi nguyªn qu¸ møc ®Ó ®a ra thÞ trêng (kh«ng cã qu¶n lý tµi nguyªn) vµ do viÖc mÊt rõng nhanh chãng, hËu qu¶ cña bu«n b¸n (vµ bu«n lËu) gç còng nhviÖc chuyÓn ®æi ®Êt rõng thµnh ®Êt n«ng nghiÖp.

§Ó ng¨n chÆn xu híng nµy, chÝnh phñ ®· xóc tiÕn viÖc trång thö mét sè loµi nh sa nh©n, th¶o qu¶, cä khiÕt. MÆc dï thµnh c«ng vÒ mÆt kü thuËt, phÇn lín çc m« h×nh nµy ®· kh«ng ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ mong ®îi v× thiÕu n¨ng lùc khuyÕn n«ng-l©m (vÒ çn bé vµ vèn) vµ v× qu¶n lý kÐm còng nh khu«n khæ chÝnh s¸ch kh«ng thÝch hîp ®èi víi viÖc qu¶n lý tµi nguyªn. Çc l·nh ®¹o cña L©m trêng chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸t triÓn çc s¶n phÈm nµy thõa nhËn mÆc dï çc lo¹i c©y míi nµy hiÖn ®ang lªn rÊt tèt, l©m trêng kh«ng thÓ thu ®îc lîi Ých mong ®îi tõ kho¶n ®Çu t hä bá ra v× n«ng d©n thêng khai th¸c tr¸i phÐp çc s¶n phÈm nµy.

Do sù hao hôt nh÷ng loµi cã gi¸ trÞ nhÊt ®èi víi thÞ trêng, viÖc bu«n b¸n qua biªn giíi víi Lµo ®ang ph¸t triÓn m¹nh. VÝ dô, vµo n¨m 1999, 70% tíi 80% lîng sa nh©n bu«n b¸n trªn thÞ trêng cã nguån gèc tõ Lµo.

Mét sè s¶n phÈm ®îc qu¶n lý thµnh c«ng, nÕu tÝnh ®Õn diÖn tÝch ®· trång ®îc, ®ang chËt vËt t×m ®êng ra thÞ tr-êng

C©y trÈu ®îc khai th¸c ®Ó s¶n xuÊt dÇu trÈu. Trong 10 n¨m qua, nh÷ng diÖn tÝch trÈu lín (theo b¸o ço, 10.000 ha ®· s½n sµng cho thu ho¹ch) ®· ®îc trång víi hç trî cña chÝnh phñ th«ng qua ch¬ng tr×nh 327 v× 10 n¨m tríc ®©y loµi c©y nµy ®îc coi lµ rÊt høa hÑn vÒ mÆt thÞ trêng. Kh«ng may, chÊt lîng dÇu cña lo¹i trÈu ®îc trång kh«ng theo tiªu chuÈn quèc tÕ vµ hiÖn nay dÇu trÈu Lai Ch©u ®ang chËt vËt t×m ®êng ra thi trêng.

TØnh còng khuyÕn khÝch s¶n xuÊt çnh kiÕn th«ng qua viÖc thiÕt lËp mét l©m trêng chuyªn trång c©y çnh kiÕn tõ n¨m 1977. Cho ®Õn nay, ®· trång ®îc 100 ha víi 600 ha hiÖn ®ang cho thu ho¹ch mçi n¨m 27 ®Õn 30 tÊn çnh kiÕn. Ch¬ng tr×nh trång c©y nµy ®îc t¹o ®iÒu kiÖn th«ng qua viÖc thùc hiÖn ch¬ng tr×nh 327 vµ hiÖn lµ 5 triÖu ha ë 5 x· thuéc huyÖn Mêng Lay. MÆc dï çc mÆt kü thuËt vµ khuyÕn l©m tiÕn hµnh kh¸ su«n sÎ, l©m trêng còng thõa nhËn r»ng sù thiÕu qu¶n lý vµ tæ chøc thÞ trêng ®· dÉn ®Õn t×nh h×nh hiÖn nay trong ®ã phÇn lín viÖc bu«n b¸n h¹t çnh kiÕn ®· bÞ çc kªnh t nh©n th©u tãm.

T¹i Tña Chïa, viÖc khai th¸c l©m s¶n ngoµi gç ®îc tiÕn hµnh mµ kh«ng cã chiÕn lîc qu¶n lý mÆc dï nguån tµi nguyªn ®ang suy tho¸i mét çch nghiªm träng

Sù suy tho¸i nguån l©m s¶n ngoµi gç cã thÓ thÊy râ ë Tña Chïa, n¬i mét sè loµi hiÖn rÊt khã t×m hoÆc hÇu nh ®· tuyÖt chñng, ch¼ng h¹n song m©y, sa nh©n, th¶o qu¶ vµ phong lan. Tuy nhiªn, vÉn tån t¹i mét kªnh thÞ trêng ®em l¹i thu nhËp ®¸ng kÓ cho nh÷ng ngêi bu«n b¸n trung b×nh vµ ë møc ®é nµo ®ã cho 400 tíi 500 hé ë x· Mêng B¸ng vµ kho¶ng 250 tíi 350 hé x· XÝnh Ph×nh.

Theo nh nhãm nghiªn cøu ®îc biÕt, cho tíi nay trong huyÖn chØ cã trÈu lµ ®îc qu¶n lý song ngêi d©n ë hai x· nµy kh«ng nhí lµ cã bao giê ®îc khuyÕn khÝch trång trÈu. Kh«ng cã th«ng tin nµo liªn quan tíi chiÕn lîc qu¶n lý cô thÓ nh»m c¶i thiÖn nguån cung cÊp vµ b¶o vÖ nh÷ng s¶n phÈm cã thÓ ®a ra thÞ trêng ngoµi mét sè ho¹t ®éng do dù ¸n khëi xíng nhnu«i ong vµ nghiªn cøu kh¶o s¸t c©y thuèc.

Sù thiÕu nguån tõ quan ®iÓm cña ngêi mua

Tõ quan ®iÓm cña ngêi mua, khã cã thÓ ®¶m b¶o khèi lîng vµ sù cung cÊp thêng xuyªn v× nh÷ng ngêi s¶n xuÊt n»m r¶i r¸c trong tØnh vµ hä kh«ng thÓ ®¬n ph¬ng cung cÊp ®Çy ®ñ vµ thêng xuyªn cho ngêi mua. Chi phÝ vËn t¶i thêng qu¸ cao ®èi víi viÖc bu«n b¸n çc khèi lîng nhá. Do vËy, çc c«ng ty thu mua quèc doanh cã trô së ë tØnh hoÆc ë çc ®Þa ®iÓm

??Imperata Cá tranh Imperata grass

?? Hµ Thñ «

of 32

thÞ trêng chñ yÕu nh Phong Thæ, TuÇn Gi¸o ph¶i phô thuéc vµo nh÷ng ngêi trung gian hoÆc çc ®¹i lý cÊp huyÖn ë Tña Chïa. Nh÷ng ngêi trung gian vµ çc ®¹i lý, c¶ quèc doanh vµ t nh©n ®Òu cã vèn vµ kh¶ n¨ng tÝch tr÷ çc s¶n phÈm dÞch vô mµ ngêi s¶n xuÊt còng nh çc nhµ m¸y cha cã. Nh÷ng c¬ së thu mua chÝnh cÇn nh÷ng ngêi trung gian ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng cña nguån cung cÊp v× n«ng d©n vÉn cha ®îc tiÕp cËn víi nh÷ng th«ng tin liªn quan tíi yªu cÇu vÒ chÊt l-îng s¶n phÈm.

2.1.2 Nhu cÇu l©m s¶n ngoµi gç hiÖn t¹i ë tØnh Lai Ch©u

CÇn thÊy r»ng nhu cÇu l©m s¶n ngoµi gç hiÖn t¹i ë Lai Ch©u kh«ng ph¶n ¸nh tiÒm n¨ng thÞ trêng thùc sù ë c¶ trong níc vµ quèc tÕ. Mét kh¶o s¸t thÞ trêng s©u h¬n ë ngoµi tØnh cã thÓ kh¼ng ®Þnh liÖu t×nh h×nh cÇu hiÖn t¹i ë ®©y cã ph¶i do çc yÕu tè cô thÓ trong ®iÒu kiÖn thÞ trêng tØnh Lai Ch©u hay kh«ng. Nãi mét çch kh¸c, vÉn cÇn ®¸nh gi¸ xem liÖu çc gi¶i ph¸p thay thÕ hay viÖc çc t×m lèi ra kh¸c cho thÞ trêng cã thÓ t¸c ®éng tÝch cùc tíi viÖc b¶o vÖ vµ cung cÊp mét sè mÆt hµng l©m s¶n ngoµi gç nhÊt ®Þnh hay kh«ng.

Nhu cÇu cao ®èi víi çc s¶n phÈm cã gi¸ trÞ cao, nhu cÇu kh«ng æn ®Þnh ®èi víi çc s¶n phÈm cã gi¸ trÞ thÞ trêng thÊp

MÆc dï viÖc nghiªn cøu thÞ trêng kü lìng kh«ng ph¶i lµ träng t©m cña giai ®o¹n nghiªn cøu thø nhÊt, nh×n chung ®· cã thÓ thÊy nhu cÇu thÞ trêng ®èi víi mét sè l©m s¶n ngoµi gç hiÖn cha ®îc qu¶n lý hoÆc qu¶n lý kh«ng thµnh c«ng vît xa kh¶ n¨g cung cÊp hiÖn t¹i. §Æc biÖt lµ trêng hîp sa nh©n, çnh kiÕn, th¶o qu¶, Ých mÉu, c©u tÝch, song m©y.. thÞ trêng cña çc mÆt hµng nµy t¨ng ®¸ng kÓ trong 3 n¨m qua.

§èi víi hai loµi kh¸c, ü dÜ vµ trÈu, nguån cung cÊp l¹i phô thuéc vµo nhu cÇu rÊt kh«ng æn ®Þnh. §iÒu nµy dÉn ®Õn t×nh tr¹ng mét sè n«ng d©n trong ®Þa bµn nghiªn cøu ®· chÆt c©y trÈu lµ cñi vµ trång ý dÜ víi khèi lîng nhá cho gia sóc ¨n vµ lµm thuèc trong gia ®×nh.

CÇn nghiªn cøu thªm vÒ çc loµi kh¸c nh méc nhÜ, c©y mét l¸, c©y nhãt, ®¼ng s©m, nghÖ, h¬ng bµi, tiªn hiÒn kiÖn, nhùa th«ng, hoµng tinh, h¹t dÎ. Nh÷ng lo¹i nµy hiÖn ®ang ®îc bu«n b¸n víi khèi lîng h¹n chÕ. Do h¹n chÕ vÒ thêi gian, nhãm nghiªn cøu cha x¸c ®Þnh ®îc viÖc bu«n b¸n h¹n chÕ ®ã lµ do nhu cÇu thÊp hay do khan hiÕm hay do c¶ hai.

Giai ®o¹n ®Çu tiªn cña kªnh thÞ trêng l©m s¶n ngoµi gç lµ do çc doanh nh©n ç thÓ kiÓm so¸t cßn giai ®o¹n cuèi l¹i thuéc vÒ khu vùc nhµ níc.

Trong khu vùc kh¶o s¸t, viÖc khai th¸c çc l©m s¶n ngoµi gç ®Ó b¸n lu«n do çc hé gia ®×nh n«ng d©n thùc hiÖn. N«ng d©n thu h¸i s¶n phÈm (h¹t, qu¶, th©n c©y, rÔ, cñ, l¸, vá c©y, hoa hoÆc çc s¶n phÈm tõ ®éng vËt) vµ b¸n cho bÊt cø ai. Tuy nhiªn, sù tù do bu«n b¸n trªn lý thuyÕt nµy cã nh÷ng c¶n trë thùc tÕ nh viÖc thiÕu çc ph¬ng tiÖn vËn chuyÓn vµ cÊt gi÷. N«ng d©n thêng kh«ng cã çch nµo kh¸c ngoµi viÖc b¸n çc s¶n phÈm cña m×nh cho nh÷ng ngêi bu«n b¸n trung gian ®Õn mua t¹i b¶n hoÆc ®em çc s¶n phÈm tíi nhµ cña nh÷ng ngêi nµy ë thÞ trÊn Tña Chïa b»ng ngùa. T¹i Tña Chïa, cã kho¶ng 30 ngêi bu«n b¸n trung gian b¸n nh÷ng khèi lîng nhá nhiÒu lo¹i l©m s¶n ngoµi gç kh¸c nhau cho nh÷ng nhµ bu«n lín h¬n sau mét thêi gian ng¾n lu kho vµ kh«ng hÒ chÕ biÕn thªm; 7 tíi 10 ngêi b¸n nh÷ng khèi lîng s¶n phÈm trung b×nh cho çc nhµ bu«n tõ Hµ néi, Phong thæ vµ §iÖn Biªn Phñ tíi. Kh¶ n¨ng tÝch tr÷ cña hä lín h¬n çc nhµ bu«n nhá vµ hä thêng cã mét sè ho¹t ®éng s¬ chÕ nh ph©n lo¹i, ph¬i kh« hoÆc c¾t l¸t. Cã kho¶ng 5 tíi 7 ngêi chuyªn xö lý nh÷ng khèi lîng s¶n phÈm lín (kho¶ng 25%) cung cÊp cho çc c¬ quan nhµ níc hoÆc nh÷ng nhµ bu«n t nh©n tõ Hµ néi hoÆc çc tØnh ®ång b»ng kh¸c tíi (kho¶ng 70%). ë Tña Chïa, chØ cã Ých mÉu lµ ®îc b¸n cho nh÷ng nhµ bu«n trong tØnh ®Ó s¶n xuÊt trong c«ng ty dîc liÖu quèc doanh ë §iÖn Biªn Phñ. §èi víi çc lo¹i s¶n phÈm kh¸c, cã sù c¹nh tranh lín gi÷a çc nhµ bu«n vµ ®¹i lý cña çc c«ng ty quèc doanh nh÷ng thêng çc kªnh t nh©n lµ ®îc lîi v× ®Æt gi¸ cao h¬n çc ®¹i lý quèc doanh. MÆc dï viÖc çc nhµ bu«n tr¶ gi¸ cao h¬n lµ mét nh©n tè tÝch cùc ®èi víi çc hé gia ®×nh, sù ph¸t triÓn cña çc nhµ bu«n nhá lu«n ®Æt gi¸ cao h¬n cã thÓ lµ mét mèi ®e däa ®èi víi nguån tµi nguyªn. PhÇn lín çc l©m s¶n ngoµi gç tríc hÕt ph¶i ®i qua çc kªnh t nh©n vµ cuèi cïng l¹i vÒ víi çc c«ng ty quèc doanh ®Ó tiÕp tôc chÕ biÕn vµ/hoÆc xuÊt khÈu.

Danh s¸ch çc ®èi tîng tham gia thÞ trêng l©m s¶n ngoµi gç mµ chóng t«i tiÕp tôc trong ®ît kh¶o s¸t cã trong phÇn Phô lôc 4.

