Biuletyn tpn 02

??????...

BiuletynTATRYTPN

www.tpn.plwww.tatry.tpn.plfot. Andrzej Śliwiński 2

2009

www.tpn.pl

www.tatry.tpn.pl

2z miłości do gór

Biuletyn nr 2/2009 (8)

Komu w drogę…• Tomanowa zamknięta 3

• Droga do Morskiego Okaw wakacje otwarta 3

• Giewont bez ograniczeń 4

• Wystawy na lato 5

• Po co zostawiać drewnow lesie? 6

Z życia parku• Plan ochrony. Lista życzeń

i zażaleń 8

• Dużo nas do pieczeniachleba 10

W numerze...

fot.

Andr

zej Ś

liwiń

ski

Środek lata. W Tatrach tłumnie. Głośno. A w mediach głośnoo Tatrach. Tytuły prasowe krzyczą: Góral zamęczył konia

na drodze do Morskiego Oka! Krzyż na Giewoncie trzeba oświetlić,niech świadczy o miłości Podhala do papieża! Naprawdę?Proszę przeczytać. Park jednak to nie tylko sprawy nagłaśnianei o nich również, a właściwie – przede wszystkim, piszemy.

RedakcjaRedakcjaRedakcjaRedakcjaRedakcja

• Sen senatora… 12

• Liczenie na wielką skalę 13

• Wyróżniona kampania 14

• Turysto, bądź grzeczny 15

• Sprawa Jordka 16

Napisali do nas• Przyswajacze cudzego

dorobku 18

Wydawnictwa• Podwójne „Tatry” 19

• A w najnowszychTatrach... 20


Remont drogi do MorskiegoOka wciąż się nie zakończył.

Starosta Tatrzański podjął jednakdecyzję o czasowym udostępnie-niu traktu. Do 23 sierpnia asfalto-wą drogą nad Morskie Oko do-jadą wozy konne, a na piechotędojdą turyści z wózkami dziecięcy-

Przypomnijmy, że po stronie słowackiej zamknięto już wcześniej szla-ki turystyczne z Przełęczy Bobrowieckiej na Przełęcz Juraniową i dalej

do Umarłej Przełęczy oraz na Przełęcz Tomanową z Doliny Cichej.Doszedł teraz krótki odcinek szlaku po stronie polskiej.

Wszystkie zamknięcia podyktowane są względami ochrony przyro-dy. Dzięki temu powiększone zostały strefy spokoju dla fauny. Pamiętaj-my, że aż 96 proc. obszaru parku znajduje się w odległości mniejszej niżjeden kilometr od szlaku turystycznego.

(bch)(bch)(bch)(bch)(bch)

Komu w drogę…

Droga do MorskiegoOka w wakacje otwarta

Tomanowa zamknięta

Szlak turystyczny, znakowany na czerwono, z górnejSzlak turystyczny, znakowany na czerwono, z górnejSzlak turystyczny, znakowany na czerwono, z górnejSzlak turystyczny, znakowany na czerwono, z górnejSzlak turystyczny, znakowany na czerwono, z górnejczęści Doliny Tomanowej na Przełęcz Tomanową zostałczęści Doliny Tomanowej na Przełęcz Tomanową zostałczęści Doliny Tomanowej na Przełęcz Tomanową zostałczęści Doliny Tomanowej na Przełęcz Tomanową zostałczęści Doliny Tomanowej na Przełęcz Tomanową zostałzamknięty. Stało się tak w wyniku wspólnych ustaleńzamknięty. Stało się tak w wyniku wspólnych ustaleńzamknięty. Stało się tak w wyniku wspólnych ustaleńzamknięty. Stało się tak w wyniku wspólnych ustaleńzamknięty. Stało się tak w wyniku wspólnych ustaleńmiędzy tatrzańskimi parkami narodowymi – polskimmiędzy tatrzańskimi parkami narodowymi – polskimmiędzy tatrzańskimi parkami narodowymi – polskimmiędzy tatrzańskimi parkami narodowymi – polskimmiędzy tatrzańskimi parkami narodowymi – polskimi słowackim.i słowackim.i słowackim.i słowackim.i słowackim.

mi. Pozostali piesi dotrą drogą go-spodarczą do schroniska w Sta-rej Roztoce, skąd dalej udadzą sięszlakiem do Wodogrzmotów Mic-kiewicza, a następnie drogą asfal-tową do Włosienicy i MorskiegoOka.

(bch)(bch)(bch)(bch)(bch)

fot.

Mar

cin S

trącz

ek-H

elio

s

fot.

Mar

ia O

lszań

ska-

Toka

rz

??????...


Komu w drogę…Giewont bez ograniczeń

Dobiegł końca remont krzyżaDobiegł końca remont krzyżaDobiegł końca remont krzyżaDobiegł końca remont krzyżaDobiegł końca remont krzyża

na Giewoncie. Z powodu fatalnejna Giewoncie. Z powodu fatalnejna Giewoncie. Z powodu fatalnejna Giewoncie. Z powodu fatalnejna Giewoncie. Z powodu fatalnej

pogody prace znacznie się wydłużyły.pogody prace znacznie się wydłużyły.pogody prace znacznie się wydłużyły.pogody prace znacznie się wydłużyły.pogody prace znacznie się wydłużyły.

Najpierw na początku czerwca wróciłaNajpierw na początku czerwca wróciłaNajpierw na początku czerwca wróciłaNajpierw na początku czerwca wróciłaNajpierw na początku czerwca wróciła

zima, a potem nieustająco padałozima, a potem nieustająco padałozima, a potem nieustająco padałozima, a potem nieustająco padałozima, a potem nieustająco padało

i grzmiało. Po miesiącu oczekiwaniai grzmiało. Po miesiącu oczekiwaniai grzmiało. Po miesiącu oczekiwaniai grzmiało. Po miesiącu oczekiwaniai grzmiało. Po miesiącu oczekiwania

na choćby kilka słonecznych dnina choćby kilka słonecznych dnina choćby kilka słonecznych dnina choćby kilka słonecznych dnina choćby kilka słonecznych dni

udało się konserwację zakończyćudało się konserwację zakończyćudało się konserwację zakończyćudało się konserwację zakończyćudało się konserwację zakończyć

i szlak został otwarty.i szlak został otwarty.i szlak został otwarty.i szlak został otwarty.i szlak został otwarty.

W trakcie remontu umocniono fundamentymieszankami cementu i specjalistycznych

zapraw, dokręcono śruby i wzmocniono dolnączęść krzyża włóknami węglowymi. Całą konstruk-cję oczyszczono z siedmiu warstw farby i pokry-to dwiema nowymi – podkładową i wierzchniąfirmy Sika. Wszystkie prace wykonał Zakład Ro-bót Górniczych i Wysokościowych AMC AndrzejCiszewski z Krakowa.

Na odcinku schronisko Kondratowa – Prze-łęcz Kondracka – Giewont wyremontowanorównież szlak. Od 8 lipca Giewont czeka naturystów.

(pk)(pk)(pk)(pk)(pk)

fot.

Mar

ek P

ęksa

fot.

Tade

usz

Ruse

k


końca września w budynku przy rondzie kuźnickim zobaczyćmożna dwie ekspozycje. „Całe Tatry przede mną” – to pierw-

sza z nich, poświęcona setnej rocznicy utworzenia Tatrzańskiego Ochot-niczego Pogotowia Ratunkowego. Prezentuje historię i współczesność tejorganizacji, zobaczymy tu zabytkowy już sprzęt i dokumenty TOPR-usprzed 100 lat, rzadko publicznie udostępniane. Pokazano również współ-czesne wyposażenie ratownicze, a wystawie towarzyszą filmowe zapisynajsłynniejszych wypraw. Niebanalna prezentacja, goszcząca w Ośrodkuod maja, spotkała się z dużym zainteresowaniem, dlatego też zwiedzającybędą mogli się nią cieszyć dłużej, niż wstępnie zakładano.

Drugą wystawą jest fotografia Ryszarda Wiktora Schramma. Dziękiwspółpracy z Muzeum Historii Fotografii możemy pokazać czarno-białezdjęcia tego wybitnego naukowca i taternika. Ryszard Schramm był bioche-mikiem, specjalistą fizjologii roślin. Jego pasją były Tatry, ale nie tylko. Eksplo-rował Arktykę i Bliski Wschód, Kaukaz, Hindukusz, Wysoki Atlas i Ruwen-zori. W Tatrach dokonał wraz z przyjaciółmi Zbigniewem Hagerle, Zbignie-wem Krysą, Jerzym Piotrowskim i Janem Staszlem pierwszego przejściagłównej grani Tatr. Jest również autorem innych pierwszych przejść, m.in.północnej ściany Czarnego Mięguszowieckiego Szczytu i Zadniego Mnicha.Przeszedł także zimą grań Tatr od Żabiej Czuby po Wołoszyn. Był człon-kiem Explorers’ Club, wpółtworzył „Taternika” oraz czasopismo „Oscypek”,działał w PTT i PTTK oraz pięknie fotografował. Zmarł w 2007 roku.W Ośrodku Edukacyjno-Muzealnym TPN można podziwiać 28 jego prac.

Zapraszamy także do Kuźnic, gdzie czynne są aż 3 wystawy. O dwóchpierwszych już pisaliśmy. Są to: w Spichlerzu „Zamoyscy i ich dzieło”,ekspozycja ukazująca rolę tego rodu w historii Zakopanego, oraz w Wo-zowni „Kolekcja Antoniego Kocyana”, przyrodnicza wystawa stała prezen-tująca najstarszą kolekcję kręgowców tatrzańskich. Nowością jest wysta-wa plenerowa, której bohaterem jest odkrywca Zakopanego Tytus Cha-łubiński. Ta ostatnia została przygotowana w związku ze 120 rocznicąśmierci „Króla Tatr”. Ekspozycje w Kuźnicach i OEM można zwiedzaćbezpłatnie.

