Blijf van m

’n ouders af!

Blijf van m’n ouders af!

Rieneke Klok & Gijsbertje Smaal-Zwaan

Als je thuis problemen hebt

Jes!

Ik hou van m’n ouders, maar ik baal ook van ze.Ik wil voor ze zorgen. Waarom moet ik dat doen?Ik wil thuisblijven, maar ik wil ook met m’n vrienden weg. Ik ben boos. Mag ik wel boos zijn?Waarom heb ik zulke ouders? Maar… anderen moeten wél van hen afblijven.

Tegenstrijdige gevoelens. Herken je ze? Blijf van m’n ouders af! is vooral geschreven voor jongeren van wie de vader of moeder psychische problemen heeft. Maar als er bij jou thuis iets anders speelt wat je moeilijk vindt, zul je je er ook in herkennen. Het is een heel praktisch boek – met informatie, oefeningen, tips en vooral: veel begrip.

Rieneke Klok en Gijsbertje Smaal-Zwaan zijn beiden werkzaam bij Eleos, respectievelijk als psycholoog en als creatief therapeut. Ze werken vooral met jongeren tussen de 14 en 25 jaar.

NUR 248

www.jesvoorjou.nl

Rie

ne

ke

Klo

k &

Gijsb

ertje

Sm

aa

l-Zw

aa

n

Uitgeverij Jes! is een samenwerking tussen Boekencentrum Uitgevers en de HGJB, kijk voor meer informatie op www.jesvoorjou.nl.

Ontwerp omslag en binnenwerk: Arjan Boone (www.sprekend.com)

Cartoons:Paul Haring

ISBN 978 90 239 2312 1NUR 248

© 2009 Uitgeverij Jes! • Zoetermeer

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestem- ming van de uitgever.

Blijf van m’n ouders af! Alsjethuisproblemenhebt

RienekeKlokenGijsbertjeSmaal-Zwaan

UitgeverijJes!•Zoetermeer

Dankjewel!

Ik heb een probleem: mijn vader/moederWat is normaal? Wat is het probleem? Waarom is het jóuw probleem?Waarom dit boek? Hoe kan dit boek je helpen?

Toch kan/wil ik er niet over pratenIk vind het eng Ik ben bang dat ze me een aansteller vindenHet mag niet van m’n oudersIk schaam me ervoorWaarom het goed en nodig is om er wel over te pratenMet wie kan ik het beste gaan praten?Ik hoef niet alles te vertellen‘Onverwachte vragen’

Ik begrijp niet wat er aan de hand isHet maakt me soms onzekerLigt het aan mij?Wat kan ik wel/niet van mijn ouders verwachten?Ik wil er graag meer over wetenHoe kan ik voor mezelf helderheid krijgen? ‘Mijn vragen op een rij’

Soms snap ik mezelf nietIk weet dat ’t nergens op slaat, maar toch doe ik het steeds zo

Zijn zulke heftige gevoelens normaal? Ik wou dat ik ze helemaal niet had! ‘Gevoelscirkel’‘Gevoelsdagboek’

Wat moet ik met al die gevoelens?!Daar praten wij nooit overMaar ik héb ze wel!‘Zinnen afmaken’ Mag ik wel boos zijn?Wat kan ik beter niet doen?Wat kan ik beter wel doen?‘Gedicht’

Ze hebben me zo hard nodigHoe kan ik ze helpen? Waar kan ik ze niet bij helpen?Heb ik een keuze? Hoe maak ik mijn keuze duidelijk?‘Iets bespreekbaar maken’‘Grenzen aangeven’

Ik vraag niet zo snel om hulpIk red me wel Ik heb er niks aanIk trek het niet alleenMisschien moet ik het maar gewoon proberenDit past bij mij!

Inhoud

1

2

3

4

5

6

7

8 t/m 11

12 t/m 15

16 t/m 19

24 t/m 29

30 t/m 35

36 t/m 39

20 t/m 23

pagina 7

‘Mijn sociale netwerk’‘Leuke dingen doen’

Ik wil een goede vriend zijn Hoe ik me ontwikkelWat heb ik anderen te bieden? Waarschuwing!‘Test’

M’n broer ziet het heel andersZie ik het wel goed? Mijn broer gaat altijd wegKan ik van hém leren?‘Cijfers geven aan mijn mening’

Krijg ik het nou ook?Ik reageer soms net als mijn vader Is het erfelijk? Voorbeelden van risicofactorenVoorbeelden van bschermende factorenWat kan ik zelf doen? Waar vind ik goede informatie? ‘Interview je oma’

Wanneer kan ik het huis uit?Ik vraag me weleens af hoe dat zou zijn…Waarom vind ik dat nou zo lastig?Wanneer ben ik er klaar voor?

Hoe pak ik het aan?‘Mijn kamer later’

Wat voor soort Vader is God?Ik zit vol vragen God als Vader Wat moet ik ervoor doen?‘Het geloof als steun’

Wordt het ooit beter?Het wordt hier nooit het paradijs Dromen mag ‘Een wens voor mezelf’Onze wens voor jou!

