Birthday & Fortune Trees
description
Transcript of Birthday & Fortune Trees
วนเกดและไมมงคลBirthday & Fortune Trees
illustration by
Jarit Charoensakwiroj
วนเกดและไมมงคล
illustration by
Jarit Charoensakwiroj
Birthday & Fortune Trees
คำ�นำ�หนงสอ “วนเกดและไมมงคล” เลมนจดท�ำขนโดยไดหยบยกชอของตนไมทมควำมหมำยดๆและเหตผลตำงๆ รวมถงทมำทไปของตนไมแตละชนดทคนนยมปลก ใหแกคนรกตนไมทกคนทอยำกปลกไมงำมควำมหมำยด สอดแทรกควำมรวธกำรดแลรกษำ และเกรดควำมร ควำมเปนมงคลของตนไม พรอมกบจดท�ำภำพประกอบใหเกดควำมสวยงำม นำประทบใจในไมมงคลนนๆ และไดจ�ำแนกไมมงคลแตละชนดวำเหมำะสมกบคนทเกดวนไหน กำรปลกตนไมมงคลตำมวนเกดนน แทจรงแลวเปนกศโลบำยทำงจตวทยำไมใชเรองงมงำย เปนเหตและเปนผลอยำงหนงทจะอนรกษใหคนทวไปปลกตนไม ชวยในกำรตดสนใจใหคนเลอกปลกตนไมทมประโยชน เหมำะสมกบทงตอตนเองและสงแวดลอม เสรมสรำงใหผปลกรจกรกในตนไม รจกดแลธรรมชำต และยงรถงประโยชนตำงๆจำกตนไมทคนโบรำณใชประสบกำรณกำรเรยนร ทดลอง จนเกดเปนภมปญญำน�ำมำถำยถอดจนถงรนปจจบน ดงเชน มะล แกว จ�ำป จ�ำปำ ใหกลนหอมสดชน สำมำรถน�ำไปปรงเปนเครองหอมหรอบชำพระ ชมเหดเทศ พญำยอ มสรรพคณทำงยำสง สำมำรถน�ำมำปรงเปนยำสมนไพรรกษำโรค ชบำ กหลำบ ยโถ ใหดอกสวยใชส�ำหรบประดบตกแตง และยงชวยใหเกดภมทศนทงดงำม เปนตน
หนงสอเลมนไดรวบรวมตวอยำงของไมมงคลบำงชนดทไดรบควำมนยมแลวมำจ�ำแนกใหเหมำะสมส�ำหรบลกษณะของคนทเกดในแตละวน เพอใหผอำนไดเลอกปลกไมมงคลซงมควำมเหมำะสมกบตนเอง รวมถงไดควำมรเกยวกบไมมงคลประจ�ำวนเกดนนๆ ไดรบรถงควำมส�ำคญของไมมงคลนนๆวำลวนมทมำ มประโยชนมหำศำล สมควรไดรบกำรอนรกษ ฟนฟ และรณรงคใหคนไทยหนมำปลกตนไม ชนชมควำมงำมของตนไม เหนคณคำในทรพยำกรตนไมอนเปนสงทมคำยงของโลก
สดทายน สงส�ำคญเหนอสงอนใด คอขอกลำว “ขอบคณ” กบทกคนทชวยใหหนงสอเลมนส�ำเรจขนมำได ขอขอบคณส�ำนกพมพบำนและสวนทชวยสนบสนนโครงกำรจดท�ำหนงสอเลมนขนมำ ขอขอบคณคณ ธญนนท วระกล ทจดท�ำหนงสอเรองไมมงคล ซงเปนแหลงขอมลส�ำคญของหนงสอเลมน ขอขอบคณรนพและเพอนๆรนท 16 ของ มศว ศลปกรรมเอกออกแบบสอสำรทกคนทชวยกนจดงำนแสดงศลปนพนธขนมำจนส�ำเรจลลวง ขอขอบคณเหลำคณำจำรยทกทำนทชวยอบรมสงสอนชแนะมำตลอด 4 ป จนท�ำใหกระผมสำมำรถท�ำหนงสอภำพประกอบเลมนมำจนส�ำเรจ และทส�ำคญทสดคอขอขอบคณและมอบหนงสอเลมนใหกบ คณแม ทปลกตนไมจนเตมบำนมำตงแตจ�ำควำมได จนเกดเปนแรงบนดำลใจใหเกดโครงกำรศลปนพนธจดท�ำหนงสอเลมนขนจนส�ำเรจลลวงไปไดดวยด และหวงเปนอยำงยงวำ หนงสอเลมนจะใหควำมเปนมงคลแกผอำนทกทำนไมมำกกนอย
จาฤตร เจรญศกดวโรจน
ส�รบญไมมงคล
วนองค�ร
โกสนเขมชบำโปยเซยนพญำยอยโถอญชน
วนพธ
โกสนเขยวหมนปโปยเซยนไผกวนอมรำชพฤกษรำชนหนออนวำสนำบอกเล�ไมมงคล
ไมมงคลประจำ�วนเกด
4
วนจนทร
แกวจ�ำปฝรงพดซอนมะลรำชนหนออนรำตร
วนอ�ทตย
กหลำบเขมจ�ำปำชบำชมเหดเทศทำนตะวนธรรมรกษำรำชพฤกษ
7
911131517192123
25
27293133353739
41
43454749515355
วนพฤหสบด
กหลำบแกวจ�ำปทำนตะวนบำนบรพดซอนมะลรำตร
วนศกร
กหลำบโกสนเขมชบำชวนชมโปยเซยนอญชน
วนเส�ร
จ�ำปำไผกวนอมฝรงพดซอนมะลรำชพฤกษรำตรวำสนำ
57
59616365676971
73
7577798183858789
91
93959799
101103105
107
109111113115117119121123
บอกเล�ไมมงคล
4
ปาไมถอเปนตนก�ำเนดทกสงของมนษย เพรำะควำมอดมสมบรณของปำ ท�ำใหมนษยไดคนพบทรพยำกรอนมคำยง ไมวำจะเปน พช ผก อำหำร สตวตำงๆ สมนไพร หรอแมกระทงยำรกษำโรค ซงลวนเปนสงส�ำคญและใหประโยชนอยำงมหำศำลในฐำนะปจจยพนฐำนแหงกำรด�ำรงชวตของมนษย
ประเทศไทยเปนหนงในหลำยประเทศซงนบวำโชคดมำก เพรำะมควำมอดมสมบรณดำนทรพยำกรธรรมชำต พนทสวนใหญเตมไปดวย ภเขำ ตนน�ำ ล�ำธำร และ ปำใหญ ท�ำใหวถชวตของคนไทยในสมยกอนนนผกพนกบธรรมชำตอยำงลกซง คอยพงพำอำศยกนระหวำงปำไม จวบจนควบแนนเปนวฒนธรรมและขนบธรรมเนยมประเพณตำงๆทสบเนองมำจนถงปจจบน ไมแปลกใจทวำท�ำไมประเทศไทยถงไดชอวำเปนประเทศทท�ำกสกรรมและด�ำรงชพดวยผลผลตจำกกำรเกษตรมำกทสด
เนองจากประเทศไทยอยใกลแนวเสนศนยสตรจงมสภำพอำกำศรอนชน พรรณไมดอกไมและพชสมนไพรตำงๆจงถอก�ำเนดขนมำกมำย จะดวยควำมบงเอญหรอควำมผกพนและกำรไดใกลชดกบธรรมชำตอยตลอดเวลำประกำรใดกแลวแต ท�ำใหคนไทยสมยโบรำณไดเรยนร สงเกต ลองผดลองถก ทดลอง คนควำ กบพชทธรรมชำตสรำงขน จนเกดเปนภมปญญำไทยทสำมำรถใชประโยชนในชวตประจ�ำวนไดเปนอยำงด และสบเนองจำกคนไทยในสมยโบรำณไมไดมกำรจดบนทกรวบรวมขอมลอยำงเปนระบบ ท�ำใหภมปญญำของไทย มกจะถำยทอดโดยวธบอกตอหรอเลำขำนกนดวยปำกตอปำกจนกลำยมำเปนควำมเชอในปจจบน ทงนตนไมชนดใดกตำมทบรรพบรษของเรำนยมน�ำมำใชประโยชนในชวตประจ�ำวน ตำงกถอเปนไมมงคลดวยกนทงสน ซงควำมเปนมงคลของคนไทยโบรำณหมำยถงกำรใหคณประโยชนทงตอชำต ศำสนำ พระมหำกษตรย สงคม และตนเอง เชน มะล ใชส�ำหรบกำรรอยมำลย น�ำไปบชำพระหรอสกดเปนน�ำหอม พญำยอ ใชเปนสมนไพรรกษำโรค ชบำ ใชปลกรอบบรเวณบำนเพอใหภมทศนรอบๆมควำมสวยงำม เปนตน
ทงน กำรปลกไมมงคลประจ�ำวนเกด กอำจจะเปนอกกศโลบำยหนงทคนไทยโบรำณคดขนเพอถำยทอดเปนเรองเลำใหลกหลำนหนมำปลกตนไม อำจจะเปนกำรสงเกตหรออำจจะมำจำกค�ำท�ำนำยถงลกษณะนสยของบคคลทเกดในแตละวนวำจะเหมำะกบลกษณะของตนไมชนดไหน เชน คนทเกดในวนนเปนคนทมกเจบไขไดปวยอยเสมอ กใหปลกสมนไพรทมสรรพคณทำงยำ คนทนสยละเอยดออน รอบคอบ อำจจะใหปลกตนไมทดแลรกษำยำก คนทนสยกำวรำว กใหปลกตนไมทออกดอกสสนสดใส เพอใหดเปนคนทนสยออนหวำนขน แตไมวำอยำงไรกตำม ไมวำใครจะปลกตนไมชนดไหนกตำม กจะไดรบกำรสงสอนใหเหนถงคณคำของตนไม รจกคณคำและวธอยรวมกบตนไมนนๆ นนเอง
Birthday&
Fortune Tree
ไมมงคลส�าหรบคนทเกดวนอาทตย ควรเปนตนไมทมสเหลองออนและสสมเนองจำกเปนสทถกโฉลก เชน โปยเซยน โกสน จ�ำปำ รำชพฤกษ กหลำบ เปนตน คนเกดวนอาทตย เปนคนทมควำมมงมนแรงกลำ ทะเยอทะยำนสง ชวตในวยเดกไมคอยอบอนสขสบำยนก แตเมอเตบโตแลวจะมฐำนะมงคง ดวยควำมทเปนคนทมควำมรควำมสำมำรถสง แตใหคอยระวงเรองกำรจบจำยใชสอย เพรำะเปนคนใจกวำงอยำงนกเลง ชอบชวยเหลอผทดอยกวำตนเอง เปนคนรกเพอนฝงมำก จรงใจประเภทถงไหนถงกน แตกไมคอยทจะไดรบควำมจรงใจตอบ เพรำะท�ำบญคณกบใครไมคอยขน ใจออนรกหลงคนงำย คอนขำงจะเจำช แตรกใครแลวมกจะทมเทสดชวต ชอบเดนทำงทองเทยวผจญภย คนทเกดวนอำทตยควรระวงเรองควำมใจรอน เรองควำมหเบำเชอคนงำย และเรองหนำใหญใจโต ซงอำจคอยสรำงศตรโดยไมรตว เปนคนทมควำมมงมน มควำมทะเยอทะยำนสง โกรธงำยแตหำยเรว สภำพออนโยน คลองแคลว ชอบพบปะผคน พดจำด มหลกกำร
อ�.
วนอ�ทตย
อ�.
กหลำบไดรบกำรยกยองวำเปนรำชนแหงอทยำน (Queen of Garden) เพรำะใหดอกหลำยส กลนหอม หนมสำวแถบยโรปถอวำดอกกหลำบเปนสญลกษณแหงควำมรก และควำมหมำยแทนใจ คนไทยโบรำณเชอวำบำนใดปลกกหลำบไว โดยเฉพำะทำงทศตะวนออก กจะท�ำใหคนทอำศยอยในบำนเกดควำมสงำงำมและมควำมภำคภม ดงดอกกหลำบเวลำชชอทงดงำม สมกบไดรบกำรยกยองวำเปน “รำชนแหงดอกไม” อยำงแทจรง
กหลำบชอบดนรวนซย ชอบแสงแดดจด ชอบน�ำปำนกลำง แตไมคอยทนตอศตรพช ควรฉดสำรปองกนโรคใบจดในชวงกอนฤดฝน และสำรก�ำจดหนอนเจำะดอกเมอกหลำบใหดอกใหมในฤดหนำว หมนก�ำจดวชพช ศตรพช ดแลควำมสะอำด ตดแตงกงและเลมใบบอยๆ ขยำยพนธโดยกำรตอน ปกช�ำ ทำบกงและนยมตดตำ
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ไดรบก�รยกยอง เกดคว�มสง�ง�ม
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Rosa spp. & hybridวงศ: ROSACEAEชอสามญ: Rose ชออน: -
กหล�บ
8
กหลำบเปนพรรณไมเกำแกเมอประมำณ 30 ลำนปหรอมำกกวำนน มถนก�ำเนดอยในดนแดนเปอรเซยหรอประเทศอหรำนในปจจบน ภำษำเปอรเซยเรยกกหลำบวำ “กล”(gul) แปลวำดอกไม ตอมำสนนษฐำนวำแพรหลำยไปในประเทศอนเดย เพรำะภำษำฮนด ค�ำวำกล แปลวำดอกไมเหมอนกน และเรยกกหลำบวำ “กลำพ” ไทยจงไดกหลำบมำจำกอนเดยอกทอดหนง และไดเรยกในแบบไทยๆวำ “กหลำบ” ซงต�ำนำนกหลำบ “มทนะพำธำ” บทละครพดค�ำฉนททพระรำชนพนธโดยพระบำทสมเดจพระมงกฎเกลำเจำอยหว กเปนเรองรำวทเกดขนในอนเดยโบรำณเชนกนดอกกหลำบในต�ำรำยำไทย ใชบ�ำรงหวใจ ขบน�ำด ใชเปนยำสมำนแผล รกษำแผลไฟไหม น�ำรอนลวก รบประทำนแกหลอดลมอกเสบ เจบคอ กระเพำะอำหำรอกเสบ ทองเสยเรอรง ท�ำใหเจรญอำหำร สวนดอกแหงสำมำรถใชเปนยำระบำยออนๆ
9
Rose
อ�.
เขม โดยทวไปเปนค�ำนำมทหมำยถงเหลกแหลม ใชเยบหรอกลดสงของ แตส�ำหรบชอตนไม ตนเขมเปนพมไมตมคลำยดอกเขม ดอกมสกลบ สสนสวยงำม แตกตำงไปกนตำมสำยพนธ คนไทยสมยโบรำณเปรยบดอกเขมเปนไมมงคลนำม อนหมำยถง ควำมหลกแหลม ควำมคมคำยของสตปญญำ และนยมใชเปนดอกไมส�ำหรบบชำครในพธไหวคร เพอลกศษยจะไดมควำมเฉลยวฉลำด ใหมปญญำเฉยบแหลมประดจเขม นอกจำกนดอกเขมยงถอเปนเครองบชำสงศกดสทธ และใชในพธกรรมทำงศำสนำ อกดวย โดยเปรยบเสมอนเปนเครองเตอนใจในทำงพระพทธศำสนำพทธใหตงมน คดท�ำกำรใดกใหรอบคอบ ละเอยดถถวน ดวยกำรใชสตและปญญำทเฉยบแหลมเหมอนเขม เพอใหกำรด�ำเนนชวตทตงอยบนควำมไมประมำท
เขมเปนไมพมชนดหนงทปลกงำย ทนตอควำมแหงแลงไดด มกจะไมมปญหำ เรองโรคตำงๆ ควรปลกในดนรวนซยหรอดนปนทรำยทมควำมชมชน เปนไมทชอบแสงแดดจด ตองกำรน�ำปำนกลำง ควรปลกบรเวณทโลงแจง ขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลด ตอน หรอปกช�ำ
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ฉล�ดหลกแหลม
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Ixora coccineaวงศ: RUBIACEAEชอสามญ: Ixora Chinensis, Ixoraชออน: -
10
คนไทยโบรำณนยมปลกตนเขมไวประจ�ำบำน เพรำะเชอวำจะท�ำใหลกหลำนมควำมเฉลยวฉลำด และเพอควำมเปนสรมงคล นยมปลกดอกเขมไวทำงทศตะวนออก โดยปลกเปนไมพมประดบ หรอปลกตำมแนวรวบำนเพอควำมสวยงำม นอกจำกนแลวรำกของเขมขำวในต�ำรำยำไทย สำมำรถน�ำมำใชเปนยำสมนไพรรกษำโรคตำ และปรงเปนยำชวยใหเจรญอำหำร ดอกมรสหวำน เปนยำระบำยออนๆ นยมน�ำดอกเขมแดง เชน ดอกเขมเชยงใหม เขมเศรษฐมำชปแปงทอด เปนเครองเคยงน�ำพรก ใชย�ำหรอรบประทำนเปนสลดผกได
เขม
Ixora Chinensis
11
อ�.
จำ�ป�
จ�ำปำเปนไมมงคลของไทยมำตงแตโบรำณ เพรำะปลกงำย มกลนหอม ในอนเดยถอวำ ตนจ�ำปำเปนตนไมศกดสทธ จงมกจะปลกไวตำมสถำนทเคำรพ ไมหกกงกำน นยมน�ำดอกจ�ำปำไปบชำเทวดำ สงศกดสทธและพระสงฆ รวมทงยงนยมน�ำมำทดห หอยผม ท�ำพวงมำลย ฯลฯ เชนเดยวกบดอกลนทม คนไทยสมยกอนกปฏบตเชนเดยวกบชำวอนเดย ดงเชน น�ำมำท�ำพวงมำลย แซมผม หอยประดบมงกฎเมอเลนโขน ละคร นอกจำกนนยงปลกตนจ�ำปำเปนไมเสยงทำยดวย
จ�ำปำชอบดนรวนระบำยน�ำดและตองกำรรบแสงแดดมำกเตมท ขยำยพนธไดทงกำรเพำะเมลด ทำบกง และกำรตอนกงแตนยมเพำะเมลดกนมำก เนองจำกมเมลดจ�ำนวนมำก หำงำย ตนทปลกอยบนภเขำหรอในทสงจะตดเมลดไดดกวำตนทปลกบนพนรำบ หำกตองกำรปลกใหออกดอกในกระถำงควรใชวธทำบกง
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ง�มหอมนยม แฝดคจำ�ป
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Michelia champaca Linn.วงศ: MAGNOLIACEAEชอสามญ: Champaka, Orange Champakชออน: จ�ำปำกอ จ�ำปำเขำ จ�ำปำทอง จ�ำปำปำ
จ�ำปำ มถนก�ำเนดทำงตอนใตของจน อนเดย คนอนเดยน�ำจ�ำปำมำเมองไทยพรอมๆ กบกำรตดตอคำขำยและเผยแพรอำรยธรรมมำนบพนปแลว จ�ำปำถอไดวำเปนสมนไพรไทยทมสรรพคณทำงกำรรกษำโรค โดยสวนตำงๆของจ�ำปำมประโยชนตำงกนออกไป เชน ดอกจ�ำปำ ชวยบ�ำรงหวใจ แกธำตทไมปกต ระงบอำกำรเกรง และชวยขบปสสำวะ ใบ นยมน�ำมำต�ำแลวคนเอำแตน�ำ ใชแกโรคอภญญำนและโรคล�ำไสใหญอกเสบ ยำง กรดยำงน�ำมำท�ำเปนยำแกโรครดสดวงพลวก จ�ำปำมลกษณะคลำยกบจ�ำป แตไมใชพนธเดยวกน ทงคเปนไมดอกยนตนทปลกในประเทศไทยเปนเวลำนำนแลว แตในสมยกอนนยมปลกจ�ำปำเพรำะปลกงำย โตไว แตในปจจบนกำรเกษตรมควำมกำวหนำขนมำก และจ�ำปดอกมสขำวทมลกษณะทแสดงถงควำมเปนมงคลกวำจ�ำปำ ปจจบนจงนยมปลกจ�ำปมำกกวำ เพรำะในชอของจ�ำปำ มค�ำวำ ‘ปำ’อยในค�ำ บำงคนจงถอไปวำ ไมคอยเปนมงคลเทำไรนก
12
OrangeChampaka
13
อ�.
ชบำเปนพชทมถนก�ำเนดอยในเขตรอนชน แถบเอเชยตะวนออกและหมเกำะอนเดยตะวนออก ชบำลกผสมสวนใหญทฮำวำยเปนชนดทมกลบดอกชนเดยว ดอกใหญและสสดใสซงมำจำกกำรน�ำพระหงจำกจนผสมกบชบำพนธพนเมอง ตอมำไดรบควำมนยมและท�ำใหมกำรปลกชบำกนแพรหลำยมำกขน ซงไดมกำรพฒนำพนธชบำอยอยำงตอเนองเรอยมำจนมหลำกสหลำกพนธ สวนในประเทศไทยไดมกำรกลำวถงดอกชบำทงในดำนวฒนธรรม ควำมเชอและในวรรณกรรมหลำยเรองมำตงแตสมยสโขทย ควำมนยมของคนไทยในกำรปลกชบำมทงปลกประดบตำมแนวรวแสดงอำณำเขต ปลกเปนไมประดบ ปลกเปนทรงพมใหญ และปลกเปนไมกระถำง
ชบำเจรญเตบโตไดทกสภำพแวดลอม แตทเหมำะสมคอสภำพอำกำศอบอนจนถงรอน ดนปลกควรเปนดนรวนทมควำมอดมสมบรณไมมน�ำขงแฉะ กำรใหน�ำควรใหสม�ำเสมอ ถำขำดน�ำจะสลดใบลำงทงอยำงรวดเรว ขยำยพนธโดยกำรตอนกง ปกช�ำกง และกำรเสยบยอด
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
หล�กสสดใส สขใจน�มอง
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Hibiscus rosa sinensis.วงศ: MALVACEAEชอสามญ: Chinese rose, Shoe flowerชออน: Hibiscus, Rose of China
14
ในคมภรอำยรเวท พดถงสรรพคณของดอกชบำวำ ชวยฟอกโลหต บ�ำรงจตใจใหแชมชน บ�ำรงผวพรรณ นอกจำกนยงชวยรกษำและบรรเทำโรคเกยวกบไต และโดยเฉพำะโรคเกยวกบระบบสบพนธของผหญง เชน เสยเลอดประจ�ำเดอนมำกประจ�ำเดอนมำไมสม�ำเสมอ รวมทงปญหำเรองระดขำว โดยกำรน�ำดอกชบำสด 4 ดอกมำต�ำใหแหลก แลวกนตอนทองวำงในตอนเชำตดตอกน 7 วน น�ำดอกชบำมำตำกใหแหงในทรม เมอแหงสนทดแลว เอำมำบดเปนผง กนครงละ 1 ชอนชำตอนเชำตดตอกนนำน 7 วน ไมเพยงแตดอกชบำเทำนนทใชเปนยำดของอนเดย สวนอนๆของชบำยงใชเปนยำรกษำโรคไดดวย อยำงเชน เปลอกตนชบำใชรกษำโรคผวหนงทเกดจำกเชอรำ ใบชบำใชแกแผลไฟไหมน�ำรอนลวก บ�ำรงผม เปนตน
ชบ�
Chinese Rose
15
อ�.
