Bilten demokratskog rukovođenja

Škola demokratskog rukovođenja, ul. Studentska, lamela 9, 81000 Podgorica;tel/fax: +382 20 513 687; e-mail: [email protected]; www.sdr.gamn.org

Elektronsko izdanje Izlazi kvartalno Broj 5 Jul 2015. godine

1

Stavovi autora objavljeni u Biltenu nijesu nužno i stavovi Škole demokratskog rukovođenja

uz podršku

Biltendemokratskogrukovođenja

Glas naših alumnista

Poštovani alumnisti i partneri,

pred vama se nalazi peti broj Biltenademokratskog rukovođenja. Ovo izdanje jeujedno i mali jubilej jer je tačno prije godinudana ideja o Biltenu pretočena u djelo.Kroz više od pedeset tekstova od isto toliko au‐tora, naših alumnista, zajedno smo pokušavalida skrenemo pažnju ali i da ponudimo rješenjana sve one probleme koji nijesu u fokusu, a sa ko‐jima se crnogorsko društvo suočava.Škola demokratskog rukovođenja, uz već tradi‐cionalnu podršku ambasade KraljevineNorveške, nastaviće sa svojom misijom dodatneedukacije i umrežavanja donosilaca odluka nasvim nivoima. Sa istom misijom, po četrnaestiput, u septembru ćemo formirati novu gen‐eraciju Škole i tako našu mrežu alumnista obo‐gatiti za još dvadesetak alumnista koji žele dadaju svoj doprinos napretku društva.I ovoga puta vas pozivamo da se uključite u ak‐tivnosti koje Škola kroz program posvećujevama‐ alumnistima. Vašim glasom i stavom uBiltenu ili pak edukacijom i socijalizacijom krozparticipaciju u seminarima koji su vama nami‐jenjeni. Već u oktobru imaćete mogućnost dadopunite svoja znanja o tome kako mediji i port‐paroli mogu uspješno sarađivati.Tim Škole je ponosan što u periodu sveopštepolitičke krize, koja se u malim državama poputCrne Gore manifestuje kroz izuzetno nizak nivopolitičke kulture, naši alumnisti ostaju svijetlatačka i daju pozitivan primjer. Mi ćemo dati sveod sebe da i buduće generacije nastave timputem.

Sanja Rašović,koordinatorka Škole

demokratskog rukovođenja

SADRŽAJ

Intervju: Leonora KryeziuUloga nevladinih organizacija je ključna zapoboljšanje situacije u regionu ..................................2

Aleksandar DamjanovićNovi Zakon o budžetu i fiskalnoj (ne)odgovornostisluži kratkoročnim političkim ambicijama ..............3

Marta ŠćepanovićNeophodno je pooštriti sankcije zakrivično djelo neplaćanje izdržavanja djeteta............4

Miloš KonatarVrijeme je da počnemo da ulažemo u život ..............5

Sead Šahman Mlade treba podsticati da budu diodruštveno-političkog sistema ....................................6

Srđan Perić“Svemoć tržišta” snažnonarušava suštinu obrazovanja ....................................7

Dr Branislav Radulović15 godina Igmanske inicijative za saradnju,razumijevanje i povjerenje u regionu ..............................8

Marko ČanovićZakon o legalizaciji neformalnihobjekata čeka tri godine ............................................9

Nikola JanjuševićKontinuiranim radom do većebezbjednosti u saobraćaju ........................................10

Ajša HadžibegovićŠta to bješe građanin? ................................................11

Vijesti iz ŠDR ..............................................................12

* Pojedine slike u biltenu su preuzete sa interneta u skladu sa Creative Commons licenca.



2uz podršku

politika, nacionalna bezbjednost, itd. Da bi se to de-silo, predavanja se prepuštaju istaknutim predavačimaza odgovarajuće oblasti. Još jedan aspekat političkeškole jeste izgradnja novog političkog ambijenta udržavama u kojima će se to u budućnosti odraziti nanacionalnu i internacionalnu strukturu. Cilj školejeste da okupi vjerodostojne ljude koji će sjutra pred-voditi osnovne funkcije u ovim društvima i krozproširenje njihove mreže, da usadi novu političku kul-turu gdje je saradnja umjesto izolacije, novi načinrješavanja problema. Imajući u vidu prethodni period u vašoj

državi, kako ocjenjujete sadašnju situaciju naKosovu i odnose sa Crnom Gorom?

Kada je riječ o odnosima između Kosova i CrneGore, naročito kada uporedite bilateralne odnosedrugih država na Balkanu, oni su vrlo zadovoljavajući.Kosovo i Crna Gora imaju više zajedničkog, nego štoimaju razlika. Obije države imaju jasnu euroatlantskuperspektivu i imajući u vidu da u istorijskom smislu nijebilo konflikata ili bilo čega sličnog, put za saradnjuizmeđu ove dvije države je slobodan. To bi moglo da ko-risti obijema državama, uključujući i njihove građane.Osim toga, organizacije civilnog sektora u ovimdržavama imaju dobru istoriju saradnje u prošlosti.

Sanja Rašović

INTERVJULEONORA KRYEZIUDirektorica političke škole Kosova, članica Akademskog Savjeta ŠDR‐alkryeziu@pips‐ks.org

Po vašem mišljenju, na koji način jemoguće postići bolju saradnju između država uregionu i koliko je to važno?

Za našu budućnost itekako je bitno ostvariti ipoboljšati saradnju država u regionu. Načini da se touradi su podijeljeni: kroz političke institucije i kroznevladine organizacije. Čvrsto vjerujemo da je druginačin mnogo efikasniji, da može proizvesti bolje rezul-tate a može uključiti i veliki broj građana. Ulogunevladinih organizacija rangiramo kao osnovnu zapoboljšanje situacije u regionu. Bolja saradnja organi-zacija civilnog sektora vodi ka boljoj saradnji izmeđugrađana država regiona a intenziviranje te saradnje jeneophodno. Koliko je važno obrazovanje političara, ili

da budemo precizni, koliko je bitno ovo što školerade?

Osnivanje Političkih škola nudi jedinstvenoiskustvo mladim liderima, pokrivajući sve slojevedruštva kao što su: političke partije, mediji, NVO-i,javni izvršitelji, itd. Učesnici imaju priliku da se upoz-naju sa kvalitetnim predavačima o različitim temamakoje se tiču demokratskih vrijednosti, kao što su: ljud-ska prava, političke partije i politički sistemi, inostrana

Uloga nevladinih organizacija je ključnaza poboljšanje situacije u regionu

Bolja saradnja organizacija civilnog sektora vodi ka boljojsaradnji između građana država regiona a intenziviranje tesaradnje je neophodno.



