BIJZONDER BESTEK TECHNISCHE BEPALINGEN bestek... · 2014. 4. 3. · VEILIGHEIDSCOÖRDINATIE: BVBA...

BOUWHEER : Koninklijke roei- en nautische sport Oostende vzw Prins Albertlaan 104 8400 Oostende ONTWERP : Bouwen van een clubhuis en botenloods Wind en waterdicht WERF: Prins Albertlaan 104 8400 Oostende 2de afdeling, sectie A, nrs 203P & 203M ARCHITECT: A1planning Joseph Plateaustraat 3 8400 Oostende STABILITEIT: GS ENGINEERING E.VLietinckstraat 18 8400 Oostende VEILIGHEIDSCOÖRDINATIE: BVBA Elegast Dobbelaere Parklaan 75 8450 Bredene

BIJZONDER BESTEK TECHNISCHE BEPALINGEN

Koninklijke roei- en nautische sport Oostende vzw bouwen van clubuis en botenloods

2

INHOUDSOPGAVE

1. AANNEMINGSMODALITEITEN ...................................................................................................... 6

01.00. aannemingsmodaliteiten - algemeen |PM| ............................................................................ 6

01.01. algemeen - voorafgaand plaatsbezoek |PM| ..................................................................... 6

01.02. algemeen - burgerlijke aansprakelijkheid |PM| .................................................................. 6

01.03. algemeen - volledigheid van inschrijving |PM| ................................................................... 6

01.04. algemeen - verwijzingsprincipe |PM| ................................................................................. 7

01.05. algemeen - referentienormen |PM| .................................................................................... 8

01.06. algemeen - keuringsattesten |PM| ..................................................................................... 9

01.07. algemeen - waarborgen |PM| ............................................................................................ 9

01.08. algemeen - onderaanneming |PM| .................................................................................. 10

01.10. studies / stabiliteit - algemeen ............................................................................................. 10

01.11. studies / stabiliteit - grondonderzoek ............................................................................... 10

01.12. studies / stabiliteit – algemeen ......................................................................................... 10

01.30. plaatsbeschrijvingen - algemeen |PM| ................................................................................ 10

01.31. plaatsbeschrijvingen - constructies / aangrenzend |PM| ................................................. 11

01.32. plaatsbeschrijvingen - wegenis & voetpaden |PM| .......................................................... 11

01.40. werfcoördinatie - algemeen |PM| ......................................................................................... 11

01.41. werfcoördinatie - planning der werken |PM| .................................................................... 12

01.42. werfcoördinatie - uitzetten / bouwwerken |PM| ................................................................ 12

01.43. werfcoördinatie - werfleiding & controle |PM| .................................................................. 13

01.44. werfcoördinatie - dagboek der werken |PM| .................................................................... 13

01.45. werfcoördinatie - werfvergaderingen |PM| ....................................................................... 13

01.46. werfcoördinatie - keuringen & proeven |PM|.................................................................... 14

01.47. werfcoördinatie - asbuilt-plannen |PM| ............................................................................ 14

01.50. werfcondities - algemeen .................................................................................................... 15

01.51. werfcondities - orde & netheid |PM| ................................................................................. 15

01.52. werfcondities - geluidshinder |PM| ................................................................................... 15

01.53. werfcondities - stofhinder |PM| ........................................................................................ 16

01.54. werfcondities - verwijderen van afval |PM| ...................................................................... 16

01.55. werfcondities - nazorg |PM| ............................................................................................. 16

01.60. veiligheidsvoorschriften - algemeen |PM| ............................................................................ 16

02. BOUWPLAATSVOORZIENINGEN ............................................................................................ 17

02.00. bouwplaatsvoorzieningen - algemeen |SOG| ...................................................................... 17

02.10. bescherming beplantingen - algemeen |PM| ....................................................................... 18

02.30. toegangswegen - algemeen |PM| ........................................................................................ 18

02.31. toegangswegen - laden & lossen / parkeerruimte |PM| ................................................... 18

02.32. toegangswegen - bescherming / openbare weg |PM| ..................................................... 18

02.40. voorlopige omheining - algemeen |PM| ............................................................................... 19

02.50. aankondigingsborden - algemeen |PM| ............................................................................... 20

02.51. aankondigingsborden - werfbord |PM| ............................................................................. 20

02.60. werflokalen - algemeen |PM| ............................................................................................... 21

02.61. werflokalen - berging / materieel & bouwmaterialen |PM| ............................................... 21

02.62. werflokalen - vergaderlokaal / kantoorruimte |PM| .......................................................... 21

02.63. werflokalen - personeelslokaal / kleedruimte |PM| .......................................................... 21

02.64. werflokalen - sanitaire voorzieningen |PM| ...................................................................... 21

02.70. voorlopige aansluitingen - algemeen |PM| .......................................................................... 22

02.71. voorlopige aansluitingen - stroomvoorziening |PM| ......................................................... 22

02.72. voorlopige aansluitingen - watervoorziening |PM| ........................................................... 23

02.73. voorlopige aansluitingen - waterafvoer |PM|.................................................................... 24

02.80. gevelsteigers & hijskranen - algemeen |PM| ....................................................................... 24

03. AFBRAAK- & SCHORINGSWERKEN ...................................................................................... 25

04. VEILIGHEIDS- & GEZONDHEIDSPLAN ................................................................................... 26

04.00. veiligheids- & gezondheidsplan - algemeen ........................................................................ 26

10. GRONDWERKEN ONDERBOUW ............................................................................................. 29

10.00. grondwerken onderbouw - algemeen .................................................................................. 29

10.20. bouwputten - algemeen ....................................................................................................... 33


3

10.23. bouwputten - rioleringselementen |PM| ........................................................................... 33

10.30. sleuven - algemeen ............................................................................................................. 34

10.32. sleuven - ondergrondse leidingen |PM| ........................................................................... 34

10.40. grondverzet - algemeen ...................................................................................................... 35

10.60. bronbemaling - algemeen .................................................................................................... 35

10.61. bronbemaling - verlaging grondwaterstand / algemeen |SOG| ....................................... 35

10.62. bronbemaling - verlaging grondwaterstand / plaatselijk |SOG| ....................................... 35

12. FUNDERINGEN OP STAAL ...................................................................................................... 36

12.20. aardingslus - algemeen ....................................................................................................... 36

13. SPECIALE FUNDERINGEN ...................................................................................................... 37

13.00. speciale funderingen - algemeen ........................................................................................ 37

13.01. algemeen - diepsonderingsverslag .................................................................................. 37

13.10. paalfunderingen - algemeen ................................................................................................ 37

13.10.1. paalfunderingen - werfinstallatie |SOG| .................................................................... 40

13.10.2. paalfunderingen - sonarproeven |FH|st .................................................................... 40

13.10.3. paalfunderingen - afkappen paalkoppen |FH|st ....................................................... 40

13.12. paalfunderingen - schroefpalen / dubbele grondverdringing |FH|st ................................ 41

13.50. plaatfunderingen - algemeen ............................................................................................... 41

13.51. plaatfunderingen - stortklaar beton / gewapend |FH|m3 ................................................. 42

13.52. plaatfunderingen - stortklaar beton / gewapend & gepolierd |FH|m3 .............................. 42

14. METSELWERK ONDERBOUW ................................................................................................. 44

14.00. metselwerk onderbouw - algemeen .................................................................................... 44

14.50. doorbrekingen & klossen - algemeen ..................................................................................... 44

14.54. doorbrekingen & klossen - mantelbuizen |FH|m ............................................................. 44

14.70. tellerputten- algemeen ............................................................................................................ 45

14.72.. tellerputten – geprefabriceerde beton |st| ...................................................................... 45

15. VLOERLAGEN ONDERBOUW ................................................................................................. 46

15.00. vloerlagen onderbouw - algemeen ...................................................................................... 46

15.40. vochtwerende lagen - algemeen ......................................................................................... 46

15.41. vochtwerende lagen - folies / PE |VH| ............................................................................. 47

17. RIOLERINGSELEMENTEN ONDERBOUW.............................................................................. 48

17.00. rioleringselementen onderbouw - algemeen ....................................................................... 48

17.10. rioolbuizen - algemeen ........................................................................................................ 49

17.15. rioolbuizen - kunststof / PVC |FH|m ................................................................................. 52

17.30. inspectieputten - algemeen ................................................................................................. 53

17.36. inspectieputten - kunststof / PVC |FH|st .......................................................................... 53

17.40. ontvangtoestellen - algemeen ............................................................................................. 54

17.42. ontvangtoestellen - buitenontvanger / met korf |FH|st ..................................................... 55

17.46. klokroosters / intern – aluminium |FHst ........................................................................... 55

17.50. putdeksels & roosters - algemeen ....................................................................................... 56

17.51. putdeksels & roosters - enkel deksel |FH|st .................................................................... 57

17.60. afvalwaterbehandeling - algemeen ..................................................................................... 57

17.61. afvalwaterbehandeling - septictanks |FH|st ..................................................................... 57

17.70. regenwaterputten - algemeen ............................................................................................. 60

17.72. regenwaterputten - beton / prefab |FH|st ......................................................................... 62

17.75. regenwaterputten - hergebruik regenwater - stijgleiding |FH|m....................................... 62

17.77. regenwaterputten - overloop & terugslagklep |FH|st ....................................................... 64

20. OPGAAND METSELWERK ....................................................................................................... 65

20.00. opgaand metselwerk - algemeen ........................................................................................ 65

20.10. binnenspouwblad - algemeen ............................................................................................. 79

20.16. binnenspouwblad - cellenbeton |FH|m² ........................................................................... 79

22. MUURISOLATIES BOVENBOUW ............................................................................................. 81

22.00. muurisolatie bovenbouw - algemeen .................................................................................. 81

22.10. spouwisolatie / thermisch - algemeen ................................................................................. 82

22.13. spouwisolatie / thermisch - polyurethaan (PUR) |FH|m2 ................................................. 84


4

24. GEVELELEMENTEN / BOUWSTEEN ....................................................................................... 85

24.00. gevelelementen / bouwsteen - algemeen ........................................................................... 85

24.01. algemeen - blauwe steen ................................................................................................. 87

24.10. raam- & deurdorpels - algemeen ......................................................................................... 89

24.11. raam- & deurdorpels - blauwe steen |FH|m3 ................................................................... 91

26. STRUCTUURELEMENTEN GEWAPEND BETON ................................................................... 92

26.00. structuurelementen gewapend beton - algemeen ............................................................... 92

26.01. algemeen - betonstudie |PM| ........................................................................................... 92

26.02. algemeen - referentienormen |PM| .................................................................................. 92

26.03. algemeen - betonkwaliteit |PM| ........................................................................................ 95

26.04. algemeen - wapeningsstaal |VH|kg ................................................................................. 96

26.20. geprefabriceerd beton - algemeen .................................................................................... 101

26.21.1 geprefabriceerd industriële, geïsoleerde wandelementen beton - staande vlakken |FH|m3 103

26.21.2 geprefabriceerd industriële, geïsoleerde wandelementen beton - staande vlakken |FH|m3 103

27. STRUCTUURELEMENTEN STAAL ........................................................................................ 105

27.00. structuurelementen staal - algemeen ................................................................................ 105

27.01. structuurelementen staal - verbindingen ....................................................................... 108

27.02. structuurelementen staal - stabiliteitsstudie ................................................................... 109

27.10. liggers - algemeen ............................................................................................................. 110

27.11. liggers - profielstaal / blank |FH|kg ................................................................................ 110

27.30. kokerprofielen - algemeen ................................................................................................. 111

27.31. kokerprofielen - profielstaal / blank |FH|kg .................................................................... 111

27.70. corrosiebescherming - algemeen ...................................................................................... 111

27.73. corrosiebescherming - roestwerende verfsystemen |PM| ............................................. 112

27.80. brandbeveiliging - algemeen ............................................................................................. 113

33. PLAT DAK / DAKVLOER ........................................................................................................ 115

33.00. plat dak / dakvloer - algemeen .......................................................................................... 115

33.30. zelfdragende elementen / metaal - algemeen ................................................................... 115

33.31. zelfdragende elementen / metaal - geprofileerd staal |FH|m2....................................... 116

34. PLAT DAK / THERMISCHE ISOLATIE ................................................................................... 117

34.00. plat dak / thermische isolatie - algemeen .......................................................................... 117

34.10. isolatieplaten - algemeen .................................................................................................. 120

34.14. isolatieplaten - minerale wol (MW) |FH|m2 ................................................................... 121

34.20. dampscherm - algemeen ................................................................................................... 122

31.31. dampschermen - folie / PE |PM| .................................................................................... 123

35. PLAT DAK / DAKDICHTING ................................................................................................... 124

35.00. plat dak / dakdichting - algemeen...................................................................................... 124

35.30. éénlaags / hoogpolymere membranen - algemeen........................................................... 127

35.32. éénlaags / hoogpolymere membranen - EPDM |FH|m2 ................................................ 127

36. DAKLICHTOPENINGEN .......................................................................................................... 129

36.00. daklichtopeningen - algemeen .......................................................................................... 129

36.20. koepels - algemeen ........................................................................................................... 129

36.22. koepels - polycarbonaat (PC) |FH|st ............................................................................. 130

36.30. lichtstraten - algemeen ...................................................................................................... 130

36.31. lichtstraten – glasvezelversterkte composietlichtstraten |FH|m2 ................................... 132

37. DAKRANDEN & KROONLIJSTEN .......................................................................................... 134

37.00. dakranden & kroonlijsten - algemeen ................................................................................ 134

37.20. dakrandprofielen - algemeen ............................................................................................. 134

37.21. dakrandprofielen - aluminium |FH|m .............................................................................. 134

37.40. uitbekleding kroonlijsten & luifels - algemeen ................................................................... 135

37.42. uitbekleding kroonlijsten & luifels - panelen in aluminium |FH|m2 ................................ 136

38. DAKWATERAFVOER .............................................................................................................. 137


5

38.00. dakwaterafvoer - algemeen ............................................................................................... 137

38.32. afvoerpijpen - kunststof / PE |FH|m ............................................................................... 138

38.50. toebehoren - algemeen ..................................................................................................... 138

38.51. toebehoren - dakkolken & tapbuizen |FH| ..................................................................... 139

38.52. toebehoren - draad- & bolroosters |FH| ......................................................................... 139

38.54. toebehoren - noodspuwers |FH| .................................................................................... 140

38.55. toebehoren - verluchtingskappen / platte daken |PM| ................................................... 140

38.56. toebehoren – geluidsisolatiemat rond afvoerbuis |M| .................................................... 140

40. BUITENRAMEN & -DEUREN .................................................................................................. 142

40.00. buitenramen & -deuren - algemeen................................................................................... 142

40.30. profielen / aluminium - algemeen ...................................................................................... 153

40.31. profielen / aluminium - thermisch onderbroken / geanodiseerd |FH|m2 ........................ 156

40.50. hang- & sluitwerk - algemeen ............................................................................................ 157

40.51. hang- & sluitwerk - scharnieren & paumellen |PM| ........................................................ 158

40.52. hang- & sluitwerk - sloten |PM| ...................................................................................... 158

40.53. hang- & sluitwerk - raamkrukken |PM| ........................................................................... 160

40.54. hang- & sluitwerk - deurkrukken |PM| ............................................................................ 160

40.55. hang- & sluitwerk - vaste handgrepen |PM| ................................................................... 160

40.70. raamdorpels / profielsystemen - algemeen ....................................................................... 161

40.71. raamdorpels / profielsystemen - aluminium |FH|m ........................................................ 161

De ramen in het clubhuis die niet tot aan de grond komen ......................................................... 161

41. BUITENBEGLAZING & VULELEMENTEN ............................................................................. 162

41.00. buitenbeglazing & vulelementen - algemeen .................................................................... 162

41.21. thermische beglazing - klaar glas |PM| .......................................................................... 166

41.80. vulelementen - algemeen .................................................................................................. 167

41.82. vulelementen - aluminium / thermisch isolerend |PM| ................................................... 169

42. BUITENPOORTEN & LUIKEN ................................................................................................ 170

42.00. buitenpoorten & luiken - algemeen ................................................................................... 170

42.22. sectionaalpoorten – industriële - aluminium |FH|st ........................................................ 170

52. DEK- & BEDRIJFSVLOEREN ................................................................................................. 172

52.00. dek- & bedrijfsvloeren - algemeen..................................................................................... 172

52.10. isolerende uitvullagen - algemeen..................................................................................... 178

52.14. isolerende uitvullagen - gespoten polyurethaan |FH|m2 ............................................... 178

52.20. vochtwerende lagen - algemeen ....................................................................................... 179

52.21. vochtwerende lagen - folie / PE |PM| ............................................................................. 180

52.70. bedrijfsvloeren - algemeen |FH|m2 ................................................................................... 180

52.71. bedrijfsvloeren - monolitisch hechtend / gepolijst |FH|m2 ............................................. 181

90. BUITENVERHARDINGEN ....................................................................................................... 182

90.00. buitenverhardingen - algemeen......................................................................................... 182

90.10. onderfunderingen - algemeen ........................................................................................... 182

90.11. onderfunderingen – grofkorrelige onderfundering |FH|m2 ............................................ 182

90.20. Funderingen - algemeen ................................................................................................ 183

90.40. betonverhardingen - algemeen ......................................................................................... 183

90.41. betonverhardingen – geborstelde beton |FH|m2 ........................................................... 184

90.42. betonverhardingen - uitzettings-, krimp- & langsvoegen PM ......................................... 185

93. GROENAANLEG & -ONDERHOUD ........................................................................................ 187

93.00. groenaanleg & -onderhoud - algemeen ............................................................................ 187

93.10. voorbereiding terrein - algemeen ...................................................................................... 187

93.11. voorbereiding terrein - zuiveren |PM| ............................................................................. 188

93.12. voorbereiding terrein - nivellering |FH|m2 ...................................................................... 188

93.20. verwerking teelaarde - algemeen ...................................................................................... 188

93.22. verwerking teelaarde - te leveren door aannemer |FH|m² ............................................. 188

93.50. aanleg grasmatten - algemeen .......................................................................................... 190

93.51. aanleg grasmatten - bezaaiing |FH|m2 .......................................................................... 190

93.60. aanplanting houtachtige gewassen - algemeen ................................................................ 192

93.61. aanplanting houtachtige gewassen - hoogstammen |FH|st ........................................... 195


6

1. AANNEMINGSMODALITEITEN

01.00. aannemingsmodaliteiten - algemeen |PM|

Algemeen

De algemene en bijzondere voorschriften opgenomen in onderhavig hoofdstuk vormen een toelichting en/of aanvulling bij de bepalingen, zoals opgenomen in het tweede deel van het bijzonder bestek en de wettelijke bepalingen en Koninklijke Besluiten betreffende overheidsopdrachten, opdrachten voor aannemingen van werken, leveringen en diensten. Aan alle hieraan verbonden verplichtingen en aansprakelijkheden wordt door onderhavige richtlijnen geenszins afbreuk gedaan.

01.01. algemeen - voorafgaand plaatsbezoek |PM|

Algemeen

Door het feit dat hij zijn offerte indient, erkent de inschrijver dat hij ter plaatse is geweest en zich op de hoogte heeft gesteld van de bestaande toestand van de bouwplaats, de ligging, de omgeving en de toegangswegen. De inschrijver wordt dientengevolge geacht zich volledig rekenschap te hebben gegeven van de omvang der aanneming en de moeilijkheidsgraad van de uit te voeren werken, m.b.t. : de algemene coördinatie van de werken; de inrichting van de bouwplaats; de gemeentelijke voorschriften en nutsleidingen; de noodzakelijke veiligheidsvoorzieningen op de werf; de mogelijkheden tot de aanvoer en het stockeren van bouwmaterialen; het plaatsen van stellingen; de opstelling van aangepast materieel (graafmachines, kranen, K); de gebeurlijke aanbouw tegen en de bijhorende afwerkingen van scheidingsmuren of bestaande constructies, ...

01.02. algemeen - burgerlijke aansprakelijkheid |PM|

Algemeen

De aannemer is verantwoordelijk voor iedere schade die hij tijdens of door zijn werken zou toebrengen hetzij aan gebouwen, meubileringen, beplantingen, wegenis, enz., hetzij aan derden zowel aan hun persoon als aan hun goederen. Het betreft de volledige dekking van iedere schade, inzake de burgerlijke aansprakelijkheid tegenover derden, krachtens artikels 1382 en 1386 van het Burgerlijk Wetboek en de stoornissen van nabuurschap, gebaseerd op artikel 544 van het Burgerlijk Wetboek. Inclusief gebeurlijke schade door trillingen, wegnemen of verzwakken van steunen, verlagen van de grondwaterstand, schade aan leidingen en kabels alsook de mogelijke impact op o.a. de elektricteits-, telecommunicatie-, gas- en waterdistributie.

01.03. algemeen - volledigheid van inschrijving |PM|

Algemeen

AANNEMINGSPRIJS

De opsomming van de prestaties in de verschillende documenten, volgens omschrijving in onderhavige technisch bestek en zoals geconcretiseerd in het bijzonder bestek, moet als niet beperkend worden beschouwd. De aannemer is er bij zijn inschrijving toe gehouden, in het kader van zijn forfaitaire prijs alle prestaties te leveren die behoren tot en/of in verband staan met de volledige en onberispelijke voltooiing der werken, zoals die in het aannemingsdossier voorzien zijn : Bijkomende leveringen en prestaties die als dusdanig niet expliciet zouden beschreven in het bijzonder bestek, detailplannen of uitvoeringsschema’s, maar onontbeerlijk zijn voor een volledige en vakkundige uitvoering van de werken of technische installaties maken integraal deel uit van de overeenkomst en worden verondersteld te zijn opgenomen in de prijsbieding. Eventuele leemtes of opmerkingen moeten gemeld worden bij de inschrijving. Zo niet worden deze verondersteld te zijn inbegrepen in de offerte. De aannemer kan zich niet beroepen op onderschatting of misvatting van de beschreven werken om afwijkingen van het aannemingscontract te bedingen. De inschrijver voorziet in zijn prijs alle noodzakelijke maatregelen om in functie van de lokale omstandigheden de werken tot een goed eind te brengen en is daartoe gehouden zich te vergewissen


7

van de toestand ter plaatse. Geen enkel supplement voor onvoorziene omstandigheden zal uit dien hoofde mogen verrekend worden. Nutsvoorzieningen worden niet ter beschikking gesteld door de bouwheer, tenzij uitdrukkelijk schriftelijk overeengekomen en zijn ten laste van de aannemer volgens de geldende voorschriften en worden verrekend over de betreffende posten. Wanneer de plannen of het bestek tegenstrijdigheden vertonen, is de aannemer gerechtigd te beweren dat hij zich, binnen hogervermelde randvoorwaarden op de voor hem meest gunstige hypothese heeft gesteund, tenzij het bijzonder bestek, de plannen en/of de meetstaat hieromtrent voldoende duidelijke aanwijzingen zouden bevatten. Detailplannen van een grotere schaal hebben steeds voorrang op de algemene plannen. De kostprijs van eventuele recyclagebijdragen (voor diverse elektrische toestellen, verlichting, e.d.) dient standaard te zijn inbegrepen in de opgegeven inschrijvingsprijs per toestel (meer info www.recupel.be). Dienaangaande zullen geen verrekeningen worden aanvaard.

Wanneer de plannen of het bestek tegenstrijdigheden vertonen, is de bouwheer gerechtigd zich te baseren op de meest strenge interpretatie. Detailplannen van een grotere schaal hebben steeds voorrang op de algemene plannen.

VERREKENINGEN

Alle hoeveelheden vermeld op de samenvattende opmeting zijn forfaitair, behalve de hoeveelheden die volgens de documenten tegen prijslijst worden uitgevoerd en die worden voorafgegaan of gevolgd door de vermelding “VH” Vermoedelijke Hoeveelheid”. Iedere wijziging, toevoeging of weglating van werken op verzoek van de bouwheer zal het voorwerp uitmaken van een verrekeningaanhangsel. Een onderscheid wordt gemaakt tussen volgende soorten verrekeningen : Verrekeningen tengevolge van Vermoedelijke Hoeveelheden Enkel die werken en artikels die uitdrukkelijk als vermoedelijke hoeveelheid zijn opgenomen in het bestek komen in aanmerking. Overschrijdingen van vermoedelijke hoeveelheden moeten voorafgaandelijk aangevraagd worden aan de bouwheer. Zij zullen na uitvoering verrekend worden op basis van de opgegeven eenheidsprijzen. De aannemer is er toe gehouden om alle nuttige bewijzen voor te leggen om de juiste hoeveelheden te bepalen. De opmeting zal gebeuren op initiatief van de aannemer, op het ogenblik dat ze best controleerbaar zijn, in het bijzijn van de architect en/of een afgevaardigde van het Bestuur. Verrekeningen tengevolge van wijzigingen tijdens de uitvoering van de werken Iedere wijziging, toevoeging of weglating van werken dient in principe te worden vermeden. Indien toch noodzakelijk zijn zij het voorwerp van een verrekening-aanhangsel. Ze worden opgesteld voor de uitvoering der werken en onder opschortende voorwaarde van goedkeuring door de bouwheer.

01.04. algemeen - verwijzingsprincipe |PM|

Algemeen

De aannemer wordt geacht om zich bij zijn prijsopgave voor alle posten, zoals opgenomen in het bijzonder technisch bestek en/of de samenvattende opmeting, volledig rekenschap te hebben gegeven van alle geldende standaardvoorschriften, zowel m.b.t. de referentienormen, materiaalkenmerken, gevraagde attesten en waarborgen, de diverse uitvoeringsmodaliteiten als de keuringsaspecten.