ชมเหดเทศเปนไมมงคลทเหมำะกบคนทเกดวนอำทตย มดอกเปนชอสเหลองออกตำมปลำยกงซงเปนสทถกโฉลกกน มคณคำทำงยำสง สำมำรถปลกเปนสมนไพรประจ�ำบำนได นอกจำกนสมยโบรำณมควำมเชอวำสำมำรถท�ำนำยลมฟำอำกำศ โดยใหสงเกตจำกพช 2 ชนด ซงหนงในนนคอตนชมเหดเทศ โดยใหสงเกตทดอก หำกดอกของชมเหดเทศยงบำนไมหมดตลอดชอ ฝนจะตกตอไปเรอยๆ ส�ำหรบในประเทศไทยมกจะพบตนชมเหดเทศขนอยทวไปในภำคใต
ชมเหดเทศเปนไมกลำงแจงทอยไดทงทแสงแดดจด หรอปลกตำมชำยน�ำ ตองกำรปรมำณน�ำปำนกลำง สำมำรถปลกในดนรวนซย ขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลดซงมำจำกฝกทแกเปนสน�ำตำลเขมแลว
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
โอสถต�งแดน แสนทรงคณค�
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Cassia alata ( L.) Roxb.วงศ: LEGUMINOSAEชอสามญ: Ringworm Bush, Candelabra Bush, Seven Golden Candle-stickชออน: ขคำก ลบมนหลวง หมำกกะลงเทศ ชมเหดใหญ
16
ชมเหดเทศมถนก�ำเนดมำจำกเขตรอนชนในประเทศอเมรกำเขตรอน เชน เมกซโก จดไดวำเปนอกหนงสมนไพรทมสรรพคณทำงยำมำก ซงทตำงประเทศตงชอไมชนดนวำ “Ringworm Bush” เพรำะเนองจำกวำนยมใชรกษำโรคกลำคเกลอน สวนในประเทศไทย ชมเหดเทศยงจดอยในบญชยำหลกอกดวย ซงเปนตวยำทมสรรพคณมำกมำย เชน ล�ำตนมสรรพคณเปนยำระบำย ขบพยำธ รกษำโรคผวหนง สวนใบและดอกมสรรพคณขบเสมหะ ใชเปนยำระบำยโดยน�ำดอกชมเหดเทศสด 2-3 ชอ ตมรบประมำนกบน�ำพรก หรอใชในใบตำกแหง ชงน�ำดมครงละ 12 ใบ หรอใชใบแหงบดเปนผงผสมกบน�ำผงปนเปนลกกลอนและรบประทำนครงละ 3 เมด นอกจำกนสำมำรถผสมปนแดงใชเปนยำทำแกพอกฝ สวนถำเปนแผลพพองใหใชใบและกำนสดหนงก�ำมอใสน�ำพอทวม ตมเคยวในน�ำเกลอสดสวนหนงในสำมทำบรเวณทเปนทกเชำเยน ถำเปนมำกควรใชใบประมำณ 10 ก�ำมอ ตมน�ำอำบ
ชมเหดเทศ
Candelabra Bush
17
อ�.
ทำนตะวนนน เมอออกดอกแลวดอกจะหนไปทำงทศตะวนออก เปนกำรทำนตะวน ไมหนไปทำงทศอน ในเทพนยำยกรกเคยมต�ำนำนเกยวกบดอกทำนตะวนวำไววำ มนำงไมชอ ไคลธทหลงรกเทพอพอลโล ซงเปนเทพแหงดวงอำทตย ไดคอยเฝำมองอพอลโลทกวนจนผมสทองของเธอกลำยเปนกลบดอกสเหลองและใบหนำกลำยเปนดอกทำนตะวน ดงนนดอกทำนตะวนจงเปนเหมอนสญลกษณของควำมเชอมน ควำมมนคง รกเดยวใจเดยวนนเอง ชอวทยำศำตรของทำนตะวนนน ค�ำวำ Helian-thus มำจำกค�ำวำ helios ทแปลวำดวงอำทตย กบค�ำวำ anthos ทแปลวำ ดอกไม
ทำนตะวนเปนไมกลำงแจงตองกำรแสงแดดจด ทนแลงไดดมำก ดนทใชควรใชดนรวนทรำย หรอดนรวนปนทรำย ทำนตะวนตองกำรน�ำพอสมควรในชวงระยะแรกของ กำรเจรญเตบโต ถำปลกปลำยฤดฝนอำจไมจ�ำเปนตองใหน�ำ แตถำปลกในฤดแลงควรรดน�ำชวงระยะ 1 เดอนแรก และระยะ 50 วนในชวงมดอก ทำนตะวนขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลด
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
คว�มเชอมน คว�มมนคง
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Helianthus annuusวงศ: COMPOSITAEชอสามญ: Sunflowerชออน: -
18
ทำนตะวนเปนพชทองถนของอเมรกำกลำง เขำมำในประเทศไทยครงแรกในรชสมยสมเดจพระนำรำยณมหำรำช โดยชำวเกำหลเปนคนน�ำมำปลก ทำนตะวนเปนพชใหน�ำมนโดยสกดจำกเมลด ภำคอตสำหกรรมใชน�ำมนทำนตะวนส�ำหรบใชบรโภค ท�ำสบ อตสำหกรรมฟอกส เคลอบผวผลไม ในลกษณะขผงเชน ท�ำเทยนไข หรอเครองส�ำอำงค และน�ำไปแปรรปเปนผลตภนฑตำงๆ เชน เนยเทยม น�ำมนสลด ครมและนมทมไขมน ส�ำหรบใชบรโภคโดยตรง เชน ใชเมลดมำควอบเกลอหรอน�ำเมลดทสมบรณมำกะเทำะเปลอกเอำเนอไปปรงแตงรสชำต สวนกำกน�ำไปใชเปนอำหำรสตว และน�ำไปท�ำ Lecithin เพอใชในทำงกำรแพทย ในกำรลดโคเลสเตอรอลในคนไข ทมโคเลสเตอรอลในเสนเลอด
ท�นตะวน
Sunflower
19
อ�.
คนโบรำณเชอกนวำ หำกครอบครวใด ทปลกตนธรรมรกษำเอำไวในบรเวณบำน สมำชกทกคนภำยในบำน กจะไดรบกำรปกปองคมครองแคลวคลำดจำกอนตรำย คนในครอบครวจะมแตควำมสงบสข เพรำะธรรมรกษำเปนไมมงคลนำม นอกจำกนยงไดน�ำดอกของธรรมรกษำ มำประกอบในพธบชำพระไดเปนอยำงดอกดวย เพรำะ ธรรมรกษำ หรอ ธรรมะ คอกำรรกษำในสงทดงำม มคณธรรมซงควรจะเคำรพและบชำ ดงนนจงเชอวำกำรรกษำธรรมะหรอธรรมรกษำคอกำรชวยคมครองรกษำนนเอง ต�ำแหนงทปลกเพอเปนสรมงคลแกบำนและผอำศยควรปลกตนธรรมรกษำไวทำงทศใตหรอทำงทศตะวนออกกได ผปลกควรปลกในวนพธ
ธรรมรกษำสำมำรถปลกไดดในดนทเปนกรด ไปจนถงดำงเลกนอย ดนควรเปนดนรวนซยมอนทรยวตถสงและระบำยน�ำไดด เพรำะธรรมรกษำไมชอบดนชนแฉะ ในชวงแรกของกำรเจรญเตบโตควรใสปยคอกสลบกบปยวทยำศำสตรสตร 16-16-16 สวนชวงกำรออกดอกจะใชปยทมธำตฟอสฟอรสสงเพอเรงดอก ควรระวงและฉดยำกนโรคโคนเนำหรอรำกเนำและโรครำกปม ธรรมรกษำสำมำรถเจรญเตบโตไดทงในทรมร�ำไรถงกลำงแจง ขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลด, แยกกอ หรอเพำะเลยงเนอเยอ
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
มคณธรรม รกษ�ในสงทดง�ม
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Heliconia spp.วงศ: HELICONIACEAEชอสามญ: Heliconiaชออน: กำมกง สรอยกทล
20
ธรรมรกษำมถนก�ำเนดในเขตรอนของทวปอเมรกำ บรเวณแถบเมกซโกจนถงแถบอเมรกำใต ดอกธรรมรกษำเปนดอกไมประจ�ำจงหวดล�ำปำง และยงนยมน�ำมำใชเปนไมตดดอก ปกแจกนประดบตกแตง หรอน�ำมำใชเปนไมกระถำงประดบสวน นอกจำกนยงสำมำรถน�ำดอกของธรรมรกษำมำประกอบในพธบชำพระไดเปนอยำงดอกดวย เพรำะ ธรรมรกษำเปนดอกไมมงคล หมำยถงควำมมคณธรรมซงควรเคำรพและบชำ จงเชอวำชวยในกำรปกปกรกษำดวยนนเอง
ธรรมรกษ�
Heliconia
21
อ�.
รำชพฤกษเปนไมมงคลนำม มควำมหมำยถง “ตนไมของพระรำชำ” เปนไมทมคณคำสงและถอเปนตนไมสญลกณประจ�ำชำตของไทย เวลำดอกรำชพฤกษบำน ดอกจะมสเหลองอรำมเตมตน ยงถอเปนสญลกษณแหงพทธศำสนำประจ�ำชำตไทย จงเชอกนวำปลกตนรำชพฤกษไวทำงทศตะวนตกเฉยงใต จะท�ำใหคนในบำนนนมเกยรต มศกดศร สงำงำม เปนผประกอบคณงำมควำมดตำมหลกพระพทธศำสนำ และมควำมมงคงร�ำรวย เพรำะรำชพฤกษออกดอกเปนชอสเหลอง เปรยบเสมอนพวงทองค�ำ
รำชพฤกษนยมปลกตำมบำนทมบรเวณในสวน หรอตำมขำงถนนและสวนสำธำรณะ เจรญเตบโตไดในดนแทบทกชนด ชอบแสงแดดจดหรอกลำงแจง ตองกำรน�ำนอย ปลกงำย เลยงงำยและยงทนตอสภำพธรรมชำตและโรคพชแตไมทนน�ำทวมขง ขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลดจำกฝก
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
มเกยรต มศกดศร
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Cassia fistula L.วงศ : LEGUMINOSAE PAILIONOIDAEชอสามญ : Golden Shower, Pudding Pine Tree ชออน : คน ลมแลง แมะหลำอย เปอโซ ปอย ปโย กเพยะ ออดบ สกเกลอลกเคย
22
ตนรำชพฤกษสำมำรถน�ำมำปรงเปนยำสมนไพรไทยไดมำกมำย เชน ฝกแหง น�ำมำตมเอำแตน�ำดม เปนยำถำย แกตำนขโมย มำลำเรย ขบเสมหะ ขบพยำธ สวนเนอในฝก มรสหวำน ตมกบน�ำใชเปนยำระบำย แกบด แกรอนใน กระหำยน�ำ และหำกน�ำมำต�ำละเอยด ท�ำเปนยำทำภำยนอกพอกบรเวณปวดขอ เมลด บดเปนผง เปนยำระบำยและกระตนใหอำเจยน ดอก เปนยำถำย แกโรคกระเพำะอำหำรอกเสบและแผลเรอลง ชอยหลอลนล�ำไส ใบออน น�ำมำตมน�ำดมแกไขรมำตก ใบแก ใชเปนยำแกอมพำต โรคเกยวกบสมอง และยำถำย ใบสด น�ำมำต�ำละเอยด พอกหรอคนน�ำ ทำแกกลำกเกลอน และโรคผวหนงทเกดจำกเชอรำ ชอดอกและยอดออน มรสฝำด มน เปรยวเลกนอย น�ำมำรบประทำนเปนผกหรอปรงเปนอำหำรใสในแกง ผดหรอย�ำ เนอไม มยำงฝำด ใชเคยวกบหมำกแทนสเสยดจะใหน�ำฝำดใชส�ำหรบฟอกหนงหรอใชยอมผำฝำยผำไหมใหสเหลอง
ร�ชพฤกษ
Golden Shower
23
ไมมงคลส�าหรบคนทเกดวนจนทร ถำเปนไมดอกควรจะเปนไมทมดอกสขำวหรอเหลองจะถกโฉลกมำก เชน แกว จ�ำป ฝรง พลดำง พดซอน มะล รำตร เปนตน
คนทเกดวนจนทรเปนคนทมเสนห เปนทรกใครของบคคลทวไป มควำมละเอยดรอบคอบ พถพถน พดจำไพเรำะออนหวำน กรยำนมนวล เจำน�ำตำ แตเมอยำมโมโหแลวมกจะปำกรำยรนแรง เปนคนชำงเจำส�ำรำญ ชำงเอำใจผอนและกชอบใหผอนเอำใจดวยเชนกน มมนษยสมพนธด มน�ำใจ ชอบควำมหรหรำ คบเพอนสงศกด เปนผมควำมรด มสตปญญำด ใฝร มกจะไมตกอบเนองจำกมผใหญใหควำมอปถมปอยเสมอ ควรลดควำมวตกกงวลลงบำง ใหระวงกำรคบหำคนไมด จะน�ำเรองเดอดรอนมำใหหรอเสยโอกำสในกำรกำวหนำ และใหระวงกำรใชจำย อยำตำมใจตวเองมำกจนเกนไป
จ.
วนจนทร
จ.
ค�ำวำ “แกว” หมำยถง ควำมใสสะอำด บอบบำง บรสทธ คนไทยโบรำณเปรยบแกววำเปนสงของสงคำ ในทำงพระพทธศำสนำ กำรนงสมำธจนจตสงบนงกเปรยบเหมอนดวงแกวสองสวำง ชอดอกแกวจงมควำมหมำยมงคล อกทงควำมหอมและกลบดอกบอบบำงทขำวสะอำด บรสทธ ยงสอดคลองกบควำมเปนมงคลของชอตนไมอกดวยคนโบรำณนยมปลกตนแกวไวเรยงรำยรอบเรอนชำน เพรำะนอกจำกจะปลกประดบเพอควำมสวยงำมแลว ยงสำมำรถน�ำดอกแกวไปบชำพระไดอกดวย
สำมำรถปลกแกวในดนไดเกอบทกชนด ปลกในแปลงเพอประดบบรเวณบำนหรอปลกเปนไมกระถำง ชอบแสงแดดจด จงควรปลกไวในทโลงแจงหรอปลกไวในทำงทศตะวนออกซงจะใหดอกดกตลอดป ตองกำรน�ำปำนกลำง แตอยำใหขำดน�ำ เปนไมททนทำนตอศตรพชและธรรมชำตไดด ไมคอยพบปญหำเรองโรคและแมลง ไมจ�ำเปนตองดแลมำกนก
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
จตใจด บรสทธ และเบกบ�น
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Murraya paniculata (L.)Jackวงศ: RUTACEAEชอสามญ: Andaman Satinwood, China Box Tree, Cosmetic Bark Tree, Orenge Jassamineชออน: แกวขำว แกวลำย แกวพรก ตะไหลแกว แกวขไก กะมนง
26
ปจจบนตนแกวเปนดอกไมประจ�ำจงหวดจงหวดสระแกว แกวมทรงพม ดอก และใบสวย นอกจำกคนโบรำณใชบชำพระแลวยงนยมน�ำกงมำใชประดบตกแตงในงำนประดษฐดอกไมสด โดยใหกระแตตวนอยทเรยงรอยดวยดอกพดหรอมะลลำเกำะอยบนกำนแกว ดสวยงำมตำมภมปญญำไทย นอกจำกน ในต�ำรำยำไทยใบแกวสดปรมำณพอสมควรตมเอำแตน�ำ น�ำมำลำงบรเวณทเปนผดผนคนซงเกดจำกควำมชน หรอน�ำมำใชปรงยำไทยเปนยำขบระด เรยกวำ “ยำประสำใบแกว” สวนในประเทศจนใชสำรสกดจำกใบและกำนแกวน�ำมำใชเปนยำชม ปดทปำกมดลกเรงกำรคลอดและชวยขบรกคำงดวย
แกว
AndamanSatinwood
27
จ.
จ�ำปเปนดอกไมโบรำณทคนไทยนยมปลกเชนเดยวกบจ�ำปำ แตจ�ำปนนจะไดรบควำมนยมมำกกวำในปจจบน ดวยเหตผลทวำ ปจจบนเรมมคนมองวำค�ำวำ “ปำ” ในจ�ำปำฟงดไมเปนมงคลเทำไรนกจงหนไปปลกจ�ำปกนมำกกวำ จ�ำปเปนดอกไมทคนไทยนยมปลก ถกกลำวถงในวรรณคดของไทยแทบทกเรอง คนไทยโบรำณนยมน�ำดอกจ�ำปมำรอยกบทำงมะพรำวเปนชอยำว หรอน�ำมำรอยท�ำเปนอบะ ทงแบบอบะขำเดยวและอบะตงตง ประกอบในพธงำนมงคลตำงๆ เชน งำนบำยศรสขวญ พำนพมดอกไม เปนตน ทงยงใชดอกแซมผมเพอควำมสวยงำมและใหกลนหอมเปนทนยมชมชอบของหญงไทยทกยคทกสมยอกดวย
จ�ำปชอบดนรวนซยและแดดจด ไมชอบดนแฉะหรอน�ำขง นยมปลกเปนไมประดบตำมบำน ทนตอสภำพธรรมชำตและศตรพชไดด ขยำยพนธโดยกำรตอนกง ตดตำ และตอกง
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ข�วหอมนยม แฝดคจำ�ป�
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Magnolia X aiba (DC.) Figlarวงศ: MAGNOLIACEAEชอสามญ: White Champakaชออน: -
28
จ�ำปมถนก�ำเนดในเอเชยตะวนออกเฉยงใต เชน จน มำเลเซย และ อนโดนเซย รวมไปถงแอฟรกำเขตรอน คนไทยนยมใชจ�ำปเปนสมนไพรมำตงแตโบรำณ โดยใบแหง น�ำมำตมน�ำดมระงบอำกำรไอ แกหลอดลมอกเสบ ตอมลกหมำกอกเสบ และระงบระดขำว ตวดอก ใชแกไข แกลม บ�ำรงหวใจ บ�ำรงโลหต และขบน�ำด ทงนยมน�ำมำใชอบเสอผำใหมกลนหอมอกดวย น�ำมนจำกดอกจ�ำปสำมำรถน�ำมำใชทำแกปวดศรษะ และแกตำบวม เนอไมสำมำรถน�ำมำท�ำเปนเครองเรอนได นอกจำกน “เจำจ�ำป” ยงเปนชอเรยกอกชอหนงของสำยกำรบนไทย เพรำะมสญลกษณเปนรปดอกจ�ำปทเขยนเปนลำยไทยอกดวย
จำ�ป
WhiteChampaka
29
จ.
ฝรงเปนผลไมยอดนยมอกชนดหนงทสำมำรถหำมำบรโภคไดทวไปตลอด และรำคำไมแพงนก แตสวนมำกแลวผคนในสมยกอนไมคอยนยมน�ำมำรบประทำนเพรำะเนอคอนขำงเละและไมกรอบเหมอนฝรงลกโตๆ ในปจจบน สนนษฐำนวำโปรตเกสเปนคนน�ำผลไมชนดนเขำมำในประเทศไทย ตงแตสมยสมเดจพระรำมำธบดท 2 เนองจำกคนไทยใชศพท “ฝรง” เรยกผคนชนผวขำวพวกแรก คอ พวกโปรตเกส ซงเปนฝรงชำตแรกทมควำมสมพนธทำงกำรทตกบไทยมำชำนำนกวำ 500 ป อำจจะเปนไปไดวำคนไทยเรยกผลไมชนดนตำมชำวโปรตเกสทน�ำผลไมฝรงเขำมำ
ฝรงเปนไมกลำงแจงทชอบแสงแดดจด ตองกำรน�ำปรมำณปำนกลำง ปลกในดนทรวนซย ฝรงทควรปลกนนควรเปนฝรงขนก เพรำะมโรคนอย มเพลยแปงนอย ดแลรกษำงำย ทส�ำคญมสรรพคณทำงยำทดทสด มวตำมนซสงกวำฝรงพนธอนๆ ใชวธกำรขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลด ตอนกง และตดยอดปกช�ำ
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ผลนยม คณค�ม�กม
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร: Psidium guajava Linn.วงศ: MYRTACEAEชอสามญ: Guavaชออน: -
30
ฝรงนน ถนก�ำเนดดงเดมอยแถวหมเกำะอนเดยตะวนตกถงประเทศเปร ตวผลของฝรงนนถำออนจะมวตำมนซอยมำก สวนผลสกจะมสำรแทนนนอยมำก สำรนมฤทธฝำดสมำนน�ำมนหอมระเหยในใบฝรง สำรแทนนนในฝรงยงยบยงกำรลกลำมของเชอโรค ชวยสมำนทองและล�ำไส โดยชวยลดอำกำรอกเสบของกระเพำะล�ำไส และชวยลดอำกำรคลนไสอำเจยน และยงชวยอำกำรเกรงตวของล�ำไส ท�ำใหอำกำรปวดทองบรรเทำลงได แกปวดเบง นอกจำกตวผลแลว สวนอนๆของตนฝรง ยงมสรรพคณทำงยำอกมำกมำย เชน ใบ ใชเปนยำแกทองเสย ทองรวง ทองเดน ใชเปนยำหำมเลอด ใสแผลสด เคยวใบ 2-3 ใบ ระงบกลนปำกใช แกฝ เปนยำลำงแผล ดดหนองและถอนพษบำดแผล แกเหงอกบวม แกพษเรอรง แกปวดเนองจำกเลบขบ แกแพยง สวนรำกใชแกน�ำเหลองเสย เปนฝ แผลพพอง แกเลอดก�ำเดำไหล เปนตน
ฝรง
Guava
31
จ.
