BÀN VỀ TÂY DU KÝ của Ngô Thừa...

BÀNVỀTÂYDUKÝcủaNgôThừaÂn

TỳKheoThíchChơnThiện

Tênsách:BÀNVỀTÂYDUKÝcủaNgôThừaÂn Tácgiả:TỳKheoThíchChơnThiện NhàxuấtbảnTônGiáoHàNội2000 Nguồn:ThưviệnHoasen Làmebook:Cotyba Ngàyhoànthành:20-03-2008

Lờinóiđầu.CHƯƠNGMỘTI.TỔNGQUÁTII.HÌNHẢNHGIÁOLÝPHẬTGIÁOBẮCTRUYỀNÐƯỢC

PHẢNẢNHQUATÂYDUKÝ.1/Quacácnhânvậtchính(tổngquan)2/Cácnhânvậtchínhcủapháiđoànthỉnhkinh.III. CÁC HÌNH ẢNH BIỂU TƯỢNG KHÁC NHAU GIỚI

THIỆUPHẬTHỌCTRONGTÂYDUKÝ1.VềđôimắtvàngcủaTềThiênÐạiThánh2.Biểutượngcủahồithứ143.Biểutượngcủahồithứ264.Biểutượngcủahồithứ275.BiểutượngvềHồngHàiNhi,LasátvàNgưuMaVương(Hồi

42,60và61)6.Biểutượngcủahồithứ54,64và727.Biểutượngcủahồithứ588.Kếsáchđốitrịácma.9.VềđạođứcPhậtgiáo.10.ThêmvàiđiểmphiếmluậnIV.KẾTLUẬNCHƯƠNGHAITưtưởngPhậthọcvàcácquanniệmvề

nhânsinhvàxãhộicủaNgôThừaÂnbiểuhiệnquaTâyDuKýCHƯƠNG BANgô Thừa Ân, hay Tây Du Ký với vấn đề

mộtnềnvănhóahậuhiệnđại.I.NhìnchungII.Sựthậtcủaconngườivàcuộcđời.

III.MộtnềngiáodụcDuyênkhởi.IV.TriếtlýGiáodụcV.Mẫungườigiáodụccủanềngiáodụcmới“hậuhiện

đại”

Lờinóiđầu.Tập:BànvềTâyDuKýnàyviếtsaukhiđàitruyềnhìnhThànhphốHồChíMinhtrìnhchiếubộphim

“TâyDuKý”.DươngKhiếtđạodiễn.TậpnàyđượcsoạngiảxelàHoaNgọclan,tậpBa;tiếptheoHoaNgọcLan,tậpMột,xuấtbảnnăm1998.NhàXuấtbảnThànhphốHồChíMinh;HoaNgọcLan,tậpHai,xuấtbảntháng03năm2000,NhàXuấtbảnTônGiáo.

Soạngiảchỉmongrằngkhitậpsáchnàyđếntayquýbạnđọcthìchỉlà:“Lờiquêchắpnhặtdôngdài,

Muavuicũngđượcmộtvàitrốngcanh”.(TruyệnKiềucâu3253-3254)Rấtmongnhậnđượcsựthôngcảmrộngrãitừquýbạnđọc.Soạngiảcẩnbút,TỷkheoThíchChơnThiện

CHƯƠNGMỘT

I.TỔNGQUÁT

GầnđâyÐàitruyênhìnhhìnhThànhphốHồChíMinhchiếubộphimTâyDuKý,DươngKhiếtđạodiễn,đãđemlạinhiềucảmgiácsinhthúchongườixem.Nhiềubàibáo,nhiềulờibìnhphẩmvàdưluậnvàdưluậncủaquầnchúngvềbộphimsôinổi,đặcbiệtcủaluồngdưluậnlàsựlẫnlộngiữagiátrịcủaphápsưHuyềnTrang,thiềnsưvừalànhàPhậthọc,nhàdịchthuật,vớigiátrịcủaÐườngHuyềnTrangtrongbộphimTâyDuKývàÐườngHuyềnTrangtrongtiểuthuyếtTâyDuKýcủaNgôThừaÂn.DưluậncũnglẫnlộngiữagiáolýPhậtgiáođíchthựcvớigiáolýPhậtgiáođượcphảnảnhquabộphimhayquatiểuthuyếtTâyDuKý.

NgườiviếtbàinàythiểnnghĩngườiPhậttửcầnxácđịnhnhậnthứcrằng:PhápsưHuyềnTrangcủa lịchsửPhậtgiáoTrungHoa làcó thực, làmột thiềnsư thôngrõKinh,

Luật,LuậnPhậtgiáo,làmộtnhàPhậthọclỗilạc,làmộtnhàdịchthuậttàidanh,đãduhọcởẤnÐộvàchiêmbáiPhậttíchtạiđósuốt17năm,sauđótrởvềTrungQuốcdịchcácKinh,Luậntrongsuốt18nămthìmất.CuộcđờivàsựnghiệpxuấtthếcủaPhápsưcógiátrịđộclậpvớiTrầnHuyềnTrangtrongphimảnh,vàđộclậpvớiTrầnHuyềnTrangtrongtiểuthuyếtTâyDuKý.

KhôngthểcăncứvàoTrầnHuyềnTrangtrongtiểuthuyếthayphimảnhvớinhiềutìnhtiếthưcâuđểđánhgiáPhápsưTrầnHuyềnTrangcóthựctronglịchsử.ỔnđịnhnhậnthứcnhưthếđểngườiPhậttửkhỏiphảiphiềnnão trướcnhữngdiễnxuấthaydiễnđạtkémphầngiải thoátcủanhânvậtTrầnHuyềnTrangtrongphimảnhhaytrongtiểuthuyết.

-Tươngtự,ngườiPhậttửcầnổnđịnhnhậnthứccủamìnhvềsựkhácbiệtgiữagiáolýPhậtgiáođíchthựcvớigiáolýPhậtgiáođượcphảnánhcóchỗthiếutrungthựcquaphimảnhhaytiểuthuyếtđểkhỏiphảibănkhoăntrongviệctìmlờilẽbiệnminhthếnàythếkhác.

-NgườiviếtcũngcảmthấyrằngngaycảkhingườiPhậttửđãổnđịnhnhậnthứccủamìnhvềPhápsưHuyềnTrangđíchthựcthìvẫnkhôngtránhđượccảmnhậnkhóchịutrướchìnhảnhÐứcPhật(diễnxuấttrongphim)chụpNgũhànhsơnxuốngmìnhTônNgộKhông(bấygiờđãlàTônNgộKhôngsaungàythụgiáovớiTôngiảTuBồÐề)hơinặngnề(thiếunéttừbi)rồiliềnxoaylạivuivẻnhìnHằngNgahátmúa,vàtrướchìnhảnhTôngiảÐạiCaDiếp,TôngiảANan,đạiđệtửcủaÐứcPhật,lôithôiđộtráicâyvàlôithôiđòi“hốilộ”đầynétphàmphu.HaihìnhảnhấythậtlàxalạđốivớiPhậtgiáovàthậtkhóhiểuđốivớingườiPhậttửhiểuđạo!HìnhảnhhốilộấydiễnrahệtnhưtrongtiểuthuyếtcủaNgôThừaÂn,điềumàngườiviếtbàinàynghingờkhôngphảilàđoạnsángtáccủaNgôThừaÂn,mộttiểuthuyếtgianổidanhcómộtkiếnthứcPhậthọcsâusắcđãđượcbiểuhiệnquabảntruyệnTâyDuKý.

-TrởvềtiểuthuyếtTâyDuKýcủaNgôThừaÂn.ÐọcxongTâyDuKý,ngườiviếtliềnkhởitưởng:

*Sựnghiệpduhọc,phiêndịchvà tuhànhcủaphápsưHuyềnTranglàvĩđại,đãđể lạinhiềusựngưỡngmộtrongquầnchúngPhậttửhậulai,vànhiềuhứngkhởitrongcácnhànghiêncứu,dịchthuậtvàsángtácvănhọcvềsau.QuầnchúngngưỡngmộphápsưquavănhọctruyềnkhẩuNGÔTHỪAÂNđãhứngkhởiđếnđộdựngthànhbộtiểuthuyếtTâyDuKýbấthủ.

*NgôThừaÂnhẳnvàviếtvềnhữnggìtronggiáolýPhậtgiáođãtạonênphápsựTrầnHuyềnTrangvàsựnghiệpvĩđạicủangười.Ðólàconđườngtutậpthoátlymọinỗikhổđautrầnthế,cáinỗikhổđauđangđènặngcuộcđờicủaNgôThừaÂnvàxãhộiTrungHoaphongkiếnđươngthời.

*Tácgiảđãbiểu tượnghóa lộ trình tu tậpgiải thoát, theoPhậtgiáo,bằnghìnhảnhbốn thầy tròÐườngTăngvàconngựatrắngđiTâyTrúcthỉnhkinhvớitámmươimốtkhổnạn.

Trongbàiphiếmbànnày,ngườiviếtchỉbànđếncácbiểuhiệngiáo lýPhậtgiáo tảnmạnquacácnhânvậtvàcáccảnhnạn,màkhôngđivàocácquanniệmnhânsinh,xãhộivàlạicàngkhôngbànđếnvănphongbútphápcủatácgiả.

II.HÌNHẢNHGIÁOLÝPHẬTGIÁOBẮCTRUYỀNÐƯỢCPHẢNẢNHQUATÂYDUKÝ.

1/Quacácnhânvậtchính(tổngquan)

BảngliệtkêcácKinh,Luật,LuậnmàÐườngtăngthỉnhvềTrungQuốc,theoNgôThừaÂn,làthuộcgiáolýBắctruyền.VớicácnhànghiêncứuPhậthọcvữngvàngnhưNgôThừaÂnmớinhậnratưtưởngBátNhãlàcộtsốngcủagiáolýBắctruyền.CácbảnkinhtiêubiểuvàphổbiếnnhấtcủagiáolýBátNhãlàBátNhãTâmKinhvàKimCươngBátNhã.VìthếNgôThừaÂnđãchọnlựavàgiớithiệucácnétgiáolýtinhyếucủahaibảnKinhấyvàocuốntiểuthuyếtthờidanhTâyDuKý.

*TạngKinhBátNhã(ngót700cuốn)dophápsưHuyềnTrangdịch.BảnBátNhãTâmKinhlàbảnKinhmàphápsưthườngđọctụng,ngaycảnhữnglúccấpnạnnhưtạisamạcGobi-theođúngsửliệu-BảnkinhnàylàtinhyếucủatưtưởngBátNhãđãđượctácgiảđưavàotiểuthuyếtlàmtriếtlýchocuộcTâydu.

Hồithứ19(củaTâyDuKý)viếtrằng:“ÐôngVânSan,NgộKhôngthuBátGiới,NúiPhùÐồ,TamTạngnhậnTâmKinh”.

ÐườngTăngtạiđâyđượcthiềnsưÔSào(hóathâncủaBồTát)truyềndạybàiBátNhãTâmKinh(NhàxuấtbảnVănhọc,HàNội.1982)nhưlàvũkhíđểchiếnthắngvượtquacácáchnạn.

*Ðọccuộchành trìnhTâydu,Ðường tăng thường tụngniệmbảnBátNhãTâmKinh -và thườngđượcTônNgộKhôngnhắcnhở-đểthắngvượtcácsợhãi,âulo.

*CuốiđườngTâydu,ÐườngTăngđượchóathânPhậtdùngchiếcthuyềnBátNhã(khôngđáy)chởquasôngmêđếnbờbênkiacủaPhậtcảnh.Bướcvàothuyền,ÐườngTăngliềnthoátxác:đượcphápthânthanhtịnhvôtướng,vàđểlạichiếcsắcthân,nhưmộtxácchết,nổibềnhbồnggiữasóngnướcsinhtử.

*Suốtđườngthỉnhkinh,pháiđòanTâyduluônluônđượcBồTátQuánThếÂmtheosátcứuđộ.QuánThếÂmtheolàtêncủavịBồTátmởđầubảnBátNhãTâmKinh,vịBồTátdovìthấyrdoxNămuẩn(sắc,thọ,tưởng,hành,thức-nghĩalàconngườivàvũtrụ)làkhôngcótựngãmàvượtquahếtthảykhổách,đivàosinhtửtựtạicứuđổchúngsinh.

Nhưthế,tạiđâyđãcóthểkếtluậnrằng:NgôThừaÂnđãdiễnlạinộidungBátNhãTâmKinh(haytưtưởngtinhyếucủaBátNhã)vàhànhtrìnhđểchứngđắctrítuệBátNhãquatoànbộtiểuthuyếtTâyDu

KýmàmỗibướcđicủapháiđoànthầytròÐườngTănglàmỗibướcđitiếngầngiảithoát.

2/Cácnhânvậtchínhcủapháiđoànthỉnhkinh.

NếuhiểumỗinhânvậtcủapháiđoànthỉnhKinhlàmộtbiểutượngđộclập,riênglẽthìkhómànắmđượctoànmạchtưtưởngnhấtquáncủaNgôThừaÂn,chúngtasẽlúngtúngtrongviệctìmhiểucácảnhtượnggiáolýPhậtgiáotrảikhắptoàntruyện.

ThựcsựcuộchànhtrìnhTâydulàmộthànhtrìnhgiảithoátcủamỗingườimuốnthoátrakhỏimọinỗikhổđaucủasinhtử.NhânvậtthầytròÐườngTănglàbiểutượngcácphầntốtâmthứccủamộttâmhồnÐườngTăng.

VềÐườngTăngÐườngTănglàtiếngnóicủahạnhnguyệngiảithoát,củabinguyệnđộsinh,vàsauhếtlàtiếngnóicủa

chotimtrầnthế.Tiếngnóiấylàlinhhồncủanghĩasống,nhưÐườngTănglàngườidẫnđầuđoànthỉnhkinh.Ðây là

khônglàtiếngnóicủatrítuệ,củakhốióc,nênthườngthiếukhảnăngphânbiệtchánhtà,hưthực,thườngbịmắcvàocạmbẩycủaácma.TiếngnóicủacontimấycầnđượcsoisángbởitiếngnóithiềnđịnhvàgiớiđứcnhưlàÐườngTăngcầnđếnbamônđồphòtá(sẽbàntiếp)...

VềTônNgộKhông(TônHànhGiả)*TônNgộKhônglàbiểutrưngchoChánhkiếnvàChánhtưduy(Thánhtuệuẩncủamỗihànhgiả,là

trítuệVôngãthấyrõmọihiệnhữulàVôngã,vôthườngvàdẫnđếntanrã,khổđau.Trítuệấykhácvớitrítuệsinhdiệt.NólàvôsinhnêntácgiảNgôThừaÂngiớithiệuMỹhầuvươngđượcsinhratừtrứngđá,kết tinhcủa túkhí trờiđất.Trí tuệấy tựbiết tìmđườngđi rakhỏi sinh tửnhưMỹhầuvươngbiết tìmđườngđếnvớiđạiđệtửcủaÐứcPhật(TôngiảTuBồÐề)đểhọcđạobấtsinhbấtdiệt.

*TôngiảTuBồÐềlàđệnhấtlydục,lyái(còncónghĩalàđệnhấtrờichấpthủhếtthảycácngãtướng)tronghàngđệtửcủaÐứcPhật-theoKinhKimCangBátNhã-ÐạovàMỹhầuvươngđượctruyềndạythấyrõVôngãtướng(haykhôngtướng)củavạnhữuvàtựtâmrờixamọithamái.Nắmđượcsởđắcấythìliềntựtại,ởngoàimọikhổđau.SựkiệntựtạinàyđãđượcNgôThừaÂnbiểuhiệnqua72phépthầnthôngbiếnhóacủaphápmônÐịa-sát.

Trítuệnàylàcaonhấtđểđiđếntrítuệgiảithoátsaucùng,khôngcòntrítuệnàokháccaohơn,nênđượcgọilàVôsưtrí.VìthếTôngiảTuBồÐềcấmTônNgộKhôngtiếtlộdanhtánhcủaThầydạyđạochoTônNgộKhông.

Ðạtđượctrítuệxalìakhổđauấy,MỹhầuvươngnhậnđượcphápdanhTônNgộKhông.chữTôntheolờicắtnghĩacủaTôngiảTuBồÐề,nếuxóabộkhuyểnbêncạnhthìthànhchửTử(con)vàchữHệ(trẻcon).Nhưthếtrítuệgiảithoátsaucùng,màchưalàtrítuệgiảithoátsaucùng,trítuệnàycầnđượctutậpthêmGiớivàÐịnh.

*Trítuệ,tựthânnólàđộng,tháođộng,vìthếTônNgộKhôngmangthântướnggiốngkhỉ.Cáiđộngcủatrítuệcầnđượcthuầnhóavànuôidưỡngbằngđịnhtâmvàsựthựchànhgiớihạnh.Ðịnhtâmsẽrửasạchcáiđộngcủaý,giớiđứcsẽrửasạchcáiđộngcủatrítuệcầnđượcthuầnhóavànuôidưỡngbằngđịnhtâmvàsựthựchànhgiớihạnh.Ðịnhtâmsẽrửasạchcáiđộngcủaý,giớiđứcsẽrửasạchcáiđộngcủathân,khẩu.Chưađủ,cónhữngthờiđiểmmanhđộngcủatrícầnphảinhờđếnđạiđịnhđểchếngựnhưlàTônNgộKhôngcầnphảiđội trênđầuchiếcvòng“Khẩncônhi” (còngọi làvòng“Kimcô”hayvòng“địnhtâm”)vàcầnđượcchếngựbởi“địnhtâmchú”(haychúKhẩncônhi)củaBồTátQuánThếÂm.

*KhimàtrítuệấychưađượcGiới,ÐịnhchếngựvànuôidưỡngthìnósẽbịNămuẩn(hayvũtrụ,

cuộcđời)khốngchếvớivôlượngphiềnnão.ÐâylàhìnhảnhmàTônNgộKhôngbịNgũhànhsơnchụplênmìnhnăm trămnămmàkhông trăn trở được.Ðó là cái họa đại náoThiên cung củaTềThiênÐạiThánh,dovìÐạiThánhthấyrõcáihư,cái rởm(vàcảdỏmnữa)của trên trờivàdưới thế,khôngchịuđượcmàđạináo,đậpphá,đạpđổ.

*Ðườnggiảithoátchưadừnglạiởđây.NgộKhông(haytrítuệ)cầntiếptụcvàođạiđịnhvàlòngđạibi,cầnphảitutậpnhiềulầnnữa.nghĩalàNgộKhôngphảitinhtấnlênđườngthựchànhgiảithoát.BấygiờNgộKhôngcóthêmmộtpháphiệunữalàHànhGiả.

*TrítuệcủaTônHànhGiả(nặngphầntựđộ)cầnphảiđượctutậpcùngvớibitâmđộsinh(phầnđộthacủaÐườngTăng)thìmớithiệnxảo,mớitiếngầngiảithoáttốihậu.Cũngthế,bitâmcầnđượctrítuệVôngãdẫnđường,nếukhôngthìdễlạcđạo.TácgiảNgôThừaÂndiễnđạtđiểmgiáolýnàyquasựxâydựnghainhânvậtÐườngTăngvàTônHànhGiả.KhinàomàÐườngTăngkhôngngheTônHànhGiảthìpháiđoànTâydutrởnênbuồnbãảmđạmnhưmộtpháiđoànđưama(nhưcảnhquỷHoàngBàohãmhạiÐườngTăngsaukhiNgộKhôngbịđuổivềnúiHoaQuả).

*Ngườitugiảithoátrờixatrítuệmộtbướcthìbịhọaliềnmộtbước.Cầnphảithườngxuyêngiữchánhniệmhay“nhưlýtácý”đểtránhcácnạnởamMộc“Tiên(hồi64):ÐườngTăngmắcvàocảnhmêthơ,rượuvàtình.Bấygiờ,khiTônHànhGiảxuấthiệnkịpthờithìmacảnhliềntanbiến,ÐườngTăngrakhỏisựđắmtrướcnộithọvàngoạithọ.

VềTrưbátGiới(TrưNgộNăng)*TheoPhậtgiáoBắcvàNamtruyền,thiềnđịnhđểchếngựcáiđộngcủatuệvàcủatâmcầnđượctu

tậptrêncănbảnphạmhạnh.VìthếhànhtrìnhgiảithoátcầncócôngphuthựchànhThánhgiớiuẩn,nhưpháiđoànTâyducầncómặtTrưBátGiới(bátgiớilàtámgiớicănbảncủangườixuấtgia).

*TrưBátGiớivốnlàThiênBồngNguyênsoái,dovìsaymentiêntửu,dụcáitrỗidậyquấyrồiHằngNgamàbịđàyxuốnghạgiớivớithânmìnhthôlậu.TrưBátGiớiquảlàhiệnthâncủadụcvọng,củasựbuônglungthân,khẩuhành.khiBátGiớitrởthànhmônđệcủaÐườngTănglàkhiđoànTâyduthểhiệncôngphuhànhtrìgiớiuẩnđểchếngựdụcvọngvàtẩytrừthân,khẩunghiệp.TácgiảTâyDuKýđãkhéoxâydựngnhânvậtTrưBátGiớithamăn,thamngủnghĩvànóinăngthôlậunhưlàtậpkhísinhtửcònlạiđểtrênconngườixuấtthế,tậpkhínàycầnđượctẩyrửakhỏiTâmgiảithoátvàTuệgiảithoát.

*TánhcủaTrưBátGiớithườngkhônghợpvớiTônHànhGiảlàcũngdovìsựcómặtcủatậpkhísinhtửấy.LúcnàoGiớiđượctutậpcùngvớiTuệthìcôngphugiảithoátổnđịnh,lúcnàogiớirờikhỏituệthìcôngphugiảithoátrốiloạn.HệtnhưnhữnglúcTrưBátGiớihòathuậnvớiTônHànhGiảthìpháiđoànTâyduêmả,nhữnglúcTrưBátGiớinghịchýTônHànhGiảthìpháiđoànTâydulâmnạnlớn.

*NhưngTrưBátGiớicũnglậpđượcnhiềucôngtrênđườngthỉnhKinh.ÐâylàýnghĩaBồTátQuánThếÂmđặtphápdanhNgộNăngchoBátGiới.Khimàdụcvọnghướngvềgiải thoát, thìdụcvọngtrởthànhmộtsứcmạnhgiảithoátcầnthiếtchohànhgiả.

*Nhữngđoạnđườngtuđểchiếnthắngdụcvọnglànhữngđoạnđườngdụcái,hữuáivàvôhữuáimàhànhgiảphảivượtqua.KhiTrưBátGiớitheophòÐườngTănglàkhidụcvọngchuyểnthànhgiảithoátmàkhởiđầulàbỏdụcái(TrưBátGiớirờikhỏinhànhạcgiaCaoLão)đểtiếnđếncắtlìadụcái,hữuáivàvôhữuái.Tạiđây,hìnhảnhcủaTrưBátGiớilàhìnhảnháinghiệpcòntồnđọng(tùymiên)trongtâmthứcÐườngTănghaytrongtâmthứccủamộthànhgiảtrênđườngvềgiảithoát.

NgôThừaÂnxâydựngvaitròTrưBátGiớilànóilênrằng,theoPhậtgiáo,khicótrí tuệVôngã(chánhkiếnvàchánhtưduy)vàbinguyệngiảithoátđộsinh,hànhgiảcầnphảitutậpGiớiuẩn,ÐịnhuẩnvàTuệuẩnchođếnthờiđiểmgiảithoátsaucùng,tanhếttậpkhísinhtử(trừhếtcácsanhy).

VềSaNgộTịnh*Vaitròcủagiớilàchếngựcáiloạnđộngcủathânhànhvàkhẩuhành;riêngcáiloạnđộngcủatâm,

tríthìphảicầnđếncôngphuthiềnđịnh.Vìthế,pháiđoànTâyducầnkếtnạpthêmnhânvậtSaNgộTịnh(Tịnhcónghĩalàđịnhtâm).NgộTịnhlàbiểutượngcủacôngphututậpThánhđịnhuẩn.Vìthế,nhânvậtNgộTịnhtrầmlặng,chuyênchú,cầnmẫnvàổnđịnhsuốtcuộchànhtrìnhTâydu.

*NhândịptậpGiới,hànhgiảmớicótâmđịnhnêntácgiảTâyDuKýđãkếtnạpNgộTịnhsauNgộNăngvàlàmsưđệNgộNăng.

*SaNgộTịnhvốlàQuyểnLiêmđạitướngởnhàtrời,dovìchếchchoángrượutrời,đánhmấtchánhniệm,làmđổlyngọcmàbịđàyxuốngtrầngian(dụcgiới).KhiđitheoÐườngTănglàkhiNgộTịnhthiếtlậplạichánhniệmtỉnhgiác,hànhtrìđịnhuẩn.

*ÐịnhuẩngắnliềnvớiTuệuẩn,theoPhậtgiáo,khôngcóđịnhthìkhôngcótuệ,khôngcócótuệthìkhôngcóđịnh.Dovậy,NgôThừaÂnđãvẽnênmột tìnhhuynhđệ thắm thiếtgiữaNgộKhôngvàNgộTịnh.SaNgộTịnhlàhìnhảnhbiểuhiệntrạngtháitâmlýổnđịnhcủahànhgiảtrênđườngvềgiảithoát,tạothêmsựsángsuốtcủa trí tuệvà tâm thứcnhưcó lầnNgộTịnhđãmáchnướcchoNgộKhông loại trừÐườngTănggiả.

VềTiểuLongMaõ*TiểuLongMãlàconTâyHảiNgaoNhuận(giữaTrờivàÐất),dovìkhởiniệmnghịchýcha,châm

lửađốtngọcminhchâutrênđiện,bịthiênđìnhxửtộichết,saunhờBồTátQuánThếÂmcứuvớtkhỏitộichờngàyphòtáÐườngTăngsangTâyTrúc.

*ÐâylàmộtnhânvậtẩnkíncủapháiđoànTâydumànếuthiếusựchútâm,chúngtasảnxuấtkhôngpháthiệnra.KhiTiểuLongMãlênđườngđiTâydulàkhihiếutâmbắtđầuđượctutậpchođếnkhithànhbi tâmvàgiải thoát tâm.Cấutrúc thêmnhânvậtTiểuLongMãvàopháiđoànTâydu làNgôThừaÂnmuốngiớithiệucôngphututậpGiới,Ðịnh,Tuệđượcthựchiệntrêncănbảnhiếutâm,nhưgiáolýPhậtgiáotừngdạy:“Tâmhiếulàtamtu,hạnhhiếulàhạnhtu”vàÐiềuthiệnlớnnhấtlàchíhiếu,điềuáccùngcựclàbấthiếu”.

VớiPhậtgiáo,đạibi tâmchỉ làsựphát triểnrộng,sâucủahiếu tâm,vì thếTiểuLongMãlàconngườicưỡicủaÐườngTăngchođếnLôiÂmtự.

*Quanhânvậtthứnămnày,NgôThừaÂnđãnóilênđượcsựđềcaohiếuđạocủaPhậtgiáo,vàsựquantâmcủaPhậtgiáođếnviệcxâydựngmộtnhâncáchđạođứcchomộtxãhộitốtđẹpchoconngười.Tạiđây,chúngtacũngthấyrằngcuộcđờiđangcầnđếnPhậtgiáonhưTiểuLongMãcầnđếnbàntaycứu

độcủaBồTátQuánThếÂm.VềLôiÂmTựvàtámmươimốtáchnạn*LôiÂmtựlàmộtdanhtừrấtbiểutượng.Nóbiểutượngháomộtthếgiớicóngônngữchânthậtnói

lênđượcchântướngcủavạnhữu,nhưlàtiếngsámsétsiêuvượtlêntrêncácâmthanhtrầnthế-thứâmthanhcủahữuniệm,hữungã.VìthếTôngiảÐạiCaDiếpvàTôngiảANanthoạtđầuđãtraochoÐườngTăngcácbảnKinhvôtự,bởivìvôtựmớithựclàChânKinh.Nhưngkhókhănthay,trầngiankhôngđọcđượcKinhvôtự:NhưLaiđãphảidạytraoKinhhữutựdovậykhôngnóilênđượcthựctướng.HànhgiảphảihànhGiới,Ðịnh,Tuệvàtâmđạibimớithểnhậnđượcthựctướng.Ðâylàcôngphuđánhthứcdậygaicstínhvốncótrongmỗihànhgiảnhưsấmsétđánhthứcmìnhrakhỏicơnmêcủa81cảnhgiớitâm.

81cảnhgiớitâmấylàgì?NgôThừaÂnđãkhéodựnglêntámmươimốtcảnhnạnphảivượtquatrênđườngTâydu.TheoPhật

giáo,cómườicảnhgiớihiệnhữu,đólàPhật,BồTát,Duyêngiác,Thinhvăn,Trời,Người,A-tu-la,Ðịangục,NgạquỷvàSúcsinh.MuốnđếncảnhgiớiPhật,hànhgiảphảiđiquachíncảnhgiớicònlại.Mỗicảnhgiớicóđủchíncảnhgiớitâmcònlạiấy,thànhthửcótấtcả81cảnhgiớitâmsaibiệtcònlại(9x9).MỗicảnhgiớitâmnàyđềuchemờPhậttrí,nhưconsuốinướcđổxuốngbaocheđộngThủyLiêmởHoaQuảsơn,màhànhgiảcầntẩyrửa.Côngviệctẩyrửa81cảnhgiớitâmấychínhlànỗlựccủapháiđoànTâyduvượtqua81áchnạnvậy.

III. CÁC HÌNH ẢNH BIỂU TƯỢNG KHÁC NHAU GIỚI THIỆU PHẬT HỌCTRONGTÂYDUKÝ

ÐọcTâyDuKýchúngtabắtgặprấtnhiềuhìnhảnhbiểutượngvàngônngữbiểutượng,biểutượnghóagiáolýPhậtgiáo.chúngtasẽcódịpthíchthúchiasẻvớicáchứngkhởisángtáccủatácgiả.

Tronggiớihạncủabàiphiếmluận,ngườiviếtkhôngcóthamvọngtrìnhbàyxuyênsuốttừđầuđếncuốitruyệncáchìnhảnhvàngônngữbiểutượngấy,màchỉđiểmxuyếtvàinétchấmphágọilàđểđáplễdưluậncủađạichúngsaukhibộphimTâyDuKýđượcchiếutrênmànảnhnhỏcủaÐàitruyềnHìnhthànhphốvừaqua.