3uz podršku

ALEKSANDAR DAMJANOVIĆposlanik SNP i predsjednik Odbora za ekonomiju, finansije i buž[email protected]

Kao jedan od ključnih reformskih zakona iz oblastijavnih finansija, koji po prvi put u naš budžetski

sistem unosi princip tzv.fiskalne odgovornosti, u majuprošle godine je počeo da se primjenjuje novi sistem-ski Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti.

Nešto više od godinu dana važenja Zakona je do-voljno vrijeme da se ocijeni primjena njegovihključnih odredaba, odnosno sagledaju svi njegovi ne-dostaci na koje sam lično ukazivao tokom rasprave opredlogu zakona na matičnom odboru, odnosnoplenumu.

Članom 17 važećeg zakona definisano je da noviključni fiskalni dokument „Fiskalnu strategiju“ donosiSkupština Crne Gore na predlog Vlade. Međutim,članom 88 zakona je norma člana 17 obesmišljenatako što je napravljen izuzetak da „Vlada kojoj na danstupanja na snagu ovog zakona traje mandat donosismjernice fiskalne politike bez fiskalne strategije“. Tou praksi znači da ćemo fiskalnu strategiju dobiti umandatu nove Vlade nakon izbora, što teoretski možeda se desi i pri kraju mandata „nove Vlade“ dakle tek2020. Istovremeno je članom 26 propisano da ocjenukriterijuma fiskalne odgovornosti ( prepisani su većpoznati mastrihtski kriterijumi o budžetskomdeficitu od maksimalno tri odsto BDP-a i visini javnogduga od maksimalno 60 odsto, iako su zbog ranjivostieurizovane crnogorske ekonomije ovi kriterijumimorali biti mnogo oštriji ) vrši Državna revizorska in-stitucija „u okviru godišnjeg izvještaja koji dostavljaSkupštini“, na bazi čega Vlada predlaže Skupštinieventualni predlog plana sanacije budžeta u skladu saodredbama člana 21 Zakona.

U praksi ovo znači da će notornu činjenicu, da suveć početkom ove godine probijeni kriterijumi visinejavnog duga (na kraju 2014. Vlada je saopštila da jejavni dug na nivou od 59,6 odsto što je upitno ali svei da je tako, sigurno je javni dug već prešao zakonomdozvoljeni limit od 60 procenata, zbog novihzaduženja koja su već napravljena početkom ove go-dine u skladu sa Zakonom o budžetu za 2015 godinu),DRI moći da konstatuje tek kada krajem naredne go-dine. Tek tada će se steći formalni uslovi da nekadruga Vlada formirana nakon izbora koji će bitiodržani najkasnije do septembra 2016. morati dapredloži Skupštini rebalans budžeta, smanjivanjevišegodišnjih izdataka, smanjivanje izdataka opšti-nama, kao i druge mjere za smanjenje državnog duga

ili program petogodišnje sanacije budžeta. Jednos-tavnije rečeno, ovo znači da bi Vlada morala, usljedneodgovorne budžetske politike koju je vodila, a i daljeje vodi, da smanjuje budžetske troškove, što je nepop-ularna mjera koja bi u političkom smislu koštalaVladu, odnosno aktuelnu vlast pa su sa ovakvimobesmišljavanjem parlamentarna većina koja je iz-glasala ovakvo rješenje, kupila sebi dragocjeno vrijemeda ne čine ništa, dok se na drugoj strani budžetskiparametri urušavaju, održava i uvećava haos u javnimfinansijama i dugoročna fiskalna neravnoteža, koju ćena kraju, neko kad tad morati da rješava, kako bi seizbjegao finansijski kolaps države.

Kada se u obzir uzme i činjenica da su iz zakona uk-lonjene norme o odgovornosti ministara i direktora udržavnoj upravi za kršenja budžetskih procedura,kojase, sudeći po izvještajima DRI nastavljaju nesmanjenimintenzitetom, potpuno je jasno da je navedenim zakon-skim rješenjima namjerno kreiran sistem dugoročnefiskalne neodgovornosti u korist kratkoročnih, tekućihpolitičkih ambicija onih koji su predložili, odnosnodonijeli novo zakonsko rješenje.

Prvobitna verzija Zakona izmijenjenamimo očiju javnostiRad na Nacrtu zakona o budžetu i fiskalnoj odgov-ornosti započeo još u mandatu Igora Lukšića kao pred-sjednika Vlade, odnosno Milorada Katnića tadašnjegministra finansija. Radna grupa, čiji sam bio član, defin-isala je prvobitnu verziju sa veoma zahtjevnim odred-bama koje se tiču ispunjavanja fiskalnih kriterijuma,načina na koji se pristupa sanaciji budžetske ner-avnoteže, ali i jasnih i preciznih sankcija za odgovornefunkcionere za kršenje odredaba zakona, uključujući isankcije za ministra finansija. Nakon formiranja noveVlade krajem 2012. prvobitna verzija zakona je tiho uk-lonjena i zamijenjena predlogom zakona koji je novaVlada, nakon gotovo godinu, utvrdila i dostavila Skupš-tini, i koji je de fakto u tom tekstu usvojen glasovimaparlamentarne većine. Izmjene prvobitnog teksta, kojesu urađene van očiju javnosti, značajno su dezavuisalepočetnu ideju objektivizacije fiskalne odgovornosti zakršenje zakona, odnosno preciziranja mehanizama za-štite ravnoteže u crnogorskim javnim finansijama.Posljedice takvih rješenja se već osjećaju u budžetskojpraksi i obesmišljavaju bilo kakve suvisle napore zauravnoteženje državnog budžeta.

Novi Zakon o budžetu i fiskalnoj (ne)odgovornosti služi kratkoročnim političkimambicijama



4uz podršku

MARTA ŠĆEPANOVIĆPoslanica DPS‐a [email protected]

kolege iz Pozitivne Crne Gore, te iskoristiti mogućnostkoja se uvodi novim Zakonom o izvršenju kazni zatvora,novčanih kazni i mjera bezbjednosti-upućivanjezatvorenika na rad van ustanove, gdje bi se od naknadekoja ga sleduje moglo, makar djelimično, omogućitidjetetu da dobije od roditelja ono na šta ima pravo. Osimovih predloga, svi poslanički klubovi su saglasni da se pri-likom razmatranja izvještaja o radu Tužilačkog savjeta iGodišnjeg izvještaja o radu sudova, posebna pažnja moraposvetiti ovom problemu, te kroz razmatranje izvještajapokušati ukazati predstavnicima sudske i tužilačke vlasti,kako i na koji način mogu dati doprinos rješavanju ovogproblema. Nadam se da ćemo kroz mehanizme koji sunam na raspolaganju kao poslanicima , nešto promijeniti,ako ništa drugo onda pokrenuti pitanje adekvatne prim-jene onoga što nam važeći zakoni i procedureomogućavaju.