ค�ำวำ พด หรอ พฒ มควำมหมำยถงควำมแขงแรง สมบรณ ควำมเจรญมนคง ถำวร ทงล�ำตนของพดยงมรปทรงสวย ดอกงำม ใหกลนหอม กลบดอกใหญสขำวสะอำดตำ เลยงงำย ใหคณประโยชนมำกมำย พดจงถอเปนไมมงคลทเชอกนวำ หำกบำนใดปลกไวทำงทศตะวนตก จะกอใหเกดควำมเปนสรมงคล ผทอยอำศยมสขภำพด มควำมเจรญรงเรองและมชวตทมนคง ไมแปรเปลยน มควำมบรสทธตงอยในศลธรรมอนดงำม และดวยควำมทเปนดอกสขำวสวยและมกลนหอม ในตำงประเทศจงนยมน�ำดอกพดซอนมำท�ำชอดอกไมแตงงำนอกดวย
พดซอนเปนไมพมขนำดกลำง ชอบแสงแดดจด ถำปลกในพนททมแสงร�ำไรจะใหดอกนอย จงควรปลกกลำงแจง ตนพดเปนไมทปลกงำย ทนแดด ทนลม ปญหำเรองโรคและศตรพชกมไมมำกนก ตองกำรน�ำปำนกลำง ปลกในดนรวนซยทมควำมอดมสมบรณเพยงพอ ขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลด
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
สขภ�พด มคว�มเจรญรงเรอง ชวตมนคง
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Gardenia jasminoides Ellisวงศ: RUBIACEAEชอสามญ: Crape Gerdenia, Crape Jasmineชออน: พดใหญ พดจน เคตถวำ แคถวำ
32
พดซอน
พดซอนมประโยชนหลำยสวน รำกและล�ำตนใชบ�ำรงรำงกำย ระงบอำกำรปวด แกปวดฟน แกไข โดยใชตนและรำกสด ลำงใหสะอำดสบเปนชนตมน�ำเดอด กรองเอำน�ำดมวนละ 3 เวลำตอเนองกน ใชขบพยำธไดด สวนดอกและใบ โขลกใหละเอยดผสมเหลำโรงเลกนอยแลวคนเอำแตน�ำทำและพอกบรเวณทเปนโรคผวหนงเปนประจ�ำ เชำ-เยน ใชแกโรคผวหนง นอกจำกนดอกของพดมกลนหอมแรง จงนยมน�ำไปรอยพวงมำลยบชำพระ สกดเปนน�ำหอมและแตงกลนเครองส�ำอำง สวนเมลดมสเหลองทอง จงใชแตงสอำหำรและท�ำสยอม เนอไมมควำมละเอยดสวยสำมำรถใชท�ำหบบหร เครองกลง งำนแกะสลก ของและเฟอรนเจอรตกแตงบำน ของเดกเลน และอปกรณกำรเกษตร
Crape Gardenia
33
จ.
มะลเปนตนไมมงคลยอดนยมตนหนงของคนโบรำณ ซงเปนดอกไมประจ�ำขององคพระนำรำยณ คนไทยนยมใชมะลเปนเครองสกกำระบชำพระ ดวยกลนหอมเยนของดอกสขำวสะอำดบรสทธจงมควำมเชอกนวำ ถำหำกบำนใดปลกมะลไวในทำงทศตะวนตกเฉยงเหนอของบำนจะชวยใหคนในบำนไดรบควำมปรำรถนำด เปนทรกทคดถงของคนทวไป และท�ำใหคนในบำนมควำมบรสทธ รจกกตญญตอผมพระคณ นอกจำกนดอกมะลยงเปนดอกไมประจ�ำวนแมแหงชำตของไทยอกดวย
มะลชอบดนรวนซย แสงแดดครงวนจนถงตลอดวน ตองกำรน�ำและควำมชนระดบปำนกลำง ควรหมนพรวนดน รดน�ำ ใสปย ระวงเพลยและแมลงศตรพชอยำงสม�ำเสมอมะลใหดอกตลอดทงป แตมกใหดอกดกมำกในฤดรอนถงตนฤดฝนเพรำะชอบอำกำศรอนชน ขยำยพนธโดยกำรตอน ปกช�ำ และแยกกอ
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
กตญญ เปนทรกคดถงของคนทวไป
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Jasminum sambac Ait.วงศ : OLEACEAEชอสามญ : Arabia jasmine, Jasmine, Sambacชออน : มะลลำ มะลซอน มะลหลวง มะลปอม มะลขไก เตยมน ขำวแดก
34
ในต�ำรำยำไทย น�ำแชดอกมะลสดใชกนบ�ำรงหวใจใหชมชน ดอกแหงใหตมน�ำหรอชงน�ำรอนดมปรงเปนยำหอม ใชส�ำหรบถอนพษไข ดบพษรอน ผวหนงเปนผนคน แผลเรอรง ใบสด ต�ำกบกำกมะพรำวกนกะลำพอกหรอทำแผลพพอง แกพษเรอรง พษฝดำษ รำกสดๆผสมเหลำพอกขมบ ชวยแกปวดศรษะได นอกจำกประโยชนในทำงยำแลว ยงน�ำไปรอยพวงมำลย ซงถอเปนวฒนธรรมอนเกำแกและเปนเอกลกษณประจ�ำชำตไทย มะลยงเปนสญลกษณแทนควำมรกอนบรสทธระหวำงแมและลกอกดวย สวนมะลแตละชนด เชน มะลซอนนยมใชปกแจกนใหเกดควำมสวยงำม มะลลำนยมใชลอยในน�ำดมใหควำมหอมเยนชนใจ เชอกนวำกำรลำงหนำดวยน�ำทลอยดอกมะลจะชวยท�ำใหตำสวำง นอกจำกนดอกมะลลำยงเปนสวนผสมในกำรแตงกลนหรออบขนมใหหอม ใชอบผำและแตงกลนใบชำอกดวย
มะล
Jasmine
35
จ.
ตนรำชนหนออน เปนไมเลอยทเลอยแผกงกำนสำขำออกไปกวำงไกล ใบของรำชนหนออนนน มสสนสวยงำมและลวดลำยอนออนโยนคลำยหนออน ออนชอยสวยงำมเจรญตำเจรญใจซงดงดดตำดงดดใจแกผพบเหนเปนอยำงมำก เหมำะจะน�ำมำปลก เพอเสรมมงคลใหกบบำน จงเกดควำมเชอสบตอกนมำวำ หำกครอบครวใด ปลกตนไมชนดนเอำไวภำยในบรเวณบำน กจะชวยเพมเสนหดงดดใจ ของผคนทผำนไปผำนมำ ใหหนมำสนอกสนใจกบผคนภำยในบำน จงเปนกำรผกมตรสมพนธกบคนทวไป และชวยใหไดรบควำมรกใครจำกคนเหลำนนดวย สวนกำรปลกนน ควรทจะลงมอปลกในวนองคำร เพรำะควำมเชอทวำ ตนไมทใหใบสวยงำมดงดดใจนน ควรปลกในทศตะวนตกเฉยงเหนอ เพรำะคนโบรำณเชอกนวำ ตนรำชนหนออน ทปลกทำงทศตะวนออกเฉยงเหนอจะมพลงเพมมำกขน จงชวยเพมสรมงคลกบบำน
รำชนหนออนนยมปลกในกระถำง และในแปลงปลกเพอประดบบรเวณบำนและสวน รำชนหนออนตองกำรแสงแดดร�ำไร หรอปลกในรม ตองกำรปรมำณน�ำมำก ควรใหน�ำ 3 - 5 วน/ครง ชอบดนรวนซย ควำมชนปำนกลำง นยมขยำยพนธโดยกำรปกช�ำ ไมคอยมปญหำเรองโรคและศตรเพรำะเปนไมทมควำมทนทำนตอสภำพธรรมชำต
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ผกมตรสมพนธ ไดรบคว�มรกใคร
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร: Scindapsus aureusวงศ: ARACEAEชอสามญ: Marble Queen, Devil’s ivy, Ivy-Arum, Golden pothos, Hunter’s-robeชออน: พลดำง พลฝรง พลชำง
36
รำชนหนออนเปนพชตระกลพลดำง มถนก�ำเนดทหมเกำะโซโลมอน และประเทศแถบโพลนเซย เชน นวซแลนด นยมใชปลกประดบสวนบรเวณทแดดรมร�ำไร ควำมชนสงหรอใชพนเสำหลกในกระถำงเพอประดบในอำคำร โดย ดร.บลล โวลเวอรตน นกวทยำศำสตรขององคกำร NASA ไดทดสอบควำมสำมำรถของพชตระกลพลดำงวำสำมำรถขจดมลพษในอำคำรไดเปนอยำงด โดยสำมำรถลดกำซคำรบอนมอนอกไซดไดรอยละ 75 เมอเวลำผำนไป 24 ชวโมงได
ร�ชนหนออน
Marble Queen
37
จ.
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
รำ�รวย มงคง
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Cestrum Nocturnumวงศ : SOLANACEAEชอสามญ : Night Jessamine, Lady of the night ชออน : หอมดก
38
ร�ตร
รำตรเปนไมดอกทดอกจะดกมำกตอนหนำฝน ลกษณะเดนของดอกรำตรคอดอกมกลนหอมในเวลำกลำงคน พอตอนเชำดอกทบำนจะหมดกลน และหอมใหมในคนตอไปเมอมดอกมนจะสงกลนไปไกล กลนไมฉนจนเกนไป และมกลนเยนเรอยๆ ท�ำใหคนเรยกกนอกชอหนงวำ หอมดก สวนมำกนยมปลกเปนไมประดบตำมบำนเรอน นอกจำกจะมกลนหอมชนใจแลว ยงใหควำมเปนสรมงคลดมำก ซงเชอกนวำหำกผใดปลกตนรำตรไวในบำน จะท�ำใหผปลกร�ำรวย มงคงยงขนอกดวย
รำตรขยำยพนธโดยกำรปกช�ำกงและตอนกง ในชวงปกช�ำกงหรอปลกลงกระถำงใหมๆ ควรปลกในทรมร�ำไร หลงจำกนนเมอตงตวดแลวจงน�ำไปปลกไวกลำงแจง เพรำะเปนพรรณไมชอบแดดจดหรอแดดเตมวน ชอบดนชมชน มธำตอำหำรทสมบรณและอยไดในสภำพคอนขำงแฉะ ตองกำรน�ำในปรมำณมำก ควรหมนทจะตดแตงกง พรวนดนและใสปย กงทแตกใหมจะแขงแรง และจะท�ำใหดอกดก
ตนรำตรมถนก�ำเนดอยในเกำะอนดสตะวนตก ในไทยนยมปลกเปนไมกระถำง หรอปลกไววำงเปนรว กลนของดอกรำตรบำงครงควรระวง เพรำะอำจจะแรงเกนจนเกดอำกำรแพได ใหตดดอกทงจนเหลอปรมำณพอเหมำะ และภำยในดอกมเมลดทควรระวงอยำใหเดกเกบมำรบประทำน เพรำะเปนพษ นอกจำกนแลว ควำมหอมในยำมดกทเปนเอกลกษณของดอกรำตรนเอง ท�ำใหเกดบทเพลงเกยวกบดอกรำตรมำกมำย เชน พระรำชนพนธของรชกำลท ๗ เพลง “ดอกรำตรประดบดำว” ไดกลำวถงดอกรำตรไว เพลง “ดอกรำตร” ของ ธนดำ ธรรมวมล ศลปนไทยจำกคำย จเอมเอม แกรมม เพลงจน “เยยไหลเซยง” ทแปลวำดอกรำตร ของ หล จวนกวง หนงในเพลงอมตะของจน และบทกวรวมถงเพลงอนๆอกมำกมำย
Night Jessamine
39
ไมมงคลส�าหรบคนทเกดวนองคาร สวนใหญแลวจะเปนตนไมทมดอกสแดงหรอสชมพ เชน ยโถ เขม โปยเซยน เปนตน
คนทเกดวนองคาร เปนคนทจตใจกลำหำญ ใจนกเลง มบคลกเหมอนคนกำวรำวเพรำะพดจำไมออนหวำน แตพดในทำงผลประโยชนไดด พดจำไมเกรงใจใคร ทงทจรงใจ จงไมคอยมเพอนแท อำรมณรอน คนเกดวนองคำรในวยเดกมกจะไมคอยเชอฟงพอแม ซงสวนใหญจะไปเตบโตโดยไดคนอนเลยงด ชวตมกจะขนๆลงๆ เนองจำกเปนคนทใชเงนมอเตบ ควรอยไกลถนบำนเกดจงกำวไกลไดด มควำมอดทนสง เปนนกตอสทงกำยและใจ ชอบงำนอสระทไมตองใชควำมประณต ควรระวงเรองใจรอนจะท�ำใหไมประสบควำมส�ำเรจในชวต แมจะมควำมตงใจในกำรท�ำกำรท�ำงำน ควรมควำมยบยงชงใจในกำรใชจำย และควรฝกกำรวำงแผนหรอเรยงล�ำดบควำมคดใหด
อ.
วนองค�ร
อ.
ค�ำวำโกสนนนใกลเคยงกบค�ำวำกศล ซงหมำยถงกำรสรำงบญกศล กำรท�ำสงทดงำม โกสนถกน�ำเขำมำจำกประเทศอนเดยเปนครงแรกในป พ.ศ.2423 และเรยกกนวำ “แขกด�ำ” ถอเปนไมเกำแกทปลกคบำนคเมอง ตอมำพระบำทสมเดจพระจลจอมเกลำเจำอยหว รชกำลท 5 ทรงน�ำมำปลกไวในพระรำชวง จงท�ำใหนยมปลกกนมำกในวงของเจำนำย บำนขนนำง และขำรำชบรพำรผใหญชนสงอยชวงหนง หลงจำกนนกขยำยออกไปปลกตำมวด ตำมบำนเรอนของประชำชนทวไป จงถอเปนไมมงคลทคนไทยนยมปลกไวดเลนเปนไมประดบบำน นยมปลกไวทำงทศตะวนออก เพรำะเชอกนวำปลกโกสน เทำกบเพมบญบำรม ชวยปกปองคมครองคนในบำน ท�ำใหเกดควำมรมเยนปรำศจำกศตร ส�ำหรบพนธทนยมปลกกนมำก ไดแก เหรยญทอง ทบทมทอง ทองอไร ไกรทอง มหำรำชหมนหำญ รตนโกสนทร เปนตน
โกสนเปนไมทชอบแสงแดดจด ควรปลกในดนรวนซย ตองกำรน�ำปำนกลำง เปนพชทดแลรกษำงำยไมคอยมปญหำเรองโรคหรอศตรพช นยมปลกไวหนำบำนหรอท�ำเปนแนวรวบำน ขยำยพนธโดยกำรตอนกงและปกช�ำ
โกสนมถนก�ำเนดในอนโดนเซยและประเทศหมเกำะแปซฟก ชำวพนเมองในแถบอนโดนเซยใชใบโกสนประดบศรษะขนนำงและบคคลทยกยอง เชนเดยวกบตนรอเรลทใชมำท�ำเปนมงกฎในพธกรรมทำงศำสนำ จงมอกชอวำ “Variegated Laurel” ในประเทศไทยมกำรน�ำใบโกสนมำต�ำใชพอกแกปวดทองในเดกเลก แกโรคระบบทำงเดนปสสำวะผดปกต สวนยอดออนๆของโกสนหลำยพนธ ชำวอสำนมกเดดมำกนแนมกบสมต�ำ จะใหรสหวำน สวนชำวเหนอนยมน�ำยอดออนมำกนเปนผกสดหรอตมลวกจมน�ำพรก
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ปกปองคมครอง ปร�ศจ�กศตร
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Codiaeum variegatium (L.) Blumeวงศ : EUPHORBIACEAEชอสามญ : Croton, Variegated Laurel, Garden Croton ชออน : กรกะสม กรสำเก โกรตน (ทวไป)
42
โกสน
43
อ.
เขม โดยทวไปเปนค�ำนำมทหมำยถงเหลกแหลม ใชเยบหรอกลดสงของ แตส�ำหรบชอตนไม ตนเขมเปนพมไมตมคลำยดอกเขม ดอกมสกลบ สสนสวยงำม แตกตำงไปกนตำมสำยพนธ คนไทยสมยโบรำณเปรยบดอกเขมเปนไมมงคลนำม อนหมำยถง ควำมหลกแหลม ควำมคมคำยของสตปญญำ และนยมใชเปนดอกไมส�ำหรบบชำครในพธไหวคร เพอลกศษยจะไดมควำมเฉลยวฉลำด ใหมปญญำเฉยบแหลมประดจเขม นอกจำกนดอกเขมยงถอเปนเครองบชำสงศกดสทธ และใชในพธกรรมทำงศำสนำ อกดวย โดยเปรยบเสมอนเปนเครองเตอนใจในทำงพระพทธศำสนำพทธใหตงมน คดท�ำกำรใดกใหรอบคอบ ละเอยดถถวน ดวยกำรใชสตและปญญำทเฉยบแหลมเหมอนเขม เพอใหกำรด�ำเนนชวตทตงอยบนควำมไมประมำท
เขมเปนไมพมชนดหนงทปลกงำย ทนตอควำมแหงแลงไดด มกจะไมมปญหำ เรองโรคตำงๆ ควรปลกในดนรวนซยหรอดนปนทรำยทมควำมชมชน เปนไมทชอบแสงแดดจด ตองกำรน�ำปำนกลำง ควรปลกบรเวณทโลงแจง ขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลด ตอน หรอปกช�ำ
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ฉล�ดหลกแหลม
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Ixora coccineaวงศ: RUBIACEAEชอสามญ: Ixora Chinensis, Ixoraชออน: -
44
คนไทยโบรำณนยมปลกตนเขมไวประจ�ำบำน เพรำะเชอวำจะท�ำใหลกหลำนมควำมเฉลยวฉลำด และเพอควำมเปนสรมงคล นยมปลกดอกเขมไวทำงทศตะวนออก โดยปลกเปนไมพมประดบ หรอปลกตำมแนวรวบำนเพอควำมสวยงำม นอกจำกนแลวรำกของเขมขำวในต�ำรำยำไทย สำมำรถน�ำมำใชเปนยำสมนไพรรกษำโรคตำ และปรงเปนยำชวยใหเจรญอำหำร ดอกมรสหวำน เปนยำระบำยออนๆ นยมน�ำดอกเขมแดง เชน ดอกเขมเชยงใหม เขมเศรษฐมำชปแปงทอด เปนเครองเคยงน�ำพรก ใชย�ำหรอรบประทำนเปนสลดผกได
เขม
Ixora Chinensis
45
อ.
ชบำเปนพชทมถนก�ำเนดอยในเขตรอนชน แถบเอเชยตะวนออกและหมเกำะอนเดยตะวนออก ชบำลกผสมสวนใหญทฮำวำยเปนชนดทมกลบดอกชนเดยว ดอกใหญและสสดใสซงมำจำกกำรน�ำพระหงจำกจนผสมกบชบำพนธพนเมอง ตอมำไดรบควำมนยมและท�ำใหมกำรปลกชบำกนแพรหลำยมำกขน ซงไดมกำรพฒนำพนธชบำอยอยำงตอเนองเรอยมำจนมหลำกสหลำกพนธ สวนในประเทศไทยไดมกำรกลำวถงดอกชบำทงในดำนวฒนธรรม ควำมเชอและในวรรณกรรมหลำยเรองมำตงแตสมยสโขทย ควำมนยมของคนไทยในกำรปลกชบำมทงปลกประดบตำมแนวรวแสดงอำณำเขต ปลกเปนไมประดบ ปลกเปนทรงพมใหญ และปลกเปนไมกระถำง
ชบำเจรญเตบโตไดทกสภำพแวดลอม แตทเหมำะสมคอสภำพอำกำศอบอนจนถงรอน ดนปลกควรเปนดนรวนทมควำมอดมสมบรณไมมน�ำขงแฉะ กำรใหน�ำควรใหสม�ำเสมอ ถำขำดน�ำจะสลดใบลำงทงอยำงรวดเรว ขยำยพนธโดยกำรตอนกง ปกช�ำกง และกำรเสยบยอด
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
หล�กสสดใส สขใจน�มอง
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Hibiscus rosa sinensis.วงศ: MALVACEAEชอสามญ: Chinese rose, Shoe flowerชออน: Hibiscus, Rose of China
46
ในคมภรอำยรเวท พดถงสรรพคณของดอกชบำวำ ชวยฟอกโลหต บ�ำรงจตใจใหแชมชน บ�ำรงผวพรรณ นอกจำกนยงชวยรกษำและบรรเทำโรคเกยวกบไต และโดยเฉพำะโรคเกยวกบระบบสบพนธของผหญง เชน เสยเลอดประจ�ำเดอนมำกประจ�ำเดอนมำไมสม�ำเสมอ รวมทงปญหำเรองระดขำว โดยกำรน�ำดอกชบำสด 4 ดอกมำต�ำใหแหลก แลวกนตอนทองวำงในตอนเชำตดตอกน 7 วน น�ำดอกชบำมำตำกใหแหงในทรม เมอแหงสนทดแลว เอำมำบดเปนผง กนครงละ 1 ชอนชำตอนเชำตดตอกนนำน 7 วน ไมเพยงแตดอกชบำเทำนนทใชเปนยำดของอนเดย สวนอนๆของชบำยงใชเปนยำรกษำโรคไดดวย อยำงเชน เปลอกตนชบำใชรกษำโรคผวหนงทเกดจำกเชอรำ ใบชบำใชแกแผลไฟไหมน�ำรอนลวก บ�ำรงผม เปนตน
ชบ�
Chinese Rose
47
อ.