1.VềđôimắtvàngcủaTềThiênÐạiThánh

-Mỹhầuvươngđặcbiệtcóđôimắtvàngsángchói,chiếusuốtquacáccungTrờilàmNgọcHoàngrĩngđộng,kinhngạc.Ðôimắtvàngấyphânbiệtrõchínhtà,hưthật.Ðôimắtvàngấyđãrànrụanướcmắttrướccảnhđờivôthường,khổđauđitìmđườnghọcđạobấtsinhbấtdiệttừTôngiảTuBồÐềtạimộttrúxứxaxăm.ÐôimắtvàngấyđãlàlinhhồncủacuộchànhtrìnhthỉnhKinhmàthiếunóthìtứcthờipháiđoànrơinàomanạn.

Ðôimắtvàngấylàgì,nếukhôngphảilàbiểutượngcủatrítuệBátNhã,củagiáolýtrítuệBátNhãcủaPhậtgiáo?

-NhưgiáolýPhậtgiáođã“dựngđứngdậynhữnggìbịquăngngãxuống,mởranhữnggìbịchekín”,đôimắtvàngcủaMỹhầuvươngđãthấyvàđãlàmchochúngtathấycáisựthậtmộngmị,bấttoàn,hưdốitừâmphủđếnThiêncung.CuộcđạináocủaTềThiênÐạiThánhtạiLongcungvàThiêncunglàsựđánhthứcdậysựthậtấychochúngsinhtạiđóthấyrõlốirakhỏivôthường,khôngthậtđểđivàonguồngiảithoátchânthật.VìvậychiếcthiếtbổngnặngnghìncâncủaÐạiThánhTềThiên,biểuhiệnsứcmạnhcủađôimắtvàng,làchiếcgậyđánhthứcmàkhôngphảinổiloạn,làxâydựngmàkhôngphảiđậpphá.Chiếcgậysắtấyđậpphácácnguyênnhângâyrađaukhổchocuộcđờivàxâydựnganlạc,hạnhphúccủavôsinh.Chỉđôimắtvàngtuyệtvớikiaxuấthiệntrongtiểuthuyếthaytruyệnphimlàđủđểchúngtađánhgiácaotiểuthuyếtấy,phimấy.

HầunhưsuốtthờigiantheodõicuộchànhtrìnhthỉnhKinh,chúngtađãbịcuốnhútbởicáinhìnchínhxácvàbởitháiđộtựchủtrướccáchiểmnạnvàtrướcmọicámdỗcủaTônHànhGiả.Mỗicáinhìn,mỗibướcđicủaHànhGiảnhưvanglọnglờiKinhBátNhã:

“...Dĩvôsởđắc,cốBồ-đề-tát-đỏayBátNhãBaLaMật-đa,cốtâmvôquáingại,vôquáingạicố,vôhữukhủngbố,viễnlyđiênđảomộngtưởng,cứucánhNiếtbàn’.

2.Biểutượngcủahồithứ14

Ởhồithứ14này,sáutêncướpđườnglà“mắtnhìnmừng”,“tainghegiận”,“mũingữithích”,“lưỡinếmnghĩ”.“thânvốnlo”,và“ýthấymuốn”đónÐườngTăngvàTônHànhGiả.TônHànhGiảđãdễdàngđánhchếtchúng,vàđãthẳngthừngthưasưphụÐườngTăng:“Thưasưphụ,đệtửkhôngđánhchếtchúngthìchĩngsẽđánhchếtsưphụ”.Câunàycónghĩalà:

“Nếuđệtửkhôngđánhchếtcáctâmphiềnnão(mừng,giận,ưathích,hammuốn,lobuồn....)khởilêtừsáucănthìđệtửsẽđánhmấtlýtưởnggiảithoátđộsinh”.

Sáutêncướpđườngkialàbiểutượngchosắc,thinh,hương,vị,xúcvàpháp.Nếuthiếugiáctỉnhchếngựchúng,thìchúngsẽđộtnhậpsáucăn(tai,mắt,mũi,lưỡi,thânvàý)gâyragiặcphiềnnão,khổđau.Ðánhchếtchúnglàbiểuhiệnmạnhmẽquyếttâmgiảithoátvànhiếpđượcphầnthôđộngcủathânhành,khẩuhànhvàýhành.Ðâylàcôngphugiảithoátbướcđầuvậy.


TạiNgũTrangQuán,trúxứcủavịđạiÐịatiênTrấnNguyênTử,TônHànhGiảăntrộmbaquảnhânsâmvànổicơnthịnhnộđánhbậtgốcrễcâynhânsâmvôcùngquýbáucủangười.Câynhânsâmlàloạikinhcăncómặttừkhithiênđịamớikhaitích,quýnhấttrongvườncâycủavịđạiÐịatiên.Vìthế,Trấnnguyêntử,vớithầnthôngvôlượng,đãbắtgiữtrọnpháiđoànTâydu.TônHànhGiảphảinhiềuphenchiếnđấuvấtvả,rồiđếnÐôngHảicầuBồTátQuánThếÂmdùngCamlồthủyhồisinhcâynhânsâmmớithoátnạn.

Tạiđây,NgũTrangQuánlàbiểutượngcủaNgũhành,lúctheienđạikhaitíchlàbiểutượnglúcâmdươngmớitượng.Âmdươngphốihợpvớingũhành,theođạoNho,sinhravạnhữu.Câynhânsâmvìthếlàbiểutượngchonguồngốccủacácpháphữuvi.Thếlà,ởđâyTônHànhGiả,vớitrítuệVôngãcủamình,đãcókhảnănglàmbậtgốccácpháphữuvi(Tamgiới),nhưngvìtậpkhísinhtửcònnhiềunênthântâmcònphảichịuhệlụytrongsinhtử,nhưpháiđoànTâyduđangbịgiamgiữtạiNgũTrangQuán.

NướcCamlồcủaBồTátQuánThếÂmlàbiểutượngchonướcphạmhạnhlấytừtrítuệBátNhãBaLaMậtcủaBồTát,làthứnướcdậptắtlửaái,lửathủ,vôminh,làthứnướccủavôsinh,siêuvượtsinhdiệt.Dovìsiêuvượtsinhdiệtnênnóthiếtlậpđượcsinhdiệt,làmhồisinhđượccâynhânsâm.

PhápPhậtcaolàởchỗnày.PhápPhậtthoátlysinhtửlàởchỗnày.XâydựngcảnhnạnNgũTrangQuánlàNgôThừaÂnmuốngiớithiệunétgiáolýđặcthùvôtỉcủa

Phậtgiáovàvừachỉđườngchohànhgiảpháđổtâmsinhdiệtcủacácngãtưởng(ngãtưởng,nhơntưởng,chúngsinhtưởng,thọgiảtưởng,pháptưởng,phipháptưởng,tưởngvàphitưởng).


Tạiđây,nữyêutinhBạchCốtbalầnquyếthạiÐườngTăng,balầnhóahiệndânlànhđểđánhlừa

lòngtừbicủaÐườngTăng,nhưngcảbalầnđềubịTônHànhGiảpháthiệnđánhchết.SựkiệnnàykhiếnÐườngTăngphẫnnộHànhGiả.BátGiớilạixúcsiểmvớiÐườngTăng,bảorằngTônHànhGiảđãácýgiếtchếtbangườilươngthiệnmàthưadốivớiÐườngTănglàbaconquỷ.ÐườngTăngquyếtđịnhđuổiTônHànhGiảvềHoaQuảsơn.Ðọctruyệnvàxemphimđếnhòinàyaicũngxúcđộngđếnchảynướcmắt,cũngthởngắnthandài:Ôi!thậtlàbithương!Thậtlàbikịch!

HậuquảcủabikịchtrêndoÐườngTăngmêmờkhôngthấyrõhư,thật,vàdolòngganhghét,đốkỵ,xúcsiểmcủangườisưđệcònđầyvôminh,TrưBátGiới.

ÐâylàchỗdiễnđạttàitìnhcủaNgôThừaÂnvàdiễnxuấttuyệtvờicủaphimảnh.

-NữmaBạchCốtlàbiểutượngcủacácvọngtâmsinhkhởitừtham,sân,simàgiáolýcókhichỉnóivắntắtlàáitâm.

Lầnthứba,TônHànhGiảđánhchếtBạchCốtTinhlàbiểutượngchoviệctutậpđoạntrừvọngtâmphảithựchiệnnhiềulần(ởPhạnVăn,sốbamớilàsốnhiều).Lạinữa,trongthiềnquán,hànhgiảchỉthấyvàđoạnvọngtâmkhinódiệt,chưađủ;thấyvàđoạnvọngtâmkhinótồntại,cũngchưaổn;khicầnphảithấyvàđoạnvọngtâmkhinókhởinữa,chođếnlúcnàyvọngtâmmớithậtsựđượcdiệttrừ.ÐâylàýnghĩarấtchuyênmônvềPhậthọc(thiềnđịnhPhậtgiáo).

Dựngnêncảnhbikịchnày,NgôThừaÂnmuốnnóilênmộtsựthậtgiáolýPhậtgiáorằng:nếuhànhgiảtutậpGiớivàtutậptừtâmmàthiếutrítuệgiảithoátthìcôngphututậpgiảithoátchỉlàcácxácsốngkhônghồn,ảmđạm,vôcùngảmđạm:KhôngcótrítuệVôngãthìsẽkhôngcógiảithoátvàkhôngcóđạoPhật.

Tạiđây,chúng tađâudámnghĩ rằng tiểu thuyếtTâyDuKýcủaNgôThừaÂnđầyhưcấu là thầnthoại,nhảmnhí?

5.BiểutượngvềHồngHàiNhi,LasátvàNgưuMaVương(Hồi42,60và61)

TheodõihànhtrìnhcủapháiđoànTâydu,chúngtathấyrằngcứmỗilầnvượtquađượcmộtmanạn,làmỗilầnpháiđoàntiếnthêmmộtbướcgầngiảithoátsinhtử;mỗilầnkẹtvàomộtmanạnlàmỗilầnpháthiệnrachỗngưngtrệcủatâmthứcgiảithoátcủapháiđoàn,cũnglàchỗngưngtrệtâmthứccủahànhgiảtutập.

-HồngHàiNhiđãbắtgiamÐườngTăng,NgộNăng,NgộTịnhvàTiểuLongmã.NgộKhôngcũngchiếnbạitrướcvòngxelửacủaHồngHàiNhi.Vòngxelửaấybiểutượngcủalửathamvàlửasân,thếlựcmạnhnhấtcủamagiáo.NgộKhôngthìkhôngtham,cótrítuệ,nhưngcòncáiđộngcủasânnênđãbịvòng

lửacủaHồngHàiNhiđốtsém,màkhôngthểdậptắtđượcvòngxe lửa,dùđãvậndụngnhiều thứ thầnthông.NgộKhôngđãphảicầuviệnBồTátQuánThếÂmthuphụcHồngHàiNhimớithoátnạn.

Ngangđây,NgôThừaÂnđãgiớithiệuvớingườihọcPhậtvàhànhgiảithoátrằng:cầnphảivậndụngthiềnquánsâuxavềtrítuệVôngãthìhànhgiảmớidậpđượctham,sân,sivàquyếnthuộccủachúng.CáingưngtrệcủagiảithoáttạiđâylàdohànhgiảhànhGiớichưathuần(ýnghĩaBátGiớibịtrói),Ðịnhchưavững(ýnghĩaNgộTịnhbịgiam)vàTuệchưaổn(ýnghĩaNgộKhôngsuýtbịđốt).TừđâyhànhgiảcầntutậppháttriểnmạnhthêmGiới,Ðịnh,vàTuệ.

-ỞhồimượnquạtBatiêuđểdậptắthỏadiệmsơntrênđườngTâydu,NgộKhôngbịbàLa-sátphấtmộtquạtbịđẩyđixamườivạndặm.SaunhờBồTátVănThùchouống“địnhphongđơn”mớivôhiệuhóatácdụngcủaquạtBatiêu,mớivậndụngđượckếsáchchếngựbàLa-sát.

QuạtBa tiêu là tượng trưngbátphongởđời (khen.Chê,mừng,giận,danhvọng, lợidưỡng,đượcmất).Támthứấythườnglàmgiaođộngtâmthứcngườitu,nếuthiếugiáctỉnhvàthiếuđịnhlực.Vìvậykhiuốngvào“địnhphongđơn”nghĩalàkhitâmđịnhđãvững,thìhànhgiảthoátđượcnạnquạtBatiêu,hàngphụcđượcnhiềuthứvọngtâm.

QuađượcnạnnàylàpháiđoànTâyduđiđượcnữađoạnđườnggiảithoátvềTâyTrúc,tựtạiđượctrướccácthịphi,bỉ,thử,danhvọngvàlợidưỡngởđời.Thànhquảgiảithoátnàythậtlàđángkể!

-Cũngởhồinày(60và61),sáchlượcchiếnđầucủaTônHànhGiảlàđánhthẳngvàođầunãocủamaquân,chuingayvàobụngLa-sátmàquậyphá.La-sátchỉcònmộtcáchchọnlựa:đầuhàng.ÐâylàýnghĩathiệnxảocủacácpháptucủađạoPhật,luônluônloạitrừvọngniệmtừgốcrễ,từđầunguồn.

-ÐốivớinhânvậtNgưuMaVương,TônHànhGiảđãhóaraNgưuMaVươnggiảđểgạtLa-sátlấyquạtBatiêu,nhưngchínhNgưuMaVươngđãtươngkếtựukếbiếnhóaraNgộNănggiảđểlấylạiquạtBatiêutừtayHànhGiả.HànhGiảđãphảibuônglờithan:“mìnhlàngườibắtrậnthiệnxảolạixuixẻođểbịrắncăn”.

Ðâylàbiểutượngcủapháptuhành“Tùyquán”củathiềnđịnh.Hànhphápnàyhànhgiảcầncẩntrọnggiữchánhniệm,hễthấtniệmthìrơivàovọngtâmvàbịtróibuộcvàovọngtâm.Cầnphảiluônluônbiếtrõtâmmìnhđangởđâuvànólàgì(quyếnthuộccủatham,sân,sihayvôtham,vôsân,vôsi).

6.Biểutượngcủahồithứ54,64và72

Mộtnhàquânsự,khiđánhmộtđồn,bótđịchthìthườngphảicókếsách:côngđồn,chặnviện.Saukhichặnviệnxongthìcônghãmđồn,nếukhôngthìsẽlưỡngđầuthọđịch.Cũngvậy,hànhgiảtrênđườnggiảithoátcầnphảidẹpgiặctrongvàđánhgiặcngoài.Khihàngphụcđượcgiặc“Lụctặc”và“Bátphong”ởngoàithìhànhgiảtậptrungvàotrongđểdiệtgiặcnội.Ðấylàcôngviệcchếphục,loạitrừdụcái,hữuáivàvôhữuái.Vềdụcái,thìcóthểdùngđịnhtâmđểnhiếp,nhưngcònhữuáivàvôhữuái,thìphảidùngtrítuệđểtrừ.ChúngtahãytiếptụctheodõicuộchànhtrìnhTâydu.

-Hồithứ54diễnracảnhnữvươngnướcTâyLươngthiếtthayêuÐườngTăng.ÐườngTăngđãhoàntoàntựchủtrướcmốitìnhđẹpvàlạnày.ÐâylàbiểutượngÐườngTăngchếphụcđượcDụcái.

-Hồithứ64xẩyracuộctìnhthơmộnggiữathơ,nhạcvàtiêntửucủaHạnhTiên.MốitìnhnhẹnhàngnhưmỗitìnhởThiêngiới,nhưnghiểmhọacũngkhốcliệt.TạiđâyÐườngTăngvẫntỉnhtáo,nhưngxemdrathếtựvệđãcóchiềunguyhiễm,sinhtửthầygầnkề.MaynhờTônHànhGiảcứugiá.Ðâylàýnghĩabiểutượng:chỉcótrítuệVôngãởtrongthiềnđịnhmớicắtđứtđượchữuái.Ammộctiên(ởhồi64này)quảlànơiđángnhớcủaÐườngTăng!

-Hồithứ72xẩyraởđộngBàTy.TạiđâyÐườngTăngmộtmìnhtựdấnthânvàosàohuyệtcủabảytiêncônhềnnhệntuyệtđẹp,nhữngtiênnươngthườngtắmgộiởsuốitrờiTrạcCấu(suốirửasạchcáccấubẩncủadụcái).CáctiênnươngnàykhôngnghĩgìđếnchuyệnmâymưamàchỉmuốnănthịtÐườngTăng.

Bảyyêunhềnnhệnlàbiểutượngcáitinhtếcủaái,đólàvôhữuái.Vìthế,chúngchiếnthắngđượcNgộNăng,nhưngbịtiêudiệtbởiHànhGiả.

Bảyyêunhềnnhệncũnglàbiểutượngcủathấttình(hỷ,nộ,ai,lạc,ái,ố,dục).Vớithấttình,côngphucủaGiớikhôngthểchiếtphục(nênBátGiớibịtrói)màchỉcótrítuệloạitrừ.

BảyyêunhềnnhệnlạidựavàosứcmạnhcủangườisưhuynhBáchNhỡnmaquânmàtácquái.BáchNhỡnmaquâncótàphápphunrasứcnóngvàkhóimùchekíncảtrờiđấykhiếnNgộKhôngthúcthủ.NgộKhôngphảicầucứuBồTátTỳLamdụcđộcKimluyện từánhsángmặt trờiđểchế trịBáchNhỡnmaquân.

BáchNhỡnmaquânvìthếlàýnghĩabiểutượngcủavôminh(simê,phóngrakhóimùchấpngãvàlửadục,chỉchịukhuấtphụctrướctrítuệthuầnphụccủaTỳLamBồTát(biểutượngbằngcâykimluyệntừmặttrời).

ÐâylàhiểmnạnkhósquacủaTônHànhGiả.


“HailòngxáotrộncảCànkhônMộtthếkhótuthànhtịchdiệt”CáicảnhhaiTônHànhGiảxuấthiệntrongngônngữvàhànhđộnggiốnghệtnhaugâyxáotrộncảtrời

đất,thiênđìnhvàBồTátđềukhôngphânbiếtđược,chỉcóNhưLaimớivạchrõchântướngcủaTônHànhGiảgiả.

Ðâylàmộtcảnhdiễnđạtvềmộtcảnhtâmrấttếnhị.NgôThừaÂntạiđâyđanggiớithiệurằngchântướngcủacácphápchỉcóthểđạtđượcbằngthậttrí,

Phậttrívàsựthậtluônluônởngoàicácngãtướng,nhưKinhKimCangdạy:“Phàmcáigìlàngãtướngthìhưvọng”(Phàmsởhữutướnggiathịhưvọng).Hệtnhưtrườnghợptrướchaichútiểucuốnsáo,mộtthiềnsưkêulên:“Mộtđược,mộtmất”.

Hồithứ58nàycũngnóilênrằnggiátrịchânthậtcủaconngườicũngởngoàicáctướngtrạng,rời

khỏitướng“nhịthủ”(chấpcónăngvàsở).ChấpvàotrítuệVôngãcũnglàchấpthủ,sẽngănngạigiảithoát,nhưpháiđoànTâydukhóxửtrướchaiTônHànhGiảvậy.

8.Kếsáchđốitrịácma.

Dọccuộchành trìnhTâydu,TônHànhGiảphảiđươngđầuvớinhiều loạiácma,đươngđầuvớinhiềuloạivũkhítànđộc,TônHànhGiảvậndụngđủ72phépthầnthôngdựavàobốnkếsáchchính:

-Kếsáchkhắcchế:Dùngkhắcchếđểđốitrịnhưdùngnướcđểdậptắtlửa,dùnggàđểdiệtrết.-Vàotậnhangcọpđểbắtcọpcon:TônHànhGiảthườngchuingayvàobụngácmađểquấyphá.

-Tậndiệtácmađểtrừhậuhoạn.-KhisửdụngthầnthôngthấtbạithìcầuviệnNhưLai,BồTát.

(đâylàýnghĩavậndụngtrítuệBátNhãthâmsâu).Bốnkếsáchtrêncũnglàbốnphươngphápmàngườitusửdụngđểloạitrừcácvọngniệm.

9.VềđạođứcPhậtgiáo.

-SuốttậptruyệnTâyDuKý,bêncạnhcácgiáolýPhậtgiáovừađượcđềcậpởtrên,NgôThừaÂnthườngnóiđếnnhânquả,nghiệpbáovàkhuyếnkhíchhành thiệnnhư trongcảnhvuÐườngduđịaphủ,tronghồi71,vuaChuTửbịnạn,tronghồi87nóivềchuyệncôngchúabịyêumađánhtráo.v.v...

-Tácgiả,dướihìnhthứcnhậndiệnbổnsinh,thườngvạchrõchântướngcủacácyêu,ma,quỷ,quáiđềulàgốcthúvậtcả,lànhữnggìgớmtởmcầnđượctránhxa.

10.Thêmvàiđiểmphiếmluận

-CóýkiếnđánhgiárấtthấptiểuthuyếtTâyDuKýchỉvìtácgiảNgôThừaÂnxâydựngcácnhânvậthoàntoànlàhuyềnhoặchưcấu.

Ngườiviếtbàiphiếmluậnnàythìđánhgiángượclại.Khôngphảivìtínhhuyềnhoặcvàhưcấumàđánhgiáthấpcuốntruyện,bởivìchínhhuyềnhoặcvàhưcấulàchấtliệucủasángtácvănhọc,tiểuthuyết.Ðiềuquantrọnglàtìmxemcuốntiểuthuyếtcónóilênđượcnhữnggiátrịsốngnàokhông?CâuchuyệnlịchsửViệtNamvềLạcLongQuânvàÂuCơ.v.v...khôngphảiđầyhưcấu,thầnthoạiđósao?Các tậpViệtÐiệnULinhTậpvàLĩnhNamChíchQuáicủavănhọcViệtNamcũngcùngtínhchấthưcấuvàthầnthoạiấy,aidámbảorằngkhôngcógiátrị?

-CóýkiếnchorằngTâyDuKýlàchuyệnhoangtưởng,cấutrúcrốirắm,khónhậnranhữnggìtácgiảmuốnnói.

Nhưchúngtađiềubiết,mỗiloạingônngữchuyênchởmộtýnghĩariêngvàmộtcáchdiễnđạtriêng.Ngônngữkhoahọcthìkhácngônngữngoạigiao,khácvớingônngữthica,vàhiểnnhiênlàkhácvớingônngữtiểuthuyết.Ngônngữtiểuthuyếthiệnthực;ngônngữtiểuthuyếtQuỳnhGiaothìkhácvớingônngữtiểuthuyếtkiếmhiệpcủaKimDung,vàkhácvớingônngữbiểutượngcủaTâyDuKý.

Chínhdựavàongônngữvàhìnhảnhbiểutượngmangýnghĩa,NgôThừaÂnmớicùnglúcnóilênđượcnhiềuýnghĩatôngiáo,xãhộivàconngười.Ðâylàthứngônngữphongphúýtưởnglàmchocuốntiểuthuyếttrởnênhấpdẫnhơn.Cũngchínhtừthứngônngữnàymàdưluậnđãdấylênnhiềucuộctraođổi,tranhcãisôinổivềTâyDuKýtrongmấythángqua,vàcóthểkéodàitrongnhiềuthángđến.MỗingườicómộtcáinhìnriêngvềTâyDuKý,vàbiếnhóabộtruyệnTâyDuKýcủaNgôThừaÂnthànhTâyDuKýcủamình,nhưlàTônNgộKhôngphùphépthổilôngbiếnhóaravôsốTônNgộKhôngvậy.NóitheothuậtngữcủaPhậtgiáo,hiệnnaycóđếntámvạnbốnnghìnýkiếnkhácnhauvềTâyDuKý.

IV.KẾTLUẬN

Phầnbàntrênđâychỉlàvàinétchấmphá,điểmxuyết.ChúngtacóthểtìmthấyởtiểuthuyếtTâyDuKýcủaNgôThừaÂncónhiềuphảnảnhtưtưởngPhậthọccógiátrị,nếuhiểunămnhânvậtcủapháiđoànTâydu làbiểuhiệncủachínhmộtconngười trênđườngvềgiải thoát sinh tử.Conngườiđócó thể làÐườngTăng,cóthểlàTônNgộKhông,màcũngcóthểlàbấtcứmộtngườinàotrongquákhứ,tronghiệntạihaytrongtươnglai.Tấtcảcácmanạnđềulàcảnhgiớicủatâmthức,xẩyratrongtâmthứccủahànhgiả,dotácđộngtừnộitâmhoặctừngoạigiới.

TônNgộKhôngsaukhihọcxongđạovôsinh,từgiảTôngiảTuBồÐềtrởvềđộngThủyLiêmlàđắcđạogiải thoátítnhất làquảthứnhấtcủadòngThánh(quảTuÐàHoàn).Quảvịgiải thoátnàymớiđoạntrừthânkiến,nghivàgiớicấmthủ,cònphảitiếptụctuhànhđểđoạntrừbảykiếtsửcònlại:dục,sân,hữuái,vôhữuái,mạn,trạocửvàvôminh,nhưđãđượcbiểuhiệnquacácmanạntrênđườngphòÐườngTăngđếnLôiÂmtự.Vớitâmthứcnày,NgộKhôngđãvượtquachuyệntáisinhvềđịangục,ngạquỷ,súcsinh,vàkhôngrơivàodụcáicủacõiNgườivàcõiTrời(trờidụcgiới).VìthếtácgiảNgôThừaÂndiễnđạtquảchứngấybằngcáccuộctunghoànhhiênngangcủaTềThiênÐạiThánhởÐịaphủ,LongcungvàThiênđình.Ýnghĩađạinàolàthếchứkhôngphảilàýnghĩađậpphámàngườiđờithườnghiểu.TheophòÐườngTănglàýnghĩaNgộKhôngtiếptụctutậpgiảithoátđểchứngđắcbaquảthánhcònlạivàhànhBồTáthạnhtheogiáolýBắctruyền.

Cáchồicònlạicủabộtruyệnmàngườiviếtbàiphiếmluậnnàychưabànđếncầnđượcghinhậnlàchưabànđến.Nhữnghồiấycóthểlậplạinhữnghồicũbàngcácsựkiệnmới,theotinhthầnhuấnluyệntâmlýcủaPhậtgiáo:mỗiquảvịchứngđắccầnđượctutậpnhiềulầnchothuầnthụctrướckhiđiđếnmộtchứngđắcmới.

Lạinữa,dùbấtcứnộidunggiải thoátnàomàNgôThừaÂnbànđếnđềuđượcbaogồmvàoconđườngtutậpGiới,Ðịnh,TuệvàbinguyệnđộsinhcủahàngBồTát,tấtcảkhôngthểđirakhỏiconđườngtruyềnthốnggiảithoátấy,nhưTềThiênÐạiThánhkhôngthểnhảyrakhỏibàntaycủaÐứcPhật.

Ðểkếtthúcphầnphiếmluậnnày,ngườiviếtxinghilạicảmnhậncủamìnhkhiđọctruyệnTâyduvàkhixemphimTâydurằng:CảhaithờiấytôiđềubịchụpphủlêntâmthứcnétbuồnbãcủaMỹhầuvươngtrướccuộcsốngvôthường,tôiđềubịámảnhbởicácmanạnmạnhđếnđộtôicứngỡrằngcócáigìthậthưảochungquanhcácdungsắcvàchungquanhcuộcsốngcủamình,vàcómộtảnhhưởngnàođóthuhúttôivềphíangaychính,nhânái,hiệnthựcvàtrítuệ.Tôitựnghĩ:cuộcsốngsẽbắtđầuhạnhphúcnơinàocụm“NgũHànhsơn”tungvỡ.

CHƯƠNGHAITưtưởngPhậthọcvàcácquanniệmvềnhânsinhvàxãhộicủaNgôThừaÂnbiểuhiệnquaTâyDuKý

(Bàntừnghồitruyện)Hồithứ1

Hồi1:“Gốcthiêngnẩynở,nguồnrộngmởTâmtánhtutrì,đạosinhlớn”

I.TưtưởngPhậthọc.-TheoPhậtgiáo(cảNamvàBắctruyền),thếgiớihệnàygồmcóbốnchâuthiênhạ:NamThiệnBộ

Châu,BắcCâuLôiChâu,ÐôngThắngThầnChâuvàTâyNgưuHóaChâu.BốnchâuấynằmchungquanhnúiTu-di(Sumeru)rấtlớn,sừngsữnggiữađạidương.TácgiảTâyDuKýđãmởđầutruyệngiớithiệunơisinhcủaMỹHầuVươngtạinúiHoaQuảtựanhưlàvịtrínúiTu-dikia,vàxemlànơi“mạchTổcủamườichâu”.TừngữHoaQuảlàtừbiểutượngquyluậtvậnhànhnhânquảcủahiệntượnggiới,thếgiớisinhdiệtcủanhịnguyêntính(Dualism),củasựphânbiệtrõrànggiữađụcvàtrong,chủthểvàđốitượng.Ðây làquyluậtvậnhànhmàgiáolýPhậtgiáogiớithiệu.Nóthuộcgiáolýtrítuệ,giúpconngườipháttriểntrítuệ.

MỹHầuVươngsinhratừtrứngđánhưđãđượcđềcậpấy,bởivìtheoquyluậtnàythìnhânquảphảicùngloại(đáthìphảisinhrađá,khỉthìsinhrakhỉ).Nóikhácđi,MỹHầuVươnglàbiểutượngcủatrítuệ(chánhkiếnvàchánhtưduy)hayThánhtuệuẩntronggiáolýPhậtgiáo,màtiêubiểulàđôimắtrựcsánglàmkinhđộngđếnThiênđìnhcủaMỹHầuVương.ÐâylàđôimắtthấyrõsựthậtVôngã,Vôthường,KhổvàKhôngcủahiệntượnggiới.Sựthậtđólàmkinhđộng,đảolộncáithấythườnghằng,hữungãcủachúngsinhởtrênTrờivàdướiThế.

-TrítuệVôngãđósẵncótrongtâmcủamỗingười,theoNgôThừaÂn,mhưmộtgiangsơnđãsoạnsẵntrongđộngThủyLiêmdànhchoMỹHầuVương.SựthậtVôngã,Vôthường,KhổvàKhôngcũngthế,làsựthậtcủasinhdiệt,nằmngayhiệntượnggiớinhưđộngThủyLiêmnhưlàđanggiớithiệubốnphápấncủagiáolýPhậtgiáo.

-Tạisaoconngườikhôngthấyđượcsựthậtvềbốnphápấnấynơithếgiớichungquanhmình?TạisaoloàikhỉkiakhôngkhámphárađộngThủyLiêmvẫnthườnghiệndiệntạiđó,trướcmắtchúng?-Hỏitứclàtrảlờivậy.Chínhthácnướcđổmạnhđãchekhuấtkhỏicáinhìnhờihợtcủađànkhỉ,hệtnhưlòngthamái,chấpthủngãđãchekhuấttâmconngườikhỏisựthậtVôngã,Vôthường,KhổvàKhông.ỞgiáolýPhậtgiáo,dòngthácđổmạnhgọilàdòngbộclưu,biểutượngchodòngnướcÁi,dòngthủ,dòngsinhtử.Tạiđây,NgôThừaÂnđangthậtsựkiếntrúcđộngThủyLiêmtheogiáolýnhàPhật.