Sù ph©n bè s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ çc chøc n¨ng kinh doanh l©m s¶n ngoµi gç trong khu vùc nghiªn cøu

of 32

Trong qóa tr×nh kinh doanh l©m s¶n ngoµi gç, nh÷ng ngêi thu h¸i ban ®Çu chØ nhËn ®îc mét phÇn nhá trong gi¸ trÞ thÞ trõ¬ng cuèi cïng cña çc s¶n phÈm ®ã bëi v× hÇu nh hä hÇu nh kh«ng thùc hiÖn mét ho¹t ®éng nµo ®Ó bæ xung gi¸ trÞ cho s¶n phÈm. N«ng d©n ë Tña Chïa thõ¬ng b¸n s¶n phÈm ngay sau khi thu ho¹ch. Hä tiÕn hµnh mét sè ho¹t ®éng tèi thiÓu sau thu ho¹ch ®Ó cho s¶n phÈm khái bÞ háng (ph¬i qua) hoÆc ®Ó dÔ dµng vËn chuyÓn vÒ nhµ hoÆc tíi ®iÓm thu mua (®ãng chai mËt ong, t¸ch h¹t çnh kiÕn ra khái cµnh c©y ..vv..). Do thiÕu çc ho¹t ®éng sau thu ho¹ch, hä kh«ng thÓ thu ®îc mét phÇn lín h¬n trong gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ còng v× vËy kh«ng thÊy çc s¶n phÈm ®ã ®¸ng ®îc ph¸t triÓn. T×nh tr¹ng nµy xuÊt ph¸t tõ mét sè nh©n tè nh thiÕu kiÕn thøc vÒ yªu cÇu chÊt lîng cña ngêi mua, thiÕu dông cô b¶o qu¶n vµ nhu cÇu cÇn cã tiÒn ngay. Thu nhËp tõ mét s¶n phÈm nhÊt ®Þnh (®îc x¸c ®Þnh dùa trªn ®Çu t hä ®· bá ra vµ nh÷ng khã kh¨n mµ n«ng d©n gÆp ph¶i trong s¶n xuÊt s¶n phÈm ®ã so víi nh÷ng sù lùa chän kh¸c mµ hä cã) lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu quan träng ®èi víi ngêi n«ng d©n ®Ó x¸c ®Þnh cã tËp trung ph¸t triÓn s¶n phÈm ®ã hay kh«ng. TiÒm n¨ng thu nhËp tõ nh÷ng s¶n phÈm mµ dù ¸n hy väng cã thÓ ph¸t triÓn v× vai trß cao trong b¶o vÖ rõng cña chóng ph¶i ®ñ søc hÊp dÉn ®èi víi ngêi d©n, Ýt nhÊt lµ b»ng víi nh÷ng ph¬ng ¸n sö dông ®Êt rõng g©y h¹i h¬n.

ViÖc ¸p dông çc kü thuËt bæ xung gi¸ trÞ cho s¶n phÈm cã thÓ cã ¶nh hëng tÝch cùc ®èi víi n«ng d©n vµ hä sÏ cã c¬ së h¬n ®Ó nhËn thÊy l©m s¶n ngoµi gç lµ mét lo¹i s¶n phÈm "cã lîi" vÒ l©u vÒ dµi. Nãi mét çch kh¸c, mét chiÕn lîc nh»m ph¸t triÓn mét sè s¶n phÈm nhÊt ®Þnh cÇn bao gåm c¶ nh÷ng ho¹t ®éng thÞ trêng chø kh«ng chØ çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt ®Ó nh÷ng ngêi n«ng d©n tham gia c¶m thÊy ®¸ng lµm.

HiÖn trong huyÖn, çc nhµ bu«n ®· thùc hiÖn nhiÒu ho¹t ®éng bæ xung chÊt lîng cho s¶n phÈm. Çc ho¹t ®éng ph©n lo¹i, sÊy kh«, lµm s¹ch, bã vµ b¶o qu¶n ®îc thùc hiÖn ë çc møc ®é kh¸c nhau tïy theo quy m« bu«n b¸n, ph¬ng tiÖn b¶o qu¶n, lao ®éng vµ kh¶ n¨ng tiÒn mÆt mµ hä cã.

VËn chuyÓn tíi çc thÞ trêng xa, b¶o qu¶n l©u h¬n, tËp kÕt cïng víi s¶n phÈm thu tõ çc nguån kh¸c vµ viÖc chÕ biÕn ë møc cao h¬n nh t¸ch h¹t, Ðp dÇu hay çc ho¹t ®éng dïng m¸y mãc kh¸c ®îc tiÕn hµnh ë cÊp tØnh.

Çc ho¹t ®éng chÕ biÕn cao cÊp nh chiÕt xuÊt vµ kinh doanh khèi lîng lín ®Ó xuÊt khÈu do çc c«ng ty lín cña chÝnh phñ tiÕn hµnh ë cÊp quèc gia.

KÕt luËn

Nhu cÇu thÞ trêng cao ®èi víi mét sè l©m s¶n ngoµi gç cã gi¸ trÞ cao ë Lai Ch©u céng víi viÖc thiÕu chiÕn lîc qu¶n lý cho mét sè loµi bÞ ®e däa nhÊt nh sa nh©n, th¶o qu¶, çnh kiÕn, phong lan, song m©y, b×nh v«i, c©u tÝch, còng nh viÖc thiÕu khu«n khæ chÝnh s¸ch thÝch hîp ®Ó g¾n ngêi n«ng d©n vµo çc nç lùc b¶o vÖ lµ nh÷ng nh©n tè chÝnh g©y ra t×nh tr¹ng l©m s¶n ngoµi gç hiÖn t¹i ë Tña Chïa. Lu th«ng thÞ trêng l©m s¶n ngoµi gç ngµy nay kÐm lµ v× møc ®é khai th¸c qu¸ t¶i nhiÒu s¶n phÈm tríc ®©y vµ kh«ng ph¶i v× kh«ng cã thÞ trêng v× nhu cÇu thÞ trêng hiÖn t¹i hiÖn vÉn cha tháa m·n.

Çc ®iÒu kiÖn thÞ trêng bÊt æn, nhu cÇu thÞ trêng thÊp hiÖn còng ®ang h¹n chÕ viÖc s¶n xuÊt vµ kinh doanh ý dÜ. Sù thiÕu th«ng tin vÒ thay ®æi thÞ trêng ®èi víi trÈu ®Ó s¶n xuÊt dÇu trÈu, còng nh chÊt lîng kÐm trong s¶n xuÊt dÇu trÈu tõ çc loµi trång ë Lai Ch©u gãp phÇn t¹o ra quan niÖm r»ng trÈu lµ mét s¶n phÈm kh«ng mÊy ch¾c ch¾n ®em l¹i thu nhËp cho ngêi d©n.

VÒ viÖc thiÕu nguån cung cÊp çc s¶n phÈm vµ th«ng tin thÞ trêng vÒ mét sè s¶n phÈm nh c©y mét l¸, c©y nhãt, nghÖ, h¹t dÎ, méc nhÜ vµ t¬ t»m hiÖn ®ang ®îc kinh doanh ë møc thÊp, ë giai ®o¹n nµy cha thÓ ®a ra kÕt luËn g×.

2.2 Sù ®a d¹ng cña l©m s¶n ngoµi gç, çch sö dông vµ quan hÖ víi çc vÊn ®Ò b¶o vÖ rõng

Ch¬ng nµy tæng kÕt l¹i çc qu¸ tr×nh vµ ph©n tÝch kÕt qu¶ nghiªn cøu thùc ®Þa, viÖc thu thËp th«ng tin víi sù tham gia cña ngêi d©n vÒ çc ®èi tîng sö dông l©m s¶n ngoµi gç, çc l©m s¶n ngoµi gç vµ thÞ trêng trong hai x· ®îc lùa chän.

2.2.1 §Æc ®iÓm chñ yÕu cña hai x· ®îc chän

Nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña hai x· ®îc chän ®îc tr×nh bµy trong biÓu 2 díi ®©y (th«ng tin cô thÓ h¬n vÒ d©n sè b¶n vµ d÷ liÖu ®Þa lý cña mçi x· ®îc tr×nh bµy trong Phô lôc 5).

of 32

2.2.2 X¸c ®Þnh nhãm môc tiªu

Mét ®iÒu chóng t«i kh¼ng ®Þnh lµ sÏ kh«ng thÓ thµnh c«ng trong b¶o vÖ rõng nÕu n«ng d©n (nh÷ng ngêi hiÖn t¹i ®ang t¸c ®éng tíi rõng) kh«ng ®îc tham gia.

PhÇn lín çc hé trong khu vùc nghiªn cøu lµ thµnh viªn cña çc nhãm b¶o vÖ rõng lËp nªn ®Ó qu¶n lý ®Êt rõng ®· ®îc giao. Çc nhãm nµy thêng gåm 8 ®Õn 20 hé. Hä cã tr¸ch nhiÖm tù tæ chøc b¶o vÖ vµ khai th¸c çc l« rõng ®îc giao mét çch bÒn v÷ng.

BiÓu 2. §Æc ®iÓm chñ yÕu cña hai x· ®îc chän

MÆc dï tÊt c¶ çc thµnh viªn trong çc nhãm b¶o vÖ rõng (cã nghÜa lµ gÇn nh toµn bé d©n) lµ nh÷ng ®èi tîng hëng lîi tiÒm tµng tõ çc ho¹t ®éng t¹o thu nhËp liªn quan tíi l©m s¶n ngoµi gç, chØ cã mét sè lµ cã ®iÒu kiÖn ®Ó tham gia vµo çc ho¹t ®éng ®ã vµ cã thÓ lµ ®iÓm khëi ®Çu cho mét c¬ cÊu hç trî. Nh÷ng ngêi nµy bao gåm:

� Nh÷ng ngêi lµ mèi ®e däa ®èi víi rõng v× çc ho¹t ®éng thu h¸i cña hä � Nh÷ng ngêi ®· cã kinh nghiÖm trong kinh doanh hµng hãa (dï lµ c¬ b¶n) � Nh÷ng ngêi ®· cã kinh nghiÖm trong thu h¸i vµ/hoÆc trång còng nh kinh doanh l©m s¶n ngoµi gç.

ViÖc x¸c ®Þnh nhãm môc tiªu lµ rÊt quan träng v× nã gi¶m bít qu¶ tr×nh vËn ®éng vµ khëi xíng çc ho¹t ®éng míi. Çc ho¹t ®éng b¶o vÖ vµ t¹o thu nhËp cã kh¶ n¨ng dÔ h¬n ®èi víi nh÷ng ngêi ®· quen víi lo¹i s¶n phÈm nµy. Nghiªn cøu cho thÊy 80% d©n x· Mêng B¸ng vµ 78% d©n x· XÝnh Ph×nh cã kinh nghiÖm trong viÖc b¸n çc lo¹i hµng hãa vµ mét nöa trong sè hä tham gia vµo b¸n çc s¶n phÈm tõ c©y vµ rõng. Nghiªn cøu tËp trung vµo bé phËn d©n nµy v× hä cã thÓ võa lµ mèi ®e däa võa lµ tiÒm n¨ng vµ v× rÊt cã thÓ t×m ®îc nh÷ng ngêi cã vai trß ®éng lùc s½n sµng khëi xíng vµ thùc hiÖn çc ho¹t ®éng trong nhãm nµy.

Nhãm môc tiªu ®ù¬c x¸c ®Þnh lµ nh÷ng n«ng d©n tham gia s¶n xuÊt vµ b¸n çc s¶n phÈm.

2.2.3 §Æc ®iÓm cña nhãm môc tiªu, tøc lµ nh÷ng ®èi tîng sö dông vµ kinh doanh l©m s¶n ngoµi gç

§Æc ®iÓm X· XÝnh Ph×nh X· Mêng B¸ng

Sè b¶n 12 20

Thµnh phÇn d©n téc H'm«ng 10 Th¸i, 8 H'm«ng, 1 Khmó, 1 Kinh

Sè hé 684 1049

Tæng d©n sè 4494 6827

§êng ®Õn

� Trung t©m x· � Chî huyÖn � Rõng (nh÷ng n¬i

thu h¸i)

víi 11 b¶n: 1 ®Õn 6 km víi 1 b¶n : trung t©m x· 12 ®Õn 18 km

GÇn: 30' ®Õn 2 h (tïy thuéc vµo lo¹i l©m s¶n vµ lo¹i rõng)

víi 15 b¶n: 1 ®Õn 6 km víi 5 b¶n: trung t©m x· 1 ®Õn 7 km

1h ®Õn 4 h (tïy thuéc lo¹i l©m s¶n vµ lo¹i rõng)

§iÒu kiÖn rõng Tho¸i hãa, cßn r¶i r¸c Tho¸i hãa

¸p lùc d©n sè §«ng d©n h¬n (H¸ng ®Ò dª + TaPao). RÊt cao

RÊt cao

Phô thuéc vµo l©m s¶n ngoµi gç

Phô thuéc nhiÒu v× môc ®Ých sinh ho¹t Phô thuéc nhiÒu vÒ vÊn ®Ò cñi ®un. Phô thuéc Ýt h¬n tríc ®©y vÒ mÆt thu nhËp v× nguån cñi suy gi¶m vµ do chÝnh s¸ch

§êng ®Õn tåi h¬n. Phô thuéc Ýt, trõ cñi ®un

of 32

ViÖc híng tíi b¶o vÖ vµ sö dông bÒn v÷ng l©m s¶n ngoµi gç lµ mét qu¸ tr×nh phô thuéc vµo çc ®Æc ®iÓm cña nh÷ng ngêi tham gia vµ vµo çc mèi quan hÖ cña hä víi m«i trêng tù nhiªn, nh÷ng ngêi tham gia trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp kh¸c.

§Ó hiÓu ®ù¬c ®Æc ®iÓm cña mét nhãm ®èi tîng, chóng t«i ®· lÊy mÉu bao trïm tÊt c¶ çc nhãm trong d©n c. Nh÷ng ngêi thu thËp th«ng tin ë b¶n tham gia xÕp lo¹i kinh tÕ hé, hä xÕp çc hé vµo nh÷ng h¹ng môc kh¸c nhau theo nh÷ng tiªu chÝ riªng cña hä vÒ mc kinh tÕ hé. Mét tØ lÖ ngang b»ng çc hé thuéc nhãm ®èi tîng ®îc chän trong tõng h¹ng môc kinh tÕ hé lµm c¬ së cña kh¶o s¸t theo hé.

Çc tiªu chÝ ph©n lo¹i kinh tÕ hé cña d©n b¶n ®îc thÓ hiÖn trong biÓu sè 3.

BiÓu 3 Giai ®o¹n I X·: XÝnh Ph×nh, huyÖn Tña Chïa Çc tiªu chÝ do ngêi d©n ®Þnh ra ®Ó x¸c ®Þnh çc nhãm kinh tÕ hé

BiÓu 4: Giai ®o¹n 1 X·: Mêng b¸ng, HuyÖn Tña Chïa Çc tiªu chÝ do d©n vïng ®ång b»ng ®Þnh ra ®Ó x¸c ®Þnh kinh tÕ hé

KÕt qu¶ ph©n lo¹i kinh tÕ hé ë XÝnh Ph×nh vµ Mêng B¸ng tiÕn hµnh trªn çc mÉu hé ®îc chän tõ nhãm môc tiªu ®· x¸c ®Þnh (nh÷ng n«ng d©n tham gia vµo kinh doanh, dï rÊt Ýt, l©m s¶n ngoµi gç) ®îc tr×nh bµy trong Phô lôc 6.