โปยเซยนเปนตนไมทมถนก�ำเนดอยในประเทศจน เปนไมพมอำยหลำยป มชอเรยกอกชอหนงวำ “มงกฏหนำม” ค�ำวำ “โปยเซยน”ในภำษำจนมควำมหมำยถงเทพเจำหรอผพเศษ 8 องคทคอยคมครองโลกมนษย ไดแก เซยนพกำร เซยนหองสมด เซยนอำจำรย เซยนคำงคำวเผอก เซยนวนพก เซยนสำวสวย เซยนกว เซยนถ�ำ ตำมควำมเชอของชำวจน เซยนทง 8 องคจะอยดวยกนเสมอ ขำดองคใดองคหนงไปไมได เพรำเปนเทพทมหนำทคมครองและชวยเหลอมนษยทตกทกขไดยำก โปยเซยนเขำมำในเมองไทยโดยชำวจนตงแตสมยอยธยำ และกลำยเปนไมทนยมปลกในบำนเพรำะเชอวำชวยคมครองคนในบำนใหอยเยนเปนสข
ควรปลกโปยเซยนในดนผสมพเศษหรอดนรวนซยทระบำยน�ำไดด ตองกำรแสงแดดครงวนจนถงตลอดวน ไมชอบดนแฉะ ทนตอควำมแหงแลงและศตรพชไดด สำมำรถปลกในกระถำงทรงสงหรอในแปลงปลกได ขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลด ปกช�ำ และเสยบยอด
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
นำ�โชคล�ภสคนในบ�น
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Euphorbia milli Des Moulวงศ: EUPHORBIACEAEชอสามญ: Crown of thornsชออน: มงกฎหนำม ไมรบแขก พระเจำรอบโลก ไมระวงระไว วำนมงเมอง
48
โปยเซยนถอเปนไมมงคลไมเสยงทำยชนดหนง ผปลกโปยเซยนตองเปนฮองเตหรอพระรำชวงศ ขนนำงชนผใหญเทำนน โดยปลกเพอใชเสยงทำยท�ำนำยดดวงชะตำวำสนำวำ ผปลกจะมยศอ�ำนำจวสนำยนยำวสกปำนใด ปจจบนกำรปลกโปยเซยนไดขยำยแพรหลำยไปทวโลกโดยเฉพำะในไทย คนไทยสำมำรถพฒนำพนธจะใหดอกใหญกวำเดม 6 เซนตเมตรและมหลำกสหลำยพนธมำกขน อำจกลำวไดวำโปยเซยนของไทยเปนโปยเซยนทดและสวยทสดในโลก นอกจำกโปยเซยนจะปลกเพอควำมสวยงำมแลว บำงคนยงถอเปนไมเสยงทำย ถำใครปลกโปยเซยนใหออกดอกได 8 ดอกขนไป ถอวำมเทพเจำครบ 8 องค จะท�ำใหคนผนนมโชคลำภ
โปยเซยน
Crown of Thorns
49
อ.
พญำยอถอเปนตนไมมงคลตำมควำมเชอโบรำณ เปนไมทมถนก�ำเนดในประเทศไทย เปนไมมงคลทคนไทยนยมปลกเพอน�ำมำเปนสมนไพรหรอนยมปลกเปนแนวรวเพรำะเชอกนวำสำมำรถกนงหรอสตวมพษเลอยเขำมำในบรเวณทอยอำศย ซงตำมสรรพคณทำงยำแลว พญำยอมฤทธสำมำรถถอนพษซงมำจำกแมลงสตวกดตอยได และยงเชอกนวำถำหำกบำนไหนปลกพญำยอ กจะท�ำใหคนในบำนด�ำเนนชวตรำบรนเปนสขสมบรณกนทกคน
พญำยอขนไดงำมในดนทสมบรณ แสงแดดปำนกลำง พบไดทวไปตำมปำในประเทศไทย หรอปลกกนตำมบำน ขยำยพนธโดยใชล�ำตนปกช�ำ เปนตนไมทปลกขยำยพนธไดงำย ตดกงออกมำซก 2-3 คบ ปกช�ำใหรำกออกมำดแลวกยำยไปปลกในแปลง ดแลรกษำเหมอนพชไมทวไป
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ชวตร�บรน เปนสขสมบรณ
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร: Clinacanthus nutans (Burm.f.) Lindauวงศ: ACANTHACEAEชอสามญ: Sabah Snake Grass, Phaya-Yorชออน: ผกมนไก ผกลนเขยด พญำปลองค�ำ เสลดพงพอนตวเมย ลนมงกร โพะโซจำง
50
พญำยอ มถนก�ำเนดในประเทศไทย จดไดวำเปนหนงในพชทปจจบนทไดลดจ�ำนวนลงเปนอยำงมำก เนองจำกปญหำกำรตดไมท�ำลำยปำในปจจบน จงท�ำใหพญำยอลดจ�ำนวนลง พญำยอนนนยมปลกตำมบำนเรอนทงในเมองและชนบทไวเปนสมนไพรประจ�ำบำนหรอน�ำมำประกอบอำหำรรบประทำน นอกเหนอจำก รำงจด ไพล ฟำทะลำยโจร ทองพนชง วำนสำระพน ฯลฯ แลว พญำยอคอสมนไพรอกชนดทมตดสวน สวนสรรพคณทำงยำนนสำมำรถน�ำตนทงตนของพญำยอน�ำมำต�ำกบดนประสวเลกนอย ผสมกบสรำ คนเอำน�ำดม แลวเอำกำกพอก แกพษง แกแมลงสตวกดตอย แกเรมงสวด แกบด ถอดพษไข หรอจะใชใบดองสรำ เอำผสมดนสอพอง ทำแกสว แกเมดผดผนคนกได สวนรำกสำมำรถน�ำมำฝนทำแกพษง ตะขำบ และแมงปอง ในปจจบนกระทรวงสำธำรณสขไดบรรจยำสมนไพรสำรสกดใบพญำยอไวในบญชยำหลกแหงชำต
พญ�ยอ
Phaya-Yor
51
อ.
ในหนงสออกขรำภธำนศรบท พ.ศ.2416 กลำวถงยโถวำ “ยโถ เปนชอตนไมยอมอยำงหนง มดอกเปนชอ ดอกมกลน คนปลกไวเอำดอก ไมมลก” สนนษฐำนวำ ยโถคงไดรบควำมนยมจำกคนไทยอยำงรวดเรว เพรำะดอกงดงำมคลำยกหลำบ มกลนหอม ออกดอกตลอดป และปลกงำยทนทำนมำก จงปรำกฏวำ นยมปลกกนทงในบำนและในวด นอกจำกนในประเทศจน กำรปลกยโถเปนงำนอดเรกของศลปนและนกเขยน โดยยดถอประเพณในกำรตดชอดอกยโถเปนกำรไหวคร แมกระทงชอของยโถในภำษำจนจะเขยนอกษร 3 ตว โดยมควำมหมำยเรยงกนวำ สำมคค ตนไผ และ ดอกทอ อกทงยงมกำรปรำกฏดอกยโถตำมรปภำพทวำดลงตำมพนและผนงเซรำมกของโบสถและในพระคมภรไบเบลอกดวย
กำรปลกยโถ สำมำรถปลกไดทกทเนองจำกขนไดในสภำพดนทกชนดไดด ชอบแสงแดดจด จงควรปลกไวกลำงแจง ไมชอบน�ำทวมขง สำมำรถขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลด ตอนกง หรอกำรปกช�ำกง
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ดอกชอแหงก�รประดบ
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Nerium oleander L. วงศ : APOCYNACEAEชอสามญ : Oleander, Sweet Oleander, Rose Bay ชออน : ยโถไทย ยโถจน ยโถดอกขำว ยโถดอกแดง อนโถ
52
ยโถมถนก�ำเนด และถกคนพบอยบรเวณทะเลเมดเตอรเรเนยน เชน โปรตเกส ไปถงอหรำน (เปอรเซย) และอนเดย ทงในเขตอบอนและเขตรอน ยโถใประเทศไทยสนนษฐำนวำถกน�ำเขำมำโดยชำวจนชวงปลำยรชกำลท 2 หรอตนรชกำลท 3 (พ.ศ.2342-2364) ไมยโถสำมำรถใชเปนยำฆำแมลงและยำเบอหนได โดยกำรน�ำไปตำกแดดใหแหง บดเปนผง โรยตำมสวนตำงๆของทอยอำศย ท�ำใหหนและแมลงไมมำรบกวน ใบ ใชเปนสวนผสมในยำรกษำโรคหวใจ ขบชพจรใหเดนเปนปกต ตมน�ำรบประทำนลดอำกำรบวม แกไขมำเลเรย แกโรคพษสรำเรอรง แตควรระวง หำกใชใบยโถเกนขนำดจะเปนอนตรำยถงแกชวตได ดอกของยโถมรสขมรบประทำนแกอกเสบ ปวดศรษะ ผลของยโถใชขบปสสำวะ บ�ำรงหวใจ
ยโถ
Sweet Oleander
53
อ.
54
ดอกอญชนเปนพรรณไมประจ�ำวนเกดของผทเกดวนองคำรและวนศกร มทงชนดดอกชนเดยวและดอกซอน มหลำยส เชน สน�ำเงนอมมวง สมวง สฟำ สขำว เมอกลบดอกบำนอำออกเตมทจะมลกษณะคลำยกำบหอย หรอปกผเสอ ในสมยกอนคนไทยจะนยมใชดอกอญชนยอมผม ชวยใหผมกลบมำด�ำตำมธรรมชำตไมหงอกกอนวย หรอน�ำมำเขยนควเดกแรกเกดจะท�ำใหควดก ในสมยโบรำณหญงสำวมกน�ำอญชนมำเขยนควใหด�ำขลบเหมอนกบกำรแตงหนำในปจจบน ซงวรรณคดบำงเรองเชน นรำศธำรโศก และ มหำชำตค�ำหลวง ไดกลำวถงเปรยบเทยบควหญงสำวไววำงดงำมรำวดอกอญชน
อญชนมวธกำรปลกงำยและขนงำยไมตองกำรกำรดแลรกษำมำกนก วธกำรปลกคอใหน�ำตนกลำจำกกำรเพำะเมลดมำปลกลงแปลงปลก และบรเวณใกลแปลงปลกควรมรว หรอไมระแนงเพอใหเถำอญชนสำมำรถเลอยพำดได อญชนเปนไมกลำงแจงทมควำมตองกำรแสงพอสมควร แตกไมถงกบตองกำรแสงจดมำก ตองกำรน�ำปรมำณปำนกลำง กำรรดน�ำจะตองไมถงกบแฉะ รดน�ำแตพอชมกพอ สำมำรถขนไดดในดนรวนปนทรำย ทมกำรระบำยน�ำทด
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
สมนไพรคคว�มง�ม
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Clitoria ternatea L.วงศ : PAPILIONACEAEชอสามญ : Butterfly Pea, Asian pigeonwings, Blue Pea, Mussel-shell Creeperชออน : แดงชน เอองชน
อญชนมถนก�ำเนดในแถบเอเชยเขตรอน กอนจะถกน�ำไปแพรพนธอยในแอฟรกำ ออสเตรเลย และอเมรกำ ตนอญชนสำมำรถใชประโยชนไดหลำยสวน เชน ดอก ใชรกษำอำกำรผมรวง ท�ำใหผมดกด�ำ แกฟกช�ำบวม หรอจะใชผสมอำหำรใหสมวงกได เชน ขำวดอกอญชน ขนมดอกอญชน เปนตน นอกจำกนแลวบำงทองทยงนยมท�ำน�ำดอกอญชนดมแกกระหำยอกดวย สวนใบและรำกในอญชนชนดขำวใชเปนยำขบปสสำวะและยำระบำย หำกเปนชนดมวงแกตำฟำงและตำแฉะ เมลดของตวตนอญชนใชเปนยำระบำยได
อญชน
AsianPigeonwings
55
ไมมงคลส�าหรบคนทเกดวนพธ ทงสองเวลำจะมไมมงคลเดยวกน ควรเลอกตนทมดอกหรอใบทมลำยสเหลอง ซงเปนสตองโฉลก เชน รำชพฤกษ เปนตน
คนทเกดวนพธ ในเวลำกลำงวน อปนสยทวไปจะเปนคนมเสนห มน�ำใจ แตเปนคนดอรน ตรงไปตรงมำ ไมฟงใคร ไมยอมปรบปรงแกไขตนเอง ชอบเชอคนอน ดเรอยๆเฉอยๆ เอำแตสบำย แตไมใชคนเกยจครำน ขใจนอย สะเพรำ นอกจำกจะพงพำญำตพนองไมไดแลวยงตองคอยเกอหนนอกดวย ชวตไมไดอยปรนนบตพอแม มกคบหำเพอนอำยมำก แตรกเพอนฝง ชอบเรองบนเทง เปนคนฝกใฝในเรองศำสนำและท�ำกำรคำขำยรง แตควรระวงเรองใจออน ใจงำยจนเกนไป สวนคนทเกดวนพทธ ในเวลำกลำงคน จะเปนคนดอรน เชอคนผดๆ ไมปรบปรงตนเอง เปนคนไมจรงใจ ไมเชอฟงคนทใกลชด ฐำนะลมๆดอนๆ แตมควำมรควำมสำมำรถ มควำมตงใจ แตไมคอยประสบควำมส�ำเรจ เหมำะกบกำรประกอบอำชพครสอนศลธรรม หรอวชำชำงจะด
พ.
วนพธ
พ.
ค�ำวำโกสนนนใกลเคยงกบค�ำวำกศล ซงหมำยถงกำรสรำงบญกศล กำรท�ำสงทดงำม โกสนถกน�ำเขำมำจำกประเทศอนเดยเปนครงแรกในป พ.ศ.2423 และเรยกกนวำ “แขกด�ำ” ถอเปนไมเกำแกทปลกคบำนคเมอง ตอมำพระบำทสมเดจพระจลจอมเกลำเจำอยหว รชกำลท 5 ทรงน�ำมำปลกไวในพระรำชวง จงท�ำใหนยมปลกกนมำกในวงของเจำนำย บำนขนนำง และขำรำชบรพำรผใหญชนสงอยชวงหนง หลงจำกนนกขยำยออกไปปลกตำมวด ตำมบำนเรอนของประชำชนทวไป จงถอเปนไมมงคลทคนไทยนยมปลกไวดเลนเปนไมประดบบำน นยมปลกไวทำงทศตะวนออก เพรำะเชอกนวำปลกโกสน เทำกบเพมบญบำรม ชวยปกปองคมครองคนในบำน ท�ำใหเกดควำมรมเยนปรำศจำกศตร ส�ำหรบพนธทนยมปลกกนมำก ไดแก เหรยญทอง ทบทมทอง ทองอไร ไกรทอง มหำรำชหมนหำญ รตนโกสนทร เปนตน
โกสนเปนไมทชอบแสงแดดจด ควรปลกในดนรวนซย ตองกำรน�ำปำนกลำง เปนพชทดแลรกษำงำยไมคอยมปญหำเรองโรคหรอศตรพช นยมปลกไวหนำบำนหรอท�ำเปนแนวรวบำน ขยำยพนธโดยกำรตอนกงและปกช�ำ
โกสนมถนก�ำเนดในอนโดนเซยและประเทศหมเกำะแปซฟก ชำวพนเมองในแถบอนโดนเซยใชใบโกสนประดบศรษะขนนำงและบคคลทยกยอง เชนเดยวกบตนรอเรลทใชมำท�ำเปนมงกฎในพธกรรมทำงศำสนำ จงมอกชอวำ “Variegated Laurel” ในประเทศไทยมกำรน�ำใบโกสนมำต�ำใชพอกแกปวดทองในเดกเลก แกโรคระบบทำงเดนปสสำวะผดปกต สวนยอดออนๆของโกสนหลำยพนธ ชำวอสำนมกเดดมำกนแนมกบสมต�ำ จะใหรสหวำน สวนชำวเหนอนยมน�ำยอดออนมำกนเปนผกสดหรอตมลวกจมน�ำพรก
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ปกปองคมครอง ปร�ศจ�กศตร
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Codiaeum variegatium (L.) Blumeวงศ : EUPHORBIACEAEชอสามญ : Croton, Variegated Laurel, Garden Croton ชออน : กรกะสม กรสำเก โกรตน (ทวไป)
58
โกสน
59
พ.
ไมในตระกลนคนไทยสวนใหญมกจะรจกกนในชอวำนมงคลทมสรรพคณทำงยำตำงๆมำกมำย ถำวำกนตำมควำมเชอแลวส�ำหรบวำนเขยวหมนป เชอกนวำพอปลกแลวจะท�ำใหผปลกเลยงมอำยยนนำน เปนวำนคงกระพนชำตร นอกจำกนยงเปนไมประดบทมควำมสวยงำม และเปนสงำแกสถำนทปลก ซงวดของไทยในสมยโบรำณมกจะมวำนเขยวหมนปนปลกอยเกอบทกวด ถอเปนแมวำนทมมำแตโบรำณ เปนมรดกซงตกทอดจนถงปจจบน
เขยวหมนปเปนไมทปลกเลยงดแลรกษำงำย สำมำรถเจรญงอกงำมไดดในททมแสงสวำงไมมำกนก ทนทำนตอสภำพดนฟำอำกำศทแหงแลงและควำมชนต�ำไดเปนอยำงด กำรปลกเลยงเขยวหมนปถำปลกเลยงในทมแสงสวำงมำกใบจะชตงขน ใบจะสนลงแตมสสวยสดใส ถำปลกเลยงในทมแสงสวำงนอยใบจะลรำบลงขนำนกบพน ใบจะยำวขน สไมสดใส จงควรปลกเลยงในทมแสงเหมำะสมและมแสงสม�ำเสมอรอบตน แตถำใหถกแสงแดดโดยตรงจะท�ำใหใบไหมได ส�ำหรบดนทใชปลกควรเปนดนทมสวนผสมของอนทรยวตถ ปยคอก หรอ ปยหมก ระบำยอำกำศไดดไมมน�ำขงแฉะหรอแหงเรวเกนไป
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
มอ�ยยนน�น
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Aglaonema modestum Schott.วงศ: ARACEAEชอสามญ: Silver evergreenชออน: วำนขนหมำก
60
เขยวหมนปมถนก�ำเนดกระจำยอยในประเทศเขตรอนของเอเซยตะวนออกเฉยงใต ตวใบสำมำรถน�ำมำต�ำใหแหลกละเอยดผสมกบเหลำขำว น�ำมำพอกแผลสด แลวปดปำกแผลทถกของมคมแลวเอำผำพนไวใหแนน เมอหำยเจบแลวใหน�ำผำพนแผลออกจะเหนรอยแผลเชอมสนทกนเชนเดม เปนรอยเลกนอยแตไมอกเสบหรอเจบปวดและเมอแผลแหงตกสะเกดจะไมเปนแผลเปน นอกจำกนแลวดวยใบทกวำงจงท�ำใหสำมำรถดดสำรพษไดด มประสทธภำพสงในกำรดดสำรพษจ�ำพวก ฟอรมลดไฮดทพบในพลำสตกและควนบหร ซงจะท�ำใหระคำยเคองตอผวหนงและตำ ปวดศรษะได
เขยวหมนป
Silver Evergreen
61
พ.
โปยเซยนเปนตนไมทมถนก�ำเนดอยในประเทศจน เปนไมพมอำยหลำยป มชอเรยกอกชอหนงวำ “มงกฏหนำม” ค�ำวำ “โปยเซยน”ในภำษำจนมควำมหมำยถงเทพเจำหรอผพเศษ 8 องคทคอยคมครองโลกมนษย ไดแก เซยนพกำร เซยนหองสมด เซยนอำจำรย เซยนคำงคำวเผอก เซยนวนพก เซยนสำวสวย เซยนกว เซยนถ�ำ ตำมควำมเชอของชำวจน เซยนทง 8 องคจะอยดวยกนเสมอ ขำดองคใดองคหนงไปไมได เพรำเปนเทพทมหนำทคมครองและชวยเหลอมนษยทตกทกขไดยำก โปยเซยนเขำมำในเมองไทยโดยชำวจนตงแตสมยอยธยำ และกลำยเปนไมทนยมปลกในบำนเพรำะเชอวำชวยคมครองคนในบำนใหอยเยนเปนสข
ควรปลกโปยเซยนในดนผสมพเศษหรอดนรวนซยทระบำยน�ำไดด ตองกำรแสงแดดครงวนจนถงตลอดวน ไมชอบดนแฉะ ทนตอควำมแหงแลงและศตรพชไดด สำมำรถปลกในกระถำงทรงสงหรอในแปลงปลกได ขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลด ปกช�ำ และเสยบยอด
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
นำ�โชคล�ภสคนในบ�น
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Euphorbia milli Des Moulวงศ: EUPHORBIACEAEชอสามญ: Crown of thornsชออน: มงกฎหนำม ไมรบแขก พระเจำรอบโลก ไมระวงระไว วำนมงเมอง
62
โปยเซยนถอเปนไมมงคลไมเสยงทำยชนดหนง ผปลกโปยเซยนตองเปนฮองเตหรอพระรำชวงศ ขนนำงชนผใหญเทำนน โดยปลกเพอใชเสยงทำยท�ำนำยดดวงชะตำวำสนำวำ ผปลกจะมยศอ�ำนำจวสนำยนยำวสกปำนใด ปจจบนกำรปลกโปยเซยนไดขยำยแพรหลำยไปทวโลกโดยเฉพำะในไทย คนไทยสำมำรถพฒนำพนธจะใหดอกใหญกวำเดม 6 เซนตเมตรและมหลำกสหลำยพนธมำกขน อำจกลำวไดวำโปยเซยนของไทยเปนโปยเซยนทดและสวยทสดในโลก นอกจำกโปยเซยนจะปลกเพอควำมสวยงำมแลว บำงคนยงถอเปนไมเสยงทำย ถำใครปลกโปยเซยนใหออกดอกได 8 ดอกขนไป ถอวำมเทพเจำครบ 8 องค จะท�ำใหคนผนนมโชคลำภ
โปยเซยน
Crown of Thorns
63
พ.