Chỉ cóMỹHầuVương sinh ra từ đá, từ tú khí của trời đất,mà không sinh từ dục vọng (hay từnghiệp),mớicótrítuệVôngãpháthiệnrasựthậtvôthường,khổđau.MỹHầuVươngđãdàndụanướcmắt,sầunãothấylửavôthườngđangbốccháychungquanhcuộcsống,lolắngtìmlốithoátrakhỏikhổđau.Tấtcảđànkhỉcònlạithìvẫnnhởnnhơvớiniềmhạnhphúcnhỏtrướcmắt.ThấyrõsựthậtVôthường

làdấuhiệucủađạotâmphátkhởi,vàlàdấuhiệucủasựthấyrõconđườngrakhỏisựtróibuộccủavôthường,nhưmộtchúkhỉđãphátbiểumuộnmàngrằng:“Ðạivươngloxanhưthếlàđạotâmngàiđãphátkhởirồiđấy”vàđãgiớithiệuvớiMỹHầuVươnghiệnnaytạicõiđờinày,ởnơiđộngcổ,núiTiêncóbađấngPhật,Tiên,ThầnThánhlàthoátkhỏisinhdiệt,luânhồi(thậtralàPhật,BồTát,DuyênGiácvàA-la-hán);từđóMỹHầuVươngrađi,tìmđếnđạiTôngiảTuBồÐề,mộtđạiđệtửcủaÐứcPhật,đểhọcđạogiải thoátcủaTamthừagiáo (BồTát-thừa,DuyênGiác thừa,ThinhVăn thừa)vàNhất thừagiáo (Phậtthừa).Ðâylàđiểmgiáolýrấtđạithừa(Phậtgiáopháttriển).

-Cómộtnếpsống thanhđạm,rờikhỏiphiềnnãohằngngày,vàhiếuhạnhcủamộtbác tiềuphuởtrướccổngvàotrúxứcủaTôngiảTuBồÐềmàMỹHầuVươngcangợi,vuimừngkhithấy,nhưlàdấuhiệucủaquêhươnggiảithoátcómặtgầnkề.ChínhbáctiềuphuchỉđượcchoMỹHầuVươngđếnyếtkiếnbậcđạosư.TạiđâyNgôThừaÂngiántiếpgiới thiệuhiếuđạocũnglàmộtphầnthểhiệncủađạogiảithoát,tươngưngvớiPhậtgiáo.

-SựthậtmàMỹHầuVươngsẽhọctừTôngiảTuBồÐềvàsẽchứngngộlàsựthậtVôngãtướngcủacácpháp(cònđượcgọilàVôngãtínhhayVôtựtínhhoặcKhôngtính).SựthậtấyđượchémởtừmẫuđốithoạiđầutiêngiữaTôngiảTuBồÐềvàMỹHầuVươngmangđầyhươngvịcủamộtcảnhkhaitâmcủamộtthiềnsư:

“TôngiảTuBồÐềhỏi:-Tínhdanhngươilàgì”-Conkhôngcótínhgìcả...Nhấtsinhkhôngcótính.

-Khôngphảilàtínhtình.Tínhdanhbốmẹnhàngườikìa?(Ðâylàhỏivềbảnlaidiệnmục)...

Thếrồi,TôngiảTuBồÐềchophápdanhlàTônNgộKhông(đãđềcậpởphầntổngluận).ÐạogiảithoátkhỏicộinguồncủamọikhổđaumởnguồntừNgộKhôngnày,vàđạoấycómặttrong

tâmcủamỗingười,nhưTôngiảTuBồÐềthườngcómặtở“Tànguyệttamtinh”động(Tànguyệttamtìnhlàchữtâmgồmcómộtnétnhưvànhtrăngvàbachấm).TácgiảTâyDuKýđãgiớithiệuđúngconđườngtutậpcủaPhậtgiáolàconđườngtrởvềchínhmìnhđểtutậptâm,huấnluyệntâmvàgiảithoáttâm.Conđườngnàyrấtlànhânbảnvàrấtlàhiệnthực.

II.QuanniệmcủaNgôThừaÂnvềconngười-NếuvềmặtPhậthọc,pháiđoànTâydubiểuthịcácphầntốtâmlýcủamộttâmthứcđivềgiảithoátkhỏisinhtử,thìvềmặttươngđốicủađờisốngxãhộipháiđoànTâydulàbiểuhiệnsựcấutrúccủanhântính(personality)thểhiệnsựhòađiệugiữatimvàóc,giữatiềmthức,siêuthứcvàýthức,giữacánhânvàxãhội.

Tạiđây,MỹHầuVương làbiểu tượngcủakhốióc (hay lý trí).Lýnàyvốncómặt trong tâmmỗingườivàcókhảnăngcóthểmởrộngravôhạnnhưýnghĩaMỹHầuVươngtìmđườngđirakhỏithếgiớihữuhạncủasinhtử.Khảnăngvôhạnấyđãđượcnềngiáodụchiệnđạichứngtỏ.

-Khốióc,haynguồnhiểubiếtcủaconngười,nhưđạoNhoquanniệm(nóiđúnglàquanniệmcủaKhổngTử)cóbadạnghiểubiếtgọilà“sinhnhitrihọcnhitrivàkhốnnhitri”biểuhiệnrakhácnhauởmỗiconngười.ỞMỹHầuVươngsinhralàđãtựbiết(sinhnhitri);rồitìmthầyhọcđạo(họcnhitri);sauđólàlênđườnghànhđạo,chiếnthắngácma(khốnnhitri)

-Tiếngnóicủalýtrílàtiếngnóicủasựngaychính,tìnhđồngloại,củaóctổchức,củasựdựphòngtốtđẹpchotươnglai,củasựcôngbằng,vàcủasựphânbiệtminhbạchphải,trái,tốt,xấu,nhưsựhiểubiếtcủachínhcánhânMỹHầuVương.Lýtrígiữvaitròhướngdẫnmọihànhđộngcủaconngười,nhưđôimắt,hệtnhưTônHànhGiảhướngdẫnpháiđoànTâydu.Chúngtasẽtiếptụckhảosátvaitròcủalýtrítrongcáchồikếtiếp,theoquanniệmcủatácgiảNgôThừaÂn.

III.Quancủatácgiảvềxãhội.

-Mộtxãhộitốtđẹp,anlạc,hạnhphúc,theotácgiảphảilàmộtxãhộitháibình(khôngchiếntranh),độclậpvớicácsứcmạnhthốngtrịnhưxãhộikhỉởđộngThủyLiêm.

-Xãhộiấycầnđượctổchứctốtvềanninhkinhkinhtế,nhưxãhộiởnúiHoaQuảởtrongvịthếantoànvàphongphúthựcphẩm.

-Xãhộiấyphảiđượclãnhđạobởingườicóđủtài,đứcdodânchọnlựanhưMỹHầuVương,màkhôngphảidotuổitáchaydòngdõi.QuanniệmnàycủaNgôThừaÂnđượcviếtratừthếkỷthứXVIcủaxãhộiphongkiếnTrungHoaquảlàmộtquanniệmđầydânchủvàtiếnbộ.Ðâylàmôhìnhxãhộimànhândânlàmchủ,bảovệđượcquyềnsốngcủanhândân.

Hồithứ2Hồi2:“Thấulẽbồđề,vàochínhquả

Dứtcănmaquỷ,rõnguyênnhân”I.VềtưtưởngPhậthọc.-HồithứhailàHồihọcđạovàhànhđạocủaTônNgộKhông.TônNgộKhôngđãhọc,bànluận,và

hành“Tamthừagiáo”và“Nhấtthừagiáo”suốtbảynămliền,nhưNgôThừaÂngiớithiệu:“...DiễnđủTamthừagiáoLúcdiễnthiềnmôn,khigiảngđạoBanhàhợplạinghĩathêmcàng”TrongthờigiannàyTônNgộKhônglàmcôngtáccủamộtngườixuấtgia,chấptácvàthựchànhvăn

tuệ,tưtuệvàtutuệđểnuôidưỡngtrítuệgiácngộKhôngtánh(Vôngãtánh)củacácpháp.NgôThừaÂnđãvẽnênthờigiantutậpnàyrànhrẽhệtnhưmộtnhàPhậthọcchínhgốc.ÐộngcơvànguyệnvọngxuấtgiacủaTônNgộKhônglàđểgiảithoáthếtthảyphiềnnão,khổđaucủasinhtửrấttươngưngvớigiáolýcủaPhậtgiáo.NgôThừaÂnđadẫndắtTônNgộKhôngđiđúngtiếntrìnhGiới,Ðịnh,TuệgiảithoátkhiếnchongườiđọcTâyDuKýkhôngcònnghingờgiátrịcủabộtiểuthuyếtnàymàtrọngtâmlàgiớithiệuconđường(haylộtrìnhtutậpgiảithoátcủađạoPhật).Chúngtahãytiếptụctheodõi.

-Saubảynămhànhđạo,khiTônNgộKhônghiểurõđườngđichỗđến,TôngiảTuBồÐềdạytiếptụccôngphu thiềnchỉvà thiềnquánđểchếngự thânvàý,đểđiềuhòa thânvàđiềuhòa tâm.TônNgộKhôngthựchànhcôngphunàytrongbanămthìsángtỏtâmvàtuệ.MộthômTôngiảhỏiTônNgộKhông:

-Ngườituđãđắcquảgìrồi?

-Ðệtửgầnpháptánh,đãrõcănnguyên,cònphảiđềphòngbataihọanữa(nghĩalàcầntiếptụccôngphuchỉ,quánđểvượtquabataihọaấy),điềumàkinhnghiệmgiải thoátcủaTônNgộKhôngchưađặtchânđếnđược.DovìthànhquảtutậpcủaTônNgộKhôngngangđâylàsắpcướpđượcquyềnsinhdiệtcủatạohóasẽgiángxuốngbataihọa.Ðólàhọa“sétđánh”cóthểlàmngưngtrệsinhmệnhgiảithoát;họa“âmhỏa”(khôngphảilàlửatrời,cũngkhôngphảilàlửacủangười)vìhọa“biphong”(khôngphảilàgiótrời)rấtmạnhcũnggâyảnhhưởngkhốchạiđếnsựnghiệpgiảithoát.

NgônngữcủaNgôThừaÂntạiđâyrấtlàtiểuthuyếtvàrấtlàbiểutượng,nhưngđồngthờicũngdiễnđạtcácbướcđitutậpgiảithoátrấtlàthiệnxảo.

TrongPhậtgiáo,batainạnđólàgì?TrởvềvớigiáolýtruyềnthốngPhậtgiáo,khihànhgiảthôngrõpháptánhlàkhiđắcphápnhãnthanhtịnh,bướcvàodòngThánh;bấygiờcònlạitậpkhísinhtửphảitrừ,baogồmbảykiếtsử:dục,sân,hữuái,vôhữuái,mạn,trạocửvàvôminh.Nạnsétđánhlàbiểutượngcủavôminh(haysi).Vôminhởđâylànộidungcủasựviệctâmthứcbịrơivàochấptrướcquảđắc(gọilàmạn),lúngtúngkhôngthấylốira(gọilàtrạocử)màtựmìnhkhôngbiết(gọilàvôminh).Sựchấptrướcnàythìrấttếnhịnhưngrấtquyếtđịnhtrongviệclàmtắcnghẽntrítuệgiảithoátsaucùng,tựanhưsấmsétnhanhchóngkếtliễusinhmệnhconngười.Ðểvượtqua,hànhgiảcầnhànhđịnhsâuvàthiềnđịnhsâuvàthiềnquánmạnhvềVôngãđểcũngnhanhchóngnhưtiếngsétcắtđứtngaysinhmệnhcủachấptrướcvôminh.

Nạn“âmhỏa”làbiểutượngcholửasân,kiếtsử,hữuáivàhữuái);lửanàycũngcókhảnăngthiêucháytrítuệtoàngiáclàmhéoúathânhuệmạng.

Nạn“biphong”làbiểutượngcủatâmlayđộngchaođảocủahànhgiảdocònchấppháp,docònnonđịnhlựcgiảithoáttrướcbinguyệnđộsinhvôlượng.ÐịnhvàtuệVôngãcònhạnlượngcủahànhgiảsẽkhông thểđứngvữngđược trướcbinguyệnđộsinhvôhạn lượng.Binguyệnvôhạn lượng làmchoángngợphànhgiả,khiếnhànhgiảkhôngthểhiệnđượcBồTáthạnhđểchứngđắctrítuệtoàngiác.Chínhbatainạnnàysẽtáihiệnnhiềulầndướinhiềuthểtrạngkhácnhauđốivớihànhgiảmàcáchồisauchúngtasẽcódịptiếptụcbànsau.

-ÐểgiúpđệtửTônNgộKhôngcóđiềukiệnthoátkhỏibatainạntrên,TôngiảTuBồÐềđãchỉdạysâuthêmcôngphututậpđểpháttriểnmạnhthiềnquáVôngã,củngcốthêmnhiềuchotrítuệgiảithoát,bằngphápmôn“địasát”gọilà72phápbiếnhóathầnthông(thấtthậpnhịhuyềncông)và“cânđẩuvân”hầucóđủmọicáchlàmbậtlêngốcrễcủavôminhvàquyếnthuộcvôminh.

ChuẩnbịhànhtranggiảithoátchoTônNgộKhôngkỹcàngnhưthếquảNgôThừaÂnđãnắmvữnglộtrìnhtâmthứcgiảithoátcủaPhậtgiáo,ítnhấtlàvềmặtgiáolý.

Tạiđây,TônNgộKhônghẳnđãcótrítuệ,đệnhấtlythủ,đệnhấtgiảiKhông,trởvềHoaQuảsơn,TônNgộKhôngđãdễdàngdẹpHỗnThếMaVương,loạncủacácngãtưởng,đểbìnhđịnhlạigiangsơntrítuệcủamìnhtạiThủyLiêmđộng.

II.QuanniệmvềconNgười-ỞmặtgiảithoátthìTônNgộKhônglàbiểutượngcủatrítuệcầnđượctutậpđểpháttriểngiảithoátvàđểchếngựcáccảmthọkhổđau.XâydựngmộtnhâncáchgiảithoátlàxâydựngGiới,Ðịnh,Tuệvàlòngđạibichonhâncáchxãhộigồmtri,hànhvàlòngnhânáithếnàođểthànhcông,lợilạcchomìnhvàngười.

Tạihồihai,vaitròlýtrí,đượcbiểutrưngbằngnhânvậtTônNgộKhông,làvaitròchỉđạomọihànhđộngcủaconngườicũngcầnđượchuấnluyện,giáodục.ThườngthìmẫungườigiáodụccủaTrungHoađượcđàotạotheokhuônmẫuđạoKhổngNhovàđượcthêmvàomộtítLão,Trang.NgôThừaÂnđãrấtsángtạovàrấtcanđảmgiớithiệumộtkhuônmẫugiáodụctheogiáolýnhàPhật.CólẽsựchọnlựanàyđãđếnvớiNgôThừaÂnsaukhiNgôThừaÂnchứngkiếnsựđổvỡcủaxãhộiphongkiếnTrungHoavớiđầyrẫynhữngbấtcôngápbức,chủnghĩahìnhthức,kémnhânbảnv.v...vàvaitròcủaNhogiáokhôngđápứngnổinhiềuyêucầumớicủaconngườivàlịchsử-NhưvềsauKimDung,trongtiểuthuyếtkiếmhiệpTiếuNgạoGiangHồ,đãxâydựngmẫungườiLệnhHồđạihiệpthaythếquântửkiếmNhạcBấtQuần-TâyDukýrađờinhưlàtiếngnóirấttrítuệ,hiệnthựcvànhânbảnvọngvềtừTâyTrúc.KhôngphảilàchúýđếnsựnghiệpTâyduthỉnhkinhcủaÐườngTăng,màlàchúýđếnnhâncáchđượcxâydựngtừgiáolýnày:mộtnhâncáchsốngvìhạnhphúcan lạccủasốđông,sốnghiền thiệnvìcôngbằng,bìnhđẳng, tôntrọngsựthật,tráchnhiệmcánhânvàđặcbiệtlàsốngtùyduyênrấtlàtrítuệ.

-Nhâncáchấycầnđượchuấnluyện,giáodụcrấtthực,màkhôngphảicủatừchươngvàhìnhthức-rấtvữngchắccảbamặthànhđộngcủathân,lờivàý,nhưlàTônNgộKhôngđãđượchuấnluyệnvăn,tư,tutrongbảynămvàkhảnănglàmchủchủtưduyvàtâmlý(thiềnđịnh)trongbanămtrướckhivàođờiđểtiếptụcthựchànhvàhọchỏithựctếcủatrườnghợp.

-TriếtlýchỉđạochonhâncáchấylàgiáolýVôngã,Vôthường,Khổ,KhôngcủaPhậtgiáo(mànóitắtlàgiáolýVôngã).DothấmnhuầnsựthậtVôngã,ngườihọcviêndầndầnlàmbậtlênđượcgốcrễchấpngã,thamlam,sânhận,lừadốivàcácsầubi,khổ,ưu,não;vàtạiđây,mộtnhâncáchmẫumựcxuấthiệnđểxâydựnganlạc,hạnhphúcchobảnthân,giađìnhvàxãhội.

TriếtlýhànhđộngcủanhâncáchấylàtrítuệVôngã(chánhkiếnvàchánhtưduy)phânbiệtchánh,tà,hư,thực,tốt,xấu;làlòngvịthavàsứcmạnhvôúy.Tấtcảấylàconngười,vìconngười,choconngườihiệnthực,vàdoconngườitráchnhiệm.Ðâylàmẫunhâncáchtrítuệ,nhânbảnvàsinhđộng.

Khimàcánhâncótựdotâmlý,làmchủđượctâmlýthìcánhânsángsuốthơnvàcónhiềusángtạohơn.Chínhyếutốtâmlýsángtạonàysẽđónggóplớnchoxãhội.

Chúngtasẽtiếptụcbànđếnnhâncáchnàytrongcáchồikếtiếp.NgôThừaÂnquanniệmnhâncáchgiáodụcấytốthơnnhâncáchxâydựngtừđạoNhonhiều,nhưng

đồngthờicũngthấykhókhăntrongviệc thựchiện trongxãhộiphongkiếnTrungHoa,bởigiáo lýPhậtgiáonóilêntínhbìnhđẳng,dânchủ,tựchủ,độclậpsẽlayđổngaivàngvàquyềnlợicủangaivàng.Ðểbảovệquyềnlợicủaphongkiến,triềuđạivuachúa(Trời)sẽgieorắcngaytaihọachếtngườimàđượcgọilànạn“sétđánh”,nạn“âmhỏa”vànạn“biphong”.VìthếNgôThừaÂnđãchuẩnbịkhákỹlưỡngcho

TônNgộKhôngvớimộtcănbảnđịnh, tuệvà“thất thậpnhịhuyềncông”đểvậndụngđốiphóvớicáckhánglựcđếntừchínhquyềnphongkiếnvàtừphíacáctàgiáotrênđườngthựchiệnlýtưởngxâydựngmộtxãhộicôngbằng,dânchủ,bìnhđẳngvànhânbản,vàxâydựngmộtnếptưduymớivềgiátrịnhânsinhvàxãhội.

-BướcđầutiêncủaviệcthểhiệnlýtưởngmàTônNgộKhôngđãđượcgiáodụclàdẹpgiặcloạnxâmlượccủaHỗnThếMaVươngvàtiêudiệttoànbộthếlựcxâmlượcnày.HỗnThếMaVươnglàbiểutượngcủadụcvọng,áchạimàTônNgộKhôngcầnloạibỏtrướckhibắttayvàoviệcgiáodụckiếnthiếtgiangsơnThủyLiêmđộng.

III.Quanniệmvềxãhội.

-Vềmặtxãhội,từđâytoànthểđoànkhỉđềucóhọTôncủaTônNgộKhôngvàchịusựlãnhđạotổchứccủaNgộKhông.tấtcảđềubìnhđẳngvềquyềnsốngtrongđộngThủylIêm,núiHoaQuảtấtcảđềuđoànkếtthànhmộtkhốiởđằngsauTônNgộKhôngvàcùngcótráchnhiệmtrongviệcxâydựngvàbảovệxãhộiloàikhỉtheohướngpháttriểnhưngthịnh.

-TônNgộKhôngliềntổchứcchặtchẽanninh,quốcphòngđểbảovệthànhquảthanhbìnhcủaxứsở.Thànhquảxãhộiấysẽđếntừnềngiáodụctinhthầntráchnhiệmcánhân,tinhthầnđộclậptựcường,tinhthầnVôngã,vịtha,tinhthầndânchủvànhânbản.Cáctinhthầngiáodụcấysẽtạonêntìnhđoànkếtkeosơncủaxãhội,sẽtạonênnhữngcôngdântốt,loạitrừđượccáctệtrạngxãhộinhưdốitrá,cướpbóc,tàhạnh,thamnhũng,ápbức,lườibiếng,thủlợi,sađọa...Tạiđây,xãhộiloàikhỉ,hiệnranhưmộtxãhộithíđiểmmàNgôThừaÂnmuốngiớithiệu,vàmẫuthíđiểmnàylàdànhchoxãhộiconNgười,đặcbiệtlàxãhộiTrungHoavớinhiềuthànhkiến.HẳnnhiênNgôThừaÂnđãdựphòngtrướccácsứcmạnhđềkhángtừbêntrongvàbênngoàitrongviệcxâydựngxãhộimớihợplýhợptìnhhơn.ChúngtahãychờxemtrongcáchồitớiNgôThừaÂnsẽlàmgìtiếpchoxãhộimớinày?

Hồithứ3Hồi3:“Bốnbểnghìnnonđềusợnép

Chínu,mườiloạixóatênrồi”I.TưtưởngPhậthọc

-SaukhidẹpxonggiặcHỗnThếMaVương,TônNgộKhôngtiếnhànhviệctổchứcxãhộikhỉđểgiữyênbờcõinúiHoaQuả.BấygiờcóbốntrưởnglãokhỉhỏivềthầnthôngcủaTônNgộKhông,TônNgộKhôngbảo:

“Tatừsaukhiđắcđạo,cócôngluyệntậpbảymươihaiphépđịasátvàbiếnhóa,đượcphépthầnthôngcânđẩuvânkhônggì sánhbằng;ẩnmình, tránhmình,cấtmình lên, thuhình lại, lên trờicũngcóđường,xuốngđấtcũngcólối,bướcvàomặttrờimặttrăngkhôngcóbóng,đivàovàngđákhôngvướngmắc,nướckhôngthểlàmchìm,lửakhôngthểđốtcháy,chỗnàomàchẳngđiđược”.

Nhưđãđềcậpởhồihai,tạiTàNguyệtTamTinhđộng,TônNgộKhôngđãđắcphápnhãnthấyrõsựvậtVôngã,dovìsựthậtcủamọihiệnhữulàVôngãnênsựkiệnmộtngườicóthểtheoýmuốnhiệnranhiềungã tướngkhácnhau.Tất cảhiệnhữuđềuVôngãnênđềunhiếpnhau, khôngngănngại, nên lửakhôngthểđốtcháy,nướckhôngthểcuốntrôi,giókhônglay,đấtkhôngcảnv.v...

“Lý”củasựthậtlànhưvậynên“sự”củasựthậtcũngnhưvậy.ỞcảnhgiớiTứsắcđịnh,hànhgiảcóthểcóthầnthánhkhôngduhành,biếnhóatựtại.TâmthứccógiảithoátVôngãcũngthế,tùyduyênmàthịhiện.ÐâylàsựthậtnhưthậtđượcghichéptrongkinhđiểnPhậtgiáo.

Vềnghĩabóng, thìvớimộtngườingộVôngãmàkhôngcó thần thôngbiếnhóa, tâmthứchọcũngđượctựtạitrướcmọisắctướngnhưTônNgộKhôngtựtạiravàocáccảnhgiớimàtâmlýkhôngaitrước,khôngbịvướngmắc-sẽthấyrõhơnvềsựthậtnàyởcáchồisau-Nhưng,đểtâmthứcanổncóđiềukiệnđisâuhơnvàogiảithoát,ngườingộVôngãcũngcầntránhcácsựquấyrốitừbênngoài,nhưgiangsơnThủyLiêmđộngcầnđượcgiữgìnanninh.Ðâycũnglàmộtsựthậtcủahànhgiảđangcòncónhiềuviệcphảilàmtrênđườngtớigiảithoáttốihậu.

-VềsựkiệntronggiấcmơTônNgộKhôngxuốngâmphủđạináovàxóatênsinhtửcủabảnthânvàcủaloàikhỉ,âmtiphảicửsứthầnlêntấuvớiNgọcHoàngxửtrịmàNgọcHoànglạihòagiảivớiTônNgộKhông,làsựkiệnhoàntoànbiểutượng.

Thựcsự,mứcđộtâmlinhgiảithoátcủaTônNgộKhôngbấygiờtựnóđãxóasạchnhânsinhtửđivàocáccảnhgiớisúcsinh,địangụcvàngạquỷ,theogiáolýnhàPhật.GiảithoátcủaTônNgộKhôngbấygiờcóphướcbáocònlớnhơncảvuaTrời,dùvuaTrờicómuốnhạicũngkhôngđược.Sựkiệngiảithoátấylàmộtthànhquảlớnđángkểcủacôngphututậplàmkinhđộngcáccảnhgiớisinhtửđãkhiếnchotriềuthầncáccảnhgiớiấyganhghét,đốkỵkhimàtâmthứchọđangđầyắpchấpthủcáctựngã.

QuảthậtNgôThừaÂnđãviếtđầuhồibangày:“BốnbểnghìnnonđềusợnépChínu,mườiloạixóatênrồi”II.Quanniệmvềconngười

-CáinhâncáchgiáodụcmàNgôThừaÂnquanniệm,đãđượcbiểuhiệnquaTônNgộKhông;saukhiđượcđàotạogiáodụctừhệthốnggiáodụcVôngãcủaTôngiảTuBồÐềthìliềnđivàoxãhộiđểxâydựngxãhộivàconngườixãhội.

VớitrítuệVôngã,vớinhậnthứcmọihiệnhữuđềuVôngãnênsoithấymọigiátrịtrongcuộcsốngcũngVôngã,cũngđềukhôngcómộtgiátrịnhấtđịnh(haychỉcógiátrịtươngđối).Cácgiátrịướclệcủaxãhộivềconngườivàxãhộichẳngnhữngđãkhôngthểđứngvữngmàcòngâyxáotrộnchotâmlýconngườivàgâyxáotrộnxãhội.Tấtcảcácgiátrịướclệấytrởthànhtróibuộcconngườivàxãhội,kìmhãmkhảnănggiảiphóngconngườivàxãhội.Chúngcầnđượcnhậnthứcmớixétlại,thaythếhayđậpvỡ,dùgiátrịấyởmỗicánhânhaytậpthể.ÐấylànhữnggìmàNgôThừaÂnđãmượnchiếcthiếtbổngnặnghơnvạncâncủaTônNgộKhôngđậpnátloạnHỗnThếMaVương.Cầnphảidọnsạchcácgiátrị“hỗnthế”ấy,conNgườirấtNgườimớicóđượcmộtkhôngkhítronglànhđểsống.Từđây,conngườisốngvớitâmlýtựdohơn,thoảimáihơn,cónhiềuđiềukiệnsángtạohơnvàlàmđượcnhiềuviệclành,lợiíchhơnchobảnthân,giađìnhvàxãhội.ÐâylàýnghĩamàNgôThừaÂnđãbiểutượnghóathànhcácthầnthôngtựtạiđi

vàonước,vàolửa,vàođất,vàokhônggiancủaTônNgộKhông.Từđây,mỗingườichịutráchnhiệmvềhànhđộngcủachínhmìnhđốivớibảnthân,giađìnhvàxã

hội,màkhôngaikhácquyếtđịnhhaybắtép.Giátrịcủaconngười,vàhànhđộngcủaconngườilàdotựgiác,tựnguyệnvàtựdochọnlựacủahọ,màkhôngliênhệgìđếnviệcthưởngphạttạiÂmphủ,LongphủhayThiênđình.ÐâylàýnghĩamàNgôThừaÂnđãlồngvàohìnhảnhcủaNgôThừaÂnđãlồngvàohìnhảnhTônNgộKhôngxóasạchsổghithiệnác,sinhtửcủaloàikhỉ(xứsởcủaTônNgộKhông)ởÂmty.

-Vềcánhân,mỗingườiđượcgiáodụctheotinhthầnVôngãsẽluônluôngiữhànhđộngcủamìnhđượcdẫndắtbởitâmngaychính,nhânái,trítuệvàkhôngvướngmắc,luônluônkiểmsoáttâmmìnhvàgiữtâmlýởngoàicácniệmthịphi,đốkỵ,sầu,bi,khổ,ưunão.Khitâmlýđượchuấnluyệnđếncấpđộkhôngvướngmắc(hayítbịvướngmắc)vàocáctâmniệmđóthìtâmlýsẽởvàotrạngtháitựdo.Bấygiờlàthờiđiểmsángsuốt,sángtạovàhạnhphúccánhân.Ởmặtgiảithoáttươngđốimànhìn,thìđâylàcảnhgiớitâmlýtốtđẹp.Cảnhgiới tâmlýtốtđẹpnàythườngxuấthiệntrênđôimắtcủaTônNgộKhôngmàchúngtasẽtiếptụctheodõi.

III.QuanniệmvềxãhộiCácnhàlãnhđạonếusốngthểhiệntinhthầnVôngãthìsẽcósứcmạnhvôúy,lòngvịtha,khoandung,tháiđộphóngkhoáng,khôngcâunệcốchấp,cótinhthầntráchnhiệmcao...sẽthuhútđượcquầnchúngđoànkếtsaulưngmìnhtrongmọicôngtácgiữnướcvàdựngnước,nhưđànkhỉquâyquầnchungquanhTônNgộKhôngvậy.

-NếumọingườidânđượcgiáodụcVôngã,chấpnhậnsựthậtVôngãthìsẽrờixacáctháiđộsốngchấpthủ,sẽdễdàngđoànkếtthànhmộtkhốitạonênsứcmạnhlớnlaochodântộc.

