Bijzondere bedingen

Masterclass Arbeidsrecht

mr. Wouter van der Boon

Proeftijdbeding

Nevenwerkzaamhedenbeding

Eenzijdig wijzigingsbeding

Boetebeding

Ontbindende voorwaarde

Concurrentiebeding

Studiekostenbeding

Geheimhoudingsbeding

BIJZONDERE BEDINGEN

Artikel 7:652 en 7:676 BW

7:652 BW (formele vereisten)• schriftelijkheidsvereiste;• bij het aangaan van de arbeidsovereenkomst;• voor beide partijen gelijk;• maximale termijnen.

7:676 BW (rechtsgevolgen)• bevoegdheid tot onmiddellijke opzegging;• zolang de proeftijd niet is verstreken;• opzegging kan niet kennelijk onredelijk zijn;• geen herstel van de arbeidsovereenkomst.

Proeftijdbeding

Schriftelijkheidsvereiste• arbeidsovereenkomst;• CAO;• verwijzing naar een toepasselijk reglement.

Maximale termijnen• bepaalde tijd zonder vaste duur = 1 maand;• bepaalde tijd < 2 jaar = 1 maand;• bepaalde tijd > 2 jaar = 2 maanden;• onbepaalde tijd = 2 maanden.

Opzeggingsbevoegdheid• onmiddellijke ingang;• Let op discriminatoire gronden;• schriftelijke toelichting kan worden verzocht.

Proeftijdbeding

Geen wettelijke grondslag

Inbreuk op grondrechten• recht van vrije arbeidskeuze;• recht op privacy;• recht op vrijheid van onderwijs.

Vier soorten:• voorwaardelijk verbod;• streng absoluut verbod;• mild absoluut verbod;• specifiek verbod.

Nevenwerkzaamhedenbeding

Waarom?• schade door nevenactiviteiten;• ongeval bij andere werkgever;• overtreden van arbeidstijdenwet.

Gevolgen van overtreding?• wanprestatie;• boete;• beëindiging van de arbeidsovereenkomst.

Let op:• informatie in Curriculum Vitae;• stilzwijgende toestemming;• onredelijkheid bij parttime dienstverbanden;• vrijstelling van werkzaamheden.

Nevenwerkzaamhedenbeding

Artikel 7:613 BW

Formele vereisten:• schriftelijkheidsvereiste;• in de arbeidsovereenkomst.

Materiële vereisten:• collectieve wijziging;• wijziging van arbeidsvoorwaarde;• zwaarwichtig belang;• redelijkheidstoets.

Eenzijdig wijzigingsbeding

Zwaarwichtig belang• terughoudende toets;• slechts zwaarwegende bedrijfseconomische- of organisatorische omstandigheden;• objectief bepaalbaar;• interne of externe factoren;• bewijslast ligt bij de werkgever;• instemming OR;• wetswijziging leidt relatief snel tot zwaarwichtig belang.

Redelijkheidstoets• belang werknemer moet wijken naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid;• alle relevante omstandigheden;• overgangsregeling;• type arbeidsvoorwaarde (primair – secundair);• wijziging ten opzichte van gehele arbeidsvoorwaardenniveau.

Eenzijdig wijzigingsbeding

Artikel 7:650-651 BW & 6:91-94 BW

Formele vereisten• schriftelijkheidsvereiste;• overtreding van voorschriften;• bestemmingsvereiste;• maximale hoogte = halve dag salaris per week;• uitzondering: werknemers > minimumloon;• boete is vatbaar voor matiging door rechter.

Let op:• bij overtredingen tijdens dienstverband: boete of schadevergoeding;• bij overtredingen concurrentiebeding: boete en schadevergoeding.

Boetebeding

Geen “arbeidsrechtelijke” grondslag

Artikel 3:38 lid 1 BW“tenzij uit de wet of uit de aard van de rechtshandeling anders voortvloeit, kan een rechtshandeling onder een tijdsbepaling of een voorwaarden worden verricht”

Artikel 6:21 BW“een verbintenis is voorwaardelijk, wanneer bij rechtshandeling haar werking van een toekomstige onzekere gebeurtenis afhankelijk is gesteld”

Artikel 7:667 lid 7 en 8 BW• beding dat arbeidsovereenkomst doet eindigen wegens huwelijk is nietig;• beding dat arbeidsovereenkomst doet eindigen wegens zwangerschap of bevalling

is nietig.