คนไทยโบรำณเชอวำบำนใดปลกตนไผกวนอมไวประจ�ำบำนจะท�ำใหคนในบำนมฐำนะ เปนไมน�ำทองและของมคำเขำมำสคนในบำน ไผกวนอมเปนไมมงคลนำม มควำมเชอวำตนกวนอมทองเปนตนไมศกดสทธ มควำมสวยเปนอมตะ ปลกงำย คงทน เจรญเตบโตไดทกสภำพพนท อกทงคนโบรำณยงใชไผกวนอมทองประกอบพธบชำพระเจำและพธทเปนศำสนำอกดวย นอกจำกนไผกวนอม ค�ำวำไผ ยงมควำมสมพนธสอถงเจำแมกวนอมอกดวย ดงจะเหนไดจำกศลปกรรมจน ทมกจะวำดภำพเจำแมกวนอมประทบนงประทบอยกลำงปำไผ เพอสะทอนสญลกษณของพระโพธสตวกวนอมทแสดงถงควำมเมตตำกรณำ เพอเปนศรมงคลแกบำน และผอยอำศย ควรปลกตนกวนอมทองไวทำงทศตะวนออก ผปลกควรปลกในวนองคำร เพรำะโบรำณเชอวำกำรปลกตนไมเพอเอำประโยชนทวไปทำงใบใหปลกในวงองคำร
ไผกวนอมอยไดทงในบรเวณแสงแดดจดและแดดแสงร�ำไร ชอบดนรวนซย หรอดนรวนปนทรำยทมควำมชนสง ชอบน�ำมำก สำมำรถปลกเพอประดบไดทงภำยในและภำยนอกอำคำร นยมปลกไวบรเวณหนำบำน เพรำะจะเปนเสนหของบำน ใชวธขยำยพนธโดยกำรปกช�ำ หรอตดยอดแชน�ำ ไมคอยพบปญหำเรองโรคหรอแมลงมำกนก แตจะพบเพลยแปงมอำกำรเปนกลมผงสขำวตำมซอกหรอโคนใบ ถำพบใหฉดพนดวยยำไดซนอนตำมค�ำแนะน�ำทระบไวในฉลำกยำ
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
มฐ�นะ มงมเงนทอง
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Dracaena sanderianaวงศ: LILIACEAEชอสามญ: Ribbon Plant, Lucky bambooชออน: -
64
ไผกวนอมมถนก�ำเนดในประเทศแคเมอรนและคองโก มลกษณะเดนคอ สำมำรถดดใหโคงงอ เปนทรงโคงตำงๆใหมควำมสวยงำมได ปจจบนนยมปลกกนมำก มกำรเพำะพนธขำยกนอยำงแพรหลำย นยมปลกประดบไวในกระถำงตกแตงบรเวณหนำทพกอำศย เพอควำมสวยงำมและควำมเปนมงคล
ไผกวนอม
Lucky Bamboo
65
พ.
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
มเกยรต มศกดศร
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Cassia fistula L.วงศ : LEGUMINOSAE PAILIONOIDAEชอสามญ : Golden Shower, Pudding Pine Tree ชออน : คน ลมแลง แมะหลำอย เปอโซ ปอย ปโย กเพยะ ออดบ สกเกลอลกเคย
66
ร�ชพฤกษ
รำชพฤกษเปนไมมงคลนำม มควำมหมำยถง “ตนไมของพระรำชำ” เปนไมทมคณคำสงและถอเปนตนไมสญลกณประจ�ำชำตของไทย เวลำดอกรำชพฤกษบำน ดอกจะมสเหลองอรำมเตมตน ยงถอเปนสญลกษณแหงพทธศำสนำประจ�ำชำตไทย จงเชอกนวำปลกตนรำชพฤกษไวทำงทศตะวนตกเฉยงใต จะท�ำใหคนในบำนนนมเกยรต มศกดศร สงำงำม เปนผประกอบคณงำมควำมดตำมหลกพระพทธศำสนำ และมควำมมงคงร�ำรวย เพรำะรำชพฤกษออกดอกเปนชอสเหลอง เปรยบเสมอนพวงทองค�ำ
รำชพฤกษนยมปลกตำมบำนทมบรเวณในสวน หรอตำมขำงถนนและสวนสำธำรณะ เจรญเตบโตไดในดนแทบทกชนด ชอบแสงแดดจดหรอกลำงแจง ตองกำรน�ำนอย ปลกงำย เลยงงำยและยงทนตอสภำพธรรมชำตและโรคพชแตไมทนน�ำทวมขง ขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลดจำกฝก
ตนรำชพฤกษสำมำรถน�ำมำปรงเปนยำสมนไพรไทยไดมำกมำย เชน ฝกแหง น�ำมำตมเอำแตน�ำดม เปนยำถำย แกตำนขโมย มำลำเรย ขบเสมหะ ขบพยำธ สวนเนอในฝก มรสหวำน ตมกบน�ำใชเปนยำระบำย แกบด แกรอนใน กระหำยน�ำ และหำกน�ำมำต�ำละเอยด ท�ำเปนยำทำภำยนอกพอกบรเวณปวดขอ เมลด บดเปนผง เปนยำระบำยและกระตนใหอำเจยน ดอก เปนยำถำย แกโรคกระเพำะอำหำรอกเสบและแผลเรอลง ชอยหลอลนล�ำไส ใบออน น�ำมำตมน�ำดมแกไขรมำตก ใบแก ใชเปนยำแกอมพำต โรคเกยวกบสมอง และยำถำย ใบสด น�ำมำต�ำละเอยด พอกหรอคนน�ำ ทำแกกลำกเกลอน และโรคผวหนงทเกดจำกเชอรำ ชอดอกและยอดออน มรสฝำด มน เปรยวเลกนอย น�ำมำรบประทำนเปนผกหรอปรงเปนอำหำรใสในแกง ผดหรอย�ำ เนอไม มยำงฝำด ใชเคยวกบหมำกแทนสเสยดจะใหน�ำฝำดใชส�ำหรบฟอกหนงหรอใชยอมผำฝำยผำไหมใหสเหลอง
Golden Shower
67
พ.
รำชนหนออนนยมปลกในกระถำง และในแปลงปลกเพอประดบบรเวณบำนและสวน รำชนหนออนตองกำรแสงแดดร�ำไร หรอปลกในรม ตองกำรปรมำณน�ำมำก ควรใหน�ำ 3 - 5 วน/ครง ชอบดนรวนซย ควำมชนปำนกลำง นยมขยำยพนธโดยกำรปกช�ำ ไมคอยมปญหำเรองโรคและศตรเพรำะเปนไมทมควำมทนทำนตอสภำพธรรมชำต
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ผกมตรสมพนธ ไดรบคว�มรกใคร
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร: Scindapsus aureusวงศ: ARACEAEชอสามญ: Marble Queen, Devil’s ivy, Ivy-Arum, Golden pothos, Hunter’s-robeชออน: พลดำง พลฝรง พลชำง
68
รำชนหนออนเปนพชตระกลพลดำง มถนก�ำเนดทหมเกำะโซโลมอน และประเทศแถบโพลนเซย เชน นวซแลนด นยมใชปลกประดบสวนบรเวณทแดดรมร�ำไร ควำมชนสงหรอใชพนเสำหลกในกระถำงเพอประดบในอำคำร โดย ดร.บลล โวลเวอรตน นกวทยำศำสตรขององคกำร NASA ไดทดสอบควำมสำมำรถของพชตระกลพลดำงวำสำมำรถขจดมลพษในอำคำรไดเปนอยำงด โดยสำมำรถลดกำซคำรบอนมอนอกไซดไดรอยละ 75 เมอเวลำผำนไป 24 ชวโมงได
ร�ชนหนออน
ตนรำชนหนออน เปนไมเลอยทเลอยแผกงกำนสำขำออกไปกวำงไกล ใบของรำชนหนออนนน มสสนสวยงำมและลวดลำยอนออนโยนคลำยหนออน ออนชอยสวยงำมเจรญตำเจรญใจซงดงดดตำดงดดใจแกผพบเหนเปนอยำงมำก เหมำะจะน�ำมำปลก เพอเสรมมงคลใหกบบำน จงเกดควำมเชอสบตอกนมำวำ หำกครอบครวใด ปลกตนไมชนดนเอำไวภำยในบรเวณบำน กจะชวยเพมเสนหดงดดใจ ของผคนทผำนไปผำนมำ ใหหนมำสนอกสนใจกบผคนภำยในบำน จงเปนกำรผกมตรสมพนธกบคนทวไป และชวยใหไดรบควำมรกใครจำกคนเหลำนนดวย สวนกำรปลกนน ควรทจะลงมอปลกในวนองคำร เพรำะควำมเชอทวำ ตนไมทใหใบสวยงำมดงดดใจนน ควรปลกในทศตะวนตกเฉยงเหนอ เพรำะคนโบรำณเชอกนวำ ตนรำชนหนออน ทปลกทำงทศตะวนออกเฉยงเหนอจะมพลงเพมมำกขน จงชวยเพมสรมงคลกบบำน
Marble Queen
69
พ.
วำสนำเปนตนไมมงคลนำมชนดหนง เพรำะควำมหมำยของค�ำวำ “วำสนำ” ซงแปลวำ บญบำรม กศลทท�ำใหไดรบลำภยศ คนโบรำณเชอกนวำ บำนใดปลกตนวำสนำไวประจ�ำบำนทำงทศตะวนออกเฉยงเหนอจะท�ำใหคนในบำนสขสมหวง คดหวงปรำรถนำสงใดกจะประสบควำมส�ำเรจในชวตตำมค�ำอธษฐำน นอกจำกนวำสนำยงถอเปนไมเสยงทำยอกดวย หำกบำนใดหมนพรวนดนรดน�ำใหตนวำสนำสวยสดสมบรณและออกดอก จะท�ำใหคนในบำนพบโชคลำภ ไมวำจะเปนขำวของเงนทอง กำรเลอนขนเลอนต�ำแหนง รวมทงมอ�ำนำจบำรมเปนทนำภำคภมใจอกดวย ผทเหมำะจะลงมอปลกตนวำสนำนน ควรจะเปนสภำพสตร เพรำะไมวำ จะเปนวำสนำอธษฐำน หรอวำสนำรำชน กจะดเหมำะเจำะคลองจองใหผหญงเปนฝำยปลก เนองจำกควำมออนหวำนออนโยนของผหญงนนเอง
วำสนำเปนตนไมทชอบแสงแดดร�ำไรหรอแดดจด เจรญไดดในดนทกชนด ตองกำรควำมชนสง สำมำรถเจรญเตบโตไดเรวตำมชำยน�ำทวไป แตคนนยมเอำมำปลกในอำคำร เพรำะรปทรงสวย แปลกตำ และทนทำน
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
มคว�มสข สมปร�รถน�ในชวต
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Dracaena fragrans (L.)Ker Gawl. วงศ : AGAVACEAEชอสามญ : Corn plant, Cornstalk plant, Queen of Dracaenasชออน : มงกรหยก
70
วำสนำมถนก�ำเนดในประเทศเอธโอเปย ไนจเรย และกน เปนไมพมสงประมำณ 4-10 เมตร มดอกเลกๆบำนตอนกลำงคน สงกลนหอมฉนไปไดไกล ดร.บ. ซ. โวล-เวอรตน นกวจยแหงองคกำรบรหำรอวกำศและกำรบนแหงชำต หรอนำซำ ประเทศสหรฐอเมรกำไดคนพบไมดอกไมประดบจ�ำนวน 50 ชนดทมควำมสำมำรถในกำรดดพษจำกอำกำศหรอมลพษทำงอำกำศไดอยำงดเยยมรวมทงไอเสยทเกดจำกมนษยดวย ซงหนงในจ�ำนวนนนกคอตนวำสนำนนเอง
ว�สน�
Queen ofDracaenas
71
ไมมงคลส�าหรบคนทเกดวนพฤหสบด ควรจะเปนไมมงคลทมดอกสขำวหรอสเหลอง เชน กหลำบ แกว จ�ำป พดซอน เปนตน
คนทเกดวนพฤหสบด จะมรปรำงสงำงำมทงชำยและหญง มสตปญญำด ฉลำดหลกแหลมเปนเลศ มควำมละเอยดลกซง ท�ำงำนประณต สนใจใฝหำควำมรสม�ำเสมอ พดจำฉะฉำนมหลกกำร เชอในควำมคดของตวเองสง ไมคอยยอมรบฟงคนอน โกรธงำยหำยเรว เมอโตเถยงกบใครกอยำกเปนฝำยถก แตไมคดจะเกบมำเปนอำรมณ เพยงแคอยำกชนะเทำนน มควำมมงมน และตงใจสง ตดสนใจแลวยำกทจะเปลยนแปลงได มควำมทะเยอทะยำน ตองทงชอเสยง เกยรตยศและฐำนะ จะวำงแผนอยำงรอบคอบและอดทนรออยำงใจเยน ชะตำชวตจะไดดมเกยรต มทรพย แตจะมทกขเรองเพอนฝงหรอคครอง เพรำะเปนคนเจำช บรวำรไมคอยเชอฟง ชะตำชวตตองคอย ค�ำชผ อย รอบขำงเสมอ
พฤ.
วนพฤหสบด
พฤ.
กหลำบไดรบกำรยกยองวำเปนรำชนแหงอทยำน (Queen of Garden) เพรำะใหดอกหลำยส กลนหอม หนมสำวแถบยโรปถอวำดอกกหลำบเปนสญลกษณแหงควำมรก และควำมหมำยแทนใจ คนไทยโบรำณเชอวำบำนใดปลกกหลำบไว โดยเฉพำะทำงทศตะวนออก กจะท�ำใหคนทอำศยอยในบำนเกดควำมสงำงำมและมควำมภำคภม ดงดอกกหลำบเวลำชชอทงดงำม สมกบไดรบกำรยกยองวำเปน “รำชนแหงดอกไม” อยำงแทจรง
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ไดรบก�รยกยอง เกดคว�มสง�ง�ม
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Rosa spp. & hybridวงศ: ROSACEAEชอสามญ: Rose ชออน: -
กหล�บ
74
กหลำบชอบดนรวนซย ชอบแสงแดดจด ชอบน�ำปำนกลำง แตไมคอยทนตอศตรพช ควรฉดสำรปองกนโรคใบจดในชวงกอนฤดฝน และสำรก�ำจดหนอนเจำะดอกเมอกหลำบใหดอกใหมในฤดหนำว หมนก�ำจดวชพช ศตรพช ดแลควำมสะอำด ตดแตงกงและเลมใบบอยๆ ขยำยพนธโดยกำรตอน ปกช�ำ ทำบกงและนยมตดตำ
กหลำบเปนพรรณไมเกำแกเมอประมำณ 30 ลำนปหรอมำกกวำนน มถนก�ำเนดอยในดนแดนเปอรเซยหรอประเทศอหรำนในปจจบน ภำษำเปอรเซยเรยกกหลำบวำ “กล”(gul) แปลวำดอกไม ตอมำสนนษฐำนวำแพรหลำยไปในประเทศอนเดย เพรำะภำษำฮนด ค�ำวำกล แปลวำดอกไมเหมอนกน และเรยกกหลำบวำ “กลำพ” ไทยจงไดกหลำบมำจำกอนเดยอกทอดหนง และไดเรยกในแบบไทยๆวำ “กหลำบ” ซงต�ำนำนกหลำบ “มทนะพำธำ” บทละครพดค�ำฉนททพระรำชนพนธโดยพระบำทสมเดจพระมงกฎเกลำเจำอยหว กเปนเรองรำวทเกดขนในอนเดยโบรำณเชนกนดอกกหลำบในต�ำรำยำไทย ใชบ�ำรงหวใจ ขบน�ำด ใชเปนยำสมำนแผล รกษำแผลไฟไหม น�ำรอนลวก รบประทำนแกหลอดลมอกเสบ เจบคอ กระเพำะอำหำรอกเสบ ทองเสยเรอรง ท�ำใหเจรญอำหำร สวนดอกแหงสำมำรถใชเปนยำระบำยออนๆ
Rose
75
พฤ.
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
จตใจด บรสทธ และเบกบ�น
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Murraya paniculata (L.)Jackวงศ: RUTACEAEชอสามญ: Andaman Satinwood, China Box Tree, Cosmetic Bark Tree, Orenge Jassamineชออน: แกวขำว แกวลำย แกวพรก ตะไหลแกว แกวขไก กะมนง
76
แกว
ค�ำวำ “แกว” หมำยถง ควำมใสสะอำด บอบบำง บรสทธ คนไทยโบรำณเปรยบแกววำเปนสงของสงคำ ในทำงพระพทธศำสนำ กำรนงสมำธจนจตสงบนงกเปรยบเหมอนดวงแกวสองสวำง ชอดอกแกวจงมควำมหมำยมงคล อกทงควำมหอมและกลบดอกบอบบำงทขำวสะอำด บรสทธ ยงสอดคลองกบควำมเปนมงคลของชอตนไมอกดวยคนโบรำณนยมปลกตนแกวไวเรยงรำยรอบเรอนชำน เพรำะนอกจำกจะปลกประดบเพอควำมสวยงำมแลว ยงสำมำรถน�ำดอกแกวไปบชำพระไดอกดวย
สำมำรถปลกแกวในดนไดเกอบทกชนด ปลกในแปลงเพอประดบบรเวณบำนหรอปลกเปนไมกระถำง ชอบแสงแดดจด จงควรปลกไวในทโลงแจงหรอปลกไวในทำงทศตะวนออกซงจะใหดอกดกตลอดป ตองกำรน�ำปำนกลำง แตอยำใหขำดน�ำ เปนไมททนทำนตอศตรพชและธรรมชำตไดด ไมคอยพบปญหำเรองโรคและแมลง ไมจ�ำเปนตองดแลมำกนก
ปจจบนตนแกวเปนดอกไมประจ�ำจงหวดจงหวดสระแกว แกวมทรงพม ดอก และใบสวย นอกจำกคนโบรำณใชบชำพระแลวยงนยมน�ำกงมำใชประดบตกแตงในงำนประดษฐดอกไมสด โดยใหกระแตตวนอยทเรยงรอยดวยดอกพดหรอมะลลำเกำะอยบนกำนแกว ดสวยงำมตำมภมปญญำไทย นอกจำกน ในต�ำรำยำไทยใบแกวสดปรมำณพอสมควรตมเอำแตน�ำ น�ำมำลำงบรเวณทเปนผดผนคนซงเกดจำกควำมชน หรอน�ำมำใชปรงยำไทยเปนยำขบระด เรยกวำ “ยำประสำใบแกว” สวนในประเทศจนใชสำรสกดจำกใบและกำนแกวน�ำมำใชเปนยำชม ปดทปำกมดลกเรงกำรคลอดและชวยขบรกคำงดวย
AndamanSatinwood
77
พฤ.
จ�ำปเปนดอกไมโบรำณทคนไทยนยมปลกเชนเดยวกบจ�ำปำ แตจ�ำปนนจะไดรบควำมนยมมำกกวำในปจจบน ดวยเหตผลทวำ ปจจบนเรมมคนมองวำค�ำวำ “ปำ” ในจ�ำปำฟงดไมเปนมงคลเทำไรนกจงหนไปปลกจ�ำปกนมำกกวำ จ�ำปเปนดอกไมทคนไทยนยมปลก ถกกลำวถงในวรรณคดของไทยแทบทกเรอง คนไทยโบรำณนยมน�ำดอกจ�ำปมำรอยกบทำงมะพรำวเปนชอยำว หรอน�ำมำรอยท�ำเปนอบะ ทงแบบอบะขำเดยวและอบะตงตง ประกอบในพธงำนมงคลตำงๆ เชน งำนบำยศรสขวญ พำนพมดอกไม เปนตน ทงยงใชดอกแซมผมเพอควำมสวยงำมและใหกลนหอมเปนทนยมชมชอบของหญงไทยทกยคทกสมยอกดวย
จ�ำปชอบดนรวนซยและแดดจด ไมชอบดนแฉะหรอน�ำขง นยมปลกเปนไมประดบตำมบำน ทนตอสภำพธรรมชำตและศตรพชไดด ขยำยพนธโดยกำรตอนกง ตดตำ และตอกง
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ข�วหอมนยม แฝดคจำ�ป�
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Magnolia X aiba (DC.) Figlarวงศ: MAGNOLIACEAEชอสามญ: White Champakaชออน: -
78
จ�ำปมถนก�ำเนดในเอเชยตะวนออกเฉยงใต เชน จน มำเลเซย และ อนโดนเซย รวมไปถงแอฟรกำเขตรอน คนไทยนยมใชจ�ำปเปนสมนไพรมำตงแตโบรำณ โดยใบแหง น�ำมำตมน�ำดมระงบอำกำรไอ แกหลอดลมอกเสบ ตอมลกหมำกอกเสบ และระงบระดขำว ตวดอก ใชแกไข แกลม บ�ำรงหวใจ บ�ำรงโลหต และขบน�ำด ทงนยมน�ำมำใชอบเสอผำใหมกลนหอมอกดวย น�ำมนจำกดอกจ�ำปสำมำรถน�ำมำใชทำแกปวดศรษะ และแกตำบวม เนอไมสำมำรถน�ำมำท�ำเปนเครองเรอนได นอกจำกน “เจำจ�ำป” ยงเปนชอเรยกอกชอหนงของสำยกำรบนไทย เพรำะมสญลกษณเปนรปดอกจ�ำปทเขยนเปนลำยไทยอกดวย
จำ�ป
WhiteChampaka
79
พฤ.