8

01.05. algemeen - referentienormen |PM|

Algemeen

REFERENTIENORMEN & DOCUMENTEN

Behalve de voorschriften van de adminstratieve bepalingen, zijn volgende documenten van toepassing: De tekeningen van de ontwerpers architectuur en stabiliteit De stedenbouwkundige vergunning De normen NBN, NBN EN en NBN ISO Het A.R.A.B Het A.R.E.I. Het reglement betreffende elektrische installaties van de IEC De verplichtingen opgelegd door de bevoegde brandweer De voorschriften en bepalingen betreffende de Veiligheid op tijdelijke en mobiele werkplaatsen De Koninklijke of ministriële besluiten en de circulaires en ministriële richtlijnen die de normen inzake veiligheid en bescherming tegen brand vastleggen, en meer bepaald: NBN 713.010 en 713.020, NMT 80 van NMH Het koninklijk besluit van 19/12/1997 en addenda De voorschriften van de distributiemaatschappijen van electriciteit, water, gas, telefoon De eengemaakte technische specificaties (STS) De technische voorlichtingsnota’s (TVN) uitgegeven door W.T.C.B. Naast alle in de aanbestedingsdocumenten vermelde normen is de aannemer onverminderd onderworpen aan de bepalingen en voorwaarden van de geldende normen en hun addenda, alsook aan technische voorschriften (bvb. PVT van Probeton), zoals die 30 dagen voor de aanbestedingsdatum werden gehomologeerd of geregistreerd.

PLANNENLIJST

dossierplannummer titelplan aard schaal

ARCHITECTUUR

U 1/3 Bouwen van een clubhuis met botenloods

Uitvoeringsplan 24/02/2014

Zie plan



Zie plan



Zie plan

Detail 1 Funderingsaanzet + dorpel vast raam + dakrand

Detail 24/02/2014

1/10

Detail 2 Funderingsaanzet + dorpel blauw steen vast raam + dakrand

Detail 24/02/2014

1/10

Detail 3 Funderingsaanzet + dorpel blauw steen schuifraam + dakrand

Detail 24/02/2014

1/10

Detail 4 luifel Detail 24/02/2014

1/10

STABILITEIT

B01 Palenplan uitvoeringsplan Zie plan

B02 funderingsplan uitvoeringsplan Zie plan

B03 gelijkvloers uitvoeringsplan Zie plan


9

B04 doorsnedes uitvoeringsplan Zie plan

PRESTATIEVOORSCHRIFTEN

Onverminderd de technische bepalingen in onderhavig en/of het bijzonder bestek, is de aannemer ertoe gehouden te voldoen aan alle wettelijke prestatiecriteria en bepalingen, inzake brandveiligheid, algemene veiligheidsvoorschriften, thermische en akoestische minimumeisen, ... Bij vaststelling van gebeurlijke tegenstrijdigheden in het uitvoeringsdossier zal de aannemer de architect hiervan onmiddellijk ter kennis stellen, opdat aangepaste voorzieningen kunnen getroffen worden.

01.06. algemeen - keuringsattesten |PM|

TECHNISCHE GOEDKEURINGSATTESTEN

De aannemer is er principieel toe gehouden materialen en/of systemen te gebruiken die beschikken over het BENOR merk, een doorlopende technische goedkeuring ATG of gelijkwaardig (UEAtc, K). Hij levert tijdig de nodige bewijsstukken aan. De ontwerper en de bouwheer zullen desgevallend de overeenkomstigheid nagaan van het product of systeem met de tolerantiecriteria en specificaties van het bestek, en verifiëren de verenigbaarheid ervan met de aard van de toepassing. Voor een aantal technische installaties is een keuring vereist door een erkend controleorganisme: de goedkeuringsverslagen (zonder voorbehoud) dienen beschikbaar te zijn bij de voorlopige oplevering.

GELIJKWAARDIGHEID PRODUCTEN & UITVOERINGSWIJZE

Overeenkomstig STS 100.2 - Leiddraad tot evaluatie van de gelijkwaardigheid van producten (experimentele uitgave), heeft de aannemer steeds het recht om als alternatieve oplossing voor de in het bijzonder bestek beschreven materialen, productspecificaties en/of uitvoeringsprocédés een gelijkwaardig product voor te stellen. Bij elk voorstel van een gelijkwaardige oplossing overeenkomstig STS 100.2 moet bij het voorstel bovendien aangegeven worden hoe het in het concept van het ontwerp en van de uitvoering kan geïntegreerd worden en met name hoe de aansluiting met de belendende bouwdelen en de integratie in het bouwproces verloopt, zoniet is het voorstel onontvankelijk. Deze integratie moet bovendien verenigbaar zijn met de tijdsplanning van het werk. Alle kosten verbonden aan het onderzoek blijven, onverminderd de eindbeslissing, volledig ten laste van de aannemer.

01.07. algemeen - waarborgen |PM|

Algemeen

Overeenkomstig de algemene aannemingsvoorwaarden, zoals bepaald in artikel 41 van de bijlage aan het KB van 26/9/1996, is de aannemer, vanaf de voorlopige oplevering en onverminderd de bepalingen van artikel 39 betreffende zijn verplichtingen gedurende de waarborgtermijn, aansprakelijk voor de stevigheid van het werk, voor de goede uitvoering van de werkzaamheden en het behoud van de functies waarvoor het gebouw is bestemd, krachtens artikelen 1792 en 2270 van het Burgerlijk Wetboek. Bijkomende garantiebepalingen worden opgelegd, m.b.t. de geleverde materialen en/of systeemwaarborgen( ingaande op datum van toekenning voorlopige oplevering):

• plat dak / dakdichting : fabriekswaarborg houdende een 10-jarige waarborg op gebreken m.b.t. de geleverde materialen (zonder voorbehoud op materialen en arbeidsloon wanneer zich dientengevolge een vervanging van de dakbedekking zou opdringen).

• buitenschrijnwerk - algemeen : de aannemer geeft een tienjarige waarborg op de water- en winddichtheid van het geheel van het buitenschrijnwerk.

• profielen / aluminium – gemoffeld/geanodiseerd : fabriekswaarborg van 10 jaar op de kleurechtheid en 10 jaar op de hechting en op de corrosiebestandheid.

• meervoudige beglazingen : fabriekswaarborg van 10 jaar, m.b.t. de hermetische luchtdichtheid van alle meervoudige beglazingen en tegen het vertroebelen door condensatie of stofvorming. De waarborg verplicht tot de gratis levering van een vervangende beglazing, inclusief de demontage en plaatsingskosten.

• buitengevelisolatiesystemen : solidair met de aannemer levert de systeemfabrikant een bankwaarborg, dewelke het systeem voor een periode van tien jaar dekt tegen alle gebreken, die het gevolg zijn van minderwaardige materialen en/of een onoordeelkundige uitvoeringswijze (vorstschade, onthechting, blaasvorming, afpellen, lijnbarsten, scheurvorming, K).

• aanvoerleidingen & toebehoren - buizen / kunststof : de aannemer levert solidair met de leverancier een systeemwaarborg af van tien jaar, die elke mogelijke schade dekt, aan het


10

geheel van de leidingen, koppelingen en alle hulpstukken tussen collectoren en sanitaire aftappunten, alsook de gebeurlijke gevolgschade aan andere onderdelen van het gebouw.

01.08. algemeen - onderaanneming |PM|

Algemeen

Niettegenstaande de bouwheer geen contractuele band heeft met de onderaannemers, eist zij van de hoofdaannemer dat de onderaannemers waarmee wordt gewerkt voldoen aan de wetgeving houdende de regeling van de registratie en erkenning van aannemers, dit in verhouding tot het deel van de opdracht dat zij zullen uitvoeren. De aannemer en alle onderaannemers hebben kennis genomen van de lastenboeken en plannen en worden op de werf door bevoegde personen vertegenwoordigd.

01.10. studies / stabiliteit - algemeen

Algemeen

De voorafgaande stabiliteitsstudie wordt uitgevoerd door de ontwerper hieronder vernoemd onder 01.11 welke werden aangesteld door de bouwheer. De ontwerper levert aan de aannemer tijdig de nodige documenten “goed voor uitvoering”. De aannemer gaat na of de elementen kunnen worden uitgevoerd volgens de documenten “goed voor uitvoering” van het studiebureau, en of zich geen onderlinge anomalieën voordoen. De aannemer staat zelf in voor de eigenlijke werken uitvoeringstekeningen (bvb. Staalstructuur; buitenschrijnwerk,K), specifieke berekeningsnota’s (bvb. Maximale doorbuiging volgens gebruiksbelasting; systeemeigen procédés) en uitvoeringsschema’s (bvb. routing technische installaties). Deze documenten worden ter controle en goedkeuring voorgelegd aan de ontwerper en de bouwheer. Voor de staalstructuur worden door de aannemer detailplannen opgemaakt waarbij alle verbindingen worden aangegeven. Op de tekeningen moeten alle afmetingen (platen, bouten, lasnaden) worden aangeduid. De aanvaarding of goedkeuring van de berekeningsnota’s en/of uitvoeringstekeningen die de aannemer dient voor te leggen, zullen daarbij geenszins zijn aansprakelijkheid doen verminderen.

01.11. studies / stabiliteit - grondonderzoek

Algemeen

De sonderingsverslagen en diagrammen, worden als bijlage gevoegd bij de aanbestedingsdocumenten.

01.12. studies / stabiliteit – algemeen

Algemeen

De stabiliteitsstudie wordt uitgevoerd voor rekening van de bouwheer door de ontwerper: GROEP SLEUYTER ENGINEERING [contactpersoon ir Dries Becelaere ] met bureau te 8400 Oostende, E. VLietinckstraat 18, gsm 0492/732970 De studie van de betonstructuur en van de staalstructuur is in overeenstemming met de Eurocodes (NBN EN 1990 tem 1997) rekening houdend met de Belgische Nationaal Toepassingsdocumenten (NTD) of de Belgische Nationale Bijlagen (ANB) en de verdere NBN.

01.30. plaatsbeschrijvingen - algemeen |PM|

Omschrijving

De aannemer is er toe gehouden uiterlijk 10 dagen voor de aanvangsdatum van de werken een tegensprekelijke plaatsbeschrijving op te stellen. Indien de aannemer nalaat een plaatsbeschrijving te laten opstellen en/of door de tegenpartij voor akkoord te laten ondertekenen draagt hij hiervoor zelf alle verantwoordelijkheid. Deze plaatsbeschrijving zal o.a. dienen als basis voor een gebeurlijke ABR-polis en/of bij discussies ingevolge aangerichte schade. De plaatsbeschrijvingen beantwoorden aan de voorschriften van art. 11.31 van STS 11 - uitgave 1990. De plaatsbeschrijvingen omvatten een volledige en nauwkeurige weergave van de toestand waarin eigendommen, zowel roerend als onroerend, zich bevinden op het ogenblik van het onderzoek. De betrokken eigendommen betreffen alle, zelfs niet aanpalende, eigendommen en openbaar domeinen (toegangszone tot de werf, bestaande infrastructuur, wegenis, voetpaden, K), die op een of andere


11

wijze nadelige invloeden zouden kunnen ondergaan door de uitvoering, de toepassing van bepaalde technieken en/of alle daarmee verband houdende activiteiten (trillingen bij paalfunderingen, verlaging grondwaterstand, K).

Meting

aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in het geheel der aanneming

Uitvoering

De tegensprekelijke plaatsbeschrijvingen en de vergelijkende beschrijvingen worden opgemaakt door een beëdigd onafhankelijk expert, aangesteld door de aannemer. Hij zal minstens veertien dagen op voorhand, bij middel van een aangetekend schrijven, de eigenaar(s) van de te bezoeken panden de dag en het uur mededelen, bepaald voor bedoelde formaliteiten, hierbij zal hij hen tevens verzoeken zich eventueel te laten bijstaan door een raadsman of deskundige teneinde het tegensprekelijk karakter van de vaststellingen te verzekeren; tegelijkertijd wordt hiervan een kopie gestuurd naar de bouwheer en de architect. Voor de aanvang van de werken wordt een kopie van de door alle betrokken partijen ondertekende plaatsbeschrijving(-en), aan alle betrokken partijen en de bouwheer overhandigd. Bij het einde van de werken wordt een tegensprekelijke staat van vergelijking opgemaakt met de vaststelling van de mogelijke schade ten opzichte van de toestand vermeld in de plaatsbeschrijvingen bij de aanvang van de werken. De aannemer dient de vastgestelde beschadigingen te herstellen of de schade te vergoeden. Vóór de voorlopige oplevering overhandigt hij de opdrachtgever de schriftelijke verklaringen van de betrokken eigenaars dat ze ofwel geen schade hebben geleden ofwel dat de schade werd hersteld en/of vergoed. De plaatsbeschrijving zal bestaan uit

• Een nauwkeurige tekstuele beschrijving; • Een visualisering van de bestaande situatie d.m.v. (digitale) foto’s of video; • Een ontvangstmelding en door de eigenaar(-s) voor akkoord ondertekend exemplaar; • Het eindrapport beslaat een geschreven tekst met vermelding van de wijzigingen t.o.v. de

originele plaatsbeschrijving, aangevuld met foto’s van de gebeurlijke schadegevallen.

01.31. plaatsbeschrijvingen - constructies / aangrenzend |PM|

Toepassing

A. Plaatsbeschrijving bij de aanvang van de werken B. Staat van vergelijking

01.32. plaatsbeschrijvingen - wegenis & voetpaden |PM|

Omschrijving

Het betreft de nodige plaatsbeschrijvingen en eventuele beschermingswerken m.b.t. de openbare en/of private wegenis, inclusief de bestaande infrastructuur (riolering, putdeksels, verlichtingspalen, K) grenzend aan de werf en/of deel uitmakend van de werf.

Toepassing

A. Plaatsbeschrijving bij de aanvang van de werken B. Staat van vergelijking

01.40. werfcoördinatie - algemeen |PM|

Algemeen

Een optimale coördinatie en planning van de werken moet worden gegarandeerd tussen de werklieden van de hoofdaannemer en deze van andere aannemers die gelijktijdig op de bouwplaats werkzaam kunnen. De gelijktijdigheid van werken kan niet resulteren in welke schadeclaim dan ook ten aanzien van de bouwheer. Zo is het noodzakelijk om tijdig de noodzakelijkheid te signaleren van door andere aannemers uit te voeren werken teneinde geen vertragingen op te lopen of elkaar te hinderen. In geval van geschillen zal alleen de architect en/of de veiligheidscoördinator-verwezenlijking onherroepelijk beslissen. Voor de aanvang van de werken levert de aannemer aan de architect en de bouwheer

• een lijst van alle onderaannemers (incl. adres, telefoon, registratie en erkenning); • de naam van de verantwoordelijke werfleider die de op de bouwplaats aanwezig zal zijn tot alle

werken beëindigd zijn;


12

• een planning van de werken;

Meting

aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM)

01.41. werfcoördinatie - planning der werken |PM|

Algemeen

PLANNING

Een planning (globale timing) van de werken dient, vóór de aanvang van de werken door de aannemer, te worden opgemaakt in samenspraak met de bouwheer, de architect, de betrokken studiebureau’s en nutsmaatschappijen. Deze planning houdt rekening met de vastgelegde uitvoeringstermijnen door de verschillende onderaannemers. Eventuele opmerkingen zullen door de aannemer in een herziene versie worden verwerkt. Op regelmatige tijdstippen zal de planning worden geëvalueerd, in functie van de vordering der werken, de vastgelegde uitvoeringstermijn (of desgevallende fasering), en gebeurlijke termijnsverlengingen.

AANVANG DER WERKEN

De aannemer dient de werken aan te vatten op de gestelde aanvangsdatum. Hij mag echter beginnen een week na de ontvangst van de bestelbrief. In dit geval moet hij de bouwheer en de architect hiervan minstens 7 dagen op voorhand bij aangetekend schrijven verwittigen.

UITVOERINGSTERMIJN

De uitvoeringstermijn vangt aan op de reële aanvangsdatum van de werken en wordt altijd uitgedrukt in kalenderdagen. Deze termijn wordt vermeld in het bijzonder bestek en betekend aan de aannemer in de bestelbrief.

01.42. werfcoördinatie - uitzetten / bouwwerken |PM|

Algemeen

Het betreft alle vereiste middelen en prestaties om de limieten van de constructies correct vast te leggen en te visualiseren, alsmede de controle ervan door de architect en/of de bouwheer mogelijk te maken.

• De inplanting en de assen dient de aannemer verplichtend te laten uitvoeren (en digitaal inmeten) door een landmeter.

• Bij vastgestelde anomalieën op het terrein dient de aannemer zonodig de afgeleverde bouwvergunning te raadplegen en de bouwheer hiervan onmiddellijk op de hoogte stellen.

• Na het uitzetten van de maten zal de aannemer de architect en de bouwheer schriftelijk uitnodigen tot verificatie op het terrein en het desgevallend aanbrengen van de nodige verbeteringen in het bijzijn van de aannemer of zijn gemachtigde. De aannemer laat de bouwheer bij deze controleverrichtingen kosteloos beschikken over het nodige materieel en personeelsbijstand.

• Gedurende de uitvoering van de werken blijft de aannemer volledig verantwoordelijk voor het behoud van de juiste positie en/of onuitwisbaarheid van de merktekens en voor alle gebeurlijke gevolgen die zouden voortspruiten uit hun plaats- of standverandering.

TRACÉ VAN HET WERK

De juiste afmetingen en niveaus dienen steeds ter plaatse te worden gecontroleerd door de aannemer, hiertoe zal de aannemer voor de aanvang van de werken alle afmetingen gedetailleerd laten traceren door een landmeter, zowel in grondplan als in hoogte. Het uitzetten van de bouwwerken op het terrein gebeurt daarbij o.a. door het aanbrengen van voldoende referentiepunten en stevige merktekens (piketten, bakens en profiellatten, e.d. K). De waterpasmerktekens voor de (afgewerkte) vloerpeilen dienen, zo vlug mogelijk, op onuitwisbare wijze, te worden vastgelegd in overleg met de architect. Het niveau 0.00 is het peil van de afgewerkte vloerpas van de gelijkvloerse verdieping of zoals aangegeven op de plans. De pas 0.00 moet in principe steeds worden voorzien op minimum 20-30 cm boven de as van de voorliggende weg, tenzij op de plannen of op de werf anders bepaald wordt.

REFERENTIENORMEN

KB van 26 september 1996 - art 31 - Tracé van het werk (1996) http://www.binnenland.vlaanderen.be/Overheidsopdrachten/Vl-Br/Regelgeving/bijlage1_KB.htm

NBN ISO 8322 - Gebouwen - Meetinstrumenten - Handelwijzen voor het bepalen van de nauwkeurigheid bij gebruik - Deel 1-10 (1992)


13

NBN ISO 4463-1 - Meetwijze voor de bouw - Uitzetten en meten - Deel 1 : Planning en organisatie, meetwijzen, aanvaardingsmaatstaven (1992)

NBN ISO 4463-2 - Meetwijze voor de bouw - Uitzetten en meten - Deel 2 : Meetopstelpunten en bakens (1996)

NBN ISO 4463-3 - Meetwijze voor de bouw - Uitzetten en meten - Deel 3 : Nalooplijsten voor het verkrijgen van landmeet- en meetdiensten (1996)

NBN ISO 7077 - Meetwijzen voor het bouwwezen - Algemene beginselen en handelwijzen voor het toetsen van de maatovereenkomstigheid (1993)

NBN ISO 7078 - Bouwwezen - Werkwijzen voor uitzetten, opmeten en landmeten - Woordenlijst en toelichtingen (een ontwerp werd gepubliceerd met het oog op de bekrachtiging) (1992)

NBN ISO 4464 - Maatafwijkingen voor gebouwen - Verband tussen de verschillende typen van afwijking en toelaatbare afwijkingen gebruikt voor voorschrift (1993)

NBN ISO 1803 - Gebouwen - Maatafwijkingen - Woordenlijst (1993)

NBN ISO 3443 - Maatafwijkingen voor gebouwen - Deel 1-8 (1993)

01.43. werfcoördinatie - werfleiding & controle |PM|

Algemeen

WERFLEIDING

De aannemer neemt persoonlijk de leiding van en het toezicht op de werken op zich of wijst hiervoor een gemachtigde aan, die als werfverantwoordelijke in staat voor de goede uitvoering van de opdracht. De gemachtigde moet door de bouwheer worden erkend. Zijn opdracht moet duidelijk en schriftelijk door de aannemer aan de bouwheer worden medegedeeld. De opdrachtgever is ten allen tijde gerechtigd de gemachtigde te doen vervangen.

WERFCONTROLE

0p de werf zullen steeds twee kopieën van het volledige aannemingsdossier aanwezig zijn, waarvan één reeks uitsluitend ter beschikking van de bouwheer en de controle-instanties wordt gehouden. Een reeks plannen zal op een afgesproken plaats opgehangen worden; hierop worden alle verbeteringen en aanpassingen aangeduid. Deze wijzigingen worden, na goedkeuring door de architect en/of bouwheer, in het dagboek der werken genoteerd. De aannemer zal steeds het nodige personeel en materieel (ladders, K), om alle nuttige controles ter plaatste uit te voeren, ter beschikking stellen van de architect, de bouwheer en de controleorganen, telkens hierom wordt verzocht.

01.44. werfcoördinatie - dagboek der werken |PM|

DAGBOEK DER WERKEN

Een dagboek van de werken en een kopie van de bouwvergunning wordt afgeleverd door de bouwheer, ten laatste op de dag waarop de werken aanvangen. Het dagboek van de werken moet zich, tot aan de voorlopige oplevering, steeds op de bouwplaats bevinden in het werfkantoor; het wordt minstens eenmaal per week door de architect en/of bouwheer bijgehouden en/of geparafeerd. De aannemer kan het ter plaatse vrij raadplegen. Let wel : ook werfverslagen (los van het dagboek van de werken), zoals opgemaakt door de architect, dient door de aannemer een bundel met de nodige kopies te worden bewaard in het werfkantoor.

01.45. werfcoördinatie - werfvergaderingen |PM|

Algemeen

Minstens eenmaal per werkweek heeft er een werfvergadering plaats. Er wordt in samenspraak tussen de bouwheer, de architect en de aannemer een bepaalde dag van de week en een vast uur afgesproken waarop de werfvergaderingen worden gehouden.

• In zoverre geen specifieke problemen in de werfvergadering worden besproken mag de aannemer vertegenwoordigd zijn door een gemachtigde.

• Indien voorafgaandelijk gesignaleerd wordt dat op de werfvergadering een specifiek probleem zal worden besproken dient de aannemer daarbij vertegenwoordigd te zijn door een terzake bevoegd afgevaardigde.

• Eventueel bijkomende vergaderingen op uitnodiging van de architect zijn verplichtend voor de aannemer. In overleg tussen de bouwheer en de architect worden dag en uur bepaald.

Van elke werfvergadering wordt door de architect een verslag opgemaakt waarin alle besproken punten worden opgenomen en hetwelk aan alle betrokken personen wordt overhandigd of toegestuurd. Deze verslagen zullen de waarde hebben van een aangetekende briefwisseling. Alle punten waarop geen bezwaar gemaakt is zullen als bekrachtigd worden beschouwd.


14

01.46. werfcoördinatie - keuringen & proeven |PM|

Algemeen

MATERIALENLIJST

De aannemer dient voor de aanvang der werken de voorziene materialen zoveel mogelijk te laten keuren. Ten dien einde dient hij op eigen initiatief of op vraag van de ontwerper, en dit minstens 15 dagen voor de bestelling van deze materialen, de nodige technische fiches in ter goedkeuring bij de bouwheer en de ontwerper. Gebeurlijk voegt hij hierbij de nodige stalen en keuringsattesten.

MATERIAALKEURING & PROEVEN

Wanneer voor de te leveren producten het merk van overeenkomstigheid Benor bestaat dan mogen enkel die producten geleverd worden die het merk Benor dragen. De producten die het overeenkomstigheidsmerk BENOR of een doorlopende goedkeuring BUtgb verkregen hebben zijn vrijgesteld van de keuringsproeven die de plaatsing voorafgaan. Deze keuringsattesten dienen steeds ter beschikking te zijn in de werfkeet. De bouwheer houdt zich echter het recht voor om tot proeven over te gaan: de resultaten van deze proeven kunnen worden meegedeeld aan het organisme belast met het toekennen van het merk Benor of de kwaliteitscontrole van het desbetreffende product. Alle kosten voor proeven, voorbereiding en verzending van de monsters in het geval van de partijkeuring van zogenoemd gelijkwaardige producten, zoals hierboven bepaald, zijn volledig ten laste van de aannemer ongeacht de plaats waar de proeven uitgevoerd worden.

DIVERSE ATTESTEN

Overeenkomstig de diverse bepalingen van onderhavig bestek moet de aannemer op eenvoudig verzoek van de bouwheer, alle nodige attesten m.b.t. de levering (of afvoer) van diverse bouwmaterialen kunnen voorleggen (leveringsbons beton, houtverduurzamingsattesten, erkende stortplaatsen, K).

WERFPROEVEN & TECHNISCHE KEURINGEN

Overeenkomstig de bepalingen in onderhavig bestek (“keuring” per respectievelijke uitvoeringspost) : • zal voor alle technische installaties (riolering, K) systematisch een technische keuring (en/of

dichtheidsproeven, druktesten) worden geëist; • zal bij toepassing van belaste platte daken en/of groendaken verplicht worden overgegaan tot

een voorafgaandelijke waterdichtheidsproef; • kunnen bij discussies m.b.t. toegestane maattoleranties van ruwbouwwerken (metselwerk, K)

en/of de verzorgde uitvoering van diverse binnenafwerkingen (pleisterwerk, tegels, K), steeds de nodige praktische werfproeven worden opgelegd, overeenkomstig de tolerantie- en keuringsaspecten, zoals vermeld in de desbetreffende referentienormen (TV, STS, NBN, K).

De werfproeven zullen gebeuren met materieel en personeel ter beschikking gesteld door de aannemer, op aanwijzing en in aanwezigheid van de architect en/of afgevaardigde van de opdrachtgever.