Paweł SzczepanekPaweł SzczepanekPaweł SzczepanekPaweł SzczepanekPaweł Szczepanek

W wakacje Ośrodek Edukacyjno-Muzealny prezentujeW wakacje Ośrodek Edukacyjno-Muzealny prezentujeW wakacje Ośrodek Edukacyjno-Muzealny prezentujeW wakacje Ośrodek Edukacyjno-Muzealny prezentujeW wakacje Ośrodek Edukacyjno-Muzealny prezentuje

bogatszą ofertę. Zapraszamy do obejrzenia aż pięciubogatszą ofertę. Zapraszamy do obejrzenia aż pięciubogatszą ofertę. Zapraszamy do obejrzenia aż pięciubogatszą ofertę. Zapraszamy do obejrzenia aż pięciubogatszą ofertę. Zapraszamy do obejrzenia aż pięciu

wystaw.wystaw.wystaw.wystaw.wystaw.

Komu w drogę…Wystawy na lato

fot.

Paw

eł S

zcze

pane

k

Plenerowa wystawa, której bohateremjest Tytus Chałubiński

Do


Po co zostawiać drewno w lesie? Komu w drogę…

Las to najbardziej złożonyLas to najbardziej złożonyLas to najbardziej złożonyLas to najbardziej złożonyLas to najbardziej złożony

i dynamicznie rozwijającyi dynamicznie rozwijającyi dynamicznie rozwijającyi dynamicznie rozwijającyi dynamicznie rozwijający

się ekosystem tatrzański.się ekosystem tatrzański.się ekosystem tatrzański.się ekosystem tatrzański.się ekosystem tatrzański.

Drzewa rosną, dojrzewają,Drzewa rosną, dojrzewają,Drzewa rosną, dojrzewają,Drzewa rosną, dojrzewają,Drzewa rosną, dojrzewają,

starzeją się i obumierają,starzeją się i obumierają,starzeją się i obumierają,starzeją się i obumierają,starzeją się i obumierają,

a z każdym etapem icha z każdym etapem icha z każdym etapem icha z każdym etapem icha z każdym etapem ich

życia związanych jest wieleżycia związanych jest wieleżycia związanych jest wieleżycia związanych jest wieleżycia związanych jest wiele

organizmów, międzyorganizmów, międzyorganizmów, międzyorganizmów, międzyorganizmów, między

którymi zachodzi siećktórymi zachodzi siećktórymi zachodzi siećktórymi zachodzi siećktórymi zachodzi sieć

wzajemnych zależnościwzajemnych zależnościwzajemnych zależnościwzajemnych zależnościwzajemnych zależności

ekologicznych.ekologicznych.ekologicznych.ekologicznych.ekologicznych.

W naturalnym cykluW naturalnym cykluW naturalnym cykluW naturalnym cykluW naturalnym cyklu

rozwoju lasu szczególnarozwoju lasu szczególnarozwoju lasu szczególnarozwoju lasu szczególnarozwoju lasu szczególna

rola przypada drzewomrola przypada drzewomrola przypada drzewomrola przypada drzewomrola przypada drzewom

martwym. Ich obecnośćmartwym. Ich obecnośćmartwym. Ich obecnośćmartwym. Ich obecnośćmartwym. Ich obecność

jest gwarancją zdrowegojest gwarancją zdrowegojest gwarancją zdrowegojest gwarancją zdrowegojest gwarancją zdrowego

i prawidłowoi prawidłowoi prawidłowoi prawidłowoi prawidłowo

funkcjonującegofunkcjonującegofunkcjonującegofunkcjonującegofunkcjonującego

ekosystemu.ekosystemu.ekosystemu.ekosystemu.ekosystemu.


fot.

Tom

asz

Skrz

ydło

wsk

i

Najbardziej oczywistym fak-tem związanym z obecno-

ścią na dnie lasu martwego, rozkła-dającego się drewna jest obieg ma-terii. Wraz ze śmiercią drzewa za-warte w jego tkankach makro- i mi-kroelementy powracają stopniowodo gleby, skąd są następnie pobie-rane przez rośliny w postaci przy-swajalnych pierwiastków. Procesrozkładu odbywa się na przestrzeniwielu lat, co zapewnia stały dostępdo tych elementów.

Wbrew pozorom martwedrewno jest niezwykle dynamicz-nym siedliskiem. W początkowejfazie rozkładu, gdy drzewo jeszczejest twarde i przylega do niego ko-ra wraz z żywym łykiem i miazgą,zasiedlane jest przez korniki przy-stosowane do życia w takich wa-runkach. Z upływem lat, w miarępostępującego biologicznego roz-kładu i mechanicznego wietrzenia,

Leżące kłody i sterczące kikutydrzew to nie oznaka śmierci,ale zapowiedź nowego życia


zmieniają się parametry fizycznei chemiczne drewna. Pojawiają sięwówczas liczne gatunki roślin orazzwierząt, zwłaszcza bezkręgow-ców, m.in. pluskwiaki, błonkówki,muchówki, a przede wszystkimchrząszcze. Aby się o tym przeko-nać, wystarczy odchylić nieco koręod drewna. Naszym oczom ukażąsię wówczas rozmaite żerowiska,larwy oraz postacie doskonałeowadów. Ich obecność przyciągado martwych drzew liczne gatun-ki zwierząt, które się nimi odży-wiają. Żaby, traszki i salamandryszukają pod zwalonymi drzewaminie tylko pokarmu, ale równieżzbawiennego cienia i osłony przeddrapieżnikami. Z kolei gady zalega-ją na wyniesionych kłodach, bo –w przeciwieństwie do płazów –bardzo lubią wygrzewać się nasłońcu. Pod leżącymi pniami, bez-pieczne od skrzydlatych drapieżni-ków, wędrują gryzonie oraz ry-jówki. Spotkać tam można równieżkuny i łasice, które doskonale wie-dzą, jaką strategię przetrwania

właśnie dzięki zaburzeniom spo-wodowanym obumarciem drzewmożliwe jest zachowanie dyna-micznej równowagi w lesie. Usu-wanie martwego drewna zubażaprzyrodę o wiele gatunków grzy-bów, roślin i zwierząt, którychegzystencja związana jest z tymspecyficznym siedliskiem. Pozazmurszałym drewnem nie są onebowiem w stanie znaleźć alterna-tywnego miejsca do życia.

W powszechnej świadomo-ści bardzo silnie utrwalone jest wy-obrażenie, że przyrodzie najlepiejsłużą lasy zagospodarowane. Wę-drując po tatrzańskich reglach,spójrzmy jednak na las przedewszystkim z perspektywy jegopotrzeb, świadomi procesów, któ-re muszą tam zachodzić. Być mo-że wówczas leżące kłody lub ster-czące kikuty drzew nie będą dlanas oznaką śmierci i chaosu, aleprzede wszystkim zapowiedziąnowego życia.

Tomasz SkrzydłowskiTomasz SkrzydłowskiTomasz SkrzydłowskiTomasz SkrzydłowskiTomasz Skrzydłowski

obrały gryzonie, zatem swoichofiar poszukują najczęściej podzwalonymi kłodami.

Zwierzętami najbardziej koja-rzonymi z tym specyficznym sied-liskiem są z pewnością dzięcioły.W martwych, stojących pniakachznajdują one nie tylko bazę że-rową, ale także doskonałe miejscedo lęgów. Niektóre z nich, jakdzięcioł trójpalczasty oraz czarny,wyraźnie wolą osiedlać się w drze-wach martwych. Nie bez znacze-nia jest tutaj fakt, że takie drzewasą mniej dostępne dla drapieżni-ków, gdyż np. kunom i łasicomtrudniej jest wspinać się po pniu po-zbawionym kory. Ponieważ dzię-cioły każdego roku na nowo wyku-wają dziuple lęgowe, ich liczebność– w przypadku braku takich drzew– jest bardzo niska. Z dziupli wy-kutych przez dzięcioły korzystająteż inne ptaki. W Tatrach są tonajczęściej kowaliki, sikory, a tak-że sowy (np. puszczyki, sóweczkii liczne, zwłaszcza w reglu górnym,włochatki).

Martwe, rozkładające się drew-no ma kluczowe znaczenie w pro-cesie odnawiania się lasu. Nie jestono chemicznie idealnym substra-tem, ale wykazuje wiele korzyst-nych właściwości fizycznych. Jeżelipochylimy się nad powalonymi kło-dami, to dostrzeżemy na nich licz-ne siewki drzew. Wyniesione po-nad otoczenie właśnie tutaj szukająszansy na przeżycie – nie musząwalczyć o światło z roślinami runa,łatwiej im też uniknąć przygniece-nia warstwą liści. Zjawisko to moż-na obserwować zwłaszcza w bo-rach świerkowych regla górnego,gdzie ma ono wręcz spektakularnycharakter. Choć powalone drzewastanowią zwykle tylko kilka procentpowierzchni dna lasu, to właśnietam rośnie więcej niż połowa mło-dych świerków.

To zaledwie kilka przykładów,te jednak można by mnożyć. Mar-twe, rozkładające się drewno maogromne znaczenie dla prawidło-wo rozwijającego się lasu. Para-doksem wydawać się może, że to

Po co zostawiać drewno w lesie? – cd. Komu w drogę…


Plan Ochrony TPN. Lista życzeń i zażaleń Z życia parku

15 czerwca był ostatnim15 czerwca był ostatnim15 czerwca był ostatnim15 czerwca był ostatnim15 czerwca był ostatnimdniem, w którym możnadniem, w którym możnadniem, w którym możnadniem, w którym możnadniem, w którym możnabyło zgłaszać uwagibyło zgłaszać uwagibyło zgłaszać uwagibyło zgłaszać uwagibyło zgłaszać uwagido projektu planu ochronydo projektu planu ochronydo projektu planu ochronydo projektu planu ochronydo projektu planu ochronyTPN. Projekt dostępny byłTPN. Projekt dostępny byłTPN. Projekt dostępny byłTPN. Projekt dostępny byłTPN. Projekt dostępny byłna stronie internetowejna stronie internetowejna stronie internetowejna stronie internetowejna stronie internetowejparku, a wnioski możnaparku, a wnioski możnaparku, a wnioski możnaparku, a wnioski możnaparku, a wnioski możnabyło składać w formiebyło składać w formiebyło składać w formiebyło składać w formiebyło składać w formiepisemnej, ustnie dopisemnej, ustnie dopisemnej, ustnie dopisemnej, ustnie dopisemnej, ustnie doprotokołu oraz za pomocąprotokołu oraz za pomocąprotokołu oraz za pomocąprotokołu oraz za pomocąprotokołu oraz za pomocąpoczty elektronicznej.poczty elektronicznej.poczty elektronicznej.poczty elektronicznej.poczty elektronicznej.


fot.