Ontbindende voorwaarde

Hoge Raad (formele vereisten)• 5 arresten (laatstelijk HTM Personenvervoer (2 november 2012, JAR 2012/314)).• tijdstip en gebeurtenis onzeker;• intreden voorwaarde moet objectief zijn;• onafhankelijk van de wil of subjectieve waardering van werkgever.

Geldig• leer-/arbeidsovereenkomst;• beveiligingspas;• degradatie(?);• wegvallen subsidie (HTM Personenvervoer).

Ongeldig• tewerkstellingsvergunning;• integriteitsverklaring (door oud-werkgever); • niet behalen target.

Ontbindende voorwaarde

Artikel 7:653 BW

Formele vereisten• tussen werkgever en werknemer;• schriftelijkheidsvereiste;• meerderjarige werknemer; • op zekere wijze werkzaam zijn;• na het einde van de arbeidsovereenkomst.

Soorten• concurrerende werkzaamheden;• relatiebeding;• non-sollicitatiebeding.

Concurrentiebeding

3 hobbels:• schriftelijkheidsvereiste;• zwaarder drukken;• inhoudelijke toets (belangenafweging).

(1) Schriftelijkheidsvereiste• 7 HR-arresten;• jaarlijks honderden uitspraken van lagere rechters;• verwijzing naar bijvoorbeeld arbeidsvoorwaarden reglement toegestaan

(let op digitalisering);• bij overgang naar rechtsopvolger hoeft niet opnieuw overeen worden gekomen

(let op zwaarder drukken);• bij voortzetting bepaalde tijd onderscheid in mondelinge of schriftelijke voortzetting

en bewoordingen van de voortzettingsbrief;• bij omzetting naar onbepaalde tijd: opnieuw overeenkomen.

Concurrentiebeding

(2) Zwaarder drukken• HR arresten: Brabant/Van Uffelen & AVM-arresten;• dubbele toets:

“als de arbeidsverhouding tussen partijen in de loop van de arbeidsovereenkomst ingrijpend is gewijzigd, én die gewijzigde verhouding brengt mee dat het concurrentiebeding zwaarder is gaan drukken, dan is het noodzakelijk om een nieuw concurrentiebeding overeen te komen”

• belangrijk: was de wijziging voorzienbaar;• zwaarder drukken hoeft niet de volledige vernietiging te betekenen.

(3) Inhoudelijke toets (belangenafweging)• billijkheidsafweging;• matiging in omvang, tijd, geografische reikwijdte;• verwijtbaarheid (let op bij ontbindingsvergoeding > C=1).

Concurrentiebeding

Geen wettelijke grondslag• wel instemmingsrecht OR bij wijziging.

Vereisten (Hoge Raad)• vastgestelde periode van terugbetaling;• vaststelling verplichting bij tussentijdse beëindiging;• afnemende terugbetalingsverplichting;• grenzen van bijzondere wettelijke regels (WMM);• duidelijk aan werknemer uiteengezet;• bij opzegging door werkgever, eventueel strijd met goede trouw.

Studiekostenbeding

Soorten• glijdende schaal;• terugbetaling bij voortijdig einde arbeidsovereenkomst;• studiekosten in ‘enge’ zin;• alle kosten (loon);• combinaties.

Rechtspraak• casuïstisch;• baat werkgever;• baat werknemer;• redelijkheid billijkheid.

Studiekostenbeding

Geen wettelijke grondslag

Wordt wel genoemd• artikel 7:678 lid 2 BW (dringende reden);• artikelen 272 en 273 Sr (schending van bedrijfsgeheimen);• artikel 20 lid 1 WOR (geheimhoudingsverplichting OR-leden);• Wetsvoorstel klokkenluider (sinds 2002 aanhangig…).

Vastlegging• bij voorkeur in de arbeidsovereenkomst;• koppeling met boetebeding.

Let op:• kan ook op grond van goed werknemerschap (7:611 BW);• nieuwe werkgever kan onrechtmatig handelen door gebruik bedrijfsgeheimen.

Geheimhoudingsbeding

Vragen?

Bijzondere bedingen

Masterclass Arbeidsrecht

mr. Wouter van der Boon