Błędy językowe
description
Transcript of Błędy językowe
OpracowałaAgnieszka Marcinkiewicz
Błędy językoweNieświadome odstępstwa od obowiązującej w
danym momencie normy językowej; innowacje językowe nieznajdujące uzasadnienia funkcjonalnego – nie usprawniają porozumienia się, nie wyrażają nowych treści, nie przekazują na nowo, w inny sposób emocji nadawcy itp.
Sposób użycia jakiegoś elementu języka, który razi jego świadomych użytkowników, gdyż pozostaje w sprzeczności z ich dotychczasowymi przyzwyczajeniami, a nie tłumaczy się funkcjonalnie.
2
Typy błędów językowych
3
Typy błędów językowychRażące – naruszają podstawowe zasady
poprawnościowe, ich użycie powoduje zakłócenie komunikatywnej funkcji przekazu językowego - np. „ów królewna”.
Pospolite – nie powodują na ogół nieporozumienia na poziomie semantycznym, jednak naruszają normę panującą w danym środowisku - np. „używać szampon”.
Usterki językowe – odstępstwa od normy, które naruszają ją w niewielkim zakresie - np. przestawny szyk zdania.
4
Błędy zewnętrznojęzykowe błędy zapisu
Związane ze strukturą języka, nie naruszają jednak reguł systemowych czy zasad rozwoju języka:
Błędy ortograficzne - użycie niewłaściwych liter i połączeń literowych w zapisie; niewłaściwa pisownia łączna lub rozdzielna; niewłaściwe używanie wielkich i małych liter na początku wyrazów.
Błędy interpunkcyjne – brak właściwego znaku interpunkcyjnego; zbędne użycie znaku interpunkcyjnego; użycie niewłaściwego znaku interpunkcyjnego.
5
Rada Języka PolskiegoNa stronie Rady Języka Polskiego
http://rjp.pan.pl
można znaleźć informacje na temat wszelkich zmian obowiązujących zasadach ortograficznych oraz porady językowe.
6
7
Błędy wewnętrznojęzykowesystemowe
8
Błędy gramatyczne - fleksyjneNieodmienianie wyrazu, który ma wzorzec
deklinacyjny – np. *z Aleksandrem Fredro;wybór niewłaściwego wzorca odmiany – np. *bardziej
wysoki;wybór niewłaściwej postaci wyrazu - np. *ten kontrolWybór niewłaściwej postaci tematu fleksyjnego –
np. *o aniole, *kopła;wybór niewłaściwej końcówki fleksyjnej - np.
*diabłowi;odmiana wyrazu, który nie ma wzorca odmiany -
np. *(kubek) kakaa.
9
Błędy gramatyczne - składnioweW zakresie związku zgody (w tym liczebnika) –
np. *Pies i Zuzia przybiegły; *pięć dzieci;w zakresie związku rządu (w tym liczebnika) –
np. *mniejszy jak ty, *używać szminkę, *spotkanie z dwadzieścia jeden osób;
w używaniu przyimków – np. *przed i po obiedzie, *wejść na sklep, gdzie w znaczeniu który;
w zakresie używania wyrażeń przyimkowych - *brak postępu w temacie kopalń;
skróty składniowe – np. *Organizuje i kieruje pracą.
10
Błędy gramatyczne - składnioweW zdaniach złożonych – rozpoczynanie zdania jedną
konstrukcją, a kończenie inną – np. *Zarówno kupiłem książki i zeszyty, idąc do domu;
niepoprawne konstrukcje z imiesłowowym równoważnikiem zdania – np. *Zdając egzamin, został przyjęty na studia;
nieuzasadnione powtórzenie tych samych struktur składniowych w obrębie tego samego zdania – np. *Kupiłem zeszyt, który był w ładnej okładce, na której był pies;
konstrukcje niepoprawne pod względem szyku – np. *To w minionych latach nie zdarzało się; * Pożyczyłem w bibliotece książkę dla koleżanki, która była przygodowa.
11
Błędy gramatyczne – leksykalne:słownikowe (wyrazowe)
Użycie wyrazu w niewłaściwym znaczeniu – np. *wnioskować - ‘zgłaszać wniosek’;
mylenie znaczeń wyrazów podobnych znaczeniowo lub morfologicznie i ich niepoprawne wymienne używanie – np. klimatyzacja i aklimatyzacja, efektowny i efektowny, bynajmniej i przynajmniej;
dobór niewłaściwych synonimów – np. *literatura Stefana Żeromskiego;
nadużywanie wyrazów o szerokim zakresie – np.* Alina posiadała jasne włosy.