And

rzej

Śliw

ińsk

i

Możliwość składania uwag wy-korzystały: Polskie Koleje Li-

nowe, Pracownia na Rzecz Wszyst-kich Istot, Polski Związek Alpiniz-mu, Polskie Towarzystwo Turystycz-no-Krajoznawcze, Instytut Ochro-ny Przyrody PAN oraz Stowarzy-szenie Paralotniarzy Beskidu Wy-spowego.

Zakres uwag jest bardzo zróż-nicowany. Polskie Koleje Linowezawnioskowały o zawężenie ob-szarów objętych ochroną ścisłą,zezwolenie na sztuczne śnieżeniestoków narciarskich w rejonie Ka-

sprowego Wierchu oraz usunięciezapisów, które w przekonaniu tejfirmy uniemożliwiają rozbudowękolei krzesełkowej w Kotle Go-ryczkowym.

Pracownia na Rzecz Wszyst-kich Istot zaproponowała po-nowną analizę części planu podkątem zgodności z przepisamiobowiązującymi na obszarach ob-jętych programem Natura 2000.Wskazano również na zbyt wąskieujęcie sposobów ochrony zwierzątprzed niebezpieczeństwem kolizjiz pojazdami mechanicznymi.Część dotycząca zagrożeń ze stro-ny narciarstwa, zdaniem tego sa-mego wnioskodawcy, powinna za-wierać zakaz budowy i rozbudowyinfrastruktury, jak również zakazzwiększania przepustowości istnie-jących kolejek. Eliminacja zagrożeńze strony turystów powinna prze-widywać możliwość ograniczanialiczby wejść na teren parku. We-dług Pracowni w projekcie planupowinny znaleźć się również za-pisy o konieczności kompensacji


Lista życzeń i zażaleń – cd. Z życia parku

fot.

Andr

zej Ś

liwiń

ski

przyrodniczej w przypadku uszko-dzenia siedlisk i roślin. Miałoby todotyczyć przede wszystkim właści-cieli kolei linowych i wyciągów nar-ciarskich. Zawnioskowano takżewprowadzenie obowiązku moni-torowania wpływu zjazdowej tury-styki narciarskiej na środowisko.Zaproponowano również uzupeł-nienie projektu planu o punkty na-kazujące zabezpieczenie istniejącychoraz odtwarzanie dawnych koryta-rzy ekologicznych.

Uwagi Polskiego Związku Al-pinizmu dotyczyły zasad udostęp-niania TPN dla taternictwa jaskinio-wego i powierzchniowego. Głów-ne wnioski to wprowadzenie zapi-sów gwarantujących utrzymaniebazy taternickiej na kolejne lata orazudostępnienie taternikom nowychobszarów, głównie w Tatrach Za-chodnich.

Polskie Towarzystwo Tury-styczno-Krajoznawcze zapropono-wało doprecyzowanie zapisówodnoszących się do spraw własno-ściowych oraz wprowadzenie roz-

wiązań dopuszczających rozbudo-wę i przebudowę schronisk w ce-lu ich dostosowania do przepisówsanitarnych i bezpieczeństwa. Za-proponowano także reaktywowa-nie szlaku prowadzącego drogą go-spodarczą do schroniska w DolinieRoztoki oraz wybudowanie kładkiprzez Białkę wraz ze szlakiem tu-rystycznym łączącym Roztokę zesłowacką Polaną Białej Wody.

Instytut Ochrony PrzyrodyPAN zawnioskował poszerzenie li-sty roślin, co do których koniecz-ne są działania zabezpieczające.Zaproponowano również listę ga-tunków, które powinno się objąćregularnym monitoringiem orazbadaniami dotyczącymi ich biolo-gii i przyczyn zagrożenia. Zgodniez tym wnioskiem niektóre popula-cje gatunków zagrożonych należy

powiększyć poprzez wprowadze-nie osobników z hodowli.

Stowarzyszenie Paralotniarzywystąpiło o udostępnienie dla pa-ralotniarstwa Nosala, Przełęczymiędzy Kopami oraz KasprowegoWierchu.

22 czerwca odbyło się po-siedzenie Rady Naukowej TPN.W porządku obrad znalazła sięsprawa uwag wniesionych do pro-jektu planu ochrony. Podczas po-siedzenia podjęto decyzję o ko-nieczności zaktualizowana planuo postanowienia dotyczące obsza-ru Natura 2000.

Przypomnijmy, że wymóg tenzostał wprowadzony do ustawyo ochronie przyrody 15 listopadaubiegłego roku, natomiast wyko-nawca projektu planu był zobowią-zany do oddania opracowania przedtym terminem. Tak więc zmienia-jące się przepisy odroczyły o conajmniej pół roku prace nad tymważnym dokumentem.

Szymon ZiobrowskiSzymon ZiobrowskiSzymon ZiobrowskiSzymon ZiobrowskiSzymon Ziobrowski


Dużo nas do pieczenia chleba Z życia parku

Rozpoczęta 1 czerwca letnia odsłona akcji WolontariatRozpoczęta 1 czerwca letnia odsłona akcji WolontariatRozpoczęta 1 czerwca letnia odsłona akcji WolontariatRozpoczęta 1 czerwca letnia odsłona akcji WolontariatRozpoczęta 1 czerwca letnia odsłona akcji Wolontariat

dla Tatr cieszy się wielkim zainteresowaniem.dla Tatr cieszy się wielkim zainteresowaniem.dla Tatr cieszy się wielkim zainteresowaniem.dla Tatr cieszy się wielkim zainteresowaniem.dla Tatr cieszy się wielkim zainteresowaniem.

Na nasz apel, rozpowszechniony przez media,Na nasz apel, rozpowszechniony przez media,Na nasz apel, rozpowszechniony przez media,Na nasz apel, rozpowszechniony przez media,Na nasz apel, rozpowszechniony przez media,

odpowiedziało kilkaset osób. Zgłoszenia napływałyodpowiedziało kilkaset osób. Zgłoszenia napływałyodpowiedziało kilkaset osób. Zgłoszenia napływałyodpowiedziało kilkaset osób. Zgłoszenia napływałyodpowiedziało kilkaset osób. Zgłoszenia napływały

z całej Polski i już w połowie czerwca wszystkie miejscaz całej Polski i już w połowie czerwca wszystkie miejscaz całej Polski i już w połowie czerwca wszystkie miejscaz całej Polski i już w połowie czerwca wszystkie miejscaz całej Polski i już w połowie czerwca wszystkie miejsca

zostały zarezerwowane. Przyjęto 210 ochotników.zostały zarezerwowane. Przyjęto 210 ochotników.zostały zarezerwowane. Przyjęto 210 ochotników.zostały zarezerwowane. Przyjęto 210 ochotników.zostały zarezerwowane. Przyjęto 210 ochotników.

W czerwcu gościliśmy 41 osób. W większości ludzi młodych – ma-turzystów i studentów. Średnia długość pobytu to dziesięć dni. Za-

dania, które powierzamy uczestnikom akcji, są rozmaite, a z każdą kolejnąedycją ich lista się wydłuża. W weekendy i w czasie urlopu stałych pra-cowników wolontariusze obsługiwali nowe ekspozycje muzealne w Kuź-nicach. Dzięki ich pomocy Spichlerz i Wozownia przyjmują zwiedzającychsiedem dni w tygodniu. Ubranych w odblaskowe kamizelki ochotnikówmożna było spotkać na drodze do Morskiego Oka, kierowali tu ruchemturystycznym. Pomogli także w trakcie remontu krzyża na Giewoncie. Jakco roku patrolowali szlaki turystyczne – udzielali informacji, prowadzili an-kiety, rejestrowali przypadki synantropizacji zwierząt. Remontowali ogro-dzenia i kontrolowali stan szlaków. Łącznie w czerwcu wypracowali ponadtysiąc trzysta godzin.

W lipcu wolontariusze rozpoczęli liczenie turystów na szlakachw rejonie Doliny Chochołowskiej i Kościeliskiej. Pozwoli to na dokładniej-sze poznanie przestrzennego rozkładu ruchu turystycznego w parku. Po-magają również w pomiarach odnowienia naturalnego w lesie w ramachmonitoringu przyrodniczego prowadzonego przez Pracownię Naukową fo

t. Ki

nga

Pokr

zyw

kafo

t. Ki

nga

Pokr

zyw

ka


TPN. W najbliższym czasie rozpocznie się wymiana tablic kierunkowychna szlakach oraz malowanie oznaczeń.

Wolontariat jest okazją do poszerzenia wiedzy na temat Tatr i zdo-bycia nowych umiejętności. Każdy z naszych wolontariuszy bierze udziałw szkoleniu dotyczącym przyrody Tatr oraz jej ochrony w parku naro-dowym. Może uczestniczyć w wycieczkach przyrodniczych czy obejrzećprezentacje multimedialne. Zdobywane w ten sposób doświadczeniepozwoli w przyszłości powierzyć wolontariuszom zadania związane z in-formacją turystyczną oraz edukacją ekologiczną.

Park zapewnia wolontariuszom darmowy nocleg, ubezpieczenie odnastępstw nieszczęśliwych wypadków oraz szkolenie. Koszty dojazdów

i wyżywienia wolontariusze muszą pokryć sami. W tym roku zakwa-terowani są w domkach letniskowych w Kirach, u wylotu Doliny Koście-liskiej, oraz w budynku obok leśniczówki Wanta przy drodze do Morskie-go Oka. Każda osoba otrzymuje oznakowaną koszulkę oraz ze-staw materiałów szkoleniowych (mapa, foldery). Na czas trwania umo-wy wolontariusze są zwolnieni z opłat za wstęp do parku. Pracują pięćdni w tygodniu, a zadania przydzielane są w zależności od zapotrzebo-wania zgłaszanego przez pracowników parku, umiejętności poszczegól-nych osób oraz warunków pogodowych.

Jan Krzeptowski SabałaJan Krzeptowski SabałaJan Krzeptowski SabałaJan Krzeptowski SabałaJan Krzeptowski Sabała

Dużo nas do pieczenia chleba – cd. Z życia parkufo

t. Ja

kub

Rydk

odym

fot.