Problem neplaćanja izdržavanja je problem koji je pre-poznat i na nivou Evropske Unije. Kako bi podstakla

raspravu oko ovog pitanja, Evropska komisija je 2004. go-dine donijela tzv.Zelenu knjigu o obavezama izdržavanja,u kojoj su postavljena brojna pitanja koja se tičuuređivanja postupka ostvarivanja izdržavanja, te pokušajrješavanja ovog pitanja, odnosno uređivanje ovih postu-paka kako bi bili efikasniji.Istraživanje koje je sprovelaNVO “Sigurna ženska kuća” u okviru projekta “Ali-mentacija pravo svakog djeteta i obaveza svakogroditelja”, čiji je krajnji cilj bio da se u potpunosti rasvijetliovaj problem, nažalost, pokazalo je da je ovo problemkoji je u Crnoj Gori sve više zastupljen.

Naime, istraživanje je pokazalo da dvije trećine roditeljane plaća redovno izdržavanje svoje djece. Očigledno je daje problem u sprovođenju rješenja o izvršenju na osnovupravnosnažnih sudskih odluka, izricanje neadekvatnihkrivičnih sankcija za krivično djelo nedavanje izdržavanja,te nekorišćenje velikih zakonskih ovlašćenja i mogućnostikoje na osnovu Porodičnog zakona imaju Centri za soci-jalni rad. U vezi sa ovim značajnim društvenim proble-mom, u cilju poboljšanja položaja jednoroditeljskihporodica u društvu i unapređenja ostvarivanja prava na iz-državanje, u Skupštini Crne Gore je pokrenuto rješavanjeovog pitanja. Posebno bih naglasila da su svi poslaničkiklubovi, svaki iz svoje vizure, dali svoj doprinos rješavanjuovog problema. Kako se u skupštinskoj proceduri nalazepredlozi kojima se pokušava riješiti ovaj problem, cilj je dase kroz rasprave na odborima i rasprave na sjednicamaSkupštine pokuša naći realno i adekvatno rješenje. Sma-tram da, prije svega, treba pooštriti krivične sankcije zakrivično djelo neplaćanje izdržavanja, a koji predlog su dali

Centri za socijalni rad morajuuložiti dodatne naporeImajući u vidu nadležnosti koje shodno Porodičnomzakonu imaju Centri za socijalni rad, smatram da za-posleni u Centrima za socijalni rad moraju proći do-datne obuke, formirati timove i uložiti dodatni naporda se omogući bolja primjena Porodičnog zakona kojise odnosi na ovu oblast, kako bi se zaštitila djeca iomogućilo im se ostvarivanje njihovog prava ukolikojedan od roditelja ne poštuje zakonsku obavezu premasvom djetetu.

Neophodno je pooštriti sankcije za krivičnodjelo neplaćanje izdržavanja djeteta


5

MILOŠ KONATARKoordinator za socijalnu politiku Građanskog pokreta [email protected]

Udjeci se obnavlja i čisti rijeka čovječanstva - napisaoje Ivo Andrić, vrlo svjestan da modernog i

naprednog društva nema bez ulaganja u novi život. Ula-ganje u djecu je ulaganje u budućnost. Danas je državata koja mora pokazati solidarnost sa roditeljima i pružitisigurnost i pomoć prilikom podizanja djece.U CrnojGori pravo na dječiji dodatak trenutno ima nešto manjeod 22 hiljade djece, što je oko 15 odsto ukupnog brojadjece u našoj zemlji. Zabrinjavajuća je i činjenica da jezakonom ograničeno da samo troje djece u porodicimogu primati dodatak. Država za dječji dodatakgodišnje izdvaja oko šest miliona eura. Poređenja radi,181 milion eura je država izgubila od 2011. godine dodanas, zbog palih garancija Vlade, datih mahompropalim preduzećima u Crnoj Gori.

Vrijeme je da i Crna Gora počne da ulaže u život, i dakao odgovorna država radimo u interesu roditelja i djece.Moderna i napredna Crna Gora je država u kojoj ćesvako dijete primati dječiji dodatak, i država koja pružakvalitetnu i sigurnu socijalnu i dječju zašititu, jer ula-ganja u buduće generacije nemaju cijenu.

Država Crna Gora mora omogućiti da djeca koja dosada nisu ostvarivala pravo na dječji dodatak to pravoostvare, tj. da do navršene 15. godine primaju dječji do-datak, odnosno tokom redovnog školovanja u osnovnojškoli. Kako je osnovno školsko obrazovanje obavezno, adržava nije omogućila mehanizme da svoj djeci omogućibesplatne udžbenike za ovaj nivo obrazovanja, na ovajnačin bi se dijelom prevazišao taj nedostatak. Država bitako pokazala solidarnost i sa roditeljima, i pružilapotrebnu pomoć prilikom podizanja djece. Takodje,država mora ukinuti ograničenje broja djece u porodicikoja mogu biti korisnici dječjeg dodatka.

Posebnu pažnju treba posvetiti kategorijamasamohranih roditelja, korisnika materijalne pomoći,lične njege i invalidnine, kao i djeci bez roditeljskogstaranja, tako što će se povećati iznos dječjeg dodatka.Postojeći iznosi dječjeg dodatka više govore o neodgov-ornosti države, nego o odgovornoj socijalnoj politici isolidarnosti.

Da svako dijete u Crnoj Gori prima dječji dodatak,država bi prema prvim procjenama godišnje morala izd-vojiti između 16 i 17 miliona eura. Kada bi, recimo,država naplatila samo trećinu poreskog duga koji

trenutno iznosi 720 miliona eura, bilo bi dovoljno novcada narednih 10 godina svako dijete u našoj zemlji primadječji dodatak.