GELIJKWAARDIGHEID VAN PRODUCTEN EN UITVOERINGEN

Overeenkomstig STS 100.2 Leiddraad tot evaluatie van de gelijkwaardigheid van producten (experimentele uitgave), heeft de aannemer het recht om als alternatieve oplossing voor de in het bijzonder bestek omschreven materialen, productspecificaties en/of uitvoeringsprocédés een gelijkwaardig product voor te stellen. Dergelijke afwijking kan echter enkel toegestaan worden op grondslag van een voorafgaandelijk gelijkwaardigheidonderzoek en keuring, overeenkomstig de clausules van STS 100.2. Desgevallend moet de tussenkomst en het advies van een erkend externe deskundige (-n) worden ingeroepen. Het voorstel dient een aangepast keuringsprogramma te omvatten wanneer dit nodig zou blijken. Bij elk voorstel van een gelijkwaardige oplossing overeenkomstig STS 100.2 moet bij het voorstel bovendien aangegeven worden hoe het in het concept van het ontwerp en van de uitvoering kan geïntegreerd worden en met name hoe de aansluiting met de belendende bouwdelen en de integratie in het bouwproces verloopt, zoniet is het voorstel onontvankelijk. Deze integratie moet bovendien verenigbaar zijn met de tijdsplanning van het werk. Alle kosten verbonden aan het onderzoek blijven, onverminderd de eindbeslissing, volledig ten laste van de aannemer.

01.47. werfcoördinatie - asbuilt-plannen |PM|

Algemeen

De aannemer dient de nodige “asbuilt” -dossiers te leveren. Het betreft de verder in dit bestek opgegeven documenten aangevuld met de respectievelijk grafische weergave van:


15

• de uitgevoerde structurele werken • de uitgevoerde technische installaties en leidingen (gas, sanitair, verwarming, elektriciteit,

verluchting, ) over hun volledig verloop tot aan de aansluiting op de openbare distributieleidingen of de bestaande installaties. Alle documenten worden in 2-voud overhandigd aan de Bouwheer. Als basis voor het opmaken van de documenten kan gebruikt worden gemaakt van de gedigitaliseerde plannen van de ontwerper. Het ‘as-built’ dossier dient ingediend samen met de aanvraag om over te gaan tot de voorlopige oplevering. In te dienen asbuilt-schema’s na uitvoering van de werken

• asbuilt-plannen van de ondergrondse en bovengrondse rioleringswerken • asbuitplannen van de staalstructruur • Het ‘as-built’ dossier dient aangevuld met de verder in onderhavig technisch bestek

aangegeven documenten.

01.50. werfcondities - algemeen

01.51. werfcondities - orde & netheid |PM|

Algemeen

De hoofdaannemer richt een nette en ordentelijke werf in en is gedurende de ganse uitvoering van de werken verantwoordelijk voor het onderhoud en regelmatig opruimen ervan. Netheid op de werf vormt een eerste preventieve maatregel, m.b.t. de veiligheid en het voorkomen van arbeidsongevallen.

TUSSENTIJDS OPRUIMEN & REINIGEN VAN DE BOUWPLAATS

Tot aan de voorlopige oplevering staat de aannemer in voor : • het wekelijks opruimen van de bouwplaats en reinigen van werflokalen. • het regelmatig opruimen en verwijderen van de werf van alle overschotten van gebruikte

materialen of afval van de door hem en/of zijn onderaannemers gedane werken; • het treffen van alle maatregelen om de toegangswegen tot de werf (wegenis, riolen) proper te

houden; alle door het gemeentebestuur opgelegde waarborgen betreffende het openbaar domein zijn daarbij ten laste van de aannemer.

ALGEMENE SCHOONMAAK VOOR DE VOORLOPIGE OPLEVERING

Bij het beëindigen van de werken en vooraleer er tot de voorlopige oplevering kan worden overgegaan, is de aannemer gehouden tot een grondige opkuis van de volledige werf, zowel buiten als binnen de gebouwen, door hem gebouwd, uitgerust of gebruikt tijdens de werken, ongeacht of de vervuiling door hemzelf of zijn onderaannemer(-s) werd veroorzaakt. Deze generale opkuis omvat o.a. het ontdoen van klevers, het wassen van alle schrijnwerk en beglazing, buitengebied (incl werfzone), enz., ... De reinigingswerken gebeuren met aangepaste producten en waar vereist door gekwalificeerd personeel.

Keuring

De architect en het opdrachtgever behouden zich het recht voor om na schriftelijke aanmaning, en indien de aannemer hieraan geen gevolg heeft gegeven binnen de 8 dagen na ontvangst, de werf te laten opruimen door derden en de achtergelaten materialen te laten afvoeren. De kosten hiervoor worden onverminderd van de maandelijkse vorderingsstaat of eindafrekening van de aannemer afgehouden.

01.52. werfcondities - geluidshinder |PM|

Algemeen

De aannemer is er toe gehouden zijn machines en het aangewende materieel te voorzien van alle geluiddempende middelen die de techniek hem ter beschikking stelt. Inzonderheid bij werkzaamheden in stedelijke omgevingen moet de geluidshinder tot een minimum worden beperkt, conform eventuele politionele verordeningen. Alle gebeurlijke klachten en/of boetes zijn te zijner laste.

REFERENTIEDOCUMENTEN

"Lawaai rond bouwplaatsen" (WTCB, nr.1984/2)

NBN ISO 4872 - Geluidsleer - Meting van luchtgeluid afgestraald door bouwwerktuigen bedoeld voor buitengebruik - Werkwijze voor toetsing van overeenkomstigheid der geluidgrenzen (ISO 4872) (1992).


16

01.53. werfcondities - stofhinder |PM|

Algemeen

Bij werken gepaard gaande met opwaaiend stof, zal de aannemer de nodige maatregelen treffen om de hiermee gepaard gaande hinder voor de omgeving te beperken. De voorziene maatregelen kunnen bestaan uit het besproeien met water en/of het spannen van afschermende zeilen. Alle gebeurlijke klachten, schadeclaims en/of boetes zijn ten laste van de aannemer.

01.54. werfcondities - verwijderen van afval |PM|

Algemeen

De aannemer zorgt voor de afvoer van alle bouwafval naar officieel erkende stortplaatsen of verwerkingscentra, hij dient hiervoor de nodige bewijzen te kunnen af te leveren aan de bouwheer. Onder geen beding zullen afbraakmaterialen, puin, vuilnis of afval op de werf achtergelaten, ingegraven of verbrand worden. De verschillende afvalstoffen moeten zo veel mogelijk gesorteerd en gescheiden gestort worden, conform de geldende reglementeringen. Gevaarlijk afval moet steeds afzonderlijk gestockeerd en afgevoerd worden, in samenspraak met de veiligheidscoördinator-verwezenlijking en de afvalverwerkende firma. De aandacht van de inschrijver wordt dienaangaande gevestigd op de toepassing van het besluit van de Vlaamse Regering van 1/6/1995 houdende de algemene en sectoriele bepalingen inzake milieuhygiëne (Vlarem II - BS 31/7/1995).

01.55. werfcondities - nazorg |PM|

Algemeen

De aannemer verbindt zich ertoe om de afgewerkte gebouwen en/of lokalen, te beschermen en in goede staat te houden tot aan de voorlopige oplevering. Waar vereist zullen bouwdrogers, vorstbeschermers, e.d. worden voorzien.

01.60. veiligheidsvoorschriften - algemeen |PM|

Algemeen

De aannemer neemt op zijn verantwoordelijkheid alle nodige organisatorische en technische maatregelen om gedurende het ganse verloop van de werken de veiligheid te verzekeren van zijn personeel, de opdrachtgever en zijn afgevaardigden, en van alle de op de werf toe te laten personen. Algemeen zijn van toepassing : de welzijnswet van 4/8/1996, m.b.t. de algemene preventieprincipes, de meest recente voorschriften van het ARAB (Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming), CODEX, de diverse publicaties van het NAVB (Nationaal Actiecomité voor de Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf), de reglementering op de persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) en arbeidsmiddelen (KB art. 52), aangevuld met de respectievelijke bepalingen m.b.t. het welzijn van werknemers bij de uitvoering van hun werk (KB art. 51). De inschrijver dient bovendien rekening te houden met de bepalingen van het KB van 25/01/2001 (verschenen in het staatsblad op 07/02/2001) betreffende tijdelijke of mobiele bouwplaatsen. De bouwheer zal dienaangaande een veiligheidscoördinator-ontwerp en een veiligheidscoördinator-verwezenlijking aanstellen. De aannemer zal zich schikken naar de aanbevelingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking en de richtlijnen van het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals gevoegd bij het bijzonder bestek (zie hoofdstuk 04 veiligheids- & gezondheidsplan). Personen die de veiligheidsvoorschriften overtreden, kunnen van de bouwplaats worden gestuurd.


17

02. BOUWPLAATSVOORZIENINGEN

02.00. bouwplaatsvoorzieningen - algemeen |SOG|

Omschrijving

De voorbereidende werkzaamheden, inzake de inrichting van de bouwplaats, omvatten alle administratieve, organisatorische maatregelen en technische middelen, om de werken volgens de bepalingen van het aanbestedingsdossier mogelijk te maken, dit overeenkomstig de omvang van de opdracht, de moeilijkheidsgraad en de eisen van veiligheid en hygiëne. Alle bedrijfsmiddelen, zoals materieel, energie, water, communicatiemiddelen, transport, e.d., alsook de (voorlopige) aansluiting aan de installaties van algemeen nut, de nodige vergunningen, vergoedingen of borgstellingen nodig voor de verwezenlijking van de aanneming, zijn standaard inbegrepen in de eenheidsprijs. Dit geldt tevens voor alle deelaspecten van de inrichting van de werf. Voor de werken van deze aanneming is er een werfaansluiting toegelaten (netspanning 230 V), onder voorbehoud dat indien nodig (vb :torenkranen), de installatie uitgerust is met een Soft Start Systeem. Indien de werfaansluiting het bestaande elektriciteitsnet zou storen, kan deze afgekoppeld worden. De werfkast moet zo dicht mogelijk en maximum op 1 m van de elektriciteitspaal, de voetpadkast of de cabine worden geplaatst. Het geheel mag niet verplaatsbaar zijn. De tijdelijke aansluiting wordt door de DNB ter beschikking gesteld voor een termijn die maximaal 24 maanden bedraagt, tenzij anders overeengekomen. Na verloop van deze termijn heeft de distributiebeheerder het recht de aansluiting af te koppelen, mits voorafgaande aangetekend brief. In uitzonderlijke gevallen kan de distributiebeheerder deze termijn verlengen, mits gemotiveerde aanvraag van de netgebruiker. U levert en plaatst een polyester werfkast voorzien van een meterkast 25S60. De werfkast dient door de aannemer geleverd te worden en is uitgevoerd in zelfdovend en halogeenvrij materiaal. De beschermingsgraad is IP43-7 (volgens de normen NBN C20-001). De werfkast moet vergrendelbaar zijn en worden voorzien van waarschuwingsborden volgens artikel 261 van het AREI. De kast is voorzien om geplaatst te worden tegen een verticale steun (wand of paal) of op een voetstuk.De kast is voorzien van een ruimte met volgende afmeting (HxBxD) 700mm x 300mm x 270 mm, voorbehouden voor de meterkast (type 25S60) van de distributienetbeheerder. In de meterkast dienen door de aannemer een aansluitmodule met aansluitscheider (125A) en een meetmodule van het type 25S60 te worden bevestigs. De aannemer levert en plaatst de meetmodule 03(4P60) en de aansluitscheider van 125A zonder UNT in de werfkast.

Meting

aard van de overeenkomst : Som over geheel (SOG)

Uitvoering

REFERENTIEDOCUMENTEN

De verplichtingen van de aannemer worden bepaald in STS 11 (uitgave 1990), aangevuld met de eisen van het bijzonder bestek. De eigenlijke inrichting van de bouwplaats dient in overeenstemming te zijn met de bepalingen van STS 11, § 11.2. De inschrijver dient zich daarbij voorafgaandelijk ter plaatse van de toestand te vergewissen, teneinde de bestaande toestand van het bouwterrein en alle elementen die een goede uitvoering van de aanneming zouden bemoeilijken correct in te schatten.

TIMING - PLANNING

De inrichting en organisatie van de bouwplaats geschiedt voor de aanvang van de werken en volledig op kosten van de aannemer. Indien geen specifieke voorschriften inzake de inrichting van de bouwplaats zouden zijn opgelegd in het bijzonder bestek, wordt de concrete planning hiervan volledig overgelaten aan het initiatief en de verantwoordelijkheid van de aannemer. Ter goedkeuring wordt een voorstel tot werfplan voorgelegd.. Inzake de modaliteiten betreffende de situering van toegangen, begrenzingen en werflokalen wordt dienaangaande ook verwezen naar STS 11, artikels 11.17, 11.18 en 11.19.


18

02.10. bescherming beplantingen - algemeen |PM|

Algemeen

De aannemer is er toe gehouden de bestaande bomen, struiken en beplantingen, waarvan de verwijdering niet uitdrukkelijk wordt voorzien, op afdoende wijze te beschermen tegen ieder risico tot beschadiging of vernietiging.

Uitvoering

De te behouden bomen en struiken worden beschermd, overeenkomstig STS 11 en gedurende de ganse loop van de werken in stand gehouden. Na voltooiing worden de beschermingsmiddelen verwijderd en afgevoerd van de bouwplaats. De bomen en struiken die tijdens de beschermingsperiode toch beschadigd worden, zullen vervangen worden (soort en qua grootte in verhouding tot de beschadigde exemplaren) hetzij vergoed op kosten van de aannemer. De schade zal berekend worden op basis van de “uniforme methode voor de waardebepaling van straat-, laan-, en parkbomen behorende tot het openbaar domein”.

Meting

aard van de overeenkomst : Pro memorie (PM)

02.30. toegangswegen - algemeen |PM|

Omschrijving

De aannemer zorgt voor een vlotte, veilige en degelijke ontsluiting van de werf, alle kosten voor gebeurlijke gronden andere werken, hieraan verbonden, zijn integraal ten laste van de aanneming. De aannemer wordt verondersteld de aard en de toestand van het terrein te kennen (zie bijlage aan het KB van 26 september 1996) en zich volledig rekenschap te hebben gegeven van de moeilijkheden die hij in dat opzicht zou kunnen ondervinden, dienaangaande kan hij generlei redenen inroepen om vertragingen te rechtvaardigen. Naast het onderhoud van alle voorlopige of eventueel bestaande wegen op het terrein, door hem of zijn onderaannemers gebruikt, is de aannemer er tevens toe gehouden de nodige maatregelen te treffen om de openbare weg in een nette staat te houden. Gebeurlijke beschadigingen worden op kosten van de aannemer hersteld.

Meting


Uitvoering

Voorlopige wegverhardingen worden aangelegd volgens de bepalingen en tekeningen van het bijzonder bestek en overeenkomstig de voorschriften van art. 11.17 van STS 11 - uitgave 1990.

02.31. toegangswegen - laden & lossen / parkeerruimte |PM|

Omschrijving

Het werfplan duidt de zones aan welke gebruikt worden voor laden & lossen. De aannemer staat in voor de vereiste signalisatie, vergubnningsaanvragen, alle verschuldige huren, taksen en/of gebeurlijke boetes.

Meting


02.32. toegangswegen - bescherming / openbare weg |PM|

Omschrijving

De bestaande openbare wegen en voetpaden dienen op doelmatige wijze beschermd te worden tegen iedere gebeurlijke beschadiging, hetzij na oplevering van de werken volledig hersteld in de oorspronkelijke toestand. Er mag geen materialen of afval op de openbare weg worden gestapeld en het verkeer mag niet onnodig worden belemmerd. De aannemer zal zich dienaangaande en wat de uitvoering van het werk zelf betreft, gedragen naar de geldende politionele verordeningen. Bij eventuele schade zal de aannemer op zijn kosten de bestaande uitvoering volledig herstellen, voor de voorlopige oplevering. Bijkomende herstellingswerken die na de oplevering zouden nodig zijn, zullen door de bouwheer op de aannemer worden verhaald.


19

Meting


02.40. voorlopige omheining - algemeen |PM|

Algemeen

De aannemer dient ervoor te zorgen dat het betreden van de bouwplaats door derden wordt verhinderd, een behoorlijke afsluiting is dienaangaande aangewezen. Waar de bouwplaats grenst aan openbaar terrein, plaatst de aannemer een voorlopige omheining en de nodige signalisatie, die voldoende doeltreffend is om onbevoegde personen te weren, alsook de veiligheid van het verkeer te waarborgen. Deze zal behouden blijven tot op het ogenblik van de volledige afwerking van de gebouwen en tot na de voorlopige oplevering. De aannemer is volledig zelf verantwoordelijk voor alle gebeurlijke diefstallen en/of vandalisme.

Meting

Overeenkomstig de aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Alle kosten zijn ten laste van de aanneming, waarbij de kosten verdeeld zijn over het geheel van de werken. De nodige borden, signalisatie, verlichting, overdekkingen, voetgangerspaden, taksen, enz. worden hierbij inbegrepen.

Materiaal

De hoogte van de voorlopige omheining bedraagt tenminste 1,80 m. en stemt overeen met de voorschriften van art. 11.21 van STS 11 - uitgave 1990. De afsluiting is voorzien van de nodige afsluitbare toegangen. De omheining kan bestaan uit

• een verticale houten beplanking (dikte 3/4", met maximale tussenafstand van 15 cm) • geprefabriceerde panelen uit gegalvaniseerde of geplastificeerde metalen buiskaders,

waartussen een draadnet van het kleine ruittype is bevestigd. De panelen worden geplaatst in verplaatsbare voetstukken.

De hekken worden op regelmatige afstanden voorzien van een bordje “verboden de werf te betreden”, “verboden toegang voor onbevoegden” of dergelijke.

Uitvoering

Inplanting, materiaal, afmetingen en uitrusting zijn in overeenstemming te brengen met de geldende gemeentelijke voorschriften. De aannemer doet de vereiste aanvragen en betaalt de verschuldigde taksen. De omheining wordt voldoende stevig uitgevoerd, onderhouden en zonodig hersteld. Zij wordt voorzien van de nodige signalisatie, verlichting en beveiliging overeenkomstig de voorschriften van art. 11.24 van STS 11 (1990) en het Ministerieel Besluit van 25/3/1977. De afsluiting wordt voorzien van de nodige afsluitbare toegangen, waarbij de poorten worden voorzien van stevige grendels en sloten. De aannemer zorgt er evenwel voor dat de bouwheerr en ontwerper permanent toegang tot de werf hebben, ook buiten de werkuren. Sleutels van alle afgesloten gedeelten zijn op eenvoudig verzoek te bezorgen aan de architect en de bouwheer. De omheining blijft eigendom van de aannemer en wordt pas weggenomen zodra dit, op grond van de vordering van de werken en mits akkoord van debouwheer mogelijk is.

Toepassing

Volledige afsluiting van de bouwplaats ten opzichte van het openbaar terrein.


20

02.50. aankondigingsborden - algemeen |PM|

Algemeen

Het aantal en plaats van de signalisatieborden en aankondigingsbord(-en) dienen in overeenstemming te zijn met de bepalingen vermeld in STS 11 artikel 11.24 (1990).

Meting


Materialen

Panelen : de stroken zijn vervaardigd uit watervaste multiplex of een gelijkwaardig weersbestendig materiaal (aluminium, kunststof K), kleur wit, afmetingen circa 200x20 cm, dikte minimum 1,8 cm. Draagconstructie : geschaafd hout, sectie: circa 7x17 cm of een stevige metaalconstructie Letters : drukletters van een eenvoudig, strak afgelijnd lettertype, d.m.v. weersbestendige zwarte letters aangebracht op een witte achtergrond, geschilderd of zelfklevend.

Uitvoering

De opstelling van de borden zal gebeuren in samenspraak met de bouwheer en dient in overeenstemming te zijn met alle wettelijke en/of gemeentelijke verordeningen. De strookvormige panelen worden aangebracht op een hoogte van minimum 250 cm (onderkant van het paneel) boven het plaatselijk niveau van het voetpad, steunend op twee pijlers. De verticale steunen worden stevig in de grond bevestigd en verstevigd met de nodige zijdelingse schoren. De draagstructuur, de fundering en de bevestiging van het paneel zijn berekend op een druk of trek, loodrecht op het paneel, van minimum 90 kg/m2; de panelen worden met regelmatige tussenafstanden stevig op de draagconstructie bevestigd. De aannemer is verantwoordelijk voor de veilige opstelling van het geheel, ook bij hevige regen en stormwinden.

Keuring

Behoudens de uniforme vermelding van de hoofdaannemer / eventuele onderaannemers op het aankondigingsbord worden bijkomende reclamepanelen niet toegestaan.. Iedere andere vorm van publiciteit is verboden en dient van de werf te worden verwijderd.

02.51. aankondigingsborden - werfbord |PM|

Materiaal

Bij betekening van de gunning zal door de opdrachtgever een detailplan van de lay-out van het volledige bord ter goedkeuring worden voorgelegd aan de werfdirectie De informatiepanelen bevatten de volgende gegevens in de Nederlandse taal :

Logo roeiclub

Subsidiërende Overheden

Opdrachtgever : naam, adres & telefoon/fax

Project : benaming van het project.

Ontwerper(-s) : naam en adres van de ontwerper(s) / + eventuele studiebureau’s

Veiligheidscoördinator : naam, adres & telefoon

Stabiliteit / Speciale Technieken : naam en adres van de betrokken studiebureau's

Aannemer : naam, adres & telefoon/fax van de hoofdaannemer / eventuele onderaannemers

Uitvoeringstermijn : aanvangsdatum en vooropgestelde einddatum der werken

Toepassing

Aantal te plaatsen borden : één

Meting



21

02.60. werflokalen - algemeen |PM|

Omschrijving

De aannemer voorziet, in overeenstemming met de omvang van de werf, minimaal de volgende werflokalen en inrichting, voor de ganse duur van de werken : een droge ruimte voor het materieel en ruimte voor het bergen van materialen, enz. een plaats voor het personeel en de nodige sanitaire voorzieningen een verwarmd vergaderlokaal / bureel De werken omvatten tevens de aanleg, onderhoud, verwijdering en herstel van het grondoppervlak.

Materialen

Naar keuze van de aannemer, in overeenstemming met de behoeften en omvang van de werf. Alle werfketen en lokalen zijn van een degelijke en solide constructie. De vertrekken zijn volledig afsluitbaar en worden voorzien van het nodige meubilair (bergkasten, tafels, stoelen, e.d.) in functie van hun tijdelijke bestemming. Ze beschikken over verlichting en mogelijkheid tot verwarming, ze zullen dienaangaande voldoen aan de voorschriften van het ARAB. Volgens vereisten zullen de nodige aansluitingen en afvoeren worden voorzien. De werfkeet dient op alle officiële werkdagen en tijdens de normale werktijden toegankelijk te zijn voor zowel de architect en de bouwheer.

Uitvoering

Inplanting van de werflokalen is aan te geven op het werfplan. Ze worden netjes onderhouden voor de ganse duur van hun gebruik.

Meting


02.61. werflokalen - berging / materieel & bouwmaterialen |PM|

Algemeen

Het stapelen van materialen gebeurt op volledige verantwoordelijkheid van de aannemer. Alle bouwmaterialen gevoelig voor vocht dienen te worden opgeslagen op een droge plaats. De aannemer moet dienaangaande zorgen voor toereikende opslagruimten zowel in aantal als omvang. De keet voor materialen dient behoorlijk wind, stof- en waterdicht te zijn. De aannemer draagt zelf de volledige verantwoordelijkheid bij gebeurlijke diefstal van goederen.

02.62. werflokalen - vergaderlokaal / kantoorruimte |PM|

Omschrijving

De aannemer plaatst een kantoor- & vergaderruimte voor de ganse duur van de werken, tot op het ogenblik van de voltooiing van alle gebouwen.

Uitvoering

De keet zal voldoende ruim zijn tot het houden van o.a. de werfvergaderingen en zal hiertoe voorzien zijn van aangepast meubilair en uitrusting. De keet dient regelmatig onderhouden en schoongemaakt te worden (etensresten, K).

02.63. werflokalen - personeelslokaal / kleedruimte |PM|

Algemeen

De aannemer moet zijn arbeiders lokalen ter beschikking stellen waar zij kunnen schuilen, hun kleding bergen, zich verzorgen en eten. De lokalen dienen overeen te stemmen met de voorschriften van het ARAB en aanbevelingen van het NAVB. De keet dient behoorlijk verlicht, wind en stofdicht te zijn; zij dient regelmatig schoongemaakt te worden; dient in de winter behoorlijk verwarmd te kunnen worden en voorzien te zijn van aangepast meubilair. Deze bouwketen mogen niet gebruikt worden voor het opslaan van materialen en gereedschap.

02.64. werflokalen - sanitaire voorzieningen |PM|

Algemeen

De aannemer voorziet de nodige sanitaire voorzieningen met minimum één (chemisch) toilet. Deze mogen eventueel als een afzonderlijke zone geïntegreerd zijn in het personeelslokaal. De lokalen zijn voorzien van verwarming, verlichting en een watervoorziening. Zij dienen overeen te stemmen met de eisen van het ARAB inzake veiligheid en hygiëne.


22

02.70. voorlopige aansluitingen - algemeen |PM|

Omschrijving

De nodige nutsvoorzieningen zijn meestal nog niet aanwezig op het terrein. Alle nodige formaliteiten, evenals de kosten voor aansluiting, huur, verbruik en onderhoud voor de diverse voorlopige aansluitingen, K vallen volledig ten laste van de aannemer, gedurende het ganse verloop van de werf.

• Voorlopige aansluiting elektriciteitsnet • Voorlopige aansluiting watervoorzieningsnet • Voorlopige aansluiting waterafvoernet • Voorlopige aansluiting telefoon / ISDN-net

Let wel

• De definitieve aansluitingen worden in de aanneming van respectievelijke posten voorzien.

• Voor de aanvoer van water en elektriciteit op de bouwplaats kan de aannemer, indien andere aannemers gedurende zijn werken of na hem op de bouwplaats moeten werken, verplicht worden de verwezenlijkte aansluitingen te handhaven. In dat geval heeft hij evenwel recht op een vergoeding voor het voorlopig ter plaats laten van zijn materieel en voor het gebruik. Het bedrag ervan wordt aan de goedkeuring van het

Bestuur onderworpen (zie VM/B 97-art.25§1l).