King

a Po

krzy

wka


Stanowisko dyrekcji TPN w tej sprawie jest jednoznaczne – realizacjatego przedsięwzięcia byłaby niesłychanie skomplikowana. Przede

wszystkim zaś byłaby szkodliwa dla flory i fauny Tatr – zwłaszcza przysto-sowanej do życia w ciemności. Od dawna wskazuje się na problem za-nieczyszczania światłem, czyli nadmiernego oświetlenia nocnego. Znane sąprzypadki wabienia owadów, przede wszystkim nocnych motyli, i ichuśmiercanie przez źródło światła. Pod wpływem nocnej iluminacji zmie-nia się również behawior ptaków polujących na nocne owady, np. sów,które na obszar łowiska wybierają oświetlone konstrukcje.

Pamiętajmy, że propozycja oświetlenia krzyża dotyczy terenu poło-żonego w parku narodowym. Tu wszelkie działania o charakterze infra-strukturalnym powinny być ograniczone do minimum – podkreśla zastępcadyrektora ds. ochrony przyrody Zbigniew Krzan. – Przy najwyższym uzna-niu dla Ojca Świętego Jana Pawła II nie możemy przychylić się do pro-pozycji senatora Skorupy. Takie stanowisko przedstawiliśmy ministrowiśrodowiska.


Sen senatora…

Do ministra środowiska wpłynął wniosek o stałeDo ministra środowiska wpłynął wniosek o stałeDo ministra środowiska wpłynął wniosek o stałeDo ministra środowiska wpłynął wniosek o stałeDo ministra środowiska wpłynął wniosek o stałe

oświetlenie krzyża na Giewoncie. Złożył go w majuoświetlenie krzyża na Giewoncie. Złożył go w majuoświetlenie krzyża na Giewoncie. Złożył go w majuoświetlenie krzyża na Giewoncie. Złożył go w majuoświetlenie krzyża na Giewoncie. Złożył go w maju

senator PiS z Czarnego Dunajca Tadeusz Skorupa.senator PiS z Czarnego Dunajca Tadeusz Skorupa.senator PiS z Czarnego Dunajca Tadeusz Skorupa.senator PiS z Czarnego Dunajca Tadeusz Skorupa.senator PiS z Czarnego Dunajca Tadeusz Skorupa.

Według pomysłodawcy tak odmieniony krzyż byłbyWedług pomysłodawcy tak odmieniony krzyż byłbyWedług pomysłodawcy tak odmieniony krzyż byłbyWedług pomysłodawcy tak odmieniony krzyż byłbyWedług pomysłodawcy tak odmieniony krzyż byłby

„drogowskazem i symbolem polskiej wiary i poświęcenia„drogowskazem i symbolem polskiej wiary i poświęcenia„drogowskazem i symbolem polskiej wiary i poświęcenia„drogowskazem i symbolem polskiej wiary i poświęcenia„drogowskazem i symbolem polskiej wiary i poświęcenia

dla »najukochańszego syna gór, największego z rodudla »najukochańszego syna gór, największego z rodudla »najukochańszego syna gór, największego z rodudla »najukochańszego syna gór, największego z rodudla »najukochańszego syna gór, największego z rodu

Polaków, papieża, Ojca Świętego Jana Pawła II«”.Polaków, papieża, Ojca Świętego Jana Pawła II«”.Polaków, papieża, Ojca Świętego Jana Pawła II«”.Polaków, papieża, Ojca Świętego Jana Pawła II«”.Polaków, papieża, Ojca Świętego Jana Pawła II«”.

Z życia parku

fot.

Bogu

sław

a C

hlip

ała

Stanowisko TPN jest jednoznaczne –Giewont nie będzie oświetlony


Liczenie na wielką skalę Z życia parku

Organizatorami wspólnej pol-sko-słowackiej akcji są Štátne

Lesy TANAP-u, Správa TANAP-uoraz Tatrzański Park Narodowy.W tym roku pomiary odbyły sięw weekend, od 6 do 8 sierpnia. Li-czący stanęli w tych samych 21 punk-tach co w 2004 r. Przy zastoso-waniu tej samej metody pozwolito na porównanie wyników z da-nymi sprzed pięciu lat. Po polskiejstronie monitoring, prócz strefy

Turyści, którzy w pierwszych dniach sierpnia wędrowaliTuryści, którzy w pierwszych dniach sierpnia wędrowaliTuryści, którzy w pierwszych dniach sierpnia wędrowaliTuryści, którzy w pierwszych dniach sierpnia wędrowaliTuryści, którzy w pierwszych dniach sierpnia wędrowali

po tatrzańskich szlakach, mogli spotkać pracowników parkupo tatrzańskich szlakach, mogli spotkać pracowników parkupo tatrzańskich szlakach, mogli spotkać pracowników parkupo tatrzańskich szlakach, mogli spotkać pracowników parkupo tatrzańskich szlakach, mogli spotkać pracowników parku

i wolontariuszy skwapliwie odnotowujących ich przejście.i wolontariuszy skwapliwie odnotowujących ich przejście.i wolontariuszy skwapliwie odnotowujących ich przejście.i wolontariuszy skwapliwie odnotowujących ich przejście.i wolontariuszy skwapliwie odnotowujących ich przejście.

To kolejny etap monitoringu ruchu turystycznegoTo kolejny etap monitoringu ruchu turystycznegoTo kolejny etap monitoringu ruchu turystycznegoTo kolejny etap monitoringu ruchu turystycznegoTo kolejny etap monitoringu ruchu turystycznego

w Tatrach, powtarzany w cyklach pięcioletnich.w Tatrach, powtarzany w cyklach pięcioletnich.w Tatrach, powtarzany w cyklach pięcioletnich.w Tatrach, powtarzany w cyklach pięcioletnich.w Tatrach, powtarzany w cyklach pięcioletnich.

w zakresie ochrony, jak i udostęp-niania.

Dane z poprzedniej edycjiz roku 2004 zostały zebrane i sko-mentowane w wydanym przez Ta-trzański Park Narodowy w 2005 r.opracowaniu Monitoring ruchu tu-rystycznego w Tatrach.

(red)(red)(red)(red)(red)

z miłości do gór

Inaczej niż przed pięciu laty,udziału w rachunkach nie wzię-ły miasta Poprad, Wysokie Tatryi Zakopane. Nikt nie policzył więcpojazdów mechanicznych ani pie-szych na drogach publicznych w re-jonach miejscowości leżących w gra-nicach TANAP-u.

Wyniki pokażą pewne spek-trum letniej turystyki w Tatrach– mówi zastępca dyrektora ds.udostępniania Stanisław Czuber-nat. – Porównanie ich z danymiz 2004 r. pozwoli zdiagnozo-wać ewentualne kierunki zmian,zwłaszcza w kontekście wejścia dostrefy Schengen. Znajomość struk-tury ruchu turystycznego to ele-ment niezbędny w skutecznymplanowaniu zadań – zarówno

wejściowej i wysokogórskiej, objąłtakże strefę reglową. Przeprowa-dzono również badania ankietoweturystów.

fot.

Mar

cin S

trącz

ek-H

elio

s

fot.

Jan

Krze

ptow

ski S

abał

a


Wyróżniona kampania Z życia parku

Przypomnijmy. Celem działań parku było zwrócenie uwagi na prawidłowe za-chowania w kontaktach z dzikimi zwierzętami. Nieodpowiednie postępowa-

nie, takie jak dokarmianie lub płoszenie, może prowadzić do tego, że za kilka latzamiast prawdziwych zwierząt będziemy mogli spotkać tylko ich sztuczne odpo-wiedniki. – Ta kampania była również odpowiedzią na zabicie niedźwiadka przezturystów w TPN we wrześniu 2007 r. Problem, z którym chcieliśmy się zmie-rzyć, to niski poziom wiedzy dotyczący zachowań na obszarach chronionych,zwłaszcza w kontakcie z dzikim zwierzęciem, oraz utrwalone stereotypy zacho-wań szkodliwych, mogące prowadzić do tragedii – mówi Paweł Skawiński, dy-rektor parku.

W ramach kampanii wywieszono 548 billboardów. Banery propagująceochronę przyrody pojawiły się także w portalach onet.pl oraz gazeta.pl. Powstałastrona internetowa www.szanujprzyrode.pl, gdzie można zdobyć informacje natemat nieprawidłowych zachowań oraz rady, co robić, gdy staniemy oko w okoz dzikim zwierzęciem. Można tu również pobrać wizualizację plakatów wykorzy-stywanych podczas akcji.

Celem konkursu Golden Arrow jest uhonorowanie najlepszych polskichprojektów i przedsięwzięć marketingowych. Tegoroczna edycja jest czwartąw historii konkursu, rekordową pod względem liczby nadesłanych zgłoszeń –wpłynęło ich 153 w trzynastu kategoriach.


Zrealizowana w ubiegłym roku przez Tatrzański ParkZrealizowana w ubiegłym roku przez Tatrzański ParkZrealizowana w ubiegłym roku przez Tatrzański ParkZrealizowana w ubiegłym roku przez Tatrzański ParkZrealizowana w ubiegłym roku przez Tatrzański ParkNarodowy kampania „Szanuj przyrodę” została wyróżnionaNarodowy kampania „Szanuj przyrodę” została wyróżnionaNarodowy kampania „Szanuj przyrodę” została wyróżnionaNarodowy kampania „Szanuj przyrodę” została wyróżnionaNarodowy kampania „Szanuj przyrodę” została wyróżnionaw kategorii non profit w prestiżowym konkursie Goldenw kategorii non profit w prestiżowym konkursie Goldenw kategorii non profit w prestiżowym konkursie Goldenw kategorii non profit w prestiżowym konkursie Goldenw kategorii non profit w prestiżowym konkursie GoldenArrow 2009. Kampanię sfinansowaną ze środkówArrow 2009. Kampanię sfinansowaną ze środkówArrow 2009. Kampanię sfinansowaną ze środkówArrow 2009. Kampanię sfinansowaną ze środkówArrow 2009. Kampanię sfinansowaną ze środkówNarodowego Funduszu Ochrony Środowiska i GospodarkiNarodowego Funduszu Ochrony Środowiska i GospodarkiNarodowego Funduszu Ochrony Środowiska i GospodarkiNarodowego Funduszu Ochrony Środowiska i GospodarkiNarodowego Funduszu Ochrony Środowiska i GospodarkiWodnej przygotowała Grupa Eskadra.Wodnej przygotowała Grupa Eskadra.Wodnej przygotowała Grupa Eskadra.Wodnej przygotowała Grupa Eskadra.Wodnej przygotowała Grupa Eskadra.