8

9

10

11

12

13

40 t/m 43

44 t/m 47

48 t/m 51

52 t/m 55

56 t/m 59

60 t/m 61

30 t/m 35

6

0

Dankjewel!Ik heb een probleem: mijn vader/moederToch kan/wil ik er niet over pratenIk begrijp niet wat er aan de hand isSoms snap ik mezelf nietWat moet ik met al die gevoelens?!Ze hebben me zo hard nodigIk vraag niet zo snel om hulpIk wil een goede vriend zijn M’n broer ziet het heel andersKrijg ik het nou ook?Wanneer kan ik het huis uit?Wat voor soort Vader is God?Wordt het ooit beter?

7

Dankjewel!De afgelopen jaren hebben we op onze werkplek verschillende KOPP-cursussen gegeven. Deze preventieve cursussen zijn speciaal opgezet voor kinderen van ouders met psychische problemen (KOPP). Dit is een mooi moment om hen te bedanken voor de openheid waarmee ze hun levensgeschiedenis met ons wilden delen. Zij gaven aan steun te hebben aan de verhalen van anderen. Ze ontdekten dat zij niet de enigen zijn die het thuis moeilijk hebben. Hun verhalen hebben ons aangezet tot het schrijven van dit boek.

Wij willen speciaal bedanken Lotte van de Bosch, Richard en Marcel de Kok, Anniek Boven, Arie Jaap de Kok en Ellen Graafland. Zij waren bereid onze tek-sten te lezen en van commentaar te voorzien. Dank jullie wel, jullie tips hebben ons aangescherpt! Veel dank ook aan Herman van Wijngaarden (HGJB) voor zijn waardevolle aanwijzingen en uitgeverij Jes! voor het uitbrengen van dit boek.

RienekeKlokenGijsbertjeSmaal-Zwaan

1. Ik heb een probleem: mijn vader/moeder

8

1

Watisnormaal?‘Mijnvaderheeftalproblemenzolangikmekanher-inneren.Vanmijnbroerweetikdathetvroegeranderswas.Erwastoenookweleensruzie.Maarsindsmijnbroernaardemiddelbareschoolging,iserveelvakerruzie.Mijnvaderwilgeenbehandeling.Hijzegtdatermethémnietsmisis.Datvindikwelmoeilijk.Toenikjongerwas,dachtikdathijgelijkhad.Ikdeedheelhardmijnbestomhethemnaardezintemaken.Ikdeedallesomtevoorkomendaterruziekwam.Alsikhetnietmethemeenswas,hieldikgewoonmijnmond.Mijnbroersenzusdedendatook.Alswehemzijnganglietengaan,danginghetgoed.Nuikwatouderben,zieikhoeheteraantoegaatinanderegezinnen.Bijeengoedevriendthuisgaathetheelandersdanbijons.Zijnvadervraagtvaakevenhoehetwasopschool.Hijonthoudtookwatjeverteldhebt.Hetisprettigomtemerkendathijzoeenbeetjemetjemeeleeft.Mijnvaderzoudatnooitdoen;vragenhoehetmetjeis…Hijisvaakalzodrukmetzichzelf.Mijnverhaalkanhijernietbijhebben.

Ikzienuindathetnietnormaalis,zoalshetbijonsthuisgaat.Enikontdeksteedsmeerdatheteenprobleemvanmijnvaderis.Ennietvanmij.Datkonikeenpaarjaargeledennognietzeggen,hoor.Toentrokikhetmezelfergaan.Alsmijnvaderbooswerd,enmijnmoederheelmoewas,dachtikdatditdoormijkwam.’Wouter,17jaar.

Zoalshetbijjulliethuisgaat,vindjijmeestaldegewoonstezaakvandewereld.Jekentdeafsprakenenongeschrevenregels.Jekuntmeestalaardiginschattenmetwelkedingenjethuisechtnietmoetaankomen.Alsjevakerbijanderenoverdevloerkomt,merkjeverschillenmetanderegezinnen.Meestalgajejedanafvragenwateigenlijknormaalis.Enmisschienontdekjedathethelemaalnietzogewoonis,zoalsheterbijjulliethuisaantoegaat.

‘Mijn moeder heeft een soort “koopziekte”. Ze moet alles kopen wat los en vast zit. Thuis, in de schuur, maar ook overal in huis staan complete servie-zen, make-up, bergen kleding, verzamelingen porseleinen dieren, schilderijtjes en allerlei hebbedingetjes. Er is niet over te praten met mijn moeder. Als je dat probeert, wordt ze woedend.’ Koen, 17 jaar.

9

‘Mijn vader heeft schizofre-nie. Hij woont niet meer bij ons thuis. Toen het slecht met hem ging en hij een psychose kreeg, is hij opgenomen op een psychiatrische afdeling.’ Sascha, 18 jaar.

‘Ik baal soms echt onwijs van mijn ouders. Maar als iemand anders iets negatiefs over ze zegt, dan kan ik echt heel boos worden. Zelfs als ik het er eigenlijk wel mee eens ben, dan nóg ga ik ze verdedigen…’ Martin, 15 jaar.