Meting

aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de globale aanneming

Materiaal & Uitvoering

Inzake de diverse voorlopige aansluitingen, dient de aannemer zich op eigen initiatief, tijdig in verbinding te stellen met de respectievelijke nutsmaatschappijen, teneinde de aanvang en het verloop van de werken niet te vertragen. Wanneer tijdens de werken gebruik wordt gemaakt van bestaande of voorlopige aansluitingen op naam van het Bestuur, zullen de meterstanden (elektriciteit, gas, water) bij de aanvang van de werken en bij de voorlopige oplevering worden genoteerd. Alle kosten (volgens de tarieven zoals aangerekend door de leverende nutsmaatschappij) vallen ten laste van de aannemer en zullen in voorkomend geval door het Bestuur worden verrekend.

Keuring

De aannemer moet er over waken dat de installaties in overeenstemming zijn met de reglementen van de distributiemaatschappijen, en met name moet hij zorgen voor de conformiteit van de elektrische installatie met de voorschriften van het A.R.E.I.

02.71. voorlopige aansluitingen - stroomvoorziening |PM|

Omschrijving

De hoofdaannemer staat in voor de nodige stroomvoorziening om de uitvoering van de werken mogelijk te maken. Dienaangaande doet hij alle nodige stappen met het oog op het bekomen van een voorlopige aansluiting op het elektriciteitsnet en levert de nodige goedgekeurde werfkasten en aansluitkabels. De aannemer zal erover waken dat de tijdelijke installaties en ook het gebruikte elektrisch materieel in overeenstemming zijn met de reglementen van de netbeheerder en het A.R.E.I. De installaties zijn tevens onderworpen aan het ARAB. Alle kosten verbonden aan de aansluiting en het verbruik zijn voor zijn rekening.

Meting



ALGEMEEN

De bouwplaatsaansluiting wordt aangevraagd door de aannemer via een aanvraagformulier aan de netbeheerder. Alle materialen, behalve de tellers en de tellerbeveiligingen moeten geleverd en geplaatst worden door de aannemer. De aannemer dient er rekening mee te houden dat de werfaansluiting slechts onder spanning zal worden gebracht na voorlegging van een gunstig keuringsverslag van de werfkast(-en), afgeleverd door een erkend organisme. In het geval een ondergrondse kabelaansluiting wordt geplaatst, dient voorafgaandelijk overleg te worden gepleegd met de netbeheerder. Voor het bekomen van een aansluiting van tijdelijke aard zal de aanvrager minimum het volgende ter beschikking stellen :

• een ruimte voor opstelling van teller(s) en tellerbeveiliging(en), • de bovengrondse voedingskabel,


23

• de aarding.

AANSLUITKABEL

De aansluitkabel wordt geleverd en geplaatst door de aannemer. De aansluiting op het net wordt uitgevoerd door de netbeheerder. Bij kruising van de openbare weg, tijdig de netbeheerder raadplegen. Wanneer de kabel van de tijdelijke aansluiting ook dient voor de definitieve aansluiting, moet deze geplaatst worden conform de voorschriften voor een definitieve aansluiting. (ofwel) Met een voorlopige kabel

• De aansluiting met een voorlopige kabel kan enkel bij de aansluiting op een bovengronds net. De aansluitkabel is conform NBN C 32-131, de kabels CTFB-N en de HO7RN-F voldoen aan deze norm. De aderdoorsnede wordt bepaald in functie van het gevraagde vermogen (minimumdoorsnede van de geleiders : 4x10+10 mm2 koper). De geelgroene beschermingsgeleider mag niet gebruikt worden en moet aan beide zijden geïsoleerd zijn.

• De voorlopige kabel mag in geen geval de openbare weg dwarsen. (ofwel) Met een definitieve kabel

• Bij een ondergronds net : een EVAVB-aansluitkabel met koperen geleiders van minimum 4x10 mm2 (volgens het gevraagde vermogen) wordt ondergronds geplaatst. Lengte : vanaf de definitieve plaats van de meterkast + 1m tot aan de boordsteen van de weg, plus 1 meter.

• Bij een bovengronds net : een EVAVB-aansluitkabel met koperen geleiders van minimum 4x10 mm2 (volgens het gevraagde vermogen wordt ondergronds geplaatst. Lengte : vanaf de definitieve plaats van de meterkast + 1 m tot aan de voet van de aansluitpaal plus 10 m opgerold klaargelegd (voor houten paal 11 m).

METERGROEPOPSTELLING

De werfkast moet zo dicht mogelijk en maximum op 1 m van de elektriciteitspaal, de voetpadkast of de cabine worden geplaatst. Het geheel mag niet verplaatsbaar zijn.

WERFKAST

U levert en plaatst een polyester werfkast voorzien van een meterkast 25S60. De werfkast dient door de aannemer geleverd te worden en is uitgevoerd in zelfdovend en halogeenvrij materiaal. De beschermingsgraad is IP43-7 (volgens de normen NBN C20-001). De werfkast moet vergrendelbaar zijn en worden voorzien van waarschuwingsborden volgens artikel 261 van het AREI. De kast is voorzien om geplaatst te worden tegen een verticale steun (wand of paal) of op een voetstuk.De kast is voorzien van een ruimte met volgende afmeting (HxBxD) 700mm x 300mm x 270 mm, voorbehouden voor de meterkast (type 25S60) van de distributienetbeheerder. In de meterkast dienen door de aannemer een aansluitmodule met aansluitscheider (125A) en een meetmodule van het type 25S60 te worden bevestigs. De aannemer levert en plaatst de meetmodule 03(4P60) en de aansluitscheider van 125A zonder UNT in de werfkast.

VERDEELBORD, BEVEILIGINGEN & AFTAKPUNTEN

Het verdeelbord bevat een algemene differentieelschakelaar, waarvan de gevoeligheid te bepalen is in functie van de aardingsweerstand (zie verder) doch maximaal 300 mA bedraagt. Eén of meer enkelfaige stopcontacten met aardpen (volgens reeks NBN C 61-112). Eventueel één of meerder driefazige geaarde stopcontacten (industrieel type volgens reeks NBN C 63). De stopcontacten voor aansluiting van de toestellen moeten een beschermingsgraad van tenminste IP 34 hebben. Ze mogen op de zijwanden van de kast gemonteerd worden. Per kring wordt eenzelfde aanduiding aangebracht bij de automaat en het overeenkomend stopcontact. De stopcontacten zijn beveiligd door automatische zekeringen, aangepast aan hun nominale stroomsterkte. De monofazige stopcontacten mogen per twee aangesloten worden op een automaat; de driefazige stopcontacten moeten echter elk een eigen automaat krijgen.

AARDVERBINDING

• De aannemer dient zelf in te staan voor de aardverbinding van de werfkast.

02.72. voorlopige aansluitingen - watervoorziening |PM|

Omschrijving

De aannemer doet het nodige om de bouwplaats van water te voorzien. Alle kosten verbonden aan de voorlopige aansluitingen en het verbruik en/of van de eventueel vereiste opstelling van watertanks zijn volledig ten laste van de aanneming.


24

Meting



De kwaliteit van het water moet voldoen aan de minimum kwaliteitsvereisten ten aanzien van aanmaakwater voor beton en voor mortel. Volgens beschikbaarheid en aard van de werken zal de aannemer voorzien in een voorlopige aansluiting op de openbare watervoorziening. met eigen middelen instaan voor de waterbevoorrading d.m.v. watertanks.

02.73. voorlopige aansluitingen - waterafvoer |PM|

Omschrijving

De aannemer heeft als plicht alle nodige maatregelen te treffen voor de waterafvoer en zonder dat hij daarvoor mag rekenen op de riolering die zou ontworpen zijn in het kader van de oprichting van de voorziene gebouwen. De aannemer voorziet in een voorlopige riolering om de afvoer van bestaande rioleringsstelsels te verzekeren, die tijdelijk of definitief zouden worden onderbroken. Alle uitgravingen, leveringen en aansluitkosten zijn inbegrepen.

Meting



De voorlopige riolering wordt aangelegd met buizen van een type en afmetingen die geschikt zijn voor de vereiste afvoer en voorzien van de nodige hulpstukken en aansluitingselementen. De aannemer vraagt vooraf de nodige vergunningen aan en betaalt de eventuele taksen aan de betrokken diensten of overheden. Gedurende het gebruik wordt de voorlopige riolering onderhouden. Van zodra ze overbodig is geworden en mits toestemming van het Bestuur, wordt de overbodige riolering verwijderd. De uitgebroken riolering blijft eigendom van de aannemer. Alle uitgravingen en aanvullingen zijn begrepen in dit artikel.

02.80. gevelsteigers & hijskranen - algemeen |PM|

Omschrijving

Alle kosten voor het plaatsen van de werfkranen en gevelsteigers, overeenkomstig de aard van de werkzaamheden, zijn inbegrepen in de eenheidsprijzen van de respectievelijke uitvoeringsposten. De aannemer zal, in overeenstemming met het veiligheids- & gezondheidsplan zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp, aangevuld met de richtlijnen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking, voorzien in alle nodige beschermingsmaatregelen om de veiligheid van zijn personeel te verzekeren. De aannemer dient er zich van te vergewissen dat de pijl van de werfkraan(-en) geen hinder veroorzaakt of geen hinder zal ondervinden indien deze buiten de bouwplaats zwenkt.

REFERENTIENORMEN

NBN EN 12810-1 - Gevelsteigers vervaardigd van geprefabriceerde bouwdelen - Deel 1: Productvoorschriften (2004)

NBN EN 12810-2 - Gevelsteigers vervaardigd uit geprefabriceerde onderdelen - Deel 2: Bijzondere methoden van constructief ontwerp (2004)

NBN EN 12811-1 - Tijdelijke bouwplaatsuitrusting - Steigers - Prestatie-eisen en algemeen ontwerp (2004)

NBN EN 12811-2 - Tijdelijke bouwplaatsuitrusting - Deel 2: Informatie over materialen (2004)

NBN EN 12811-3 - Tijdelijke bouwplaatsuitrusting - Deel 3: Laadbeproeving (2003)

Meting

aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in respectievelijke uitvoeringsposten.


25

03. AFBRAAK- & SCHORINGSWERKEN

Afbraakwerken zijn in eigen beheer en zullen reeds uitgevoerd zijn voor de start van de werken. De gehele (bovengrondse en ondergrondse) constructies zullen gesloopt zijn, met inbegrip van de fundering en de bestaande riolering en het puin zal geruimd zijn. De aanwezige bomen zullen gerooid zijn. Ontzoden van het terrein en verwijderen van het asfalt en andere buitenaanleg op de plaats waar het nieuw op te richten gebouw komt, zal gebeurd zijn. De kelders en bijhorende putten worden opgevuld en aangedamd, het terrein op de plaats van het nieuw op te richten gebouw zal genivelleerd zijn tot op aanzetniveau van de funderingsplaat. Het terrein zal bouwrijp zijn.


26

04. VEILIGHEIDS- & GEZONDHEIDSPLAN

04.00. veiligheids- & gezondheidsplan - algemeen

Omschrijving

Alle voorzieningen worden getroffen inzake veiligheid en gezondheid en alle werken worden uitgevoerd overeenkomstig de voorschriften van de “ Wet op het Welzijn “ van 04/08/96 en het KB van 25/01/2001 (verschenen in het Belgisch staatsblad van 07/02/2001) betreffende tijdelijke of mobiele bouwplaatsen. De aannemer voegt de documenten, zoals bepaald in art 30 van het KB 25/01/2001, toe aan zijn inschrijving, zodanig dat de veiligheidscoördinator-ontwerp de overeenstemming ervan kan beoordelen met zijn veiligheids- en gezondheidsplan.

• een document (risico - analyse) dat verwijst naar het VGP en waarin zij beschrijven op welke wijze zij het bouwwerk zullen uitvoeren om rekening te houden met dit VGP

• een afzonderlijke prijsberekening in verband met de door het VGP bepaalde preventiemaatregelen en -middelen, inbegrepen de buitengewone individuele beschermingsmaatregelen en - middelen.

Tijdens de verwezenlijking worden alle besproken wijzigingen in overleg met de coördinator verwezenlijking, in volgorde van voorkomen toegevoegd, zodat het veiligheids- en gezondheidsplan op elk moment de stand van de werken weerspiegelt.

Uitvoering

WETTELIJK KADER

Het KB van 25/01/2001 (verschenen in het Belgisch staatsblad van 07/02/2001) betreffende tijdelijke of mobiele bouwplaatsen organiseert de tenuitvoerlegging van nieuwe begrippen en verplichtingen in verband met veiligheid en gezondheid op de bouwplaatsen. Het uitvoeringsbesluit heeft op basis van hoofdstuk V van de welzijnswet van 4/8/1996, de Eurorichtlijn 92/57/EEG van 24/6/1992 betreffende de minimumvoorschriften inzake veiligheid & gezondheid voor tijdelijke of mobiele bouwplaatsen, omgezet in Belgisch recht. De volledige tekst van de wet en het besluit kan U terugvinden onder de rubrieken “Regelgeving” -“Welzijn op het werk” van de website van het federaal Ministerie van tewerkstelling en arbeid (http://www.meta.fgov.be). Het aanvullende KB dd 19.01.2005 tot wijziging van het KB dd 25.01.2001, betreffende Tijdelijke of Mobiele werven, impliceert geenszins dat de Veiligheidscoördinator, noch de Veiligheidscoördinatie zou worden afgeschaft - ook niét voor de werven van minder dan 500 m2. Nieuw is wél dat de Architect en/of de Aannemer in bepaalde gevallen zelf mogen optreden als Veiligheidscoördinator. In overeenstemming met art 30 van het besluit, dient het veiligheids- en gezondheidsplan (VGP) deel uit te maken van, al naargelang het geval, het bijzonder bestek, de prijsaanvraag of de contractuele documenten en daarin als een afzonderlijk en als dusdanig betiteld deel te worden opgenomen. De kostprijs voor het geheel van veiligheids- en gezondheidsvoorzieningen, overeenkomstig het opgenomen veiligheids- & gezondheidsplan, dient expliciet in de offerte worden vermeld.


27

Het VGP ziet erop toe dat de algemene preventiebeginselen ter bevordering van het welzijn van de werknemers van de aannemer, de aannemer zelf, het Bestuur en zijn afgevaardigden, alsook van alle toe te laten personen op de werf, bij de realisatie van het bouwwerk opgevolgd worden bij de bouwkundige, technische en organisatorische keuzen, bij het opstellen van de planning van de verschillende werkfazen en bij de raming van de uitvoeringstermijnen van de verschillende werken en de uitvoering van de werken. Hiertoe bevat dit plan :

• De identificatie van alle betrokkenen: opdrachtgevers, bouwdirecties (architect, ingenieur, aannemers, onderaannemers hiërarchische lijn, preventieadviseur, aantal werknemers), coördinator-ontwerp, coördinator-verwezenlijking en alle andere tussenkomende partijen vanaf het moment dat deze personen bij de bouwplaats betrokken worden;

• De planning van de werf met raming van de verwezenlijkingduur van de verschillende werken of uitvoeringsfasen die tegelijkertijd of na elkaar plaatsvinden;

• Per uitvoeringsfase een risico-evaluatie met wederzijdse inwerkingen en preventiemaatregelen aangepast aan de kenmerken van het bouwwerk en de gevaarlijke werkzaamheden, inclusief de coördinerende maatregelen;

• Een werfplan met inplanting werflokalen, opslagzones voor materiaal en gevaarlijke producten, machines en materieel, aan- en afvoer;

• Een lijst met instructies voor alle tussenkomende partijen; • Een lijst met aangewende producten en risico’s voor derden en werknemers; • De organisatie van EHBO en aangiften van ongevallen; • Bijlagen: veiligheidsinstructiekaarten voor producten, kopieën van de wettelijke verplichte

keuringsattesten, kopieën van de verplichte meldingen; Onafhankelijk van het aantal aannemers dat zal betrokken worden bij de uitvoering van de werken is elk van hen ertoe gehouden de welzijnsreglementering toe te passen. Algemeen gelden de welzijnswet van 4/8/1996, met de algemene preventieprincipes, de meest recente voorschriften van het ARAB (Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming), CODEX en publicaties van het NAVB (Nationaal Actiecomité voor de Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf - http://www.navb.be/), de reglementering op persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)en arbeidsmiddelen (art 52 KB), overige bepalingen inzake welzijn van de werknemers bij uitvoering van hun werk (art 51 KB).

VEREENVOUDIGD VEILIGHEIDS- & GEZONDHEIDSPLAN

Wanneer twee of meer aannemers gelijktijdig of achtereen aanwezig zullen zijn op de bouwplaats, mag men werken met een vereenvoudigd veiligheids- en gezondheidsplan :

• wanneer de vermoedelijke duur van de werken minder dan 500 mandagen bedraagt; • wanneer de vermoedelijke duur minder dan 30 dagen en er minder dan 20 man tegelijkertijd te

werkgesteld is; • wanneer de werfactiviteiten niet vallen onder de lijst van gevaarlijke werkzaamheden zoals in

artikel 26 §1 van het besluit.

VOORAFGAANDE KENNISGEVING BOUWPLAATS

Sinds 1 mei 2001 moet het starten van een tijdelijke of mobiele bouwplaats bij de directie van de Technische Inspectie van de Administratie van de arbeidsveiligheid, die bevoegd is voor de bouwplaats, gemeld worden. Let wel : tengevolge van een collectieve arbeidsovereenkomst “bouw” dient de bouwplaats in de meeste gevallen ook gemeld te worden aan het NAVB De melding moet gedaan worden door de bouwdirectie belast met de uitvoering, meestal de hoofdaannemer. Indien er meerdere aannemers zijn, doch geen hoofdaannemer, voldoen zij allen aan de definitie "bouwdirectie belast met de uitvoering". In dit geval moet de aangifte gedaan worden door de eerste aannemer die op de bouwplaats activiteiten uitvoert. Dit dient te gebeuren bij elke bouwplaats waar :

• ofwel, één of meer van de gevaarlijke werken uitgevoerd worden, bedoeld in artikel 26, §1, van het koninklijk besluit, wanneer de totale duur van de werkzaamheden vijf werkdagen overschrijdt;

• ofwel, werken uitgevoerd worden waarvan de vermoedelijke totale omvang meer dan 500 mandagen omvat of waar er vermoedelijk gedurende meer dan dertig werkdagen, meer dan twintig werknemers tegelijkertijd werken.

De aangifte moet ten minste 15 kalenderdagen vóór het begin van de werken gebeuren. In een eerste fase gebeurt dit nog best schriftelijk, met mededeling van de elementen die opgesomd zijn in de bijlage II van het koninklijk besluit. Men kan hiervoor ook het formulier voor de aangifte van de bouwplaatsen bij het Nationaal Actiecomité voor veiligheid en hygiëne in het bouwbedrijf (N.A.V.B.), of een kopij ervan gebruiken, op voorwaarde dat de hoger bedoelde elementen van de bijlage II erop ingevuld zijn.


28

BOUWPLAATSEN MET MEER DAN EEN AANNEMER

Belangrijk bij werken uitgevoerd door één aannemer, is de verplichting om de voorschriften van de afdeling VI “bepalingen van toepassing op alle bouwplaatsen” van het besluit en afdeling V “Bouwplaatsen waar de werken door één enkele aannemer worden uitgevoerd” na te leven. Indien de aannemer toch zouden werken met onderaannemers of zelfstandigen, nadat deze schriftelijk heeft betekend als zonder onderaannemers of andere zelfstandigen te werken, zijn de bijkomende kosten voor de bijkomende verplichtingen qua coördinatie voor rekening van de aannemer en niet voor rekening van de opdrachtgever.

Toepassing

Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan zoals gevoegd bij het aanbestedingsdossier.


29

10. GRONDWERKEN ONDERBOUW

10.00. grondwerken onderbouw - algemeen

Omschrijving

De post “grondwerken onderbouw” heeft betrekking op alle graafwerken, noodzakelijk voor het verwezenlijken van de bouwputten en sleuven, tot op de vereiste diepte, alsook op alle wederaanvullingen rondom de gerealiseerde funderingen en/of de kelders van de op te richten gebouwen. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit te omvatten : het nauwkeurig uitzetten en controleren van de uit te graven zones en peilen van de bouwputten en/of sleuven; het ter plaatse brengen en de installatie van het benodigde materieel, graafmachines, pompinstallaties, e.a.; de uitgravingen, volgens de door de aannemer gekozen wijze van uitvoering, zowel machinaal als handmatig; de omgang met uitgegraven bodem, volgens kwaliteit en bestemming, conform het bodemsaneringsdecreet en het desgevallende grondverzetsplan (overeenkomstig rubriek 10.40); het uitbreken en wegruimen van hindernissen of massieven met een volume kleiner dan 0,5 m3 (overeenkomstig rubriek 10.50); de ongeschonden vrijwaring, de eventuele verlegging of terugplaatsing van aangetroffen kabels en leidingen; de instandhouding van bouwputten en sleuven om grondafkalving te voorkomen, d.m.v. stutten en schoren; het droog houden van de bouwputten en sleuven, zowel ten gevolge van grondwater, als van neerslag; het voorlopig opslaan op het bouwterrein van te recupereren grond en het afvoeren van alle overtollige grond; de levering, de uitspreiding in lagen en de verdichting van alle voorziene wederaanvullingen of ophogingen.

Uitvoering

REFERENTIENORMEN

SB 250 - Index III,5 - Ophogings- en aanvullingsmaterialen (2000)

SB 250 - Index IV - Voorbereidende werken en grondwerken (2000)

Omzendbrief 512-107 - Opstellen van bijzondere bestekken. In toepassing brengen van de praktische leidraad ter voorkoming van schade aan ondergrondse installaties tijdens in hun nabijheid uitgevoerde werken (1985).

AARD VAN HET TERREIN

De aannemer wordt, door het feit van zijn inschrijving, geacht voorafgaandelijk kennis te hebben genomen van het terrein en de bodemgesteldheid, zodat er dienaangaande geen aanleiding bestaat tot het indienen van verrekeningen, behoudens de toegestane supplementen, meerwerken en/of vermoedelijke hoeveelheden, die expliciet in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting worden vermeld. De opdrachtgever zal instaan in voor het aanleveren van de benodigde informatie omtrent de milieuhygiënische kwaliteit, die de aannemer in staat moeten stellen om zijn prijszetting te maken, rekening houdend met de wetgeving met betrekking tot het werken met uitgegraven bodem.

GRONDONDERZOEK - STABILITEITSSTUDIE

De kosten voor het grondonderzoek vallen behoudens andere bepalingen ten laste van de bouwheer. De sonderingsverslagen en diagrammen, en de vereiste informatie omtrent milieuhygiënische kwaliteit worden als bijlage gevoegd bij de aanbestedingsdocumenten. Als tijdens de uitvoering van de werken zou blijken dat de bodem niet de uit het onderzoek afgeleide of vermoede eigenschappen bezit, zal voor de hieruit voortvloeiende meer- of minderwerken een verrekening worden opgemaakt, volgens de in de offerte opgegeven eenheidsprijzen.

WIJZE VAN UITVOERING - PLANNING

De graafwerken dienen, volgens de aard van het terrein en volgens noodwendigheid, machinaal dan wel handmatig, uitgevoerd te worden. Behoudens concrete aanwijzingen op plan en/of in het bijzonder bestek, mits alle voorschriften van onderhavig algemeen bestek nageleefd worden, en mits geen schade wordt aangebracht aan werken


30

in uitvoering en/of aan bestaande bouwwerken, wordt de uitvoeringswijze overgelaten aan het initiatief van de aannemer, die er evenwel de volle verantwoordelijkheid voor draagt.

BESCHERMINGSMAATREGELEN - STUTTEN - SCHORINGEN

De aannemer zal zich, voor de aanvang van de graafwerken, per aangetekend schrijven informeren bij de gemeente waar de ondergrondse leidingen lopen, en of deze een risico kunnen inhouden bij de geplande werkzaamheden. De verplichtingen voor de aannemer, m.b.t. elektrische kabels worden verwoord in het AREI (artikel 192.02) en artikel 260bis (ARAB). Het gaat hierbij o.a. over de voorzorgsmaatregelen die moeten getroffen worden bij werkzaamheden in de omgeving van een ondergrondse elektrische kabel. Bij schade aan een ondergrondse kabel tijdens de uitvoering van de werken zal de aannemer hiervoor aansprakelijk worden gesteld. De werkzaamheden mogen geen schade aanrichten aan de aan de gang zijnde werken of aan de bestaande bouwwerken. De bodems van bouwputten en sleuven worden beschermd tegen elke schade door water of vorst. Iedere gebeurlijke schade valt ten laste van de aannemer. De aannemer treft alle nodige schikkingen (taluds, beschoeiingen, schoren) om het tot stand komen van afkalvingen tijdens de uitvoering van de werken te vermijden. Indien de graafwerken de stabiliteit van bepaalde constructies in het gedrang kunnen brengen, mogen deze pas aanvangen, na het plaatsen van doeltreffende stutten of schoringen en/of nadat de gebeurlijke onderschoeiïngen in metselwerk of beton voldoende gehard zijn.

AFMETINGEN - DIEPTEPEILEN - BODEMOPPERVLAK

De uitgravingen van de funderingssleuven en bouwputten worden steeds gerekend met rechte wanden en worden ook zoveel mogelijk verticaal uitgegraven. Wanneer evenwel wordt gevreesd voor inkalving gedurende de werken, worden de wanden in taluds uitgevoerd. Let wel : deze werken worden niet meegerekend in het volume van de graafspecie, waarvan de forfaitaire hoeveelheid wordt berekend volgens vaste regels. De funderingssleuven en bouwputten zullen worden uitgegraven volgens afmetingen die een ongehinderde uitvoering toelaten van alle funderingswerken, d.w.z. met voldoende werkruimte voor het stellen van bekistingen en wapeningen, alsook voor het aanbrengen van de eventueel voorziene bepleisteringen, berapingen of isolatiewerken op de wanden van het metselwerk. De werkruimte tussen de wanden van de bouwputten en deze van het bouwwerk bedraagt aan de basis tenminste 50 cm. De werkruimte tussen de sleuven en het ondergronds metselwerk bedraagt tenminste 20 cm (zie ook bijzonder bestek). Alle sleuven en bouwputten worden waterpas en zuiver uitgegraven tot op het niveau voorgeschreven door de architect. De funderingsaanzetten liggen daarbij minstens op vorstvrije diepte (80 cm) en tot op draagkrachtige grond. Zij dienen bovendien te voldoen aan de onderrichtingen van de ingenieur stabiliteit en eventuele stedelijke bouwverordeningen. Wanneer machinaal uitgegraven wordt, moet erop gelet worden om de bodem van de put of sleuf niet los te woelen. Dienaangaande wordt aanbevolen om niet tot op de voorgestelde diepte te graven en de sleuven en bouwputten, waar nodig, handmatig met de schop bij te werken. Bij toepassing van het bodemsaneringsdecreet en grondverzetsplan wordt selectief uitgegraven :

• wanneer blijkt dat er meerdere grondlagen voorkomen, dan moeten deze gescheiden uitgegraven worden (=selectieve uitgraving). Deze gescheiden lagen worden verder ook gescheiden behandeld (hergebruik, opslag, afvoer, K).