??????...


Turysto, bądź grzeczny

W najbliższych dniach w bu-dynkach Polskich Kolei Lino-

wych zostaną powieszone tablice in-formujące turystów o zachowaniachwłaściwych w parku narodowym.

To część prowadzonych przezTatrzański Park Narodowy działańedukacyjnych – mówi Szymon Zio-browski. – Mamy nadzieję, że żarto-bliwa i prosta forma przekazu zwró-ci uwagę odwiedzających i skłoni donamysłu nad pytaniem, co znaczy„być grzecznym” na obszarze chro-nionym. Chcemy również, aby po-dobna informacja w formie spoturadiowego była emitowana w wago-nikach kolejki. Uzgodnienia z PKLw tej sprawie trwają.

Niedługo w wybranych miej-scach parku pojawią się również ta-blice informujące turystów jak sięzachować, gdy na ich drodze stanieniedźwiedź.

Do końca tego roku zostanątakże wymienione wszystkie kierun-kowskazy na szlakach turystycznych.


Z życia parku

tu można posłuchać spotu radiowego, który będzieemitowany w wagonikach kolejki na Kasprowy Wierch


Feralnego dnia po południu naposterunek Straży Parku za-

dzwoniła poruszona turystka z in-formacją, że była świadkiem, jak nadrodze do Morskiego Oka, ciągnącprzeładowany wóz, opadł z sił koń.

z komisariatu w Bukowinie Ta-trzańskiej. Po drodze zatrzymanokierowcę zwożącego konia na spe-cjalnej platformie w kierunku Pale-nicy Białczańskiej. Niedługo dotarł,wezwany wcześniej przez właści-

Sprawa Jordka Z życia parku

14 lipca na oczach turystów padł koń ciągnący14 lipca na oczach turystów padł koń ciągnący14 lipca na oczach turystów padł koń ciągnący14 lipca na oczach turystów padł koń ciągnący14 lipca na oczach turystów padł koń ciągnący

w kierunku Morskiego Oka fasiąg wypełniony ludźmi.w kierunku Morskiego Oka fasiąg wypełniony ludźmi.w kierunku Morskiego Oka fasiąg wypełniony ludźmi.w kierunku Morskiego Oka fasiąg wypełniony ludźmi.w kierunku Morskiego Oka fasiąg wypełniony ludźmi.

Jeden ze świadków zdarzenia nakręcił telefonemJeden ze świadków zdarzenia nakręcił telefonemJeden ze świadków zdarzenia nakręcił telefonemJeden ze świadków zdarzenia nakręcił telefonemJeden ze świadków zdarzenia nakręcił telefonem

komórkowym film, który wkrótce zostałkomórkowym film, który wkrótce zostałkomórkowym film, który wkrótce zostałkomórkowym film, który wkrótce zostałkomórkowym film, który wkrótce został

rozpowszechniony w Internecie. Wypadek głębokorozpowszechniony w Internecie. Wypadek głębokorozpowszechniony w Internecie. Wypadek głębokorozpowszechniony w Internecie. Wypadek głębokorozpowszechniony w Internecie. Wypadek głęboko

poruszył opinię publiczną. Na wniosek Tatrzańskiegoporuszył opinię publiczną. Na wniosek Tatrzańskiegoporuszył opinię publiczną. Na wniosek Tatrzańskiegoporuszył opinię publiczną. Na wniosek Tatrzańskiegoporuszył opinię publiczną. Na wniosek Tatrzańskiego

Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami sprawę badaTowarzystwa Opieki nad Zwierzętami sprawę badaTowarzystwa Opieki nad Zwierzętami sprawę badaTowarzystwa Opieki nad Zwierzętami sprawę badaTowarzystwa Opieki nad Zwierzętami sprawę bada

prokuratura.prokuratura.prokuratura.prokuratura.prokuratura.

Z jej słów wynikało, że woźnicapotraktował konia brutalnie, zmu-szając do dalszej pracy, ten jednakpadł na drogę i nie był w staniepodnieść się o własnych siłach. Namiejsce ruszył patrol Straży Parkuw asyście leśniczego i policjantów

ciela, weterynarz. Niestety, w chwi-lę po podaniu kroplówki Jordekzdechł. Wszystkiemu przypatry-wały się dziesiątki turystów, w tymtakże pasażerów pechowego wo-zu. Nikt jednak nie zechciał złożyćoficjalnych wyjaśnień.

Maksymalna liczba turystówmogących jednocześnie liczyć naprzejażdżkę to 14 osób. Straż Par-ku regularnie kontroluje woźniców,

jednak wiemy, że zdarzają się przy-padki zabierania na wóz większejliczby pasażerów. Bardzo rzadkoudaje nam się jednak stwierdzić

fot.

Mar

ek P

odm

okły


przeciążenie wozu, może to wyni-kać z tego, że fiakrzy informują sięwzajemnie o prowadzonej kontroli– mówi dyrektor TPN Paweł Ska-wiński.

Listę 60 fiakrów uprawnionychdo wykonywania usługi określawójt gminy Bukowina Tatrzańska.Wozacy podzieleni są na trzy dwu-dziestoosobowe grupy jeżdżąceprzez 10 kolejnych dni w miesiącu.TPN pobiera od każdego wozakamiesięczną opłatę w wysokości1045 zł. Związana jest ona z użyt-kowaniem placu manewrowego naPalenicy Białczańskiej oraz parkinguna Włosienicy. Pieniądze są wyda-wane na codzienne sprzątanie dro-gi do Morskiego Oka oraz obsługętoalet. Część z nich, w kwocie nie-co ponad 10 tys. zł, przekazywanajest co miesiąc staroście tatrzań-skiemu.

Każdy woźnica wyjeżdża i zjeż-dża wozem zaprzężonym w pa-rę koni. W sezonie, a więc w lipcui sierpniu, konie są dwukrotnie wy-mieniane, dlatego drugi kurs jest

wykonywany z użyciem świeżej pa-ry. Ta operacja zabiera tyle czasu,że niezwykle rzadko możliwy jestjeszcze trzeci kurs załadowanymwozem w górę. Z reguły para ko-ni, która jechała pierwsza, ponow-nie jedzie do góry, zazwyczaj pu-stym wozem, po to, by zwieźć tu-rystów wracających znad Morskie-go Oka. Obowiązkiem woźnicyjest regularne badanie koni. Takie

badanie w okresie od kwietnia odwrześnia jest ważne przez dwamiesiące. Zasady te, w tym do-puszczalna ładowność wozu, byłykilka lat temu uzgadniane z lekarza-mi weterynarii. Określa je regula-min. Każde naruszenie, w tym np.przeładowanie wozu, karane jestnatychmiastowym rozwiązaniemumowy. Miejsce nieuczciwego woź-nicy zajmuje kolejny oczekujący na

Sprawa Jordka – cd. Z życia parku

liście. Należy przypomnieć, żew 1995 r. zmniejszono liczbę wy-wożonych osób z dwudziestu dopiętnastu, a dwa lata temu zredu-kowano ją do czternastu.

W ostatnich dniach nawiązali-śmy kontakt z Komitetem Pomo-cy Zwierząt w Tychach oraz z Kra-kowskim Towarzystwem Opiekinad Zwierzętami – mówi dyrektorSkawiński. – Wstępnie ustalono, żedojdzie do opracowania normokreślających dopuszczalną ładow-ność wozu w oparciu o próby wy-siłkowe koni. Mamy nadzieję, że udasię je przeprowadzić jeszcze w tymmiesiącu. Jeżeli próby wykażą, że,obecnie dopuszczana, liczba 14 pa-sażerów jest zbyt wielka, to zosta-nie ona zredukowana. Zaprojekto-wano także nowe tablice informu-jące turystów o dopuszczalnej licz-bie osób mogących jednocześniepodróżować fasiągiem oraz o kon-sekwencjach przeciążania koni –dodaje Skawiński.

(pk,sz)(pk,sz)(pk,sz)(pk,sz)(pk,sz)

fot.

Mar

ek P

odm

okły

??????...


sprawę usunięcia przez Stanisława Zie-lińskiego nazwiska współautorki orygi-

nalnej wersji W stronę Pysznej, Wandy Gentil-Tippenhauer – „Rudej”, zwrócił mi uwagę samWitold H. Paryski, znawca środowiska, a było toprzed kilkunastu laty podczas mojej wizyty u pań-stwa Paryskich w ich domku na Kozińcu.

Ze zdziwieniem dowiedziałem się wów-czas, że większość wspomnień, anegdot, faktówi przygód w omawianej książce było autorstwa„Rudej”, która znała je z autopsji, właśnie tak, jakprzedstawia to Wojtek Szatkowski.

Chcę dodać, że Stanisław Zieliński nie jestbynajmniej jedynym „przyswajaczem” cudzegodorobku. Był nim także słynny Kazimierz Says-se-Tobiczyk, specjalista od kompilacji fotografiiróżnych autorów w albumy swojego autorstwa.Są to na przykład Tatry w śniegu 1962, Tatry1968. Albumy te zawierają prace kilkudziesięciu

autorów, ale jedynym, którego nazwisko widnie-je na stronie tytułowej, jest Saysse-Tobiczyk.Spryt „autora” polega na tym, że na ostatniejstronie publikacji zestawia on maleńką czcionkąnazwiska poszczególnych fotografów, którychprace wykorzystał, bez jakiegokolwiek objaśnie-

Przyswajacze cudzego dorobku

Z satysfakcją przeczytałem uwagiZ satysfakcją przeczytałem uwagiZ satysfakcją przeczytałem uwagiZ satysfakcją przeczytałem uwagiZ satysfakcją przeczytałem uwagi

dotyczące zakłamań w nowymdotyczące zakłamań w nowymdotyczące zakłamań w nowymdotyczące zakłamań w nowymdotyczące zakłamań w nowym

wydaniu książki wydaniu książki wydaniu książki wydaniu książki wydaniu książki W stronę PysznejW stronę PysznejW stronę PysznejW stronę PysznejW stronę Pysznej

opublikowane w „Tatrach” nr 28.opublikowane w „Tatrach” nr 28.opublikowane w „Tatrach” nr 28.opublikowane w „Tatrach” nr 28.opublikowane w „Tatrach” nr 28.