Vrijeme je da država počne da vodi domaćinsku poli-tiku i naplati poreski dug, drastično smanji brojslužbenih vozila, kao i broj službenih putovanja.Budžetska sredstva se moraju odgovorno trošiti i na tajnačin preusmjeravati novac za finansiranje kvalitetnesocijalne i dječije zaštite. Pomoć roditeljima i povećanjenataliteta je obaveza Crne Gore i svih nas, jer želimo današu državu gradimo kao solidarno, pravedno i socijalnoodgovorno društvo.

Pravo na dječji dodatak uevropskim zemljama U Njemačkoj svako dijete ima pravo na dječji do-datak, koji iznosi od 184 do 215 eura mjesečno. UAustriji takodje svako dijete ostvaruje pravo nadječji dodatak i to u visini od 105,40 do 152,70 euramjesečno, s tim što porodice za više od jednogdjeteta dobijaju još mjesečni iznos od 12,80 do97,80 eura. Francuska ima specifičan sistem, ukom Francuzi pravo na dječji dodatak ostvarujurođenjem drugog djeteta, tako da za dvoje djecemjesečno dobijaju 130 eura i 166,50 eura za svakosljedeće dijete. Svako dijete ima pravo na dječjidodatak u iznosu od 135 eura mjesečno i u Irskoj.Takodje, u zemljama Skandinavije, kao i u Švaj-carskoj, svako dijete ima pravo na dječji dodatak.


uz podršku

Vrijeme je da počnemoda ulažemo u život



6uz podršku

SEAD ŠAHMAN Predsjednik mladih Bošnjačke stranke Crne Gore i savjetnik potpredsjednika Skupštine Crne [email protected]

Položaj mladih ljudi u Crnoj Gori, generalno nijepovoljan i takvo dejstvo sa margina treba usmjeriti

u fokus dešavanja kako bi oni bili uključeni udonošenje važnih odluka za našu budućnost.

Za Evropsku uniju, kojoj težimo kao društvo, prob-lem nezaposlenosti mladih trenutno je jedan od naj-važnijih problema. Taj problem je i u nešto većemomjeru zastupljen i u Crnoj Gori. Sistem trebafunkcionisati bitisanjem strategija razvoja mladihljudi koje donosi Vlada i resorno ministarstvo.

Potrebno je obezbijediti ambijent u kom mladinakon akademskog zvanja ne treba da budu puka sta-tistika na birou rada. Promovisanje poslova u kojimavlada deficit kadra treba biti jedan od primarnih cil-jeva. U oblastima gdje pak vlada suficit kadrova,postaviti kvote i ograničenja upisa, kako bi se napraviobalans, a mladi nakon obuke i stečenih znanja ivještina treba da budu spremni primjenjivati stečenuedukaciju u praksi. Tokom studija, u cilju sticanjaakademskog zvanja, poželjno je mnogo više značajadati praksi i sticanju vještine rada.

Usvajanjem Nacionalnog plana akcije za mlade uoktobru 2006.godine, Vlada Crne Gore se opredijelilaza uspostavljanje sistema društvene brige o mladima.Resorno ministarstvo, tada ministarstvo kulture,sporta i medija je preuzelo sprovođenje ove strategijeformiranjem raznih tijela i savjeta za mlade. Iz togaproizilazi sve jasnija potreba imenovanja referenta ili

službe u sistemu, prvenstveno, lokalnih samoupravakoja bi se isključivo bavila pitanjima mladih ljudi.

Period u kojem smo mi mladi, je po svemu sudećinajbitnija raskrsnica u životu. Definišimo cilj, stremimoprema njemu, izgradimo se u ličnosti koje će biti od ko-risti društvu u Crnoj Gori. Ljudi sa ciljevima uspijevajusamo zato što znaju kuda idu. Ako pak, ne znamo gdježelimo stići, onda je put koji biramo manje bitan.

Činjenica je da koračamo u jako teškom vremenu.No, vrijeme kao prolazan, ali jako važan resurs, jejedino koje imamo pred sobom. Svjesni da niko boljeod nas samih nije u mogućnosti boriti se za prava kojanas, ne samo deklarativno, već i u praksi trebaju štiti,potrebno je da se za ista počnemo istinski boriti.

Potrebno je da uplovimo u medijski svijet, danasprepunog senzacionalizma i poluvaljanih informacija,uz želju za jednim: realno predstaviti naše stanje ipodstaći mlade ljude da budu dio društveno-političkog sistema.

Cijenim da mladi mogu opstati jedino ako pružeotpor svim devijantnim pojavama današnjice.

Imperativ ključnih političkih institucija, prije svegaParlamenta i Vlade Crne Gore, mora biti nastavak afir-macije principa politike za mlade koji trebaju biti za-snovani na univerzalnim vrijednostima kao što suravnopravnost, poštovanje identiteta, pristup sop-stvenoj kulturi, jednake šanse za sve.

Mlade treba podsticati da bududio društveno-političkog sistema



7uz podršku

SRĐAN PERIĆPoslanik Pozitivne Crne [email protected]

Obrazovanje predstavlja jednu od najpouz-danijih brana pred bujicom predatorskih

korporativnih tendencija. Ujedno ono je osiguračkoji obezbjeđuje društvo od bilo koje vrste total-itarizma i kao takvo predstavlja kompas udruštvenim kretanjima. Posmatrano iz bilo kojegugla obrazovanje se smatra nečim poželjnim,pozitivnim, plemenitim, uzvišenim. Ukonačnom, ono treba da pripremi generacije kojedolaze za suočavanje sa budućim izazovima.

Međutim, narastajuća ideologija “svemoćitržišta” snažno nagriza samu suštinu obrazo-vanja. Floskule da obrazovni sistem mora bitiprilagođen potrebama ovog ili onog tržišta, za-pravo narušavaju temelje autonomije obra-zovnog sistema. Nema sumnje da je poželjnoživjeti u društvenom uređenju gdje se nećemosuočavati sa hiperprodukcijom kadrova kojimadiploma ne znači gotovo ništa na tržištu rada.Ipak, prilikom odabira profesije, škole ili studijamladim ljudima treba ostaviti mogućnost dasami sagledavaju šta im je najbliže i koliko su utom smislu spremni da naprave kompomis. Odesencijalnog je značaja da taj izbor bude ostavl-jen njima, a ne da to čini tržište kroz pritisak naupisnu politiku, ili da se različitim administra-tivnim mjerama sužavaju oblasti koje seizučavaju u školi ili na univerzitetu.