• wanneer verschillende milieuhygiënische kwaliteiten voorkomen of verschillende kadastrale werkzones voorkomen, dan dient de bodem die uitgegraven wordt en die gescheiden moet blijven, ook gescheiden uitgegraven worden (=selectieve uitgraving).

In elk geval moet de bodem vlak en genivelleerd zijn. De bodem moet bovendien gezuiverd worden van alle organisch afval en puin, ijzer of andere materialen die harde plaatsen of inklinkingen kunnen veroorzaken; toppen van rotspunten dienen geslecht te worden; De aannemer mag de funderingswerken in geen geval doen uitvoeren noch de bouwput dempen, alvorens het akkoord van de architect betreffende de juiste diepte te hebben doen aantekenen in het werfdagboek.

VERREKENINGEN

De voorziene afmetingen en diepte van de funderingssleuven en/of bouwputten worden in principe vermeld op de plannen, in het bestek en/of de gedetailleerde meetstaat. Er worden hieromtrent geen wijzigingen of verrekeningen toegestaan, zonder het voorafgaandelijk akkoord en concrete aanwijzingen van de architect of het aangesteld studiebureau. In elke fase van de uitgraving kan de architect/studiebureau evenwel, wegens hoedanigheid van de blootgemaakte grond, eisen sleuven en/of bouwputten dieper of minder diep uit te voeren, dan op het aanvankelijk voorgeschreven niveau. Meer- of minderwerken die hieruit voortspruiten zullen worden verrekend in de diepte (niet in de breedte) en aan de eenheidsprijs voorzien in de offerte.


31

Zonder uitdrukkelijke goedkeuring van de architect/studiebureau is het verboden de uitgravingen dieper uit te voeren dan voorzien. Indien dit toch zou gebeuren en/of bouwputten door toedoen van de aannemer beschadigingen hebben ondergaan, heeft de architect het recht een bepaalde aanvulling op te leggen, waarbij de aannemer niet zal vergoed worden voor alle hieruit voortvloeiende supplementair uit te voeren gronden graafwerken, aanvullingen, funderings-, metselen andere werken.

MASSIEVEN - ONVOORZIENE HINDERNISSEN

Bij het uitvoeren van de gronden graafwerken verwijdert de aannemer alle overtollige hindernissen (oude funderings- en metselwerkmassieven, oude rioleringsbuizen, rioleringsputten, en alle hindernissen zoals ingegraven puin, wortelstronken, K). Bij het vaststellen van bijzondere hindernissen of ernstige gebreken in de grond die de stabiliteit en/of het gebruik van de constructie nadelig kunnen beïnvloeden, zoals oude waterputten, slappe grondlagen of allerhande verontreinigingen, verwittigt de aannemer onverwijld de architect en/of het studiebureau, die verdere instructies zal geven voor het verwijderen van deze hindernissen, het oplossen of saneren van het gebrek. De werken voortvloeiend uit deze instructies worden achteraf verrekend na overeenkomst over de prijs. Indien de aannemer bij het graven van de bouwputten zou stoten op massieven of hindernissen, met een volume kleiner dan 0,5 m3 (waarvan het bestaan al dan niet kon worden voorzien voor het begin van de werken), dan worden deze elementen verwijderd, zonder enige meerprijs! Voor volumes groter dan 0,5 m3 per massief of hindernis, dient de aannemer, desgevallend, een afzonderlijke eenheidsprijs op te geven bij zijn inschrijving, waarbij hij rekening houdt met de diepteligging (zie rubriek 10.50 verwijderen van massieven). Met betrekking tot de berekening van de eventueel toegekende supplementen voor het verwijderen van massieven, mogen deze pas worden afgevoerd na een tegensprekelijke opmeting van de hoeveelheden.

GRONDWATERSTAND - BRONBEMALING

Er wordt uitsluitend in droge bouwputten gewerkt. De afvoer van oppervlaktewater en de eventuele verlaging van de grondwaterstand worden pas stopgezet wanneer de bouwconstructie voldoende tegendruk biedt en mits voorafgaandelijk akkoord van de architect. Het drooghouden van putten en sleuven wordt nader beschreven in rubriek 10.60 bronbemaling.

AFVOER VAN GROND - STAPELEN VAN GROND

Overeenkomstig het bodemsaneringsdecreet voert het Bestuur tijdens de ontwerpfase een milieuonderzoek op de af te graven werkzone uit. De resultaten van dit onderzoek worden toegevoegd aan het bestek en samenvattende meetstaat (zie rubriek 10.40 grondverzet - algemeen), waarin de af te voeren grond kan worden ingedeeld volgens bestemmingstype met betrekking tot de milieuhygiënische kwaliteit. Deze indeling moet de aannemer in staat stellen in te schrijven met een correcte prijs. In het bijzonder bestek kan desgevallend een vaksgewijze indeling van de af te graven grond worden omschreven, zodat een selectieve afgraving mogelijk wordt gemaakt. Eveneens kan worden aangegeven welk gedeelte binnen dezelfde kadastrale werkzone opnieuw dient te worden toegepast en waar de grond tijdelijk kan worden opgeslagen in afwachting van bemonstering of afzeven. Indien blijkt dat de uitgegraven grond niet onmiddellijk kan hergebruikt worden, zullen er afspraken worden gemaakt rond de afvoer naar reinigingscentra of tijdelijke opslagplaatsen. Alle niet geschikte of overtollige grond (met uitzondering dus van de hoeveelheden nodig voor de wederaanvullingen) wordt, behoudens andere bepalingen in het bijzonder bestek, automatisch eigendom van de aannemer, die daarover naar goeddunken, doch minstens volgens de bovenvermelde wettelijke bepalingen, beschikt. Voor bijkomende informatie kan men zich best wenden tot de VZW “Grondbank” of de VZW “Grondwijzer”. De benodigde hoeveelheid grond voor de wederaanvullingen en/of ophogingen wordt zorgvuldig geselecteerd volgens aard en zuiverheid (bv. teelaarde). Het stapelen van deze grond op het bouwterrein gebeurt in overleg met de opdrachtgever en de architect, op een plaats die voldoende verwijderd is van de buitenomtrek van het op te richten gebouw. Indien voor stapeling op het bouwterrein onvoldoende ruimte is, zal op voorstel van de opdrachtgever een alternatieve stapelplaats worden aangewezen en/of kunnen voorstellen tot mogelijke stapelplaatsen worden gegeven door de aannemer. De overtollige grond wordt, naarmate de vordering van de werken, van de bouwplaats verwijderd. Indien naderhand zou blijken dat teveel grond werd afgevoerd, zal deze opnieuw worden aangevoerd door en op kosten van de aannemer.


32

Veiligheid

Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd. Toegangen tot de bodem van bouwputten worden behoorlijk aangelegd. Ze worden in goede staat onderhouden en moeten alle nodige veiligheid bieden. De opstelling van graafmachines gebeurt overeenkomstig de voorschriften van het ARAB, de aanbevelingen van het NAVB en het veiligheids- & gezondheidsplan. Bij het graven van bouwputten en sleuven die gestut en beschoeid moeten worden, inzonderheid voor de putten en sleuven tegen een bestaand gebouw, zal de aannemer de architect voorafgaandelijk in kennis stellen van zijn stut- en beschoeiingontwerp, evenals van zijn uitvoeringsprogramma. Er dient daarbij rekening gehouden te worden met de aard van het terrein, de tijdsduur dat de sleuven openliggen, de helling van de bodemlagen en de wisselende toestanden onder invloed van de weersomstandigheden of het opwellend grondwater. Ook de diepte van de sleuven en de eventuele overbelasting die zich kan voordoen op de randen zijn van belang. Stutten die de belastingen moeten overbrengen moeten rusten op steunvlakken met goed verankerde verdelingszolen, om wegglijden of indringen te vermijden. Indien de architect, het studiebureau en/of veiligheidscoördinator-verwezenlijking dit zouden eisen, dient de aannemer waar nodig bijkomende veiligheidsmaatregelen te nemen, aangepaste middelen te gebruiken en/of zijn uitvoeringsplanning te herzien. Hieromtrent zullen geen verrekeningen worden aanvaard.

Keuring

De aannemer verwittigt tijdig de architect en/of de ingenieur, om de uitgravingen te controleren en voert geen werken uit die een visuele controle door de architect zouden kunnen hinderen. De afmetingen van de bouwputten en sleuven, moeten het daarbij mogelijk maken alle werken gemakkelijk uit te voeren en te controleren. De ontwerper en/of de ingenieur stabiliteit controleert de diepte, de bodem en de afmetingen van de putten en de sleuven, alvorens de aannemer mag overgaan tot het betonstorten van de funderingen alsook het wederaanvullen. De toleranties in min of meer, op de peilen van een willekeurig profiel bedragen in grond maximaal 3 cm en in rotsachtige bodem maximaal 5 cm. Zo de eventuele gebreken, volgens de mening van de architect of ingenieur van die aard zijn dat ze de stabiliteit van de te bouwen constructies en de weerstand ervan in gevaar brengen, is de aannemer ertoe gehouden, op eigen kosten alle vereiste bijkomende grond-, funderings-, metselen andere werken uit te voeren.


33

10.20. bouwputten - algemeen

Omschrijving

De uitgravingen hebben tot doel de voorziene bouwputten te realiseren (ongeacht of deze boven of onder het freatisch oppervlak zijn gelegen). Deze post omvat, onafgezien de eventuele in de samenvattende opmeting opgenomen supplementen voor de uitgraving van massieven en/of het grondverzetsplan, het geheel van noodzakelijke werken voor : de uitgraving van de bouwputten, tot het realiseren van de voorziene bouwwerken; de vereiste wederaanvullingen indien deze gebeuren met grond voortkomend uit de uitgraving; het geschikt maken van de uitgegraven grond, indien deze hergebruikt wordt, ter vervanging van aan te voeren aanvullingsmaterialen; het verwijderen van de werf van alle overtollige grond;

Let wel

De uitgravingen voor bouwputten van ingegraven rioleringselementen (septictanks, inspectieputten, regenwaterputten, -) worden inbegrepen in de eenheidsprijzen voor deze elementen (zie hfdst 17).

De uitgegraven hoeveelheden zijn voor verrekening vatbaar in de diepte, doch niet in de breedte, indien de op de plannen en in het lastenboek voorziene aanzetdiepte voor de funderingen niet voldoende zou zijn. Enkel indien grondafkalving voorkomen dient te worden, en er gewerkt moet worden in taluds of met meerbreedte groter dan de vooropgestelde zone van 50 cm, kunnen verrekeningen hieromtrent worden aanvaard.

Uitvoering

(zie ook artikel 10.00 grondwerken - algemeen) De bouwputten worden uitgegraven volgens aanduiding op plan, met een werkruimte rondom de constructie die overal minstens 50 cm bedraagt aan de basis van de bouwput, gemeten tussen de constructie en de uitgraving. De aannemer kan daarbij zelf de hellingshoek van zijn uitgravingen bepalen, in functie van de grondsoort en de uit te voeren werken. Indien de omstandigheden het niet toelaten om de hellingen van de wanden van de bouwput op een natuurlijke wijze te behouden, dient hij op eigen kosten de nodige schoringen te voorzien.

Toepassing

Van toepassing voor alle nodige uitgravingen, uitgezonderd de funderingssleuven.

10.23. bouwputten - rioleringselementen |PM|

Omschrijving

Het betreft de nodige uitgravingen tot realisatie van bouwputten voor rioleringselementen, zoals inspectieputten, septictanks en regenwaterputten (ongeacht of deze boven of onder het freatisch oppervlak zijn gelegen), inclusief het verwijderen van de werf van het uitgegraven materiaal.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) De graafwerken zijn begrepen in de eenheidsprijzen voor het leveren en plaatsen van deze elementen.

Uitvoering

De zone voor de rioleringselementen wordt uitgegraven tot op de drukvaste bodem. Alle te recupereren grond voor wederaanvullingen en/of ophogingen, wordt gestapeld binnen de bouwplaats. De overtollige grond wordt eigendom van de aannemer en wordt afgevoerd buiten het bouwterrein.

Toepassing

Uitgravingen voor alle putten.


34

10.30. sleuven - algemeen

10.32. sleuven - ondergrondse leidingen |PM|

Omschrijving

Het betreft de nodige uitgravingen tot realisatie van de sleuven voor het plaatsen van de voorziene rioleringsbuizen op funderingsniveau (gelegen zowel onder als boven het freatisch oppervlak), inclusief het ondersteunen van de buizen en de wederaanvullingen.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM). De graafwerken zijn standaard begrepen in de eenheidsprijzen voor het leveren en plaatsen van deze elementen (zie ook rioleringselementen onderbouw).

Uitvoering

(Zie ook artikel rioleringselementen / onderbouw - afvoerbuizen - algemeen) De uitgravingen voor leidingen gebeuren volgens de aanduidingen op het rioleringsplan, rekening houdend met de vereiste hellingen en de nodige werkruimte. De breedte aan de basis van de sleuven is minstens gelijk aan de leidingdiameter verhoogd met 40 cm en garandeert een gemakkelijke uitvoering en controle. Alle te recupereren grond voor wederaanvullingen en/of ophogingen, wordt gestapeld binnen de bouwplaats. De overtollige grond wordt eigendom van de aannemer en wordt afgevoerd buiten het bouwterrein.

Toepassing

Uitgravingen voor alle rioleringen


35

10.40. grondverzet - algemeen

Omschrijving

De uitgravingen en het grondverzet dienen te gebeuren in overeenstemming met de recentste wetgeving hieromtrent, met name hoofdstuk X van Vlarebo (het Vlaams Reglement betreffende de Bodemsanering).

Meting

aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM)

10.60. bronbemaling - algemeen

Omschrijving

Teneinde alle werken in het droge te kunnen uitvoeren, dienen de funderingsputten en -sleuven drooggemaakt en voortdurend droog gehouden te worden, zolang dit nodig is voor de uitvoering van de werken en tot de uitgevoerde werken, zonder enig nadeel, de volledige grondwaterdruk kunnen opnemen. De aannemer zorgt dienaangaande voor de afvoer van het oppervlaktewater en houdt het grondwater tot 50 cm onder het diepste punt van de funderingsaanzet. Waar nodig zorgt de aannemer voor een bronbemaling voor een plaatselijke / algemene verlaging van de grondwaterstand. Het drooghouden van bouwputten en sleuven omvat : de instandhouding; het voorkomen van waterstagnatie; het afdekken van putten en sleuven waar nodig; het verlagen van het grondwaterpeil waar nodig, vanaf de uitgraving tot en met de aanvulling; de levering, het in werking stellen en naderhand demonteren van de pompinstallatie; alle middelen nodig om een continue werking van het pompsysteem te verzekeren; de controle van de grondwaterstand (piëzometerbuizen); de opslag en afvoer van het water.

Meting

Indien de samenvattende opmeting geen melding maakt van een afzonderlijke post voor de eventueel noodzakelijke bronbemaling, wordt deze automatisch beschouwd als een last van de aanneming, zonder recht op enige prijsverrekening. aard van de overeenkomst : Som over geheel (SOG)

Uitvoering

Ingeval een verlaging van de grondwaterstand nodig is, gebruikt de aannemer, naargelang de omstandigheden, de meest geschikte middelen voor de bronbemaling en stelt hij er vooraf de ontwerper en/of het aangesteld ingenieursbureau voor stabiliteit van in kennis. De verlaging van het grondwater wordt pas stopgezet wanneer de bouwconstructie voldoende tegendruk biedt en mits voorafgaandelijk akkoord van de architect / ingenieur. Het gehalte aan vaste stoffen in het afgevoerde water moet lager zijn dan 100 mg per liter gepompt water. Het opgepompte water wordt daartoe via een bezinkbak geleid, die zijn overloop heeft in de riolering of de oppervlaktewaters. Zo nodig voorziet de aannemer bijkomende filters. Bij verstopping van het rioleringsnet zijn de kosten voor het ontstoppen en herstellen van de riolering steeds ten laste van de aannemer. De aannemer treft de nodige maatregelen om de grondwaterstand op het vereiste peil te houden en alle eventueel nadelige invloeden ervan te vermijden zodanig dat alle schade aan omringende bebouwing en beplanting wordt vermeden. Zonodig dienen beplantingen (bomen, struiken, K) tijdelijk bewaterd worden. Iedere gevolgschade aan naburige gebouwen of beplantingen, ten gevolge van de grondwaterstandverlaging, zal ten laste vallen van de aannemer. Indien het opgepompte debiet meer dan 96 m3 per dag bedraagt zal de aannemer, op zijn initiatief en kosten, de nodige vergunningen aanvragen bij het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Administratie van Economie en Werkgelegenheid, Dienst Natuurlijke Rijkdommen en Energie. Bij gebruik van een dieselpomp zal de nodige aandacht geschonken worden aan de beperking van het geluid van de pompen zodat geen geluidshinder voor de buren ontstaat.

10.61. bronbemaling - verlaging grondwaterstand / algemeen |SOG|

10.62. bronbemaling - verlaging grondwaterstand / plaatselijk |SOG|


36

12. FUNDERINGEN OP STAAL

12.20. aardingslus - algemeen

Algemeen

Voor elk nieuw gebouw , waar bij graafwerken een diepte van minstens 60 cm bereikt wordt, moet de aardverbinding tenminste bestaan uit een aardingslus die aangebracht wordt op de bodem van de funderingssleuven van de buitenmuren. Zie ook artikel 70.41 elektriciteit / binnennet - aarding - aardingslus. De werken dienen te gebeuren in coördinatie met het uitvoeren van de funderingen.

Meting

aard van de overeenkomst : SOG

Materialen

De aardingslus bestaat hetzij uit een volle geleider uit blank of verlood koper, hetzij uit zeven samengeslagen draden van half soepel koper, met een rondvormige doorsnede van 35 mm2 en zonder las. Het gebruik van een zeer soepele geleider, dus samengesteld uit menigvuldige kleinere koperen draadjes, of soepele tres, zijn verboden. Ondergrondse water- en gasleidingen mogen nooit aangewend worden als aardverbinding.

Uitvoering

De plaatsing gebeurt conform artikel 69 van het A.R.E.I., waarbij de spreidingsweerstand van de aardverbinding kleiner moet zijn dan 100 Ohm. Het aanbrengen van de aardingslus zal steeds op een ongeroerde grond geschieden en bij voorkeur aan de buitenzijde van de funderingssleuf. Zij mag geenszins aanleiding geven tot vermindering van de draagkracht van de funderingen en mag in geen geval in aanraking komen met betonijzer of het materiaal van de funderingsmuren (mortel, beton, wapening). Hiertoe wordt de aardingslus bedekt met een laag van 5 cm zuiver zand of zuiveringsbeton. Het aanbrengen van de zuiverheidlaag mag pas geschieden na de inspectie van de aardingslus. Om de aardverbindinglus op de bodem van de sleuf te houden mogen enkel bevestigingsmiddelen (haken, krammen, ...) gebruikt worden uit koper of een materiaal dat geen corrosieve inwerking veroorzaakt op het metaal van de geleider die de aardingslus vormt. Bij fundering op kuipen, palen, of algemene funderingsplaat zal de aardverbindinglus rond de kuipen, palen gelegd worden. De aardingslus dient zoveel mogelijk uit één stuk worden opgebouwd. Er mogen geen verbindingen onder de funderingen worden aangebracht. Indien dit niet te vermijden is, moeten deze verbindingen zichtbaar worden uitgevoerd, d.w.z. aan de buitenzijde van de buitenomtrek, in een zichtput, of tegen de muur, op een plaats te bespreken met de architect. De zichtbare verbindingen zijn geschroefd en voorzien van de nodige meetklemmen, zodat controle mogelijk blijft. In de nabijheid van de meter of het verdeelbord worden de twee uiteinden van de lus doorheen soepele PVC-buizen tot boven de vloerpas getrokken, zodat er geen rechtstreeks contact ontstaat met het beton. Beide uiteinden van de lus dienen uit te monden ter hoogte van het tellerlokaal en eindigen één meter boven het vloerniveau van het tellerlokaal. Het mag in geen geval gebeuren dat bij het optrekken van de beide uiteinden vanuit de funderingssleuf tot op de vloerpas, deze met elkaar in aanraking zouden komen. Op een permanent inspecteerbare en bereikbare plaats worden ze aan elkaar verbonden d.m.v. een afkoppelbaar aansluitstuk (klem of strip).

Keuring

Vóór het uitvoeren van de funderingswerken wordt de spreidingsweerstand gecontroleerd. De spreidingsweerstand van de aardingslus is kleiner dan 100 Ohm.

Toepassing

Voor het volledige gebouw wordt 1 lus voorzien, het tracé van de buitenmuren volgend.


37

13. SPECIALE FUNDERINGEN

13.00. speciale funderingen - algemeen

Omschrijving

De post "speciale funderingen" betreft alle leveringen en werken voor de realisatie van de in het bijzonder bestek voorziene speciale funderingssystemen, dewelke niet kunnen beschouwd worden als funderingen op staal (paalfunderingen, putfunderingen, plaatfunderingen, ...). In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : het leveren, opstellen en verwijderen van de nodige machines; alle nodige topografische handelingen, bijkomend grondonderzoek, plaatsbeschrijvingen; de levering, het transport en het verwerken van alle benodigde materialen en schoringen; het eventuele afgraven en afvoeren of verplaatsen van gestoorde grondlagen of overtollig materiaal; het uitvoeren van de beschreven werken; het afwerken en beschermen van de werken.

Meting

De aannemer gaat voor de opgave van zijn prijs bij de inschrijving, voort op de studie van de ingenieur en de sonderingsverslagen, zoals gevoegd bij het dossier. Indien er bijkomende sonderingen zouden noodzakelijk zijn tijdens de uitvoering, zijn deze in zijn oorspronkelijke prijsopgave begrepen.

Uitvoering

De werken worden uitgevoerd volgens de aanduidingen op de funderingsplannen. De studie is ten laste van de bouwheer. Het diepsonderingsverslag maakt deel uit van het aanbestedingsdossier. De berekeningen zijn ter inzage op het kantoor van de ingenieur of het studiebureau. De uitvoering van de werken wordt toevertrouwd aan een terzake gespecialiseerde onderneming. De aannemer moet volwaardige referenties kunnen voorleggen van gelijkaardige werken, uitgevoerd in gronden met een samenstelling vergelijkbaar aan deze welke ter plaatse worden aangetroffen. De aannemer staat zelf op eigen kosten in voor de nodige werfvoorzieningen m.b.t. de toegankelijkheid van het terrein en/of bepaalde delen ervan in functie van de zwaarte van de machines. Bij het uitvoeren van de funderingen neemt hij alle nodige en nuttige maatregelen om elke beschadiging aan naburige en/of bestaande constructies, installaties, aanplantingen, nutsvoorzieningen, wegenis, e.d. te vermijden, zowel op naburig privé- als op naburig openbaar domein.

Veiligheid

Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd.

13.01. algemeen - diepsonderingsverslag

Omschrijving

Een verslag van de, ten laste van de bouwheer uitgevoerde, diepsonderingen is als bijlage aan het aanbestedingdossier toegevoegd. De aannemer houdt bij de uitvoering van de speciale funderingen rekening met de gegevens van dit verslag. De diepsonderingen zijn uitgevoerd door de firma diepsonderingen funderingsadvies Verbeke met referentie 2012-03-BK2W

.

13.10. paalfunderingen - algemeen

Omschrijving

In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : het uitzetten van de inplanting van de palen volgens het palenplan; de installatie en na de werken het verwijderen van de nodige machines en uitrusting;


38

de levering, de fabricatie, het transport en het lossen van de grondstoffen en alle toebehoren voor het uitvoeren van de palen; het boren, schroeven of heien naargelang het paaltype; de plaatsing van de wapening en het storten en verdichten van het beton, eventueel het herwinnen van de voerbuis; het afkappen van de paalkoppen; de bescherming van de paalkoppen; de sonische integriteitstesten van alle palen.

Meting

De paalfundering maakt steeds het voorwerp uit van een overeenkomst tegen globale prijs. De aannemer voegt bij zijn inschrijving - op straffe van nietigheid- de eenheidsprijs per paal. meeteenheden :

• Werfinstallatie : Totale Prijs, forfaitair bedrag • Uitzetten palen : per paal, forfaitaire hoeveelheid inbegrepen in eenheidsprijs werfinstallatie. • Sonarproef per paal : prijs per stuk, Forfaitaire Hoeveelheid (FH) • Palen : per stuk volgens draagvermogen, diameter en lengte, Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Alle betonwapeningen zijn inbegrepen in de eenheidsprijs • Afkappen paalkoppen : per stuk, Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

BETON De consistentieklasse en het granulatenpercentage van het beton moeten bepaald worden afhankelijk van de verwerkingswijze. Het is verboden snelverhardend cement te gebruiken om te vermijden dat de eerst gestorte laag beton reeds tijdens het betonneren zou verharden. Het beton is BENOR-gekeurd (of gelijkwaardig). Voor elke betonlevering op de werf zal een bestelbon worden afgeleverd. De aannemer is gehouden deze bestelbons samen met het werfdagboek te bewaren en ze op verzoek voor te leggen. De bestelbon bevat volgende informatie : naam van de betoncentrale, vrachtwagennummer, serienummer van de bon, datum en uur van eerste contact tussen water en cement (niet handgeschreven), naam van de gebruiker, naam en ligging van de bouwplaats, specificatie (code en bestelnummer), hoeveelheid in m3, naam van de certificatie-instelling, evenals sterkteklasse, omgevingsklasse, consistentieklasse, categorie en sterkteklasse van het cement, eventueel type hulpstoffen en toevoegsels, bijzondere eigenschappen. Het beton moet gestort worden binnen de 100 minuten na het eerste contact tussen water en cement. Ter controle is de centrale verplicht het vertrekuur van de mixer op mechanische of elektronische wijze te vermelden op de bestelbon. Het betonstorten moet zodoende voldoende snel gebeuren, onderbrekingen worden tot een minimum herleid. Beton dat niet is gestort vóór de binding aanvangt, mag niet meer worden gebruikt.