2.2.4 Kinh tÕ hé cña nh÷ng ngêi sö dông l©m s¶n ngoµi gç: çc ph¬ng çch mu sinh vµ sù phô thuéc vµo l©m s¶n ngoµi gç

Trong c¶ hai x·, an toµn l¬ng thùc lµ tiªu chÝ ®Çu tiªn ®Ó ®¸nh gi¸ kinh tÕ hé. 15% tíi 30% tiªu dïng ë trong hé phô thuéc vµo viÖc mua b¸n b»ng tiÒn mÆt, mét phÇn sè tiÒn nµy ®îc dïng ®Ó mua l¬ng thùc lóc khã kh¨n.

Çc hé gia ®×nh trong nhãm ®èi tîng sö dông kÕt hîp çc ph¬ng çch kh¸c nhau ®Ó duy tr× cuéc sèng cña m×nh. Tïy thuéc vµo quy m« vµ lo¹i h×nh ®Êt ®ai, søc lao ®éng vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi kiÕn thøc vµ vèn, hä t¹o ra thu nhËp tiÒn mÆt tõ n«ng s¶n, gia sóc, vên nhµ, thu h¸i l©m s¶n vµ b¸n th«. Kh«ng thÓ ®a ra mét bøc tranh ®Çy ®ñ vÒ tÇm quan träng cña çc lo¹i h×nh häat ®éng kh¸c nhau trong kinh tÕ hé do h¹n chÕ vÒ thêi gian cña nghiªn cøu. Tuy nhiªn, hÇu hÕt nh÷ng ngêi thuéc çc nhãm trung b×nh vµ nghÌo ®Òu ®Ò cËp tíi nhu cÇu tiÒn mÆt ngµy cµng t¨ng do sù khan hiÕm ®Êt n«ng nghiÖp ®ang gia t¨ng. Nh÷ng çch ®Ó t¨ng ®îc nguån tiÒn mÆt Ýt ái kh¸c nhau tïy theo lo¹i kinh tÕ hé: nh÷ng hé nghÌo phô thuéc vµo vên nhµ vµ çc l©m s¶n cßn nh÷ng hé trung b×nh thu tiÒn mÆt tõ c¶ l©m s¶n, gia sóc nhá (gµ, lîn) vµ

Giµu Trung b×nh NghÌo

� §ñ ¨n � Nhµ tèt (m¸i b»ng, m¸i ngãi) � NhiÒu gia sóc (tr©u, ngùa, dª, lîn)

� Cã xe m¸y � Cã m¸y xay x¸t � Gia ®×nh lín � NhiÒu lao ®éng

� ThiÕu ¨n 1-2 th¸ng � Nhµ tèt (m¸i b»ng, m¸i ngãi) � Cã mét sè gia sóc (ngùa, dª, lîn)

� Cã ngùa ®Ó chuyªn cjë hµng hãa

� Gia ®×nh trung b×nh � Ýt lao ®éng h¬n

� ThiÕu ¨n 3-4 th¸ng � Nhµ ®¬n gi¶n (gç, tre, r¬m) � RÊt Ýt hoÆc kh«ng cã gia sóc � Kh«ng cã ph¬ng tiÖn ®i l¹i � Gia ®×nh nhá � Ýt lao ®éng

Giµu Trung b×nh NghÌo

� §ñ ¨n � Nhµ tèt (m¸i b»ng, m¸i ngãi) � NhiÒu gia sóc (tr©u, bß, dª, lîn)

� Ao ç � Xe m¸y � M¸y x¸t � Gia ®×nh lín � NhiÒu lao ®éng

� §ñ ¨n � Nhµ tèt (m¸i b»ng, m¸i ngãi) � Ýt gia sóc � Cã xe m¸y � Gia ®×nh cì trung b×nh � NhiÒu lao ®éng

� ThiÕu ¨n � Nhµ ®¬n gi¶n (gç, tre, r¬m) � ChØ cã dª, gµ, lîn � Gia ®×nh nhá � Ýt lao ®éng

of 32

vên nhµ (tr¸i c©y, mÝa, ..vv..) trong khi nh÷ng hé giµu chñ yÕu thu ®îc tiÒn mÆt tõ çc n«ng s¶n thõa, l©m s¶n vµ mËt ong. CÇn chó ý r»ng çc n«ng giµu cã Ýt vµo rõng h¬n, thêng chØ ®Ó thu h¸i nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ v× hä kh«ng ph¶i lo l¾ng qu¸ nhiÒu ®Õn chuyÖn ®¶m b¶o l¬ng thùc hµng ngµy.

Nhãm hé nghÌo thêng ®îc cho lµ cã møc ®é phô thuéc vµo rõng Ýt h¬n nhãm hé trung b×nh v× trong hé cã Ýt lao ®éng. N«ng d©n vµo rõng theo lÞch s¶n xuÊt çc l©m s¶n vµ thêi gian rçi cña hä. LÞch s¶n xuÊt çc l©m s¶n ngoµi gç chñ yÕu ®îc tr×nh bµy trong Phô lôc 7.

2.2.5 X¸c ®Þnh çc môc tiªu tµi chÝnh cña nhãm môc tiªu

Nghiªn cøu tËp trung t×m hiÓu møc sèng hiÖn t¹i cña n«ng d©n trong nhãm môc tiªu vµ nh÷ng mong ®îi cña hä. Kho¶ng çch gi÷a nh÷ng g× hä muèn vµ t×nh h×nh hiÖn t¹i cña hä cho ta biÕt nh÷ng ho¹t ®éng c¶i thiÖn cã tÇm quan träng tíi møc nµo. Nh÷ng ho¹t ®éng c¶i thiÖn vÒ vÒ mÆt kinh tÕ, çc hÖ thèng thÞ trêng hiÖn cã (c¬ së h¹ tÇng, çc kªnh thÞ trêng), çc s¶n phÈm vµ nguån lùc hiÖn cã ®îc ®¸nh gi¸ dùa trªn môc tiªu x¸c ®Þnh vµ ph¸t triÓn nh÷ng s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng b¶o vÖ rõng vµ t¹o thu nhËp. §iÒu nµy sÏ tham gia vµo sù lùa chän çc loµi cã nhiÒu høa hÑn. MÉu tÝnh to¸n çc môc tiªu tµi chÝnh cña nhãm môc tiªu ®îc tr×nh bµy trong Phô lôc 8.

BiÓu 5 vµ biÓu 6 sau ®©y thÓ hiÖn çc môc tiªu tµi chÝnh mµ n«ng d©n tÝnh to¸n theo kinh tÕ hé vµ quy m« gia ®×nh hä. Ph©n tÝch vÒ møc sèng vµ çc nhu cÇu hµng n¨m cña 90 hé gia ®×nh cho thÊy cÇn cã nh÷ng c¶i thiÖn ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu tèi thiÓu víi møc tõ 1.200.000 ®ång (86 ®« la) tíi 3,900,000 ®ång (250 ®« la) ë x· Mußng b¸ng vµ tõ 3.500.000 ®ång tíi 6.800.000 ®ång (486 ®« la) mét n¨m ë SÝnh Ph×nh.

BiÓu 5: Môc tiªu kinh tÕ trung b×nh cña n«ng d©n, thÓ hiÖn ®ãng gãp cña l©m s¶n ngoµi gç ®èi víi thu nhËp hé

Giai ®o¹n I X·: XÝnh Ph×nh, huyÖn Tña Chïa

Nguån: tõ kho¶ng 5 hé ë mçi b¶n : 1 hé giµu, 3 hé trung b×nh, 1 hé nghÌo Tæng sè trªn toµn x·: 38 : 7 hé giµu, 23 hé trung b×nh, 8 hé nghÌo

BiÓu 6: Môc tiªu kinh tÕ trung b×nh cña n«ng d©n thÓ hiÖn ®ãng gãp cña l©m s¶n ngoµi gç ®èi víi thu nhËp hé

Giai ®o¹n I X· Mêng B¸ng, huyÖn Tña Chïa

Lo¹i KT hé Sè khÈu trung b×nh trong hé

Sè lao ®éng trung b×nh trong hé

Môc tiªu kinh tÕ trung b×nh cña hé

NghÌo (15%) 5 - 7 2 5.8 ®Õn 6.800 000 ®ång

= 414 ®Õn 486 ®« la

Trung b×nh (59%) 6 - 9 2-3 5.2 ®Õn 6 200 000 ®ång

= 371 ®Õn 443 ®« la

Giµu (26%) 9 - 13 3-4 3.5 ®Õn 4. 500 000 ®ång

= 250 ®Õn 321 ®« la

Lo¹i KT hé Sè khÈu trung b×nh trong hé

Sè lao ®éng trung b×nh trong hé

Môc tiªu kinh tÕ trung b×nh

Poor (16,5%) 5 - 6 2 3 6 to 3 900 000 VD

= 257 to 278 US$

Average (74%) 5 - 8 2-3 3 0 to 3 300 000 VD

of 32

Nguån th«ng tin: tõ 5 hé ë mçi b¶n : 1 hé giµu, 3 hé trung b×nh, 1 hé nghÌo Trªn toµn x·: 52 hé: 9 hé giµu, 34 hé trung b×nh, 9 hé nghÌo

Theo nh÷ng ngêi chóng t«i pháng vÊn ë ®Þa ph¬ng, lu lîng tiÒn mÆt (tøc lµ viÖc sö dông vµ nhu cÇu tiÒn mÆt) ë XÝnh Ph×nh cao h¬n ë Mêng B¸ng v× ë ®ã cã quü ®Êt ®Êt Ýt h¬n vµ chÞu ¶nh hëng lín h¬n tõ nÒn kinh tÕ thuèc phiÖn trong thËp kû tríc. V× møc ®é an toµn l¬ng thùc thÊp h¬n, ngêi d©n buéc ph¶i t×m nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ thay thÕ ®Ó ®¶m b¶o cã ®ñ l¬ng thùc. ViÖc b¸n çc l©m s¶n (c©y vµ l©m s¶n ngoµi gç) vµ çc vËt nu«i nhá (gµ, lîn) lµ nh÷ng nguån thu phÇn nµo thay thÕ ®îc nguån thu tõ b¸n thuèc phiÖn tríc ®©y.

Kh«ng cã g× ®¸ng ng¹c nhiªn khi ë c¶ hai x· nhu cÇu tiÒn mÆt cña nhãm hé nghÌo ®Òu cao h¬n, nh÷ng ngêi nµy cã Ýt ®Êt vµ lao ®éng vµ phô thuéc nhiÒu h¬n vµo çc nguån thu kh¸c ch¼ng h¹n nh l©m s¶n ngoµi gç ®Ó ®¶m b¶o l¬ng thùc cho gia ®×nh.

Nhãm hé trung b×nh trong c¶ hai x· cã sè hé lín nhÊt vµ còng v× thÕ mµ cã nhu cÇu tiÒn mÆt lín nÕu tÝnh tæng thÓ. Bé phËn d©n c nµy lµ nguy c¬ vµ còng lµ tiÒm n¨ng lín nhÊt ®èi víi chiÕn lîc qu¶n lý rõng mÆc dï nguån vèn Ýt ái cña hä cã thÓ lµ h¹n chÕ lín ®èi víi ngay c¶ ®èi víi nh÷ng ho¹t ®éng ®Çu t c¬ b¶n nh mua c©y gièng. KÕt qu¶ còng cho thÊy chØ 26% d©n sè, tøc lµ nh÷ng ngêi thuéc nhãm hé giµu lµ cã kh¶ n¨ng ®Çu t vµo çc s¶n phÈm míi.

Sù ®ãng gãp b×nh qu©n cña çc l©m s¶n vµo nÒn kinh tÕ hé gia ®×nh bªn c¹nh çch nguån thu kh¸c phô thuéc vµo lo¹i kinh tÕ hé cña gia ®×nh ®ã vµ phô thuéc vµo khu vùc ®Þa lý/hÖ sinh th¸i cña hé ®ã. Çc hÖ sinh th¸i quan träng lµ nh÷ng vïng cao n¬i cã rõng Èm song ®iÒu kiÖn giã vµ khÝ l¹nh kh«ng thÝch hîp víi nh÷ng s¶n phÈm nh¹y c¶m víi giã nhçnh kiÕn hoÆc ë nh÷ng vïng thÊp n¬i nhøng s¶n phÈm cÇn ®é Èm kh«ng tån t¹i nhng khÝ hËu l¹i thuËn lîi víi çc lo¹i s¶n phÈm nh çnh kiÕn). ViÖc ph©n tÝch vai trß cña l©m s¶n ngoµi gç ®èi víi t¹o thu nhËp vµ ®ãng gãp cña chóng trong thu nhËp hé gia ®×nh tiÕn hµnh t¹i x· kh«ng ph¶n ¸nh çc hÖ sinh th¸i vµ sù t¬ng ®ång hay kh¸c biÖt gi÷a çc nhãm kinh tÕ hé ¶nh hëng tíi çc ph¬ng thøc sö dông l©m s¶n ngoµi gç hiÖn t¹i.

2.2.6 LiÖt kª çc l©m s¶n ngoµi gç ë mçi x·

Nh÷ng ngêi cung c©p th«ng tin tèt nhÊt ®Ó cã ®îc mét bøc tranh toµn c¶nh vÒ l©m s¶n ngoµi gç ë mçi x· lµ nh÷ng ngêi n«ng d©n thuéc nhãm môc tiªu. §Ó cã trong tay ®îc cµng nhiÒu sù lùa chän cµng tèt, tÊt c¶ çc l©m s¶n ngoµi gç ®· tõng ®-îc khai th¸c hoÆc çc nguån thu nhËp tríc ®©y hoÆc çc s¶n phÈm cã ë çc x· xung quanh ®Òu ®îc liÖt kª.

Nghiªn cøu nµy còng t×m hiÓu lÞch mïa vô v× n«ng d©n thêng coi thêi gian ngoµi çc vô chÝnh ra míi lµ thêi gian ph¶i chi tiªu vµ tÝnh ®Õn çc nguån thu nhËp phô. BiÓu 7 sau ®©y lµ danh s¸ch çc s¶n phÈm ®îc bu«n b¸n ë hai x·.

BiÓu 7 Danh s¸ch çc s¶n phÈm hiÖn cã trong x· vµ íc lîng t×nh tr¹ng cña chóng

= 214 to 235 US$

Rich (9,5%) 9 - 11 3 1 0 to 1 200 000 VD

== 71 to 86 US$

XÝnh Ph×nh Mêng B¸ng

S¶n phÈm HiÖn tr¹ng S¶n phÈm HiÖn tr¹ng

TrÈu Ýt v× kh«ng cã thÞ trêng * TrÈu Ýt/kh«ng cã thÞ trêng*

Sa nh©n Ýt, hÇu nh ®· c¹n kiÖt Sa nh©n Ýt, hÇu nh ®· c¹n kiÖt

Th¶o qu¶ Ýt, hÇu nh ®· c¹n kiÖt Th¶o qu¶ Ýt, hÇu nh ®· c¹n kiÖt

Chuèi Trung b×nh/cã trång Tre Trung b×nh/cã trång

C©y nhãt Ýt, hÇu nh ®· c¹n kiÖt M¨ng Ýt

C©u tÝch Ýt, hÇu nh ®· c¹n kiÖt Chuèi Trung b×nh/cã trång

of 32

* Nguån cung cÊp cã thÓ t¨ng lªn nÕu nhu cÇu thÞ trêng ®ñ søc hÊp dÉn víi ngíi d©n

Danh s¸ch nµy bao gåm nh÷ng nguån thu nhËp ngoµi n«ng nghiÖp hiÖn t¹i hoÆc tríc ®©y, kÓ c¶ c©y ¨n qu¶ vµ vên nhµ. Çc s¶n phÈm tõ c©y ¨n qu¶ vµ vên nhµ nh t¬ t»m hoÆc mËt ong cha bÞ lo¹i ra trong giai ®o¹n nµy v× chóng hiÖn t¹i vÉn lµ nh÷ng nguån thu nhËp vµ cã tiÒm n¨ng ®èi víi n«ng l©m kÕt hîp.