ทำนตะวนนน เมอออกดอกแลวดอกจะหนไปทำงทศตะวนออก เปนกำรทำนตะวน ไมหนไปทำงทศอน ในเทพนยำยกรกเคยมต�ำนำนเกยวกบดอกทำนตะวนวำไววำ มนำงไมชอ ไคลธทหลงรกเทพอพอลโล ซงเปนเทพแหงดวงอำทตย ไดคอยเฝำมองอพอลโลทกวนจนผมสทองของเธอกลำยเปนกลบดอกสเหลองและใบหนำกลำยเปนดอกทำนตะวน ดงนนดอกทำนตะวนจงเปนเหมอนสญลกษณของควำมเชอมน ควำมมนคง รกเดยวใจเดยวนนเอง ชอวทยำศำตรของทำนตะวนนน ค�ำวำ Helian-thus มำจำกค�ำวำ helios ทแปลวำดวงอำทตย กบค�ำวำ anthos ทแปลวำ ดอกไม
ทำนตะวนเปนไมกลำงแจงตองกำรแสงแดดจด ทนแลงไดดมำก ดนทใชควรใชดนรวนทรำย หรอดนรวนปนทรำย ทำนตะวนตองกำรน�ำพอสมควรในชวงระยะแรกของ กำรเจรญเตบโต ถำปลกปลำยฤดฝนอำจไมจ�ำเปนตองใหน�ำ แตถำปลกในฤดแลงควรรดน�ำชวงระยะ 1 เดอนแรก และระยะ 50 วนในชวงมดอก ทำนตะวนขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลด
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
คว�มเชอมน คว�มมนคง
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Helianthus annuusวงศ: COMPOSITAEชอสามญ: Sunflowerชออน: -
80
ทำนตะวนเปนพชทองถนของอเมรกำกลำง เขำมำในประเทศไทยครงแรกในรชสมยสมเดจพระนำรำยณมหำรำช โดยชำวเกำหลเปนคนน�ำมำปลก ทำนตะวนเปนพชใหน�ำมนโดยสกดจำกเมลด ภำคอตสำหกรรมใชน�ำมนทำนตะวนส�ำหรบใชบรโภค ท�ำสบ อตสำหกรรมฟอกส เคลอบผวผลไม ในลกษณะขผงเชน ท�ำเทยนไข หรอเครองส�ำอำงค และน�ำไปแปรรปเปนผลตภนฑตำงๆ เชน เนยเทยม น�ำมนสลด ครม และนมทมไขมน ส�ำหรบใชบรโภคโดยตรง เชน ใชเมลดมำควอบเกลอหรอน�ำเมลดทสมบรณมำกะเทำะเปลอกเอำเนอไปปรงแตงรสชำต สวนกำกน�ำไปใชเปนอำหำรสตว และน�ำไปท�ำ Lecithin เพอใชในทำงกำรแพทย ในกำรลดโคเลสเตอรอลในคนไข ทมโคเลสเตอรอลในเสนเลอด
ท�นตะวน
Sunflower
81
พฤ.
บำนบร ค�ำวำ”บำน”มควำมหมำยทเปนมงคล มำจำกค�ำวำเบงบำน เบกบำน สวน “บร” แปลวำเมอง โดยรวมแลว “บำนบร”จงเปนชอตนไมทมควำมหมำยวำดอกไมทเบงบำนทวเมอง หรอเมองแหงควำมเบกบำน ดอกบำนบรเปนตนไมทปลกงำย รวนซย โตไว ออกดอกสวยสะพรงตลอดป ชวยสรำงสสนใหสถำนทตำงๆ โดยทวไป เรำมกเหนบำนบรปลกกนอยทวเมอง ไมวำจะเปนบำนอยอำศย รมก�ำแพง แนวรวสวนสำธำรณะ ซมประดบ และสวนตำงๆ ดอกบำนบรจงเปนหนงในดอกไมมงคลทคนนยมปลก เพรำะชอด ขยำยพนธงำย ยงเหนดอกดกสวย สสนสดใสแลว ยงท�ำใหเบกบำนใจ สมดงชอ “บำนบร”
เปนไมทชอบดนรวนซย ระบำยน�ำไดด ชอบแสงแดดจด จงนยมปลกไวกลำงแจง เลยงงำย โตไว ใหดอกตลอดป ยงหมนตดแตงกงยงใหดอกดก โดยเฉพำะในฤดฝน เหมำะปลกเปนไมเลอยตกแตงตำมซมประดบหรอแนวก�ำแพงแนวรว ขยำยพนธงำยโดยใชวธปกช�ำกงตอนและเพำะเมลด
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
เบกบ�นใจ
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Allamandaวงศ: APOCYNACEAEชอสามญ: Allamanda, Golden Trumpetชออน: บำนบรสเหลอง
82
บำนบรมถนก�ำเนดในประเทศสหรฐอเมรกำและบรำซล ส�ำหรบในประเทศไทย บำนบรถอเปนดอกไมประจ�ำจงหวดนรำธวำส บำนบรเปนพนธไมพมกงเลอย ปจจบนมพนธดอกซอน พนธแคระ และสอนๆอกหลำยพนธ เชน จนทรกระจำงฟำ ดอกสเหลอง (Mandevilla hybrid) อมรเบกฟำ ดอกสชมพ - ชมพบำนเยน (Mandevilla cv. Alice Du Pont) จนทดำรำ ดอกสมสแดง (Mandevilla cv.) และบำนบรสแสด (Allamanda cathartica) นอกจำกนในสวนของเปลอก ยำง ใบ และทกสวนของตนบำนบรนน สำมำรถใชเปนยำถำยในต�ำรำไทย แกจกเสยด ท�ำใหอำเจยน ขบน�ำด ควรใชปรมำณนอย เพรำะถำใชปรมำณมำกเกนไปจะเปนพษ ท�ำใหทองเสยและถำยรนแรง
บ�นบร
Allamanda
83
พฤ.
ค�ำวำ พด หรอ พฒ มควำมหมำยถงควำมแขงแรง สมบรณ ควำมเจรญมนคง ถำวร ทงล�ำตนของพดยงมรปทรงสวย ดอกงำม ใหกลนหอม กลบดอกใหญสขำวสะอำดตำ เลยงงำย ใหคณประโยชนมำกมำย พดจงถอเปนไมมงคลทเชอกนวำ หำกบำนใดปลกไวทำงทศตะวนตก จะกอใหเกดควำมเปนสรมงคล ผทอยอำศยมสขภำพด มควำมเจรญรงเรองและมชวตทมนคง ไมแปรเปลยน มควำมบรสทธตงอยในศลธรรมอนดงำม และดวยควำมทเปนดอกสขำวสวยและมกลนหอม ในตำงประเทศจงนยมน�ำดอกพดซอนมำท�ำชอดอกไมแตงงำนอกดวย
พดซอนเปนไมพมขนำดกลำง ชอบแสงแดดจด ถำปลกในพนททมแสงร�ำไรจะใหดอกนอย จงควรปลกกลำงแจง ตนพดเปนไมทปลกงำย ทนแดด ทนลม ปญหำเรองโรคและศตรพชกมไมมำกนก ตองกำรน�ำปำนกลำง ปลกในดนรวนซยทมควำมอดมสมบรณเพยงพอ ขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลด
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
สขภ�พด มคว�มเจรญรงเรอง ชวตมนคง
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Gardenia jasminoides Ellisวงศ: RUBIACEAEชอสามญ: Crape Gerdenia, Crape Jasmineชออน: พดใหญ พดจน เคตถวำ แคถวำ
84
พดซอน
พดซอนมประโยชนหลำยสวน รำกและล�ำตนใชบ�ำรงรำงกำย ระงบอำกำรปวด แกปวดฟน แกไข โดยใชตนและรำกสด ลำงใหสะอำดสบเปนชนตมน�ำเดอด กรองเอำน�ำดมวนละ 3 เวลำตอเนองกน ใชขบพยำธไดด สวนดอกและใบ โขลกใหละเอยดผสมเหลำโรงเลกนอยแลวคนเอำแตน�ำทำและพอกบรเวณทเปนโรคผวหนงเปนประจ�ำ เชำ-เยน ใชแกโรคผวหนง นอกจำกนดอกของพดมกลนหอมแรง จงนยมน�ำไปรอยพวงมำลยบชำพระ สกดเปนน�ำหอมและแตงกลนเครองส�ำอำง สวนเมลดมสเหลองทอง จงใชแตงสอำหำรและท�ำสยอม เนอไมมควำมละเอยดสวยสำมำรถใชท�ำหบบหร เครองกลง งำนแกะสลก ของและเฟอรนเจอรตกแตงบำน ของเดกเลน และอปกรณกำรเกษตร
Crape Gardenia
85
พฤ.
มะลเปนตนไมมงคลยอดนยมตนหนงของคนโบรำณ ซงเปนดอกไมประจ�ำขององคพระนำรำยณ คนไทยนยมใชมะลเปนเครองสกกำระบชำพระ ดวยกลนหอมเยนของดอกสขำวสะอำดบรสทธจงมควำมเชอกนวำ ถำหำกบำนใดปลกมะลไวในทำงทศตะวนตกเฉยงเหนอของบำนจะชวยใหคนในบำนไดรบควำมปรำรถนำด เปนทรกทคดถงของคนทวไป และท�ำใหคนในบำนมควำมบรสทธ รจกกตญญตอผมพระคณ นอกจำกนดอกมะลยงเปนดอกไมประจ�ำวนแมแหงชำตของไทยอกดวย
มะลชอบดนรวนซย แสงแดดครงวนจนถงตลอดวน ตองกำรน�ำและควำมชนระดบปำนกลำง ควรหมนพรวนดน รดน�ำ ใสปย ระวงเพลยและแมลงศตรพชอยำงสม�ำเสมอมะลใหดอกตลอดทงป แตมกใหดอกดกมำกในฤดรอนถงตนฤดฝนเพรำะชอบอำกำศรอนชน ขยำยพนธโดยกำรตอน ปกช�ำ และแยกกอ
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
กตญญ เปนทรกคดถงของคนทวไป
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Jasminum sambac Ait.วงศ : OLEACEAEชอสามญ : Arabia jasmine, Jasmine, Sambacชออน : มะลลำ มะลซอน มะลหลวง มะลปอม มะลขไก เตยมน ขำวแดก
86
มะล
ในต�ำรำยำไทย น�ำแชดอกมะลสดใชกนบ�ำรงหวใจใหชมชน ดอกแหงใหตมน�ำหรอชงน�ำรอนดมปรงเปนยำหอม ใชส�ำหรบถอนพษไข ดบพษรอน ผวหนงเปนผนคน แผลเรอรง ใบสด ต�ำกบกำกมะพรำวกนกะลำพอกหรอทำแผลพพอง แกพษเรอรง พษฝดำษ รำกสดๆผสมเหลำพอกขมบ ชวยแกปวดศรษะได นอกจำกประโยชนในทำงยำแลว ยงน�ำไปรอยพวงมำลย ซงถอเปนวฒนธรรมอนเกำแกและเปนเอกลกษณประจ�ำชำตไทย มะลยงเปนสญลกษณแทนควำมรกอนบรสทธระหวำงแมและลกอกดวย สวนมะลแตละชนด เชน มะลซอนนยมใชปกแจกนใหเกดควำมสวยงำม มะลลำนยมใชลอยในน�ำดมใหควำมหอมเยนชนใจ เชอกนวำกำรลำงหนำดวยน�ำทลอยดอกมะลจะชวยท�ำใหตำสวำง นอกจำกนดอกมะลลำยงเปนสวนผสมในกำรแตงกลนหรออบขนมใหหอม ใชอบผำและแตงกลนใบชำอกดวย
Jasmine
87
พฤ.
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
รำ�รวย มงคง
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Cestrum Nocturnumวงศ : SOLANACEAEชอสามญ : Night Jessamine, Lady of the night ชออน : หอมดก
88
ร�ตร
รำตรเปนไมดอกทดอกจะดกมำกตอนหนำฝน ลกษณะเดนของดอกรำตรคอดอกมกลนหอมในเวลำกลำงคน พอตอนเชำดอกทบำนจะหมดกลน และหอมใหมในคนตอไปเมอมดอกมนจะสงกลนไปไกล กลนไมฉนจนเกนไป และมกลนเยนเรอยๆ ท�ำใหคนเรยกกนอกชอหนงวำ หอมดก สวนมำกนยมปลกเปนไมประดบตำมบำนเรอน นอกจำกจะมกลนหอมชนใจแลว ยงใหควำมเปนสรมงคลดมำก ซงเชอกนวำหำกผใดปลกตนรำตรไวในบำน จะท�ำใหผปลกร�ำรวย มงคงยงขนอกดวย
รำตรขยำยพนธโดยกำรปกช�ำกงและตอนกง ในชวงปกช�ำกงหรอปลกลงกระถำงใหมๆ ควรปลกในทรมร�ำไร หลงจำกนนเมอตงตวดแลวจงน�ำไปปลกไวกลำงแจง เพรำะเปนพรรณไมชอบแดดจดหรอแดดเตมวน ชอบดนชมชน มธำตอำหำรทสมบรณและอยไดในสภำพคอนขำงแฉะ ตองกำรน�ำในปรมำณมำก ควรหมนทจะตดแตงกง พรวนดนและใสปย กงทแตกใหมจะแขงแรง และจะท�ำใหดอกดก
ตนรำตรมถนก�ำเนดอยในเกำะอนดสตะวนตก ในไทยนยมปลกเปนไมกระถำง หรอปลกไววำงเปนรว กลนของดอกรำตรบำงครงควรระวง เพรำะอำจจะแรงเกนจนเกดอำกำรแพได ใหตดดอกทงจนเหลอปรมำณพอเหมำะ และภำยในดอกมเมลดทควรระวงอยำใหเดกเกบมำรบประทำน เพรำะเปนพษ นอกจำกนแลว ควำมหอมในยำมดกทเปนเอกลกษณของดอกรำตรนเอง ท�ำใหเกดบทเพลงเกยวกบดอกรำตรมำกมำย เชน พระรำชนพนธของรชกำลท ๗ เพลง “ดอกรำตรประดบดำว” ไดกลำวถงดอกรำตรไว เพลง “ดอกรำตร” ของ ธนดำ ธรรมวมล ศลปนไทยจำกคำย จเอมเอม แกรมม เพลงจน “เยยไหลเซยง” ทแปลวำดอกรำตร ของ หล จวนกวง หนงในเพลงอมตะของจน และบทกวรวมถงเพลงอนๆอกมำกมำย
Night Jessamine
89
ไมมงคลส�าหรบคนทเกดวนศกร ควรเปนไมมงคลทมดอกสแดงและชมพ เชน กหลำบ ชบำ ชวนชม เปนตน
คนทเกดวนศกร มกมบคลกด มปำกเปนเอกคอ พดจำหวำน ชำงเอำอกเอำใจ ปลอบประโลมคนเกง วยเยำวมกอำภพ มญำตเหมอนไมคอยม สวนใหญจะก�ำพรำบดำแตเลก เปนคนรกสวยรกงำม ชอบแตงตวแตแตงไมขนนก มกนยมของงำม ของหร โออำ แตเปนไปในทำงสมถะ เปนคนทขนอยใจ จตใจด แตเมอโกรธใครแลวจะปำกรำย ชอบทจะพดจำออนนอมถอมตน รกเพอนฝง ไมทะเยอทะยำน ชอบชวตสงบสข ไมนยมเสยงโชคมกจะถกคนรอบขำงเบยดเบยนพงพำอำศย แตตวเองกยนดชวย ตองท�ำงำนทใชพรสวรรคจะดกวำท�ำงำนทำงทเลำเรยนมำ จะอำภพคครอง เปนคนเจำช แตโดยทวไปมกไมตกยำก เพรำะมควำมรด มผใหญคอยค�ำจนอยเสมอ ใหระวงเรองควำมใจออน ไมควรวำงใจงำยๆ
ศ.
วนศกร
ศ.
กหลำบไดรบกำรยกยองวำเปนรำชนแหงอทยำน (Queen of Garden) เพรำะใหดอกหลำยส กลนหอม หนมสำวแถบยโรปถอวำดอกกหลำบเปนสญลกษณแหงควำมรก และควำมหมำยแทนใจ คนไทยโบรำณเชอวำบำนใดปลกกหลำบไว โดยเฉพำะทำงทศตะวนออก กจะท�ำใหคนทอำศยอยในบำนเกดควำมสงำงำมและมควำมภำคภม ดงดอกกหลำบเวลำชชอทงดงำม สมกบไดรบกำรยกยองวำเปน “รำชนแหงดอกไม” อยำงแทจรง
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ไดรบก�รยกยอง เกดคว�มสง�ง�ม
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Rosa spp. & hybridวงศ: ROSACEAEชอสามญ: Rose ชออน: -
กหล�บ
92
กหลำบชอบดนรวนซย ชอบแสงแดดจด ชอบน�ำปำนกลำง แตไมคอยทนตอศตรพช ควรฉดสำรปองกนโรคใบจดในชวงกอนฤดฝน และสำรก�ำจดหนอนเจำะดอกเมอกหลำบใหดอกใหมในฤดหนำว หมนก�ำจดวชพช ศตรพช ดแลควำมสะอำด ตดแตงกงและเลมใบบอยๆ ขยำยพนธโดยกำรตอน ปกช�ำ ทำบกงและนยมตดตำ
กหลำบเปนพรรณไมเกำแกเมอประมำณ 30 ลำนปหรอมำกกวำนน มถนก�ำเนดอยในดนแดนเปอรเซยหรอประเทศอหรำนในปจจบน ภำษำเปอรเซยเรยกกหลำบวำ “กล”(gul) แปลวำดอกไม ตอมำสนนษฐำนวำแพรหลำยไปในประเทศอนเดย เพรำะภำษำฮนด ค�ำวำกล แปลวำดอกไมเหมอนกน และเรยกกหลำบวำ “กลำพ” ไทยจงไดกหลำบมำจำกอนเดยอกทอดหนง และไดเรยกในแบบไทยๆวำ “กหลำบ” ซงต�ำนำนกหลำบ “มทนะพำธำ” บทละครพดค�ำฉนททพระรำชนพนธโดยพระบำทสมเดจพระมงกฎเกลำเจำอยหว กเปนเรองรำวทเกดขนในอนเดยโบรำณเชนกนดอกกหลำบในต�ำรำยำไทย ใชบ�ำรงหวใจ ขบน�ำด ใชเปนยำสมำนแผล รกษำแผลไฟไหม น�ำรอนลวก รบประทำนแกหลอดลมอกเสบ เจบคอ กระเพำะอำหำรอกเสบ ทองเสยเรอรง ท�ำใหเจรญอำหำร สวนดอกแหงสำมำรถใชเปนยำระบำยออนๆ
Rose
93
ศ.
ค�ำวำโกสนนนใกลเคยงกบค�ำวำกศล ซงหมำยถงกำรสรำงบญกศล กำรท�ำสงทดงำม โกสนถกน�ำเขำมำจำกประเทศอนเดยเปนครงแรกในป พ.ศ.2423 และเรยกกนวำ “แขกด�ำ” ถอเปนไมเกำแกทปลกคบำนคเมอง ตอมำพระบำทสมเดจพระจลจอมเกลำเจำอยหว รชกำลท 5 ทรงน�ำมำปลกไวในพระรำชวง จงท�ำใหนยมปลกกนมำกในวงของเจำนำย บำนขนนำง และขำรำชบรพำรผใหญชนสงอยชวงหนง หลงจำกนนกขยำยออกไปปลกตำมวด ตำมบำนเรอนของประชำชนทวไป จงถอเปนไมมงคลทคนไทยนยมปลกไวดเลนเปนไมประดบบำน นยมปลกไวทำงทศตะวนออก เพรำะเชอกนวำปลกโกสน เทำกบเพมบญบำรม ชวยปกปองคมครองคนในบำน ท�ำใหเกดควำมรมเยนปรำศจำกศตร ส�ำหรบพนธทนยมปลกกนมำก ไดแก เหรยญทอง ทบทมทอง ทองอไร ไกรทอง มหำรำชหมนหำญ รตนโกสนทร เปนตน
โกสนเปนไมทชอบแสงแดดจด ควรปลกในดนรวนซย ตองกำรน�ำปำนกลำง เปนพชทดแลรกษำงำยไมคอยมปญหำเรองโรคหรอศตรพช นยมปลกไวหนำบำนหรอท�ำเปนแนวรวบำน ขยำยพนธโดยกำรตอนกงและปกช�ำ
โกสนมถนก�ำเนดในอนโดนเซยและประเทศหมเกำะแปซฟก ชำวพนเมองในแถบอนโดนเซยใชใบโกสนประดบศรษะขนนำงและบคคลทยกยอง เชนเดยวกบตนรอเรลทใชมำท�ำเปนมงกฎในพธกรรมทำงศำสนำ จงมอกชอวำ “Variegated Laurel” ในประเทศไทยมกำรน�ำใบโกสนมำต�ำใชพอกแกปวดทองในเดกเลก แกโรคระบบทำงเดนปสสำวะผดปกต สวนยอดออนๆของโกสนหลำยพนธ ชำวอสำนมกเดดมำกนแนมกบสมต�ำ จะใหรสหวำน สวนชำวเหนอนยมน�ำยอดออนมำกนเปนผกสดหรอตมลวกจมน�ำพรก
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ปกปองคมครอง ปร�ศจ�กศตร
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Codiaeum variegatium (L.) Blumeวงศ : EUPHORBIACEAEชอสามญ : Croton, Variegated Laurel, Garden Croton ชออน : กรกะสม กรสำเก โกรตน (ทวไป)
94
โกสน
95
ศ.
เขม โดยทวไปเปนค�ำนำมทหมำยถงเหลกแหลม ใชเยบหรอกลดสงของ แตส�ำหรบชอตนไม ตนเขมเปนพมไมตมคลำยดอกเขม ดอกมสกลบ สสนสวยงำม แตกตำงไปกนตำมสำยพนธ คนไทยสมยโบรำณเปรยบดอกเขมเปนไมมงคลนำม อนหมำยถง ควำมหลกแหลม ควำมคมคำยของสตปญญำ และนยมใชเปนดอกไมส�ำหรบบชำครในพธไหวคร เพอลกศษยจะไดมควำมเฉลยวฉลำด ใหมปญญำเฉยบแหลมประดจเขม นอกจำกนดอกเขมยงถอเปนเครองบชำสงศกดสทธ และใชในพธกรรมทำงศำสนำ อกดวย โดยเปรยบเสมอนเปนเครองเตอนใจในทำงพระพทธศำสนำพทธใหตงมน คดท�ำกำรใดกใหรอบคอบ ละเอยดถถวน ดวยกำรใชสตและปญญำทเฉยบแหลมเหมอนเขม เพอใหกำรด�ำเนนชวตทตงอยบนควำมไมประมำท
เขมเปนไมพมชนดหนงทปลกงำย ทนตอควำมแหงแลงไดด มกจะไมมปญหำ เรองโรคตำงๆ ควรปลกในดนรวนซยหรอดนปนทรำยทมควำมชมชน เปนไมทชอบแสงแดดจด ตองกำรน�ำปำนกลำง ควรปลกบรเวณทโลงแจง ขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลด ตอน หรอปกช�ำ
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ฉล�ดหลกแหลม
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Ixora coccineaวงศ: RUBIACEAEชอสามญ: Ixora Chinensis, Ixoraชออน: -
96
คนไทยโบรำณนยมปลกตนเขมไวประจ�ำบำน เพรำะเชอวำจะท�ำใหลกหลำนมควำมเฉลยวฉลำด และเพอควำมเปนสรมงคล นยมปลกดอกเขมไวทำงทศตะวนออก โดยปลกเปนไมพมประดบ หรอปลกตำมแนวรวบำนเพอควำมสวยงำม นอกจำกนแลวรำกของเขมขำวในต�ำรำยำไทย สำมำรถน�ำมำใชเปนยำสมนไพรรกษำโรคตำ และปรงเปนยำชวยใหเจรญอำหำร ดอกมรสหวำน เปนยำระบำยออนๆ นยมน�ำดอกเขมแดง เชน ดอกเขมเชยงใหม เขมเศรษฐมำชปแปงทอด เปนเครองเคยงน�ำพรก ใชย�ำหรอรบประทำนเปนสลดผกได
เขม
Ixora Chinensis
97
ศ.