Uitvoering

REFERENTIENORMEN

STS 21 - Diepe Funderingen (Experimentele uitgave) (1991)

TV 129 - Diepfunderings- en onderbouwprocédés (WTCB, 1979)

TB 104 - Index 21A - Funderingspalen vervaardigd door grondverdringing (1999)

NBN EN 12699 - Uitvoering van bijzonder grondwerk - Verdringingspalen (2001)

NBN EN 1536 - Uitvoering van bijzonder grondwerk - Boorpalen (1999)

PLAATSBESCHRIJVING & VERZEKERING

Voor de aanvang van zijn aanneming maakt de aannemer te zijnen laste een plaatsbeschrijving op van de om zijn bouwplaats liggende eigendommen. Een exemplaar van die plaatsbeschrijving, aanvaard door de respectievelijke eigenaars, wordt aan de leidende ambtenaar ter hand gesteld. Na de uitvoering van de werken wordt er door de aannemer, en dit te zijnen laste, een staat van vergelijking opgemaakt, waarvan eveneens een exemplaar aan het Bestuur wordt overhandigd. Men dient alle nodige voorzorgen te nemen teneinde de werken uit te voeren zonder schade te berokkenen aan de omliggende eigendommen; tevens dient de aannemer zich door middel van een speciale polis te verzekeren tegen abnormale burenhinder en alle foutloze schade die ten laste kan gelegd worden van de bouwheer (artikel 544 van het burgerlijk wetboek); deze polis dient voor de aanvang van de werken voorgelegd te worden aan de bouwheer, de architect en de ingenieur; dit alles is inbegrepen in de verschillende eenheidsprijzen. De aannemer is volledig aansprakelijk voor alle schade aan gelijk welke constructie ten gevolge van het uitvoeren van de palen. Hij zal hiertoe de


39

plaatselijke grondsamenstellingen, aangrenzende bouwwerken en vochthuishouding in acht nemen. In geen geval kan het Bestuur verantwoordelijk gesteld worden voor gebeurlijke schade aan de omliggende eigendommen, die het gevolg is van de werken.

WERFINSTALLATIE

Omvat de volledige werfinstallatie voor uitvoering van de palen, d.w.z. : ter plaatse brengen van de vereiste machines en materiaal; aanvoer en stockeren van grondstoffen; de controle van de ondergrond (nazicht t.o.v. gegevens van de diepsonderingen) bij het plaatsen van de eerste paal; het afvoeren van alle machines en afval; het eventueel beschermen van kabels en leidingen, zowel bovengrondse als ondergrondse ; bij twijfel dient een leidingenplan opgevraagd te worden bij de desbetreffende diensten.

VOORAFGAAND AAN DE WERKEN

De paalfunderingen en -proeven worden uitgevoerd overeenkomstig de richtlijnen van het bijzonder bestek en het palenplan, zoals die opgemaakt zijn door de stabiliteitsingenieur. Het palenplan bevat de vermelding van :

• de voornaamste eigenschappen van de palen (draagvermogen, diameter, lengte, K) • de plaats, de eventuele helling en de nummering van de palen • de afkappingsniveau’s

In een berekeningsnota (drie exemplaren) geeft de aannemer de rechtvaardiging van de lengte, doorsnede en bewapening van de palen; deze nota is opgemaakt door de onderaannemer aangesteld voor het uitvoeren van de palen en ondertekend door een burgerlijk ingenieur; deze nota wordt verplicht. Bij de bepaling van het draagvermogen van de palen maakt de onderaannemer gebruik van de gangbare deterministische methode met aparte veiligheidscoëfficiënten voor het puntdraagvermogen en voor de paalschachtwrijving (waarvan de waarde afhankelijk is van het paaltype) of van de semi-probabilistische methode met partiële veiligheidsfactoren van Eurocode 7 (NBN ENV 1997). De aannemer draagt de volledige verantwoordelijkheid i.v.m. het draagvermogen van de palen. De aannemer zal vooraf een uitvoeringsschema opmaken waarin de uitvoeringsvolgorde van de palen en het geplande tijdsschema vastgelegd worden. De uitvoeringsvolgorde van de palen dient zo gekozen te worden dat het verharden van het beton van de reeds uitgevoerde palen niet gestoord zal worden. De eerste palen moeten zo dicht mogelijk in de buurt van een sondeerpunt gebeuren. Het uitvoeringsschema wordt ter goedkeuring voorgelegd aan de bouwheer, architect en stabiliteitsingenieur en dient bij de uitvoering gerespecteerd te worden.

UITVOERINGSWERKEN

De aannemer verwittigt de architect en ingenieur minstens 2 volle werkdagen voor de start van de paalfunderingswerken. Hij verleent zijn volle medewerking voor de controle van de werken. De palen worden uitgevoerd na het dempen van kelders en ruw nivelleren van het terrein. Het werk omvat ten eerste het uitzetten op het terrein van de assen van alle palen vertrekkend van de gegevens volgens de globale inplanting van het gebouw, inclusief het aanduiden van de nummering. De aannemer draagt de volle verantwoordelijkheid over de correcte inplanting. Versterkingen of wijzigingen van de funderingen ten gevolge van een verkeerde inplanting of helling van de palen zijn te zijnen laste. Eventuele afwijkingen door onjuiste terreinafmetingen op plan dienen tijdig gemeld aan het Bestuur. Afhankelijk van het paaltype wordt geboord of geschroefd tot op de vereiste aanzetdiepte. Indien de toestand van het terrein dit vereist zal de aannemer werken op verdeelschotten om de stabiliteit van de paalmachine te verzekeren. Indien de aannemer ondergrondse hindernissen aantreft, die onbekend waren of waarvan geen melding werd gemaakt in de verslagen of de plannen, zullen de werken opgeschort worden. Pas na controle en akkoord van de architect of ingenieur mogen de werken verder gezet worden. Nadat de vereiste aanzetdiepte bereikt werd, wordt de wapening als wapeningskorf perfect centrisch aangebracht. De langswapeningen worden om de 15 à 20 cm samengehouden door dwarswapeningen bestaande uit staven van minstens 10 mm diameter en dienen over tenminste 0,75 m boven het afkappingspeil uit te steken. Overlappingen zijn niet toegelaten. De buitenste wapeningsstaven van de korf moeten een minimumdekking van 6 cm hebben. Bij het begin van het betonneren dient de wapeningskorf 5 tot 10 cm opgelicht te worden zodat ook de onderkant van de wapening een voldoende grote betondekking heeft. Het betonneren dient op dezelfde dag als het boren/schroeven te gebeuren. De palen moeten minimum 70 cm hoger gebetonneerd zijn dan de onderkant van de funderingszolen. Deze lengte vormt het af te kappen gedeelte van de paalkop. Het afkappen van de paalkoppen omvat het afkappen tot op het afkappingspeil, zoals aangeduid op de ingenieursplannen, inclusief het degelijk bloot maken van de paalwapening die erna terug moet


40

verankerd worden en inclusief het afvoeren van alle afval en brokstukken. De betonresten worden van de werf verwijderd. Indien de kop wordt beschadigd onder het voorziene afkortniveau, wordt hij door de aannemer hersteld. De paalkoppen worden afdoende beschermd tegen weersinvloeden en schade. Er dient voor gezorgd te worden dat de uitstekende wapening niet afgekapt of beschadigd wordt bij het verwijderen van het beton. Wanneer er toch staven beschadigd worden, moeten deze door in te boren, chemisch te verankeren staven, vervangen worden. Bij gebreken : aan te passen tot voldoening volgens de aanwijzingen van de ingenieur (zonder meerprijs of verrekening). Ter voorbereiding van de sonische integriteitstesten moet de paalkop schoon en bereikbaar gemaakt worden. De paalkop mag niet onder water staan. De paalkop moet volledig vrij gemaakt worden van grondresten en andere onreinheden, die een perfecte hechting met het beton van de erboven te storten betonelementen (funderingsbalken, K) kunnen belemmeren. De aannemer moet een register bijhouden waarin de volgende elementen worden opgetekend :

• de datum van het inboren/schroeven. • het nummer van de paal; dit nummer is hetzelfde als het nummer vermeld op het palenplan,

opgesteld door de ingenieur. • de diameter of dwarsafmetingen van de paal, inclusief de wapeningen. • het niveau van de paalpunt of paalbasis, na het boren/schroeven, ten opzichte van het

referentieniveau. • het niveau van de bovenkant van de paal, na het korten, ten opzichte van het referentieniveau. • de nuttige lengte van de paal, zijnde de lengte tussen de paalbasis en het afkappingspeil,

verhoogd met één meter om rekening te houden met de verbrede basis of met de geprefabriceerde punt en met de af te kappen lengte. De lengten zijn volgens de paalas gemeten.

• de resultaten van de sonische integriteitsproeven per paal. • de resultaten van de eventueel uitgevoerde paalbelastingsproef op de beschouwde paal. • het betonvolume voor het vormen van de voet en de schacht.

Keuring

Na uitvoering van alle palen wordt op elke paal een sonische integriteitstest uitgevoerd. Het beton van de palen moet minstens een week oud zijn. Elke paal met vastgestelde insnoeringen, barsten of breuken wordt als niet bestaand beschouwd. In dit geval zal de ingenieur de funderingen aanpassen teneinde de stabiliteit van het gebouw te waarborgen. Alle bijkomende proeven, herstellingen, wijzigingen van funderingen e.d. ten gevolge van vastgestelde gebreken zijn ten laste van de aannemer. Het Bestuur kan ten allen tijde beslissen tot een niet-destructieve belastingsproef op druk.

13.10.1. paalfunderingen - werfinstallatie |SOG|

13.10.2. paalfunderingen - sonarproeven |FH|st

13.10.3. paalfunderingen - afkappen paalkoppen |FH|st


41

13.12. paalfunderingen - schroefpalen / dubbele grondverdringing |FH|st

Omschrijving

Het betreft de nodige werken en leveringen tot het realiseren van schroefpalen met dubbele grondverdringing.

Materiaal

Betonkwaliteit : conform NBN EN 206-1 & NBN B 15-001 (2004) Sterkteklasse Omgevingsklasse Consistentieklasse Maximale korrelgrootte

minimum minimum keuze aannemer keuze aannemer

C25/30 EE1 S3 D14

Wapeningsstaal : conform reeks NBN A24. • Staalsoort : BE500

Uitvoering

De palen worden trillingsvrij in de grond gevormd. Er wordt geen grond naar de oppervlakte getransporteerd. Een voerbuis, (gedeeltelijk) voorzien van een helicoidale flens en onderaan afgesloten door een boorkop met verloren punt, wordt in de grond geschroefd, waardoor de grond volledig zijdelings verdrongen wordt. De ondervonden weerstand tijdens het uitvoeren van de palen moet in overeenstemming gebracht worden met de resultaten van de diepsondering. De aanzetdiepte wordt bepaald door het vereiste draagvermogen. Het vereiste draagvermogen is conform het palenplan, opgesteld door de ingenieur. De diameter van de voerbuis moet groot genoeg zijn er om de volledige wapeningskorf in te kunnen plaatsen. De diameter van de boorkop moet groter zijn dan de voerbuis zodat de grond bij het terugschroeven opnieuw verdrongen wordt. Het uitschroeven gebeurt in tegenovergestelde draaizin. Tijdens het terugschroeven wordt via de voerbuis beton in de ontstane ruimte gestort. De onderkant van de voerbuis dient steeds genoeg ondergedompeld te blijven in het reeds gestorte beton (min. 1 m) om elke onderbreking in de continue betonstroom te voorkomen.

Toepassing

Fundering van het volledige gebouw.

13.50. plaatfunderingen - algemeen

Omschrijving

Het betreft horizontale platen uit gewapend beton dienstig als dragend structuurelement voor de verdere bovenbouw volgens de voorziene gebruikslast. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : het uitzetten van de plaatfundering; de nodige vochtisolaties. de eventueel vereiste randbekistingen en ontkistingswerken; de nodige vorstranden; de nodige uitsparingen; levering en plaatsing van de wapeningen, met inbegrip van de voorzieningen en hulpstukken (afstandhouders, K) voor het plaatsen en bevestigen wordt opgenomen in artikel 26.04 wapeningsstaal de levering, verwerking en spreiding van het beton op de gewenste dikte; de voorziene egalisering van het bovenvlak, volgens de vereiste afwerkingsgraad; de bescherming van de betonoppervlakken bij nadelige weersomstandigheden;

Meting

De aannemer gaat voor de opgave van zijn prijs voor funderingen bij de inschrijving voort op de stabiliteitsstudie en de sonderingsverslagen bij het dossier gevoegd. Indien er bijkomende sonderingen noodzakelijk zijn bij de uitvoering, zijn deze in zijn oorspronkelijke prijsopgave begrepen. meeteenheid :

• Beton per m3. • Wapening per kg zit onder artikel 26.04 algemeen - wapeningsstaal

• meetcode : netto volume aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)


42

Uitvoering

De plaatfunderingen worden uitgevoerd volgens de stabiliteitsstudie, bijzonder bestek en plannen, opgesteld door de stabiliteitsingenieur. Na het uitgraven en nivelleren van het terrein en eventuele wederaanvullingen en nivellering volgens hoofdstuk 10 van dit bestek wordt de plaat gegoten op een een vochtwerende laag (cfr. artikel 15.40). De randen van de plaatfundering worden voorzien van vorstranden tot op vorstvrije diepte. PRIJS VAN DE WAPENING IS NIET OPGENOMEN IN DEZE POST WEL IN ARTIKEL 26.04

13.51. plaatfunderingen - stortklaar beton / gewapend |FH|m3

Materiaal

De plaatfunderingen bestaan uit gewapend beton dat ter plaatse wordt gestort. Het gebruik van toeslagstoffen is onderworpen aan de voorafgaandelijke goedkeuring van de architect.

Specificaties



C30/37 ES1

Wapening : volgens stabiliteitsstudie (zie ook artikel 26.04 algemeen - wapeningsstaal) • Wapeningsnetten BE 500 S, afmetingen volgens stabiliteitsstudie mm (NBN A 24-304) • Staven met verbeterde hechting (BE 400 S) als hoofdbewapening (NBN A 24-302). • Gladde staven (BE 220 S) als beugels (NBN A 24-302). • Staal- & kunststofvezels

Uitvoering

De werken worden uitgevoerd volgens het bijzonder bestek en de aanduidingen op de funderingsplannen, opgemaakt de stabiliteitsingenieur.

Aanvullende uitvoeringsvoorschriften

Vochtbruggen / vochtwerende isolatie : Zoals beschreven in punt 15.40 Vorstranden : De aannemer voorziet een vorstrand op -0.8, volgens de plannen van de stabiliteitsstudie. Uitsparingen / doorvoeren : Uitsparingen en doorvoeren worden uitgevoerd zoals aangeduid op de plannen. PRIJS VAN DE WAPENING IS NIET OPGENOMEN IN DEZE POST WEL IN ARTIKEL 26.04

Toepassing

Funderingsplaat van het clubhuis

13.52. plaatfunderingen - stortklaar beton / gewapend & gepolierd |FH|m3

Materiaal

De plaatfunderingen bestaan uit gewapend beton dat ter plaatse wordt gestort. Het gebruik van toeslagstoffen is onderworpen aan de voorafgaandelijke goedkeuring van de architect.

Specificaties



C30/37 ES1

Wapening : volgens stabiliteitsstudie (zie ook artikel 26.04 algemeen - wapeningsstaal) • Wapeningsnetten BE 500 S, afmetingen volgens stabiliteitsstudie (NBN A 24-304) • Staven met verbeterde hechting (BE 400 S) als hoofdbewapening (NBN A 24-302). • Gladde staven (BE 220 S) als beugels (NBN A 24-302). • Staal- & kunststofvezels

Prestatiecategorie - bedrijfsvloer : • Slijtbelastingsklasse : minimum klasse IIb (cfr. TV 204 (WTCB)) • Slijtvastheidsklasse : minimum klasse 1 (Amslerproef < 2 mm) (cfr. NBN B 15-223) • Vlakheidsklasse : minimum klasse II (tolerantie van 5 mm op regel van 2 m) (TV 204 (WTCB))


43

Aanvullende specificaties

Waterdicht beton : d.m.v. aangepaste toeslagstoffen : K Curing-compound : het betreft een nabehandelingsproduct dat de slijtlaag afdekt teneinde een volledige hydratatie van de cement mogelijk te maken (doorharden), met het oog op een verhoogde slijtvastheid en een verminderde krimp. De keuze van het soort curing compound, op basis van paraffine of acrylaat, zal worden bepaald in functie van de verdere afwerking van het beton. De effectiviteit van curing-compound wordt mede bepaald door het tijdstip en de methode van aanbrengen. Ook de laagdikte speelt een rol.

Uitvoering

De werken worden uitgevoerd volgens de aanduidingen op de funderingsplannen, opgemaakt de stabiliteitsingenieur. De afwerking van het bovenvlak gebeurt overeenkomstig de beschrijving in hoofdstuk 52.70 Dek- & bedrijfsvloeren en TV 204 (WTCB). De aannemer dient zich voorafgaandelijk te vergewissen of het legvlak beantwoordt aan de eisen gesteld in STS 44.06 en maakt het zonodig geschikt. Tocht en intense straling zijn te weren. Het polieren na de uitvoering van de werken is voorzien voor de volledige oppervlakte van de zichtbaar blijvende plaatfunderingen. Aanvullende uitvoeringsvoorschriften

Vochtbruggen / vochtwerende isolatie : Zoals beschreven in punt 15.40 Vorstranden : De aannemer voorziet een vorstrand op -0.8, volgens de plannen van de stabiliteitsstudie. Uitsparingen / doorvoeren : Uitsparingen en doorvoeren worden uitgevoerd zolas aangeduid op de plannen. PRIJS VAN DE WAPENING IS NIET OPGENOMEN IN DEZE POST WEL IN ARTIKEL 26.04

Toepassing

Funderingsplaat van de botenloods


44

14. METSELWERK ONDERBOUW

14.00. metselwerk onderbouw - algemeen

14.50. doorbrekingen & klossen - algemeen

Omschrijving

Het betreft de ingemetselde en/of ingegraven geprefabriceerde elementen en wachtbuizen bestemd voor het doorvoeren van de nutskabels en -leidingen. In overeenstemming met de aanwijzingen van de architect en conform de richtlijnen van de respectievelijke nutsmaatschappijen zal de aannemer dienaangaande alle nodige voorzieningen treffen voor het binnenbrengen van de diverse nutsleidingen doorheen de constructies. Inbegrepen alle grondwerken en vereiste hulpstukken (geprefabriceerde elementen, wachtbuizen, trekkabels, doorvoermoffen, dichtingen, K), wederaanvullingen, K

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat :

aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de respectievelijke eenheidsprijzen van de door te voeren elementen (rioleringsleidingen) en de diverse aansluitingen (water, gas, elektriciteit, telefoon, teledistributie, K).

Materialen

Overeenkomstig het bijzonder bestek zal gebruik gemaakt worden van geprefabriceerde elementen, bijpassende buisstukken, e.d., conform de eisen van de nutsmaatschappijen. De aansluitbocht of energiesteen is te verkrijgen bij de elektriciteitsmaatschappij.

14.54. doorbrekingen & klossen - mantelbuizen |FH|m

Omschrijving

Het betreft de levering en plaatsing van alle ingemetselde of ingegraven doorvoer- of wachtbuizen, K vanaf de rooilijn tot aan de binnenzijde van de keldermuur of tot aan de voorziene prefab-energiesteen of prefab-aansluitingsbocht.

Meting

• meeteenheid : lm, desgevallend opgesplitst volgens aard, diameter, K • meetcode : netto lengte gemeten in de as van de leidingen, alle bochten hulpstukken

inbegrepen • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materiaal

Buizen uit thermoplastisch materiaal (PVC / PE / K) met aangepaste diameter, geschikt voor de doorvoer van de respectievelijke nutsleidingen (elektriciteit, aardgas, water, kabel, telefoon, K).

Uitvoering

⇒ Wachtbuis telefoon : diameter 50 mm ⇒ Wachtbuis teledistributie : diameter 50 mm ⇒ Wachtbuis elektriciteit : diameter 75 mm ⇒ Wachtbuis gas : diameter 75 mm ⇒ Wachtbuis water : diameter 75 mm


45

De plaatsing van de wachtbuizen zal gebeuren conform de voorschriften van de verdelende maatschappijen en worden aangesloten op de door hen voorziene of voorgeschreven hulpstukken. Dienaangaande dienen de nutsmaatschappijen tijdig geconsulteerd te worden, zodat de exacte plaats van de binnenkomende nutsleidingen gekend is.

De buizen moeten loodrecht op de rooilijn worden aangebracht. De plaatsing van de buizen tussen twee aansluitpunten of putten zal gebeuren met rechte stukken. De aannemer verwezenlijkt alle aansluitingen, waarbij scherpe bochten vermeden worden.

De ingegraven buizen worden gelegd volgens STS 35.11.05 op een diepte te bepalen door de architect of volgens de aanduidingen op het plan onder het maaiveld of de buitenbevloeringen.

De buizen worden over hun volledige lengte gefundeerd op een voldoende breed zandbed van 10 cm dikte en hierin verzonken (STS 35.45.12 fig. 2). In geval van gebundelde kokerbuizen worden de ruimten tussen de buizen eveneens opgevuld met zand.

De doorvoering in de muren gebeurt derwijze dat geen druk op de kokers wordt uitgeoefend. De aannemer maakt bedoelde openingen na het plaatsen van de kokers waterdicht.

Na het graafwerk wordt de bodem van de sleuf geëffend; de wanden worden zo nodig geschoord teneinde inzakkingen te vermijden. De wederaanvulling van de sleuven mag slechts aanvangen na goedkeuring van de architect. Alle buizen welke beschadigd worden, zowel voor als tijdens het lossen als bij of na het plaatsen worden vervangen.

In de wachtbuizen bestemd voor soepele kabels (media en telecommunicatieleidingen), worden voorlopige, gegalvaniseerde stalen trekdraden geplaatst teneinde de kabeldoorvoer te vergemakkelijken.

Voor de voorlopige oplevering van de werken levert de aannemer aan het werkbestuur een asbuilt-plan van het verloop van de leidingen. Deze aanduidingen mogen op het uitvoeringsplan van de rioleringen voorkomen.

Toepassing

Binnenbrengen van de nutsleiding tot aan de voorziene tellerput.

14.70. tellerputten- algemeen

14.72.. tellerputten – geprefabriceerde beton |st|


46

15. VLOERLAGEN ONDERBOUW

15.00. vloerlagen onderbouw - algemeen

Algemeen

Onverminderd de concrete richtlijnen in het bijzonder bestek of bijgevoegde uitvoeringsdetails, dient de aannemer ervoor te zorgen dat absoluut geen water van buitenuit of vanuit de onderbouw kan infiltreren in de bovenbouw. Hiertoe wordt waar nodig ook steeds de nodige vochtwering voorzien.

Veiligheid


15.40. vochtwerende lagen - algemeen

Algemeen

Onverminderd de concrete richtlijnen in het bijzonder bestek of bijgevoegde uitvoeringsdetails, dient de aannemer ervoor te zorgen dat absoluut geen water van buitenuit of vanuit de onderbouw kan infiltreren in de bovenbouw.

Omschrijving

De vochtwerende lagen in de ondervloeren op volle grond bestaan uit één of meerdere waterkerende scheidingslagen aangebracht tussen de grond en/of in de vloeropbouw. De werken omvatten : de voorbereiding van de ondergrond; de levering en de verwerking van de materialen, met inbegrip van de eventuele scheidingslagen; de levering en de plaatsing van de eventuele bevestigingstoebehoren; de eventuele voorlopige beschermingsmaatregelen; de plaatsing van een onderlaag

Meting

meeteenheid : m2 meetcode : netto ontwikkelde oppervlakte zonder rekening te houden met overlappingen. aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

De dichtingsmaterialen zijn geschikt voor waterdichting van horizontale oppervlakken. Het betreft in principe dunwandige folies, met eenvormige dikte, vervaardigd uit waterdichte rotvrije kunststof hetzij de overeenkomstig het bijzonder bestek voorgeschreven dichtingsmembranen. De folies mogen niet kleven of gescheurd zijn en worden zoveel mogelijk uit één stuk voorzien. Zij worden gestapeld op een beschutte plaats.

Uitvoering

Vooraleer de waterdichting aan te brengen, gaat de aannemer na of de ondervloer en funderingen in overeenstemming zijn met de plannen en de voorschriften en een onberispelijke uitvoering van de werken verzekerd kan worden. Zo niet stelt hij de architect daarvan tijdig in kennis. De aannemer plaatst het dichtingsmembraan binnen de juiste vloeropbouw. De aannemer neemt de nodige voorzorgen tegen de beschadiging van het dichtingsmembraan. De contactvlakken zijn zuiver en vlak zodat perforaties worden voorkomen. Overeenkomstig het bijzonder bestek wordt het dichtingsmembraan aangebracht op de zuiverheidslaag Afhankelijk van het gebruikte materiaal en de toepassingseisen zullen de naden waterdicht uitgevoerd worden. Het dichtingsmembraan zal ter hoogte van alle vloerdoorbrekingen, wanden verticale structuurelementen met zorg en met minimale opstand van 15 cm geplaatst worden, zodat de waterdichting blijvend verzekerd is. De rollen zullen met zorg moeten behandeld worden om beschadiging van de buitenkant te vermijden. Bovendien wordt aangeraden bij temperaturen onder + 5°C de rollen zeer behoedzaam te behandelen. De stroken zullen spanningsvrij geplaatst worden op een ondergrond die aan de volgende voorwaarden voldoet :

• de ondergrond zal droog zijn. • hij zal voldoende vlak en vast zijn. • hij zal vrij zijn van alle vreemde stoffen of lichamen (vet, kiezel, olie...).