Çc nguån tµi nguyªn vµ s¶n phÈm cã thÓ ®îc ph©n lo¹i theo çc h¹ng môc kh¸c nhau tuú vµo t×nh tr¹ng s¶n xuÊt vµ qu¶n lý theo çc cÊp ®é kh¸c nhau:

1. Çc s¶n phÈm hiÖn hoµn toµn chØ khai th¸c tõ rõng mµ cha ®îc trång thö bao giê: c©y nhãt, c©u tÝch, cñi, c©y mét l¸, h¹t dÎ, song m©y, thó rõng, h¬ng bµi. Kh«ng râ çc lo¹i c©y nµy ®· ®îc trång thö ë n¬i nµo trong níc cha. nguån cung cÊp tù nhiªn çc s¶n phÈm nh c©y mét l¸, song m©y vµ thó rõng ®ang ngµy cµng gi¶m sót.

2. Çc s¶n phÈm hoµn toµn ®îc khai th¸c tõ rõng vµ ®· ®îc trång thö thµnh c«ng ë trong huyÖn hoÆc tØnh: trÈu, sa nh©n, th¶o qu¶, çnh kiÕn. Nguån sa nh©n, th¶o qu¶ tù nhiªn hiÖn cßn rÊt Ýt vµ s¶n xuÊt çnh kiÕn ë møc qu¸ thÊp so víi nhu cÇu thÞ trêng.

3. Çc tµi nguyªn chñ yÕu ®îc khai th¸c tõ rõng vµ ®· ®îc trång thö thµnh c«ng ë çc vïng kh¸c cña ViÖt nam: b×nh v«i, tiªn hiÒn kiÖn, m¨ng tre, méc nhÜ, ®¼ng s©m, nÊm, phong lan.

4. Çc s¶n phÈm võa ®îc khai th¸c tõ rõng, võa ®îc trång hoÆc tù t¸i sinh trong ®Êt canh t¸c cña n«ng d©n ë hai x·: nghÖ, Ých mÉu

5. Çc l©m s¶n chñ yÕu ®îc n«ng d©n hai x· trång: ý dÜ 6. Çc s¶n phÈm vêng nhµ cã thÓ kÕt hîp trong thèng n«ng-l©m: chuèi, mËt ong, ®u ®ñ, lª, mËn, chanh, ®µo, ®Ëu t-

¬ng, mÝa, chÌ, cµ phª, tre, d©u t»m. 7. Çc lo¹i c©y nhËp khÈu ®ang ®îc trång thö do dù ¸n giíi thiÖu trong huyÖn (x· Trung Thu): quÕ vµ ®ç träng.

Ngoµi mËt ong trong 3 n¨m qua ®îc dù ¸n hç trî s¶n xuÊt ë mét sè b¶n, nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ thÞ trêng cao nhÊt thuéc hai h¹ng môc ®Çu tiªn víi møc ®Çu t vµo qu¶n lý thÊp. §ã còng lµ lý do t¹i sao nguån song m©y, c©u tÝch, sa

ý dÜ Trung b×nh/cã trång Méc nhÜ Ýt, hÇu nh ®· c¹n kiÖt

NghÖ Ýt, gi¸ trÞ thÞ trêng thÊp C©y nhãt Ýt, hÇu nh ®· c¹n kiÖt

§ç träng Trång thÝ ®iÓm C©u tÝch Ýt, hÇu nh ®· c¹n kiÖt

Cñi Ýt ý dÜ Trung b×nh/cã trång

MËt ong Ýt/ kÕt hîp nu«i ong H¬ng bµi Ýt

Ých mÉu TiÒm n¨ng t¸i sinh Cñi Ýt

C©y mét l¸ Ýt, hÇu nh ®· c¹n kiÖt MËt ong Trung b×nh/kÕt hîp nu«i ong

§u ®ñ Trung b×nh/cã trång Chanh Trung b×nh/cã trång

Lª Trung b×nh/cã trång Ých mÉu TiÒm n¨ng t¸i sinh

MËn Trung b×nh/cã trång §µo Trung b×nh/cã trång

H¹t dÎ Ýt/ gi¸ trÞ thÞ trêng thÊp Lª Trung b×nh/cã trång

Songm©y C¹n kiÖt MËn Trung b×nh/cã trång

Çnh kiÕn Trung b×nh/cã trång Çnh kiÕn Trung b×nh/®îc b¶o vÖ

§Ëu t¬ng Ýt/cã trång T¬ t»m Ýt

MÝa Ýt/cã trång Thó rõng Ýt, hÇu nh ®· c¹n kiÖt

B×nh v«i Ýt, hÇu nh ®· c¹n kiÖt

ChÌ Ýt/kh«ng cã lîi

Tiªn hiÒn kiÖn C¹n kiÖt

Thó rõng Ýt, hÇu nh ®· c¹n kiÖt

of 32

nh©n vµ th¶o qu¶ còng nh çnh kiÕn l¹i trë nªn h¹n chÕ ®Õn nh thÕ. Sù thiÕu mét chiÕn lîc qu¶n lý ®èi víi çc s¶n phÈm nµy cho thÊy c¶ n«ng d©n vµ c¬ cÊu hç trî ®Þa ph¬ng ®Òu cha t¹o ra ®îc mét tÇm nh×n trong ®ã hä cã thÓ thÊy râ h¬n nh÷ng hµnh vi g©y h¹i ®Õn rõng cña m×nh vµ x¸c ®Þnh ®îc tiÕm n¨ng t¹o thu nhËp cña çc loµi c©y nµy.

T¹i hai x· nghiªn cøu, t×nh h×nh chung vÒ l©m s¶n ngoµi gç còng t¬ng øng víi t×nh h×nh trong tØnh Lai Ch©u nhtr×nh bµy trong phÇn 2.1 cña b¸o ço nµy: mét lo¹t çc l©m s¶n ngoµi gç ®ang ph¸t triÓn tù nhiªn, trong ®ã cã nhiÒu lo¹i ®· ®îc khai th¸c vµ ®a ra thÞ trêng trong nhiÒu n¨m qua. Nguån cung cÊp çc s¶n phÈm cã gi¸ trÞ hiÖn t¹i ®ang rÊt h¹n chÕ do hËu qu¶ cña viÖc khai th¸c qu¸ møc phôc vô thÞ trêng (thiÕu c«ng t¸c qu¶n lý tµi nguyªn) vµ do tèc ®é ph¸ rõng nhanh chãng lµ kÕt qu¶ cña viÖc chuyÓn ®æi ®Êt rõng thµnh ®Êt n«ng nghiÖp.

Nç lùc ph¸t triÓn vµ nh÷ng thö nghiÖm thùc trong çc vïng kh¸c cña tØnh, vÝ dô viÖc trång sa nh©n, th¶o qu¶ vµ çnh kiÕn cha ®Õn ®îc víi hai x· nµy.

PhÇn lín nh÷ng n«ng d©n b¸n trÈu hoÆc çnh kiÕn khai th¸c tõ nh÷ng c©y kh«ng ph¶i do hä trång mµ mäc tù nhiªn trªn l« ®Êt hä ®îc giao.

N«ng d©n biÕt vÒ çc loµi c©y song hä cha nhËn ®îc sù hç trî kü thuËt nµo trong viÖc trång çc lo¹i c©y ®ã.

2.2.7 Nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi çc nç lùc b¶o vÖ rõng cã liªn quan tíi hÖ thèng thÞ trêng

Nh ®· ®Ò cËp tíi trong çc phÇn tríc, ngoµi viÖc çc nguån cung cÊp l©m s¶n ngoµi gç ®ang ngµy cµng suy gi¶m, çc nh©n tè thÞ trêng nh gi¸ thÊp v× kh¶ n¨ng mÆc c¶ h¹n chÕ, sù thiÕu nghiªm träng vèn ®Çu t c¬ b¶n cho çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ sù thiÕu th«ng tin gi¶ thÝch t¹i sao l¹i cã sù ph¸t triÓn chËm trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh l©m s¶n ngoµi gç hiÖn t¹i. Çc nh©n tè x· héi nh sù thiÕu n¨ng lùc tæ chøc, qu¶n lý, tr×nh ®é häc vÊn dÉn ®Õn viÖc ph¶i chÞu nhiÒu h×nh thøc bãc lét kh¸c nhau lµ nh÷ng c¶n trë thùc sù ®èi víi ph¸t triÓn l©m s¶n ngoµi gç vµ çc s¶n phÈm kh¸c ë hai x·. Ba nh©n tè kh¸c cßn ¶nh hëng nhiÒu h¬n tíi t×nh tr¹ng thÊp kÐm cña l©m s¶n ngoµi gç víi t çch lµ mét nh©n tè t¨ng cêng b¶o vÖ rõng lµ th¸i ®é cña ngêi d©n ®Þa ph¬ng ®èi víi viÖc b¶o vÖ rõng; sù thiÕu nhËn thøc (tõ c¶ phÝa ngêi d©n vµ hÖ thèng hç trî) vÒ kh¶ n¨ng t¸c ®éng tÝch cùc cña bèi c¶nh chÝnh s¸ch míi vµ cuèi cïng lµ tr×nh ®é kü thuËt vµ kü n¨ng h-íng dÉn kÐm trong hÖ thèng hç trî.

Th¸i ®é cña ngêi d©n ®Þa ph¬ng dèi víi vÊn ®Ò b¶o vÖ rõng

Trong çc héi th¶o vµ çc cuéc pháng vÊn, th¸i ®é ®èi víi b¶o vÖ rõng kh¸c nhau tuú theo lo¹i ®Êt mµ n«ng d©n ®îc giao. Thµnh viªn cña çc nhãm b¶o vÖ rõng ë nh÷ng khu rõng vµ ®Êt rõng kh«ng cßn tµi nguyªn nµo cã gÝ¸ trÞ (kÕt qu¶ cña viÖc khai th¸c qu¸ møc vµo thêi ®iÓm tríc giao ®Êtvíi t×nh tr¹ng tù do khai th¸c) thõa nhËn t¸c h¹i cña çc çch khai th¸c hiÖn t¹i, vÝ dô khai th¸c cñi tr¸i phÐp ë nh÷ng khu rõng ®· ®îc giao kho¸n ®Ó b¶o vÖ. Trong çc nhãm b¶o vÖ, thµnh viªn kh«ng c¶m thÊy m×nh cã tr¸ch nhiÖm ç nh©n ®èi víi viÖc b¶o vÖ v× mäi ngêi ®Òu lµm nh thÕ c¶. PhÇn lín nh÷ng ngêi nµy coi ®Êt ®îc giao nh nh÷ng nguån tµi nguyªn cã thÓ tù do khai th¸c trong nhãm cña m×nh n¬i hä cã thÓ tháa m·n nhu cÇu khai th¸c phôc vô sinh ho¹t nÕu kh«ng cã thªm nh÷ng h¹n chÕ. Tuy nhiªn, trong phÇn lín çc trêng hîp, çc nhãm ®Òu thµnh c«ng trong viÖc lo¹i trõ nh÷ng ngêi ngoµi khái khu vùc m×nh ®îc giao kho¸n. N«ng d©n c¶m thÊy quyÒn lùc kiÓm so¸t giao cho mét trong çc thµnh viªn (nhãm trëng) bÞ gi¶m ®i rÊt nhiÒu do quy m« cña çc l« cÇn kiÓm so¸t vµ nh÷ng ¸p lùc v¨n hãa/x· héi khiÕn hä khã lßng ph¹t ®îc nh÷ng ngêi trong céng ®ång m×nh. ë nh÷ng nhãm b¶o vÖ rõng t¹i çc vïng ®Êt vÉn cßn nh÷ng nguån cã gi¸ trÞ nh sa nh©n hoÆc c©y çnh kiÕn, n«ng d©n quan t©m h¬n tíi viÖc h¹n chÕ viÖc ra vµo v× hä muèn duy tr× nh÷ng lîi Ých thu ®îc tõ çc nguån nµy. Tuy nhiªn, ngay c¶ trong nh÷ng t×nh huèng nµy, nh÷ng mèi quan t©m cña hä cha ch¾c ®· dÉn ®Õn çc quy ®Þnh sö dông chÆt chÏ trong toµn bé diÖn tÝch rõng. ViÖc quyÒn hëng dông rõng vµ c©y kh¸c víi quyÒn hëng dông ®Êt lµ chuyÖn thêng t×nh, vÝ dô çc c©y çnh kiÕn thõêng cã chñ riªng mµ kh«ng nhÊt thiÕt ngêi nµy ph¶i lµ thµnh viªn cña nhãm b¶o vÖ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ diÖn tÝch ®Êt maf c©y çnh kiÕn ®îc trång trªn ®ã.

Møc hiÓu biÕt kh«ng ®ång ®Òu vÒ ý nghÜa cña nh÷ng thay ®æi chÝnh s¸ch

ViÖc quy ho¹ch sö dông ®Êt vµ giao ®Êt do dù ¸n thùc hiÖn lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt hÕt søc quan träng ®Ó cã thÓ kÕt hîp b¶o vÖ rõng víi çc nç lùc t¹o thu nhËp.

Nh÷ng thay ®æi trong quyÒn hëng dông ®Êt mµ chÝnh s¸ch míi t¹o ra lµ tÝch cùc v× n«ng d©n ®îc thu h¸i nh÷ng l©m s¶n ngoµi gç trªn l« ®Êt ®îc giao. Hä cã thÓ trång nh÷ng loµi c©y hä thÝch trªn ®Êt ®ã mµ kh«ng ph¶i ®ãng thuÕ vµ ®îc

of 32

gi¶m 50% thuÕ khi khai th¸c gç lµm nhµ.

Tuy nhiªn, mét sè n«ng d©n vµ çc thµnh viªn trong hÖ thèng hç trî (çn bé dù ¸n) kh«ng hoµn toµn thÊy ®îc kh¶ n¨ng t¸c ®éng tÝch cùc cña nh÷ng thay ®æi nµy. N«ng d©n c¶m thÊy çc nhãm qu¶n lý rõng hiÖn t¹i qu¸ lín. Hä sÏ chØ tÝnh ®Õn chuyÖn ®Çu t thêi gian vµ tiÒn b¹c vµo b¶o vÖ nh÷ng loµi cã gi¸ trÞ nÕu hä cã thÓ biÕt ch¾c r»ng nh÷ng lîi Ých sÏ quay vÒ víi hä chø kh«ng ph¶i nh÷ng ngêi kh¸c. N«ng d©n H'm«ng nãi hä cã thÓ dÔ dµng tæ chøc viÖc s¶n xuÊt vµ b¶o vÖ çc loµi cã gi¸ trÞ cïng víi mét hai gia ®×nh hä hµng víi hä nÕu hä ®îc qu¶n lý mét phÇn trong ®Êt giao cho nhãm lín. Còng mèi quan ng¹i nµy ®· khiÕn çc nhãm b¶o vÖ rõng ë b¶n Tu Ngai vµ S«ng ón, x· Mêng B¸ng ph¶i chia ®Êt hä ®îc giao cho çc hé thµnh viªn.

