Bioterrorism อาวุ�ธชี�วุภาพ

สำ��นั�กโรคติ�ดติ ออ�บั�ติ�ใหม่

กรม่ควบัค�ม่โรค

http://beid.ddc.moph.

go.th

Bioterrorism อาวุ�ธชี�วุภาพ

อ�ว�ธชี�วภ�พ หม่�ยถึ�ง อ�ว�ธที่� ม่�อ�นั�ภ�พในัก�รที่��ล�ยล"�งสำ#ง ที่��ให"คนัจำ��นัวนัม่�กในัพ%&นัที่� กว"�งได"ร�บับั�ดเจำ)บั ป่+วย และติ�ย จำ�ล�นัที่ร�ย.ที่� สำ�ม่�รถึนั��ม่�ผล�ติเป่0นัอ�ว�ธชี�วภ�พได" ติ"องม่� ค�ณสำม่บั�ติ�ผล�ติง �ย ติ"นัที่�นัติ� �ม่�คว�ม่คงที่นัในัก�รผล�ติ เก)บัร�กษ�ไว"ได"นั�นั โดยไม่ เป่ล� ยนัแป่ลงค�ณสำม่บั�ติ� และเข้"�สำ# ร �งก�ยได"หล�ยที่�ง

คุ�ณลั กษณะของเชี��อโรคุที่��อาจจะนำ�ามาใชี�ที่�าอาวุ�ธชี�วุภาพ

• ที่�าให้�ม�อ ตราป่#วุยแลัะอ ตราตายสู'ง

• แพร(จากคุนำสู'(คุนำได้�ง(าย• ใชี�ป่ร+มาณเชี��อนำ�อย แต(

แพร(ได้�มากที่างการห้ายใจ

• การวุ+นำ+จฉั ยโรคุได้�ไม(เร-วุนำ ก

• ไม(ม�วุ คุซี�นำ

• ที่��ให"เก�ดคว�ม่ติ% นัติระหนักได"ม่�ก

• สำ�ม่�รถึผล�ติเชี%&อได"เอง• ม่�คว�ม่คงติ�วในัสำ� ง

แวดล"อม่• ม่�ฐ�นัข้"อม่#ลจำ�กก�รว�จำ�ย

และก�รพ�ฒนั�ม่�ก อนั• สำ�ม่�รถึใชี"เป่0นัอ�ว�ธได"

รายชี��อโรคุที่��ใชี�เป่/นำอาวุ�ธรายชี��อโรคุที่��ใชี�เป่/นำอาวุ�ธชี�วุภาพชี�วุภาพ (US CDC)Group A : Anthrax, Plague, Smallpox, Botulism,

Tularemia, Viral Haemorrhagic Fever (อ+โบลัา ลัาสูสูา มาบวุร2ก จ'นำ+นำ )Group B : Q fever, Brucellosis, Glanders, VEE, Ricin, Clostridium perfringens, Staph. Enterotoxin B, Salmonella, Shigella, E.coli O 157 : H7, Vibrio chloerae, Cryptosporidium parvumGroup C : Nipah virus, Hanta virus, Yellow fever, Tick-borne haemorrhagic fever, MDR-TB

High potential

แอนัแที่ร)กซ์. (Anthrax)

• เก�ดจำ�กเชี%&อแบัคที่�เร�ยที่� ม่�ชี% อว � Bacillus anthracis ม่�ก�รสำ%บัพ�นัธ�.โดยก�รสำร"�งสำป่อร. (spore) และเม่% อติกไป่อย# ในัสำภ�พแวดล"อม่ที่� เหม่�ะสำม่ สำป่อร.นั�&ก)จำะเจำร�ญเป่0นัแบัคที่�เร�ยและแบั งติ�วอย �งรวดเร)ว สำ�ม่�รถึพ�กติ�วอย# ในัด�นัได"นั�นันั�บัป่8 ก�รใชี"เชี%&อโรคแอนัแที่รกซ์.เป่0นัอ�ว�ธสำ�ม่�รถึที่��ได" ด"วยก�รนั��เชี%&อแอนัแที่รกซ์.ที่� เพ�ะเล�&ยงไว"และเก)บัในัร#ป่สำ�รละล�ยม่�ฉี�ดพ นัโดยเคร% องบั�นั หร%อใชี"ที่��เป่0นัห�วรบั