12
Błędy gramatyczne – leksykalne:słownikowe (wyrazowe)
Naruszanie łączliwości wyrazu – np. *wyrządzać straty;nadużywanie wyrazów modnych – np. aktualny –
‘obecny, dzisiejszy’, dokładnie – ‘właśnie, właśnie tak’, pozytywny – ‘korzystny, dobry, przychylny, super – ‘przymiotnik oznaczający cokolwiek, co się nadzwyczajnie podoba’, obraz – ‘film’;
niewłaściwe użycie lub nadużywanie zaimków osobowych i nieokreślonych – np. *Poeta opisuje nam swoje przeżycia.
posługiwanie się pleonazmami – np. *całkowicie zlikwidować, *cofnąć się do tyłu,* sopel lodu.
13
Błędy gramatyczne – leksykalne:frazeologiczne
Zmiana formy frazeologizmu wskutek wymiany, redukcji lub uzupełnienia składu związku – np. *ciężki orzech do zgryzienia (twardy orzech do zgryzienia), *dolać oliwy (dolać oliwy do ognia), *pójść do przysłowiowej Canossy (pójść do Canossy);
zmiana formy frazeologizmu na skutek zmiany postaci gramatycznej jednego ze składników – np. *szukać przy świecy (szukać ze świecą);
łączenie elementów pochodzących z dwóch różnych związków frazeologicznych (kontaminacja) – np. *marzenia bohatera rozwiały się w gruzy;
14
Błędy gramatyczne – leksykalne:frazeologiczne
Zmiana znaczenia frazeologizmu – np. łowić ryby w mętnej wodzie ‘tłumaczyć się niejasno’;
użycie frazeologizmu w niewłaściwym kontekście, powodującym odżycie znaczenia dosłownego – np. Nowoczesna technika startuje. Najwcześniej ten start nastąpił w lotnictwie;
Neologizmy frazeologiczne – np. *Horeszko zaznaczył znak krzyża.
15
Błędy gramatyczne – leksykalne:słowotwórcze
Budowanie formacji niezgodnie z polskimi modelami słowotwórczymi – np. *specgrupa (grupa specjalna), *biznesplan;
zastosowanie niewłaściwego formantu – np. *głupość;*babciowy;
wybór niewłaściwej podstawy słowotwórczej – np. *eurosejm (europarlament).
16
Błędy wewnętrznojęzykowe - stylistyczne
Niewłaściwy dobór środków językowych w wypowiedzi, niedostosowanie ich do charakteru i funkcji tej wypowiedzi.
• Naruszanie zasad jasności, prostoty i zwięzłości stylu;• niefunkcjonalna zmiana czasu gramatycznego
czasowników w wypowiedzi;• niefunkcjonalne powtórzenia;• Mieszanie stylów: używanie elementów oficjalnych
w wypowiedzi potocznej – np. Dokonałem zakupu gazety ; elementów potocznych w oficjalnym – np. Król ściemniał swoim poddanym; nadużywanie poetyzmów;
• wieloznaczność – np. Ocena nauczyciela była zaskakująca.
17
Błędy wewnętrznojęzykowe - stylistyczne
Wielosłowie - używanie wyrazów zbędnych, niewnoszących żadnych informacji;
skróty myślowe – np. Alina była piękna, miała fiołkowe oczy i podarte ubranie.
ubóstwo słownictwa np. ujawniające się w nadużywaniu zaimków – Uczniowie przekonali się do tego, opłacił się im ich trud.
nadużywanie wyrazów obcych zakłócających komunikację;
stylizacja językowa niemająca uzasadnienia w treści i charakterze stylowym wypowiedzi – np. Onegdaj zawodnicy odbyli tylko jeden trening.
18
Inne błędy Błędy rzeczowe dotyczą treści pracy
(wiadomości i ich zastosowania) – np. nieznajomość treści utworu, brak zrozumienia istoty faktów itp. oraz zależności i związków między nimi; błędy w definiowaniu pojęć i terminów, w użyciu nazw, podawaniu nazwisk (też błędny zapis); zniekształcanie cytatów.
Błędy logiczne – błędy w myśleniu (np. skróty i przeskoki myślowe, pomieszanie przyczyn i skutków itp.).
19
20
Prezentacja została przygotowana na podstawie książki:
Andrzej Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne. Wydawnictwo NaukowePWN, Warszawa 2007