C¬ cÊu hç trî dêng nh kh«ng râ l¾m vÒ vai trß cña viÖc t¹o thu nhËp nh mét nh©n tè khuyÕn khÝch n«ng d©n b¶o vÖ rõng. ViÖc chän loµi c©y trång víi môc ®ich phßng hé ®Çu nguån trong ch¬ng tr×nh 5 triÖu ha rõng do phong N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n huyÖn Tña Chïa thùc hiÖn cho tíi nay kh«ng cã mèi quan hÖ g× tíi nh÷ng mèi quan t©m vÒ t¹o thu nhËp cña n«ng d©n. ViÖc chän çc loµi c©y hiÖn ®ang ®îc trång: sa méc, trÈu, keo, th«ng cã thÓ lµ tèt nÕu nh×n theo quan ®iÓm phong hé cña chÝnh phñ. Tuy nhiªn, sù lùa chän nµy kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò x· héi vµ thÞ trêng cã thÓ lµ nh÷ng yÕu tè tèi quan träng ®èi víi môc tiªu phßng hé nÕu ngêi n«ng d©n ®îc coi lµ nh÷ng ngêi thùc hiÖn.

Ho¹t ®éng thÞ trêng t¬ng ®èi bÞ ®éng

N«ng d©n quen víi viÖc nh÷ng ngêi mua ®Õn tËn th«n b¶n cña hä hoÆc cïng l¾m lµ hä mang s¶n phÈm cña m×nh ®Õn nhµ mét ngêi bu«n b¸n mµ hä biÕt ë thÞ trÊn Tña Chïa. Hä thêng chÊp thuËn gi¸ c¶ mµ ngêi mua ®Æt ra v× kh«ng cã g× ®Ó ®èi chiÕu mµ mÆc c¶. MÆt kh¸c, n«ng d©n l¹i thêng phµn nµn r»ng hä ®îc tr¶ gi¸ qu¸ thÊp, r»ng kh«ng cã ai mua hay hä ph¶i b¸n s¶n phÈm cña m×nh ngay lËp tøc v× cÇn tiÒn khÈn cÊp vµ kh«ng cã ph¬ng tiÖn b¶o qu¶n ë nhµ. Nh÷ng trë ng¹i nµy cã thÓ gi¶i quyÕt kh«ng khã kh¨n l¾m nÕu n«ng d©n ®îc ®µo t¹o vµ ®îc tæ chøc ®Ó cã ®îc vai trß thÞ trêng tÝch cùc h¬n. HiÖn t¹i, n«ng d©n chØ ®îc coi lµ "nh÷ng ngêi s¶n xuÊt" víi mét vai trß kinh tÕ nhá vµ hä thùc sù còng chØ ®ãng vai trß ®ã. Hç trî ®¬n gi¶n vÒ thÞ trêng cã thÓ ®· ®em l¹i ¶nh hëng trong viÖc chuyÓn ®æi nh÷ng ngêi s¶n xuÊt bÞ ®éng thµnh çc t¸c nh©n tÝch cùc trong thÞ trêng. ViÖc hç trî vÒ thÞ trêng nµy bao gåm: ch¼ng h¹n hç trî thµnh lËp çc nhãm s¶n xuÊt vµ x¸c ®Þnh gi¸ c¶ còng nh çc nhµ kinh doanh kh¸c n÷a, tËp huÊn kü thuËt trong viÖc n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm theo tiªu chuÈn cña ngêi mua còng nh cung cÊp tÝn dông vµ ph¬ng tiÖn b¶o qu¶n s¶n phÈm cho çc nhãm s¶n xuÊt.

ThiÕu kü thuËt, kü n¨ng híng dÉn vµ s¸ng kiÕn

C¶ n«ng d©n vµ thµnh viªn cña hÖ thèng hç trî ®Òu thiÕu kiÕn thøc vµ kü thuËt c¬ b¶n cÇn cã ®Ó ph¸t triÓn tiÒm n¨ng l©m s¶n ngoµi gç mµ kh«ng cÇn cã hç trî tõ bªn ngoµi.

N«ng d©n thêng chê ®îi çc çn bé nãi cho hä biÕt cÇn ph¶i lµm g× nhng qua çc cuéc pháng vÊn cã thÓ thÊy çc çn bé khuyÕn n«ng thiÕu nh÷ng kiÕn thøc vµ kü thuËt c¬ b¶n vÒ çc ph¬ng ¸n qu¶n lý rõng nh trång dÆm hoÆc trång l©m s¶n.

Sù thiÕu kiÕn thøc kü thuËt vèn cã thÓ dÔ dµng gi¶i quyÕt th«ng qua ®µo t¹o thÝch hîp thùc hiÖn ®îc trong níc. Nhng quan träng h¬n, çc çn bé thuéc hÖ thèng hç trî, víi nhiÖm vô ph¶i chuyÓn giao kü thuËt vµ kiÕn thøc cho ngêi d©n vµ cã ¶nh hëng trùc tiÕp tíi hä, l¹i thiÕu nh÷ng kü n¨ng vµ c¬ chÕ c¬ b¶n vÒ híng dÉn ®Ó cã thÓ chuyÓn gia kü thuËt vµ th«ng tin mét çch hiÖu qu¶ tíi ngêi n«ng d©n.

Nh×n vÒ t¬ng lai: Lîi Ých h¹n chÕ tõ con ®êng míi x©y dùng

§èi víi phÇn lín nh÷ng ngêi kinh doanh l©m s¶n ngoµi gç ë Tña Chïa kh«ng cã ¶nh hëng g× lín v× nh÷ng nhµ kinh doanh lín, nh÷ng t nh©n chuyÓn s¶n phÈm xuèng vïng ®ång b»ng hay nh÷ng c«ng ty nhµ níc tõ §iÖn Biªn Phñ tíi, tríc ®©y vÉn ®Õn mua l©m s¶n ngoµi gç ë Tña Chïa b»ng xe t¶i.

Cho tíi nay, do thiÕu th«ng tin vµ tæ chøc thÞ trêng, n«ng d©n chØ cã quan hÖ b¸n s¶n phÈm víi nh÷ng nhµ kinh doanh võa vµ nhá ë thÞ trÊn Tña Chïa vµ hoµn toµn phô thuéc vµo nh÷ng th«ng tin vµ gi¸ c¶ mµ nh÷ng ngêi nµy ®a ra. MÆc dï cha cã c¨n cø, con ®êng míi cã thÓ lµm cho luång th«ng tin thÞ trêng vµo dÔ dµng h¬n vµ t¨ng kh¶ n¨ng mÆc c¶ cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt. Cã thÓ viÖc n«ng d©n ®i theo ®êng çi tíi ng· ba Tuµn Gi¸o - Lai Ch©u ®Ó gÆp çc nhµ bu«n kh¸c ®Ó tiÕp xóc víi nh÷ng c¬ héi thÞ trêng sÏ dÔ dµng h¬n vµ ®ì tèn thêi gian h¬n.

of 32

3. Çc s¶n phÈm tiÒm n¨ng vµ nh÷ng chiÕn lîc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò b¶o vÖ rõng vµ t¹o thu nhËp

Nh÷ng ngêi hëng lîi vµ tham gia vµo b¶o vÖ rõng vµ çc ho¹t ®éng t¹o thu nhËp mµ chóng ta mong muèn, nh÷ng ngêi n«ng d©n, ®ãng vai trß chñ chèt trong viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ ph¸t triÓn çc ho¹t ®éng. §iÒu nµy ®îc ph¶n ¸nh trong çc ph-¬ng ph¸p vµ c«ng cô sö dông trong qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ vµ ph¸t triÓn thÞ trêng trong giai ®o¹n 1 nµy. Nh÷ng th«ng tin ®· thu ®îc cho tíi nay vÒ çc h¹n chÕ trong thÞ trêng, nh÷ng mong muèn vÒ mÆt kinh tÕ cña n«ng d©n, t×nh tr¹ng s¶n phÈm vµ tµi nguyªn hiÖn t¹i còng nh hÖ thèng thÞ trêng hiÖn cã ®îc sö dông ®Ó liÖt kª çc s¶n phÈm ®Ó xem xÐt trong giai ®o¹n tiÕp theo (phÇn 3.1) vµ gîi ý gi¶ ®Þnh chiÕn lîc ®Ó ®¸nh gi¸ trong giai ®o¹n tiÕp theo (3.2).

3.1 Quan ®iÓm cña n«ng d©n: ®¸nh gi¸ l©m s¶n ngoµi gç theo hiÓu biÕt cña n«ng d©n vÒ hÖ thèng thÞ trêng

Thi trêng kh«ng ph¶i lµ çi g× míi ®èi víi phÇn lín d©n c v× nh÷ng quy t¾c thÞ trêng ®· ¶nh hëng ®Õn nÒn kinh tÕ dùa trªn c©y thuèc phiÖn cho tíi tËn n¨m 1992. ChÝnh v× thÕ n«ng d©n kh«ng gÆp vÊn ®Ò lín khi chuyÓn sang bèi c¶nh thÞ trêng tù do vµ nhanh chãng hiÓu ®îc nh÷ng lîi Ých mµ gia ®×nh hä cã thÓ thu ®îc tõ c¬ chÕ thÞ trêng míi.

Çc quy chÕ b¶o vÖ rõng vµ lÖnh cÊm s¶n xuÊt thuèc phiÖn céng víi ¸p lùc d©n sè t¨ng lªn ®ang dÉn ®Õn sù khan hiÕm ®Êt n«ng nghiÖp vµ sù thiÕu an toµn l¬ng thùc vµo nh÷ng thêi ®iÓm khã kh¨n nhÊt trong n¨m ®èi víi h¬n mét nöa sè d©n. N«ng d©n hiÖn ®ang sö dông nhiÒu ph¬ng çch kh¸c nhau ®Ó bæ xung vµo s¶n xuÊt l¬ng thùc trong ®ã cã c¶ viÖc thu h¸i vµ b¸n nh÷ng s¶n phÈm liÖt kª trong phÇn trªn.

Mét sè s¶n phÈm ®· ®îc n«ng d©n xÕp h¹ng vµo lo¹i nh÷ng s¶n phÈm høa hÑn nhÊt ®èi víi thÞ trêng theo møc ®é th«ng tin mµ xa nay hä cã hoÆc theo c¶m tÝnh cña b¶n th©n. Râ rµng kh«ng thÓ khiÕn cho çc céng t¸c viªn nãi cô thÓ vÒ nh÷ng lý do chÝnh x¸c t¹i sao hä l¹i cho lµ mét s¶n phÈm nµo ®ã cã gi¸ trÞ trªn thÞ trêng. V× vËy, nh»m gióp hä cã thÓ rót ra kÕt luËn tõ kinh nghiÖm vµ kiÕn thøc cña m×nh ®· cã mét cuéc th¶o luËn vÒ nh÷ng nh©n tè gãp phÇn lµm cho mét s¶n phÈm cã gi¸ trÞ thÞ trêng hay kh«ng. N«ng d©n tham gia vµo mét qu¸ tr×nh lËp danh s¸ch çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸, sau ®ã dùa trªn nh÷ng tiªu chÝ gîi ý, hä cã thÓ b¸c bá hoÆc chÊp nhËn tuú theo t×nh h×nh cña m×nh. Danh s¸ch çc tiªu chÝ ®¸nh gi¸ cuèi vïng mµ hä dùa vµo ®Ó ®¸nh gi¸ çc s¶n phÈm cã trong phô lôc 9. PhÇn nµy ®îc tiÕn hµnh trong mét héi th¶o nöa ngµy ë mçi x·. X· XÝnh Ph×nh cã mét nhãm 10 n«ng d©n tham gia, bao gåm phÇn lín nh÷ng ngêi tham gia thu thËp th«ng tin vµ 2 ngêi cã tiÕng lµ tham gia nhiÒu nhÊt vµo s¶n xuÊt l©m s¶n ngoµi gç. ë Mêng B¸ng cã 14 n«ng d©n tham gia bao gåm phÇn lín nh÷ng ngêi tham gia thu thËp th«ng tin vµ ba ngêi næi tiÕng lµ tham gia nhiÒu vµo s¶n xuÊt l©m s¶n ngoµi gç. Mèi quan t©m cña n«ng d©n dÇn dÇn t¨ng lªn khi chuyÓn tõ viÖc xem xÐt çc tiªu chÝ thÞ trêng sang ®¸nh gi¸ s¶n phÈm. Nh÷ng cuéc th¶o luËn s«i næi vÒ tõng s¶n phÈm lµ mét c¬ héi cho nhãm nghiªn cøu cã ®îc çi nh×n thÊu ®¸o h¬n vÒ quan niÖm cña ngêi n«ng d©n ®èi víi nh÷ng tiÒm n¨ng vµ h¹n chÕ cña hä trong b¶o vÖ rõng vµ t¹o thu nhËp. BiÓu 8 vµ biÓu 9 lµ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ s¶n phÈm ë mçi x·:

BiÓu 8: N«ng d©n sµng läc çc s¶n phÈm th«ng qua viÖc lo¹i bá nh÷ng s¶n phÈm kh«ng cã tiÒm n¨ng

Pha 1 X· XÝnh Ph×nh, huyÖn Tña Chïa

S¶n phÈm Lo¹i bá vµ nh÷ng lý do lo¹i bá Çc s¶n phÈm ®îc chän vµ nhng lÜnh vùc cÇn thªm th«ng tin

Thi tr-êng

Qu¶n lý X· héi/thÓ chÕ

Kü thuËt ThÞ trêng Qu¶n lý X· héi/thÓ chÕ

Kü thuËt

TrÈu X

Sa nh©n rõng X X X

Sa nh©n trång dÆm X X X

Th¶o qu¶ rõng X

Th¶o qu¶ trång X X X

of 32

BiÓu 9: N«ng d©n sµng läc çc s¶n phÈm th«ng qua viÖc lo¹i bá nh÷ng s¶n phÈm kh«ng cã tiÒm n¨ng

Pha 1 X· Mêng B¸ng, huyÖn Tña Chïa

dÆm

Chuèi X

C©y nhãt X X

C©u tÝch X X X

ý dÜ X

NghÖ X

Cñi X

Tr¸i c©y (®u ®ñ) X X X

MËt ong X

Çnh kiÕn (h¹t) X X X

Ých mÉu X X

C©y mét l¸ X

MËn X X

H¹t dÎ X X

Song m©y X X

§Ëu t¬ng X

B×nh v«i X X

MÝa X

ChÌ X

Tiªn Hiªn Kiªn X X

Thó rõng X

S¶n phÈm Lo¹i bá vµ nh÷ng lý do lo¹i bá Çc s¶n phÈm ®îc chän vµ nh÷ng lÜnh vùc cÇn thªm th«ng tin

Thi tr-êng

Qu¶n lý X· héi/thÓ chÕ

Kü thuËt ThÞ trêng Qu¶n lý X· héi/thÓ chÕ

Kü thuËt

TrÈu X

Sa nh©n rõng X

Sa nh©n trång dÆm X X X

Th¶o qu¶ rõng X

Th¶o qu¶ trång dÆm X X X

Chuèi X

C©y nhãt X

of 32

Çc s¶n phÈm n«ng d©n tiÕp tôc xem xÐt lo¹i bá

11 trong 26 s¶n phÈm ë XÝnh Ph×nh vµ 10 trong 24 s¶n phÈm ë x· Mêng B¸ng ®· bÞ lo¹i khái danh s¸ch nh÷ng s¶n phÈm tiÒm n¨ng sau khi sö dông nh÷ng tiªu chÝ chñ chèt ®Ó sµng läc tõng s¶n phÈm.