‘Mijn moeder begint al jaren

de dag met een glas port. Ze

zegt dat ze dat nodig heeft

om ’s ochtends op te kunnen

staan. Als ik uit school kom,

heeft ze al zeker anderhalve

fles achter de kiezen.’ Martine,

17 jaar.

Watishetprobleem?Alsjevaderofmoederpsychischeproblemenheeft,ofverslaafdis,legtdateendrukophethelege-zin.Sommigeouderszienindatzeeenprobleemhebbenenzoekenhulp.Andereontkennendaterietsmethenzouzijnenwillengeenhulp.Hoejouwvaderofmoederooktegenzijn/haareigenproble-menaankijkt,hetisenblijftjouwouder.

Andersoortproblemen?

Waarschijnlijkisditboekjeookvoorjoubruikbaar

alserbijjouthuisandereproblemenzijn.Bijvoor-

beeldalsjebroertjegehandicaptis,alsjebangbent

datjeoudersgaanscheiden,alsjevaderofmoeder

indegevangeniszitofalseriemanduitjouwgezin

isoverleden.

Waaromishetjóuwprobleem?Alsjouwvaderofmoedereenprobleemheeft,waar-omvoelthetdanalsofhet(ook)jouwprobleemis?Datkomtdoordatdebandtussenkinderenenouderseenbijzonderebandisendoordatkinderenvaakheelergophunoudersgaanletten.Zewillenvoorzezorgen,alszemerkendathetnietgoedmetzegaat.

Herkenjedit?Hetlaathetbijzonderezienvandebanddiejemetjeoudershebt.Jouwvaderisenblijftjóuwvader.Vriendschappenkunnenovergaan,klasgenotenkunjeuithetoogverliezen.Maarjouwmoederblijftaltijdjouwmoeder.Zelfsalszeernietmeeris,iszenogjemoeder.Datmaaktdathaarprobleemookvoeltalsjouwprobleem.

Daarkomtnogietsbij:alskindvoeljevaakpreciesaandathetnietgoedmetjeoudersgaat,hoegoedzijdatmisschienookproberenteverbergen.Alsjemerktdatjeoudersproblemenhebben,zuljijextrajebestgaandoenomdatjewiltdathetgoedmetzegaat.Jehelptinhuis,neemttakenvanjeoudersoverenjehoudtzoveelmogelijkindegatenofalleswelgoedgaat.Jevoeltjeverantwoordelijk.Endaarmeeishetprobleemvanjeoudersookjouwprobleemgeworden.

1. Ik heb een probleem: mijn vader/moeder

10

Waaromditboek?InNederlandhebben1,6miljoenkinderenenjon-gerentot22jaareenoudermetpsychischeen/ofverslavingsproblemen.Datis35%vanhettotaalaantalkinderen.Datzijnernogalwat!Inonswerkkomenweveelmetdezejongereninaanraking.Wemerkendatveeljongerendieeenouderhebbenmetpsychischeen/ofverslavingsproblemen,behoeftehebbenaaninformatie:- dieherkenningoproept;- waarzeookechtietsmeekunnen.

Erispassindsdelaatstevijftienjaarwatmeeraan-dachtvoordekinderenvanoudersmetpsychischeen/ofverslavingsproblemen.(Wesprekenverdersteedsoverkinderenvanoudersmetpsychischeproblemen,maarbedoelendaarookkinderenvanverslaafdeoudersmee.)Onderzoeklaatziendatdezegroepkinderenzelfookmeerrisicolooptophetkrijgenvanpsychischeproblemen.Alsjedejuisteinformatiehebt,kandatalseenbeschermendebufferwerken.Eenbundelingvandezeinformatievoorjongerentussendetwaalfenachttienjaarwaserechternogniet…Drieredenendus,voorhetontstaanvanditboek:wemerktenbijjongerenveelbehoefteaaninformatie,goedeinformatiewerktpreventiefenhetwaseengatindemarkt.

1. Ik heb een probleem: mijn vader/moeder

Hoekanditboekjehelpen?- Jeontdektdatjenietdeenigebentinjouw situatie.Veelkinderendieopgroeienmeteenoudermetpsychischeproblemendenkendatzijdeenigenzijn.‘Moeilijkedingenthuis’isnueenmaalgeenthemawaarjegemakkelijkmetiemandandersoverpraat.Inditboekzuljeherkenningvinden.Datkanjehelpenomjeeigenthuissituatieeenplektegeveneneigenkeuzestemaken.

- Jekrijgtinformatiediejehelptomgoed voorjezelftezorgen.Alsjethuisproblemenhebt,ishetextrabelang-rijkomgoedvoorjezelftezorgen.Maarvaakishetdanookjuistextramoeilijk.Inditboekvindjeallerleipraktischeinformatieentipsdiejehierbijkunnenhelpen.Dehoofdstukkenzijningedeeldnaarthema’s.Inprincipekunjedehoofdstukkenlosvanelkaarlezen.Elkhoofd-stukgeeftinformatie,laatjongerenaanhetwoordensluitafmeteendoeopdracht.Ditkanjehelpenomwatjeleestooktevertalennaardepraktijkvanelkedag.Meerinformatieenwerkbladenvindjeopdesitewww.jesvoorjou.nl.

11