-GiáodụcVôngãsẽtạonênmộtnềnvănhóaVôngã.Nềnvănhóanàysẽxóađicáctưduychấpthủgâychiarẽkhốiđạiđoànkếtcủadântộc.Ðâylàmộtmụctiêulớnvàlâudàicủamộtxãhội.TinhthầnVôngãsẽthốngtrịcácdịbiệt,gomtấtcảvềmộtmốiphụcvụchocùngmộtmụctiêu:xứsở.

-Khimàđoànkếtdântộcđượcthựchiệntốt,vàkhimànhândânsốngvớitháiđộkhôngcốchấpthìmọiviệcnướcsẽđượcthựchiệndễdàng,nhưTônNgộKhôngtựtạiđivàonước,vàolửa...,đấtnướcsẽhùngcườngkhiếncácnướclânbangkhôngthểdòmngó,khôngthểquyếtđịnhvậnmệnhcủadântộcấy.Vấnđềxâmlăng,bảohộsẽkhôngcóđấtđứng;sẽbịxóasạchkhỏilịchsửnhưTônNgộKhôngxóasổsinhtửởÂmtycholoàikhỉởThủyLiêmđộng.

Hồithứ4,5,6và7Hồi4:“QuanphongBậtMãlòngsaoxứng

TêngọiTềThiêndạchẳngyên”Hồi5:“LoạnvườnđạoÐạiThánhtrộmthuốctốtVềThiêncungcáthầnbắtyêuquái”

Hồi6:“QuânÂmđếnhộihỏinguyêndoTiểuthánhraoaithuÐạithánh”

Hồi7:“ÐạiThánhtrốnkhỏilòbátquái

HầuVươngbịgiamnúingũhành”Lượctruyệnhồi4,5,6và7

TừchuyệnTônNgộKhôngxuốngLongVươnglấythiếcbổngđểthêmkhígiớigiữbờcõiHoaQuảsơn,đạináoLongcung,vuaTrờimuốnxửhòavớiTônNgộKhôngđãkhôngthànhthậtphongchứcgiữngựaTrời,rồiTềThiênÐạiThánh,rồigiữchứcvườnđào.Cácchứcấyđềulàhưvịđặtradosựdốitrá(khôngthậtýcủaThiênđình).HậuquảcủasựdốitráấydẫnđếncuộcđạináoThiênđìnhcủaTềThiênÐạiThánhkhiếnTềThiênÐạiThánhbịgiamvàonúiNgũHànhnămtrămnăm.

I.TưtưởngPhậthọc-NhưđãđượcđềcậpởphầnTổngluận,cáchồi4,5,6và7làcáchồichiếncuộcxẩyragiữaTônNgộKhôngvàThiênđình.TấtcảchỉlànhữnghìnhảnhbiểutượngnóivềPhậthọcvàquanniệmvềnhânsinhxãhộicủatácgiả.KhôngphảimọihìnhảnhđềuchuyênchởýnghĩavềPhậthọcđượchiểumộtcáchmáymóc.Chúngtacầnđểýđếncácnétchínhnổibậcnhấtcủabốicảnh,rồitìmhiểucácnétchínhnổibậcnhấtcủabốicảnh,rồitìmhiểucácnétchínhấycómangbiểutượngnàocủaPhậthọc?

-Ðểpháthiệncácbiểutượngấy,chúngtacầnphânbiệtrõràng:

*CáccõiTrờiđượcđềcậpđếntrongTâyDuKýnàyđềulàcáccõitrờiDụcgiới.Cáccõiấylàcáccõithiện:nhờphướcbáothiệnhạnhcủatiềnkiếp,tùytheophướcbáolớnnhỏmàđượclàmNgọcHoàng,Thiêntướng,ThiênquanhayThiêndân.Cácphướcbáokiađềuthuộchữulậu,vàcácvịTrờikiacũngcònđầyhammuốn,bỉthử,thị,phitươngtựởcõiNgười(chỉởcấpđộthanhcaohơn).CáccảnhgiớithuộctrờiDụcgiớivẫncònnạnchiếntranhvớiA-tu-ladobởicáccuộctranhchấpvềquyềnhạn,hayđốkỵvềhạnhphúc.

*QuảvịgiảithoátcủaPhápnhã(DựLưu,hayThấtLai,hoặcTu-đà-hoàn)nhưởcấpđộgiảithoátcủaTônNgộKhônglàquảvịởngoàicáctâmđốkỵhaytranhchấp.

-MỹHầuVương,tánhvốnphóngkhoáng,lạisốngnhậpthếtựtại,muốnlàmchủmọihànhđộngcủabảnthânmàkhôngcâunệsựtướng-bởithấytấtcảđềurỗngkhôngtựngã-nhưngphíachúngsinhởcõiTrời,Ngườithìkhác,dovậyxẩyracácxungđột.

-TácgiảđãvậndụngcuộcđạináoThiêncungvàsựchiếnthắngThiênđìnhcủaTônNgộKhôngđểnóilênrằngtâmthứccủaTônNgộKhôngbấygiờđãvượtrakhỏichấpthủlụcđạo(Thiên,Nhơn,A-tu-la,Ðịangục,Ngạquỷ,Súcsinh).TêngọiTềThiênÐạiThánhvìthếđượckhoatrương.

-VớiđôimắtthánhthiệncủaÐạiThánh,cõiTrờihiệnracáibảntướnglẩmcẩmcủanó;tấtcảchúngTrờiđangngủyêntrongdòngnghiệpcủaTrời,thiếunhânduyênđểthấyđạo,thấyVôngã,Vôthườngcủacảnhtrời.CuộcđạináocótácdụngđánhthứccáccungviệnvàThiênchúng,giúpThiênchúngmởsángđôimắttuệ.Cuộcđạináo,nhưđãđềcậpởphầnTổngluận,còncónghĩalàđạináotrongtâmthứccủaNgộKhôngvàcủacáchànhgiả.

-TônNgộKhônglàbiểutượngcủatrítuệVôngã,làthuộcthếgiớicủathựctướngvôtướng,nêncácngãtướnglửa,nước,gió,đất,khônggian,thứcđềukhônghạiđược.Vìthế,đaochémkhôngdứt(đứtđầu

rồilạiliền),lòbátquái(lòhữuvi)đốtkhôngcháy.NhưngkhiđốidiệnvớiBaLaMậttoàngiáccủaÐứcPhậtthìtrítuệcủaTônNgộKhôngtrởthànhtrítuệcỏnconbịthuphục.Tạiđây,ÐứcPhậtdạychoTônNgộKhôngrõ trí tuệcủaTônNgộKhôngchưahoàn toàn thoát lysự tróibuộccủaNămuẩn(sắc, thọ,tưởng,hành,thức)quasựkiệnTônNgộKhôngkhôngnhảyrakhỏibàntayNhưLai,vàquasựkiệnbịNgũHànhsơnchụpphủ500năm,nhưTônNgộKhôngđangvướngmắcvàotánhtháođộngcủatâm,tuệ,vướngmắcvàongãmạn,tựkiêu,hiếuthắngvàvôminh(bịvướngmắcmàtựmìnhkhôngbiết).

II.Quanniệmvềconngười-Mởracuộcđạináothiêncunglàtácgiảmuốnphơibàymộtsựthậtrằng:

*CáitổchứctrậttựcủaThiêncunglàsảnphẩmcủatríhữungã(trícủasinh,diệt,mộngảo).Tríhữungãbanchocáchiệnhữumộtngãtướng,ngãtínhđểdễsuyluận,nóinăng,truyềnđạt,đểphânbiệtrõrànggiữahiệnhữunàyvàhiệnhữukhác;đólàtínhthiếtlậptrậttựchocáchiệnhữu;chínhýniệmtrậttựđãtạodraxãhộicóvua,tôi,quan,dân...,vàchínhýniệmngãđãđặtđểviệclàmvuasuốtđờivàlàmvuatheodònghọ-quandâncũngthế-nhưngạnngữnhângianđãnói:“Convuathìlạilàmvua...”.Mọigiátrịđặtracủaxãhộihữungãlàsảnphẩmcủatưduyhữungã,lànhữnggìmộngảo,khôngthật,bởivìtưduythìkhácvớithựctại.Mộtxãhộimàsốngtrongthếgiớigiátrịmộngmịnhưthếlàmsaocóthểsốngcóhồnnhânbản?Chínhcácgiátrịhữungãấyđãtạoracuộc“hỗnthế”màconngườicầnphảixâydựng,tổchứclạitheogiátrịVôngãvànhânbản.

-ChínhvìgiátrịướclệcủahữungãđangchếngựcõiTrờivàcõiNgười-đâyquảlàthếlựccủađạità-khôngđặtđểconngườitàiđứcthậtđúngvịtríxãhộicủanómàsinhrađạiloạn.ÐểthứctỉnhvuaTrời”,hay“NhưLaibảoNgọcHoàngnhườngngôicholãoTônthìloạnđạináosẽyên”.

Nhưthế,mởracuộcđạináoThiêncunglàmkinhđộngcảTrời,Người,làNgôThừaÂnmuốngiớithiệumộtgiátrịnhậnthứcmới:giátrịcủaVôngã,muốngiáodụcconngườinhậnthứcrõgiátrịnày.khimọingườiđềunhậnthứcấyvàsẽtạonênmộtxãhộivắngbónghếtthảycácbấtcông,ápbức,thamquyềncốvị,thamnhũng,khủngbố,sađọa...Ởđó,conngườisẽsốngđúnggiátrịcủaconngười,khôngcònđánhmấtmìnhnữa(khôngcònhiệntượngthahóa).

Nhưthế,mởracuộcđạináoThiêncunglàmkinhđộngcảTrời,Người,làNgôThừaÂnmuốngiớithiệumộtgiátrịnhậnthứcmới:giátrịcủaVôngã,muốngiáodụcconngườinhậnthứcrõgiátrịnày.khimọingườiđềunhậnthứcnhưvậythìsẽhànhđộngxâydựngbảnthân,giađìnhvàxãhộitheonhậnthứcấyvàsẽtạonênmộtxãhộivắngbónghếtthảycácbấtcông,ápbức,thamquyềncốvị,thamnhũng,khủngbố,sađọa...Ởđó,conngườisẽsốngđúnggiátrịcủaconngười,khôngcònđánhmấtmìnhnữa(khôngcònhiệntượngthahóa).

III.Quanniệmvềxãhội-Mởracuộc“đạináo”làtácgiảđãquárõràngmuốnnóirằng:Cơchếtổchứcxãhộiphongkiếnlà

khônghợplý,đãlỗithời,cầntổchứcmộtcơchếxãhộimớithểhiệndânchủ,côngbằngvànhânbản.-Tácgiảcũngýthứcrõrằngcuộccảicáchxãhộiấykhóthựchiện,bởinóxáotrộnxãhộicũ,điều

màthóiquencủacuộcsốngkhóhưởngứng,vàbởivìđụngchạmquámạnhđếngiaicấplãnhđạovàquyềnlợicủahọvàcủaquầnchúng“ăntheo”.VìýthứcnhưvậynêntácgiảđãđểTôngiảTuBồÐềbáotrướcchoTônNgộKhôngcẩnthậnđềphòngbatainạnlớnmàTrờisẽgiángxuống,vàđãđểTônNgộKhônglàmcuộc“đánhthức”màkhôngphảicáchmạng.Tácgiảmuốnlàmmộtcuộcthayđổivềvănhóavàgiáodụctrước,thựchiệnônhòahơn.Nóirõlàtácgiảsaukhilườngtrướctínhsauthìchỉmuốncómộtcảitổvớiquymôkhálớnđểgiáodụcchoquầnchúnggiácngộdầnvàcấplãnhđạoýthứcđượcvềnhữngđổi

thaycầnthiết:mộtxãhộimớitổchứcdướimộtgiátrịmớivàtrậttựmới(nếucầnnóinhưthế),chứkhôngphảilàvôtrậttự.Nhữnglýdovìsaosẽđượcnóirõvàocáchồitiếp,chúngtasẽtìmhiểu.

Hồithứ8I.TưtưởngPhậthọc-SaukhihàngphụcTônNgộKhôngvàgiữTônNgộKhôngtạiNgũHànhSơn(cóchúếmvàcóthầngiữantoànchoTônNgộKhông),ÐứcPhậttrởvềLôiÂmtự.VừađặtchânvềLôiÂmtự,ÐứcPhậtliềndạy:

“Tađem:Cặpmắtnhìnxa,NhìnkhắpTamgiớiCỗirễtínhxưa,ThấyđềutịchdiệtHìnhthểhưkhôngChẳngcòngìhếtHàngphụckhỉgiàKhôngmấyaibiếtSốngchếtrànhrànhÐấylàpháptướng”.Thếrồi,ÐứcPhậtliềntruyềnmởhộiVuLanởxứPhậtvàtínhviệctruyềnbábaTạngkinhPhậtđến

NamThiệmBộChâu(từTâyTrúcđếnÐôngÐộ-TrungHoa).

-NhưđãbànởphầnTổngluận,TônNgộKhôngcótuệVôngãnhưngvìGiớivàÐịnhchưatutậpvữngnêncònbịtróibuộcbởiNămuẩn(hìnhảnhNgũHànhsơnchụpphủlênngười500năm).CònbịtróibuộcbởiNămuẩnlàcònbịtróibuộcbởicácpháphữuvi,chưathậtsựđirakhỏisinhtử,luânhồi.SựkiệnTônNgộKhôngkhôngthểnhảyrakhỏibàntaycủaÐứcPhậtlàbàihọcÐứcPhậtdạytiếpchoTônNgộKhôngrằngcầnnhiếptâmtumạnhhơnnữa,cầnhànhtrìGiớiuẩn,ÐịnhuẩnvàTuệuẩnsâuxahơnnữa.ÐâylàcôngphumớitiếptụccôngphumàTôngiảTuBồÐềđãdạytạinúiLinhÐàiPhươngThốnởđộngTàNguyệtTamTinh.CôngphunàysẽbắtđầututậptừkhiÐườngTănglênđườngtỉnhkinh,điềumàÐứcPhậtđangsắpđặttạihộiVuLanbồntạiLôiÂmtự.

-TạiThiêncungthìthườngcóhộiBànÐàođểhưởnglạcvàđểtăngtuổithọchomộtsốcấplãnhđạocaotạiđó.Sauvụ“đạináo”thìNgọcHoàngbàyhội“YênTrời”.TạiPhậtxứthìtươngphản,bàyhội“VuLan”,cònđượcgọilàhội“HiếuHạnh”,đểbáođápânphụmẫu,sưtrưởng.CuộcthỉnhkinhvềÐôngđộmàÐứcPhậtsẽsắpđặtđượcmởđầubằnghội“HiếuHạnh”này.

-ÐứcPhậthẳnđãdựtínhpháiđoànđiTâyTrúcthỉnhkinhtừkhicóvụđạináoThiêncungvàtừkhihàngphụcTônNgộKhông.PhậtsựthỉnhkinhchínhlàconđườngcôngphugiảithoátđiđếntrítuệBaLaMậtcủaTônNgộKhôngmàÐứcPhậtbàyvẽ;giáodục,dẫndắtTônNgộKhôngvượtquabatainạnkhốcliệt(sétđánh,âmhỏavàbiphong)màTôngiảTuBồÐềđãbáotrước.

-ÐứcPhậtđãchuẩnbịsẵnnămbửubốiđểBồTátQuánThếÂmtraochoÐườngTăngsaunày:mộtáocàsa,mộttíchtrượngvàbachiếcvòng(trongđócómộtvòngđểkhốngchếtínhcứngđầu,loạnđộng

củaTônNgộKhông).CàsavàtíchtrượnglàhànhtranggiảithoátcủamộttusĩPhậtgiáo(chỉthiếubìnhbát).Ycàsalàbiểutượngchophạmhạnhnêncóthểgiúphànhgiảthoátkhỏiluânhồi;tíchtrượngthườngđượcngườixưadùngđểchếngựthúdữ,rắnrítvàcáckẻcướpđường;ởđâytíchtrượngcủaPhậttựnókhắcchếcácácvật,ácthú.

BồTátQuánThếÂmlàvịBồTátđãđắctrítuệBaLaMậtvàcóđạibinguyệnđộsinh(đệtửcủaBồTátlàHuệNgạnđãlàởbênbờcủatrítuệgiảithoátrồi)đượcÐứcPhậtgiaophósứmệnhtheodõipháiđoànthỉnhkinh.Ðâylàbiểutượngcủađíchtrítuệmàcáchànhgiảnhắmđến.

-BốnđệtửmàBồTátQuánThếÂmthunạpđểphòÐườngTăngthỉnhkinhlà:TônNgộKhông,TiểuLongMã,SaNgộTịnh,vàTrưNgộNăng(xemTổngluận)

II.QuanniệmvềconNgườiÐứcPhậtbiết rõ tâmtưcủaTônNgộKhông,NgàiđếnThiêncunghàngphụcTônNgộKhôngtheo lờithỉnhcầucủaNgọcHoàng,nhưngthựcsựlàđếncứuTônNgộKhôngvàgiữyênTônNgộKhôngtạimộtchỗbìnhyênnhưlàtạmthờiantríđểchờđếnthờiđiểmtốthầutiếptụchànhPhậtsự.HẳnchúngtacònnhớlạiTôngiảTuBồÐề,vịđạiđệtửcủaÐứcPhật,đãgiáodụcTônNgộKhôngthànhngườicótrítuệchânchínhđểphụcvụđạovàđờivàđãchohạsơntrởvềNamThiệmBộChâu.Ðâykhôngphảilàviệclàmtìnhcờ,màđãcóchủýcủaPhật.PhươngChi,núinơitrúxứcủaTôngiảTuBồÐềcótêngọilàLinhÐàiPhươngThốn(cónghĩalàmộttấcđấtcủaLinhSơn,LôiÂmtự),phảichăngđâylàphânviệngiáodụccácBồTátđểđộsinh?Ðâylàphânviệntruyềntraolýtưởnggiáodụcđộsinh?

-GiaiđoạnđạináoThiêncungcủaTônNgộKhôngchỉ làgiaiđoạnđầucủaviệc truyềnbáconđườngvănhóagiáodụcVôngã(hayTừbivàtrítuệVôngã),chỉđểgâymộttiếngvangđánhthứccuộcđời.BấygiờchưaphảilàthờiđiểmchoTônNgộKhôngthaythếNgọcHoàng.DùTônNgộKhôngkhôngdễgìtruyềnbáđượcliền,vàxãhộiThiêncungkhônghẳnsẽđượcyênổnhơn,màcóthểsẽcóchiếntranhkéodàiđểtranhlạingaivàngđãmấtkhiThiênchúngchưanhậnralýtưởngcảithiệnxãhộitốtđẹpcủaTônNgộKhông.

Lạinữa,khithuphụcTônNgộKhôngtạiNgũHànhSơn,BồTátQuánThếÂmđãdạy:“Nóiramộtđiềuthiệnthờingoàinghìndặmsẽứngtheo;nóiramộtđiềubấtthiệnthìngoàinghìndặmsẽchốnglại”.ÐiềunàyBồTátcốýnhắcnhởchoTônNgộKhôngbiếtrằngTônNgộKhôngđãcólýtưởngtốtđẹplogìthiênhạkhôngnghetheo.TônNgộKhôngcầnphảibiếttrầmtỉnhẩnnhẫnmàhànhđộng.Phảitri thờivàphảitripháp.Ngườixưađãnói:trồngcâythìcần10năm;trồngngườithìphải100năm,TônNgộKhônglàmvănhóacònphảicầnmộtkhoảngthờigianđểkếtnạpnhữngngườicùngchíhướngxiểndươngconđườngvănhóagiáodụcmới,thờigianđểđốiphóvớicáckhánglựcđầynguyhiểm.TưởngchúngtacầnbiếtrằngsaulưngTônNgộKhôngchỉcóđámkhỉnhỏchưađủsứcđểbảovệHoaQuảsơn,sauđónếucólựclượngquầnchúnghậuthuẫnnhiềuthêmthìlựclượngnàykhôngthểmộtlòngmộtdạvàcóquyếttâmnhưTônNgộKhông,mà:hoặclàbấtnhất,dễbỏcuộcnhưTrưBátGiới;hoặclàtìnhcảmmềmlòngnhưÐườngTăng;hoặctrungthànhvàcóquyếttâmnhưngthiếudũnglượcnhưSaNgộTịnh,thìrấtkhómàcảitổnhanhchóngđượcxãhộitrướckhánglựccómặtkhắptrongngõngáchxãhộinhưcon“bạchtuộc”.

-Vấnđềconngườiluônluônliênhệchặtchẽvớivấnđềtrítuệ(trìnhđộvănhóa),vớivấnđềchánhkiến(cácquanđiểmchủtrương),vấnđềtâmlýtìnhcảm,vàvấnđềgiátrịcủaconngườivàxãhộisẽmởramộthướngvănhóa,giáodụcmới.Chấpnhậnconđườngmớiấykhôngphảichỉcósựchấpnhậncủatưduymàđủ,màcầncóýchí,tìnhcảmvàtâmlýchấpnhậnnữa.Conđườngvănhóagiáodụcnàyvìthếđòihỏicầncóthờigianlâudàiđểchuẩnbịconngười.Tạiđâychưanóiđếncơchếtổchứcxãhộicũ,guồngmáyNhànướcphongkiếncũrấtcũkỹvàrấtcồngkềnh.Conđườngvănhóagiáodụcấycũngcầncóthời

gianđểcuộcđời trắcnghiệmgiátrị.ÐólàcáclýdomàÐứcPhậtđãchuyểnTônNgộKhôngquamộthướnghànhđộngkháccótínhkhoahọchơnvàthuyếtphụchơn.ThờiđiểmTônNgộKhôngannghỉởNgũHànhSơnlàmốcđiểmthờigianchuyểnhướng,màkhôngphảilàđầuhàng.ÐólàthờigiancầnthiếtđểTônNgộKhôngkiểmđiểmcôngtácvàđịnhhướngcôngtác.

III.Quanniệmvềxãhội.-Xãhộivàconngườicáthểquyệnchặtvàonhaunhưmộtthựcthể.Haihiệnhữuấycótácđộngảnh

hưởngqualại:khixãhộivănhóathayđổithìcáthểthayđổitheo;ngượclại,khinhậnthức,tưduycủaconngườithayđổithìxãhộicũngdầndầnthayđổithờigian.CảhaiđềucótínhchấtVôngãhaybấtđịnh,cóthểđượcthayđổitùytheocácđiềukiệnsống,môitrườngsống.Ýthứcnhưvậy,tácgiảNgôThừaÂnđãchọnlựathayđổinhậnthứcconngườithìbịràngbuộcchặtchẽvớitổchứccủaxãhội,nhấtlàxãhộiấylàmộtxãhộiphongkiếnlâuđời.Cácgiátrịphongkiếnđãănsâuvàotiềmthứcconngườivàcơcấuxãhội.Bấtcứmộtthayđổinàovềgiátrịthuộcxãhộiphongkiếnđềuvấpphảimộtkhánglựccóquyềnuyrấtlớncủavua,tôi,triềuthầnvàquầnchúngdướitrướngtriềuđình.Ðốimặtvớisứcmạnhnày,tấtcảsứcmạnhnày,tấtcảsứcmạnhcủacáccánhânvàcủacácnhómquầnchúngnhỏđềuphảitanvỡ.

-Lại nữa, xãhội phongkiếnđãnuôidưỡngcác lực lượng tàphái rấtmạnh, tồn tại dựavào cáckhuyếtđiểmcủaphongkiến;cáclựclượngnàycũngkhôngmuốnthayđổixãhộiphongkiến;bởivìsựthayđổiấyđedọađếnsựtồntạivàpháttriểncủacácthếlựcấy.CáclựclượngnàytrởthànhvậtcảnđángkểdướibướcđicủaTônNgộKhông.

TônNgộKhôngvànhómchínhphảicủaTônNgộKhông,phảithườngxuyênlưỡngđầuthọđịch.ÐấylàchưanóiđếnviệccónhữngsứccảnnằmtrongnhómquầnchúngcủaTônNgộKhôngnhưvừađềcậpởmụcII,hồi8này.

Thựchiệnconđườnglýtưởngvềvănhóa,giáodụcVôngã,vìthếTônNgộKhôngcần,rấtcần,đếnsựsoisángcủatrítuệtoàngiácvàlòngđạibibủaracủatrítuệtoàngiác(biểutượngbằngsựdẫndắtcủaÐứcPhậtvàBồTátQuánThếÂm).NhìnlạilịchsửViệtNamdướithờiLý,Trần,chúngtacóthểcómộtkháiniệmvềsựchuẩnbịchocôngviệcthựchiệnlýtưởngtrên.VạnHạnhthiềnsư,KhánhVânthiềnsư,vàcảKhuôngViệt,PhápThuậnthiềnsưđãdốcbaonhiêutâmlựcđểtìmraLýCôngUẩnvàmởdầnconđườngchoLýCôngUẩnlênngôibáu.

Nhântâmcũnglàmộtyếutốảnhhưởngmạnhđếnviệcthayđổichếđộxãhội,cóthểtạođiềukiệnthuậnlợi,màcũngcóthểbấtthuậnlợi.Vìthếconđườngsốngvịtha,đầytìnhngườivàtrítuệ,cầnđượcmởđầubằnghiếuđạo,điềumàÐứcPhậtđãquantâmmởrahội“VuLanBồn”khichuẩnbịlậpthànhpháiđoànTâydu.

ChúngtasẽdầndầnthấyrõnhữnggìmàTônNgộKhôngcầnphảivượtquavàocáchồikếtiếp.Hồithứ9,10,11và12

Hồi9:“TrầnQuangNhịnhậmchứcgặpnạn,SưGiangLưutrảthùbáoơn”Hồi10:“LãoLongVươngvụngtínhphạmphápthiênđình.Ngụythừatướnggửithưnhờâmphủ”Hồi11:“QuađịaphủTáiTônvềdươngDângquảbíLưuToànđượcvợ”Hồi12:“VuaÐườnglòngthànhkínhmởđạihộiQuanÂmhiểnThánhhóaKimthuyền”

I.TưtưởngPhậthọc-VềconđườngđếntrítuệBaLaMật,theoPhậtgiáopháttriển(Ðạithừa),hànhgiảsaukhingộpháptánh(còngọilàminhtâm,kiếntánh)cầnpháttâmcầuPhậtquảvàhànhsâugiảithoát(Giới,Ðịnh,Tuệ)vàtâmđạibicứuđộchúngsinhthìcôngđứcgiảithoátmớisớmthànhtựuviênmãn.

BốnhồinàylàphầnBồTátQuánThếÂmsắpđặtchonhânvậtÐườngHuyềnTrangxuấthiệnvớilòngđạibiphátđạitâmđiTâyTrúcthỉnhkinhđểcứuđộNamThiệmBộChâu.ÐâylànhânvậtbiểuhiệntâmnguyệnBồTátcầugiảithoátVôthượngBồđề.ViệcthỉnhđượcTamTạngkinhtừLôiÂmtựvềđếnTràngAn(TrungHoa)làbiêutượngchomụctiêuđắctrítuệgiảithoátBaLaMậtvậy.VềnhânvậtÐườngTăngđãđượcđềcậptrongphầnTổngluận,ởđâychỉbànthêmmộtítđiểm.

-ÐườngTăng,nhânvậtđượcBồTátQuánThếÂmchọn(TâyDuKý)ủytháctráchnhiệmthỉnhkinhlàtiêubiểuchoquyếttâmgiảithoátvàđộsinhcủamỗihànhgiả.ÐườngTăngtựthânthấyrõcảnhđờivôthường,khổđauvàáctrược(chứngkiếncácoankhổđếnvớitựthân,giađìnhvàxãhội)nênphátkhởiđạibitâmđộsinh.ÐâylàđiểmgiáolýrấttruyềnthốngcủaPhậtgiáo.Chỉcónhữngtâmthứcnàothấyrõbaphápấn,haybốnphápấnlàthấyđạo;chỉnhữngaithấyđạomớipháttâmcầuđạo.Sựkiệnphátkhởiđạibi tâmchỉ thựcsựxẩyđếnvớiđiềukiện tâmthứcnhưthế,nghĩa làđạibi tâmphátkhởi từ trí tuệgiảithoát.Khôngcósựkiệnphátkhởiđạibitâmngoàitrítuệ.VìthếhìnhảnhÐườngTănggắnliềnvớiTônNgộKhôngtrênsuốtcuộchànhtrìnhTâydu.Lúcnàohaihìnhảnhấy,haitâmthứcấytáchrờikhỏinhauthìtàphápxãhội(manạnđến)...Ðâylàđạo.

-QuaviệcgiớithiệuthânthếÐườngTăng,bốnhồitruyệnnày(hồi9-12)còngiớithiệumộtsốđiểmkhácvềgiáolýPhậtgiáonhư:

a/TrạngnguyênQuangNhịđãphóngsinhconcávốnđượcmuađểdângmẹ,vàđượcmẹkhenngợi.Tạiđâytácgiảgiớithiệucácgiátrịtutậpgiảithoát:hiếuhạnhlàtốt,nhưtutậpbốthíthìtốthơn,phướcđứcnhiềuhơn.Phóngsinhcũngthế.Tươngtự,côngđứctrìgiớisẽnhiềuhơnnữa;hànhthiềnđịnhcôngđứcsẽhơntrìgiới;tutậptrítuệlàtốthơncả.

b/TácgiảnhânđâygiớithiệugiáolýnhânquảPhậtgiáorấtphânminh:QuangNhịphóngsinhcánênvềsau(vốnlàconcáđượcphóngsinh)LongVươngcứuQuangNhịkhỏichếtsaukhibịLưuHồngámhạiđểđoạtvợvàchứcTriphủ.

c/ViệcÐườngThếDânduÐịaphủchứngkiếnsựthậtnhânquả:ácnhânthìácbáo,thiệnnhânthìthiệnbáo.Tácgiảđãtómtắtkháiquátrằng:“NgườilàmthiệnthìsinhTiên;ngườitậntrungthìsinhvàđườngquý;ngườihiếuhạnhthìsinhvàođườngphúc;ngườicôngbằngthìsinhvàokiếpNgười;ngườitíchđứcthìsinhvàođườnggiàucó;ngườiđộcácthìsinhvàođườngquỷ”.Giáolýnàyhướngdẫnngườiđờisốngngaythẳng,côngbằngvàthiệnlươngđemlạianvuichobảnthân,giađìnhvàxãhội.