ชบำเปนพชทมถนก�ำเนดอยในเขตรอนชน แถบเอเชยตะวนออกและหมเกำะอนเดยตะวนออก ชบำลกผสมสวนใหญทฮำวำยเปนชนดทมกลบดอกชนเดยว ดอกใหญและสสดใสซงมำจำกกำรน�ำพระหงจำกจนผสมกบชบำพนธพนเมอง ตอมำไดรบควำมนยมและท�ำใหมกำรปลกชบำกนแพรหลำยมำกขน ซงไดมกำรพฒนำพนธชบำอยอยำงตอเนองเรอยมำจนมหลำกสหลำกพนธ สวนในประเทศไทยไดมกำรกลำวถงดอกชบำทงในดำนวฒนธรรม ควำมเชอและในวรรณกรรมหลำยเรองมำตงแตสมยสโขทย ควำมนยมของคนไทยในกำรปลกชบำมทงปลกประดบตำมแนวรวแสดงอำณำเขต ปลกเปนไมประดบ ปลกเปนทรงพมใหญ และปลกเปนไมกระถำง
ชบำเจรญเตบโตไดทกสภำพแวดลอม แตทเหมำะสมคอสภำพอำกำศอบอนจนถงรอน ดนปลกควรเปนดนรวนทมควำมอดมสมบรณไมมน�ำขงแฉะ กำรใหน�ำควรใหสม�ำเสมอ ถำขำดน�ำจะสลดใบลำงทงอยำงรวดเรว ขยำยพนธโดยกำรตอนกง ปกช�ำกง และกำรเสยบยอด
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
หล�กสสดใส สขใจน�มอง
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Hibiscus rosa sinensis.วงศ: MALVACEAEชอสามญ: Chinese rose, Shoe flowerชออน: Hibiscus, Rose of China
98
ในคมภรอำยรเวท พดถงสรรพคณของดอกชบำวำ ชวยฟอกโลหต บ�ำรงจตใจใหแชมชน บ�ำรงผวพรรณ นอกจำกนยงชวยรกษำและบรรเทำโรคเกยวกบไต และโดยเฉพำะโรคเกยวกบระบบสบพนธของผหญง เชน เสยเลอดประจ�ำเดอนมำกประจ�ำเดอนมำไมสม�ำเสมอ รวมทงปญหำเรองระดขำว โดยกำรน�ำดอกชบำสด 4 ดอกมำต�ำใหแหลก แลวกนตอนทองวำงในตอนเชำตดตอกน 7 วน น�ำดอกชบำมำตำกใหแหงในทรม เมอแหงสนทดแลว เอำมำบดเปนผง กนครงละ 1 ชอนชำตอนเชำตดตอกนนำน 7 วน ไมเพยงแตดอกชบำเทำนนทใชเปนยำดของอนเดย สวนอนๆของชบำยงใชเปนยำรกษำโรคไดดวย อยำงเชน เปลอกตนชบำใชรกษำโรคผวหนงทเกดจำกเชอรำ ใบชบำใชแกแผลไฟไหมน�ำรอนลวก บ�ำรงผม เปนตน
ชบ�
Chinese Rose
99
ศ.
ชวนชมเปนไมตำงถนทน�ำเขำมำปลกในประเทศไทยกวำ 70 ปแลว กลำวกนวำ ชวนชมเปนไมดอกทปลกอยในเขตพระรำชวงมำตงแตในสมยรชกำรท 6 โดยพระนำงเธอลกษมลำวณในพระบำทสมเดจพระมงกฎเกลำเจำอยหว เปนเจำนำยพระองคแรกททรงน�ำชวนชมมำปลกไวในพระต�ำหนกลกษมวลำส และน�ำประทำนชอดอกไมชนดนวำ “ชวนชม” แตคนจนจะเรยกชวนชมวำ “ปกยฮว” แปลวำดอกไมแหงควำมร�ำรวย ส�ำหรบคนไทยเชอวำชวนชมเปนไมมงคลชนดหนง เพรำะมชอไพเรำะเปนสรมงคล และเคยปลกในเขตวงหลวงมำกอนจงนยมปลกชวนชมไวประจ�ำบำน เพอใหคนในบำนไดรบควำมนยมชมชอบและเกดเสนหดงดดใจใหชวนมองชวนชมนนเอง
ชวนชมชอบดนรวนซยหรอดนปนทรำยระบำยน�ำไดด ตองกำรน�ำนอยและแสงแดดจด ไมคอยพบปญหำเรองโรคและศตรพช สำมำรถทนตอควำมแหงแลงเพรำะล�ำตนอมน�ำไดด จงไดรบสมญำนำมวำ “Desert Rose” หรอ “กหลำบทะเลทรำย” ขยำยพนธโดยกำรปกช�ำ เพำะเมลดและเสยบยอด
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
คนนยมชมชอบ มเสนห
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Adenium obesum (Forssk.) Roem & Bchult.วงศ: APOCYNACEAEชอสามญ: Impala Lilyชออน: กหลำบทะเลทรำย
100
ชวนชมมถนก�ำเนดอยในแถบแอฟรกำ เปนพรรณไมล�ำตนอวบน�ำขนำดเลก ปจจบนมกำรน�ำสำยพนธตำงประเทศมำปลกเพอพฒนำสำยพนธจนท�ำใหเกดชวนชมสใหมๆมำกมำย เชน สแดง บำนเยน ขำวขอบชมพ แดงขอบขำว เปนตน ขนำดล�ำตนมตงแตขนำดเลกประมำณ 30 เซนตเมตร ซงเรยกวำ “ชวนชมแคระ” จนถงขนำดใหญ ควำมสงแตกตำงกนไป ไมพบสรรพคณทำงยำในชวนชม เพรำะยำงของตนชวนชมมพษ นยมปลกไวใชงำนดำนภมทศนมำกกวำ เนองจำกเปนไมรปทรงสวย สำมำรถปลกลงกระถำง เปนไมประธำนในสวนหยอม ปลกรมถนน รมสระวำยน�ำ หรอสวนกรวดไดอยำงสวยงำม เพรำะออกดอกตลอดปและมหลำกสสน
ชวนชม
Impala Lily
101
ศ.
โปยเซยนเปนตนไมทมถนก�ำเนดอยในประเทศจน เปนไมพมอำยหลำยป มชอเรยกอกชอหนงวำ “มงกฏหนำม” ค�ำวำ “โปยเซยน”ในภำษำจนมควำมหมำยถงเทพเจำหรอผพเศษ 8 องคทคอยคมครองโลกมนษย ไดแก เซยนพกำร เซยนหองสมด เซยนอำจำรย เซยนคำงคำวเผอก เซยนวนพก เซยนสำวสวย เซยนกว เซยนถ�ำ ตำมควำมเชอของชำวจน เซยนทง 8 องคจะอยดวยกนเสมอ ขำดองคใดองคหนงไปไมได เพรำเปนเทพทมหนำทคมครองและชวยเหลอมนษยทตกทกขไดยำก โปยเซยนเขำมำในเมองไทยโดยชำวจนตงแตสมยอยธยำ และกลำยเปนไมทนยมปลกในบำนเพรำะเชอวำชวยคมครองคนในบำนใหอยเยนเปนสข
ควรปลกโปยเซยนในดนผสมพเศษหรอดนรวนซยทระบำยน�ำไดด ตองกำรแสงแดดครงวนจนถงตลอดวน ไมชอบดนแฉะ ทนตอควำมแหงแลงและศตรพชไดด สำมำรถปลกในกระถำงทรงสงหรอในแปลงปลกได ขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลด ปกช�ำ และเสยบยอด
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
นำ�โชคล�ภสคนในบ�น
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Euphorbia milli Des Moulวงศ: EUPHORBIACEAEชอสามญ: Crown of thornsชออน: มงกฎหนำม ไมรบแขก พระเจำรอบโลก ไมระวงระไว วำนมงเมอง
102
โปยเซยนถอเปนไมมงคลไมเสยงทำยชนดหนง ผปลกโปยเซยนตองเปนฮองเตหรอพระรำชวงศ ขนนำงชนผใหญเทำนน โดยปลกเพอใชเสยงทำยท�ำนำยดดวงชะตำวำสนำวำ ผปลกจะมยศอ�ำนำจวสนำยนยำวสกปำนใด ปจจบนกำรปลกโปยเซยนไดขยำยแพรหลำยไปทวโลกโดยเฉพำะในไทย คนไทยสำมำรถพฒนำพนธจะใหดอกใหญกวำเดม 6 เซนตเมตรและมหลำกสหลำยพนธมำกขน อำจกลำวไดวำโปยเซยนของไทยเปนโปยเซยนทดและสวยทสดในโลก นอกจำกโปยเซยนจะปลกเพอควำมสวยงำมแลว บำงคนยงถอเปนไมเสยงทำย ถำใครปลกโปยเซยนใหออกดอกได 8 ดอกขนไป ถอวำมเทพเจำครบ 8 องค จะท�ำใหคนผนนมโชคลำภ
โปยเซยน
Crown of Thorns
103
ศ.
104
ดอกอญชนเปนพรรณไมประจ�ำวนเกดของผทเกดวนองคำรและวนศกร มทงชนดดอกชนเดยวและดอกซอน มหลำยส เชน สน�ำเงนอมมวง สมวง สฟำ สขำว เมอกลบดอกบำนอำออกเตมทจะมลกษณะคลำยกำบหอย หรอปกผเสอ ในสมยกอนคนไทยจะนยมใชดอกอญชนยอมผม ชวยใหผมกลบมำด�ำตำมธรรมชำตไมหงอกกอนวย หรอน�ำมำเขยนควเดกแรกเกดจะท�ำใหควดก ในสมยโบรำณหญงสำวมกน�ำอญชนมำเขยนควใหด�ำขลบเหมอนกบกำรแตงหนำในปจจบน ซงวรรณคดบำงเรองเชน นรำศธำรโศก และ มหำชำตค�ำหลวง ไดกลำวถงเปรยบเทยบควหญงสำวไววำงดงำมรำวดอกอญชน
อญชนมวธกำรปลกงำยและขนงำยไมตองกำรกำรดแลรกษำมำกนก วธกำรปลกคอใหน�ำตนกลำจำกกำรเพำะเมลดมำปลกลงแปลงปลก และบรเวณใกลแปลงปลกควรมรว หรอไมระแนงเพอใหเถำอญชนสำมำรถเลอยพำดได อญชนเปนไมกลำงแจงทมควำมตองกำรแสงพอสมควร แตกไมถงกบตองกำรแสงจดมำก ตองกำรน�ำปรมำณปำนกลำง กำรรดน�ำจะตองไมถงกบแฉะ รดน�ำแตพอชมกพอ สำมำรถขนไดดในดนรวนปนทรำย ทมกำรระบำยน�ำทด
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
สมนไพรคคว�มง�ม
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Clitoria ternatea L.วงศ : PAPILIONACEAEชอสามญ : Butterfly Pea, Asian pigeonwings, Blue Pea, Mussel-shell Creeperชออน : แดงชน เอองชน
อญชนมถนก�ำเนดในแถบเอเชยเขตรอน กอนจะถกน�ำไปแพรพนธอยในแอฟรกำ ออสเตรเลย และอเมรกำ ตนอญชนสำมำรถใชประโยชนไดหลำยสวน เชน ดอก ใชรกษำอำกำรผมรวง ท�ำใหผมดกด�ำ แกฟกช�ำบวม หรอจะใชผสมอำหำรใหสมวงกได เชน ขำวดอกอญชน ขนมดอกอญชน เปนตน นอกจำกนแลวบำงทองทยงนยมท�ำน�ำดอกอญชนดมแกกระหำยอกดวย สวนใบและรำกในอญชนชนดขำวใชเปนยำขบปสสำวะและยำระบำย หำกเปนชนดมวงแกตำฟำงและตำแฉะ เมลดของตวตนอญชนใชเปนยำระบำยได
อญชน
AsianPigeonwings
105
ไมมงคลส�าหรบคนทเกดวนเสาร ควรทจะเปนไมมงคลจ�ำพวก จ�ำปำ ไผกวนอม ฝรง พดซอน มะลรำชพฤกษ วำสนำ เปนตน
คนทเกดวนเสาร เปนคนกลำแกรงหำวหำญ ใจนกเลงกลำไดกลำเสย ใจกลำ บำบน พดจำนมนวลไมเปน พดเสยงแขง ไมมหำงเสยงหรอพดนอย มครอบครวใหญ มญำตพนองมำก มควำมสขมรอบคอบ คดถถวนมำกจนเปนคนใจโลเลไมเดดเดยวหนกแนน มเพอนหลำกหลำยประเภท อยำกรอยำกเหน ชอบแสวงหำอะไรใหมๆ ถอทฐ ดอเงยบ มเลหเหลยมพอสมควร บำงครงสนใจเรองตวเองมำกไปจนเหนแกตว ชะตำชวตชอบอยอยำงเรยบงำย ชอบงำนทไมตองเครงเครยด มกมคมำกแตไมใชคแท ควรระวงเพอนจะน�ำควำมเดอดรอนมำให หำกเชอฟงค�ำเตอนและลดควำมหำวหำยลงบำง จะไดดมอนำคตทสดใส
ส.
วนเส�ร
ส.
จำ�ป�
จ�ำปำเปนไมมงคลของไทยมำตงแตโบรำณ เพรำะปลกงำย มกลนหอม ในอนเดยถอวำ ตนจ�ำปำเปนตนไมศกดสทธ จงมกจะปลกไวตำมสถำนทเคำรพ ไมหกกงกำน นยมน�ำดอกจ�ำปำไปบชำเทวดำ สงศกดสทธและพระสงฆ รวมทงยงนยมน�ำมำทดห หอยผม ท�ำพวงมำลย ฯลฯ เชนเดยวกบดอกลนทม คนไทยสมยกอนกปฏบตเชนเดยวกบชำวอนเดย ดงเชน น�ำมำท�ำพวงมำลย แซมผม หอยประดบมงกฎเมอเลนโขน ละคร นอกจำกนนยงปลกตนจ�ำปำเปนไมเสยงทำยดวย
จ�ำปำชอบดนรวนระบำยน�ำดและตองกำรรบแสงแดดมำกเตมท ขยำยพนธไดทงกำรเพำะเมลด ทำบกง และกำรตอนกงแตนยมเพำะเมลดกนมำก เนองจำกมเมลดจ�ำนวนมำก หำงำย ตนทปลกอยบนภเขำหรอในทสงจะตดเมลดไดดกวำตนทปลกบนพนรำบ หำกตองกำรปลกใหออกดอกในกระถำงควรใชวธทำบกง
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ง�มหอมนยม แฝดคจำ�ป
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Michelia champaca Linn.วงศ: MAGNOLIACEAEชอสามญ: Champaka, Orange Champakชออน: จ�ำปำกอ จ�ำปำเขำ จ�ำปำทอง จ�ำปำปำ
จ�ำปำ มถนก�ำเนดทำงตอนใตของจน อนเดย คนอนเดยน�ำจ�ำปำมำเมองไทยพรอมๆ กบกำรตดตอคำขำยและเผยแพรอำรยธรรมมำนบพนปแลว จ�ำปำถอไดวำเปนสมนไพรไทยทมสรรพคณทำงกำรรกษำโรค โดยสวนตำงๆของจ�ำปำมประโยชนตำงกนออกไป เชน ดอกจ�ำปำ ชวยบ�ำรงหวใจ แกธำตทไมปกต ระงบอำกำรเกรง และชวยขบปสสำวะ ใบ นยมน�ำมำต�ำแลวคนเอำแตน�ำ ใชแกโรคอภญญำนและโรคล�ำไสใหญอกเสบ ยำง กรดยำงน�ำมำท�ำเปนยำแกโรครดสดวงพลวก จ�ำปำมลกษณะคลำยกบจ�ำป แตไมใชพนธเดยวกน ทงคเปนไมดอกยนตนทปลกในประเทศไทยเปนเวลำนำนแลว แตในสมยกอนนยมปลกจ�ำปำเพรำะปลกงำย โตไว แตในปจจบนกำรเกษตรมควำมกำวหนำขนมำก และจ�ำปดอกมสขำวทมลกษณะทแสดงถงควำมเปนมงคลกวำจ�ำปำ ปจจบนจงนยมปลกจ�ำปมำกกวำ เพรำะในชอของจ�ำปำ มค�ำวำ ‘ปำ’อยในค�ำ บำงคนจงถอไปวำ ไมคอยเปนมงคลเทำไรนก
108
OrangeChampaka
109
ส.
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
มฐ�นะ มงมเงนทอง
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Dracaena sanderianaวงศ: LILIACEAEชอสามญ: Ribbon Plant, Lucky bambooชออน: -
110
ไผกวนอมมถนก�ำเนดในประเทศแคเมอรนและคองโก มลกษณะเดนคอ สำมำรถดดใหโคงงอ เปนทรงโคงตำงๆใหมควำมสวยงำมได ปจจบนนยมปลกกนมำก มกำรเพำะพนธขำยกนอยำงแพรหลำย นยมปลกประดบไวในกระถำงตกแตงบรเวณหนำทพกอำศย เพอควำมสวยงำมและควำมเปนมงคล
ไผกวนอม
คนไทยโบรำณเชอวำบำนใดปลกตนไผกวนอมไวประจ�ำบำนจะท�ำใหคนในบำนมฐำนะ เปนไมน�ำทองและของมคำเขำมำสคนในบำน ไผกวนอมเปนไมมงคลนำม มควำมเชอวำตนกวนอมทองเปนตนไมศกดสทธ มควำมสวยเปนอมตะ ปลกงำย คงทน เจรญเตบโตไดทกสภำพพนท อกทงคนโบรำณยงใชไผกวนอมทองประกอบพธบชำพระเจำและพธทเปนศำสนำอกดวย นอกจำกนไผกวนอม ค�ำวำไผ ยงมควำมสมพนธสอถงเจำแมกวนอมอกดวย ดงจะเหนไดจำกศลปกรรมจน ทมกจะวำดภำพเจำแมกวนอมประทบนงประทบอยกลำงปำไผ เพอสะทอนสญลกษณของพระโพธสตวกวนอมทแสดงถงควำมเมตตำกรณำ เพอเปนศรมงคลแกบำน และผอยอำศย ควรปลกตนกวนอมทองไวทำงทศตะวนออก ผปลกควรปลกในวนองคำร เพรำะโบรำณเชอวำกำรปลกตนไมเพอเอำประโยชนทวไปทำงใบใหปลกในวงองคำร
ไผกวนอมอยไดทงในบรเวณแสงแดดจดและแดดแสงร�ำไร ชอบดนรวนซย หรอดนรวนปนทรำยทมควำมชนสง ชอบน�ำมำก สำมำรถปลกเพอประดบไดทงภำยในและภำยนอกอำคำร นยมปลกไวบรเวณหนำบำน เพรำะจะเปนเสนหของบำน ใชวธขยำยพนธโดยกำรปกช�ำ หรอตดยอดแชน�ำ ไมคอยพบปญหำเรองโรคหรอแมลงมำกนก แตจะพบเพลยแปงมอำกำรเปนกลมผงสขำวตำมซอกหรอโคนใบ ถำพบใหฉดพนดวยยำไดซนอนตำมค�ำแนะน�ำทระบไวในฉลำกยำ
Lucky Bamboo
111
ส.
ฝรงเปนผลไมยอดนยมอกชนดหนงทสำมำรถหำมำบรโภคไดทวไปตลอด และรำคำไมแพงนก แตสวนมำกแลวผคนในสมยกอนไมคอยนยมน�ำมำรบประทำนเพรำะเนอคอนขำงเละและไมกรอบเหมอนฝรงลกโตๆ ในปจจบน สนนษฐำนวำโปรตเกสเปนคนน�ำผลไมชนดนเขำมำในประเทศไทย ตงแตสมยสมเดจพระรำมำธบดท 2 เนองจำกคนไทยใชศพท “ฝรง” เรยกผคนชนผวขำวพวกแรก คอ พวกโปรตเกส ซงเปนฝรงชำตแรกทมควำมสมพนธทำงกำรทตกบไทยมำชำนำนกวำ 500 ป อำจจะเปนไปไดวำคนไทยเรยกผลไมชนดนตำมชำวโปรตเกสทน�ำผลไมฝรงเขำมำ
ฝรงเปนไมกลำงแจงทชอบแสงแดดจด ตองกำรน�ำปรมำณปำนกลำง ปลกในดนทรวนซย ฝรงทควรปลกนนควรเปนฝรงขนก เพรำะมโรคนอย มเพลยแปงนอย ดแลรกษำงำย ทส�ำคญมสรรพคณทำงยำทดทสด มวตำมนซสงกวำฝรงพนธอนๆ ใชวธกำรขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลด ตอนกง และตดยอดปกช�ำ
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
ผลนยม คณค�ม�กม
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร: Psidium guajava Linn.วงศ: MYRTACEAEชอสามญ: Guavaชออน: -
112
ฝรงนน ถนก�ำเนดดงเดมอยแถวหมเกำะอนเดยตะวนตกถงประเทศเปร ตวผลของฝรงนนถำออนจะมวตำมนซอยมำก สวนผลสกจะมสำรแทนนนอยมำก สำรนมฤทธฝำดสมำนน�ำมนหอมระเหยในใบฝรง สำรแทนนนในฝรงยงยบยงกำรลกลำมของเชอโรค ชวยสมำนทองและล�ำไส โดยชวยลดอำกำรอกเสบของกระเพำะล�ำไส และชวยลดอำกำรคลนไสอำเจยน และยงชวยอำกำรเกรงตวของล�ำไส ท�ำใหอำกำรปวดทองบรรเทำลงได แกปวดเบง นอกจำกตวผลแลว สวนอนๆของตนฝรง ยงมสรรพคณทำงยำอกมำกมำย เชน ใบ ใชเปนยำแกทองเสย ทองรวง ทองเดน ใชเปนยำหำมเลอด ใสแผลสด เคยวใบ 2-3 ใบ ระงบกลนปำกใช แกฝ เปนยำลำงแผล ดดหนองและถอนพษบำดแผล แกเหงอกบวม แกพษเรอรง แกปวดเนองจำกเลบขบ แกแพยง สวนรำกใชแกน�ำเหลองเสย เปนฝ แผลพพอง แกเลอดก�ำเดำไหล เปนตน
ฝรง
Guava
113
ส.