47

• hij zal chemisch en mechanisch met de waterdichting verenigbaar zijn. De folies worden zoveel mogelijk in 1 stuk gelegd; niet te vermijden naden zullen een overlapping hebben van minstens 30 cm en dubbel in elkaar worden geplooid. Hiervoor wordt de eerste folie 30 cm dubbel geplooid, de tweede folie wordt erover gelegd en het geheel wordt dan 15 cm teruggeplooid. Ze worden voldoende opgetrokken tegen de muren. De folie wordt haaks omgebogen tegen het opgaand metselwerk tot minstens 2 cm boven het afgewerkte vloerpeil. De aannemer neemt de nodige voorzorgen tegen beschadiging van de folie. De beschadigde delen worden hersteld met een bijkomend stuk folie, steeds met minstens 30 cm overlapping.

Keuring

De architect controleert de plaatsing van de waterdichtingsmembranen en ziet de aansluitingsdetails en overlappingen na op hun goede uitvoering.

15.41. vochtwerende lagen - folies / PE |VH|

Materiaal

De vochtwerende laag bestaat uit een waterdichte (visqueen-) polyethyleenfolie. De folie mag niet kleven of gescheurd zijn.

Specificaties

Dikte : minimum 0,2 mm

Uitvoering

De folie wordt aangebracht op de genivelleerde grond. De folie wordt geplaatst met overlappingen van minstens 30 cm en wordt tegen de muren opgetrokken tot op 2 cm boven het afgewerkte vloerpeil. De naadoverlappingen worden zorgvuldig verlijmd over de volledige breedte van de naad en samengedrukt. Beschadigde delen worden hersteld met een bijkomend stuk folie, met minstens 30 cm overlapping. De folie volgt de volledige vloerplaat; komt ook onder de vorstranden en wordt daar terug omhoog geplooid.

Toepassing

Onder het volledige gebouw.


48

17. RIOLERINGSELEMENTEN ONDERBOUW

17.00. rioleringselementen onderbouw - algemeen

Omschrijving

De post “rioleringselementen onderbouw” omvat alle ingegraven elementen voor het verzamelen, afvoeren naar de openbare riolering en/of het voorafgaandelijk behandelen van huishoudelijk afvalwater, fecaal water en regenwater, afkomstig van de diverse standleidingen, afvoerleidingen, drainageleidingen, alsook behandelingsputten van een gebouw of gebouwencomplex.

Materialen & Uitvoering

REFERENTIENORMEN

STS 35, deel I - Sanering - Riolering - Zuivering van huisafvalwater (1975)

STS 35, deel II - Sanering - Regenputten - Putten - Drainering (1975)

TV 114 - Sanitair Reglement betreffende de bescherming van het drinkwater en de waterafvoer van gebouwen (WTCB, 1976)

TV 120 - Praktische toepassing van het Sanitair Reglement TV 114 (WTCB, 1977)

TV 200 - Sanitair Reglement - deel 1 : Installaties voor de afvoer van afvalwater in gebouwen (WTCB, 1996 )

NBN EN 752-1 - Buitenriolering - Deel 1-7 (1996)

NBN EN 476 - Algemene eisen voor onderdelen gebruikt in binnen- & buitenrioleringen onder vrij verval (1997)

NBN EN 1610 - Aanleg en testen van rioleringen en afvalwaterleidingen (1997)

Typebestek 104, Index 02.6,08.3,35.2 en 62

AANNEMINGSMODALITEITEN

Het rioleringssysteem dient overeen te stemmen met de voorschriften van het gemeentelijk reglement, dienaangaande zal de aannemer de nodige inlichtingen inwinnen bij de plaatselijk Technische dienst van de gemeente. Het rioleringsschema (met vermelding van de types afvalwater, leidingdiameters, behandelingstoestellen, e.a.) wordt in principe opgemaakt door de architect en opgenomen in de aanbestedingsdocumenten. Bij ontbreken ervan of ingeval van tegenstrijdigheden of ontbrekende gegevens in de aanbestedingsdocumenten zal de aannemer de architect hiervan tijdig inlichten. Voorafgaand aan de werken zal hij zelf alle noodzakelijke informatie i.v.m. de juiste ligging en juiste peilen van de openbare riolering opzoeken, en na goedkeuring door de architect het rioleringstracé hieraan aanpassen. Volgende bepalingen dienen daarbij in acht te worden genomen :

• de volledige installatie zal worden aangelegd conform de geldende richtlijnen, vermeld in het technisch reglement van de verantwoordelijke gemeentelijke diensten voor het openbaar rioleringsnet.

• de verzamelriolen en hun hoofdvertakkingen op de openbare verzamelriolen zullen naargelang van het geval uit één of twee eenheden per gebouw bestaan (scheiding regenwater / fecaal water, huishoudelijk afvalwater).

Het rioleringsstelsel is zo opgevat dat alle fecaliën afvloeien naar een septische put, daarna komt dit samen met de afvalwaters in een zuiveringsinstallatie voor afvalwater terecht. Het zuiver water wordt naar de vaart geleid. Het regenwater komt terecht in de regenwaterput of bufferput. De regenwaterput loopt over in de bufferput. De overloop van de bufferput komt in de vaart terecht. Het rioleringsnet wordt over zijn ganse lengte door verticale stijgbuisleidingen verlucht. De verluchtingsbuizen worden in overleg met de architect gepositioneerd. Voldoende toezichtstukken (doorspuit-openingen) dienen te worden aangebracht bij richtingsveranderingen.

GRAAFWERKEN - BESCHERMINGSMAATREGELEN

De afmetingen van de uitgravingen zijn zodanig dat een vlotte en onberispelijke plaatsing van de rioleringselementen mogelijk is. De aannemer voert de nodige schoringen stutwerken uit om inkalven van de uitgravingen te vermijden. Er mag slechts overgegaan worden tot wederaanvullingen van putten en/of sleuven na keuring door de architect. Tot bij de voorlopige oplevering staat de aannemer in voor het ruimen van alle slijk, cementresten, enz., die om voor het even welke reden in de buizen en/of putten aanwezig zouden kunnen zijn.


49

AS-BUILT-PLANNEN

Voor de voorlopige oplevering van de werken levert de aannemer aan de opdrachtgever een tekening van het rioleringsstelsel zoals het is uitgevoerd. Deze tekening bevat de juiste ligging en de hoogtepeilen van de diverse leidingen, verzamelputten en aflopen.

Veiligheid


Keuring

De rioolleidingen mogen niet ingebed en de sleuven niet weder aangevuld worden vooraleer het rioleringsnet met succes een dichtheidsproef heeft ondergaan en daaropvolgend door de architect toelating aan de aannemer is verleend. De proef wordt na het aanbrengen van de dichtingvoegen uitgevoerd op de buizen, gelegen tussen twee belendende toezichtputten, en heeft betrekking op het gehele rioleringnet. Toe te passen wijze van dichtheidscontrole :

• Voor huisrioleringen ( STS 35.10.9 ) : Het onder druk brengen met een waterkolom van 1m, gebeurt minstens 24 u. voor het begin van de proef. Het waterverlies wordt 3 uur na het aanvangen van de proef gemeten. Dat verlies hangt af van de diameter, de lengte van de leiding en de duur van de proef. Het mag 1°/°° van het totale volume water dat in het beproefde stuk aanwezig is, niet overschrijden. De proef wordt geleid door de aannemer, met zijn personeel en zijn materieel. Hij levert ook de noodzakelijke bijhorigheden. De proef heeft plaats in aanwezigheid van de architect.

17.10. rioolbuizen - algemeen

Algemeen

Bron : BUtgb

B : voor sanitair gebruik bovengronds binnen het gebouw

DB : voor sanitair gebruik binnen de woning als in de onmiddellijke omgeving

U : voor riool ondergronds vanaf 1 m buiten het gebouw

UD : voor riool ondergronds zowel binnen als buiten het gebouw

Omschrijving

Het betreft alle ingegraven afvoerleidingen bestemd voor de afvoer van afvalwater en regenwater, afkomstig van leidingen, toestellen en putten. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : de uitgravingen, de schoor- en stutwerken, de funderingen; de leidingen, alle hulpstukken ( bochtstukken, T-stukken, Y-stukken, verloopstukken, aansluitstukken, eindinspectiestukken met schroefdop, verluchtingen, dichtings- en uitzettingsmoffen, bevestigingsmaterialen, ...); de koppelstukken en verbindingen met de putten en toestellen; de muurdoorgangen en inkokeringen; de dichtheidscontrole, de wederaanvullingen; het afvoeren, vervoeren en storten van de overtollige grond buiten de bouwplaats, alle werken voor het voorlopig afvoeren van het oppervlaktewater; de as-built-plannen van het rioleringsstelsel ; K.


50

Let wel

Regenwaterputten, verzamelputten, afscheidingstoestellen,- worden als afzonderlijke posten beschouwd.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : meeteenheid : per lm, desgevallend uitgesplitst volgens aard en binnendiameter van de buis en/of volgens plaatsingswijze (ingegraven / opgehangen / K) meetcode : netto te plaatsen lengte van de leidingen, gemeten volgens de aslijn en tot de binnenkant van de put of toestel. De leidingen, hulpstukken en toezichtstukken worden doorgemeten volgens aslijn.

De hulpstukken worden niet gemeten en zijn begrepen in de eenheidsprijs. aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)


REFERENTIENORMEN

STS 35, deel I - Sanering - Riolering - Zuivering van huisafvalwater (1975)

STS 35, deel II - Sanering - Regenputten - Putten - Drainering (1975)

NBN EN 1295 - Statische berekening van ingegraven buisleidingen onder verschillende belastingsomstandigheden (1997)

NBN EN 681- Afdichtingen van elastomeer - Materiaaleisen voor afdichtingen van buisverbindingen in water- en rioleringsbuizen - Deel 1-4 (2000 - 2002)

SB 250 - Index III-24 Buizen en hulpstukken voor riolering en afvoer van water (2000)

TV 114 - Sanitair Reglement betreffende de bescherming van het drinkwater en de waterafvoer van gebouwen (1977) en TV 120 (WTCB) - Praktische toepassing van het Sanitair Reglement TV 114 (WTCB, 1976)

NBN EN 1437 - Kunststofleidingsystemen - Leidingsystemen voor buitenriolering - Beproevingsmethode voor bepaling van de weerstand tegen gecombineerde cyclische temperatuurwisselingen en uitwendige belasting (2002)

BUIZEN - BOCHTSTUKKEN

De respectievelijke aard van de rioleringsbuizen, volgens toepassingsgebied, wordt nader gespecificeerd in het bijzonder bestek. De rioolbuizen zijn bestand tegen corrosie, tegen oplosmiddelen en wasmiddelen, alsook bestand tegen temperaturen tot 90°C. Alle buizen en hulpstukken nodig voor een goede uitvoering zijn onderling compatibel. Het gamma van de fabrikant voorziet daarbij in alle vereiste bochten verloopstukken, eindinspectiestukken, sifonstukken, K De te voorziene diameters van de buizen stemmen overeen met de aanduidingen op de rioleringsplannen en/of worden afgestemd op de te verwachten maximum debieten volgens STS 35.10.73 en STS 35.42. Voor het bepalingen van de afmetingen zie o.a. TV 114 (WTCB) : Qe = 0,087x1/nxD 8/3x11/2 lmin. Elke richtingsverandering geschiedt met aangepaste bochtstukken, en dit volgens de aanwijzingen op de grondplannen. De aftakkingen van verticale en horizontale leidingen worden uitgevoerd onder hoeken van maximaal 45°. Wanneer de hoek tussen twee op elkaar aan te sluiten leidingen meer bedraagt dan 45° zal de aansluiting gebeuren bij middel van twee opeenvolgende bochtstukken elk met een hoek kleiner dan 45°. Ter plaatse van de aansluiting van standleidingen op de riolering voorziet de aannemer twee verloopstukken van 45° en brengt hij de riolering tot op 5cm. boven de vloer. Waar aangegeven op de plannen worden er in het tracé sifons ingebouwd bestaande uit 4 bochtstukken van 45°.

MONTAGE - VERBINDINGEN - AANSLUITINGEN

Het montagewerk en verbindingen worden uitgevoerd door daartoe opgeleide en bekwame vaklui. Er wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van rechte buizen uit één stuk. De plaatsing van buizen met vaste of losse moffen begint stroomafwaarts, met het mofeind stroomopwaarts gericht. Wanneer buizen op maat moeten worden gebracht, dienen ze haaks gezaagd; voor het inschuiven in de verbinding wordt de gezaagde kant van bramen ontdaan en desgevallend afgeschuind. Voor het samenvoegen van de buizen worden de mof en het spie-einde zorgvuldig gereinigd en verbonden volgens de voorschriften van de fabrikant. Alle beschadigde buizen worden vervangen. De aannemer verwezenlijkt alle aansluitingen op leidingen, toestellen en putten. De uiteinden van de afleiders, overlopen van putten enz. moeten zorgvuldig met de afvoer worden verbonden en zullen waar nodig waterdicht worden uitgewerkt in het metselwerk. Ingeval van waterdruk worden de dichtingwerken uitgevoerd volgens een aan de architect ter goedkeuring voor te leggen detailtekening.


51

Binnen het gebouw worden de buizen gebracht tot in het vlak van de betonnen welfsels of van de keldermuren waar ze eindigen met een mof. Tijdens de werken worden de moffen afgedekt met een beschermkapje. Buiten worden op analoge wijze de voorlopig openstaande buizen afgedekt zodat er geen vuilresten, grond e.d. in kunnen terechtkomen. Voor de aansluiting van de WC-toestellen, neemt de aannemer de nodige inlichtingen bij de architect en/of aannemer sanitaire werken om de juiste as-afstand ten opzichte van de nabije muur te kunnen bepalen. Buizen, die verticaal geplaatst of opgehangen worden, moeten standaard voorzien worden van hiertoe aangepaste bevestigingsmaterialen. De voorschriften van de fabrikant dienen daarbij strikt te worden nageleefd. De bevestigingswijze zal voldoende stevig zijn om het gewicht van de gevulde horizontale leidingen te kunnen dragen. Principieel mogen de beugels niet meer dan 200 cm uit elkaar staan en op maximum 30 cm aan weerszijden van elke verbinding. Haken en beugels in gegalvaniseerd staal.

DOORVOEREN

Geen enkele buisverbinding of koppeling mag in een muurdoorvoering aangebracht worden. De doorvoeringen zijn zo voorzien dat muur- of vloerzettingen de buis niet kunnen belasten. Bij doorgangen doorheen muren of platen worden de leidingen vrij geplaatst volgens STS 35.10.82., hetzij d.m.v. een ontlastingsbalk, hetzij d.m.v. andere voorzieningen waarbij boven of naast de buis een vrije ruimte van minimum 5 cm overblijft (soepele koppelingen, isolatie- of vezelcementbuizen met aangepaste diameter, K). De nodige aanpassingswerken, het kappen van gaten, het dichten van de openingen tussen de buizen en de gekapte gaten met isolatie of een plastisch blijvende mortel, zijn in de werken inbegrepen. Doorgangen doorheen bouwdelen (muren, vloeren, K) dienen na afwerking aan dezelfde prestaties (waterdichtheid, brandveiligheid, stabiliteit, K) te voldoen als de respectievelijke prestaties gesteld aan deze bouwdelen. Mantelbuizen bestemd voor gebeurlijke doorgangen doorheen balken mogen enkel geplaatst worden in de zone boven de neutrale vezel en onder de bovenliggende plaat. Het bepalen van de juiste zones en begrenzing van hun secties gebeurt steeds in overleg met de stabiliteitsingenieur.

LEIDINGTRACE - SLEUVEN - HELLING

Het leidingtracé wordt door de aannemer zorgvuldig uitgezet, overeenkomstig de aanduidingen op de riolerings- en/of grondplannen. Tussen twee putten of toestellen moet daarbij zoveel mogelijk met rechte stukken worden gewerkt. De breedte van de sleuven is minimaal gelijk aan de buitendiameter van de buis, vermeerderd met 20 cm. De wanden worden waar nodig geschoord teneinde inkalven te vermijden. Na het graafwerk wordt de bodem van de sleuf geëffend en ontdaan van scherpe voorwerpen. De juiste peilen van de riolering zullen in aanwezigheid van de architect correct worden uitgepast in functie van de vereiste helling, het uitpassen vangt steeds aan bij het laagste punt. De rioleringsbuizen worden gelegd met een minimale en constante helling, waarbij de diameter van de buis in verhouding tot de helling en het af te voeren volume een minimale afwateringssnelheid van 0,60 m/sec. en een maximale snelheid van 2,50 m/sec. garanderen. Als richtwaarden voor de helling kunnen circa 0,5 cm/m voor regenwater, 1 cm/m voor vuil water en 2 cm/m voor fecaal water worden vooropgesteld. Zie ook richtwaarden 'dimensionering riolering' in onderstaande tabel :

MAXIMUM DEBIET (liter / seconde) volgens buisdiameter en helling

Helling 110 mm 125 mm 160 mm 200 mm 250 mm 315 mm 400 mm 500 mm 630 mm

0,5 cm/m 5 7,2 14 25 45 80 150 270 520

1,0 cm/m 7,2 10 20 35 65 115 220 380 750

2,0 cm/m

BEDDING - WEDERAANVULLINGEN

De buizen moeten over hun ganse lengte ondersteund worden door een aangepaste bedding. Ter plaatse van de verbindingen van de buizen worden in het funderingsbed tijdelijke uitsparingen aangebracht die het mogelijk maken de verbindingen af te werken over de volledige omtrek van de buizen, de waterdichtheid ervan te controleren en de kragen of verbindingsstukken aan te brengen. Ofwel wordt een voorgevormde fundering uitgevoerd ofwel worden de buizen aan de zijkanten onder een hoek van 45° tot halve hoogte aangevuld. De buizen zullen daarbij volgens STS 35.45, overeenkomstig de hoedanigheid van de bodem geplaatst worden op :

• een bedding van (zachte) natuurlijke grond (volgens fig. 1 van STS 35.45.11). • zandbed met een dikte van 15% van de diameter (volgens fig. 2 van STS 35.45.12). • een gestabiliseerd zandbed met een dikte van 10 cm + 1/10 van de buisdiameter (volgens fig.

3 van STS 35.45.13). De menging voor het gestabiliseerd zand bestaat uit 100 kg cement sterkteklasse 32,5 per m3 zand. Het scherpe zand beantwoordt aan NBN EN 13242.


52

• een bedding van schraal beton met een minimum dikte van 5-10 cm + 1/10 van de buisdiameter (volgens fig. 4 van STS 35.45.2) Samenstelling : 300 kg cement sterkteklasse 32,5 voor 800 liter steenslag 7/14 of 7/20 of grind 4/14 of 4/28 en 400 liter zand voor mager beton. De samenstellende elementen beantwoorden aan NBN EN 13242.

De sleuven worden tot aan de bovenzijde van de buizen wederaangevuld en aangedamd in lagen van maximum 20 cm oorspronkelijke dikte, met een constant niveauverschil van 10 tot maximaal 30 mm per meter. Overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek wordt aangevuld

met ter plaatse uitgegraven grond (grond voortkomend van de uitgravingen) De wederaanvulling van de ingegraven riolering mag pas uitgevoerd worden na goedkeuring door de architect en na het uitvoeren van de controleproeven op de waterdichtheid (zie keuring).

Keuring

MATERIALEN

Overeenkomstig STS 35.00.31 kunnen materialen met een BENOR, BUtgb of Eutgb-goedkeuringscertificaat vrijstelling genieten van voorafgaandelijke technische proeven, deze vrijstelling slaat evenwel niet op de controle van de uitvoeringskwaliteit op de bouwplaats.

UITVOERING

Het rioleringsstelsel wordt voor de wederaanvullingen onderworpen aan een waterdichtheidcontrole. Het rioleringsstelsel wordt hiertoe, in vakken verdeeld en overeenkomstig STS 35.10.9 onder druk gebracht met een waterkolom van 1 m. en dit gedurende minstens 24 u. Het waterverlies, gemeten vanaf 3 uur na het begin van de proef, mag 1 ‰ van het totaal volume water dat in het beproefd stuk aanwezig is, niet overschrijden.

17.15. rioolbuizen - kunststof / PVC |FH|m

Materiaal

De rioolbuizen uit hard niet-geplastificeerd PVC dragen het overeenkomstigheidsmerk "PVC- UD of U-RIOOL-BENOR" met vermelding van : de naam van de fabrikant, de overeenkomstigheidsnorm, de nominale diameter, wanddikte en afbuigingshoek. Overeenkomstig het toepassingsgebied beantwoorden zij respectievelijk aan de typecodering “U” of “UD” volgens NBN EN 1401-1 - Kunststofleidingsystemen voor ondergrondse drukloze rioleringen - Ongeplasticeerd poly(vinylchloride) (PVC-U) - Deel 1 : Eisen voor buizen, hulpstukken en het systeem (1998).

Specificaties

Markering : • “UD - RIOOL-EGOUT - NBN EN 1401 - PVC-U - SN klasse - Fabrikant - BENOR - diamxdikte -

fabricatiecode” • “U - RIOOL-EXT-EGOUT - NBN EN 1401 - PVC-U - SN klasse - Fabrikant - BENOR - diamxdikte -

fabricatiecode” Binnendiameters : 110 / 125mm volgens aanduiding op plan Wanddikte : minimum 3,2 mm en tenminste de wanddikte van de aangrenzende buis met de grootste

wanddikte

Uitvoering

De PVC buizen worden gekoppeld d.m.v. verlijming op basis van PVC. De verwerking en verbindingen worden uitgevoerd volgens de voorschriften van de fabrikant. De

leidingen die blootgesteld zijn aan temperaturen lager dan 5°C, en die mogelijk stoten kunnen ontvangen, dienen hiertegen te worden beschermd.

Diepte : onder de plaat. Helling : circa 1.5 cm/m (fecaal water) en 1 cm/m (huishoudelijk afvalwater) Bedding : gestabiliseerde zand Wederaanvulling : te verdichten met grond van de uitgravingen


Beschermhulzen te voorzien bij iedere muur of vloerdoorgang. Beugels en bevestigingsmiddelen voor de buizen binnen het gebouw moeten voorzien worden


53

Toepassing: volgens aanduiding op de plannen

17.30. inspectieputten - algemeen

Omschrijving

Het betreft inspectietoestellen (inspectieputten, huisaansluitputjes, ...), die zijn ontworpen om de leidingen die er in uitmonden te kunnen nazien en reinigen, en verder in hun afvoer via één enkele leiding naar de riolering te voorzien. In de eenheidsprijs zijn begrepen : alle delf- en wederaanvullingswerken, de aansluitingen met de rioleringsbuizen, de levering en montage van prefabelementen, het funderingsbeton, de voorziene ondergrondse afdekking, het metselwerk, de desgevallende bepleistering en bestrijking.

Meting

meeteenheid : per stuk, opgesplitst volgens aard en afmetingen meetcode : netto uit te voeren hoeveelheid volgens type en afmetingen aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

De putten zijn derwijze opgevat dat de aansluiting van de buizen, wat ook hun diameter of plaats betreft, geen spanningen noch risico’s op breuk kunnen doen ontstaan. Onder een belasting van 60 kN mogen de elementen niet knikken, noch scheuren vertonen. Meest gebruikelijk worden geprefabriceerde toestellen in kunststof of beton voorzien, andere mogelijkheden zijn cilindervormige ringen of metselwerk in baksteen. De geprefabriceerde putten zijn voorzien van een fabrieksmerk, fabricagedatum en in voorkomend geval het keurmerk. Zie ook Index III-38 van het SB 250.

Uitvoering

De inspectieputten worden zorgvuldig ingegraven en voorzien van een aangepaste funderingsvoet. Teneinde verzakking te voorkomen, reiken de funderingen minstens 10 cm buiten de putwanden. In opgevoerde grond moeten de putten zoveel mogelijk aan het gebouw verbonden worden, door een ondersteuning uit de fundering uit te kragen of door het voorzien van betonzolen. De funderingsplaten mogen worden uitgevoerd in een schraal beton (samenstelling : 300 kg cement sterkteklasse 32,5, 800 liter steenslag 7/14 of 7/20 of grind 4/14 of 4/28 en 400 liter zand voor beton volgens NBN EN 12620 & NBN EN 13242). Doorgaans wordt de schachthoogte zo bepaald dat het deksel, circa 20 cm onder het maaiveld is gesitueerd, het wordt afgedekt met zand, waarbij een verdeelplaat de belastbaarheid zal garanderen en de juiste ligging markeren. Wanneer geen verkeerslast aanwezig is, kan de bovenafwerking van hetzelfde type zijn als de omliggende verharding. Indien doorgetrokken tot het maaiveld zullen de inspectieputten afgedekt worden met een deksel met gepaste maatvoering, overeenkomstig de rubriek 17.50 putdeksels & roosters - algemeen. De hoogte van het deksel wordt bepaald in functie van de buitenaanleg. Wederaanvullingen worden uitgevoerd in te verdichten lagen van maximaal 30 cm (oorspronkelijke dikte). Overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek zal gebruik worden gemaakt van

• te verdichten grond voortkomend van de uitgravingen. • te verdichten scherpe zand (voor mager beton volgens NBN EN 12620 en NBN EN 13242) • te verdichten gestabiliseerd zand (samenstelling : 100 kg cement sterkteklasse 32,5 per m3

zand voor mager beton volgens NBN EN 12620 en NBN EN 13242.

Keuring

NBN EN 1253-2 - Afvoerputten voor gebouwen - Deel 2: Beproevingsmethoden (2004)

Er mag slechts overgegaan worden tot wederaanvulling nadat de afgewerkte inspectieput werd gekeurd door de architect.