-ChiếcáoCàsaPhậtTổbanchoÐườngTăng(BồTátQuánThếÂmtrao)làbiểutượnglýtưởnggiải thoátkhổcho tự thânvàgiúpchomọichúngsinh thoátkhỏihết thảycáckhổách trongsinh tử.Lýtưởngnàylàsựnghiệpcaođẹpnênđượcdệtbằngtơquý(tiêntơ),bởibàntayquý(tiênngadệt),vàđượctrang trí bằngcáchạt trânchâu:hạtngọc“mani” làbiểu tượngchohạnh sống thanhbạch, trong sáng,khôngtỳvết;hạt“tịtrầnchâu”làbiểutượngchosốngxalìahếtthảycáctrầncấu(cáccấuuếcủatâm);hạt“địnhphongchâu”làbiểutượngchohạnhsốngnhiếptịnhtâmthứcthoátlykhỏicácảnhhưởngkhen,chê,thịphi,được,mất,danhvọng,lợidưỡng(bátphong);hạt“dạminhchâu”làbiểutượngchotrítuệ.ChiếcáomàBồTátQuánThếÂmtặngkhôngchoÐườngTănglàbiểutượngchocôngphuhànhgiảithoátđượcchứađựngtrongTamTạngkinhđiểnPhậtgiáo.

II.Quanniệmvềconngười-Chođếnhồithứ21này,NgôThừaÂnđãpháchọađủđềcươngcủamộtnộidunggiáodụcconngườitốtphụcvụchoxãhộicủanềnvănhóagiáodụcVôngã.Ðềcươngấybaogồmnhiềuđiểm:

1-Giáodụcconngườisốngphảicómụctiêu,lýtưởnghướngthượng.Lýtưởngđóphụcvụchoanlạc,hạnhphúccủabảnthân,tậpthể,xãhội,vàđượcbiểutượngquanhânvậtÐườngTăng.

2-Giáodụcconngườicókhảnăngnhậnthức,phânbiệtrõphải,trái,thiện,ác,tốt,xấu,đúng,sai,hư,thật(đượcbiểutrưngquanhânvậtTônNgộKhông).

3-Giáodụcconngườibiếthướng thiện,sốngđạođức,biếtkhépmìnhvàokhuônphép,kỷ luật tựgiác(đượcbiểutượngquaTrưBátGiới).

4-Gióadụctâmlýconngười,giáodụcýchívàquyếttâmtheođuổiconđườnglýtưởngcủamình(biểutượngquanhânvậtSaNgộTịnh).

5-Giáodụcđầytìnhngười(nhânhiếu,trung,tình,nghĩa),biểutượngquanhânvậtTiểuLongMã.

6-Giáodụcconngườithấyrõtínhđộcđoán,uyquyền,hưởngthụ,bấtcông(tệtrạngtạiThiêncung)củanhữngngườicóquyềnthế,thấyrõsựthậtkhổđâuởÂmphủvàcuộc“hỗnthế”ởtrầngianđểxâydựngmộtxãhộicôngbằng,nhânái,anlạcvàhạnhphúc.

-Xâydựngmộtnhâncáchtoàndiệnquacácmặt:

1.Lýtrívàhànhđộng(TônNgộKhông).2.Vềtìnhcảm,đạođức,thẩmmỹ(vaitròÐườngTăng).

3.Vềthểlực,bảnnăng,dụcvọng(vaitròBátGiới).4.Ýchíkiênđịnh,tâmtưổnđịnh(vaitròSaNgộTịnh).

5.Vềtươnggiaoxãhội(vaitròTiểuLongMã).Ðólànộidunggiáodụcvềtrídục,đứcdục,tâmlývàtìnhcảm,laođộng(hànhđộng),vàgiáodục

mộtkhảnăngthựchiệnsựhòađiệucácmốitươnggiaocủacuộcsống(Pháiđoàn...).

-NềngiáodụcconngườitoàndiệnấyđượcxâydựngtrêncơsởsựthậtVôngãtínhcủavạnhữu,vàtrêncănbảnniềmtinrằngtâmthứccókhảnăngchuyểnhóakhôngcùng.

III.Quanniệmvềxãhội-Tácgiảlầnlượtnêulênnhữnglýdocủamộtxãhộicầnđượcthayđổi.SựkiệnTrầnQuangNhị,rểcủaquanthừatướngNgụyTrưngđinhậmchứcbịkẻácgiếtchết,chiếmvợvàchiếmcảchứcvịTriphủkéodàimườitámnămmàtriềuđìnhcũngkhônghay,chứngtỏxãhộiTrungHoabấygiờtổchứckhônghợplý,khôngthểbảođảmanninhxãhộichodânchúng,đưaxãhộivàocảnhhỗnloạn,nhândânkhôngcóquyềnlàmchủxãhộivàcuộcsống.

-SựkiệnLongVươngkhôngtôntrọngmệnhlệnhcủaThiênđình,tựdohànhxửtheotưýlàsựkiệnkhôngthượngtônphápluật.

-SựkiệnLýthịvợLưuToàn,phảitựvẫnkhilàmviệcthiệnlàhậuquảcủacácquanniệmđạođứcluânlýlỗithờicủaxãhộiTrungHoa.

-SựkiệnÐứcPhậtủythácBồTátQuánThếÂmphậtsựthỉnhTamtạngkinhPhậtđếnÐôngÐộđểcứuvớtquầnchúngnóilênquárõràngnhântâmởđâyđãhoạnnạn,đạođứcđãsuyđồi.

-Tạigiớiquanlại,chínhtrườngthìvìdanhlợiđãđẩyđưamộtsốngườicótàigiúpnướcnhưLýÐịnh,TrươngTiêuđếnchỗchánnảnrútluivềsốnganphậnbằngnghềđốncủi,bắtcá,tiêudaoởvùngnonxanhnướcbiếc.

-Trướccảnhmộtxãhội,dùkhôngcóchiếntranh,đạođứcđidầnvàobănghoại,NgôThừaÂnmuốnđánhthứcnhândântỉnhdậyđểcùngnhausửasoạnchomộtxãhộidânchủ,côngbằngvànhânái.XãhộimớisẽbắtđầutừngàyÐườngTăngnhậntấmáocàsavàchiếctíchtrượngtừtayBồTátQuánThếÂmđểTâydu.CầncómộtcơngiólớnđưahươngVôngã,trítuệvàtừbitừTâyTrúcvềxãhộiTrungHoađươngthời.

ÐâylàhoàibãocủaNgôThừaÂnvềviệcxâydựngmộtxãhộiconngườirấtngườivàtốtđẹpquatiểuthuyếtTâyDuKý.

-Côngcuộccảitổvănhóa,giáodụcmàTônNgộKhôngkhởixướngcầnđượctiếnhànhnhiềubướchợplý.Bướcđầutiênlàgiáodục,tuyêntruyềnýthứcnơiquầnchúngnhânđânvềnhữnghưhỏngcủaxãhộicũ,vàchứngtỏcácưuthếcủanềnvănhóamới.Cánhđổimớicầncómộtlựclượnghậuthuẩnmạnhmẽđểcóthểđứngvữngtrướcnhiềusứcmạnhphảnkhángđếntừnhiềuphía,đạiđểcóbasứcmạnhphảnkhángchính.

-Sứcmạnh“sấmsét”củatriềuđình,quanlạiphongkiếnvàcácnhómăntheo.

-Sứcmạnh“âmhỏa”làsứcmạnhtâmlýphảnkháng,phảntuyêntruyềntácđộngvàoquầnchúngvàvàopháicanhtân.

-Sứcmạnh“biphong”làsứcmạnhgâyrasựthiếulòngtin,nhunhược,tìnhcảmthiếusángsuốtcủaquầnchúngvàcủapháicanhtân.

Ðâylàbướcchuẩnbịcầnthiếtđểxâydựngmộtnềnvănhóagiáodụcmớikia.Từđây,TônNgộKhôngcònphảigiáctỉnhđểđốiđầutrongtừngbướcđicảitổcủamình,mởđầutừhồithứ13,nếukhôngthìsẽbịtanxáctrước“sấmsét”,bịthiêucháytrong“âmhỏa”,haybịtanrãtrước“biphong”.

Hồithứ13và14Hồi13:“SahangcọpKimtinhcứuthoát

NúiLongHoaBáKhâmmờisư”Hồi14:“Vượngiàtheochính

Sáugiặcmấttăm”I.TưtưởngPhậthọcSaukhipháttâmcầugiải thoátvàphátđạinguyệnđộsinh,hànhgiảbắtđầuhạthủcôngphugiải thoát.Giảithoátkhôngthểđạtđượcbằngchỉmộttấmlòngmongmuốngiảithoát.Tấmlònghaykhátvọnggiảithoátchỉlàsựnhắcnhởđếnmụcđíchgiảithoátcầnphảiđến,tựnóchưacókhảnănghìnhthànhmộtbướcđigiảithoátnào.VìthếÐườngTăngvừamớilênđườngđãsavàongayhangcọp,chúatểsơnlâmấylàbiểutượngcủatham,sân,siởnộitâmvàởngoạicảnhđangthờisungmãn;chúngdễdàng“thịt”mấtchínguyệngiảithoátđộsinhcủahànhgiả.GiaiđoạnnàynếukhôngnhờthalựccủaKimTinhcứumạngthìlýtưởngTâyduđãkhôngcòn.

-Trướckhilênđường,ÐườngTăngđãýthứcviệctudưỡngTâm,nên“lẳnglặngchỉtayvàobụngmấy lượt”đểnóivớiTăngchúng tiễnchânrằng:“Tâmsinh thìmanghiệpsinh, tâmdiệt thìmanghiệpdiệt”.Vậykhimachướngkhởi (manạnsinh) thìbấygiờhànhgiảvàchínguyệngiải thoátchính làmachướng,haybịkhốngchếbởimachướng.Machướngđólàtàniệm,vọngniệm.

Ðốivớivọngniệm,lòngkhátvọnggiảithoátkhôngcóđôimắtđểnhìnthấyvàcũngkhôngcókhảnăngđểnhưngtiếpphục.Nếuthiếutrítuệthìhànhgiảkhôngthểtutậpgiảithoátquahaicôngphuchínhyếusauđây:

-Nhậnrađâulàchánhniệmđểduytrìvàpháttriển;chánhniệmnàochưasinhthìkhiếnsinhkhởi,chánhniệmnàođãsinhthìduytrìvàpháttriển.

-Nhậnrađâulàtàniệm;tàniệmđãsinhthìcầnđượctìmcáchđoạndiệt,tàniệmchưasinhthìkhôngđểnósinhkhởi.

Manạn“hangcọp“nàylànạncảnhgiácÐườngTăngphảitutậpcóchánhkiếnvàchánhtưduy(haytrítuệ)trước,rồivậndụngtrítuệnàydẫnđầucáccôngphututậpkhác.

Ðâymớilàchánhđạo.Dovậy,vàohồi14ÐườngTăngcầnthunhậnTônNgộKhôngphòtánhưmộtvaitròtrítuệtrêncuộchànhtrìnhTâydu.

-Chínhnhờtrítuệ(vaitròTônNgộKhông)nhậnrabạn,thùvàcókhảnăngrấtlớncókhảnăngđốtcháy,đánhtancácvọngniệmkhởilêndotácđộngtừtronglẫnngoài,nhưTônNgộKhôngđãdiệtđámgiặccỏlụctặcởhồi14này,đámgiặcthườnggâyhỗnloạntâmthứcvàcuộcđời.

II.Quanniệmvềconngười-Ðểxâydựngmộtxãhộitốtđẹpđúngnghĩanhấtcầncóngườitốt.Conngườitốtlàconngườiđượcpháttriển,giáodụctoàndiện,cókhảnăngnhậnđịnhtốt,xấu,phải,trái,hư,thậtvàcókhảnăngđểhànhxửcácviệccánhân,giađìnhvàxãhội.

-Conngườicầnđượchiểumộtcáchthựctếrằngkhôngphảilàđượcsinhranhưmộttờgiấytrắng,màlàcóđủmộtmầmtâmlýtốt,xấulẫnlộn.Cáctâmlýxấunhưtham,sân,si,ganhghét,đốkỵ,kiêucăng,ngãmạn,phóngtúngcómặtmạnhhơnlàcáctâmlýtốt.Ðiềukiệnsốngởxãhộiphongkiến(vàxãhộinóichung)kíchđộngcáctâmlýxấunhiềuhơnlàcáctâmlýtốt.Dovậy,yêucầuđầutiêncủagiáodụclàcầngiáodụcconngườicómộthiểubiết,tưduyphânbiệtrõ,tốt,xấu,thực,hưv.v...vàcókhảnăngchỉđạotốtcáchànhvicủaconngườinhưÐườngTăngcầnđếnsựcómặtcủaTônNgộKhôngtrongphảiđoànTâydu.

-Tưduyđúngvàhiểubiếtđúngcầnđượcgiáodục tếnhị,cầnđượckhéo léo tiếp thu,cầncósựluyệntậpnhiềuvềcănvàtưđểthắngvượtcácthànhkiến,địnhkiếncủavănhóa,truyềnthốngvàcáctậpquántìnhcảm,tưduycũ.CáctậpquánnàytróibuộcconngườirấtmạnhnhưbiểutượngNgũHànhsơngiamhãmTônNgộKhôngdàiđến500năm.Phábỏđượccácràngbuộcnàyconngườimớicóđượccáihiểubiếtvàtưduysángtạovàgiátrịápdụngvàođờisốngcánhânvàxãhội.

III.Quanniệmvềxãhội-Bướccảitổxãhộiđầutiênnếukhôngđượclýtrítínhtoánkỹthìkhóvượtquađượcràocảnlớncủacáclựclượngchủđạocủađườngvănhóa,xãhộivàthểchếcũ(đượcbiểutrưngbằng:mãnhthúsơnlâmhãmhạiÐườngTăng),lựclượngcảitổsẽbịtổnhạinặng,cóthểbịlâmnguy.

-LýtưởngcảitổxãhộikhôngđượcđánhgiáđúngởmặtthuầnlýthuyếtmàđượcdánhgiávàothửtháchtrongthựctếxãhộiđểlàmsángtỏgiátrịcủanónhưlàTônNgộKhôngđứngdậykhỏiNgũHànhsơn, lênđườngthựchiệnvàmangthêmmột têngọimới làTônHànhGiả(hànhgiả=người thựchiện,hànhđộng)

-Lýtưởngthựchiệncầnđượchoạtđộnguyểnchuyển,khôngquácứngrắn,khôngquánônnóng,vộivàng,nhưcầnphảicócáithắng“khẩncônhi”trênđầuTônHànhGiả.

-ÐấylànhữnggìmàchúngtacóthểhìnhdungvềcácquanniệmhànhđộngđểcảitổxãhộicủaNgôThừaÂn.

Hồithứ15,16và17Hồi15:“NúiRắnCuốn,mọithầnngầmgiúp

KheƯngSầu,ýmãthắngcương”Hồi16:“ViệnQuanÂmsưlừabảobối

NúiHắcPhongquáitrộmcàsa”Hồi17:“TônHànhGiảđạináoHắcPhong

QuanThếÂmthuphụcconyêuquái”I.TưtưởngPhậthọc

-Tạihồi15,khimàcôngphututậpđượctrítuệVôngãsoisángthìcôngphuấyđúnnghĩalàcôngphugiảithoát.Bấygiờtâmsẽkhởilênnhiềuniệmlành,giảithoát.ÐâylàýnghĩacủahìnhảnhbiểutượngcácthiệnthầntụhọptạinúiRắnCuốnđểgiúpđỡÐườngTăng.

-Ởhồi14,saukhiTônNgộKhônghàngphụclụctặc-giặccỏquấyrốitâmthức-thìtâmthứctrởnênantịnh,vắnglặng.BấygiờsơnthầnởLạcGiàsơn,vângmệnhBồTátQuánThếÂmtraoyêncươngđểthắngTiểuLongmã-màNgôThừaÂngọilà“ýmãthắngcương”-Ðâylàhìnhảnhbiểutượngkhitâmthứcđãđượcchếngự,khôngcònvọngngoại(hướngrasáutrần),đãquayvềgiảithoát(hướngnội)nhưTiểuLongmãđãtừbỏlongcungvàtừbỏtâmngỗngịchđểtheophòÐườngTăng.

Khi tâmthức lắngđọngnhưbấygiờ thìsáu trầnđượcsoi tỏbản tướng,khôngcòn tác loạn tâmýđượcnữa,sầumuộnsẽrađi,vĩnhviễntừgiảtâmý.Vìthếkhôngnướctâmtrongsuốtthìcácloàichimkhôngthểbayqua,vĩnhviễnbayxa.ConsuốibấygiờđượcNgôThừaÂngọilà“KheƯngSầu”.

-Ởcấpđộtâmthứcnày,hànhgiảkhôngcònbịlòngdụccáctrầnđốtcháy,nêntạiViệnQuanÂm(hồi16)lửathamdụccáctrầnchỉđốtcháysưtrútrìtrộmáocàsaquýcủaÐườngTăng,màkhôngthiêuÐườngTăngvàcácsưsãicònlại.

-Tạiđây,conmagấuởnúiHắcPhong,bạncủasưtrútrìQuanÂmViện,cũngthamlamđánhcắpchiếccàsa,nhưnghaingườiấycótácýkhácnhauởhaihoàncảnhkhácnhau,nêngặtháihậuquảkhácnhau.Sưtrútrìlàkẻxuấtgiasốngởnhàchùađãhơn200nămmàcònlòngthamấythìquảlàtâmtuquáxấu;vớitâmtuấythìchỉcầnmộtlòngthamáocà-salàđãđủđểđốtcháytâmgiảithoát.Sưtrútrìbịthiêucháylàthế.

MaGấuởnúiHắcPhonglàloàiyêutinhmàthíchgiaoduvớinhàchùalàchứngtỏcómộttâmthứchướngthượng.MaGấutrộmáocà-savàđịnhmởhộicà-sacũnglàhànhđộngvớitâmthứchướngvềđạo,nhưnghướngvềđạoởcấpđộtâmlýthíchnhàchùavànhữngphápkhíthuộcnhàchùa.Xétkỹtâmthứcnàylàđangđilên.Dođó,BồTátQuánThếÂmkhôngchohạimaGấu.LầnđầugặpmaGấu,BồTátđãphátbiểu“Nghiệtsúcchiếmcứsơnđộngnàycũngcóchútduyênđạo”,rồisauđóBồTátđãquyychomaGấuvàthuvềchogiữnúiLạcGiàởNamHải.

-KhiBồTátQuánThếÂmbiếnhóarayêutinhLăngHư(bạncủamaGấu)thìTônNgộKhôngliềnnói:“Ðẹpquá!Ðẹpquá!ThếBồTát làyêutinhhayyêutinhlàBồTát?”-BồTátQuánThếÂmdạy:“NgộKhông,BồTát,yêutinhđềulàýniệm,nếubànchođếngốc,đềulàkhôngcó”.LờidạynàygiúpTônNgộKhôngtỉnhlòngthêm.TạiđâyNgôThừaÂnđãdiễnđạtmộttưtưởngkháccủaBátNhãrằng:

-TướngthậtcủaBồTátlàVôngã;tướngthậtcủayêutinhcũnglàVôngã.Vìthế,vớitâmthứcgiácngộthậttướngthìyêutinhvàBồTátkhôngkhácbiệt,đềuđồngthểVôngã(BồTát=yêutinh=Vôngã).Nhưngvớitâmthứccònvướngmắctậpkhíchấpngã,thìtướngBồTátkhácvớitướngyêutinh.TônNgộKhôngtuylòngđãgiáctỉnhVôngãtừlâu,nhưngtậpkhíchấpthủtướngvẫncòn,nêntâmthứcthỉnhthoảngngỡngàngvướngngạicácngãtướng.DosựvướngngạiấymàTônNgộKhôngcònvướngmắccácmanạn.

Nóitóm,ngãtướnglàcủaýniệm,củangãtưởng;nólàhưvọng,màkhôngphảilàthựctại.

Tạiđây,NgôThừaÂnmuốngiớithiệuvớiđờirằng:BồTáthàngphụcyêuGấulàđánhchếtcáitính“yêu”trongconGấu,chứkhôngphảigiếtchếtcongấu.ConGấutựnókhôngmangmộtngãtínhyêumàbayBồTátgìcả.

II.Quanniệmvềconngười-NgôThừaÂnmongmuốnconngườiquaytrởvềchínhmìnhđểtutậptâmvàgiảithoáttâm,nhưTônNgộKhôngtutậpởTàNguyệtTamTịnhđộng-Mọigiátrịthựclàởtâmthứcconngười.KhitrítuệVôngãđãxuấthiệnthìtâmthứcsẽdầndầnsángtỏ.Cácthiệntâmvàgiảithoáttâmsẽsinhkhởi.Giáodụcnhânbảnlàgiáodụcgiúpconngườiquaytrởvềchínhminh,chínhnguồnsángbêntrongmình.Mọithứmaymắn,anlạc,tựdo,hạnhphúcđềucómặtởđó,nhưpháiđoànTâyducómặtTônNgộKhông.đâylàýnghĩađượcbiểutượngbởihìnhảnhcácthiệnthầnđếngiúpÐườngTăngởnúiRắnCuốn.ÐâycũnglàýnghĩamàngạnngữPhápnói:“Hãytựgiúpmìnhrồitrờisẽgiúpmình”(Aide-toi,Lecielt’aidra).

-Vấnđềkhôngphảilàbuộcngườikháclàmcácđiềuthiện,màlàgiúpngườikhácnhậnthứcrõvềđiềuthiệnvàgiátrịcủađiềuthiện.Khiđãcónhậnthứcđúngthìtựkhắcconngườihànhđộngđúng.TươngtựnhưkhiKheƯngSầutrongsuốt,thìcácloàichimkhôngcònhiệnđến.Cũngthế,khitâmđãlắng,thìcáctrầnkhôngcònxâmnhậpquấyphá.KhimộtngườiđãthấyrõconđườngvănhóaVôngã,thìcácquanniệmvềvănhóahữungãsẽkhôngcònkhảnăngthuyếtphục.

-Vềđiềuthiệnác,conđườngvănhóagiáodụcmớicầnnóirõvềgiátrịcủacáchànhđộng,việclàm,yếutốquyếtđịnhgiátrịcủahànhđộnglàởtâmtácđộngtrênhànhđộngcóthểcónhiềugiátrịkhácnhauvàchịucáchậuquảkhácnhau,điểnhìnhnhưmaGấuvàsưtrútrìQuanÂmViệnđềuđánhcắptấmcà-saquýmàmộtngười thìbịđốtcháy thânphạmhạnhvà thânhuệmạng,ngườikia thìphátkhởihuệmạng,huệtâm.

-TheotinhthầngiáodụcVôngãvànhânbảnthìconngườilàvôtựtínhvàhànhđộnglàvôtựtính,bởicảhaiđềudocácduyêntậphợpmàsinh.Khôngthậtsựcóconngườixấu.Cảđếnhànhđộng,khôngthậtsựcóhànhđộngxấu,màchỉcócácýniệmxấutácđộngtrênhànhđộng.vìthếgiáodụcmớiđặttrọngtâmởcôngphuchuyểnđổicácýniệm,chếngựcácýniệm(gọilàtutâm),dùhànhgiảvẫnquantâmđếncácbiểuhiệncủahànhđộngvàhậuquảcủahànhđộng.khiýniệmxấuđượcchếngự,thìcáchànhđộngxấusẽdầndầnbiếnmất.ÐiềunàyđượcNgôThừaÂndiễnđạtquahìnhảnhmaGấuđượcBồTátQuánThếÂmvàTônNgộKhôngchếngựvàthunhậnvềcảnhgiớixuấtgiagiảithoátởNamHải.

Tạiđây,ngườichủxướngvănhóa,giáodụcVôngãvànhânbản,TônNgộKhông,cầnnhậnthứcrõsứmệnhcủamìnhlàchuyểnhóatâmthứcconngười,tiêudiệtcácsailầm,màkhôngphảitiêudiệtnhữngconngườisailầm(hồi16,17).

Dùvậy,ngườilàmgiáodụckhôngđượcxaolãngđếnvaitròtácđộngcủangoạigiớitrêntâmthứcconngười;giáodụccầnvạchrõkhíacạnhnguyhiểmcủangoạigiớicóthểgieorắctaihạiđếnconngười.

Hồi15,16,và17quảlàcáchồiđềcậpđếnđạođứccủaPhậtgiáo,vấnđềgiátrịcủacáchànhvi,hànhđộng,vàvấnđềđánhgiácácgiátrịcủacáchànhvi,hànhđộng.

III.Quanniệmvềxãhội-Trởlạivấnđềđãđượcđềcập,cănbảncủaviệccảitạoxãhộilàvấnđềcảitạoconngười,vàcănbảncủavấnđềcảitạoconngườivàvấnđềcảitạonhậnthứcconngười.Khimàđasốquầnchúngđãgiácngộconđườngsốngvớinhữnggiátrịmớithìhẳnnhiênkhungsườnxãhộimớisẽphảihìnhthành.KhiđãlàKheƯngSầutrongsuốt,thìchimchócđếnsẽlâmnạn.Dovìnguyhiểmấy,chimsẽkhôngcònđến.Cũngthế,khitâmthứcconngườiđãsánggiátrịcủanềnvănhóagiáodụcmới,thìcácgiátrịlỗithờisẽrađi.NgôThừaÂnđưarahìnhảnhKheƯngSâulàxácđịnhsựthậtmàngườilàmcôngtáccảitổvănhóagiáodụcphảichọnlựa,rằng:Vănhóa,giáodụccầnđượccảitổtrước,cơchếxãhộicảitổsau.Côngtácvănhóagiáodụcbaogiờcũngcầnthờigianlâudài.VớixãhộiphongkiếnTrungHoavàothếkỷ16,khócó

mộtchọnlựanàokháctốtđẹphơn.-Cầntạođiềukiệnthuậnlợichonềnvănhóamớipháttriển,cácđiềukiệnsốngcóảnhhưởngđến

việckhơidậycácnhậnthứcmới-tươngtựnhưchiếcáocà-saquýkhơidậylòngthamnơisưtrútrìQuanâmViện -nhưhạnhcủaBồTátQuánThếÂm thườngcứukhổngườiđời trướckhinóiPhápcứukhổ.Phươngthứcnàysẽhỗtrợsựnghiệpgiáodụcthuyếtphụcquầnchúngquayvềvớicácgiátrịmới.

Hồi18và19Hồi18:“ChùaQuanâm,ÐườngTăngthoátnạn

”NhàCaoLão,ÐạiThánhtrừma”Hồi19:“ÐộngVânSạn,NgộKhôngthuBátGiới

”NúiPhùÐồ,TamTạngnhậnchânkinh”I.TưtưởngPhậthọc-Bướcđầutiênchếngựtâmlàchếngựlụccăn(hồi15).CôngphuchếngựnàycầnđượcthựchànhlâudàiđểnhiếpphụccáiđộngcủathânvàkhẩunhưđãđượcđềcậpởphầnTổngluận.Ởhồi18và19,việcthuphụcTrưBátGiớilàmđệtửxuấtgialàýnghĩacủaviệchànhtrìgiớiluậtvàchếngựdụcái,chếngựcáctánhbuônglung,lườibiếngđểthiếtlậpcơsởtâmlývữngchắcchosựthànhtựutâmgiảithoát(đạiđịnh)vàtuệgiảithoát(đạituệ).

-ỞnguyênbảnTâyDuKý,vàởbảndịchviệtngữấnhànhnăm1982,nhàxuấtbảnVănhọcHàNội,ghiđủtoànvănbàiBátNhãTâmKinh.BàitâmkinhnàylàtráitimcủatrítuệtoàngiácmàthiềnsưÔSàođãtraochoÐườngTăngđểgiữanlòngtrênsuốtcuộcviễntrìnhTâyphương.Ðiểmtinhyếucủabảnkinhnàylà:trêncơsởtâmthứcantrúđạiđịnh(haytâmgiảithoát)vàtâmnguyệnđộsinhrộnglớn,hànhgiảhànhsâuthiềnquánVôngã,thấyrõhếtthảyvạnhữulàrỗngkhôngtựngãmàvượtquahếtthảymọikhổđautrầnthế.

Dovìhànhgiảantrúvàochánhniệm,chánhtưởngVôngãmàtâmthứckhôngvướngngạibấtcứgì;dovìtâmkhôngvướngngại,hànhgiảrờixacácthứsợhãi,rờixacáctưởngsailầmvàcáctìnhcảmsailầm;dovìrờixacácngãtưởng,cácđiênđảotưởng,hànhgiảchøngđắcđượcsựgiảithoáthoàntoànmọikhổđau.Trêncơsởthànhtựunày,hànhgiảtựtạiravàokhổđauđểcứuđộđời.

-DướiconmắtcủatrítuệVôngã,cácngãtướngtrầngianlàhưhuyễn,mộngmị,tạmbợ.NgôThừaÂnvìthếgọicõiđờilà“phùđồ”(tươngtựnhưphùthế,phùvân)II.Quanniệmvềconngười

-Mộtđườnghướnggiáodụcconngườitốtthìkhônglúcnàorờikhỏimụctiêuđemlạianlạc,hạnhphúcchoconngười.Cảmnhậnanlạc,hạnhphúclàphầnviệccủatâmthứcmỗingười.Vìthế,côngphuhuấnluyệntâmlýlàcôngphuchính,bêncạnhcôngphumởmanghiểubiếtđúngđắn,mởmangtrítuệ.Conđườnggiáodụcđích thựcvànhânbảnkhôngphải làconđường lý thuyết,mà làconđườngsống.Conđườngđóchỉrõrằngconngườicầntrởvềchínhmìnhvàlàmchủchínhmìnhởbalãnhvựcthân,khẩu,ý.Hồi19và20thìgiớithiệuđếnphầngiáodụclàmchủcáchànhđộngcủathânvàkhẩu,ý.Hồi19và20thìgiớithiệuđếnphầngiáodụclàmchủcáchànhđộngcủathânvàkhẩu(lờinói),giảithoát(đãđượcđềcậpởphầnTổngluận).III.Quanniệmvềxãhội-MộttrongnhữngđiềukiệnchoquầnchúngsốngvớinềnvănhóanhânbảnvàVôngãlàtạovớinềnvănhóanhânbảnvàVôngãlàtạonênnếpsốngđạođứccánhânvàđạođứcxãhội.Cánhânvàtậpthểcần

phảigiữgìnvàtôntrọngmộtsốkhuônphépkỷluậtnàođócủaxãhộidoxãhộiđặtraphùhợpvớivănhóaVôngã.NếpsốngvănhóaxãhộinàyđượcbiểutượnghóaquanhânvậtTrưBátGiới.