Brawo Wojtek Szatkowski!Brawo Wojtek Szatkowski!Brawo Wojtek Szatkowski!Brawo Wojtek Szatkowski!Brawo Wojtek Szatkowski!

Napisali do nas

nia ich roli, która w tych wydawnictwach bywadecydująca. Czytelnik, który pominie ostatniąstronicę, jest przekonany, że ma do czynieniaz fotografiami autorstwa Kazimierza Saysse-To-biczyka.

Wiesław A. ZdaniewskiWiesław A. ZdaniewskiWiesław A. ZdaniewskiWiesław A. ZdaniewskiWiesław A. Zdaniewski

fot.

Zbi

gnie

w Ł

adyg

in

Na

??????...


Zawartość jest specyficzna – musi taka być,bo treść powinna być odczytywana bez

dodatkowego „klucza” zarówno przez Słowa-ków, jak i Polaków – nie wgłębiamy się więcw zawiłości historii i fachowe zakamarki naukprzyrodniczych.

Magazyn otwiera materiał o Kuźnicach –chwalimy się nimi, bo po rewitalizacji nie tylko

Podwójne „Tatry” Wydawnictwa

pięknie wyglądają, ale i z każdym miesiącem stająsię coraz ważniejszym miejscem na mapie kul-turalnej Zakopanego. Zarówno więc słowackim,jak i polskim Czytelnikom prezentujemy dwienajnowsze atrakcje: ekspozycję poświęconą Wła-dysławowi Zamoyskiemu oraz przyrodniczezbiory Antoniego Kocyana. Głównie do słowac-kich turystów adresowany jest opis Doliny Cho-chołowskiej – leżącej wprawdzie tuż przy gra-nicy, ale nieczęsto odwiedzanej przez południo-wych sąsiadów. Z kolei polscy Czytelnicy do-wiedzą się, jak słowacki TANAP stara się edu-kować turystów odwiedzających jego obszar.Jest też kilka tekstów przyrodniczych: o bocia-nie czarnym i sóweczce, o gazach cieplarnianychi limbach niszczonych przez korniki. Jest i o tym,dlaczego nie należy wchodzić w drogę niedźwie-dziowi. Niezwykle interesująca jest część po-święcona dziejom Tatr. Można więc przeczytaćo tym, jak Stanisław Krygowski sto lat temu robiłw Tatrach kolorowe fotografie, o tym, że nawycieczkę w góry warto zabrać... hipnotyzerai o tym, do czego służyły szczytowe książki wejść.Również o tym, jak można uniknąć pecha zwią-zanego z liczbą „13”. To nie wszystko – wartozajrzeć do najnowszego specjalnego wydania„Tatr”.

(z)(z)(z)(z)(z)

Czy, jeżeli coś się zdarza po raz czwarty, należy to uznać za tradycję? JeżeliCzy, jeżeli coś się zdarza po raz czwarty, należy to uznać za tradycję? JeżeliCzy, jeżeli coś się zdarza po raz czwarty, należy to uznać za tradycję? JeżeliCzy, jeżeli coś się zdarza po raz czwarty, należy to uznać za tradycję? JeżeliCzy, jeżeli coś się zdarza po raz czwarty, należy to uznać za tradycję? Jeżeli

tak, możemy oznajmić: tradycją stało się, że Czytelnicy „Tatr” – zarówno tychtak, możemy oznajmić: tradycją stało się, że Czytelnicy „Tatr” – zarówno tychtak, możemy oznajmić: tradycją stało się, że Czytelnicy „Tatr” – zarówno tychtak, możemy oznajmić: tradycją stało się, że Czytelnicy „Tatr” – zarówno tychtak, możemy oznajmić: tradycją stało się, że Czytelnicy „Tatr” – zarówno tych

z Zakopanego, jak i tych z Tatrzańskiej Łomnicy, u progu lata otrzymująz Zakopanego, jak i tych z Tatrzańskiej Łomnicy, u progu lata otrzymująz Zakopanego, jak i tych z Tatrzańskiej Łomnicy, u progu lata otrzymująz Zakopanego, jak i tych z Tatrzańskiej Łomnicy, u progu lata otrzymująz Zakopanego, jak i tych z Tatrzańskiej Łomnicy, u progu lata otrzymują

w prezencie polsko-słowackie wydanie swoich ulubionych magazynów.w prezencie polsko-słowackie wydanie swoich ulubionych magazynów.w prezencie polsko-słowackie wydanie swoich ulubionych magazynów.w prezencie polsko-słowackie wydanie swoich ulubionych magazynów.w prezencie polsko-słowackie wydanie swoich ulubionych magazynów.

Tak jest i w tym roku: oba parki narodowe wydały kolejną edycjęTak jest i w tym roku: oba parki narodowe wydały kolejną edycjęTak jest i w tym roku: oba parki narodowe wydały kolejną edycjęTak jest i w tym roku: oba parki narodowe wydały kolejną edycjęTak jest i w tym roku: oba parki narodowe wydały kolejną edycję

dwujęzycznego pisma o Tatrach.dwujęzycznego pisma o Tatrach.dwujęzycznego pisma o Tatrach.dwujęzycznego pisma o Tatrach.dwujęzycznego pisma o Tatrach.


??????...


A w najnowszych Tatrach...

Rozmaitości 6–17Po okresie zimy, kiedy o ilości turystów

odwiedzających TPN decydowała pogodai zagrożenie lawinowe, przyszła wiosna – okreswycieczek szkolnych. Uczniowie odwiedzalimiejsca tradycyjne: przede wszystkim MorskieOko i Dolinę Kościeliską • Rozpoczęła się nowaedycja akcji Wolontariat dla Tatr. TPN liczy na

osoby, które zechcą dla parku pracować conajmniej tydzień – nie tylko młodzież, ale i oso-by starsze, dysponujące wolnym czasem • StrażParku razem z policją i Strażą Graniczną podję-ła walkę z nowym zjawiskiem, które staje sięz roku na rok coraz większym problemem. Cho-dzi o amatorów czterokołowców, którzy roz-jeżdżają drogi leśne i łąki w strefie otuliny TPNi w samym parku. Problemem staje się też nie-legalne przewodnictwo – prowadzenie wycie-czek przez osoby bez odpowiednich uprawnień.Zjawisko to nasila się szczególnie w czasie wio-sennych wycieczek szkolnych • 5 czerwca od-było się uroczyste zakończenie prac przywracają-cych do życia zespół dworsko-parkowy w Kuź-nicach. Zbiegło się to ze 120-leciem zakupieniadóbr zakopiańskich przez Władysława Zamoy-skiego oraz 55-leciem istnienia TPN. W Kuźni-cach odbył się cykl imprez: występ Teatru im.Witkacego, koncert Tatrzańskiej Orkiestry Klima-tycznej i sesja popularnonaukowa • Zakończy-ły się prace nad opracowaniem planu ochro-ny TPN. Do połowy czerwca zainteresowaneosoby i instytucje mogły składać wnioski zmie-niające poszczególne punkty tego planu. Skorzy-stały z tego między innymi Polskie Koleje Lino-we, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajo-znawcze, Polski Związek Alpinizmu, Instytut

Ochrony Przyrody PAN. Trwają jeszcze konsul-tacje z samorządami. Wszystkie wnioski będąrozpatrywane przez dyrektora TPN, który po-prawiony plan przekaże do ministerstwa środo-wiska • Do dziś tzw. balsam węgierski uzyski-wany z pędów kosodrzewiny ma swoich zwo-lenników. Niestety, zdarza się, że surowiec dojego wytwarzania pozyskiwany jest na terenieparku. Za takie zbiory grozi mandat • Krzyż naGiewoncie może stać jeszcze sto lat – tak orze-kli eksperci po dokonaniu badań specjalistycz-nych. Tym niemniej konstrukcji, która stoi odpoczątku XX wieku, należy się konserwacja.Przeprowadzono ją w czerwcu: wzmocnionofundament, a stalowe elementy zabezpieczonoprzed korozją • Czerwono znakowany szlakturystyczny prowadzący z Doliny Tomanowej

Wydawnictwa

??????...


na Tomanową Przełęcz został zamknięty. W tensposób po ubiegłorocznym wyłączeniu z ruchuturystycznego przez TANAP Doliny TomanowejLiptowskiej strefa spokoju dla zwierząt znaczniesię powiększyła. Przypomnijmy, że w ubiegłymroku został wyłączony z ruchu turystycznegomasyw Bobrowca • Niemal każdy, kto przy-jeżdża w Tatry, przywozi ze sobą aparat foto-graficzny. Wspaniałe krajobrazy zachwycają, każ-dy chce to piękno utrwalić swoim aparatem, aleczęsto efekty okazują się nie najlepsze. Dla tych,którzy chcieliby robić lepsze zdjęcia, zorganizo-wano warsztaty fotograficzne. Odbyły się onew kwietniu w schronisku nad Morskim Okiem• W ostatnią sobotę czerwca oficjalnie ogłoszo-no wyniki 29. edycji Międzynarodowego Kon-kursu Fotograficznego im. Jana Sunderlanda