Posebno brine izražena tendencija da se re-dukuju oni sadržaji koji se mogu smatrati opš-teobrazovnim ili pak koji se odnose na “klasična”znanja, a koja podrazumijevaju polja umjetnostii humanističkih nauka uopšte. Radi se o oblas-tima koja njeguju kritičku misao, koja pomažuda se ličnost formira i oblikuje kao neponovljivai samosvojna. Ako jedan takav instrument, kakavobrazovni sistem jeste, podredimo pravilimatržišta, onda ćemo jednog dana, sasvim izvjesno,biti spremni da mu podredimo i druge principe.

U završnoj etapi tog procesa, na ovaj ili onajnačin, tržištu bi mogla biti podređena i oblastljudskih prava. Tako je, recimo, bilo urobovlasničkom periodu.

Tržište i obrazovanje počivaju na sasvimrazličitim načelima koja su nerijetko suprostavl-jena. Sa jedne strane imamo efikasnost, uniform-nost, eko no mičnost, segmentaciju, profit, a sadruge samosvojnost, kreativnost, širinu obuh-vata, kritičku misao, vrijednosti nematerijalnogkaraktera. Ukoliko bismo tržištu nametnuliprincipe po kojima funkcioniše obrazovni sistemono bi se urušilo. Isto tako, ako obrazovanjunametnemo filozofiju tržišta ono neće biti ustanju da odgovori svom zadatku.

Politika kao “umjetnost vladanja” ili “vještinamogućeg” se opire striktnom određenju svojesuštine. Za rijetke je ona visokomoralna djelat-nost u kojoj se mora biti spreman da se lični in-teres podredi kolektivnom, dok je ogromnavećina ipak vezuje za najstariji zanat.

Kako sada stvari stoje, upravo politika, sa svimsvojim limitima, predstavlja jedan od mogućihinstrumenata zaštite autonomije obrazovnog sis-tema. To može samo ona politika koja na svojojljestvici prioriteta obrazovanje pozicionira vi-soko, a koja uz to ima moć donošenja odluka.Politička elita koja bi predvodila takvu politikune bi smjela frustrirati tržište, ali ne bi ni tržištusmjela dozvoliti da dominira ostalim aspektimadruštva, posebno imajući u vidu da je kroz is-toriju nebrojeno puta potvrđena činjenica da jedruštvo slobodnih ljudi efikasnije od društva po-danika.

Politika ima obavezu da odbrani univerzalnepostulate na kojima počiva sistem opšteg obra-zovanja. Ukoliko u tome ne bi uspjela, svi bismobili dio tržišta, svi bismo imali svoju cijenu, ovogputa i doslovno.

“Svemoć tržišta” snažnonarušava suštinu obrazovanja



8uz podršku

Dr BRANISLAV RADULOVIĆKopredsjednik Inicijative za regionalnu saradnju / Igmanske [email protected]

Ove godine navršava se 15 godina djelovanja Ig-manske inicijative, asocijacije organizacija i po-

jedinca iz država potpisnica Dejtonskog sporazuma.Misija Inicijative, kako je to izraženo na prvim njenimkonferencijama u Banja Luci, Zagrebu i Novom Saduje da se, kroz angažman antiratnih organizacija i ak-tivista, doprinese normalizaciji odnosa, obnavljanjusaradnje i izgradnja međusobnog razumijevanja i pov-jerenja na prostoru Zapadnog Balkana.

Naziv „Igmanska inicijativa“ nastao u znak sjećanjana april 1995, kada je grupa od 38 intelektualaca saprostora bivše Jugoslavije, preko planine Igman, usp-jela da uđe u opkoljeno Sarajevo i tim činom demon-strira solidarnost, prkos i otpor. Iz Crne Gore ucesniciove akcije bili su Ramo Bralić i pok. Mihailo Vujošević.

Igmanska inicijativa, formalno je osnovana u no-vembru 2000 god. kao jedinstvena mreža vise od 100nevladinih organizacija, javnih licnosti, analitičara,novinara i kulturnih stvaralaca iz Srbije, Hrvatske, BiHi Crne Gore. U proteklih 15 godina, ne rijetko uspije-vala je da bude jedini forum za dijalog i saradnju pred-stavnika četiri države, i to onda kada državni organinijesu imali međusobne kontakte ili kada su ti odnosi

bili na veoma niskom nivou. Tokom nekoliko godinapredsjednici država i drugi visoki državnici, odazivajućise pozivima Igmanske inicijative, po prvi put su se sus-retali na njenim sjednicama i otpočinjali rješavatiprobleme koji su opterećivali međusobne odnose.

Igmanska inicijativa, od nastanka, gradila je osnovei predlagala sporazume za normalizaciju međusobnihodnosa, pa je tako prva Konferencija Inicijativezaključila da prioritet treba dati rješavanju pitanja izb-jeglih i raseljenih, pitanju dvojnog državljanstva,imovine raseljenih, procesuiranju počinilaca ratnihzločina, izvršavanju obaveza prema Haškom tribunal…Od početka djelovanja angažovala se na olakšavanjukretanja građana u regionu, za vizni rezim sličan Šen-genskom, za liberalizacijiu viznog rezima i ukidanjeviza, za zaključivanje bilateralnih sporazuma zaolakšano kretanje ljudi, roba, usluga, kapitala, te us-postavljanje zone slobodne trgovine. Ubrzo se Inicija-tiva angažovala i na razvijanju prekogranične saradnje:Dubrovnik-Herceg Novi-Trebinje, pokrenute 2001. go-dine, na pitanjima zajedničke zaštite životne sredine,zaštite od požara i vodosnabdijevanja. Već pet godinaIgmanska inicijativa, u saradnji sa parlamentima četiri

države, radi na podizanju međusobnesaradnje na viši nivo, te potsticanjuprocesa reintegracije, koristeći se mode-lima subregionalne saradnje u Evropi,posebno nordijskim modelommeđudržavne saradnje.

Za proteklih 15 godina stanje uodnosima država regiona se značajnopoboljšalo, ali to ne znači da je prestala iliumanjena potreba za daljim angaž-manom Igmanske inicijative. Šta više, re-gionu i dalje trebaju organizacije tipaInicijative, što zbog prevladavanjasloženog nasleđa turobne prošlosti, tako iradi zajedničkih interesa razvoja i napre-dovanja u evro-atlanskim integracijama.Zapadni Balkan i dalje treba znatno većikvalitet sub-regionalne saradnje i reinte-gracije, jačanje stabilnosti i sigurnosti, testoga misija Igmanske inicijative, sanjenih navršenih 15 godina, nije završena.