-Vềmặttâmlýquầnchúngthuộchàngngũđổimớiđượcphânranhiềuthànhphần:cóthànhphầnmangdạngtâmlýcủaÐườngTăng,cóthànhphầnmangmẫutâmlýcủaTônHànhGiả,cóthànhphầnthìtâmlýthiếuổnđịnhdễtrởluivềnếpsốngvóicáctậptínhcũ,nhưTrưBátGiớinhiềulầnđòihỏilạinhàCaoLão...Xãhộicầntổchứcthànhmộtnếpvănhóamới,thiếtthựcvàtíchcực.Vaitròtíchcựctrongviệchìnhthànhnếpsốnghóamới,thiếtthựcvàtíchcực.Vaitròtíchcựctrongviệchìnhthànhnếptrongviệchìnhthànhnếpvănhóamớilàvaitrògiáodụcthểhiệnquanhiềuphươngtiệntruyềnthống.Giáodụcmởhướngđitớivàothếgiớigiátrịmới,xadầncácgiátrịcũ,nhưTônNgộKhôngkiểmsoát,kiềmchếTrưNgộNăngvậy.

Hồithứ20,21và22Hồi20:“NúiHoàngPhong,ÐườngTănggặpnạn

Ðóngiữanúi,Bátgiớilậpcông”Hồi21:“HộpháplàmnhàlưuÐạiThánh

TuDiLinhCátbắtPhongMa”Hồi22:“BátGiớiđánhởsôngLưuSa

MộcXoavânglệnhbắtNgộTịnh”I.TưtưởngPhậthọc-Hànhgiảtutậpgiảithoátnếuchỉhànhtrìgiớithìkhónhiếpphụcđượccáiđộngvàcáivọngtâm.Tâmđộngchưabịhàngphụcthìkhóđivàotuệgiảithoát.Côngphututậpgiớilàcôngphuchuẩnbịcănbảngiảithoátđểtutậpđịnh.Côngphututậpgiớilàcôngphuchuẩnbịcănbảngiảithoátđểtutậpđịnh.Côngphuđếnhồi20hànhgiảhẳnlàvượtquamanạnHoàngPhong.Manạnnàylàdopháphữuvi“tammuộithầnphong”chắnlối.TônNgộKhôngvàTrưNgộNăngcònnonđịnhlựcnênbịgióđịnhkhắcchếlàmtổnhạiđếnđôimắttuệcủaNgộKhông.PhảinhờđếnđịnhlựcvữngnhưnúiTu-di(gọilàTiểutu-di)củaBồTátLinhCátmớiđốitrịđượcquáiHoàngPhong(hồi20).Saunạnnày,hànhgiả(pháiđoànTâydu)phảichuyêntâmhànhthiềnđịnh.ÐâylàýnghĩapháiđoànTâydukếtnạpthêmSaNgộTịnh(nhưđãđềcậpởTổngluận,hồi22).

-PhươngpháptucủaPhậtgiáođểchếngựtâm,điềuphụctâmlàphươngphápkhắcchế.NgôThừaÂngiới thiệuphươngpháptuấyquacácphươngcáchpháiđoànTâyduchiếnthángcácyêuquái.Với“tammuộithầnphong”gióđộcvàmạnh,thìngườitadùng“địnhphongđan”đểtrừ.Vớiđốitượngđộngthìdùngtĩnhđểchế;vớiđốitượngtĩnh,thìdùngđộng(củatuệ)đểkhắc.

II.Quanniệmvềconngười-Mứcđộcaohơnvềgiáodụcconngườilàmứcđộ“huấnluyệntâmlý”,haythựchànhthiềnđịnh.Giáodụccómụcđíchđemlạichoconngườisựổnđịnhtâmlývàcảmnhậnanlạc,hạnhphúc.Giáodụcthiềnđịnhvìthếlàyêucầucủahọcđường,củagiađìnhvàxãhội.-Trạngtháitâmlýổnđịnhlàtrạngtháitựdovàsángtạo,loạibỏcáctâmlýmệtmõi,chánnản,lườibiếngvàloâu,vàcókhảnăngnângcaohiệunănglàmviệc,họchỏihaygiảngdạy.Ðây làvai tròchínhcủangànhTâmlýgiáodụchiệnđại.

III.Quanniệmvềxãhội-HoàngPhongquáilàloạiquáivậtsinhsốngởcảnhgiớiVôngã,nhưngdotuluyệnchưahếttàkhí,chưa

antrúvàoGiớiuẩn,Ðịnhuẩn,nêngặpduyênthìtàniệmpháttángâynêntaihọalớnvề“tammuộithầnphong”.Ðâylàhìnhảnhbiểutượngvềhậuquảcủasựcảitổvănhóagiáodụcthiếutriệtđểvànghiêmtúc,vàlàbiểutượngvềhậuquảtaihạicủasựápdụngsailạcdokhôngthấutriệtchângiátrịcủanềnvănhóa,giáodụcVôngã.

-Ðểtránhhậuquảtrên,lựclượngcảitổxãhộicầnđượcgiáodụckỹnộidungcủavănhóaVôngãvàsự trungthànhquyết tâmthểhiệnnênvănhóanày,mộtnềnvănhóacủa tinh thần“tùyduyênnhibấtbiến”.Ðấy làýnghĩacủahaikhígiớimàNhưLai traochoLinhcátBồTátđểhàngphụcquáiHoàngPhonggồmcó:

-“Ðịnhphongđơn”biểutrưngcủatinhthầnbấtbiến.-“Phi longtrượng”(conrồngvàngchínmóng)biểu tượngchotinh thầntùyduyên,vậndụnguyển

chuyểnvàsinhđộng.NếutinhthầnVănhóaVôngãđượchiểumộtcáchkhẳngđịnhnhưvănhóahữungã,thìVôngãbiến

thànhngãvô(tàpháp),vàhậuquảcủanềnvănhóanàysẽgâynêncảnh“hỗnthế”khôngkhácgìvớinềnvănhóahữungãcủaxãhộicũ.Nềnvănhóamớinàykhôngđốilậpvớibấtcứmộtnềnvănhóanàokháccả,vìthếnócóthểcùngtồntạibêncạnhnềnvănhóacũ.Giátrịđíchthựccủanềnvănhóanàylàởcáitâmhànhđộngđượcđiềuđộngbởitâmlývịtha,nhânáivàbởitrítuệkhôngchấpthủ,khôngthamái,sânhận.GiátrịcủacuộcsốnglàởchữTâm,nhưnhữnggìmàTônNgộKhôngđãđượcgiáodụcởlòluyệntâm(TàNguyệtTamTinhđộng).vìgiátrịnằmởcáitâm,nêncáitâmconngườicầnđượclàmchủtrước,cảithiệntrước.

Hồithứ23Hồi23:

“TamTạngkhôngquêngốc”Bốnthánhthửlòngthiền”I.TưtưởngPhậthọc-CôngphugiảithoátcàngvàosâucàngđòihỏihànhgiảpháttriểnsâuGiới,Ðịnh,Tuệ;càngvàosâu,cáctâmlýtróibuộccàngtinhtế.Hànhgiảcàngtinhtấn,nỗlựcvàgiáctỉnhliêntụcmớipháttriểnđượcđịnhvàtuệgiảithoát.Ðiềukiệnđòihỏitrướctiênvàítnhấtlà:hànhgiảphảidứttrừdụcái,vìvậybốnvịBồTát(LêSơn,QuánÂm,PhổHiềnvàVănThù)-LêSơnbiểutượngcủađạinguyện;PhổHiềnbiểutượngcủađạiđịnhvàđạihạnh;QuánThếÂmbiểutượngcủađạibivàđạitrí;VănThùlàbiểutượngđỉnhcaocủatrítuệgiảithoát-thịhiệnratrắcnghiệmpháiđoànTâyduvàhỗtrợchopháiđoàntrướckhiđivàomộtgiaiđoạnmới.Quacuộctrắcnghiệmnày,TrưBátGiớibộclộrõlòngtrần(dụcái)chưasạch,cầnđượccảnhgiáctutậpnhiềuhơn.

II.Quanniệmvềconngười-Tâm lý thamdục thườngchemờ tâm trí conngười,đưađẩyconngườivàocácsai lầm,đánhmất lýtưởngnhânsinhvàxãhộicaothượng.Ðâylàđiểmtâmlýcầnđượcgiáodục,huấnluyệnkỹđểtránhcácrốiloạnchocánhân,giađìnhvàxãhội.ngườimànặnglòngtham,nhấtlàthamsắc,thìcókhuynhhướngsốngvịkỷ,gâytổnhaithanhân,dễđánhmấtnhâncáchtốtđẹpcủaconngườivàdễrơivàophiềnnão,khổđaulâudài.III.Quanniệmvềxãhội

-Dotừtưduyhữungãmàchấpthủngãtướngsinhvàlòngkhởilênthamlam,sânhận,íchkỷ,ganhghét,đốkỵ...Chínhxáctâmlýxấunàysẽbộchiệnracáchànhđộnghạimình,hạingười.

-Ðểchếngựtưduyấyvàcáctâmlýxấuấy,conngườicầnphảithườnghuấnluyệnVăn,Tư,TuvềVôngã,vịtha.Ðâylàhệvănhóagiáodụcthựctiễnvàthựcnghiệm.Xãhộiphảicónhữngconngườinàytrướcthìcôngcuộcxâydựngvàpháttriểnđấtnướcmớithànhcôngtốtđẹp.

NgôThừaÂnđãchọnlựaconđườngvănhóanày,khảosátcáchồitiếpchúngtasẽrõ.Hồithứ24,25và26

Hồi24:“NúiVạnThọ,ÐạiTiênlưubạncũQuánNgũTrang,HànhGiảtrộmnhânsâm”

Hồi25:“TrấnNguyênTửđuổibắtngườilấykinhTônHànhGiảlàmnhộnNgũTrangquán”

Hồi26:“NơiTamÐảo,NgộKhôngtìmthuốcNướcCamLồ,BồTátchữacây”

I.TưtưởngPhậthọcTưtưởngPhậthọcởbahồinàyđãđượcbànởphầnTổngluận.

II.QuanniệmvềconngườiTưtưởngNhohọcvẫnlàtưtưởngchủđạocủanềnvănhóaTrungHoavàothếkỷXVI(thếkỷmàNgôThừaÂnsống)vàquahầunhưsuốtdònglịchsửTrungHoachođếnthếkỷXIX.Hệthốngtưtưởngnàyđãxâydựngnênchếđộphongkiến.ConngườivànhâncáchconngườiđượcgiáodụctheokhuônmẫuNhogiáovớicôngthứcđầyướclệvềHiếu,Trung,Tình,Nghĩa...hayNhân,Lễ,Nghĩa,Trí,Tínrấtmáymócvàrấthìnhthức.Nhâncáchđóđãtróibuộcsựpháttriểnconngườivàtínhnhânbảncủaconngười,vàhạnchếcảsựpháttriểnxãhội.Nhâncáchđóquátùhãmconngười,khôngđápứngđượccácbiếnđộngđổithaycủaconngườivàxãhội,cũngkhôngđápứngđượccácyêucầumớicủalịchsử.Nhưđãđềcập,NgôThừaÂnmuốnđi tìmmộtmẫunhâncáchmới, rấtngườivàđápứngđượcmơướccủaconngườicủanhiềuthờiđại.NgôThừaÂnđãkínđáogiớithiệunhâncáchấyquatiểuthuyếtTâyDuKý.MởracuộcTâyduvĩđạilàtácgiảmuốnmởbungracáixãhộibịkhépkíncủaTrungHoa,khépkíncảnhậnthứcvàtháiđộsống,điềumàngàynaycảthếgiớiđềuthấy:vìsựkhépkínấymànềnvănminhvàcógiátrịcủaTrungHoachậmpháttriển.

Dựngnênbahồi24,25và26nàylàNgôThừaÂnmuốnnóirõramộtnhâncáchmớicầntạodựngchovănhóaTrungHoa.TácgiảđãđểchoTônNgộKhông(tiếngnóicủanềnvănhóaPhậtgiáo)đánhbậtgốcrễcâynhânsâmquýgiá(cómặttừlúctrờiđấtmớikhaitích)tạiNgũTrangQuán-biểutượngcủaâmdươngvàngũhànhcủaNhogiáo-vàphảinhờđếnnướcCamlồ(củatrítuệPhậtgiáotướivàomớilàmsốnglạicâynhânsâm.Tácgiả,quahìnhảnhđó,muốncảithiệnbổsungvàonhâncáchcủaNhogiáotrítuệđómớilàmsốnglạinhâncáchlýtưởngcủanềnvănhóatruyềnthống.Chỉlàcôngviệcchuyểnđổi,cảithiện,màkhôngphảilàphếbỏhaythaythếhoàntoàn.NhâncáchVôngãấysẽđượcpháttriểntốtvàmạnhtrongmộtxãhộidânchủ,nhânáivàcôngbằng.

III.Quanniệmvềxãhội-LạinóivềchuyệncâynhânsâmvàNgũTrangQuán,nhưđượcđềcậpởphầnTổngluận,TônNgộKhôngđãđánhbậtgốcrễcâynhânsâm,câynguồngốccủacácpháphữuvicủahiệntượnggiới-cũnglàbiểutượngcủaNhovàLão,trítuệVôngãcủaNgộKhôngchỉđánhbậtgốcrễcủathếgiớinhịnguyên,hữungã,nhưngchưacókhảnănggiảiquyếtsinhtử.ChỉcótrítuệBaLaMậtcủaBồTátQuánThếÂmlàgiảiquyếtđượcsinhtử,làmhồisinhcâynhânsâm.

-BồTátđãlấynướctừtrongcâyấybằngtrítuệVôngãrồiđemtướivàocâyấythìcâyliềnsốnglại.Cũngthế,chântướngcómặtởnơicácngãtướng;vôsinhcómặtnơisinhdiệt;giảithoátcómặttạicuộcđời,tạiphiềnnão.TrítuệVôngãcủaPhậtgiáomởraconmáttuệchoconngườithấysựthậtđó.Chuyệnhồisinhcâynhânsâmlàbài thuyếtphápthâmdiệumàBồTátQuánThếÂmđãgiảngbàychoTrấnNguyênTửvàcácThiêntiên,Ðịatiên,vàpháiđoànTâydu.Ðiềunàyđượclàmrõnghĩathêmởhìnhảnhmộtquảnhânsâmrơixuốngđấtliềnbiếnmấtvàođất,đếnlúchồisinhthìquảnhânsâmliềntrởvềlạicây.Vớiconmắthữungã(sinhdiệt)thìbảolàquảnhânsâmđãmất,rồiphiềnnão,bựcbộivìnó,vànghioanchoTônNgộKhôngtrộm.Thựcsự,BồTátQuánThếÂmđãcắtnghĩachothấyquảnhânsâmchỉcóhaymấtdướicáinhìnsinhdiệtcủangãtướng;nhưng,nólàbấtsinhbấtdiệtđốivớithựctạinhưthật,vàđốivớicáinhìnVôngã;Quảnhânsâmtừtrênkhôngrơichạmđấtthìliềnbiếnmấtlàýnghĩakhicómặtđủâm,dương(đất trời) thì thật tướngbiếnmất(biểu tượngbằnghìnhảnhbiếnmấtcủaquảnhânsâm),nhưngkhicónướccamlồcủatrítuệVôngãrướivàothìthựctướngxuấthiện(nhưhìnhảnhquảnhânsâmsaukhibiếnmấtlạitáihiệntrêncành).

-TácgiảNgôThừaÂnmuốngiớithiệucáinhìnVôngãnàyvớixãhộiTrungHoa,muốnđưacáinhìnấyvàonềnvănhóa,giáodụcTrungHoađểhồisinhchonềnvănhóanàyvốnthườngởtrongđiềukiệnhầunhưkhủnghoảng.CáinhìnVôngãđivàomộtnềnvănhóaVôngã.Nềnvănhóamớinàyđếnkhôngxáotrộnnềnvănhóacũ,vàkhôngphảiđếntừnềnvănhóaấy.NóphátsinhtừtronglòngcuộcsốngđangtrôichảyvàchuyểnhóacáinhìnnhịnguyênthànhcáinhìnVôngãvềdòngsốngđangtrôichảy.Việcxiểndươngnềnvănhóa,giáodụcnàynếuđượcgọilàcáchmạngvănhóagiáodục,thìcũngkhôngđúng;nhưngnếukhôngđượcgọilàcuộccáchmạngvănhóagiáodục,thìcũngkhôngđúng.Ởđây,chúngtatạmgọilàmộtcuộccảitổvănhóa,giáodụctheotinhthầnPhậtgiáodướicáinhìncủaNgôThừaÂn.

Saukhicâynhânsâmđượchồisinh,TrấnNguyênTử,cácPhước,Lộc,Thọtinh,BồTátvàpháiđoànTâyduđãhoanhỷđềhuềtrongbữatiệcgọilàhội“Nhânsâmquả’.TrấnNguyênTửlạimởthêmmộtbửatiệcriêngđểlàmlễkếtnghĩahuynhđệvớiTônNgộKhông.KếtnghĩahuynhđệvớiTônNgộKhônglàtếnhịnóilênrằng:TrấnNguyênTửđượcxếpvàohàngđệtửBồTátQuánThếÂm(vốnTrấnNguyênTửlàtổcủaÐịatiên).Sựkiệnnàynóilênrằngnềnvănhóa,giáodụcVôngãcủaPhậtgiáosẽhòanhập,hayđisonghành,vớinềnvănhóagiáodụctạibảnxứ,nơiPhậtgiáođặtchânđến.NềnvănhóagiáodụcPhậtgiáocókhảnăngsẽlàmthănghoahồisinhnềnvănhóagiáodụccũ.

Tưởngchúngtacũngcầnđểtâmsuygẫmđếncâuchuyệncâynhânsâmnày.chúngtacócảmtưởngrằncảmhứngcủaNgôThừaÂnđãbậtkhởimạnhmẽnhưthếnàovềsựnghiệpTâyduvàhóađạocủaÐườngTăng,thìcảmhứngcủaôngcũngbậtkhởimạnhmẽnhưthếấykhidựngnênhìnhảnhcâynhânsâmbậtgốcvàcâynhânsâmhồisinh.

Hồithứ27,28,29,30và31Hồi27:“ThâymabalượttrênTamTạng

ÐườngTănggiậnđuổiMỹHầuVương”Hồi28:“NúiHoaQuảlũyêuhợpnghĩa

RừngHắcTùngTamTạnggặpma”Hồi29:“ThoátnạnGiangLưuvềđấtnước

ÐộiơnBátGiớichuyểnsơnlâm”

Hồi30:“TàmaphạmchánhđạoTiểuLongnhớNgộKhông”

Hồi31:“BátGiớilấynghĩakhíchHànhGiảNgộKhôngdùngtríphụcMaVương”

I.TưtưởngPhậthọc-Hồi27đãđượcbànđếnởphầnTổngluận.Tạiđây,mộtsốđiểmsẽđượcbànthêm.

ÐườngTăngsuốtcuộchànhtrìnhthìchỉmộtchiềutrangnghiêmgiữgìngiớitướng,mộtlònggiữchặtđiềunhân,chỉtugiớivàtuphướcmàthiếuhẳnđôimắttrítuệđểphânbiệtthật,giả,thiếuhẳnđôimắtcủaThánhhữuhọcđểnhậnracáctướngmaquỷtráhình.DovìthiếutuệnhãnmàÐườngTăngkhôngbiếtnghetheoTônNgộKhông,lạinghetiếngnóiđốkỵ,hiềmkhíchvàthiểutrícủaTrưBátGiới,nênvướngngayvàocácthảmhọacủacácmanạn:

*BalầnNgộKhôngđánhchếtBạchcốttinhlàbalầnbịÐườngTăngquởlavàniệmchú“khẩncônhi”đểhànhhạ.LầncuốithìÐườngTăngviếtgiấydứttìnhthầytròdùTônNgộKhôngđãcạnlờiphântỏ.NgôThừaÂnđãrấtthiệnxảodựngnêncảnh“Bạchcốtphunhân”đểgiớithiệusâusắcgiáolýPhậtgiáo:Từbi,TrítuệvàBồTáthạnh.

-TừbicủaPhậtgiáo,nhưđãbàn,điđôivớitrítuệvàcầnđượctrítuệsoitỏ.Từbimàtáchrờikhỏitrítuệthìkhôngcònýnghĩatừbi;bấygiờnótrởthànhtươngphảnvớitừbicủaPhậtgiáo.

-HạnhBồTát,theoPhậtgiáo,làhạnhbiểuhiệnbasứcmạnhchính:trítuệlàlinhhồn;thiềnđịnhlàsứcmạnh;vàtừbilàsắctháiđặcthù,làsứmệnhđộsinh.ÐườngTăngthìthiếumấtsứcmạnhcủađịnhlựcvàcủatrítuệVôngã.Vìthế,thảmkịchtrongcôngphugiảithoátxẩyra.ÐâylàhiểmhọatrênđườngvềgiảithoátmàTôngiảTuBồÐềgọilàhọa“biphong”thổimạnhlàmtanrãcôngphugiảithoátcủahànhgiả,vàđãcăndặnTônNgộKhôngcẩnthậnđềphòng!BiếncốcắtđứtthâmtìnhsưđệnàyđãlàmtanrãpháiđoànTâyduvàlàmlạnhbuốtcơthểgiảithoátcủapháiđoàn.SaukhiTônNgộKhôngrờipháiđoàn,pháiđoànđãkéo lênhữngbướcđi thất thểu,mệtmõi, thê lương!Tạiđây,NgôThừaÂnđãgiới thiệumạnhmẽvớingườiđờirằng:khôngcómộthạnhtunàocủaPhậtgiáo,haykhôngcómộtcôngphugiảithoátnàocủaPhậtgiáomàvắngmặttrítuệcả.Hễánhsángđithìbóngtốiđến.NếuvắngmặtTônNgộKhôngthìma“Bạchcốtphunhân”xuấthiệnhãmhại.Mabạchcốtlàbiểutượngcủacõivôminh,âmucủatham,sân,sivàquyếnthuộccủatham,sân,si.

-Quahồi27đầybikịchnày,NgôThừaÂncũngnóilênsựthậttheogiáolýnhàPhậtrằng:chânlýchỉcómặttrongtrítuệgiảithoátmàkhôngcómặttrongthiềnđịnh,giớiluậtvàlòngnhânđạo,nhưpháiđoànTâyduchỉcóTônNgộKhôngthấyrõchánh,tà,chân,ngụy,cònÐườngTăng,SaNgộTịnhvàTrưNgộNăngthìkhông;vìthếmàtrítuệBaLaMậtlàgiảithoáttốihậu,vàchỉcótrítuệnàymớithểnhậpthựctướngcủacácpháptheochânlýNam,Bắctruyền.

-Ởhồitiếptheo,hồi28,tácgiảđưaÐườngTăng,NgộNăngvàNgộTịnhsavàonạnthiênmaởrừngHắcTùngđểcảnhgiácÐườngTăng,NgộNăngvàNgộTịnh,vừanhưđểtrừngphạt,cảnhcáokẻtuhànhthiếutrí,vàtrừngphạtcáchxửsự“hồđồ”củaÐườngTăngvàBátGiới.

-TácgiảđểchomavươngởrừngHắcTùngbiếnÐườngTăngthànhconhổcũngvớidụngýấy.Ðếncuốihồi28nàythìTônNgộKhôngchiếmlạiđạotìnhđãmấttrongpháiđoàn.

-TheokinhtạngPhậtgiáothìchỉcóngườitrímớibiếtcangợingôiTamBảo;chỉcóngườitrímớiphêphánđúng cácviệc làmcủangười trí, dovậyviệchàngphục tà củaTônNgộKhôngkhôngđượcÐườngTăng,TrưNgộNăngvàSaNgộTịnhhiểuđúngđểrồixẩyracáchiềmkhích,ngộnhận.

II.Quanniệmvềconngười-CómộtvấnđềgiáodụchiệnđạimàNgôThừaÂnđãđặtrasuốttậptruyện,đặcbiệtlàtrongcáchồitừ27đến31,làgiáodụcconngườithểhiệnsựhòađiệutrongtựthânmỗingười:thếnàođểđiềuhòagiữatimvàóc(từbivàtrítuệ),giữalýtrí,tìnhcảm,dụcvọngvàýchícủaconngười,nhưsựhòađiệugiữacácthànhviêncủapháiđoànTâydu.Khinàocómặtsựhòađiệuthìcánhânổnđịnh,sángsuốt,anlạcvàhạnhphúc.Khinàotâmthứcbấthòađiệuthìtâmlýrốiloạn,thiếusángsuốtvàphiềnnão,khổđau.Cũngthế,cầncósựthểhiệnhòađiệugiữacánhânmìnhvàcáccánhânkháctrongmộttậpthể.Khinàosựhòađiệutrongtậpthểđượcthểhiện,thìtươnggiaocủatậpthểtrởnênxấuđi,mấtđoànkết,vàcáccáthểtrongtậpthểcảmthấybấtan.Ðâylàđiểmgiáodụctâmlýrấtngườivàrấtthiếtthực.

Lýtrívàtìnhcảm,đạođứcvàdụcvọngthườnghaychốngtráinhau.giáodụclàgiúpconngườinhậnthứcsựthậtchốngtráiấyvàthểhiệnquânbìnhtâmthứctheosựsoisángcủalýtrí.CáinhìnvàtháiđộsốngcủaÐườngTăngthìkhácvớicáinhìnvàtháiđộsốngcủaTônNgộKhông;cáinhìnvàtháiđộsốngcủaBátGiớicũngkhácnhưthế.Nghệthuậtsốngphảilànghệthuậtthểhiệnhòađiệutâmlý.Ðâylànghĩasốnglớnvàthựccủaconngười.

-Nghĩasốngcủa tươnggiaocũngquan trọng.Nghĩa sốngấy là tìnhngườichân thật, sựhiểubiếtnhau,sựthôngcảmnhau,sựchấpnhận,tintưởngnhau,vàsựtôntrọngnhau.NếuđầyđủcácyếutốvừakểthìđãkhôngxẩyracảnhngộnhậnđầybikịchgiữaÐườngTăngvàTônNgộKhông,giữaBátGiớivàTônNgộKhôngnhưởhồiTônNgộKhôngđánhchếtBạchcốttinh.

III.Quanniệmvềxãhội-Sứcmạnhcủatậpthểlàsựhợpquần.Sứcmạnhấyđượcpháttriểnnếuđượchướngdẫnbởitiếngnóitrítuệ.Nếuthiếusựhợpquầnthìtậpthểsẽtanrã,vànếusựhợpquầnkhôngđượcthựchiệnbởitrítuệthìtậpthểcũnglâmnguy.ÐâylànhữnggìNgôThừaÂnmuốnnóiởhồi27và28(BạchcốttinhvàrừngHắcTùng).

-Tiếngnóitrítuệthiệnxảocủatậpthểcầnđượctruyềnđạtmộtcáchthiệnxảothìmớicótácdụngsâurộngtrongquầnchúng.NếutiếngnóitrítuệđóthiếusựhỗtrợcủakỹthuậttruyềnđạtthìtậpthểvẫncóthểrơivàonhữngkhókhănđángkểlàmsuyyếusứcmạnhhợpquầnnhưtháiđộnóinăngvàngônngữdiễnđạtcủaTônNgộKhôngthiếutếnhị,thiếukhếcơđãgâyranhữngcú“sốc”tâmlýởÐườngTăngvàBátGiớidẫnđếnhậuquảtaihạilàÐườngTăngcắtđứtnghĩathầytròvớiTônNgộKhông.TônNgộKhôngcầntỉnhngộvềhậuquảnàymớicóthểdiễnxuấtthiệnxảovaitròcủamình.

-Ngoàiyếutốtrítuệ,sứcmạnhhợpquầncòncầnđếntìnhngườinhưhìnhảnhbiểutượngBátGiớilấynghĩasưđệđểkhíchTônNgộKhônglênđườngcứuthầy,vàcầnđếnlýtưởngnhưchấtkeogắnbó,nhưhìnhảnhBátGiớinhắcđếnBồTátQuánThếÂmđểkhíchTônNgộKhông“táixuấtgianghồ”.

Tạiđây,NgôThừaÂnmuốnnói rằng:conđườngvănhóagiáodụcmới làcần thiếtmànhữngkỹthuậtvậndụngđểthựchiệnvàođờicòncầnthiếthơn.

Hồithứ32,33,34và35Hồi32:“NúiBìnhÐính,câytàotruyềntín

ÐộngLiênHoa,BátGiớigặptai”Hồi33:“Ngoạiđạolàmmêtínhthực

Nguyênthầnđếngiúplòngngay”Hồi34:“MaVươngmưugiỏikhốnHầuVương

ÐạiThánhkhéolừalấybửubối”Hồi35:“Ngoạiđạoraoailừakẻthẳng

NgộKhôngđượcbáuphụctàma”I.TưtưởngPhậthọc-SauphầntutậpcũngcốtừbikếthợpvớitrítuệlàphầnđềcậpđếnvấnđềGiớitutậpvớiTuệ.GiớimàtáchrờihẳnTuệthìgiảithoátbịtùhãmngay,nhưBátGiớiđituầnmộtmìnhởnúiBìnhÐínhliềnbịthiênmaNgânGiốcvàKimGiốccầmtùtạiđộngLiênHoa.

NgânGiốcvàKimGiốcvốnlàhaitiểuđồngcủaTháiThượngLãoQuândoBồTátQuánThếÂmchủýmượnđểdựnglêncảnhnạnởđộngLiênHoađểcủngcốcôngphututậpcủahànhgiả,củapháiđoànthỉnhkinh.

Cácbửubốiđềulàcácsứcmạnhrútratừđầunguồncủathếgiớinhịnguyên.QuađượccảnhnạnnàylàhànhgiảcókinhnghiệmtutậpđểthắngvượtmộtsốtróibuộccủaTamgiới.Tạiđây,đúngnhưgiáolýPhậtgiáo,tácgiảNgôThừaÂnxácđịnhvaitròcủagiớichỉđểchếngựcáchànhđộngcủathânvàkhẩu,vàchỉchếngựđượcdụcáimàkhóquađượcýnghiệpvớinhiềusứcmạnhcảntrởthuộcthếgiớicủahữuáivàvôhữuái(củacáccõiTrờisắcvàVôsắc).Ðịnhcũngthế.Vớicáctâmsắcgiớithanhcao,thìkhảnăngcủađịnhchưasâucũngkhótránhsựđắmtrướcchấpthủchúng,nhưNgộTịnhdễdàngbiNgânGiốcvàKimGiốccầmgiữ.ỞđâychỉcósứcmạnhcủatrítuệVôngãlàcóthểchiếnthắng,nếutrítuệđóđiđôivớiđạiđịnhvàthanhtịnhgiới.Nếugiớiyếuvàđịnhyếuthìhànhgiảsẽrơingayvàocảnhnạntrênđườngvềgiảithoát,nhưtrườnghợpcủapháiđoànTâydutạinúiBìnhÐínhnày.