Thó rõng lµ s¶n phÈm duy nhÊt bÞ lo¹i v× nh÷ng lý do chÝnh s¸ch v× cã nhiÒu loµi xa nay vÉn ®îc bu«n b¸n n»m trong danh s¸ch çc loµi bÞ ®e däa theo c«ng íc CITES mµ ViÖt Nam ®· ký. Thùc ra n«ng d©n lo¹i bá thó rõng v× sù khan hiÕm do khai th¸c qu¸ møc vµ ®ång thêi còng thõa nhËn r»ng triÓn väng thu nhËp tõ mét sè loµi thó rõng ®· trë nªn khã kh¨n h¬n (kh«ng ph¶i lµ kh«ng thÓ ®îc) bëi nh÷ng h¹n chÕ vÒ chÝnh s¸ch.

C©y nhãt, méc nhÜ, nÊm, sa nh©n, th¶o qu¶ khai th¸c tõ rõng ®· bÞ lo¹i v× tr÷ lîng tù nhiªn qu¸ h¹n chÕ. N«ng d©n thõa nhËn r»ng chØ cÇn khai th¸c thªm mét chót lµ nh÷ng s¶n phÈm nµy cã nguy c¬ tuyÖt chñng. V× vËy hä còng kÕt luËn lµ kh«ng thÓ t¹o ra thu nhËp tõ nguån l©m s¶n ®ang suy gi¶m ®ã.

Cñi bÞ lo¹i v× sù khan hiÕm ngµy cµng t¨ng do chÝnh s¸ch b¶o vÖ rõng vµ sù gi¶m diÖn tÝch ®Êt rõng vµ còng do gi¸ trÞ thÊp so víi c«ng søc ph¶i bá ra. Nhu cÇu cñi ®un lµ mét nh©n tè g©y suy tho¸i rõng nhng v× môc ®Ých sö dông trong gia ®×nh h¬n lµ môc ®Ých thÞ trêng. N«ng d©n coi cñi ®un lµ mét nguån thu nhËp tiÒm n¨ng ®èi víi mét bé phËn nhá d©n c.

Tre vµ m¨ng tre ®· bÞ lo¹i v× tr÷ lîng trong rõng kh«ng ®ñ vµ thêi gian còng nh c«ng søc bá ra ®Ó trång tre còng kh«ng ®¸ng so víi gi¸ trÞ thÞ trêng cña s¶n phÈm nµy.

MÆc dï nghÖ, h¹t dÎ vµ tr¸i trÈu cã nhiÒu ë trong rõng hoÆc còng cã thÓ ®îc trång nhiÒu, chóng còng bÞ lo¹i v× gi¸ trÞ thÞ trêng thÊp vµ sù thiÕu æn ®Þnh vÒ thÞ trêng. TrÈu thêng ®îc mua víi gi¸ kh«ng cã søc thuyÕt phôc víi ngêi n«ng d©n

C©u tÝch X X

ý dÜ X

NghÖ X X

Cñi X X

Tr¸i c©y (®u ®ñ) X X X

MËt ong X

Çnh kiÕn (h¹t) X X

Ých mÉu X

C©y mét l¸ X X

MËn X X X

H¹t dÎ X

Song m©y X X

§Ëu t¬ng X X X

B×nh v«i X X

MÝa X X

ChÌ X

Tiªn Hiªn Kiªn

Thó rõng

of 32

(500 VND to 1000 VND). H¹t dÎ th× cã chÊt lîng thÊp vµ chØ thÝch hîp ë thÞ trêng ®Þa ph¬ng víi gi¸ thÊp.

Çc lo¹i s¶n phÈm n«ng nghiÖp hiÖn ®îc trång víi khèi lîng nhá ë vên nhµ nh tr¸i c©y, mÝa vµ chÌ kh«ng ®îc coi lµ çc nguån thu nhËp høa hÑn v× gi¸ trÞ thÞ trõêng thÊp vµ çc h¹n chÕ kü thuËt trong kh©u gièng. Sù thiÕu ®Êt ®Ó trång çc s¶n phÈm ®ã còng lµ lý do n«ng d©n ®a ra ®Ó lo¹i çc s¶n phÈm nµy. CÇn chó ý lµ n«ng d©n cha ®îc tiÕp cËn víi kh¶ n¨ng n«ng-l©m kÕt hîp cã thÓ ®a çc s¶n phÈm nµy vµo.

Nh÷ng s¶n phÈm n«ng d©n gÆp khã kh¨n trong ®¸nh gi¸ v× thiÕu th«ng tin

Çc s¶n phÈm mµ n«ng d©n cÇn cã nhiÒu th«ng tin kü thuËt vµ thÞ trêng ®Ó ®¸nh gi¸ xem liÖu chóng cã ph¶i lµ nh÷ng s¶n phÈm nhiÒu høa hÑn hay kh«ng:

N«ng d©n coi méc nhÜ, nÊm, c©u tÝch, c©y mét l¸, song m©y, tiªn hiªn kiªn, sa nh©n, th¶o qu¶ lµ cã gi¸ trÞ thÞ trêng cao song còng thõa nhËn r»ng hä thiÕu kinh nghiÖm trong qu¶n lý, tøc lµ trång çc lo¹i nµy.

MÆt kh¸c, n«ng d©n cÇn biÕt râ h¬n vÒ nhu cÇu vµ gi¸ cña Ých mÉu, ý dÜ, c©y nhãt, h¬ng bµi tríc khi ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng cña chóng v× biÕt r»ng nguån cung cÊp çc lo¹i nµy cha ph¶i lµ mét vÊn ®Ò.

Çc s¶n phÈm kh¸c mµ n«ng d©n nghe nãi tíi v× ®· ®îc giíi thiÖu trªn c¬ së thö nghiÖm trong huyÖn hoÆc çc vïng kh¸c ë miÒn B¾c lµ ®ç träng vµ ®¼ng s©m.

Çc s¶n phÈm mµ n«ng d©n s½n lßng ph¸t triÓn

Sù kÕt hîp cña çc yÕu tè kh¸ch quan (nguån s¶n phÈm, gi¸ c¶, h¹n chÕ vÒ thêi gian) vµ nh÷ng nh©n tè hÕt søc chñ quan (th«ng tin cña b¶n th©n vÒ s¶n phÈm, kinh nghiÖm vÒ s¶n phÈm, çc yÕu tè v¨n hãa) còng khiÕn cho mét sè s¶n phÈm cã søc hÊp dÉn h¬n çc s¶n phÈm kh¸c.

ë x· Mêng B¸ng, mËt ong, th¶o qu¶, sa nh©n, çnh kiÕn trång lµ nh÷ng s¶n phÈm ®Çu b¶ng theo quan ®iÓm cña n«ng d©n vÒ th«ng tin kü thuËt vµ thÞ trêng liªn quan ®Õn s¶n phÈm.

ë x· XÝnh Ph×nh, mËt ong, h¹t çnh kiÕn, sa nh©n vµ ®Ëu t¬ng trång lµ nh÷ng s¶n phÈm ®îc a chuéng.

Cã thÓ kÕt luËn r»ng, qu¸ tr×nh lùa chän s¶n phÈm cã ngêi d©n tham gia trong giai ®o¹n I ®· t¹o c¬ së ®Ó hiÓu biÕt vÒ tiÒm n¨ng l©m s¶n ngoµi gç vµ cã thÓ thÊy tríc ®îc nh÷ng thµnh phÇn c¬ b¶n trong mét chiÕn lîc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò b¶o vÖ rõng vµ t¹o c¬ së thu nhËp. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh nµy, n«ng d©n còng nhËn ra r»ng hä vÉn thiÕu nh÷ng th«ng tin quan träng vµ viÖc ®ã khiÕn hä kh«ng hiÓu râ vÒ tÊt c¶ çc s¶n phÈm vµ nh÷ng çch lùa chän hiÖn cã ®Ó lËp kÕ ho¹ch cho çc ho¹t ®éng t¹o thu nhËp.

3.2 ChiÕn lîc s¶n phÈm trong pha tíi

§Ò xuÊt chiÕn lîc s¶n phÈm

V× môc tiªu b¶o vÖ rõng râ rµng kh«ng cã tÝnh hÊp dÉn víi ngêi d©n, qu¸ tr×nh vËn ®éng sù quan t©m cña ngêi d©n th«ng qua t¹o thu nhËp cÇn ®îc tiÕp tôc víi sù tham gia tÝch cùc cña n«ng d©n trong viÖc lËp kÕ ho¹ch ho¹t ®éng l©m s¶n ngoµi gç.

Tham gia tÝch cùc kh«ng cã nghÜa lµ chØ tham gia hÕt m×nh mµ kh«ng biÕt r»ng cßn cã nh÷ng kinh nghiÖm vµ kiÕn thøc tån t¹i ë çc vïng kh¸c cña ViÖt nam cã thÓ rÊt cã Ých cho hä.

An toµn ®Êt ®ai nhê çc ho¹t ®éng cña dù ¸n ®em l¹i vµ sù cëi më cña ngêi d©n vÒ vÊn ®Ò "t¹o thu nhËp' cïng víi nhu cÇu tiÒn mÆt tèi quan träng ®Ó ®¶m b¶o an toµn l¬ng thùc ®· ®Æt träng t©m vµo viÖc ph¸t triÓn çc s¶n phÈm cã thÓ ®em l¹i thu nhËp cao trªn ®Êt ®îc giao nh sau:

of 32

� Trong sè "nh÷ng s¶n phÈm cã thu nhËp cao" hiÖn cã hoÆc tríc ®©y ®· cã trong hÖ sinh th¸i Tña Chïa, sa nh©n, th¶o qu¶, song m©y cÇn ph¶i ®îc trång thªm vµo díi t¸n rõng.

� CÇn ®a ra çc biÖn ph¸p qu¶n lý ®Ó ph¸t triÓn vµ t¨ng s¶n lîng cña b×nh v«i, c©u tÝch, c©y mét l¸ t¹i çc ®Þa ®iÓm nói ®¸ Èm vµ t×m hiÓu kh¶ n¨ng trång dÆm çc s¶n phÈm nµy. G©y méc nhÜ vµ phong lan còng lµ mét viÖc cÇn xem xÐt.

� ViÖc ®a vµo vên n«ng l©m kÕt hîp c©y çnh kiÕn, ®ç träng vµ ®¼ng s©m trªn ®Êt hoang hãa vµ tho¸i hãa cÇn ®îc khuyÕn khÝch.

CÇn ph¶i ®Æt dÊu hái ®èi víi viÖc tiÕp tôc ph¸t triÓn trÈu v× môc ®Ých thu nhËp v× gi¸ trÞ thÊp cña chóng trong con m¾t ngêi d©n. TriÓn väng thÞ trêng cña s¶n phÈm nµy cÇn ®îc kh¶o s¸t c¶ trong níc vµ quèc tÕ.

MËt ong, Ých mÉu, ®Ëu t¬ng vµ c©y ¨n qu¶ ®îc n«ng d©n a thÝch nhng kh«ng ®îc coi lµ nh÷ng s¶n phÈm u tiªn v× mÆc dï chóng cã ®ãng gãp thu nhËp song l¹i kh«ng ®¸p øng ®îc môc tiªu b¶o vÖ rõng lµ vÊn ®Ò trung t©m cña dù ¸n.

4. LËp kÕ ho¹ch cho pha tiÕp theo

HiÖn nay, nhãm môc tiªu ®· ®îc x¸c ®Þnh vµ ®· x©y dùng ®îc mét danh s¸ch çc s¶n phÈm ®îc chän. Môc ®Ých cña pha tiÕp theo lµ chän nh÷ng s¶n phÈm høa hÑn nhÊt vµ thu thËp th«ng tin ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn chóng, x¸c ®Þnh thÞ trêng tiÒm n¨ng vµ çc ph¬ng tiÖn tiÕp thÞ. Vµo cuèi pha nµy, çc nhãm n«ng d©n quan t©m sÏ ®îc thµnh lËp ®Ó tiÕp tôc ph¸t triÓn çc s¶n phÈm ®· chän vµ sÏ cã mét nhãm ®îc h×nh thµnh ®Ó thùc hiÖn pha 3.

Môc tiªu hµng ®Çu cña pha 2 lµ chän nh÷ng s¶n phÈm tèt nhÊt trong khi khuyÕn khÝch vµ t¨ng cêng n¨ng lùc cho çc thµnh viªn nhãm b¾t ®Çu ho¹t ®éng.

Cßn trong gia ®o¹n 1, th«ng tin ®îc thu thËp trong 4 lÜnh vùc ph¸t triÓn kinh doanh (thÞ trêng/nÒn kinh tÕ, qu¶n lý tµi nguyªn/m«i trêng, x· héi/thÓ chÕ, vµ khoa häc/c«ng nghÖ) nh»m x¸c ®Þnh çc c¬ héi vµ h¹n chÕ ®Ó t×m ra nh÷ng s¶n phÈm thÝch hîp nhÊt.

Cã 3 bíc trong gia ®o¹n 2: X¸c ®Þnh s¶n phÈm, thÞ trêng vµ çc çch tiÕp thÞ

1. Ph©n tÝch 4 lÜnh vùc ph¸t triÓn kinh doanh 2. Chän nh÷ng s¶n phÈm høa hÑn nhÊt 3. T¹o ra nh÷ng nhãm së thÝch víi çc s¶n phÈm ®îc chän

KÕt qu¶ mong ®îi tõ nghiªn cøu nµy lµ;

� x¸c ®Þnh ®îc çc s¶n phÈm høa hÑn nhÊt vµ thu thËp ®îc th«ng tin ®Ó thiÕt kÕ çc kÕ ho¹ch kinh doanh. � thµnh lËp ®îc çc nhãm së thÝch víi çc s¶n phÈm ®îc chän � thµnh lËp ®îc mét nhãm ®Ó thùc hiÖn giai ®o¹n 3.

Çc ho¹t ®éng chÝnh trong pha 2

ChiÕn lîc b¶o vÖ rõng kÕt hîp víi t¹o thu nhËp sÏ tËp trung vµo çc ho¹t ®éng cã ®Þnh híng thÞ trêng. Çc nhiÖm vô chÝnh tõ thêi ®iÓm hiÖn t¹i lµ t¹o tÝnh chuyªn biÖt hãa cho çc s¶n phÈm vµ ph¸t triÓn çc s¶n phÈm cã tiÒm n¨ng thÞ trêng dùa trªn ®¸nh gi¸ vÒ tÝnh thÝch hîp ®èi víi thÞ trêng vµ tÝnh hÉp dÉn ®èi víi nhãm n«ng d©n môc tiªu trong vïng dù ¸n.