15 godina Igmanske inicijative - za saradnju,razumijevanje i povjerenje u regionu



9uz podršku

MARKO ČANOVIĆGD Direktorata za razvoj stanovanja, Ministarstvo održivog razvoja i [email protected]

Zakon o legalizaciji neformalnihobjekata čeka tri godine

Vlada Crne Gore utvrdila je Predlog zakona o legalizacijineformalnih objekata prije tri godine a nakon toga

Predlog je upućen crnogorskoj Skupštini radi stavljanja uproceduru razmatranja i usvajanja.

Ministarstvo održivog razvoja i turizma je u stalnoj ko-munikaciji sa predstavnicima nadležnih državnih organa ipredstavnicima poslaničkih klubova, i intenzivno radi napoboljšanju predloženog teksta čime će se osigurati budućesprovođenje ovog pravnog akta. Naime, imajući u viduznačaj ovog zakona, odnosno posledice koje će njegovaprimjena imati na veliki broj građana Crne Gore potrebnoje postići konsenzus sa svim relevantnim subjektima. Ucilju iznalaženja primjenljivih rješenja, uz konsultacije sapredstavnicima navedenih institucija, pristupilo se izradiamandmana na Predlog zakona.

Zakon o legalizaciji neformalnih objekata treba dauvede u zakonski okvir objekte koji nisu građeni u skladusa propisima.

Osnovna pretpostavka započinjanja procesa je izradakosog 3D orto foto snimka teritorije Crne Gore, koji ćepredstavljati presjek stanja u prostoru u tačno određenomvremenu. Shodno Predlogu zakona samo oni objekti kojisu evidentirani na snimku mogu ući u proces legalizacije.Kada proces legalizacije započne, svi zahtjevi sa potrebnimpodacima biće unešeni u bazu podataka, te će nakon pro-teka roka za prijavu (270 dana) baza predstavljati pouzdanuevidenciju neformalnih objekata. Pomoću te baze bićeomogućena lakša identifikacija objekata koji nijesu ušli uproces i na iste primijeniti mjere propisane zakonom.

Započinjanje procesa legalizacije podrazumijeva ri-ješene imovinsko-pravne odnose na zemljištu i objektu,odnosno da je neformalni objekta upisan u katastarnepokretnosti.

Pod pretpostavkom da su riješeni imovinsko pravniodnosi nad zemljištem i objektom, postupak legalizacijezapočinje podnošenjem zahtjeva za legalizaciju, uz koji sedostavlja dokaz o vlasništvu nad objektom i zemljištem.Ako podnosilac zahtjeva za legalizaciju neformalnog ob-jekta ne posjeduje dokaz o pravu svojine, proces legalizacijeje „zamrznut“ do rješenja imovinsko-pravnog spora.

Sljedeći korak je razmatranje zahtjeva radi utvrđivanjamogućnosti legalizacije: identifikovanje objekta na ortofoto snimku. Zatim se sprovodi kontrola seizmičke istatičke stabilnosti objekta, a potom se utvrđuje visinanaknade za komunalno opremanje zemljišta koja se raz-likuje od opštine do opštine, ali i od lokacije u samoj opš-tini. Vlasnici objekata koji nijesu objekti osnovnogstanovanja dužni su platiti nakandu za legalizaciju, kojaiznosi pet odsto naknade za komunalno opremanje. Nakondostavljanja svih dokaza, nadležni organ donosi rješenje o

legalizaciji koje se dostavlja organu nadležnom za upisprava u katastar nepokretnosti. Predlogom zakona uvedenje pojam neformalnog objekta osnovnog stanovanja, a ovajinstitut je formulisan radi propisivanja obavezeobezbjeđenja alternativnog smještaja vlasniku nefor-malnog objekta i članovima njegovog porodičnogdomaćinstva, koji ne posjeduju drugi stambeni objekat nateritoriji Crne Gore i predstavlja ispunjenje obavezapreuzetih Bečkom deklaracijom. Ujedno je obaveznoobezbjeđenje alternativnog smještaja u slučaju uklanjanjaobjekta osnovnog stanovanja.

Pored koristi za građane, koji će ovim zakonskimrješenjem svoju investiciju „uvesti“ u legalne tokove isamim tim povećati njenu vrijednost na tržištu, od procesalegalizacije i jedinice lokalne samouprave prihodovaće višestotina miliona eura od naplate komunalnih naknada zaopremanje građevinskog zemljišta koje će se uložiti u ko-munalno opremanje same lokacije.

Vlasnici ovih objekata će, uvođenjem istih u pravni sis-tem, biti obavezni da plaćaju porez na nepokretnosti, štoće dodatno doprinijeti godišnjem uvećanju prihoda je-dinica lokalne samouprave.

Veoma je važno i pitanje namjene sredstava koje će bitiprikupljenje u procesu legalizacije od naplate komunalnihnaknada. Opredjeljenje predlagača je da se sredstva koja seprikupe sa jednog prostora ulažu u taj prostor- mjesnu za-jednicu. Rezultati procesa regularizacije moraju bitividljivi, kroz poboljšanje uslova života na tim prostorima.Očekujemo da će se narednom periodu ispuniti predusloviza sprovođenje ovog značajnog projekta te da će Predlogzakona o legalizaciji neformalnih objekata uskoro naći nadnevnom redu Skupštine Crne Gore.

Naknada za komunalnoopremanje u ratama

Predlogom zakona je predviđeno da se naknadaza komunalno opremanje građevinskog zemljištamože plaćati u ratama. Za objekte osnovnogstanovanja ova naknada će se moći platiti u 240jednakih mjesečnih rata a za ostale u najmanje 120rata, a sve u cilju olakšavanja plaćanja naknade zakomunalno opremanje građevinskog zemljišta iizgradnju regionalnog sistema vodosnabdijevanjakoja se plaća na teritoriji opština crnogorskog pri-morja, a imajući u vidu trenutnu ekonomskusituaciju.