ค�ำวำ พด หรอ พฒ มควำมหมำยถงควำมแขงแรง สมบรณ ควำมเจรญมนคง ถำวร ทงล�ำตนของพดยงมรปทรงสวย ดอกงำม ใหกลนหอม กลบดอกใหญสขำวสะอำดตำ เลยงงำย ใหคณประโยชนมำกมำย พดจงถอเปนไมมงคลทเชอกนวำ หำกบำนใดปลกไวทำงทศตะวนตก จะกอใหเกดควำมเปนสรมงคล ผทอยอำศยมสขภำพด มควำมเจรญรงเรองและมชวตทมนคง ไมแปรเปลยน มควำมบรสทธตงอยในศลธรรมอนดงำม และดวยควำมทเปนดอกสขำวสวยและมกลนหอม ในตำงประเทศจงนยมน�ำดอกพดซอนมำท�ำชอดอกไมแตงงำนอกดวย
พดซอนเปนไมพมขนำดกลำง ชอบแสงแดดจด ถำปลกในพนททมแสงร�ำไรจะใหดอกนอย จงควรปลกกลำงแจง ตนพดเปนไมทปลกงำย ทนแดด ทนลม ปญหำเรองโรคและศตรพชกมไมมำกนก ตองกำรน�ำปำนกลำง ปลกในดนรวนซยทมควำมอดมสมบรณเพยงพอ ขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลด
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
สขภ�พด มคว�มเจรญรงเรอง ชวตมนคง
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Gardenia jasminoides Ellisวงศ: RUBIACEAEชอสามญ: Crape Gerdenia, Crape Jasmineชออน: พดใหญ พดจน เคตถวำ แคถวำ
114
พดซอนมประโยชนหลำยสวน รำกและล�ำตนใชบ�ำรงรำงกำย ระงบอำกำรปวด แกปวดฟน แกไข โดยใชตนและรำกสด ลำงใหสะอำดสบเปนชนตมน�ำเดอด กรองเอำน�ำดมวนละ 3 เวลำตอเนองกน ใชขบพยำธไดด สวนดอกและใบ โขลกใหละเอยดผสมเหลำโรงเลกนอยแลวคนเอำแตน�ำทำและพอกบรเวณทเปนโรคผวหนงเปนประจ�ำ เชำ-เยน ใชแกโรคผวหนง นอกจำกนดอกของพดมกลนหอมแรง จงนยมน�ำไปรอยพวงมำลยบชำพระ สกดเปนน�ำหอมและแตงกลนเครองส�ำอำง สวนเมลดมสเหลองทอง จงใชแตงสอำหำรและท�ำสยอม เนอไมมควำมละเอยดสวยสำมำรถใชท�ำหบบหร เครองกลง งำนแกะสลก ของและเฟอรนเจอรตกแตงบำน ของเดกเลน และอปกรณกำรเกษตร
พดซอน
Crape Gardenia
115
ส.
มะลเปนตนไมมงคลยอดนยมตนหนงของคนโบรำณ ซงเปนดอกไมประจ�ำขององคพระนำรำยณ คนไทยนยมใชมะลเปนเครองสกกำระบชำพระ ดวยกลนหอมเยนของดอกสขำวสะอำดบรสทธจงมควำมเชอกนวำ ถำหำกบำนใดปลกมะลไวในทำงทศตะวนตกเฉยงเหนอของบำนจะชวยใหคนในบำนไดรบควำมปรำรถนำด เปนทรกทคดถงของคนทวไป และท�ำใหคนในบำนมควำมบรสทธ รจกกตญญตอผมพระคณ นอกจำกนดอกมะลยงเปนดอกไมประจ�ำวนแมแหงชำตของไทยอกดวย
มะลชอบดนรวนซย แสงแดดครงวนจนถงตลอดวน ตองกำรน�ำและควำมชนระดบปำนกลำง ควรหมนพรวนดน รดน�ำ ใสปย ระวงเพลยและแมลงศตรพชอยำงสม�ำเสมอมะลใหดอกตลอดทงป แตมกใหดอกดกมำกในฤดรอนถงตนฤดฝนเพรำะชอบอำกำศรอนชน ขยำยพนธโดยกำรตอน ปกช�ำ และแยกกอ
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
กตญญ เปนทรกคดถงของคนทวไป
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Jasminum sambac Ait.วงศ : OLEACEAEชอสามญ : Arabia jasmine, Jasmine, Sambacชออน : มะลลำ มะลซอน มะลหลวง มะลปอม มะลขไก เตยมน ขำวแดก
116
มะล
ในต�ำรำยำไทย น�ำแชดอกมะลสดใชกนบ�ำรงหวใจใหชมชน ดอกแหงใหตมน�ำหรอชงน�ำรอนดมปรงเปนยำหอม ใชส�ำหรบถอนพษไข ดบพษรอน ผวหนงเปนผนคน แผลเรอรง ใบสด ต�ำกบกำกมะพรำวกนกะลำพอกหรอทำแผลพพอง แกพษเรอรง พษฝดำษ รำกสดๆผสมเหลำพอกขมบ ชวยแกปวดศรษะได นอกจำกประโยชนในทำงยำแลว ยงน�ำไปรอยพวงมำลย ซงถอเปนวฒนธรรมอนเกำแกและเปนเอกลกษณประจ�ำชำตไทย มะลยงเปนสญลกษณแทนควำมรกอนบรสทธระหวำงแมและลกอกดวย สวนมะลแตละชนด เชน มะลซอนนยมใชปกแจกนใหเกดควำมสวยงำม มะลลำนยมใชลอยในน�ำดมใหควำมหอมเยนชนใจ เชอกนวำกำรลำงหนำดวยน�ำทลอยดอกมะลจะชวยท�ำใหตำสวำง นอกจำกนดอกมะลลำยงเปนสวนผสมในกำรแตงกลนหรออบขนมใหหอม ใชอบผำและแตงกลนใบชำอกดวย
Jasmine
117
ส.
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
มเกยรต มศกดศร
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Cassia fistula L.วงศ : LEGUMINOSAE PAILIONOIDAEชอสามญ : Golden Shower, Pudding Pine Tree ชออน : คน ลมแลง แมะหลำอย เปอโซ ปอย ปโย กเพยะ ออดบ สกเกลอลกเคย
118
ร�ชพฤกษ
รำชพฤกษเปนไมมงคลนำม มควำมหมำยถง “ตนไมของพระรำชำ” เปนไมทมคณคำสงและถอเปนตนไมสญลกณประจ�ำชำตของไทย เวลำดอกรำชพฤกษบำน ดอกจะมสเหลองอรำมเตมตน ยงถอเปนสญลกษณแหงพทธศำสนำประจ�ำชำตไทย จงเชอกนวำปลกตนรำชพฤกษไวทำงทศตะวนตกเฉยงใต จะท�ำใหคนในบำนนนมเกยรต มศกดศร สงำงำม เปนผประกอบคณงำมควำมดตำมหลกพระพทธศำสนำ และมควำมมงคงร�ำรวย เพรำะรำชพฤกษออกดอกเปนชอสเหลอง เปรยบเสมอนพวงทองค�ำ
รำชพฤกษนยมปลกตำมบำนทมบรเวณในสวน หรอตำมขำงถนนและสวนสำธำรณะ เจรญเตบโตไดในดนแทบทกชนด ชอบแสงแดดจดหรอกลำงแจง ตองกำรน�ำนอย ปลกงำย เลยงงำยและยงทนตอสภำพธรรมชำตและโรคพชแตไมทนน�ำทวมขง ขยำยพนธโดยกำรเพำะเมลดจำกฝก
ตนรำชพฤกษสำมำรถน�ำมำปรงเปนยำสมนไพรไทยไดมำกมำย เชน ฝกแหง น�ำมำตมเอำแตน�ำดม เปนยำถำย แกตำนขโมย มำลำเรย ขบเสมหะ ขบพยำธ สวนเนอในฝก มรสหวำน ตมกบน�ำใชเปนยำระบำย แกบด แกรอนใน กระหำยน�ำ และหำกน�ำมำต�ำละเอยด ท�ำเปนยำทำภำยนอกพอกบรเวณปวดขอ เมลด บดเปนผง เปนยำระบำยและกระตนใหอำเจยน ดอก เปนยำถำย แกโรคกระเพำะอำหำรอกเสบและแผลเรอลง ชอยหลอลนล�ำไส ใบออน น�ำมำตมน�ำดมแกไขรมำตก ใบแก ใชเปนยำแกอมพำต โรคเกยวกบสมอง และยำถำย ใบสด น�ำมำต�ำละเอยด พอกหรอคนน�ำ ทำแกกลำกเกลอน และโรคผวหนงทเกดจำกเชอรำ ชอดอกและยอดออน มรสฝำด มน เปรยวเลกนอย น�ำมำรบประทำนเปนผกหรอปรงเปนอำหำรใสในแกง ผดหรอย�ำ เนอไม มยำงฝำด ใชเคยวกบหมำกแทนสเสยดจะใหน�ำฝำดใชส�ำหรบฟอกหนงหรอใชยอมผำฝำยผำไหมใหสเหลอง
Golden Shower
119
ส.
รำตรเปนไมดอกทดอกจะดกมำกตอนหนำฝน ลกษณะเดนของดอกรำตรคอดอกมกลนหอมในเวลำกลำงคน พอตอนเชำดอกทบำนจะหมดกลน และหอมใหมในคนตอไปเมอมดอกมนจะสงกลนไปไกล กลนไมฉนจนเกนไป และมกลนเยนเรอยๆ ท�ำใหคนเรยกกนอกชอหนงวำ หอมดก สวนมำกนยมปลกเปนไมประดบตำมบำนเรอน นอกจำกจะมกลนหอมชนใจแลว ยงใหควำมเปนสรมงคลดมำก ซงเชอกนวำหำกผใดปลกตนรำตรไวในบำน จะท�ำใหผปลกร�ำรวย มงคงยงขนอกดวย
รำตรขยำยพนธโดยกำรปกช�ำกงและตอนกง ในชวงปกช�ำกงหรอปลกลงกระถำงใหมๆ ควรปลกในทรมร�ำไร หลงจำกนนเมอตงตวดแลวจงน�ำไปปลกไวกลำงแจง เพรำะเปนพรรณไมชอบแดดจดหรอแดดเตมวน ชอบดนชมชน มธำตอำหำรทสมบรณและอยไดในสภำพคอนขำงแฉะ ตองกำรน�ำในปรมำณมำก ควรหมนทจะตดแตงกง พรวนดนและใสปย กงทแตกใหมจะแขงแรง และจะท�ำใหดอกดก
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
รำ�รวย มงคง
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Cestrum Nocturnumวงศ : SOLANACEAEชอสามญ : Night Jessamine, Lady of the night ชออน : หอมดก
120
ตนรำตรมถนก�ำเนดอยในเกำะอนดสตะวนตก ในไทยนยมปลกเปนไมกระถำง หรอปลกไววำงเปนรว กลนของดอกรำตรบำงครงควรระวง เพรำะอำจจะแรงเกนจนเกดอำกำรแพได ใหตดดอกทงจนเหลอปรมำณพอเหมำะ และภำยในดอกมเมลดทควรระวงอยำใหเดกเกบมำรบประทำน เพรำะเปนพษ นอกจำกนแลว ควำมหอมในยำมดกทเปนเอกลกษณของดอกรำตรนเอง ท�ำใหเกดบทเพลงเกยวกบดอกรำตรมำกมำย เชน พระรำชนพนธของรชกำลท ๗ เพลง “ดอกรำตรประดบดำว” ไดกลำวถงดอกรำตรไว เพลง “ดอกรำตร” ของ ธนดำ ธรรมวมล ศลปนไทยจำกคำย จเอมเอม แกรมม เพลงจน “เยยไหลเซยง” ทแปลวำดอกรำตร ของ หล จวนกวง หนงในเพลงอมตะของจน และบทกวรวมถงเพลงอนๆอกมำกมำย
ร�ตร
Night Jessamine
121
ส.
วำสนำเปนตนไมทชอบแสงแดดร�ำไรหรอแดดจด เจรญไดดในดนทกชนด ตองกำรควำมชนสง สำมำรถเจรญเตบโตไดเรวตำมชำยน�ำทวไป แตคนนยมเอำมำปลกในอำคำร เพรำะรปทรงสวย แปลกตำ และทนทำน
คว�มเชอ คว�มหม�ยทเปนมงคล
มคว�มสข สมปร�รถน�ในชวต
วธก�รปลกและดแลรกษ�
ประโยชนและเกรดคว�มร
ชอวทยาศาสตร : Dracaena fragrans (L.)Ker Gawl. วงศ : AGAVACEAEชอสามญ : Corn plant, Cornstalk plant, Queen of Dracaenasชออน : มงกรหยก
122
ว�สน�
วำสนำเปนตนไมมงคลนำมชนดหนง เพรำะควำมหมำยของค�ำวำ “วำสนำ” ซงแปลวำ บญบำรม กศลทท�ำใหไดรบลำภยศ คนโบรำณเชอกนวำ บำนใดปลกตนวำสนำไวประจ�ำบำนทำงทศตะวนออกเฉยงเหนอจะท�ำใหคนในบำนสขสมหวง คดหวงปรำรถนำสงใดกจะประสบควำมส�ำเรจในชวตตำมค�ำอธษฐำน นอกจำกนวำสนำยงถอเปนไมเสยงทำยอกดวย หำกบำนใดหมนพรวนดนรดน�ำใหตนวำสนำสวยสดสมบรณและออกดอก จะท�ำใหคนในบำนพบโชคลำภ ไมวำจะเปนขำวของเงนทอง กำรเลอนขนเลอนต�ำแหนง รวมทงมอ�ำนำจบำรมเปนทนำภำคภมใจอกดวย ผทเหมำะจะลงมอปลกตนวำสนำนน ควรจะเปนสภำพสตร เพรำะไมวำ จะเปนวำสนำอธษฐำน หรอวำสนำรำชน กจะดเหมำะเจำะคลองจองใหผหญงเปนฝำยปลก เนองจำกควำมออนหวำนออนโยนของผหญงนนเอง
วำสนำมถนก�ำเนดในประเทศเอธโอเปย ไนจเรย และกน เปนไมพมสงประมำณ 4-10 เมตร มดอกเลกๆบำนตอนกลำงคน สงกลนหอมฉนไปไดไกล ดร.บ. ซ. โวล-เวอรตน นกวจยแหงองคกำรบรหำรอวกำศและกำรบนแหงชำต หรอนำซำ ประเทศสหรฐอเมรกำไดคนพบไมดอกไมประดบจ�ำนวน 50 ชนดทมควำมสำมำรถในกำรดดพษจำกอำกำศหรอมลพษทำงอำกำศไดอยำงดเยยมรวมทงไอเสยทเกดจำกมนษยดวย ซงหนงในจ�ำนวนนนกคอตนวำสนำนนเอง
Queen ofDracaenas
123
บรรณ�นกรมเขยวหมนป. (สบคน 10 มกรำคม 2555 จำก http://www.panmai.com/Pollution/Pollution_26.shtml)
เขยวหมนป. (สบคน 10 มกรำคม 2555 จำก http://th.wikipedia.org/wiki/เขยวหมนป)
จ�าปา. (สบคน 5 พฤศจกำยน 2554 จำก http://th.wikipedia.org/wiki/จ�ำปำ)
จ�าปา : พระยาแหงดอกไมของคนไทยสมยกอน. (สบคน 5 พฤศจกำยน 2554 จำก http://doctor.or.th/
node/2463)
ชมเหดเทศสมนไพรแกทองผก.(สบคน 6 พฤศจกำยน 2554 จำก http://www.vegetweb.com/
ชมเหดเทศ-แกทองผก/)
ชบา. (สบคน 5 พฤศจกำยน 2554 จำก http://www.ptcn.ac.th/student/Sand4.html)
ชบา ไซรอาคส. (สบคน 5 พฤศจกำยน 2554 จำก http://th.wikipedia.org/wiki/ชบำ)
เจตนสร ปชปณญรศม. ปลกไมมงคลตามวนเกด. กรงเทพฯ: ส�ำนกพมพแพรธรรม, 2537.
ดอกทานตะวน. (สบคน 8 มกรำคม 2555 จำก http://www.the-than.com/FLower/F8.html)
ดอกอญชน ( Blue Pea ). (สบคน 3 มกรำคม 2555 จำก http://pitchaya.net/ดอกอญชน)
ตนราชนหนออน (Marble Queen ). (สบคน 3 มกรำคม 2555 จำก http://www.treeshistory.com/2011/11/
marble-queen.html)
ตนราตร... มดอกหอมในตอนกลางคน. (สบคน 8 มกรำคม 2555 จำก http://www.baanmaha.com/
community/thread33636.html)
ทานตะวน. (สบคน 8 มกรำคม 2555 จำก http://th.wikipedia.org/wiki/ทำนตะวน)
ธญนนท วระกล. ไมมงคล. กรงเทพฯ: บรษทอมรทรพรนตงแอนดพบลชชง จ�ำกด (มหำชน), 2551.
ธรรมรกษา. (สบคน 17 มกรำคม 2555 จำก www.maipradabonline.com/maimongkol/tumruksa.htm)
บษบำ จงพำนชยกล. ไมสรมงคล. กรงเทพฯ: ส�ำนกพมพคอมมำ, 2459.
ปลก”ไผกวนอม”เพอการสงออกไมมงคลท�าเงนชาวบานหนองออ. (สบคน 5 พฤศจกำรยน 2554 จำก
http://www.komchadluek.net/detail/20110818/106364/
ปลกไผกวนอมเพอกำรสงออกไมมงคลท�ำเงนชำวบำนหนองออ.html)
ไผกวนอม. (สบคน 5 พฤศจกำยน 2554 จำก http://th.wikipedia.org/wiki/ไผกวนอม)
ฝรง. (สบคน 3 มกรำคม 2555 จำก http://th.wikipedia.org/wiki/ฝรง)
พญาปลองทอง. (สบคน 17 มกรำคม 2555 จำก http://www.medplant.mahidol.ac.th/pubhealth/
clinacan.html)
พญายอ. (สบคน 17 มกรำคม 2555 จำก http://www.medplant.mahidol.ac.th/pubhealth/clinacan.html)
พญายอ. (สบคน 17 มกรำคม 2555 จำก http://www.panmai.com/Zodiac1/payayor.shtml)
พระนางเธอลกษมลาวณ. (สบคน 17 มกรำคม 2555 จำก http://th.wikipedia.org/wiki/
พระนำงเธอลกษมลำวณ)
มาจากอเมรกา เขาเรยกวา “ชมเหดเทศ”. (สบคน 6 พฤศจกำยน 2554 จำก http://gotoknow.org/blog/
jomduang/407795)
ยโถ : ความงาม หอม ทนทาน. (สบคน 17 มกรำคม 2555 จำก http://doctor.or.th/node/1382)
ราชนหนออน. (สบคน 3 มกรำคม 2555 จำก http://www.maipradabonline.com/maimongkol/
lachinehinon.htm)
ราชพฤกษ. (สบคน 3 มกรำคม 2555 จำก http://th.wikipedia.org/wiki/รำชพฤกษ)
ราชพฤกษ. (สบคน 3 มกรำคม 2555 จำก http://www.maipradabonline.com/maimongkol/
rachapouk.htm)
ราตร_(พรรณไม). (สบคน 8 มกรำคม 2555 จำก http://th.wikipedia.org/wiki/รำตร_(พรรณไม))
ราตร. (สบคน 8 มกรำคม 2555 จำก http://bbznet.pukpik.com/scripts2/
view.php?user=healthy&board=9&id=69&c=1&order=numview)
ศภสรำ. พนธไมมงคล ใหโชคเพมลาภ. กรงเทพฯ: ส�ำนกพมพบำนธรรมะ, 2553
สมนไพร ชมเหดเทศ. (สบคน 6 พฤศจกำยน 2554 จำก http://www.n3k.in.th/สมนไพร/ชมเหดเทศ)
สรรพคณสมนไพร 200 ชนด. (สบคน 3 มกรำคม 2555 จำก http://www.rspg.or.th/plants_data/herbs/
herbs_07_6.html)
อญชน. (สบคน 3 มกรำคม 2555 จำก http://th.wikipedia.org/wiki/อญชน)
โฮลโคเนย. (สบคน 17 มกรำคม 2555 จำก http://th.wikipedia.org/wiki/เฮลโคเนย)
วนเกดและไมมงคล
เรยบเรยง
จ�ฤตร เจรญศกดวโรจน
ภ�พประกอบ
Jarit Charoensakwiroj
ขอขอบคณ สำ�นกพมพบ�นและสวน
ตก C ชน 3 บรษทอมรทรพรนตงแอนดพลบบลชชง จำ�กด (มห�ชน) 65/101-103 หม 4
ถนนชยพฤกษ (บรมร�ชชนน) เขตตลงชน กรงเทพฯ 10170
www.baanlaesuan.com
ปกหลงใน 2
ปกหลงใน 2
ราคา 480 บาท
ISBN 000-5111-001-001-6
สร� อ�จทำ�ใหท�นมคว�มสขแคส�มชวโมง
ง�นเลยง อ�จทำ�ใหท�นมคว�มสขเพยงแคส�มวน
คครอง อ�จทำ�ใหท�นมคว�มสขแคเพยงส�มเดอน
แตก�รปลกตนไม จะทำ�ใหท�นมคว�มสขไดตลอดไป
““
สภ�ษตจน