Small pox • Small pox หร%อโรคไข้"ที่รพ�ษ ถึ#กจำ��ก�ดไป่จำ�กธรรม่ชี�ติ�

แล"วติ�&งแติ ป่8 ค.ศ . 1980 ที่� วโลกได"หย�ดก�รฉี�ดว�คซ์�นัไข้"ที่รพ�ษ แติ ย�งคงม่�สำองป่ระเที่ศที่� เก)บัเชี%&อ smallpox ไว"ในัห"องป่ฏิ�บั�ติ�ก�ร ค%อ อเม่ร�ก� และร�สำเซ์�ย แติ ร�สำเซ์�ยเร� ม่ม่�ป่<ญห�เนั% องจำ�กป่<ญห�ด"�นัเศรษฐก�จำ ที่��ให"เป่0นัแหล งอ�นัติร�ยเพร�ะห�กผ#"ที่� ไม่ เคยฉี�ดว�คซ์�นัป่=องก�นัโรคนั�&ได"ร�บัเชี%&อ ก)จำะที่��ให"เสำ�ยชี�ว�ติ 20 – 30% เนั% องจำ�กไม่ ม่�ย�ร�กษ�

Brucellosis• Brucellosis เป่/นำเชี��อโรคุที่��พบบ(อยในำนำมแพะ ต+ด้ต(อ

โด้ยสู มผั สูโด้ยตรง ที่างบาด้แผัลัห้ร�อเย��อบ�ต(างๆ การด้��มนำมห้ร�อร บป่ระที่านำอาห้ารที่��ม�เชี��อป่นำเป่5� อนำ แลัะการห้ายใจเอาเชี��อเข�าไป่ ผั'�ป่#วุยจะม�อาการไข�สู'งเป่/นำ ๆ ห้าย ๆ เป่/นำแรมเด้�อนำห้ร�อแรมป่6 ต(อมาจะม�อาการป่วุด้ตามข�อ ป่วุด้ตามกระด้'กสู นำห้ลั ง ม�นำ��าเห้ลั�องโต นำ��าห้นำ กลัด้ เบ��ออาห้าร ม�การอ กเสูบของอวุ ยวุะสู�บพ นำธ2 กวุ(าจะวุ+นำ+จฉั ยได้�แนำ(นำอนำอาจก+นำเวุลัานำานำ

โบที่'ลั+นำ ม (Botulinum)• อ�ว�ธสำ�รพ�ษโบัที่#ล�นั�ม่ ผล�ติจำ�กแบัคที่�เร�ยที่� ม่�ชี% อ

ว �Clostridium botulinum ซ์� งเป่0นัแบัคที่�เร�ยที่� ที่��ให"อ�ห�รกระป่>อง เก�ดก�รเนั �เสำ�ยและเป่0นัพ�ษ สำ�รพ�ษชีนั�ดนั�&สำ�ม่�รถึซ์�ม่เข้"�ที่�งเย% อบั� ข้องร �งก�ย เป่0นัสำ�รพ�ษที่� ไม่ ม่�สำ� ไม่ ม่�กล� นั อ�ก�รข้องผ#"ที่� ได"ร�บัสำ�รพ�ษจำะเร� ม่ด"วยอ�ก�รติ�พร � กล"�ม่เนั%&ออ อนัแรง คล% นัไสำ"อ�เจำ�ยนั ในัที่� สำ�ดระบับั ป่ระสำ�ที่จำะถึ#กที่��ล�ยและผ#"ป่+วยจำะเสำ�ยชี�ว�ติในัที่� สำ�ด ก�รแก"พ�ษติ"องที่��ได"โดยใชี"ย�แก"พ�ษ ก�รป่=องก�นัสำ�ม่�รถึที่��ได"โดยก�ร ฉี�ดว�คซ์�นั ในักรณ�ฉี�กเฉี�นัสำ�ม่�รถึป่=องก�นัได"โดยใสำ หนั"�ก�กป่=องก�นัก?�ซ์พ�ษ

Clostridium perfringen

• อ�ว�ธเชี%&อโรคคลอสำที่ร�เด�ยม่ เพอร.ฟร�งเกนัสำ. เป่0นัแบัคที่�เร�ยที่� ที่��ให"อ�ห�รกระป่>องเก�ดก�รเนั �เสำ�ยและเป่0นัพ�ษอ�กชีนั�ดหนั� ง ห�กแบัคที่�เร�ยชีนั�ดนั�&เข้"�ไป่อ�ศ�ยอย# ในับั�ดแผลที่� สำกป่รกและอ�ก�ศเข้"�ไม่ ถึ�งแล"ว