-NếutrítuệthiềnquánVôngãchưasâuthìsẽkhôngquánsátrõkhíacạnhnguyhiểm,tróibuộccủacáctâmSắcgiớivàVôsắcgiới,nhưTônHànhGiảtạinúiBìnhÐínhkhônghiểucáchsửdụngcủasợidâyvàngvàđãbịNgânGiốcniệmchúdùngdâyvàngtróiHànhgiả,vàdùnghồlôthuHànhgiả.Nếungườitucótutậpthiềnđịnhthấyrõđượckhíacạnhnguyhiểmcủacácthiềntâm,thìcôngphuthiềnquánVôngãsẽthấyrõconđườngxuấtlykhỏitróibuộccủacácthiềntâm,nhưTônHànhGiảsaukhibịtróivàbịnhốtkínvàohồlôđãtựkiếmđượclốiravàđiđếnchiếnthắngKimGiốcvàNgânGiốc.

II.Quanniệmvềconngười-Trongnộidungđểgiáodụcconngườipháttriểntoàndiệncóphầnquantrọngvềgiáodụcđạođức.Nếugiáodụcchỉchútrọngđếnđạođứcmàkhôngdựavàocơsởlýtrívàtrítuệ-nghĩalànộidungđạođứckhôngphùhợpvớithựctếconngườivàthựctếxãhội,lịchsử-thìđólàmộtnềngiáodụcbấttoàn,khậpkhểnhcầnđượccứunguy,hệtnhưBátGiới(biểutượngchogiáodục,kỷluật, luânlý,đạođức)đimộtmìnhđếnđộngLiênHoathìbịlâmnguycầnđượcTônHànhGiảcứu.-Cómộtsốvấnđềnộidunggiáodụcđứcvàtrícũngtạoramộtbộmặtconngườinhấtthờicógiátrị,màthựcralàkìmhãmsựpháttriểnnhâncáchtoàndiệncủaconngười,tùhãmconngười.Ðólànộidunggiáodụcsảnphẩmcủatưduyhữungã(nhịnguyên)đầyướclệnhưcáckhuônmẫutrung,hiếu,tiết,nghĩa...,vàcágiátrịhọcthuậtrấttừchương.Nềnvănhóagiáodụcấyvẫncókhảnăngthuhútđôngđảoquầnchúng,

mêhoặclòngngười,nhưngthiếuhẳngiátrịsựthậtkháchquancủacuộcđờivàgiátrịnhânbảnđíchthực.Giátrịcủanềnvănhóa,giáodụcấycànđượcxétlại.Nóirõra,nềnvănhóa,giáodụccủaxãhộiphongkiếnTrungHoađượcbiểutượngquahìnhảnhKimGiốcvàNgânGiốc(biểutrưngcholưỡngnghi)vànămbửubối(biểutrưngchongũhành)đãbịđánhbạibởinềnvănhóa,giáodụcnhânbảnvàtrítuệcủaPhậtgiáo(đượcbiểutượngbằnghìnhảnhTônHànhGiả).

BồTátQuánThếÂmđãmượnnămbửubốicủaTháiThượngLãoQuânvàhai tiểuđồngđểgiàncảnhvâyhãmTônNgộKhôngởđộngLiênHoa.CuộcđọsứcnàyđãxácđịnhởđâyrằngTônNgộKhôngởđộngLiênHoa.CuộcđọsứcnàyđãxácđịnhởđayrằngTônNgộKhôngđãthắngđiểmtuyệtđối(thậtsựlàđãKnock-out)NgânGiốcvàKimGiốc.KhôngphảiBồTátQuánThếÂmthiếungườivàbửubốimàphảimượnngườivàbửubốicủaTháiThượngLãoQuân,màBồTátmuốnđểchongườiđời,vàcảTônNgộKhôngthấyrõgiátrịcủanềnvănhóa,giáodụccủaPhậtgiáo(đạidiệnlàTônNgộKhôngdoTôngiảTuBồÐềchỉdạy)ưuviệthơnnềnvănhóagiáodụccủaNhogiáo(đạidiệnlà2đêntửvànămbửubốicủaTháiThượngLãoQuân).Ðiểmưuviệtthứnhấtlàvềgiátrịnhânbản:conngườicókhảnăngbêntrongmỗingườicóthểtựvậndụngđểgiảiquyếtcácvấnđềkhókhăntrongcuộcsống.Tựtínvàtựlựcmàkhôngphảiđánhmấtmìnhbằngsựdựavàosứcmạnhbênngoài(ngượclạiKimvàNgângiốcdựavàobửubối),khôngđểbấtcứsứcmạnhnàoởngoạigiớiquyếtđịnhsinhmệnhmìnhhaysinhmệnhxãhộimình.ÐiểmưuviệtthứhailàgiátrịvềVôngãtùyduyênrấtthiệnxảo,thoátngoàisựtróibuộccủacácgiátrịcốđịnhcủanềnvănhóa,giáodụcướclệđươngthờicủaTrungHoa.

NgôThừaÂnđãkhéolồngtâmsựvàhoàibảocủamìnhvàotronbốnhồitiểuthuyếtnày,vàmuốnxãhộiTrungHoachúýđếnmẫungườivănhóavàgiáodụcTônNgộKhôngđượcđàotạotừnúiLinhÐàiPhươngThốn(thuộcLinhThứusơn,LôiÂmtự),độngTàNguyệtTamTinh(chữTâm)vàcókinhnghiệmvềGiớivàÐịnhngangmứcđộbấygiờtạiđộngLiênHoa.

III.Quanniệmvềxãhội-Songsongvớicôngtácvănhóavàgiáodụcđểgiáodụcconngườilàcôngtácxâydựngvàpháttriểnxãhội.

-Ởhồitừ27đến31,TônNgộKhôngdothiềutinhtếvềmặtvậnđộngtâmtrí(tríphươngtiện)đãtạorasựchiarẽlàmtanrãhàngngũ.Tạiđây,TônNgộKhôngđãthứctỉnh,khôngquáỷlạivàosứcmạnhcủatrítuệVôngãcủamình,nênđãkhéovậndụngtâmlýÐườngTăngvàTrưNgộNăngtạonênsứcmạnhhợpquầntrướckhitiếnvàomặttrậnxâydựngvàpháttriểnxãhội.

-Tạiđây,saukhicósứcmạnhhợpquần,vàsaukhisứcmạnhcủakỷluậtvàtrítuệcủatậpthểđượcnângcao,tậpthểcòncầnđitừngbướctổchứckhéoléovàhợplýhợptìnhnhưTônNgộKhôngđãkhéoléokhắcchếđượcnămbửubối,NgânGiốc,KimGiốcvàcácyêuđộngLiênHoa.

Ðâylàvàiđiểmcầnnắmvữngtrongtoànbộkếhoạchxâydựngmộtnềnvănhóagiáodụcmớitạimộtxãhộicũđầythànhkiến,địnhkiếnsailầmvềconngườivàxãhội.

Hồithứ36,37,38và39Hồi36:“TâmViênđứngđắnthắngcơduyên

Trừbỏđạotàlòeánhsáng”Hồi37:“Vuaquỷđươngđêmcầutrưởnglão

NgộKhônghóaphépdẫnHàinhi”Hồi38:“Trẻthơhỏimẹhaytàchính

KimMộcthămdòrõthực,hư”Hồi39:“Mộthạtkimđơnxinthượnggiới

Banămvuacũvềdươnggian”I.TưtưởngPhậthọc-Ởhồi39,trongđoạnđốithoạigiữaBồTátVănThùvàTônHànhGiảvềthuyếtnhânquảcủaPhậtgiáo,tácgiảNgôThừaÂnđãhơigượngéptrìnhbàyrathuyết“tiềnđịnh”củaNhogiáokhôngphùhợpvớinhânquảPhậtgiáo-khôngbiếtcódosựxenkẽcủacácngườisaochépđờisaukhông?!-Tuythế,cũngkhônghẳnlàhoàntoànxanhânquảPhậtgiáo.thuyết“Tiềnđịnh”nói:“Nhấtẩmnhấttrácgiaidotiềnđịnh”vẫncónétnanávớinhânquảPhậtgiáo,loạiđịnhnghiệp.

-VềđiểmtácgiảtrìnhbàycungÐâuSuấtởtầngtrờiTamThậpTam,thậtratrờiTamThậpTamlàcõitrờithứhaicủaDụcGiớithiên,cònÐâuSuấtlàcõitrờithứtưcủaDụcGiớithiên.Ðâylàmộtđiểmkhuyếtkhuyếtnhỏkhác.

-Cũngởhồi36,tácgiảchobiếtrõthêmrằng:ngườitutậpgiảithoát,hànhBồTáthạnhkhôngphảiởđâutrongbấtcứtrườnghợpnào,việcbiểulộlòngnhânái,ônhòacũngđúng.ÐốivớihạngcăncơnhưvịTăngquanchỉsợuyquyềnmàxemthườngtusĩthìphảivậndụngtinhthần“tùyduyênnhibấtbiến”,phảithịuynhưTônNgộKhôngđãrauymớinhiếpphụcđược.

-CâuchuyệnconsưtửcủaBồTátVănthùxuốntrầngiantheochỉthịcủaÐứcPhậtlàđểkhaisángthêmchopháiđoànTâydu.ÐiểmtrítuệđượckhaisángấynhắcnhởTônNgộKhôngbiếtcầnphảitruyềnđạtrõrànggiáolýnhàPhậthầuquầnchúngcómộtchánhkiến,chánhtưduydẫnđếnchánhngữ,chánhnghiệp,chánhmạngchánhtinhtấn,chánhniệmvàchánhđịnh.đâylàtrítuệvềnhânquảminhbạchđềcaocáchànhđộngthiệnvàtrừngphạtcáchànhđộngác(nhưcâuchuyệncủavuanướcÔKê,hồi37và38);vàtrítuệnhìnthấyrõgiátrịthựccủamỗihànhđộngcủamỗingười;giátrịấynằmởcáithậttâmtácđộnglênhànhđộng,màkhôngphảilàcáitướngtrạngbiểuhiệnởbênngòaicủahànhđộng,nhưhìnhảnhvuaÔ-KêthậtvàvuaÔ-Kêgiả,ÐườngTăngthậtvàÐườngTănggiả.Vềtâmđạitừ,đạibicũngthế,luônluônởvềphíaGiới,Ðịnh,Tuệ(cómặttrongGiới,Ðịnh,TuệhayantrútrongGiới,Ðịnh,Tuệ),nhưÐườngtăngthậtchỉcóNgộKhông,NgộNăngvàNgộTịnhkếthợpmớinhậnra.VuaÔ-KêgiảdùcócóphápthuậtbiếnhóaramộtÐườngTănggiốnghệtvềthânhành,khẩuhànhthìchântướngcủatâm(ýhành)cũngkhôngthểnàogiấuđượccáihưgiảcủanó(vìkhôngbiếtniệmchânngộ“khẩncônhi”).Mọithiệnnghiệp,ácnghiệpởđờiđềucăncứvàoýhànhmàthẩmđịnhgiátrị,nhưchỉcóhoànghậuthậtcủavuaÔ-KêmớicóthểnhậnravuaÔ-Kênàothậthaylàgiả.

II.Quanniệmvềconngười-Trongvấnđềgiáodụcconngười,cầncókỹthuậtgiáodụcchophùhợpvớitừngloạitâmlý,tínhtình.Kỹthuậtgiáodụcnàyápdụnglinhđộngchotừngtrườnghợpchotừngcánhânkhácnhau.vớivịTăngquan(hồi36)chỉsợquyềnlựcthìcầnrauyđểnhiếp.Vớivịnày,ngônngữvàtháiđộlịchnhãcủaÐườngTăngkhôngđemlạihiệuquả;cókhicònphảntácdụng.-Giátrịcủahànhđộngđạođứccủaconngườixãhộicầndựavàotâmchủđộngtắcđộngtrênhànhđộngđểđánhgiá,nhưphảidựavàocáitâmcáitìnhcủavuaÔ-KêthậtđểphânbiệtvuaÔ-Kênàolàthật,vuaÔ-Kênàolàgiả,ÐườngTăngnàolàthật,ÐườngTăngnàolàgiả.NếutiêuchuẩngiátrịcủagiảithoátlàlòngđạibivàGiới,Ðịnh,Tuệthìtiêuchuẩngiátrịđạođứccủaxãhộiphảidựavàocáitâmthiện,chânthậtvìlợiích,anlạc,hạnhphúccủasốđông,nhưphảidựavàotấmchântìnhcủahoànghậuÔ-Kêđểphân

biệtvuaÔ-Kêthật,giả.-Cơsởcủađạođứchaythiện,áccủaconngườicầndựavàoluậttắctựnhiêncủanhânquả,nghiệp

báo:điềuthiệnlàđiềuphảilàm,cầnlàmchomìnhvàngườivìnósẽđemlạianlạc,hạnhphúcchomìnhvàngườitronghiệntạivàtươnglai.điềuácthìngượclại.Hànhđộngđạođứcphảilàhànhđộngphátxuấttừtâmtựnguyệncủamỗingườivàtừchínhnhậnthứcvàýchímuốnlàmcủangườiấy,màkhôngphảivìbịápđặthayvìnhândanhmộtthếlựcnàotừbênngoài.Ðâylàhướngđạođứcnhânbản,theođó,cácquyướcvềhiếu,trung,tình,nghĩa,đễ...củavănhóaTrungHoađươngthờicầnđượcxétlạigiátrị.

III.Quanniệmvềxãhội-Cácgiátrịđạođức,luậtphápcủamộtxãhộicầnđượcthiếtlậplạitheohướngvănhóagiáodụcnhânbảnvàtrítuệ.Theođótinhthầntráchnhiệmcánhânđượcđềcaolàmcơsởđểthihànhluậtphápnghiêmminh.Thiếutinhthầntráchnhiệmcánhânthìluậtphápsẽkhôngcócơsởvữngchắcđểthihành,xãhộisẽđạiloạn.Cầncaitrịbằngluậtphápmàkhôngphảibằnguyquyềncủanhàvua,haybằnghìnhphạtdonhàvuatùytiệnđặtrađểcủngcốngaivàng.Tinhthầntráchnhiệmnàynằmgọntronggiáolýnhânquả,nghiệpbáocủaPhậtgiáo.

-GiáolýnhânquảnghiệpbáođượcsoisángbằngtrítuệVôngãsẽlàcơsởđạođứcchoconngườivàxãhội.Conngườicóthểtrốnchạyphápluậtđểđivàocáchànhđộngsailầmgâyxáotrộncáctổchứcxãhội,nhưngconngườikhôngthểchạytrốnlươngtâmmình,khôngthểtrốnkhỏisựthậtnhânquả.Giáolýnhânquả,nghiệpbáovìvậysẽhữuhiệuhướngdẫnconngườivàođờisốnglươngthiệnvìlợiíchcủabảnthân,vàsẽgiúpxãhộigìngiữcôngbằng,thihànhluậtphápnghiêmminh.

Biểuhiệncủacáchànhđộngvàkếtquảviệclàmcủaconngườitrongxãhộilàquantrọng,nhưngthựcchấtgiátrịcủahànhđộngvẫnnằmtrongcáitâmthiện,đạođức(đượctrítuệsoisáng)chủđộnghànhđộng.Giátrịsốngnàysẽlànhântốdựngnênmộtnềnvănhóagiáodụcnhânbảnvàthiếtthực-nhưvừađềcậpởphầnquanniệmvềconngười.Nhàlãnhđạoxứsởcầnđượcchínhdanh:cóđủtài,đứcvàtinhthầntráchnhiệm,nhưlàTônNgộKhôngđãđưavuaÔ-Kêthậttrởvềlạingaibáu.Nhàlãnhđạocóxứngđángthìcáccộngsựmớixứngđángtươngxứng,nhândânmớisốnghiềnthiệnvàcónơinươngtựatốtđẹpvàvữngchắc.Nhândânancưlạcnghiệpthìxãhộimớihưngthịnh.Phảichăngđâylàtâmsự,thaothứcvềmộtxãhộiTrungHoatốtđẹpcủaNgôThừaÂnđãđượclồngvàocáchồitruyện36,37,38và39?

CHƯƠNGBANgôThừaÂn,hayTâyDuKý

vớivấnđềmộtnềnvănhóahậuhiệnđại.

I.Nhìnchung

Tìnhngười,anlạcvàhạnhphúcchoconngườitrongđờisốnghiệntạilàmơướcnghìnthucủacuộcđời.Cácvănhào,thihào,nghệsĩ,đạosĩ,cácnhàxãhội,vănhóa,giáodụctưtưởngquacácthờiđạivẫntựnhậncáisứmệnhnóitrênniềmmơướcrấtngườiấy.

ÐứcPhậtThíchCađãdạy:“Tarađờivìlợiích,anlạccủaChưThiênvàloàiNgười”.CólẽNgôThừaÂnngheđượclờidạyấyvọnglêntrêntừngdòngkinhPhậtnênmớisángtácbộtiểuthuyếtTâyDuKýđểthểhiệnsứmệnhcủamộttưtưởnglớngiớithiệumộthướngvănhóađầytìnhngười,anlạcvàhạnhphúc.TácgiảhâunhưđặttrọnniềmtinvàođấngToànGiácnhưmộtnhàđạigiảithoátvàđạivănhóacủanhânloại,vừagiớithiệuconđườngthoátkhổvừađềbạtmộthướngvănhóamớichonhândânÐôngÐộ.

Ngàynay,xãhộiđãýthứcrằnggiáodụclàmnênvănhóavàvănminh,côngviệcxâydựngmộtnềnvănhóamớilàcôngviệcxâydựngmộthệthốnggiáodụcmớiđòihỏicósựhoànbịvềlýthuyếtnhântính(TheoryofPersonnality)xácđịnhrõconngườinhưthếnàolàcâuhỏivềnộidunggiáodụcvàkỹthuậtgiáodục.TạiđâycầnxâydựngmộttriếtlývềconNgười,đềcậpđếnvaitròcủanhậnthức,tưduyhữungãvàvấnđềgiátrị,đạođứccủađờisống.

VềconNgười,nềnvănhóacổHyLạpvàLaMãchưacótiếngnóithuyếtphục;nềnvănhóaTrungHoacũngthế,chưacómộtcáinhìnổnđịnh.NgôThừaÂnnhậnthấycầncócáinhìnmớiấyđangngựtrịLôiÂmtự,vùngvănhóaTâyTrúc.NềnvănhóanàygiớithiệuconngườilàmộttậphợpcủaNămuẩn:sắc,thọ,tưởng,hànhthứcuẩn.Sắcuẩnlàphầnvậtlý;thọ,tưởng,hành,vàthứcthuộctâmlý.BêntrongconngườiNămuẩnấycómặttrongnguồnnănglựcvàmộttrítuệvôhạncóthểgiúpconngườichuyểnkhátvọnghạnhphúcvàchânlýthànhhiệnthựcngaytạiđờisốngnày.

Sắcuẩngồmcónộisắc(thânvậtlýcủamình)vàngoạisắc(thânthanhânvàthếgiớivậtlý).Thọuẩngồmcónộithọ(nhữngcảmnhậnhỷ,lạctrongthiềnđịnh)vàngoạithọ(cáccảmnhậnhỷ,lạcquacácgiácquanbênngoài).Tưởnguẩngồmcótưởngvềsắc,thanh,hương,vị,xúcvàvềpháp.Hànhuẩngồmcótưduy(tácý)vềsắc,thanh,hương,vị,xúc,pháp.Thứcuẩngồmcónhãthức,tỉ,thiệt,thânvàýthức.

Nhưvậy,conngườitheogiáolýnhàPhậtvàtheoquanđiểmcủanềnvănhóamới,khôngphảilàmộtngãthểđộclậpvớithanhân,giađình,xãhội,thiênnhiên,màgắnliềnvớicáchiệnhữuấy.Thếgiớinày,xãhộinàylàchínhcơthểvàtâmthứcconngườicầnđượcbảovệtựthânvàhạnhphúccủatựthân.

VớinhậnthứcDuyênkhởi,Vôngãcủanềnvănhóamới,tưduymới(chánhtưduy)conngười,giađình,xãhộivàmôitrườnglàmộtkhốinhấtthể,khôngthểtáchly:conngườilàconngườicủagiađình,xãhộivàmôisinh;môisinhlàmôisinhcủaconngườivàxãhội.v.v...Cáinhìnmớinàysẽđưaracácgiátrịmới,tháiđộsốngmớilàmộtnềnvănhóa,giáodụcmớinhằmđemlạihòabình,anlạcvàhạnhphúclâudàichoxãhội.

Hạnhphúckhôngphảilàcủaquanniệm,kháiniệm,màlàcủasựsốnggiáctỉnhtronghòađiệucủaNămuẩn.Hạnhphúcvìthếkhôngphảicủacácngãtưởng,ngãniệmhaycủadụcvọng.hạnhphúcvàcon

ngườilàmột,vàlàcáimộtcủatươngquanDuyênkhởi.Conđườngsốngcủanềnvănhóamớivìvậylàconđườngsốngcủavịtha,củahòađiệu,củasựdậptắtcácngãtưởng(vớiđờisốngxãhộithìchếngựcácngãtưởng).

Ngàynay,nềnvănminhhiệnđạiđãmạnhmẽnóilênrằngvănminhvậtchấtcàngpháttriểnthìcầnphảitổchứctốtnềnvănminhtinhthần.Cuộckhủnghoảngvềdânsố,đạođứcvàônhiễmmôisinhhiệntạiđangđặtranhữngthẻtháchlớn.Làmsốngungthưvàsidađangámảnhconngười.NếuTấtcả(mọingười)đềuthấyrõsựthậtcủaDuyênsinhhayNămuẩnthìsẽýthứcrằngkhổđau,rốirenởchỗnàylàkhổđaurốirencủachỗkia,củatoàntráiđất,vàsẽcùngnhaumởđườngđirakhỏicuộckhủnghoảngcùngnhaubảovệtráiđấtnhưbảovệchínhmình.Cáithấybiếtsựthậtấyđangtrôngcậyvàovaitròcủavănhóagiáodục“hậuhiệnđại”.

CácxãhộinếuđượcxâydựngtrêncơsởDuyênsinhVôngãthìchiếntranhsẽdầndầnbiếnmất,cáctệnạnxãhội(cướpbóc,thamnhũng...)sẽdầndầnbiếtmất.ConngườinếurõDuyênsinh,Vôngãthìsẽnhậnra,quathểnghiệm,dụcvọnglàkhổđau,vịkỷlàkhổđau,simêlàkhổđau,vàsẽtựđộngtáchrờikhỏi chúng.Tại đây conngười sẽ sung sướngnhận ra rằng: cuộc sốngđang cònnguyênởđó trànđầynhữngâmthànhvàmàusắc;lẽsốngcủamỗicánhânkhôngphảilàhammuốn;vàhạnhphúcphảilàthảomãncáchammuốn,màlàsựbiếtsống,biếtnhìn,biếtđủvàbiếtrằngcuốcsốngchínhlàmình.Mọisựvẫntiếptụctrôichảy;conngườitiếptụcsốngnhưđangsống,nhưngsốngvớisựgiáctỉnhnóitrên.

Từđây,từsựthậtDuyênkhởi,conngườisẽkhôngbànđếnhệtưtưởngchorằngcómộtđấngtoànnăngtạoravũtrụ,vàgiữquyềnthưởngphạtconNgười.Từđây,conngườitrởvềchínhmìnhsốngnươngtựamìnhvànươngtựasựthậtDuyênkhởi;trởvềvớisựhòađiệucủatimvàóc,củacánhânvàxãhội,củathiênnhiênvàconngườitrởvềvớisựtáchrờikhỏicácnhântốgâyrakhổđauchomìnhvàngười(nhưchấpngã,dụcvọng,íchkỷ,đốkỵ.v.v...).

Ðấylàmộtsốýniệmtổngquát,NgôThừaÂnđãnởramộtcuộcTâyduvượtqua81manạntrướckhiđặtchântớiLôiÂmtự,thìnềnvănhóagiáodụchậuhiệnđạicũngcầnthờigianđểgiáodụcconngườivàtổchứcxãhộitheonhậnthức,tưduymới(nhânbảnvàtrítuệ)đểhìnhthànhnếpsốngvănhóamới,phảivượtquanhiềukhókhăntrướckhinhìnthấyquả.Cónhiềuviệclàmmàchúngtasẽlầnlượtbànđến.

II.Sựthậtcủaconngườivàcuộcđời.

Sựthậtvàhạnhphúclàvấnđênlớnmànhânloạimãitìmkiếm.Còntìmkiếmcónghĩalàcònchưathấy.Vìchưathấyrõsựthậtcủacuộcđờinênconngườitiếptụcnóivề,bànvềcuộcđời.Vìsựthậtcủaconngườilàkhổđaunênconngườikhátvọngtìmkiếmhạnhphúc.Tìmkiếmhạnhphúclàvaitròcủavănhóavàgiáodục.

Cáchđây26thếkỷ,tháitửSiddhattha(ngườixứẤn)đãtựmìnhtìmkiếmlờigiảiđápchohaivấnđềlớnnóitrên.Saumộtthờigianhànhsâuthiềnđịnhvàsáunămhànhkhổhạnh,tháitửvẫnmịtmờtrướcsựthật.Nhưngsaubốn(haybảy)tuầnlễthiềnquándướicộicâybồđề,tháitửđãchứngngộsựthậtDuyênkhởi,thấyrõgốccủakhổđauvàconđườngdẫnđếnđoạndiệtkhổđau,vàtháitửbấygiờtrởthànhbậcToànGiác,Phật,ThếTôn.

SựthậtmàÐứcPhậtđãchứngngộcóthểđượctómtắtnhưsau:-“Docáinàycómặtnêncáikiacó;Docáinàysinh,nêncáikiasinh.Docáinàykhôngcómặt,nêncáikiakhôngcó,Docáinàydiệt,nêncáikiadiệt”-Dovôminhmàcóhành,dohànhmàcóthức,dothứcmàcódanhsắc,dodanhsắcmàcólụcnhập,

dolụcnhậpmàcóxúc,doxúcmàcóthọ,dothọmàcóái,doáimàcóthủ,dothủmàcóhữu,dohữumàcósinh,dosinhmàcólãotử,sầu,bi,khổ,ưu,não.Ðâylàsựtậpkhởicủatoànbộkhổuẩn”.(TươngƯngII,bảndịchcủaHTThíchMinhChâu,1982,tr.4)

Vôminhlàchiphầnđầucủa12nhânduyên,nhưngkhôngphảilànguyênnhânđầutiên;nócũngdoduyênmàsinh.VôminhđãđượcÐứcPhậtđịnhnghĩa:

“VànàycácTỷkheo,thếnàolàvôminh?NàycácTỷkheo,khôngbiếtrõvềkhổ,khôngbiếtrõvềkhổtập,khôngbiếtrõvềkhổdiệt,khôngbiếtrõvềkhổtập,khôngbiếtrõvềkhổdiệt,khôngbiếtrõvềconđườngđưađếnkhổdiệt.NàycácTỷkheo,đâygọilàvôminh”.(sđd.tr.4)

Từđịnhnghĩatrên,vôminhcóthểđượchiểulàdokhônghiểuTứđế,khônghiểuduyênkhởi,haydochấp thủcácngã tướng.Giờchúng ta thửquansátsựvậnhànhcủavôminh trongmỗicánhânhiện tạitrongnềnvănhóahiệnđại.

1.NhómVôminhvàHành.Nềnvănhóaphổbiếnhiệnnaycủanhânloạilàsảnphẩmcủatưduyhữungã.Tưduynàyđặtđểcác

ngãtínhchomọihiệnhữuđểthiếtlậptrậttựchotưduyvàcuộcsống.NhưvậyởđócómặtVôminhvàHành.Nóikhácđi,nềnvănhóaấyđangbiểuthịsựvậnhànhcủaVôminh.

Conngườichịuảnhhưởngcủavănhóa,tưduyđượcđịnhhìnhbởivănhóa,nênmặcnhiênxemtựngãnhưlàcóthật.

ThếlàVôminhxâmnhậpvàngựtrịcáchànhđộngthân,lờivàýcủaconngười.2.NhómThứcvàDanhsắc.Giáodụclàmnênvănhóa.Vănhóađãlàhữungãthìgiáodụccũngmangtínhchấthữungãthìgiáo

dụccũngmangtínhchấthữungã.Giáodụcthìtruyềnđạtcáckiếnthức,rènluyệntưduy,nênkiếnthứcvà

tưduyấylàhữungãvàlàVôminh.Thứclàhữungãlàlàvôminh.NếpsốngcủaconngườiDanhsắchìnhthànhnghiệpthứcvàmởradòngsốngàchuyênchởVôminhvàkhổđa.

Thếlà,cáigọilàsốngcủamỗicánhânchỉlàsựbiểuhiệncủanhữngýniệmhữungã,đãđánhmấtsựsống.

3,NhómLụcnhập,Xúc,Thọ.Lụcnhập,Xúc,ThọchỉlasựbiểuhiệncủaThứcvàDanhsắclàhiệnhànhcủaVôminhcủanềnvăn

hóahữungã.Cáigọilàcánhânxúc,thọthậtsựchỉlàVôminhxúc,thọ.Và,vìthếgọilà“tôikhổđau”chỉlàmộtvọngtưởngámảnhcánhân.

4.NhómÁi,ThủLòngkhátsốngcủacánhântrướccuộcsốngbốccháycáckhátkhaongũdụclạc(haydụcái)cáckhát

khaotồntại(hữuái)vàcáckhaokhátvĩnhcửu(vôhữuái).Khátkhaoấythúcdụccánhânnắmchặtđốitượngkhátkhao.ÐâylàChấpthủ.HậuquảcủaChấpthủlàcáccuộcxungđột,chiếntranh,kỳthịtôngiáo,màdavàpháitính...mởramộtcuộcdiệnbấtanhiệnnay.

Lòngkhátáithìdẫnđếncáchiệntượngpháttriển“sex”,kinhdoanh“sex”,đẩyconngườichìmsâuvàocácthụhưởngthấpkémlàmrãdầnnềnđạođứccánhân,giađìnhvàxãhội.

KhimàThamáivàChấpthủpháttriểnmạnh,thìcáctâmlývịtha,nhânái,côngbằng,khoandungphảicomìnhlại,xãhộilâmvàocácnguykịchcủacáctệtrạng,củasựtànphárừng,biểnvàônhiễmmôisinh,củasựkhaithácvôđộlòngdụcáivàtinhthầncạnhtranh,táchxadầnhướnggiáodụcnhânbản.