10uz podršku

NIKOLA JANJUŠEVIĆpomoćnik direktora, Sektor policije opšte nadlež[email protected]

Drumski saobraćaj, kao dio sveobuhvatnogsaobraćajnog sistema predstavlja značajan faktor

razvoja savremenog društva i najzastupljeniji je vidmasovnog i individualnog transporta, zahvaljujućiprednostima koje ima u odnosu na ostale vidovesaobraćaja. Dinamičan rast broja motornih vozila kojinije praćen odgovarajućim razvojem putne mreže, kaoi činjenica da u saobraćajnim nesrećama u svijetu sm-rtno strada veliki broj ljudi, istakli su u prvi plan prob-lem bezbjednosti saobraćaja. Sigurnost putničkogsaobraćaja je problem globalnih razmjera i predstavljajedan od izazova savremenog društva. Nastojanja dase u Evropi smanji broj stradalih u saobraćajnim nez-godama (Evropska povelja o sigurnosti putničkogsaobraćaja), nalaže potrebu za odlučnim djelovanjemna poboljšanju svih elemenata bezbjednostisaobraćaja (čovjek, put, vozilo) koji u odgovarajućemokruženju sa prirodom stvaraju određene uslove odvi-janja saobraćaja, a samim tim i određen stepen bezb-jednosti. Prema podacima Svjetske zdravstveneorganizacije, u svijetu u saobraćajnim nezgodamasvake godine pogine oko 1,5 miliona lica, a oko 15 mil-iona bude povrijeđeno. U poslednjih 16 godina do-godilo se 119.466 SN na putevima u Crnoj Gori, ukojima je smrtno stradalo 1.614 lica, dok su ukupnopovrijeđena 36.094 lica od čega je teške tjelesnepovrede zadobilo 8.545 lica, dok je lake tjelesnepovrede zadobilo 27.549 lica. Analitičkim praćenjembroja smrtno stradalih lica u periodu od 1998.

zaključno sa 31.decembrom 2014.godine možemozaključiti da je značajno opala stopa smrtnosti u SN,sa 174 smrtno stradala lica u 1998.godini, na 46 smrtnostradalih lica u 2012.godini, odnosno 65 u 2014. godini.Ujedno se može konstatovati da je ovo najniža stopasmrtnosti od kada se evidentiraju saobraćajne nez-gode i njihove posljedice u Crnoj Gori.PreporukaEvropske komisije, za zemlje Jugoistočne Evrope je, dabroj smrtno stradalih lica na 100.000 stanovnika ne bitrebao preći 10, što za Crnu Goru od oko 630.000stanovnika iznosi do 63 smrtno stradala lica na nivoujedne kalendarske godine. Nacionalna Strategijapoboljšanja bezbjednosti u drumskom saobraćaju2010-2019, predviđala je dostizanje ovog cilja do2019.godine. Saobraćajna policija Crne Gore je uprethodnom periodu preduzimala niz planskih ak-tivnosti koje su doprinijele poboljšanju bezbjednostisaobraćaja, kao i ukupnog osjećaja bezbjednosticrnogorskih građana, turista, kao i učesnika usaobraćaju koji su u tranzitu kroz Crnu Goru. Stvorenje zakonodavni okvir koji je usaglašen sa većinompravnih tekovina i rješenja koja se primjenjuju u zeml-jama Evropske unije. Planskim sprovođenjem akcijapojačane kontrole saobraćaja, kako na nacionalnomtako i na lokalnom nivou, realizovani su prioriteti ukontroli pojedinih kategorija učesnika u saobraćaju.Značajne aktivnosti službenika Odsjeka za bezbjed-nost drumskog saobraćaja bile su usmjerene uprethodnoj godini na striktno sprovođenje zakonskih

rješenja u oblasti tehničkog pregleda mo-tornih vozila, čime se značajno uticalo napoboljšanu tehničku ispravnost vozila usaobraćaju. Proaktivnim djelovanjem i trans-parentnim radom, zajedno sa pred-stavnicima medija i civilnog sektora, uzangažovanje poznatih javnih ličnostisprovodimo u kontinuitetu raznovrsne kam-panje edukativnog karaktera. U skladu sastrateškim planskim dokumentima, radnagrupa Ministarstva unutrašnjih poslova i Up-rave policije je na osnovu projektnog zadatkaizradila Projekat tehničkog opremanjakritičnih dionica puteva u Crnoj Gori sta-cionarnim sistemima koji će u značajnojmjeri poboljšati stanje bezbjednostisaobraćaja.

Kontinuiranim radom do većebezbjednosti u saobraćaju



11uz podršku

AJŠA HADŽIBEGOVIĆProgramska direktorica NF „Građanska alijansa“[email protected]

Građani Crne Gore glasanje na izborima vide kaodominantan način participacije, dok su drugi

oblici učešća gotovo zanemarljivi. Razlozi su, takođe,poražavajući, jer gotovo polovina ne vjeruje da bi svojimučešćem išta promjenila.Dakle, evidentna je niskasvijest građana o tome da subitan konstituent zajednice,kao i o tome da imaju pravona učešće u donešenju od-luka, a samim tim da imajui moć promjene. Naš zakon-odavni okvir je razvijen podpretpostavkom da građaniučestvuju, i pod pret-postavkom da sebe vide kaoučesnike, pa je pitanje ko-liko je sistem funkcionalan iefikasan ako ove pretpostavke nisu ispunjene. U CrnojGori su žene još i manje zaineresovane za politiku, go-tovo upola manje su učlanjene u političke partije, ali suzainteresovane za rješavanje problema u zajednici.Mladi smatraju da je teško naći posao ili ostvariti drugeinterese bez članske karte političkih partija. Pa, takoimamo situaciju u kojoj su građani, koji tvrde da nisuzainteresovani za politiku, članovi političkih partija.Ako tome dodamo i podatak da 2/3 ispitanika ne vjerujepolitičkim partijama, dobijamo izuzetno šizofrenuscenu. Možemo li zamisliti tu osobu i čin učlanjenja upolitičku partiju uprkos nezainteresivanosti za politikui nepovjerenju u političke partije, ali u nadi da će se nekilični interesi zadovoljiti kroz taj kanal? Možda i dapostavimo pitanje šta politička partija ima od takvog

člana, osim glasa na izborima, ako je uopšte išta viševažno osim tog glasa?