„Krajobraz górski”. Wśród nagrodzonych znalazłsię Słowak, Gabriel Lipták, który zdobył drugiemiejsce i otrzymał srebrny medal FIAP. Trady-cyjnie swoją nagrodę przyznał dyrektor TPN,otrzymał ją Krzysztof Siwirski z Polski • Podkoniec maja w siedzibie TPN odbyła się dwu-dniowa konferencja poświęcona długookreso-wym zmianom w przyrodzie i użytkowaniuobszaru TPN. W konferencji wzięli udział przed-stawiciele różnych gałęzi nauki prowadzącyw Tatrach badania: botanicy, zoolodzy, leśnicyi geografowie • Ukazało się czwarte specjalnewydanie „Tatr” przygotowane przez redakcjez Zakopanego i Tatrzańskiej Łomnicy. Pismo maponad sto stron, jest bogato ilustrowane i zawie-ra niezwykle interesujące materiały dotycząceprzyrody, historii, kultury i turystyki. Wszystkie

artykuły są po polsku i po słowacku. Prenume-ratorzy dwumiesięcznika „Tatry” wydawanegoprzez ŠL TANAP-u i kwartalnika „Tatry” wyda-wanego przez TPN otrzymają je bezpłatnie •TPN wznowił wydawanie elektronicznego „Biu-letynu”. Będzie ukazywał się nieregularnie cokilka-kilkanaście tygodni w formacie PDF i każ-dy będzie mógł go ściągnąć ze strony interneto-wej www.tpn.pl • Redaktor naczelny kwartalni-ka „Tatry” Marek Grocholski wziął udział w fo-rum dyskusyjnym, które odbyło się w Tryden-cie w ramach 57. Festiwalu Filmów Górskich •Niemal 160 lat temu książę Adam Czartoryski,przywódca jednego z polskich ugrupowań naemigracji we Francji, podjął działania na rzeczpojednania Węgrów i Słowaków. W rozmowachbrał udział między innymi Władysław Zamoyski,

A w najnowszych Tatrach... – cd. Wydawnictwa

??????...


jeden z najbliższych współpracowników Czar-toryskiego • Jednym z cenniejszych eksponatówMuzeum Tatrzańskiego w Zakopanem jestodznaka przewodnicka, tzw. „blacha”, należącado słynnego Klemensa Bachledy. Klimek Bachle-da był pierwszym ratownikiem TOPR-u, któryzginął w czasie akcji ratunkowej na Małym Jawo-rowym w 1910 r. Odznaka trafiła do zbiorówMuzeum Tatrzańskiego w 1923 r., przekazanaprzez słynnego polskiego taternika MieczysławaŚwierza • 7 maja w czasie schodzenia z dyżuruw obserwatorium meteorologicznym na Ka-sprowym Wierchu zmarł na zawał serca jegodługoletni pracownik Andrzej Wojtych • 30 majaw stulecie urodzin Stefana Chałubińskiego, wnu-ka słynnego Tytusa, w Zakopanem odbyło sięspotkanie z jego córkami – Kingą i Agnieszką

• 10 września w Zakopanem rozpoczną sięV Spotkania z Filmem Górskim. Doświadczenialat poprzednich skłoniły organizatorów do skró-cenia Spotkań do czterech dni, ale program jestnie mniej atrakcyjny. Oprócz projekcji konkurso-wych odbędzie się sporo imprez towarzyszą-cych – między innymi pierwszy publiczny pokazodnalezionego niedawno filmu z polskiej wypra-wy na Nanda Devi East z 1939 r., spotkaniez pierwszą Polką, która zdobyła Kanczendzon-gę, Kingą Baranowską, oraz „wyprawa bez pro-gramu” w towarzystwie aktorów Teatru im. Wit-kacego z Zakopanego.

Listy 18–19Artykuły publikowane w „Tatrach” przy-

noszą żywy oddźwięk wśród czytelników. Do-wodem są listy napływające do redakcji. Pierw-szy dotyczy artykułu opublikowanego w po-przednim numerze, dotyczącego prowadzone-go w TPN monitoringu przyrodniczego. Autorlistu, Grzegorz Barczyk z Uniwersytetu War-szawskiego, uzupełnia go o informację o obser-wacjach hydrologicznych i hydrogeologicznychprowadzonych na terenie TPN od lat siedem-dziesiątych ub. wieku. Autora drugiego listu,Władysława Cywińskiego, poruszyła informacjao liczeniu turystów przy pomocy urządzeń elek-

tronicznych i pomysłach ściślejszego ich dozo-ru. Twierdzi między innymi, że do identycznychwniosków można było dojść bez stosowaniatechniki. Jeżeli monitorować – to zupełnie innezjawiska. Trzeci list nadszedł od przewodni-ka tatrzańskiego Sławomira Jankowskiego. Piszew nim o występującej – jego zdaniem – „po-dwójnej moralności” urzędników TPN. Z jed-nej strony ścisłe nakazy i zakazy oraz karanie„przyrodniczych przestępców”, z drugiej zaś –zgoda na różnorodną działalność, czego przykła-dem są zezwolenia na wjazdy samochodami dotatrzańskich dolin.

Z drugiej strony Tatr 20–21Minęło 30 lat od katastrofy śmigłowca w Do-

linie Młynickiej, w czasie której zginęło siedem


??????...


osób: pięciu ratowników Horskej služby, piloti mechanik pokładowy. Była to najtragiczniejszakatastrofa śmigłowcowa w Tatrach, która nadziesięć lat wstrzymała loty ratownicze po po-łudniowej stronie. Pisze o tym Mikulaš Argalácswe wspomnieniu Trzydzieści lat temu... • Zima2008/2009 z punktu widzenia przemysłu tury-stycznego była po słowackiej stronie Tatr naj-gorszą od kilku ostatnich dziesięcioleci. Zdaniemwielu przyczynił się do tego zarówno kryzysi gwałtowny wzrost kursu euro w krajach sąsied-nich oraz wprowadzenie tej waluty w Republi-ce Słowackiej, jak i brak elastyczności miejsco-wych zarządzających ruchem turystycznym. Czyzostaną z tego wyciągnięte wnioski na przy-szłość? Można o tym przeczytać w tekście Ta-niej latem • 25 marca w Dolinie Żarskiej zeszła

lawina, która przez słowackie media zostałauznana za największą w historii tego kraju. Byłafilmowana i fotografowana, stała się gwiazdątelewizji. O Lawinie celebrytce pisze Peter Laučík• Kronika wspomina o wielu zdarzeniach, jakiemiały miejsce po południowej stronie Tatr, mię-dzy innymi o budowlanym bumie i powstawa-niu kolejnych osiedli apartamentowców, o kon-certach muzyki barokowej w kościele w św. Je-rzego w Spiskiej Sobocie, o zakazie jeżdżenia nahulajnogach na drodze z Siodełka do StaregoSmokowca.

Publicystyka 22–25Dyskusyjny artykuł o rozwoju współczesne-

go Zakopanego i jego stosunku do Tatr napisałaBeata Słama. O tym stosunku świadczy już tytuł:

Plecami do Tatr. „Trudno jest uwierzyć – piszeautorka – że ludzie kiedyś ciągnęli tu dla pora-towania zdrowia, w poszukiwaniu spokoju i poto, by napawać się pięknem gór. Zza straganówz tandetą gór nie widać, spokoju nie ma – są zato tłumy i na każdym rogu muzyka z głośnika.Zdrowie można stracić, a nie poratować”. I towszystko w ramach tzw. „rozwoju miasta”.Wnioski płynące z artykułu nie są pocieszające.Zdaniem autorki ratunku nie ma, a nam pozo-staje bezradnie patrzeć, jak „rozwijające się”miasto w rzeczywistości chyli się ku upadkowi.

Turystyka 26–27Całe pasmo wzgórz leżące na północ od

Tatr – od Pogórza Skoruszyńskiego przez Ma-gurę Witowską po Pasmo Spisko-Gubałowskie,


??????...


stwarza doskonałe warunki do uprawiania tury-styki pieszej i rowerowej. Szczególnie popular-na staje się ta ostatnia. Adam Sidor proponuje,aby udać się w Magurę Witowską na rowerze.Wskazuje pięć tras liczących od 10 do ponad30 km długości, pokonujących od 200 do 500 me-trów różnicy wzniesień. Coś dla siebie znajdąwięc i zaawansowani miłośnicy kolarstwa gór-skiego, i ci, którzy przygodę z rowerem dopie-ro rozpoczynają. Wszyscy pozostaną pod uro-kiem wspaniałych widoków i bliskości Tatr.

Wypadki górskie 28–31Znalezienie zwłok dwóch osób, które za-

marzły w górach jesienią ubiegłego roku, jedenzawał serca i jedna tragiczna historia, która mogłabyć samobójstwem – to bilans minionej wiosny.Pozostałe wypadki nie przyniosły tak tragiczne-go finału, ale kilka razy brakowało niewiele. Więk-szość z nich wyglądała tak samo: nieostrożnykrok, poślizgnięcie, niekontrolowana jazda pozlodzonym śniegu i lądowanie w piargach. O tym,co wydarzyło się w polskiej części Tatr, w arty-kule Igranie z życiem pisze Adam Marasek. Spo-ro pracy mieli też ratownicy słowaccy. I oni z górznieśli zwłoki czterech osób – w dwóch przypad-kach były to Makabryczne znaleziska. W Szka-radnym Żlebie pod Krywaniem znaleziono ludz-

ki szkielet, a u podnóża Banówki zwłoki w staniedaleko posuniętego rozkładu. Do tragicznych zda-rzeń doszło też na zboczach Gerlachu i w Spi-skim Kotle. Ratownicy HZS, podobnie jak i ichpolscy koledzy, wielokrotnie pomagali turystom,którzy ulegli drobniejszym zranieniom lub utknęliwśród trudności, które przerastały ich możliwo-ści. Zdarzenia te opisał Marek Grocholski.

Geografia 32–35Jak najwierniejsze oddanie na mapie kształ-

tu powierzchni ziemi było zadaniem, jakie sta-wiali przed sobą kartografowie od najdawniej-szych czasów. Wpierw, tam gdzie były góry,rysowali kopczyki, które miały je wyobrażać.Później wykonywano rysunki kreskowaniem i jecieniowano. Dopiero jednak technika kompute-

rowa pozwoliła na wierniejsze oddanie prze-strzeni gór na płaskiej kartce papieru. Ale nadalsą to jedynie góry „dwuipółwymiarowe”. W pra-cowni GIS Tatrzańskiego Parku Narodowe-go stosownie do aktualnych potrzeb tworzonesą rozmaite mapy. Jak od kuchni wygląda wy-konywanie map Tatr 2.5 D, pisze Marcin Bu-kowski.