ViÖc huy ®éng n«ng d©n, sù tham gia cña hä vµo nghiªn cøu vµ qu¸ tr×nh lùa chän s¶n phÈm, ph©n tÝnh kh¶ thi vµ x©y dùng chiÕn lîc cô thÓ ®èi víi çc lo¹i s¶n phÈm ®îc chän, çc loµi, çc kü thuËt chÕ biÕn, çc kªnh thÞ trêng lµ nh÷ng thµnh tè chÝnh trong pha 2 cña qu¸ tr×nh ph©n tÝch vµ ph¸t triÓn thÞ trõ¬ng MA&D.

§iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ho¹t ®éng sau:

of 32

4.1. Çc ho¹t ®éng ë th«n b¶n

Tæ chøc nhãm ®Ó tiÕn hµnh pha 2

Khi tæ chøc nhãm cÇn ®Æc biÖt chó ý v× vai trß cña hä vît xa môc ®Ých nghiªn cøu kh¶ thi trong pha 2. CÊu thµnh cña nhãm thu thËp th«ng tin lµ mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p t¨ng cêng sù tham gia cña ngêi d©n. Trªn thùc tÕ, viÖc híng dÉn vµ nghÖ thuËt híng dÉn cña ngêi híng dÉn trong viÖc x¸c ®Þnh vµ huy ®éng lùc lîng cho çc ho¹t ®éng l©m s¶n ngoµi gç trong t¬ng lai lµ mét kh©u quan träng, ¶nh hëng lín tíi sù thµnh c«ng trong ph¸t triÓn l©m s¶n ngoµi gç.

CÇn cã nh÷ng ngêi híng dÉn ®îc ®µo t¹o chuyªn m«n vµ bæ nhiÖm lµm c«ng viÖc híng dÉn vµ theo dâi viÖc hç trî çc s¶n phÈm l©m s¶n ngoµi gç. Còng nh víi çc ho¹t ®éng nu«i ong ®îc dù ¸n hç trî, çc l©m s¶n ngoµi gç kh¸c còng ®ßi hái çc kü n¨ng, kiÕn thøc vÒ thÞ trêng vµ kü thuËt vµ quan träng h¬n c¶ lµ mèi quan hÖ chÆt chÏ, tin tëng lÉn nhau víi çc nhãm s¶n xuÊt.

Ngêi híng dÉn sÏ x¸c ®Þnh çc thµnh viªn cña nhãm môc tiªu (kho¶ng 3, 4 ngêi ë mçi x· cho mçi s¶n phÈm) nh÷ng ngêi hiÖn ®ang tham gia vµo s¶n xuÊt, kinh doanh hoÆc chÕ biÕn mét hoÆc mét vµi s¶n phÈm ®· ®îc chän.

Nh÷ng ngêi tham gia: ¤ng ViÖt vµ çn bé dù ¸n.

§µo t¹o nh÷ng ngêi híng dÉn ë ®Þa ph¬ng vµ çc thµnh viªn nhãm môc tiªu vÒ çc môc tiªu, c«ng cô vµ ph¬ng ph¸p trong pha 2 vµ so¹n th¶o mét kÕ ho¹ch lµm viÖc víi sù tham gia cña ngêi d©n vÒ nghiªn cøu b¶n. 1 ngµy cïng víi chuyªn gia ®¸nh gi¸ vµ ph¸t triÓn thÞ trêng.

Nghiªn cøu kh¶ thi vµ kh¶o s¸t thÞ trêng cho nh÷ng s¶n phÈm ®îc chän

Ngêi híng dÉn vµ nhãm së thÝch ®èi víi tõng s¶n phÈm tiÕn hµnh mét nghiªn cøu chi tiÕt cïng víi chuyªn gia ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ thÞ trêng. §èi víi mçi s¶n phÈm cÇn x¸c ®Þnh xem trong bíc nµy ®©u lµ çc khu vùc s¶n xuÊt tiÒm n¨ng, tr×nh ®é kü thuËt t¹i ®Þa ph¬ng ë møc nµo, cã thÓ ®a nh÷ng kiÕn thøc nµy tíi n«ng d©n ra sao, bao nhiªu hé muèn ph¸t triÓn çc ho¹t ®éng nµy, chi phÝ s¶n xuÊt lµ bao nhiªu, b¶o qu¶n thÕ nµo, hiÖn cã nh÷ng ngêi mua nµo vµ ai lµ ngêi mua tiÒm n¨ng. Kh¶o s¸t cã thÓ bao gåm kh¶o s¸t thÞ trêng vµ kü thuËt t¹i cÊp tØnh vµ cÊp huyÖn (kho¶ng 2 tuÇn)

Héi th¶o chän s¶n phÈm

ë mçi x· tiÕn hµnh lùa chän víi sù tham gia cña ngêi d©n nh÷ng s¶n phÈm høa hÑn vµ quan träng nhÊt theo kÕt qu¶ cña nh÷ng nghiªn cøu ë ®Þa ph¬ng vµ kh¶o s¸t thÞ trêng, kü thuËt ngoµi tØnh (1 ngµy)

Nh÷ng ngêi tham gia: çn bé dù ¸n, nh÷ng ngêi híng dÉn, thµnh viªn cña çc çc nhãm môc tiªu, chuyªn gia MA&D.

Thµnh lËp çc nhãm së thÝch ®èi víi çc s¶n phÈm ®îc chän

Çn bé dù ¸n sÏ gióp ®ì nhãm môc tiªu ®îc chän huy ®éng çc nhãm n«ng d©n quan t©m tíi viÖc ph¸t triÓn mét hoÆc nhiÒu ho¹t ®éng (1 tuÇn hay nhiÒu h¬n tïy theo nh÷ng ngêi tham gia).

Nh÷ng ngêi tham gia: nh÷ng ngêi híng dÉn, çc thµnh viªn trong nhãm môc tiªu.

4.2. Çc ho¹t ®éng ngoµi tØnh

CÇn ®¸nh gi¸ tÝnh kh¶ thi cña viÖc thuÇn ho¸ çc loµi ®îc chän vµ kh¼ng ®Þnh l¹i nh÷ng thµnh c«ng trong øng dông cña n«ng d©n b»ng ý kiÕn chuyªn gia còng nh th¨m hái trùc tiÕp. VÝ dô cã thÓ ®Õn th¨m ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn l©m s¶n vµ c©y thuèc mµ theo b¸o ço th× ë ®ã ®· trång thµnh c«ng c©y ®ç träng vµ mét sè loµi kh¸c.

of 32

TÝnh kh¶ thi vÒ mÆt th¬ng m¹i cÇn ®îc ®¸nh gi¸ th«ng qua mét kh¶o s¸t thÞ trêng s©u h¬n vµ x¸c ®Þnh nh÷ng ®èi t-îng cã kh¶ n¨ng mua nh÷ng s¶n phÈm ®· chän. Nªn thùc hiÖn qua pháng vÊn trùc tiÕp vµ liªn l¹c ®iÖn tö.

Tõ viÖc ph©n tÝch çc kªnh thÞ trêng cã thÓ sÏ n¶y sinh nh÷ng ý tëng míi vÒ çc ho¹t ®éng chÕ biÕn ®Ó t¹o thªm gi¸ trÞ cho nh÷ng s¶n phÈm mµ n«ng d©n hiÖn biÕt. Nh÷ng ý tëng ®ã cã thÓ ®îc ®¸nh gi¸ vµ tr×nh bµy thªm cho n«ng d©n biÕt.

X¸c ®Þnh nhu cÇu cÇn hç trî vµ ®¸nh gi¸ tiÒm n¨ng cña çc ®èi tîng hç trî gi¸n triÕp ®èi víi çc ho¹t ®éng ®îc nghiªn cøu.

Tãm t¾t kÕt qu¶ cña ba kh¶o s¸t tríc vµ th«ng b¸o cho nh÷ng ngêi ®Þa ph¬ng tham gia biÕt. ViÖc nµy sÏ gãp phÇn t¹o c¬ së ®Ó chän s¶n phÈm trong héi th¶o nh¾c ®Õn ë ®o¹n 1.3. Khã cã thÓ tÝnh ®îc chÝnh x¸c ph¶i bá ra bao nhiªu thêi gian cho mét nghiªn cøu nh thª. Uíc t×nh cÇn ®Õn 10 tíi 15 ngµy.

4.3 Nh÷ng vÊn ®Ò quan träng cÇn gi¶i quyÕt trong pha 2

Tong giai ®o¹n 2, cÇn ®Æc biÖt chó ý tíi çc khÝa c¹nh sau:

Néi dung kü thuËt

Sö dông l©m s¶n ngoµi gç ®Ó t¹o thu nhËp cã thÓ kh«ng ph¶i lµ mét ®iÒu míi ®èi víi mét sè n«ng d©n song sö dông "bÒn v÷ng" víi nh÷ng thay ®æi vÒ kü thuËt vµ tæ chøc l¹i lµ míi víi hÇu hÕt mäi n«ng d©n vµ c¬ cÊu khuyÕn n«ng l©m.

Çc nç lùc qu¶n lý cã ®Þnh híng nhÊt thiÕt ®ßi hái ph¶i xem xÐt c¶i tiÕn kü thuËt. TÇm quan träng cña kiÕn thøc vÒ trång dÆm hoÆc trång çc loµi ®îc chän sÏ lµ yÕu tè then chèt ®Ó ph¸t triÓn çc loµi nµy. CÇn cã hç trî kü thuËt cho ngêi d©n ®Ó trång c©y trong rõng hoÆc trong trang tr¹i cña m×nh.

V× kiÕn thøc kü thuËt thêng ®Õn víi ngêi d©n th«ng qua çn bé khuyÕn n«ng, cÇn cã nç lùc trong ®µo t¹o mét sè çn bé khuyÕn n«ng vµ nh÷ng n«ng d©n ®îc chän vÒ nh÷ng kü thuËt nµy. KhÝa c¹nh nµy cÇn ®îc ®¸nh gi¸ kü cµng trong pha 2.

Vai trß chñ chèt cña nh÷ng ngêi híng dÉn

Ngay c¶ khi ®· chän ®îc nh÷ng s¶n phÈm tèt nhÊt råi th× còng ch¼ng cã nghÜa g× l¾m nÕu sù lùa chän ®ã kh«ng trë th¸nh cña n«ng d©n, tøc lµ nÕu hé ®ã kh«ng tin r»ng sù lùa chän ®ã lµ gi¶i ph¸p tèt nhÊt cho hé vµ hé sÏ trång s¶n phÈm ®ã.

Qu¸ tr×nh nµy kh«ng chØ nh»m ®¶m b¶o lµ s¶n phÈm "vÒ kh¸ch quan" lµ mét s¶n phÈm tèt cho thÞ trêng mµ cßn lµ mét bé phËn trong chiÕn lîc chung cña ngêi n«ng d©n. Quan träng h¬n çc kh¶o s¸t kü thuËt vµ thÞ trêng lµ sù tham gia chÆt chÏ cña ngêi d©n trong qu¸ tr×nh ®a ra quyÕt ®Þnh. Tham gia cña ngêi d©n trong qu¸ tr×nh ®a ra quyÕt ®Þnh tøc lµ hä cÇn ®-îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cã ®îc nh÷ng th«ng tin thÝch hîp vµ th¶o luËn vÒ nh÷ng th«ng tin ®ã. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng ngêi híng dÉn cã kü n¨ng tèt.

Kh¶ n¨ng sö dông tèt h¬n trong khu«n khæ chÝnh s¸ch hiÖn t¹i

Kh¶ n¨ng sö dông tèt h¬n trong khu«n khæ chÝnh s¸ch hiÖn t¹i bao gåm viÖc ®a çc loµi cã tiÒm n¨ng vµo ch¬ng tr×nh 5 triÖu ha rõng vµ tæ chøc mét chiÕn dÞch th«ng tin vµ n©ng cao nhËn thøc vÒ nh÷ng kh¶ n¨ng vµ lîi thÕ cña viÖc tæ chøc çc nhãm s¶n xuÊt/b¶o vÖ.

Danh s¸ch phô lôc

Phô lôc 1 §Ò c¬ng nhiÖm vô

Phô lôc 2 Ch¬ng tr×nh lµm viÖc

of 32

Phô lôc 2 Ch¬ng tr×nh lµm viÖc

Phô lôc 3 Danh s¸ch nh÷ng ngêi thu thËp th«ng tin

Phô lôc 4 Danh s¸ch çc th«ng tin viªn

Phô lôc 5 Th«ng tin c¬ b¶n vÒ çc b¶n ë hai x·

Phô lôc 6 Ph©n lo¹i kinh tÕ hé

Phô lôc 7 Lich s¶n xuÊt cho nh÷ng l©m s¶n ngoµi gç chñ yÕu

Phô lôc 8 MÉu dïng ®Ó tÝnh to¸n çc môc tiªu tµi chÝnh

Phô lôc 9 Danh s¸ch çc tiªu chÝ n«ng d©n sö dông ®Ó lùa chän s¶n phÈm trong giai ®o¹n 1

STT Ngµy §Þa ®iÓm Nhãm lµm viÖc Ho¹t ®éng

T1 Buæi s¸ng Buæi tra/chiÒu

1 7-8 Hµ néi ®Õn §B ViÖt, T §i ®êng §i ®êng

2 9 §iÖn Biªn phñ ViÖt, T Pháng vÊn nh÷ng ngêi bu«n b¸n LSNG Nhãm chuÈn bÞ kÕ ho¹ch kh¶o s¸t

3 10 §iÖn Biªn phñ ViÖt, T Kh¶o s¸t t×m hiÓu tÇm quan träng cña LSNG trong tØnh

Kh¶o s¸t t×m hiÓu tÇm quan träng cña LSNG trong tØnh

4 11 §iÖn Biªn phñ ViÖt, T Kh¶o s¸t t×m hiÓu tÇm quan träng

cña LSNG trong tØnh

Kh¶o s¸t t×m hiÓu tÇm quan träng cña LSNG trong tØnh

5 12 §iÖn Biªn phñ ViÖt, T Kinh doanh l©m s¶n ngoµi gç ë TuÇn Gi¸o

Pháng vÊn nh÷ng ngêi kinh doanh

§i TuÇn Gi¸o

6 13 TuÇn Gi¸o ViÖt, T Kinh doanh l©m s¶n ngoµi gç ë TuÇn Gi¸o


§i Tña Chïa

7 14 Tña Chïa T, ViÖt, çn

bé dù ¸n

Tr×nh bµy cña nhãm nghiªn cøu víi çn bé dù ¸n

Nhãm lËp kÕ ho¹ch kh¶o s¸t ë hai x·

8 15 XÝnh Ph×nh T, ViÖt,

Th¾ng

Giíi thiÖu vÒ MA&D pha 1 víi l·nh ®¹o b¶n vµ nh÷ng ngêi thu thËp th«ng tin.


9 16 Mêng B¸ng T,

ViÖt,

Th¾ng



10 17 Tña Chïa T, ViÖt,

Th¾ng

Kh¶o s¸t vÒ tÇm quan träng cña l©m s¶n ngoµi gç ë Tña Chïa

Phong vÊn nh÷ng ngêi kinh doanh

11 18 XÝnh ph×nh &

Mêng B¸ng

ViÖt

T + Isabelle

Mét nhãm hç trî nh÷ng ngêi thu thËp th«ng tin ë 1 x·.