Demokratski sistemi počivaju na pretpostavcigrađanske participacije. Visok nivo participacije građana uprocesu donošenja odluka jedan je od pokazateljademokratske konsolidacije društava u tranziciji. Taj nivomože da varira od formalne participacije koja se suštinskisvodi na periodičan voljan ili ritualan izlazak na izbore dointenzivne participacije koja podrazumijeva da građanipočinju da razumiju svoju ulogu u sistemu i da koriste širokdijapazon instrumenata koji im stoje na raspolaganju kakobi izrazili svoju volju i zaista učestvovali. U Crnoj Gori, ipored mračne slike koja je opisana u prvom pasusu, se pro-filiše i jedna struja ljudi koji postaju participanti i koji su sv-

jesni svoje uloge kao građaninai smatraju da imaju pravo iodgovornost za učešće udonošenju odluka i za razvojzajednice. Ovi ljudi neće sjedetii čekati da neko drugi riješiproblem, već će preduzeti ak-ciju – bilo da je u pitanju pri-javljivanje divlje deponije,nasilja u komšiluku, korupcije.Mora se naglasiti da aktivangrađanin u Crnoj Gori ima dvaizbora: jedan je da na bazi pov-jerenja u institucije sistema pri-

javi problem za to predviđenim kanalima; i drugi daukazuje, zahtjeva i traži od institucija da rade svoj posaokoristeći neku formu građanske akcije, medije i nevladineorganizacije. Simptomatično je da povjerenje u institucijeuglavnom gravitira ka 50 odsto što ukazuje da građani nisubaš uvjereni da institucije sistema hoće ili mogu riješitiproblem. Zabrinutost za demokratsko utemeljenje i razvojCrne Gore je još i veća ako tome dodamo i podatak da polagrađana smatra da je dobro imati moćnog vođu koji nemora da se bavi parlamentom i izborima, dok nešto više odtrećine smatra da je vojna vlast u državi dobro rješenje.

Na kraju, građani su u Crnoj Gori zadovoljni svojim živ-otom, na skali od jedan do deset, u prosjeku sa 6,43. Ima lito zadovoljstvo veze sa tim što su građani ili članovipolitičkih partija, pitanje je, zar ne?

* http://www.gamn.org/images/docs/cg/gradjanska-participacija-u-crnoj-gori.pdf

Šta to bješe građanin?Koncept građanina iz starogrčkih polisa je po-drazumjevao slobodnog čovjeka, doduše tadasamo muškarca. U Rimskoj imperiji su zatim pos-tojali građani i podanici. A u savremenom dobuznačenje izraza građanin temelji se na konceptujednakosti u pravima. Gdje smo danas kaograđanke i građani u Crnoj Gori – jesmo li slo-bodni i odlučujemo li o budućnosti naših „polisa“?

U Opatiji o funkcionisanjulokalnih samouprava

Drugi modul u okviru Regionalne Akademijeza Demokratiju održao se sredinom aprila uOpatiji, Hrvatska. Tema seminara bila jefunkcionisanje lokalne samouprave a na njemu jeučestvovalo oko 50 visokih funkcionera iz sedamzemalja regiona, uključujući i sedam učesnika izCrne Gore. Jedan od glavnih zaključaka konfer-encije bio je da je za demokratsko funkcio-niosanje lokalnih samouprava neophodnoobezbijediti bolju komuniikaciju sa njenimgrađanima. Cilj Regionalne Akademije zaDemokratiju je povezivanje i zajedničko obrazo-vanje nove generacije donosilaca odluka u re-gionu u kontekstu evropskih integracija.



12uz podršku

Drugi alumni seminar Školapolitičkih studija Savjeta Evrope

Drugi alumni seminar Škola političkih studija SavjetaEvrope održao se 25. i 26. juna u Sarajevu, na temu "Odbranademokratije, slobode i ljudskih prava od unutrašnjih ispoljnih prijetnji". Cilj alumni seminara bio je da se dopri-nese rješavanju ključnih političkih i socijalnih izazova sa ko-jima se danas suočava Evropa kao i da se ispita uloga iodgovornost mladih lidera u rješavanju istih. CrnogorskuŠkolu na ovom seminaru predstavljali su alumnisti gdinGenci Nimanbegu, predsjednik kluba poslanika albanskihpartija i poslanik u crnogorskom Parlamentu kao i gdinMilan Radović, coordinator programa ljudskih prava u NVO“Građanska alijansa”.

U septembru u Podgoriciregionalna konferencija

“Energija. Razvoj. Demokratija.”

U periodu od 29. do 30. Septembra u Podgorici u organi-zaciji Škole demo kratskog ru ko vođenja održaće se treća re-gionalna konferencija na temu “Energija. Razvoj.Demokratija. Kako uspješan po litički dijalog može obezbi-jediti održivo korišćenje energije i zaštitu klime u JugoistočnojEvropi?”. Konferencija će okupiti predstavnike Evropskog Par-lamenta, članove Parlamenata iz zemalja regiona, lidere or-ganizacija civilnog društva i eksperte u oblasti energije.

Cilj konferencije je razmjena informacija i ideja,poboljšanje razumijevanja dinamike i ciljeve EU i globalneodrživosti energije ali i specifične izazove za državeJugoistočne Evrope ali i da podijeli primjere uspješnogkreiranja i sprovođenja politika, koje će pomoći pripremi re-giona Jugoistočne Evrope za punu integraciju u energetskiprostor Evrope. Konferencija je dio regionalne inicijative “Javnidijalog o održivoj upotrebi energije u Jugoistočnoj Evropi”, kojusprovodi Mreža Škola političkih studija Jugoistočne Evrope(koja funkcioniše pod okriljem Savjeta Evrope), uz podrškuNjemačke saradnje za razvoj (GIZ) i njegovog Otvorenog Re-gionalnog Fonda za Jugoistočnu Evropu – Energetska efikas-nost i Njemačka Federalna Fondacija za okolinu (DBU).

Dodatnu podršku za održavanje konferencije obezbi-jedili su Regionalni Savjet za Saradnju (RCC), South East Eu-rope Association Munich, Sekretarijat energetske zajednice(EnC) i Privredna komora Crne Gore.

VIJESTI IZ ŠDR

Raspisan konkurs za XIV generaciju ŠDR-a

Škola demokratskog rukovođenja raspisala je konkurs zaprijavu kandidata za XIV generaciju. Konceptom ove gen-eracije Škole, ciljna grupa su predstavnici parlamentarnihpolitičkih stranaka, na značajnim funkcijama u partiji, nov-inari većih medija u Crnoj Gori, zaposleni u državnoj ad-ministraciji kao i predstavnici NVO sektora koji su uključeniili prate proces evropskih integracija. Ovogodišnjim pro-gramom Škole, predviđeno je pet modula, koji će bitiposvećeni različitim aspektima procesa evropskih inte-gracija a istovremeno prilagođenim potrebama ciljnih grupapredviđenih projektom. Rok za prijavu zainteresovanih kan-didata je 25.jul a ukoliko želite da uzmete učešća u našemprogramu više informacija možete naći na sajtu ŠDR-a(www.sdr.gamn.org.).

Bilten demokratskog rukovođenja

Documents

Transcript of Bilten demokratskog rukovođenja