พ�ษข้องม่�นัจำะที่��ให"แผลบัวม่เบั ง และเนั%&อเนั �ติ�ย ซ์� งแพที่ย.จำ��เป่0นัติ"องติ�ดอว�ยวะที่� เก�ดแผลเนั%&อเนั �ติ�ยนั�&ที่�&งไป่ ม่�ฉีะนั�&นัพ�ษจำะแพร เข้"�ในัระบับัโลห�ติและที่��ให"ผ#"ป่+วย เสำ�ยชี�ว�ติได"

Ricin

• อ�ว�ธสำ�รพ�ษไรซ์�นั เป่0นัสำ�รพ�ษที่� สำก�ดจำ�กเม่ล)ดละห� ง ใชี"เป่0นัย�ป่ร�บัศ�ติร#พ%ชี สำ�รพ�ษไรซ์�นัจำะไป่ย�บัย�&งก�รผล�ติโป่รติ�นั ข้องเซ์ลล.อ�นัเป่0นักระบัวนัก�รที่��ง�นัพ%&นัฐ�นัข้องร �งก�ย ผ#"ที่� ได"ร�บัสำ�รพ�ษไรซ์�นัจำะเสำ�ยชี�ว�ติเนั% องจำ�กร �งก�ยไม่ สำ�ม่�รถึ ผล�ติโป่รติ�นัที่� จำ��เป่0นัในัก�รด��รงชี�ว�ติได" ไม่ ม่�ว�ธ�ก�รร�กษ� แติ อ�จำป่=องก�นัได"โดยก�รฉี�ดว�คซ์�นั

แผันำเตร�ยมพร�อมต(อภ ยคุ�กคุามจากอาวุ�ธชี�วุภาพ

สูถานำการณ2ที่��อาจเก+ด้ข8�นำ (Possible scenarios)1 กรณ�ม�ผั'�พบจด้ห้มายห้ร�อพ สูด้�ต�อง

สูงสู ย (Suspected objects found)

2 . กรณ�ม�การก(อการร�าย ที่��นำ(าสูงสู ยวุ(าใชี�อาวุ�ธชี�วุภาพ อาจม�ผั'�บาด้เจ-บจ�านำวุนำมาก แต(ย งไม(เก+ด้การป่#วุย (Mass exposure to s uspectedmaterial )

3 . กรณ�เก+ด้ผั'�ป่#วุยจ�านำวุนำมากในำเวุลัาใกลั�เคุ�ยงก นำ โด้ยไม(ป่รากฏเห้ต�การแพร(เชี��อที่��ชี ด้เจนำ (Cluster of cases)

วุ+ธ�การป่ฏ+บ ต+ต(อจด้ห้มายห้ร�อพ สูด้�ที่��เข�าข(ายนำ(าสูงสู ย

• อย(าเป่:ด้ เขย(า ห้ร�อด้มจด้ห้มายห้ร�อพ สูด้�• สูวุมถ�งม�อยาง นำ�าวุ สูด้�สูงสู ยใสู(ถ�งป่:ด้ผันำ8กให้�

ม+ด้ชี+ด้ ( กรณ�ม�เป่:ด้ซีองโด้ยบ งเอ+ญ ห้ร�อวุ ตถ�แตก ฉั�กขาด้แลัะพบวุ(าม�ฝุ่�#นำห้ร�อแป่=ง คุวุรวุางวุ ตถ�อย(าง

ระม ด้ระวุ ง อย(าที่�าให้�ฟุ้� =งกระจาย แลั�วุป่:ด้ห้�องที่��พบ วุ ตถ� )

• สู(งวุ ตถ�ต�องสูงสู ยให้�ก บสูถานำ�ต�ารวุจ เพ��อตรวุจสูอบลังบ นำที่8กแลัะสู(งต(อห้นำ(วุยงานำ