Trướcsựthậtcuộcsốngđangđivàobănghoạiấy,cácnhàgiáodụccầncấpthiếtmởracáchướnggiáodụcthoátkhổ,hướnggiáodụcDuyênKhởivậnhànhđểđoạntrừVôminh,nhưÐứcPhậtđãdạyvềDuyênKhởi,vàđãmởđườngrằng:

“NhưvậynàycácTỷkheo,VôminhduyênHành,HànhduyênThức,ThứcduyênDanhsắc,DanhsắcduyênLụcnhập,LụcnhậpduyênXúc,XúcduyênThọ,ThọduyênÁi,ÁiduyênThủ,ThủduyênHữu,HữuduyênSinh,SinhduyênKhổ,Khổduyêntín, tínduyênhânhoan,hânhoanduyênhỷ,hỷduyênkhinhan,khinhanduyênlạc,lạcduyênđịnh,địnhduyêntrikiếnnhưchân,trikiếnnhưchânduyênyếmly,yếmlyduyênlytham,lythamduyêngiảithoát,giảithoátduyêntrívềđoạndiệt.(TươngƯngII,sđd,tr.37)

GiáodụccầnchỉchoconngườithấyrõcácnguyhiểmcủanềnvănhóacóchiềuhướngđangbịvậnhànhbởiVôminh,bởinhữngýniệmchấpngã,chấp“tôi”đêmởlòngtinvềmộtnềngiáodụcduyênkhởiloạibỏVôminh,mởhướngvàoanlạcvàhạnhphúctronghiệntại.

5.NhómHữu,Sinh,Lãotử,Sầu,Bi,Khổ,Ưu,Não.DoVôminh,nềnvănhóahiệntạiđanghiệnhànhvớinhữnghiệntượngxãhộibáođộng.ÐâylàHữu,

Sinh,Lãotử,Sầu,Bi,Khổ,Ưu,Não,làsựsinhkhởicủaVôminhvàkhổđau.

ConđườngxâydựnghạnhphúcchođờivìvậycầnđượcvậnhànhbởiMinhhaychánhkiến,trítuệ.ÐấylàsựvậnhànhcủanhậnthứcVôngãsẽmởrahướngsốngnhânái,vịtha,vìhạnhphúcanlạccủasốđông,vàsẽmởramộtnếpsốngđạođứcnhânbản,hiệnthựcvàtrítuệchocánhân,giađìnhvàxãhội..

Suốthơnbốnmươinămgiáohóa,ÐứcPhậtchỉnóikhổvàconđườngdiệtkhổchođủmọicăncơxuấtgiavàtạigia,vìthếtoàntạngKinh,Luật,LuậncủaPhậtgiáocũngchỉkiếttậpvềnhữnglờidạytậpchúvềviệctrìnhbàykhổvàconđườngdiệtkhổvànóiđếnnếpsống,nếpnghĩthếnàođểđạthạnhphúctronghiệntạivàtrongtươnglai.

GiáolýcủaPhậtđãgiớithiệurấtnhiềunếpsốngphùhợpvớimọicăncơởđờiđiđếnhạnhphúc,nênđạoPhậtcầnđượcgiới thiệu,phổbiếnrộngrãichođời, trongthếgiớihọcđường.Ðâylàmộtnộidungmàcáchệthốngvănhóa,giáodụchiệnđạiđangtìmkiếm.

III.MộtnềngiáodụcDuyênkhởi.

HơnbaphầntưnhânloạihiệnnaykhôngbiếtđếnđạoPhật,haykhôngnghiêncứuđạoPhật.Sốcònlạicósốngvới,cótìmhiểu,cónghiêncứuhayquansátsinhhoạtcủaPhậtgiáo.

Cácnhàxãhộihọc,cácnhàvănhóa,tưtưởnghaygiáodụchiệnđạivẫnchưacónhânduyêntìmhiểucặnkẽ,sâuxagiáolýPhậtgiáo.VớinhữngvịcónghiêncứusâuthìchỉnghiêncứuđạoPhậtnhưnhưmộthệthốngtưtưởngtriếtlý.VớinhữngvịnàychỉthiếuđiềukiệnthựchànhnêncũngkhónhậnrachângiátrịcủađạoPhật.HầuhếtcứđinhninhrằngPhậtgiáolàmộttôngiáo,vìthếPhậtgiáochỉdànhcholãnhvựctínngưỡng,màxalạvớicácnếpsốngconngườikhátvọngtạodựnghạnhphúctrầngian.HoặcgiảđinhninhrằngPhậtgiáocứnóimãivềkhổđauthìlàtiếngnóibiquan;hayPhậtgiáochủtrươnglydụclàmộtchủtrươngkhôngthiếtthực,xalạvớiconngười.v.v...Thậtlàđầyngộnhận!LàmsaongườitacóthểtinrằngPhậtgiáocóthểgiớithiệuvớiđờimộtđườnghướnggiáodụcrấtthiếtthực,nhânbảnvàtrítuệ?!

VàothếkỷXVI,NgôThừaÂn,quatiểuthuyếtTâyDuKý,tintưởngrằngPhậtgiáosẽgiúpcảithiệnđườnghướngvănhóa,giáodụccủaxãhộiTrungHoa,ôngđãviếtnhữngsuynghĩcủaôngthànhbộtiểuthuyếtTâyDuKýbấthủ,nhưngnhữngtâmsự,suynghĩ,hoàibãocủaôngvẫnđượcgóikíntrong100hồitruyệnchođếnngàynay.NhữngtưduypháthiệngiátrịđạoPhậtđầytrânquýcủaôngchỉđểgiúpđờigiảitrísaucácngàygiờlàmviệcmệtmõi,bởivìđấylàtiểuthuyết,màkhôngphảilàgiáodục,tưduyvàtâmlý.KinhPhậtthìchỉđểdànhchotusĩPhậtgiáovàđểtônquý,bởivìđólàtôngiáomàkhôngphảilàvănhóagiáodục.Thậtlàđángtiếc!

Giáodụccóhaimụctiêuchính:1.Giáodụcconngườitựthânhiểumìnhvàbiếthướngdẫnđờimìnhđiđếnhạnhphúcngaytrong

hiệntại.

2.Giáodụcconngườixãhộihiểubiếtxãhộimìnhđangsốngvàđápứngcácyêucầucủaxãhộivàlịchsửvớicácmụctiêutứcthờivàlâudài.

Vềmụctiêuthứnhấtcủagiáodục,thìđạoPhậtđápứngtrọnvẹn,nếukhôngnóilàrấtlýtưởng.Vềmụctiêuthứhaicủagiáodụclàgiảngdạycungcấpchohọcviên,sinhviêncáckiếnthứcchuyênmônđểxâydựngvàpháttriểnxãhội.Trongmụctiêunày,xãhộivàlịchsửcònyêucầuhọcđườngdạymộttinhthầnđòankếtdântộckéosơnthểhiệnngaytronghọcđườngvàngoàixãhội.Vềyêucầunày,họcđườngcầncómộttriếtlýgiáodụcnhưthếnàovừanhânbảnvừadântộc,vừacóthểvượtquacácdịbiệt.HẳnlàgiáolýDuyênkhởi,Vôngãđápứngyêucầunày.Duyênkhởilàsựthậtcủavạnhữu,nênkhôngthuộcriêngcủaaihaycủadântộcnào,vìvậynólàcủamoingười.VìVôngãnênkhimộtngườichấpnhậnDuyênkhởi,Vôngãthìdễdànghòahợpvớicácngã,vớicáctưduytínngưỡnghữungã;dovậydễdàngđếnvớimọingười,dễdànghòahợpđoànkết.VìcónhạnthứcVôngãnêncótháiđộsốngvôchấp,khôngbảothủ,khoandung,nêncũngdễdàngđoànkết,thốngnhấtvớimọingười,mọikhuynhhướngvìđạinghĩaxãhội,dântộc.

Ngoàihaiđónggópquantrọngtrên,DuyênkhởilàtòanbộgiáolýDuyênkhởivàtoànbộgiáolýGiới,Ðịnh,TuệcủaPhậtgiáocóthểcórấtnhiềuđónggóprấthữuíchkhacsnhauchogiáodụcnhưgiáodụctinhthầntựtri,tựgiáctựtráchnhiệm,độclập,tùyduyên,tựtrọng,tinhthầnphêphán,tinhthầnthiết

thựchiệntại,nhânbản,thiềnđịnhvàsángtạo,tinhthầnkhíchlệ.v.v...

Vềtriếtlýgiáodục,giáolýDuyênkhởivàNgũuẩncóthểgiúphọcđườngxâydựngmộtlýthuyếtvềnhântínhổnđịnhvàgiátrị.Haigiáolýnàycóthểlàcơsởđểhìnhthànhnhậnthứcluậnvàgiátrịluậnsánggiá.

Vềtâmlý,đạoPhậtlàconđườngđoạndiệtphiềnnão,loâu,vốnlàvaitròchínhcủangànhtâmlýgiáodụchiệnđại.

Vớimộtsốưuđiểmtiêubiểuvừađềcập,chúngtacóthểđiđếnkếtluậnrằngvănhóaPhậtgiáocónhiềuđiểmthểhiệncácgiátrịnhânbảnphùhợpvớicácchuẩnmựcđạođứcvàvănhóamàchúngtađangxâydựng.

KinhnghiệmlịchsửViệtNamdướitriềuđạiLý,Trần(từthếkỷXIđếncuốithếkỷXIV)chothấyvănhóaPhậtgiáolàmchủđạochovănhóaViệtNamthờibấygiờvàđãtạonênmộtsứcmạnhdântộcphithường;BắcthắngTống,NambìnhChiêmdướitriềuLý;balầnđạipháquânNguyênMôngdướiđờiTrần,đạoquânxâmlượcrấthùngmạnhdãđánhbạiTrungHoavànhiềunướcChâuÂuđươngthời.

Trongthờikỳlịchsửcậnđạivàhiệnđại,bêncạnhsựpháttriểnkhoahọc,tinhthầngiáolýtừbivàthiềnđịnhPhậtgiáođãđónggóprấtnhiềuchosựhùngmạnhcủanướcNhậtBản.

Vẫncònrấtnhiềubàihọchữuích,giátrịcầnthiếtchoconngườivàcholịchsửdântộcrútratừpt,chúngtacầncôngphunghiêncứu,vậndụngtrongsựnghiệpgiáodụcvănhóanướcnhà.

IV.TriếtlýGiáodục

Mộtđườnghướnggiáodục,ngoàilýthuyếtvềnhântính,còncótriếtlýgiáodụccủanóđểtừđóhìnhthànhmộtmẫungườigiáodụcvànộidunggiáodục.

Cóbavấnđềchủyếuhìnhthànhmộtđườnghướngtriếtlýnóichungvàtriếtlýgiáodụcnóiriêngđólàvấnđềbảnthể,vấnđềnhậnthứcvàvấnđềgiátrịcầnđượcbànđếnđốivớigiáolýPhậtgiáo.

1.Vấnđềbảnthể(ontology)HệtưtưởngÂu,Mỹchịuảnhhưởngcủatưduynhịnguyên(tưduyngãtính)đãnêuravấnđềbảnthể

khiđitìmhiểusựthậtcủaconngườivàcuộcđời.Ðặtravấnđềbảnthểlàđặtvấnđềnguồngốccủasựvật,hayvấnđềbảnchất,hoặcbảntínhcủasựvật,hoặcvấnđềnguồngốchaynguyênnhânđầutiên.

Sựvậtđượctìmhiểuởđâytrởthànhđốitượngcủatìmhiểumàchrthểtìmhiểucủanólàtưduycủaconngườihoạtđộngquacácgiácquangiớihạnsựghinhậncủacácgiácquanvềcáchiệnhữuvốngiớihạn,khóphảnảnhđượcsựthậtcủacáchiệnhữu.Tưduythìhoạtđộngquanguồntintứcmàcácgiácquancungcấp,cộngthêmvóikhảnăngphốikiểmtổnghợpđầyngãtính.Thếnên,dướicáinhìntrítuệnhưthậtcủaPhậtgiáo,sự thậtcủacáchiệnhữukhôngcómặt trongcáccâuhỏivà trongcáccâu trả lờicủahệthống(cơcấu)tưduyấy.Nóikhácđi,quasựthậtDuyênkhởiđãđượcÐứcPhậtchứngngộdưóicộibồđề, thìvấnđềbảnthể,bảnchấthaynguồngốctheonghĩa“ontology”ấykhôngphùhợpvớigiáolýnhàPhật.Nóthuộctưduynhịnguyên,màkhôngphảicủathựctai.Phậtgiáophủnhậncáccâuhỏivềbảnthể,bảnchất,nguồngốchaynguyênnhânđầutiênấy.Câuhỏiđãđixakhỏithựctại,thìcâutrảlờichocâuhỏiđócàngđixahơnkhỏithựctại.

Vìphủnhậnnguyênnhânđầutiêncủacáchiệnhữu,nêngiáolýDuyênkhởiphủnhậncácquanđiểmchorằngcóđấngsángtạovũtrụ,dấngThượngđếhayPhạmthiêntạoraloàingười.

VìlàDuyênkhởi,Vôngã,nêngiáolýPhậtgiáokhôngchấpnhận,khôngchủtrươngduytâm,khôngchủtrươngduyvật,duylinh.v.v...Vũtrụvàconngườilàdoduyênsinh.Tâm,Vật,Linh.v.v...làdoduyênsinh.

VớiPhậtgiáo,vũtrụvàvạnhữuđanglà,làduyênsinh:

“Docáinàycómặt,nêncáikiacó.Docáinàysinh,nêncáikiasinh”.“Docáinàykhôngcómặt,nêncáikiakhôngcó,Docáinàydiệt,nêncáikiadiệt”.

Vìdoduyênmàsinhnênmọihiệnhữudùlàýniệmnhưlôngrùa,sừngthỏ,haytháidươnghệ,đềurỗngkhôngtựngãvàđượcgọilàVôngã,VôTánhhayKhôngTánh.

Nhưng,vũtrụ,vạnhữuđếnvơimỗingườithìkhôngcònnhưchúnghiệnhữu,đãbịméomóđinhiềudosựcanthiệpcủacácgiácquanconngười,tưduytìnhcảmvàcácđịnhkiếnkhác.Chỉkhinàoloạirakhỏicáinhìncủaconngườicácnhântốcanthiệpấythìvũtrụvạnhữumớixuấthiệnnhưthật,nhưchúngđanglà.

Cáithấybiếtngãtínhcủaconngườinhưvậylàsailầm(saivớithựctại)vàđượcgiáolýnhàPhậtgọilàđiênđảokiến.

Cáitâmcủaconngườihoạtđộng,tácýtrêncácngãtướnglàkhôngthậtvàđượcgọilàđiênđảotâm.

Cáiniệmtưởngcủaconngườilàngãtínhvàniệmtưởngvềcácngãtướnggọilàngãtưởngnósailầmvàđượcgọilàdiênđảotưởng.

Thóiquentìnhcảmcủaconngườisốngvớicácngãtưởng,ngãtướng,sốngvớicácdụcniệmkhiếntrởngạichánhkiến,chánhniệmnênđượcgọilàđiênđảotình.

Phậtgiáovơivaitrògiáodụcchỉrõchongườiđờithấyrõbốnthứđiênđảoấyvàtutậptâmđểthoátlychúng.Khibốnthứđiênđảoấyđượcnhiếptịnh,thìvũtrụvàconngườichânthậtxuấthiện.Vấnđềgiáodụcởđâykhôngphảigiớithiệuvũtrụvàconngườichânthậtlàgì,màlàgiớithiệunhữnggìđangngănchetâmconngườivàhuấnluyệntâmđểlàmsụpđổcácngăncheấy.Khicácngănchesụpđổ,thìcácthậttướngxuấthiện.Conngườisốngđúngnghĩalàsốngvớithựctại,sốngvớisựthậtởngoàicácngănche.

2.Vấnđềnhậnthức(Epistemology)Tưduyconngườihoạtđộngdựavàocáctintứcđượccungcấptừcácgiáoquantại,mắt,mũi,lưỡi,

thânvàýcăn,dựavàokinhnghiệmcủagiácquanvàdựavàokinhnghiệmtưduygánchosựvật.Ngãtínhấylàhệquảcủabanguyênlýcănbảnlàmnềntảngđểtưduycóthểhoạtđộng.banguyênlýđólà:

a/Nguyênlýđồngnhất:MộtvậtđượcgọilàAthìmãilàAnhưthếthìtưduymớilàmviệcđược.

b/Nguyênlýcấmmâuthuẫn:MộtvậtđượcgọilàAhoặcđượcgọilàB,chứkhôngthểkhithìAkhithìB.Ổnđịnhtêngọinhưvậythìtưduymớicóthểvậnđộng.

c/Nguyênlýtriệttam:MộtvậtcóthểđượcgọilàAhayB,chứkhôngthểvừalàAvừalàB.Cóvậytưduymớicóthểhoạtđộng.Banguyênlýtrênhàmýrằng(haygiảđịnhrằng)mọihiệnhữuđềuphảicótêngọiriêngvàcóngãtínhbấtbiến.Thếlàyêucầuđểtưduycóthểhoạtđộnglàgánchomỗihiệnhữumộtngãtính.Vậynêntưduynàyđượcgọilàtưduyhữungã,tưduyngãtínhhaytưduynhịnguyên(chủthểnhìnvàđốitượngnhìnđềucóngãtínhđộclập).Trongkhiđó,thựctạithìtrôichảyliêntục,bạnkhôngthểđặtchânhailầntrênmộtdòngnước.Nhưthếhoạtđộngtưduycủaconngườithìkhácvớithựctại.Ðâylàđiểmđầunguồnquyếtđịnhthânphậnconngười, luônluônđặtconngườingoài thực tại,mâuthuẫnvớithựctạiđểlàmdấysinhvôsốkhổđau,phiềnnão,tham,sân,sidụcvọngvàcácphiênnãođềudấykhởitừtưduyhữungãấy.

Cáccănthìđượccấutạocóđiềukiện,khảnăngđónnhậnsựvậtrấthạnchế,đãcungcấptintứcchotưduyrấtgiớihạn,cókhisailạchẳn.Ðâylàmộtđiểmkhácnóilêngiớihạnvàsailầmcủatưduy.

Nhậnthức,hiểubiếtcủaconngườilàđếntưduyvàgiácquangiớihạnấy,nêndẫnconngườiđếncácthấybiếthạnhẹp,sailầm,chemờsựthật,sựthậtcủavạnhữuthựctại.Giáodụccóvaitròchỉchoconngườithấycáigiớihạncủanhậnthức,vàvạchmởconđườnggiúpconngườithấysựthậtvàthấyhạnhphúctạitrầngian.

Phậtgiáorấttuyệtvớitrongviệcđảmnhậnvaitrògiáodụcnày.ÐứcPhậtdạycónămcấpđộthấybiếtthựctại:

a/Tưởngtri(Sannàjànati:khảnăngphânbiệtcácsựvậthiệnhữu,khảnăngkinhnghiệm,ghinhớvàhồitưởng.

b/Thứctri(Vinnàjànati):khảnăngghinhậnsựhiệndiệncủacácphápquamắt,tai,mũi,lưỡi,thânvàýcăn.

c/Tưduy (Mannàjànati):khảnăngnốikết,phân tích tổnghợp,phốikiểmvàsuy luận lêncácdữkiện,tintứcdocácgiácquancungcấp.

d/Thắngtri(Abhijànati):làcáithấybiếtsựvậttrựctiếpbằngsựquánsátcủatâmthứctrongthiềnđịnh(khôngcómặttưduy).CáithấybiếtcủathắngtritươngtựnhưtrựcgiáctriếthọccủaphươngTây.Tạiđây,conngườithấysựvậtnhưsựvậtđangtrôichảy.

đ/Liễutri(Parijanàti):Tiếpnốicáithấybiếtcủathắngtrichođếnkhithậtnhuầnnhuyễn,khimàtâmtham,sân,siđềurụngđổhết,thìcáithấybiếtbấygiờgọilàliễutri.Liễutrimớilàcáithấybiếtsaucùng,nhưthật,nhưchânmọihiệnhữu.

Bacấpđộthấybiếtđầulàthuộcnhậnthức,trithứcvàcáctrikiếncủaconngườivàcủathếgiớihọcđườngcũ.Họcđườngngàynay,haynềnvănhóa“hậuhiệnđại”cầngiáodụcconngườiđivàohiểubiếtthắngtrivàliễutri,vàthựchiệnthắngtri,liễutri.Sựthậtvàhạnhphúcchânthậtcómặttrongthắngtrivàliễutrinày.

Họcđườngcũngcầnvạchrõ:mỗiloạitrithứcđemlạichoconngườimộtloạihiểubiếtvàđượcvậndụngvàomộtlãnhvựcxãhộitươngứng.Tấtcảđềucầnthiếtnếuconngườikhôngchấpthủchúng.

3.Vấnđềgiátrị,đạođức.(Axiology)Nóiđếngiátrịlànóiđếnsựđánhgiá.Chủthểcủasựđánhgiálànhậnthức,tưduycủaconngười.

Nhưđượctrìnhbàyởmụcnhậnthứctrên,nhậnthứcvàtưduyđãlàgiớihạnvàsailầmnêncácgiátrị,vấnđềthiện,ác,đạođứcdotưduyngãtínhđặtđểcầnđượcxétlại.Giátrịcủamộthànhđộnglàdonhiềunhânduyênkếthợpmàthànhgồmsựchủtâmtácý,ýchíthựchiện,tìnhcảmthựchiệnvàcảkếtquảcủahànhđộng.nếuchỉcăncứvàocáitướngbiểuhiệnởbênngoàimàđánhgiáthìrấtthiếusót,dễsailầm.Vídụnhưmộtbàmẹdiễnđạtsựrấtâuyếmngườicontrẻmànghiếnrăngnóirằng:“taghétmầyquá!”(nhưnóivớitấmlòngrấtđỗilàâuyếm).Nếucăncứvàocáitướngvàlờidiễnđạtkiathìquảkhóthấyđượcgiátrịcủahànhđộngấy(ởđâysựâuyếmlàđộngcơcủahànhđộng).Haingườicùnglàmmộtviệcgiống

nhaumàgiá trị lạikhácnhau.Vínhưhaingười cùnggiúpđỡmộtngườinghèomột số tiềnbằngnhau,nhưngmộtngườigiúpvì tình thương,mộtngườigiúpvì cóýđồ lợidụng;nhưvậymộtngười là thiệnlương,ngườikialàkhôngthiệnlương.

Cùngmộtconngườilàmcùngmộthànhđộngởhaihoàncảnhhaythờiđiểmkhácnhauthìcógiátrịkhácnhau.Chẳnghạnăncơmđúngbữalàtốt,ăncơmlúckhỏelàbìnhthường,màăncơmlúcđauthươnghànthìcóthểdẫnđếncáichết.v.v...

Dođó,khôngthểcómộtbảngliệtkêgiá trịấnđịnhsẵncácgiá trịcủacáchànhđộngconngười.Ngườitacũngkhôngdễdàngphêphánđúnghànhđộngcủanhữngngườikháckhikhônglênhànhđộngcủangườiđó.Vìthế,giátrịnhânbảnlàmỗingườitựbiếtmình,đánhgiámình,vàrấtcẩntrọngkhiđánhgiáviệclàmcủanhữngngườikhác.Giátrịnhânbảnlàhànhđộngnhằmđemlạianlạchạnhphúcchosốđôngtronghiệntạivàtươnglaivìchínhconngười,màkhôngphảivìnhândanhmộtquyềnlựchaymộtđấngthầnlinhnàokhác.Tiêuchuẩngiátrịphảilàconngườivàhạnhphúccủaconngười.Giátrịchínhlàđạođức,vàđạođứcchínhlàhạnhphúc.Ởđâucóđạođức,ởđócómặthạnhphúc;ởđâucóhạnhphúcởđócómặtđạođức.Vìthế,đạođứcvàhạnhphúccònđồngnghĩavớivịthavàtừbi(haylòngnhânái);vàđixahơn,đạođứcvàhạnhphúcocnđồngnghĩavớisựchếngựchấpthủbảnngã,vớisựchếngựdụcvọng;càngítdụcvọngcànghạnhphúcnhiều.Ðâylàloạigiátrịcủathựctạiđòihỏiconngườithựcnghiệmđểnhậnchângiátrịmàkhôngphảilàloạigiátrịsảnphẩmcủatưduytỉnh.

Vấnđềgiátrịcủanhậnthức,vấndềtưduyvàđánhgiácácgiátrị,hayvấnđềgiátrịnóichung,đãđượcntgađưavàonhiềuhồitruyệnTâyDuKývàđãđượcngườiviếtbànđếnnhiều.Hẳnđâylàmộtvấnđềáchyếucủanộidungcủanềngiáodụcnhânbảnvàtrítuệ.

Nhữngcôngthứcgiátrịmangvẽướclệ,hìnhthứccủacácnềnvănhóacũcủanhânloạiđãgâyranhiềubikịchtrongcuộcsốngmànhiềuvănhào,thìhàonhânbảnthếgiớiđãnỗlựctháogỡ(nhưngthiếutínhtoàndiệnkhôngnhưNgôThừaÂn)nhưcâuchuyệnLeCid(Pháp),cáctiểuthuyếtkiếmhiệpcủaKimDung,vàrấtnhiềuphimảnhhiệnđại.

Phảichăngđãđếnlúccácnhàvănhóa,giáodụcnhânbảncầnhìnhthànhmộtnềngiáodục“hậuhiệnđại”đemlạinhiềutìnhngười,trítuệvàhạnhphúchơnchonhânloại?

V.Mẫungườigiáodụccủanềngiáodụcmới“hậuhiệnđại”

Khinhàgiáodụcthấyrõquyluậtsinhdiệtcủacáchữu,thấyrõduyênkhởitrongtấtcảhiệnhữu,thấyrõconngườingũuẩncủatươngquanmậtthiếtvớigiađình,tậpthể,xãhộivàmôisinh,thấyrõcáchiệntượngxãhộihiệnhữutươngduyênvớinhau,thấyrõvaitròcủatưduy,dụcvọngđốivớiconngườivàhạnhphúccủaconngười,thìnhàgiáodụcsẽhìnhdungrađượcmộtnộidunggiáodụcconngườinhưthếnào.

Mộtnềngiáodụchiệnthựcvànhânbảnphảilàmộtnềngiáodụctạoramộtmôitrườngvàmộtnộidunggiáodụcthếnàođểmọingườitiếpthuđêucóđiềukiệnpháttriểnkiếnthức,tìnhcảmvàtrítuệtốtnhấtnhằmđápứnghaiyêucầuchính:cánhânvàxãhội.

Dòngsốnglàtrôichảy.Conngườicũngpháttriểnkhôngngừngvềtâmthức.

Bêncạnhnộidunggiáodụcconngườicánhânnhưthế,họcđườngcònhoạchđịnhnộidunggiáodụcconngườixãhộiđểđápứngcácyêucầucủaxãhộivàlịchsử.Phầnnàycầnđượcđiềuhợpvớiphầngiáodụcởtrênthếnàođểthểhiệntinhthầngiáodụcrằng:“cánhânlàcánhâncủaxãhội,vàxãhộilàxãhộicủacánhân”.

Vềvănhóatruyềnthốngcủadântộccũnglàmộtvấnđềquantrọngmànhàgiáodụcnhânbảnvàhiệnđạicầnquantâmxétđến.

Giáodụccủamộtxứsởcầnđápứngcácyêucầulịchsửcủaxứsởấy(yêucầupháttriểnkinhtế,anninh,quốcphòng...)Cầnbảovệvănhóatruyềnthốngvàđềcaotruyềnthống.Nhưngvănhóatruyềnthốngcũngchỉlàsảnphẩmcủaconngườinhằmphụcvụhạnhphúccủacvonngườixứsở,nênkhôngthểđặtconngườisauvănhóatruyềnthống,màcầnxétđịnhnhữnggìcủavănhóatruyềnthốngtốtđẹpvàphùhợpvớihướngpháttriểncủalịchsửthìbảotrìvàpháthuy,nhữnggìthuộcvănhóatruyềnthốngmàkhôngcònphùhợpvớihướngpháttriểncủaconngườivàlịchsửthìthayđổi.Ðâycũnglàmộtđặcđiểmcủanềngiáodụcnhânbảnvàhiệnđại.

Cómộtyêucầugiáodụckhác,vừathuộcyêucầucủacácnhânvừathuộcyêucầuxãhội,đólàyêucầutínngưỡng.Conngườicóquyềntựdochọnlựathứcănvàmàuáochomìnhthìcũngcóquyềnchọnlựatínngưỡngnhưlàmàuáocủatìnhcảm,tâmhồn.Xãhộivàhọcđườngcầnđápứng tốtyêucầu tínngưỡngnày.nhưngcáctínngưỡngdịbiệtdễdàngtáchrờicáccánhânxanhau,đâylàvấnđềcủaxãhội:làmthếnàođểcáccánhâncótínngưỡngdịbiệtcóthểgầngũinhauvàcảmthôngnhauthìyêucầugiáodụcvềđoànkếtdântộcmớithựchiệnđược.Họcđườnghiệnđạihay“hậuhiềnđại:,vìthếcầncómộttriếtlýgiáodụcchungvượtlêntrên(hayvượtrangoài)cácdịbiệtấyđểcóthểthốngnhấtcácdịbiệt.NgôThừaÂn,tạiNgũTrangQuándãmởramộtbữatiệcnhânsâmđểPhậtgiáo(BồTátQuánThếÂmvàpháiđoànTâydu)vàLãotrang,Nhogiáo(cácthiêntiên,địatiên)thânmật,đềhuề;vàđểTônNgộKhôngcùngvịchủnhânNgũTrangQuánkếtnghĩahuynhđệ,saumộthồitranhchấpxungđột.Ðâycũnglàmộtvấnđềlớncủagiáodục.Tấtcảđanggặpgỡnhau,ởđịabànconngườirấtngười,hạnhphúcconngườivà

cuộcđời(haymôisinhvàxứsở).Phảichăngđâylàcơsởgặpgỡcủagiáodụcđểthểhiệnmụctiêugiáodụccảmthông,thươngyêuvàđoànkết?

Tấtcảđang trôngchờvàovai trògiáodụcởhọcđường, tập thể,giađìnhvàxãhội.Tấtcảđangtrôngchờvàocácphương tiện truyền thông:đài, sáchvàbáocí,vănnghệ,hộihọa...chuẩnbịchoconngườicủathờiđạimộtnhậnthứcmớithiếtthực,nhânbảnvàtrítuệtrướchết.

Viếtxongngày18tháng9năm1991ThiềnViệnVạnHạnh

TỷkheoThíchChơnThiện

BÀN VỀ TÂY DU KÝ của Ngô Thừa...

Documents

Transcript of BÀN VỀ TÂY DU KÝ của Ngô Thừa...