Przyroda 36–67Kalendarzowa zima przywitała nas ponad

trzema metrami śniegu na Kasprowym Wier-chu. Dwa metry było na Hali Gąsienicowej,a pół metra w Zakopanem. Tak śnieżne przed-wiośnie to dla klimatologa nic dziwnego. O szcze-gółach w artykule Przeminęło z wiatrem i śnie-giem pisze Anna Fiema. Opady śniegu nie po-


??????...


zostały bez wpływu na wegetację. Kwiaty runaleśnego kilkanaście dni później pojawiły się nawetna nisko położonej Drodze pod Reglami, niemówiąc o zaśnieżonych żlebach, gdzie zimakrólowała do czerwca. O wielu zjawiskach za-obserwowanych wiosną tego roku we florzetatrzańskiej można przeczytać w artykule Regle– hale, 1 – 0 Tomasza Skrzydłowskiego, Toma-sza Mączki. Trzewik Matki Bożej to krótka infor-macja o zlokalizowaniu w okolicach Kuźnic czte-rech nowych stanowisk obuwika pospolitegoCypridedium calceolus. Gatunków sto i jeden toartykuł Tomasza Zwijacza Kozicy, Filipa Ziębyo tatrzańskiej faunie. Tytułowe sto gatunków do-tyczy ptaków lęgowych wymienionych w planieochrony TPN, ale w tekście można przeczytaćteż o niedźwiedziach i świstakach, kozicach i in-

nych zwierzętach. Bożena Wajda spotkała sięOko w oko z niedźwiedziami – czytelnikomopowiada, jak do tego doszło. Zbigniew Mier-czak z kolei pisze o nocnych obserwacjach ta-trzańskich zwierząt. Artykuł Nieco(nie)dziennezwierzęta ilustrowany jest unikatowymi zdjęcia-mi. O Sowach – nocnych łowcach, ich zwycza-jach i sposobie na przetrwanie piszą TomaszSkrzydłowski, Marcin Strączek Helios, natomiastJarosław Wenta opisuje swoje fotograficzneprzygody z Motylami torfowisk. Kolejny artykułdotyczy obserwacji piorunów w Tatrach, pro-wadzonych w latach 1963–1970 przez prof.Stanisława Szpora. Przedmiotem badań byłwpływ ukształtowania terenu oraz obecnościposzczególnych gatunków drzew na częstotli-wość uderzeń. Wyniki z archiwum wydobył

Maciej Bajgrowicz i przedstawił w artykule Gromz jasnego nieba. Tematem kolejnego odcinkamonografii tatrzańskich drzew opisywanychprzez Tomasza Skrzydłowskiego, Beatę Słamęjest Cis. Drzew dotyczą też kolejne dwa artyku-ły. Tekst Andrzeja Śliwińskiego Świerki na najwyż-szym poziomie mówi o najwyższych stanowi-skach świerka zwyczajnego na stokach Wołoszy-na na wysokości ponad 2000 m n.p.m., nato-miast opowieść Pawła Skawińskiego Przypadkiz życia drzew. Strategie rozrodcze opisuje spo-soby na przetrwanie, jakich chwytają się rozma-ite gatunki drzew.

Temat numeru 68–79Przyroda nieożywiona zazwyczaj nie wzbu-

dza takiego zainteresowania jak flora i fauna.


??????...


Przez większość turystów traktowana jest jakoczęść krajobrazu, a nie jako świadectwo odległejprzeszłości gór. Jest też tak dlatego, że zjawiskageologiczne są dla przeciętnego turysty trudniej-sze do zrozumienia. Aby przybliżyć tę proble-matykę, TPN przygotował do wydania dwaprzewodniki oprowadzające po Tatrach ścież-kami przyrody nieożywionej. W bieżącym wy-daniu „Tatr” zaprezentowano dwie trasy z kil-kunastu opisanych w tych książkach (Wśród gra-nitów tatrzańskich Aleksandry Gawędy oraz Powapieniach i dolomitach Edyty Jurewicz i MariiBac-Moszaszwili). W planach jest wydanie ko-lejnego tomu poświęconego zjawiskom kraso-wym Tatr. O tym, jak wiele znaków zapytaniakryją „nieżywe” Tatry, niech świadczy artykułTajemnica Złotej Kaczki o niewyjaśnionych za-

gadkach hydrogeologicznych Jaskini KasprowejNiżnej.

Inne góry 80–91Wędrując w różne strony Europy, w in-

ne góry, czy też na zwykły wypoczynek na pla-

ży, nawet nie zdając sobie z tego sprawy, mi-jamy miejsca niezwykle interesujące, warte za-trzymania i obejrzenia. Jadąc na Adriatyk, naprzykład w stronę chorwackiej Istrii, wartozboczyć z autostrady A6 i zajrzeć do miejsco-wości Skrad, zobaczyć Zeleni vir i DiabelskiePrzejście. W artykule Piknik na skraju autostra-dy pisze o tym Zbigniew Ładygin. Czy moż-na Spotkać małpę na Orlej Perci? Można, z tym,że trzeba pojechać do... Japonii. Byli tam Mag-dalena Derezińska-Osiecka i Jakub Osiecki. Co-raz większą popularność wśród turystów i nar-ciarzy zyskują Dolomity. Dla niektórych to gó-ry najpiękniejsze na świecie. Doceniła to or-ganizacja UNESCO, nadając im tytuł Dolomi-ty: dziedzictwo ludzkości. Pisze o tym GiacomoSantini.


??????...


Historia 92–101Postać Maurycego Beniowskiego jest zna-

na zarówno w Polsce, jak i na Słowacji. Wokółtego szlachcica awanturnika narosło wiele le-gend, które początek miały pod Tatrami. Piszeo tym Wojciech Wilczek w artykule Beniowski naPodtatrzu. Rok 2009 z inicjatywy PolskiegoTowarzystwa Tatrzańskiego jest w Polsce ob-chodzony jako Rok Chałubińskiego. Z fanta-zją w góry to tekst Krzysztofa Pietruszewskiegoo atmosferze, jaka towarzyszyła wycieczkom or-ganizowanym przez tego lekarza z Warszawy.Rzeczywiście, trzeba było mieć sporo fantazji, byw czasach, gdy nie było znakowanych szlaków,schronisk ani innych udogodnień organizowaćtakie wyprawy. Era zdobywania szczytów w Ta-trach zakończyła się bardzo dawno. Ludzie we-

szli już na każdy wierzchołek, na każdą naj-mniejszą turnię i skalną iglicę. Od dawna tater-nicy rozglądają się za nowymi możliwościamiwspinaczkowymi i zwracają uwagę na skalneściany, których wcześniej nie zauważano. W swo-im cyklu Najwspanialsze drogi Tatr Jakub Radzie-jowski pisze o Wspinaczce nad cmentarzem,czyli o historii zdobywania północnej ścianyOsterwy.

Reportaż 102–107W stulecie powołania do życia Tatrzańskie-

go Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego ra-townicy z Zakopanego zorganizowali wyprawęna Dhaulagiri. Wyprawa rozpoczęła się tragicz-nie – na samym początku ratownikom z Tatrprzyszło w Himalajach ratować Piotra Moraw-

skiego, partnera Petera Hámora. Bezskutecznie.Później w zdobyciu góry przeszkodziła pogoda.Wyprawa wróciła bez sukcesu. O jej przebiegupisze Bartek Solik w reportażu W cieniu BiałejGóry.

Etnografia 108–115Współpracujący z „Tatrami” Michał Kowal-

ski pojechał do Detvy, aby spotkać się ze Šte-fanem Melichem, jednym z ostatnich twórcówsłynnych detwiańskich krzyży, które zdobią mię-dzy innymi symboliczny cmentarz pod Oster-wą. Swoje wrażenia opisał w artykule Z Detvypod Osterwę. Wojciech Gąsienica Byrcyn przy-pomina czasy, kiedy nie było radia, telewi-zji, internetu. Mało który góral umiał czytać i pi-sać, umiał za to wspaniale opowiadać. Historia


??????...


Podhala żyła swoim własnym życiem, była prze-kazywana z ust do ust, z pokolenia na pokole-nie. „Tatry” prezentują czytelnikom cztery krót-kie historie, które przetrwały w pamięci auto-ra z czasów, gdy opowiadał mu je ojciec i dzia-dek.

Malarstwo 116–117W tym roku mija 80. rocznica śmierci Ju-

liana Fałata, jednego z najwybitniejszych polskichmalarzy krajobrazu, śniegu i Tatr. Jego akwareleprzedstawiające tatrzańskie widoki należą domistrzowskich, a umiejętność oddania wielo-barwności śniegu stawia w rzędzie malarzy


„Biuletyn” Tatrzańskiego Parku Narodowego. Ukazuje się nieregularnie, wyłącznie w Internecie: www.tpn.pl. Wszystkie materiały zawarte w „Biuletynie” są chronione prawami autorskimi.Redakcja: Paulina Kołodziejska (red. naczelny), tel. +48 18 2023322, [email protected]; Marek Grocholski, tel. +48 18 2023321, [email protected]; Zbigniew Ładygin,tel. +48 18 2023320, [email protected]. Adres redakcji: 34-500 Zakopane, ul. Chałubińskiego 42 a, fax +48 18 2023325. Numer 2/2009(8) zamknięto 13 sierpnia 2009 r.

najwybitniejszych. O Tatrach Juliana Fałata piszeAnna Król.

Lektury 118–121Każdy numer pisma przynosi obszerną in-

formację w kolejnych pozycjach wydawniczychzwiązanych z Tatrami i ich okolicą. Tak jest i w wy-daniu bieżącym. Znajdujemy tu pobieżne lub bar-dziej obszerne omówienia książek, albumów i pe-riodyków, wśród których na szczególną uwagęzasługują dwa: recenzje książki Tatry – czas od-krywców wydanej przez Muzeum Tatrzańskieoraz albumu Tatranské motívy na poštových znam-kach, który ukazał się nakładem wydawnictwa „I&B”.

Moim zdaniem 122–126Bytność w górach zawiera w sobie me-

tafizykę. Obcowanie „w cztery oczy” z kolo-sami, z wiatrem, mgłą, zapachem śniegu, tra-wy, słońca napełnia człowieka odczuciaminieobecnymi w miastach – tam, gdzie miesz-kamy i pracujemy. O przemyśleniach, którezjawiają się na styku tajemnica gór – tajemni-ca umysłu, piszą w swych felietonach KubaSzpilka (Czułość) oraz Iza Gronowska-Babicz(Pocztówka znad krawędzi. Przestrzenie trans-cendencji). Natomiast Zbigniew Ładygin, Cze-kając na jesień, rozkoszuje się Zapachem ksią-żek.

Biuletyn tpn 02

Education

Transcript of Biuletyn tpn 02