สูาธารณสู�ข เพ��อตรวุจสูอบห้าเชี��อต(อไป่

การป่ระสูานำคุวุามร(วุมม�อพห้�ภาคุ�เพ��อแก�ป่?ญห้าการใชี�อาวุ�ธชี�วุภาพ

งานำข�อม'ลัข(าวุสูาร

การเฝุ่=าระวุ ง การป่ระสูานำคุวุามร(วุมม�อ

พห้�ภาคุ�เพ��อแก�ป่?ญห้าการใชี�อาวุ�ธชี�วุภาพ

สูอบสูวุนำ ชี นำสู'ตร ป่ฏ+บ ต+การเม��อเก+ด้เห้ต�

การร กษาพยาบาลั เวุชีภ ณฑ์2 วุ สูด้� อ�ป่กรณ2

ด้�านำอ��นำๆ

สูภาคุวุาม ม �นำคุง

แห้(งชีาต+ กระที่รวุง กลัาโห้ม

กระที่รวุงมห้าด้ไที่ย

กระที่รวุง

สูาธารณสู�ข

กระที่รวุง วุ+ที่ยาศาสูตร2ฯ

สู�านำ กงานำ ต�ารวุจ

แห้(งชีาต+องคุ2กรสูาธารณป่ระโยชีนำ2

ห้นำ(วุยงานำ ภาคุ

เอกชีนำ

•การจ ด้ที่�าแผันำ คุ'(ม�อป่ฏ+บ ต+งานำ มาตรฐานำงานำ

•การให้�ข�อม'ลัข(าวุสูารแลัะเฝุ่=าระวุ งโรคุ : ศ#นัย.ข้"อม่#ล ระบับัข้"อม่#ล

•การป่ระสูานำงานำ : คณะกรรม่ก�รและศ#นัย.ป่ระสำ�นัง�นั

•การฝุ่Dกอบรม : ติ��รวจำ เจำ"�หนั"�ที่� กสำที่. บั�คล�กร สำธ .

•การเตร�ยมเวุชีภ ณฑ์2 วุ สูด้� อ�ป่กรณ2 : ย�ป่ฏิ�ชี�วนัะ ชี�ด & อ�ป่กรณ.ก�นัเชี%&อ