Nhãm kia pháng vÊn n«ng d©n



12 19 XÝnh Ph×nh ViÖt + Th¾ng Mét nhãm hç trî nh÷ng ngêi thu thËp Mét nhãm hç trî nh÷ng ngêi thu

of 32

Phô lôc 3: Danh s¸ch nh÷ng ngêi thu thËp th«ng tin ë hai x·


Danh s¸ch nh÷ng ngêi thu thËp th«ng tin ë b¶n trong pha 1

&

Mêng B¸ng

T + Isabelle th«ng tin ë 1 x·.


thËp th«ng tin ë 1 x·.


13 20 Tña Chïa &

Mêng B¸ng

T + Isabelle

ViÖt + Th¾ng

T + Isabelle

Pháng vÊn çn bé dù ¸n Mét nhãm hç trî nh÷ng ngêi thu thËp th«ng tin ë 1 x·.


14 21 Xing Phing &

Muong Bang

Tua Chua

T + Isabelle

Viet + Thang



Th¨m héi phô n÷


15 22 Mêng B¸ng Tu + Isabelle

ViÖt

Héi th¶o ®Ó chän s¶n phÈm lÇn ®Çu Thu thËp th«ng tin ë Mêng B¸ng

16 23 XÝnh Ph×ng Tu + Isabelle

ViÖt

Héi th¶o ®Ó chän s¶n phÈm lÇn ®Çu Thu thËp th«ng tin ë Mêng B¸ng

17 24 TuÇn Gi¸o Tu + Isabelle

ViÖt

Kh¶o s¸t l©m trêng §i §iÖn BIªn Phñ

B¸o ço kÕt qu¶ cña nhãm c«ng t¸c víi çn bé dù ¸n vµ phßng n«ng nghiÖp

18 25 §iÖn Biªn Phñ T + Isabelle Th¨m l©m trêng s¶n xuÊt çnh kiÕn Th¨m c«ng ty chª biÕn dÇu trÈu

19 26 Dien Bien Phu Tu + Isabelle Pháng vÊn c«ng ty dîc phÈm Thu thËp vµ ph©n tÝch th«ng tin

20 27 Hµ néi Tu + Isabelle VÒ Hµ néi

Tªn B¶n Chøc vô D©n téc Tuæi Tr×nh ®é v¨n hãa

Thµo A Tïng

Cï A Tr¸ng

V× A To

Thµo A ChÝnh

Võ A Khanh

Thµo A DzÒ

H¸ng §Ò Dzª

Phi Dzinh n. 1

Th«n 1

§Ò DzªHu

Ta Pao

§Ò Dzª Hu

Trëng b¶n

Trëng b¶n

Trëng b¶n

Trëng b¶n

Trëng b¶n

Çn bé x·

Hmong

Hmong

Hmong

Hmong

Hmong

Hmong

36

40

45

36

37

22

7/10

4/10

2/10

4/10

1/10

12/12

of 32

Giai ®o¹n I X·: Mêng B¸ng, huyÖn Tña Chïa

Danh s¸ch nh÷ng ngêi thu thËp th«ng tin trong pha 1

Phô lôc 4: Danh s¸ch nh÷ng ngêi cung cÊp th«ng tin

Xinh A Dzay

Giµng A Thu

Sïng A Ch¸

Vµng A Ch¸ng

Giµng A Ky

Xïng A Khai

Giµng A Dze

Th«n 3

Th«n 2

§Ò Dzª Hu

Phi Dzinh n.2

Dzª giµng

Tµ Lµ K¸o

Tµ Lµ K¸o

Trëng th«n

Trëng th«n

Chñ tÞch x·

Phã b¶n

Trëng b¶n

C¸n bé KN x·

Trëng b¶n

Hmong

Hmong

Hmong

Hmong

Hmong

Hmong

Hmong

36

36

40

40

45

28

41

4/10

5/10

4/10

2/10

2/10

8/12

4/10

Tªn B¶n Chøc vô D©n téc Tuæi Tr×nh ®é v¨n ho¸

Tßng A Sinh

Giµng A Sua

Chang A Penh

Dzu Trung Trinh

Xieng A Sua

Tong Van Mien

Giang A Chua

Lo Van Quyen

Giang A Thao

Sung A Vu

Thao Van Cho

Th«n 2

§«ng Phi 2

S«ng ón

Tu Ngai

Tu Ngai

Th«n 5

KÎ C¸i

Th«n 6

§«ng Phi 1

Hang Cho

Pu«n

Trëng th«n + KN

Trëng b¶n

Trëng b¶n

Phã CT x·

Trëng b¶n

Trëng b¶n

Trëng b¶n

Trëng b¶n

Héi trëng HND

Trëng b¶n

Trëng b¶n

Thai

Hmong

Hmong

Hmong

Hmong

Thai

Hmong

Thai

Hmong

Hmong

Kh Mu

36

38

20

45

45

49

29

34

52

42

45

7/10

2/10

5/10

7/10

7/10

7/10

3/12

7/10

2/10

1/10

Tªn C¬ quan

ë lai Ch©u

¤. Ch¬ng Chi côc KiÓm l©m Lai Ch©u.

of 32

ë x· XÝnh Ph×nh

13 ngêi thu thËp th«ng tin cã tªn trong phô lôc 3

38 ®¹i diÖn hé ®îc nh÷ng ngêi thu thËp th«ng tin ë b¶n pháng vÊn

ë x· Mêng B¸ng

11 ngêi thu thËp th«ng tin nh trong phô lôc 3

52 ®¹i diÖn hé ®îc nh÷ng ngêi thu thËp th«ng tin pháng vÊn

Phô lôc 5: Th«ng tin cë b¶n cÊp b¶n ë hai x·


Th«ng tin c¬ b¶n vÒ d©n sè vµ ®Þa lý

¤. C¬ng Phßng chÕ biÕn l©m s¶n, Së NN&PTNT Lai Ch©u

¤. Hoa Nhµ m¸y ChÕ biÕn gç Lai Ch©u

¤. Mu«n C«ng ty Dîc phÈm Lai Ch©u

¤. Do C«ng ty Kinh doanh du lÞch Imex Lai Ch©u

¤. Quy L©m trêng s¶n xuÊt c¸nh kiÕn Lai Ch©u

¤. B¸ch Nhµ m¸y chÕ biÕn dÇu trÈu, C«ng ty Imex

ë TuÇn Gi¸o

¤. Thong L©m trêng TuÇn Gi¸o

ë Tña Chïa

Bµ. Héi Phô n÷ Tña Chïa

¤. Dien C«ng ty Th¬ng m¹i Tña chïa

¤. Tien H¹t KiÓm l©m Tña Chïa

Bµ H¬ng §¹i lý Tña Chïa cña C«ng ty Dîc phÈm

12 ngêi bu«n b¸n ë thÞ trÊn Tña chïa

Th«n b¶n D©n téc Sè hé Sè khÈu Kho¶ng c¸ch tõ b¶n tíi TT x·

§é cao

H¸ng §Ò Dzª

Phi Dzinh n. 1

Th«n 1

DÒ Dzª Hu

Ta Pao

Hm«ng

Hm«ng

Hm«ng

Hm«ng

Hm«ng

52

24

99

90

37

336

156

653

628

260

5 km

4 km

5 km

4 km

3 km

Cao h¬n

Cao

Cao

Cao h¬n

Cao

of 32

Pha I X·: Mêng Bang, huyÖn Tña Chïa

Th«ng tin c¬ b¶n vÒ d©n sè vµ ®Þa lý b¶n

Th«n 3

Th«n 2

Phi Dzinh 2

Dzª giµng

Tµ Lµ K¸o

Phiªng B¸ng

Vµng Chua

Hm«ng

Hm«ng

Hm«ng

Hm«ng

Hm«ng

Hm«ng

Hm«ng

53

108

24

68

51

34

45

350

675

149

428

374

214

271

1 km

6 km

5 km

2 km

TT x·

9 km

5 km

Cao

Cao

Cao

Cao

Cao

Cao

Total: 684 4494

B¶n D©n téc Sè hé Sè khÈu Kho¶ng c¸ch tíi trung t©m x·

§é cao

Th«n 2

§«ng Phi 2

S«ng ón

Tu Ngai

Th«n 5

Ke Cai

Th«n 6

§«ng Phi 1

H¸ng Chë

Pu«n

Phiªng Bung

Th«n 3

Th«n 4

Th«n 4

Th«n 8

Th«n 9

Th¸i

Hm«ng

Hm«ng

Hm«ng

Th¸i

Hm«ng

Th¸i

Hm«ng

Hm«ng

Kh Mu

Hm«ng

Th¸i

Th¸i

Th¸i

Th¸i

Kinh

62

33

53

116

54

25

54

46

90

44

62

65

74

30

33

25

395

343

348

778

335

139

347

324

587

278

427

400

439

176

213

112

TT x·

2 km

2 km

5 km

1 km

2 km

1 km

3 km

7 km

5 km

4 km

TT x·

TT x·

TT x·

1 km

1 km

ThÊp

Cao

Cao

Cao

ThÊp

Cao

ThÊp

Cao

Cao

Cao

Cao

ThÊp

ThÊp

ThÊp

ThÊp

ThÊp

of 32

nguån: KÕt qu¶ ®¸nh gi¸ nhanh n«ng th«n do c¸n bé dù ¸n ë Tña Chïa cung cÊp

Phô lôc 6 Ph©n lo¹i kinh tÕ hé

Pha I X·: XÝnh Ph×nh, huyÖn Tña Chïa

Sè hé theo tõng møc kinh tÕ

Pha I X·: Mêng B¸ng, huyÖn Tña Chïa

Sè hé theo møc kinh tÕ hé

Huæi LÕch

Village n. 1

H¸ng T Mang

Na Ang

Hm«ng

Th¸i

Th¸i

Th¸i

36

64

52

31

226

349

350

261

3 km

TT x·

6 km

6 km

Cao

ThÊp

ThÊp

Cao

Total: 1049 6827

B¶n Giµu TB NghÌo Tæng sè

Sè hé % Sè hé % Sè hé %

Th«n 1

§Ò Dzª Hu

Ta Pao

Th«n 3

Th«n 2

Tµ Lµ K¸o

3

23

10

3

20

5

2%

25%

26%

6%

18%

9,8%

70

50

18

35

50

36

70%

55%

48%

66%

47%

70%

26

17

10

15

38

11

28%

18%

26%

28%

35%

21%

99

90

38

53

108

52

TØ lÖ trung b×nh 15% 59% 26% 100%

Sè hé trung b×nh 103 hé 404 hé 178 hé 685 hé

Th«n b¶n Giµu TB NghÌo Tæng sè

Sè hé % Sè hé % Sè hé %

Th«n 2

Tu Ngai

Th«n 5

6

10

5

9,6

8,6

9,2

41

90

38

15

16

11

62

116

54

of 32

Phô lôc 7: LÞch s¶n xuÊt çc l©m s¶n ngoµi gç

Pha I X·: XÝnh Ph×nh vµ Mêng B¸ng, huyÖn Tña Chïa

LÞch thêi vô s¶n xuÊt vµ kinh doanh çc s¶n phÈm phi n«ng nghiÖp

Phô lôc 8: MÉu sö dông ®Ó tÝnh to¸n çc môc tiªu kinh tÕ

Pha 1 X· XÝnh Ph×nh vµ Mêng B¸ng, huyÖn Tña Chïa

MÉu sö dông ®Ó tÝnh to¸n çc môc tiªu kinh tÕ

B¶n:

Ngêi thu thËp th«ng tin:

Ke Cai

Th«n 6

Hµng Chë

5

4

4

20

7

4,5

14

45

76

6

5

10

25

54

90

TØ lÖ trung b×nh 9,5% 74% 16,5% 100%

Sè hé trung b×nh 55 hé 427 hé 95 hé 577 hé

Tµi nguyªn/ s¶n phÈm

Th¸ng 1

Th¸ng 2

Th¸ng 3

Th¸ng 4

Th¸ng 5

Th¸ng 6

Th¸ng 7

Th¸ng 8

Th¸ng 9

Th¸ng 10

Th¸ng 11

Th¸ng 12

TrÈu X X X

Sa nh©n X X

Th¶o qu¶ X X

M¨ng tre X X X

Méc nhÜ X X X

ý dÜ X X X X

MËt ong X X

Çnh kiÕn X X

NÊm X X X

B×nh v«i X X

C©y tÝch X

C©y mét l¸ X X

§ç träng X X

Ých mÉu

of 32

Sè khÈu trong hé:

Sè lao ®éng:

Phô lôc 9: C¸c tiªu chÝ n«ng d©n sö dông ®Ó lùa chän s¶n phÈm trong giai ®o¹n 1

C¸c tiªu chÝ chÝnh:

Nguån cung cÊp: cã ®ñ nguån cung cÊp nguyªn liÖu trong tù nhiªn hoÆc cã tiÒm n¨ng trång (tÝnh ®Õn c¶ quü ®Êt) ®Ó kinh doanh lo¹i s¶n phÈm ®ã víi khèi lîng lín hay kh«ng?

Nhu cÇu: Cã ph¶i lóc nµo còng ãc nhiÒu ngêi mua s¶nh phÈm nµy kh«ng?

ChÊt lîng: chÊt lîng s¶n phÈm ë Tña Chïa hiÖn cã ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña ngêi mua hay kh«ng?

Nhu cÇu Khèi lîng do hé s¶n xuÊt ra

( 1)

Nhu cÇu cña hé trong 1 ( 2 )

C©n ®èi (2-1)

(vÒ gi¸ trÞ)

Thùc phÈm

lóa

ng«

s¾n

®Ëu

Nhiªn liÖu

nÕn

cñi

Thøc ¨n gia sóc

S¾n

Cá

VËt liÖu x©y dùng

Gç

Tre

Ngãi

TiÒn mÆt

Tæng

of 32

Chi phÝ s¶n xuÊt: viÖc trång/ thu ho¹ch vµ b¸n s¶n phÈm ®ã cã ®ßi hái nhiÒu lao ®éng kh«ng?

Gi¸ c¶: gi¸ trÞ thÞ trêng cã xøng víi c«ng lao ®éng bá ra hay kh«ng?

Kü thuËt: n«ng d©n cã biÕt c¸ch trång hoÆc/vµ s¬ chÕ s¶n phÈm ®ã kh«ng?

Th«ng tin thÞ trêng: n«ng d©n cã biÕt ai mua s¶n phÈm ®ã, mua khi nµo trong n¨m, víi g¸i bao nhiªu vµ h×nh thøc nµo kh«ng?

ChÝnh s¸ch: liÖu ph¸p luËt cã cho phÐp trång/thu h¸i, chª biÕn vµ/hoÆc b¸n s¶n phÈm nµy kh«ng?

Sù quan t©m cña n«ng d©n: n«ng d©n cã thÝch trång/thu h¸i, chª biÕn vµ/hoÆc b¸n s¶n phÈm nµy kh«ng?

of 32

B¸o c¸o ph©n tÝch t×nh h×nh l©m s¶n ngoµi gç vµ kh¶ n¨ng ... · B¸o c¸o ph©n tÝch...

Documents

Transcript of B¸o c¸o ph©n tÝch t×nh h×nh l©m s¶n ngoµi gç vµ kh¶ n¨ng ... · B¸o c¸o ph©n tÝch...