•การเตร�ยมป่ฏ+บ ต+การ : หนั วยเฉีพ�ะก�จำเพ% อสำอบัสำวนัและควบัค�ม่โรค

•การให้�สู�ขศ8กษาแก(ป่ระชีาชีนำ

ภารก+จที่��จ�าเป่/นำในำภารก+จที่��จ�าเป่/นำในำการเตร�ยมพร�อมการเตร�ยมพร�อม

แผันำบรรเที่าภ ย จาก

อากาศห้นำาวุ

แผันำบรรเที่าภ ย จากไฟุ้ป่#า

แผันำป่=องก นำภ ย ฝุ่#ายพลัเร�อนำ แห้(งชีาต+

๒๕๔๘

แผันำบรรเที่าภ ย จากอ�ที่กภ ย

วุาตภ ย โคุลันำถลั(ม

แผันำบรรเที่าภ ย จากอ คุคุ�

ภ ย

แผันำบรรเที่าภ ย จากแผั(นำ

ด้+นำไห้วุแผันำบรรเที่าภ ย จากภ ย

แลั�ง

แผันำบรรเที่าภ ย จากโรคุระบาด้สู ตวุ2

แผันำบรรเที่าภ ย จากสูาร

เคุม� วุ ตถ�อ นำตราย

แผันำบรรเที่าภ ยจากการคุมนำาคุม

ขนำสู(ง

แผันำเตร�ยมพร�อม ร บม�อภ ยคุ�กคุาม จากอาวุ�ธชี�วุภาพ

อาวุ�ธเคุม�

ระบบงานำเตร�ยมคุวุามพร�อมต(อป่?ญห้าอาวุ�ธ

ชี�วุภาพคุณะกรรมการเตร�ยมพร�อมแห้(งชีาต+ฯ

แผันำเตร�ยมพร�อมแห้(งชีาต+ฯ

คุณะอนำ�กรรมการ ด้�านำการ

แพที่ย2แลัะสูาธารณสู�ข

ศ'นำย2ป่ระสูานำงานำเตร�ยมคุวุามพร�อมต(อป่?ญห้าอาวุ�ธชี�วุภาพ

กระที่รวุงสูาธารณสู�ข

คุณะกรรมคุณะกรรมการเตร�ยมพร�อมป่=องก นำภ ยอาวุ�ธชี�วุภาพไข�ที่รพ+ษ

คุณะที่�างานำด้�านำการเฝุ่=า

ระวุ ง สูอบสูวุนำแลัะคุวุบคุ�ม

โรคุ

คุณะที่�างานำด้�านำการตรวุจ

วุ+นำ+จฉั ยที่าง ห้�อง ป่ฏ+บ ต+

การ

คุณะที่�างานำ

ด้�านำ การวุ+นำ+จฉั ย

ร กษาที่างคุลั+นำ+คุ

คุณะที่�างานำ

ด้�านำการเตร�ยมวุ คุซี�นำ

คุณะที่�างานำ ด้�านำ การ

ป่ระสูานำแผันำแลัะ

ข�อม'ลั

คุณะกรรมที่��ป่ร8กษา ที่างวุ+ชีาการ EID

แผันำเตร�ยมพร�อมแห้(งชีาต+พ.ศ. 2535

แผันำเตร�ยมพร�อมด้�านำการแพที่ย2แลัะการสูาธารณสู�ข

พ.ศ. 2541

แผันำเตร�ยมพร�อมต(อภ ยคุ�กคุามจากอาวุ�ธชี�วุภาพ

พ.ศ. 2545

คุณะกรรมการเตร�ยมพร�อมแห้(งชีาต+เลัขาธ+การ สูมชี. เป่/นำป่ระธานำ

คุณะอนำ�กรรมการเตร�ยมพร�อมด้�านำการแพที่ย2แลัะการสูาธารณสู�ข

ป่ลั ด้ สูธ.เป่/นำป่ระธานำ

คุณะกรรมการอ�านำวุยการศ'นำย2เตร�ยมพร�อมต(อภ ยคุ�กคุามจากอาวุ�ธชี�วุภาพ

อธ+บด้� กรม คุร. เป่/นำป่ระธานำ

แนำวุที่างการอ�านำวุยการการเตร�ยมพร�อมต(อภ ย

คุ�กคุามจากอาวุ�ธชี�วุภาพ

• ห้�ามร ฐภาคุ�พ ฒนำา ผัลั+ต แลัะสูะสูมอาวุ�ธชี�วุภาพ แลัะให้�ที่�าลัายอาวุ�ธที่��ม�อย'(ในำคุรอบคุรอง อนำ�สู ญญาห้�ามอาวุ�ธชี�วุภาพถ�อเป่/นำคุวุามตกลังพห้�ภาคุ�ด้�านำการลัด้อาวุ�ธฉับ บแรกของโลัก

•ป่ระเที่ศไที่ยเข�าเป่/นำภาคุ�อนำ�สู ญญาฯ เป่/นำลั�าด้ บที่�� 38 โด้ยให้�สู ตยาบ นำเม��อวุ นำที่�� 28 พฤษภาคุม คุ.ศ. 1975 (พ.ศ. 2518)

อนำ�สู ญญาห้�ามอาวุ�ธชี�วุภาพ Biological Weapons Convention Biological Weapons Convention - BWC- BWC

สำร�ป่ • ป่ระเที่ศจ�าเป่/นำต�องม�คุวุามพร�อมต(อภ ยจากอาวุ�ธชี�วุภาพ

• คุวุามพร�อมของป่ระเที่ศ ข8�นำอย'(ก บคุวุามเข�มแข-งของ

โคุรงสูร�างพ��นำฐานำ แลัะบ�คุลัากร ซี8�งม�ศ กยภาพที่ �งด้�านำวุ+ที่ยาศาสูตร2 สูาธารณสู�ข เศรษฐก+จ สู งคุม แลัะคุวุามม �นำคุง

• ป่ระสูบการณ2การร บม�อก บภ ยคุ�กคุามจากอาวุ�ธชี�วุภาพ แลัะโรคุต+ด้เชี��ออ�บ ต+ให้ม( แสูด้งวุ(าป่ระเที่ศม�ศ กยภาพแลัะคุวุามพร�อมระด้ บห้นำ8�ง ซี8�งต�องพ ฒนำาให้�เข�มแข-งย+�งข8�นำ

สำร�ป่• การป่ร บป่ร�งแลัะพ ฒนำาศ กยภาพ ต�องที่�าในำห้ลัาย

ม+ต+ : นำโยบาย การป่ระเม+นำคุวุามเสู��ยง แผันำเตร�ยมพร�อม การจ ด้องคุ2กร บ�คุลัากร งบป่ระมาณ ซี8�งอย'(บนำพ��นำฐานำของคุวุามร(วุมม�อพห้�ภาคุ�

• การด้�าเนำ+นำนำโยบายของร ฐบาลั โด้ยเฉัพาะนำโยบายด้�านำคุวุามม �นำคุง แลัะคุวุามสู มพ นำธ2ระห้วุ(างป่ระเที่ศ เป่/นำป่?จจ ยสู�าคุ ญต(อคุวุามเสู��ยงแลัะคุวุามพร�อมของป่ระเที่ศ