17.36. inspectieputten - kunststof / PVC |FH|st

Materiaal

De prefab inspectieputten zijn vervaardigd uit niet-geplastificeerd hard PVC (volgens NBN T 42-108). De bodems zijn voorgevormd en geprofileerd in de vloeirichting van de buizen. Zij zijn voorzien van geschikte inlaatstukken, standaard leverbaar en/of in de fabriek geprefabriceerd volgens de plaatsingsplannen te leveren door de aannemer. Voor de aansluitingen worden PVC-hulpstukken gebruikt volgens NBN EN 1329-1, voorzien van lippendichtingen uit Styreen-Butadeen-Rubber (SBR).


54

Specificaties

Types : enkelvoudig Putdiameters : 600 mm overeenkomstig de aanduidingen op plan Wanddikte : minimum 4 mm afhankelijk van de dikte volgens norm Putbodem : vlak De bodems van de sifonputten zijn vlak en reiken minstens 100 mm onder de onderkant van de hoofdleiding. Op de uitlopen van de sifonputten is een aangebouwd sifonsysteem voorzien. De dikte van de funderingsplaat is 10 cm.


De prefabinspectieputten bezitten een technische goedkeuring ATG of gelijkwaardig.

Uitvoering

De wederaanvullingen rond de inspectieputten worden uitgevoerd met : te verdichten zand voor mager beton volgens NBN EN 12620 en NBN EN 13242 Inspectieputten welke niet opgetrokken worden tot het maaiveld worden afgedekt met een PVC-deksel, passend op de buisdiameter van de put. Bij inspectieputten welke niet opgetrokken worden tot het maaiveld is het afsluitdeksel steeds in de prijs inbegrepen. Bij toegankelijke putten wordt de standaardhoogte van de put luchtdicht verhoogd tot het gewenste peil d.m.v. een stuk buis van corresponderende diameter. Deksel uit beton, overeenkomstig artikel 17.52


Afdekking : bovengronds volgens artikel 17.52

Toepassing

Zoals aangeduid op de plannen

17.40. ontvangtoestellen - algemeen

Omschrijving

Het betreft ontvangtoestellen (kolk, ontvanger, reukafsluiter, rooster) buiten het gebouw, ingewerkt in de buitenverhardingen, bestemd voor de opvang van oppervlakte- en/of kuiswaters. In de eenheidsprijs zijn de grondwerken, het vervoer van alle overtollige grond, de fundering en de desgevallende roestwerende behandeling (bij gietijzeren deksels) inbegrepen. Het betreft ook de klokroosters binnen het gebouw.

Meting

meeteenheid : per stuk lopende meter (geulen), volgens afmetingen voor buitentoepassing, voor binnen per stuk meetcode : netto uit te voeren lengte, volgens afmetingen aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

REFERENTIENORMEN

NBN B 53-101 - Rioleringsonderdelen uit gietijzer of uit vormgietstaal - Algemene technische voorschriften + add 1 (1985)

NBN B 53-121 - Rioleringsonderdelen - Afvoerschachten (rioolmonden) voor gebogen afvoergeulen - Ramen van de afdektoestellen (1985)

NBN B 54-101 - Gietijzeren onderdelen en toestellen voor het afvoeren van de waters van gebouwen - Algemene technische voorschriften (1976)

NBN B 54-102 - Gietijzeren onderdelen en toestellen voor het opvangen en het afvoeren van de waters van gebouwen - Klokvormige waterslikkers met reukafsluiter (1976)

NBN B 54-103 - Gietijzeren onderdelen en toestellen voor het opvangen en afvoeren van het water der gebouwen - Vierkante of rechthoekige controleluiken met enkel deksel met zichtbaar gietijzer (1977)

NBN EN 1253-1 - Afvoerputten voor gebouwen - Deel 1 : Eisen (2003)

NBN EN 1253-2 - Afvoerputten voor gebouwen - Deel 2 : Beproevingsmethoden (1998)

NBN EN 1253-3 - Afvoerputten voor gebouwen - Deel 3 : Kwaliteitscontrole (1999)

NBN EN 1253-4 - Afvoerputten voor gebouwen - Deel 4 : Toegangsdeksels (2000)

NBN EN 1706 - Aluminium en aluminiumlegeringen - Gietstukken - Chemische samenstelling en mechanische eigenschappen (1998)

NBN A 22-101 - Gietstaalsoorten voor algemeen gebruik (1974)


55

PREFABGEULEN

Het betreft in de buitenverharding in te werken geulen, bestemd voor afvoer van oppervlaktewater. De prefabgeulen worden gevormd door een aaneenschakeling van afzonderlijke elementen en passtukken met roosters. De elementen worden voorzien van spie- en mofeind of van uitsparingen voor dichtingsstrippen. De goten zijn vorstbestendig en zijn bestand tegen grondzuren, minerale oliën, mazout, benzine en oplossingen van strooizouten. De porositeit is kleiner dan 0,5%. Voorzover niet gespecificeerd in het bijzonder bestek heeft de aannemer de vrije keuze tussen de in onderhavig bestek opgenomen artikels.

Uitvoering

De ontvangputten worden in de verharding ingewerkt op het gewenste peil en vastgezet met cementmortel van de categorie M2 van NBN B 14-001 (Samenstelling : minstens 300 kg cement, sterkteklasse 32,5, per m3 droog zand, hetzij 1 deel cement voor 4 delen zand). De prefabgeulen worden aangezet op een fundering uit beton met sterkteklasse C25/30 (samenstelling : 300 kg cement sterkteklasse 32,5, 800 liter steenslag 7/14 of 7/20 of grind 4/14 of 4/28 en 400 liter zand voor beton volgens NBN EN 12620 en NBN EN 13242). Het samenvoegen van de prefabelementen gebeurt volgens de richtlijnen van de fabrikant met gepaste middelen om een waterdicht geheel te bekomen. De aansluiting op de riolering of putten gebeurt met speciaal voor dit doel geprefabriceerde elementen.

17.42. ontvangtoestellen - buitenontvanger / met korf |FH|st

Materiaal

De buitenontvangers met reukafsluiter en korf beantwoorden aan de bepalingen van STS 35.12.11.

Specificaties

Behuizing :de puntafwatering is een geprefabriceerde afloop uit polyesterbeton met een oprand uit gietijzer, een inspecteerbare stankafsluiter en een vuilvangemmer uit kunststof Type : ontvanger voorzien van een gietijzer rooster met verschroefde sluiting en een emmer van kunststos Sterkteklasse : B 125 kN Buitenafmetingen van het rooster : volgens aanduiding op plan 30 x 40 cm De aansluiting is horizontaal met aansluiting van een afvoerbuis diameter 110

Uitvoering

De buitenontvanger wordt ingegoten in een omkadering uit licht gewapend beton. Dit kader wordt niet zichtbaar in de buitenverharding geplaatst.


Het gietijzer wordt ontroest, geschilderd met 1 laag menieverf en afgeschilderd met 2 lagen verf op basis van alkydhars. De kleur is te bepalen door de ontwerper.

Toepassing

In buitenafwerking volgens aanduiding op plan

17.46. klokroosters / intern – aluminium |FHst

Omschrijving

Het betreft klokputten met waterslot en rooster, bestemd voor intern gebruik en in te werken in de bevloering in coördinatie met de post binnenvloerafwerkingen.

Meting

meeteenheid : per stuk aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

De gebruikte materialen zijn bestand tegen corrosie en poetsmiddelen. Een model wordt ter goedkeuring aan de ontwerper voorgelegd. Het rooster en het kader zijn vervaardigd uit DUR-aluminium. De buitenafmeting is 20 x 25 cm en het rooster heeft een vlak uitzicht.

Uitvoering

De afvoerputten worden in de bevloering ingewerkt op het gewenste peil en vastgezet met een cementmortel behorende tot de categorie M2 (volgens NBN B 14-001). Het inwerken in de bevloering


56

gebeurt in coördinatie met de post binnenvloerafwerkingen. De aansluiting op de afvoerbuizen garandeert een reukloze werking.

17.50. putdeksels & roosters - algemeen

Omschrijving

Het betreft aangepaste putranden voorzien van een deksel of rooster, boven de voorziene (inspectie-, regenwater-, septische, K) putten van allerlei aard.

Let wel

Ingeval van ontvangtoestellen zijn de bijhorende roosters inbegrepen in de respectievelijke post.

Meting

meeteenheid : per stuk meetcode : volgens afmetingen aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) In de eenheidsprijs is het desgevallend gevraagde schilderwerk begrepen.

Materialen

REFERENTIENORMEN

NBN B 53-101 - Rioleringsonderdelen uit gietijzer of uit vormgietstaal - Algemene technische voorschriften (1972)

NBN B 53-101/A1 - Rioleringsonderdelen uit gietijzer of uit vormgietstaal - Algemene technische voorschriften (1985)

NBN B 53-102 - Rioleringsonderdelen - Putrandramen - Type 1 (1977)









NBN EN 124 - Roosters en deksels voor putten en kolken voor verkeersgebieden - Eisen, typebeproeving, markering en kwaliteitsbeheersing (1994)

BELASTINGSKLASSEN

De putranden, bijhorende putdeksels en/of roosters dienen, overeenkomstig het te verwachten verkeerstype, te voldoen aan de corresponderende klassen volgens NBN EN 124. De deksels van putten (regenwater, septictanks, e.a.) dienen bovendien kindveilig opgevat te worden en mogen dienaangaande niet kunnen opgelicht worden (voldoende zwaar, beschermingsmechanisme, K).

Afdekkingsklassen volgens NBN EN 124

Klasse Verkeersbelasting Verticale wiellast (kN)

A 15 Geen voertuigen 5 B 125 Lichte voertuigen 20 C 250 Licht wegverkeer (parkings, K) 55 D 400 Gewoon wegverkeer 75

Uitvoering

De putranden en/of omkaderingen uit beton worden in de verharding ingewerkt op het gewenste peil en vastgezet met een cementmortel van de categorie M2 volgens NBN B 14-001 (samenstelling : minstens 300 kg cement, sterkteklasse 32,5, per m3 droog zand (1 deel cement voor 4 delen zand)). Het beton voor de omkadering van putranden is als volgt samengesteld : 350 kg cement van de sterkteklasse 42,5, 780 l rolgrind 4/28 en 380 l zand voor beton.


57

17.51. putdeksels & roosters - enkel deksel |FH|st

Materiaal

Het betreft enkelvoudige deksels en bijhorende putranden, beantwoordend aan NBN B 54-101 (minimum proeflast 15 kN).

Specificaties

Materiaal : beton, voorzien van metalen kader voor inwerking van beton tegel

Uitzicht putrand : vlak Uitzicht deksel : vlak Buitenafmetingen van de putrand : 600 x 600mm. Belastingsklasse C250


Er worden in totaal 3 hefsleutels geleverd.

Uitvoering

De geprefabriceerde putrand wordt op het juiste peil gesteld t.o.v. de voorziene afwerking

Toepassing

Te voorzien bij alle putten

17.60. afvalwaterbehandeling - algemeen

Omschrijving

Het betreft toestellen die bestaan uit een kuip, die ingericht is om stoffen, die meegevoerd worden of vermengd zijn met het afvalwater tegen te houden, af te scheiden of te behandelen. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek,dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds (respectievelijk) te omvatten : de nodige uitgravingen en wederaanvullingen; het voorbereiden van de ondergrond waarop of waarin de toestellen moeten worden geplaatst; de levering en voorbereiding van de stenen of blokken; de levering of bereiding van beton voor de funderingsplaat, van mortel voor het metselen en het cementeren van de wanden. Het storten van de funderingsplaat; het leveren en plaatsen van de geprefabriceerde toestellen, met inbegrip van de aansluitingen; het metselen van de putwanden en tussenschotten; het aansluiten op de aanvoeren afvoerleidingen; het berapen en teren van de buitenwanden van de put; het cementeren van de binnenwanden van de put; het leveren en plaatsen van de inspectieramen met reukdichte deksels; de aanvullingen rondom de put overeenkomstig bijzonder bestek; het metselen van het mangat, en aanbrengen van de putrand; het leveren en plaatsen van reukdichte en kindveilige deksels en hun inlegkaders (indien niet opgenomen als een afzonderlijk artikel).


REFERENTIENORMEN

STS 35, deel I - Riolering - Zuivering van huisafvalwater, index 35.2 (1975)

NBN EN 1085 - Afvalwaterzuivering - Termen en definities (1997)

NBN EN 12566-1 - Kleine afvalwaterzuiveringsinstallaties tot 50 IE - Deel 1 : Geprefabriceerde septische tanks (2000)

PTV113 - Geprefabriceerde bekuipingen van ongewapend, gewapend en met staalvezels versterkt beton voor septische tanks tot 50 IE’

17.61. afvalwaterbehandeling - septictanks |FH|st

Omschrijving

Het betreft de levering, plaatsing en het in bedrijf stellen van (prefab) septische putten, bestemd voor de opslag en behandeling van fecaal water. De werken omvatten : de plaatsing en het in bedrijf stellen


58

van het toestel, d.w.z., de uitgravingen, de funderingen, de put, de eventueel geïncorporeerde bacteriefilter, de aansluitingen op de verschillende rioleringstakken, de verluchtingsleidingen, het mangat, de wederaanvullingen en de afvoer van overtollige of niet geschikte grond.

Meting

meeteenheid : per stuk, volgens inhoud (E.B. = equivalent bewoner). aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materiaal

De septictanks beantwoorden aan de bepalingen van STS 35, deel I, index 35.21 en NBN EN 12566-1 - Kleine afvalwaterzuiveringsinstallaties tot 50 IE - Deel 1 : Geprefabriceerde septische tanks (2000). Het systeem bewerkstelligt een anaërobe biologische zuivering van het afvalwater, waarbij tevens de vaste stoffen grotendeels door bezinking of als drijflaag worden afgezonderd. De septische put beoogt op een natuurlijke wijze het water te zuiveren. De septictanks voldoen bovendien aan de voorschriften van de circulaire PIC/E/U/31855 van het Ministerie van Volksgezondheid en Gezin, aan de wet van 11.03.1959 inzake de bescherming van de waterlopen en aan de plaatselijke bouwverordeningen. De afmetingen zullen berekend worden volgens de hierboven vermelde circulaires. Er mogen slechts septische putten geleverd worden door fabrikanten die de verbintenis hebben aangegaan de minimale voorwaarden te eerbiedigen, waarvan sprake in voornoemde omzendbrief en wier namen op geregelde tijdstippen door het Ministerie van Volksgezondheid worden gepubliceerd. De capaciteit van de septische put wordt bepaald volgens het aantal “equivalent bewoners” (E.B.) van het gebouw of het complex waarop die aangesloten is. De nuttige inhoud van de septische put bedraagt minstens 300 liter per equivalent bewoner (1 volwassen persoon permanent aanwezig), met een minimum van 1500 liter. Een septictank heeft in principe minstens twee vakken, met name een vloeibaarmakingsput en een verluchte zuiveringsput, deze kamers staan met elkaar in verbinding door middel van doorstroomopeningen in de scheidingswand. De gezamelijke oppervlakte van de openingen bedraagt minstens 200 cm2. De waterdiepte bedraagt minstens 1 m, en de vrije hoogte tussen de waterspiegel en de afdekking bedraagt minstens 300 mm. Aanvullend zijn zij al dan niet voorzien van een bacteriefilter. De constructie moet zodanig zijn dat verzakking of het komen bovendrijven van de putten niet kan voorkomen. De verschillende bestanddelen van de put moeten goed bereikbaar zijn voor toezicht en/of ruiming. Op de prefab septictanks staan vermeld : de nuttige inhoud, de handelsnaam, naam en adres van de fabrikant. De keuze van prefabtoestellen zal tevens rekening houden met de buisdiameters waarop moet worden aangesloten.

Specificaties

De geprefabriceerde septictanks zijn vervaardigd uit

waterdicht geprefabriceerd beton waarbij bodem, wand en tussenschot in één en dezelfde bewerking worden gestort en getrild. De gemiddelde drukweerstand van het beton na 28 dagen op kubussen van 150x150x150 mm bedraagt minimum 45 N/mm2).

Nuttige inhoud : 7500liter Aard van het afvalwater : fecaal water De put is niet voorzien van een bacteriefilter. Vorm : cilindrisch. Overloop : te voorzien van een ondergedompelde elleboog Mangat : binnenafmetingen 60x60 cm, opgemetseld tot op de vloerpas muurtjes worden langs binnen en buiten uitgecementeerd en bestreken. Putdeksel : overeenkomstig artikel 15.40

Uitvoering

Het aanzetpeil, bodemniveau en topniveau van de putten worden bepaald in functie van de hellingen van het rioleringsstelsel en het niveau van de putdeksels, t.o.v. het maaiveld of de voorziene verharding. De aannemer controleert voorafgaandelijk de juiste plaats en het peil. De septictanks worden volkomen waterpas geplaatst hetzij op een bedding van gestabiliseerd zand (standaard), hetzij een gewapende funderingsplaat overeenkomstig het bijzonder bestek (zie aanvullende uitvoeringsvoorschriften). De nodige aansluitingen, de afmetingen en niveaus voor in- en uitgaande buizen, worden door de aannemer bepaald, rekening houdend met de aan te houden hellingen en niveaus van buizen en putdeksels. Deze niveaus zijn zoals aangegeven op de plannen hetzij voorafgaandelijk aan de uitvoering vast te leggen in samenspraak met de architect.


59

De aan- en afvoerleidingen worden waterdicht aangesloten op de putten. De septische putten worden verlucht :

door een verluchtingsbuis welke loopt tot boven het dak

Het concrete verloop van de ontluchtingsbuis gebeurt volgens de aanwijzingen van de architect. Een mangat wordt voorzien om de toezichtsdeksels tot op vloerpas of maaiveldniveau te brengen:

samengesteld uit geprefabriceerde segmenten, behorende tot het systeem van de put. Het putdeksel wordt op het voorziene niveau geplaatst in een hiertoe voorzien kader stevig verankerd in het metselwerk. Metalen kaders dienen roestvrij te zijn of voorzien te worden van een roestwerende bescherming. De aanslag van het vast kader en deksel is uitgevoerd met dubbele tand en groef en wordt ingevet om de reukdichtheid te verzekeren. De putdeksels, volgens rubriek 17.50, worden kindveilig opgevat! Na het aansluiten van de leidingen, het stellen van de put en na controle door de architect worden de wederaanvullingen rond de put gelijkmatig en laagsgewijs (in lagen van 30 cm oorspronkelijke dikte) uitgevoerd met

te verdichten grond voortkomend van de uitgravingen. Onmiddellijk na de plaatsing wordt de septische put gevuld met helder water.

17.62. afvalwaterbehandeling – individuele waterzuiveringsinstallatie |FH|st

Kleinschalige waterzuivering, volgens het actief slib systeem, met een capaciteit van 2 tot 8 inwonersequivalent (I.E.). De installatie bestaat uit 3 versterkte tanks in polyethyleen, vervaardigd door rotatiegieten. De 3 tanks zijn: o een voorbezinker o een beluchtingstank o een nabezinker


60

17.70. regenwaterputten - algemeen

Algemeen

Alle projecten waarvoor na 31 januari 2005 een stedenbouwkundige vergunning wordt aangevraagd zijn onderworpen aan de bepalingen van het Besluit van de Vlaamse Regering van 1 oktober 2004, houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater (BS 08-11-2004).

• Het besluit is van toepassing bij constructies op te richten op percelen groter dan 3 are. • Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen hemelwater afkomstig van daken en dat van

andere verharde oppervlakken. • Voor een dakoppervlakte groter dan 75 m² (50 m² in geval van een uitbreiding) moet een

hemelwaterput voorzien worden waarop een pomp is aangesloten. • Vanaf een oppervlakte groter dan 200 m² dient bovendien een buffer- of infiltratievoorziening

met vertraagde afvoer naar het riool te worden aangelegd. • Voor niet-waterdoorlatende verharde oppervlakken groter dan 200 m² is een buffer- en

infiltratievoorziening met vertraagde afvoer vereist. Voor meer gedetailleerde informatie inzake toepassing, uitzonderingen en bijkomende bepalingen wordt verwezen naar de tekst van het besluit : http://www.ruimtelijkeordening.be/ en de toelichtingsnota op de VHM-website : http://www.vhm.be/PROF2004/Bouwen/hemelwaterafvoer.htm

Omschrijving

Het betreft ondergrondse vergaarbakken voor regenwater, geprefabriceerd of ter plaatse gevormd, en bestaande uit één of meerdere elementen. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, respectievelijk te omvatten : de uitgravingen (en desgevallend verlagen van de grondwaterstand en afvoeren van het oppervlaktewater), de funderingen, het leveren en plaatsen van de regenwaterputten, de aansluitingen van de aanvoerleidingen en de overloop, de wederaanvullingen en afvoer van overtollige of niet geschikte grond buiten de bouwplaats.

Zijn standaard inbegrepen :

De voorziening van een ontluchting en een overloop met sifon. Het opmetselen van de mangaten en aanbrengen van de putranden. Het leveren en plaatsen van reukdichte en kindveilige deksels en hun inlegkaders (indien niet opgenomen als een afzonderlijk artikel).

Meting

meeteenheid : per stuk, volgens inhoud meetcode : netto hoeveelheid aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

De materialen beantwoorden aan de voorschriften van volgende referentiedocumenten : • STS 35, deel II - Sanering - Regenputten - Putten - Drainering, index 35.50.2 en 35.50.3 (1975) • TV 200 - Sanitair Reglement (WTCB, 1977)

Op de geprefabriceerde regenwaterputten staat vermeld : de handelsnaam, naam en adres van de fabrikant en nuttige inhoud. De keuze van het toestel zal eveneens rekening houden met de buisdiameters waarop moet worden aangesloten en/of vice versa. De put moet worden voorzien van een overloop met geïntegreerde sifon. De put moet bereikbaar zijn voor toezicht en ruiming : op elke eenheid wordt daartoe een mangat met minimale binnenafmetingen 50x50 / 60x60 / ... opgemetseld, hetzij wordt de put opgehoogd met prefabelementen tot op het voorziene niveau van de putdeksels. De putdeksels moeten kindveilig zijn en enkel met een speciale hefsleutel kunnen gelicht worden. Richtwaarden dimensionering : minimum 50 liter/m2 dakoppervlakte (horizontale projectie); de juiste inhoud dient evenwel te worden afgestemd op het Besluit van de Vlaamse Regering en de eventuele gemeentelijke subsidiëringsmodaliteiten.

Horizontale dakoppervlakte Aanbevolen tankinhoud

50 tot 100 m2 5000 liter 101 tot 120 m2 6000 liter 121 tot 140 m2 7000 liter 141 tot 160 m2 8000 liter


61

161 tot 180 m2 9000 liter 181 tot 200 m2 10000 liter

> 200 m2 5000 liter per 100 m2

Uitvoering

UITGRAVING - FUNDERING - PEILEN

Alle werken worden uitgevoerd in het droge. De afmetingen van de uitgravingen zijn zodanig dat een vlotte en onberispelijke plaatsing van de putten mogelijk is. De aannemer voert de nodige schorings- en stutwerken uit om inkalven van de uitgravingen te voorkomen. De architect zal voorafgaandelijk aan de plaatsing de juiste plaats en de pas aangeven. Het aanzetpeil, bodemniveau en topniveau van de putten worden bepaald in functie van de hellingen van het rioleringsstelsel en het niveau van de putdeksels t.o.v. het maaiveld en/of de vloerafwerking en zodanig dat de putten op hun maximale capaciteit functioneren. De aannemer zal zich op voorhand op de hoogte stellen van het juiste peil van de rioleringen, voor het bepalen van de diepte en de aansluiting van de putten. De regenwaterputten worden volkomen waterpas geplaatst op een stabiele en egale ondergrond. De uitvoeringswijze moet zodanig zijn dat verzakking van de putten niet kan voorkomen. Om verzakking of omhoogdrijven te voorkomen worden de putten waar vereist aangezet op een funderingsplaat welke circa 10 cm rond de put uitsteekt. Na de uitvoering zullen zo nodig bijkomende maatregelen getroffen worden om het omhoogdrijven van de putten te voorkomen; hiertoe worden zij gevuld met helder water. Het bovenvlak van de putten moet met minstens 30 cm grond (teelaarde) bedekt worden. De juiste niveaus worden aangegeven hetzij op de plannen, hetzij voorafgaandelijk aan de uitvoering vastgelegd in samenspraak met de architect.

AANSLUITINGEN - OVERLOOP & ONTLUCHTING

De toevoerleidingen, overloop en aanzuigleiding worden waterdicht aangesloten op de put. Het inloopstuk bestaat uit een T-stuk voor de opvang van de overdruk bij doorspoeling. De overloop is voorzien van een ondergedompelde elleboog (sifon). De reuk- en waterdichte aansluiting van de PVC-buis op de put wordt verzekerd door middel van een gefixeerde rubbermanchet. Zij dragen het BENOR-merk (of gelijkwaardig). In geval van aansluiting op een gemengde riolering, dient deze standaard voorzien te worden van een terugslagklep (zie artikel 17.77).. De afmetingen en de nodige aansluitingen voor in- en uitgaande leidingen worden op het as-built-leidingenschema weergegeven. Er wordt een ontluchtingsbuis voorzien in PVC. Het verloop van de ontluchtingsbuis gebeurt volgens de aanwijzingen van de architect.

MANGATEN - PUTDEKSELS

Het mangat boven de putopening dient, overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek, • hetzij opgemetseld te worden om het deksel op vloerpas of maaiveldniveau te brengen en

wordt gemetseld met volle baksteen (volgens NBN B 24-001) en een metselmortel categorie M2 (volgens NBN B 14-001). De muurtjes worden langs binnen en buitenzijde uitgecementeerd overeenkomstig artikel 14.41 waterdichting - beraping & bestrijking (samenstelling : 400kg cement CEM I 42,5 per m3 droog zand = 1 deel cement voor 3 delen zand). Teneinde een waterdichte cementlaag te bekomen wordt aan het aanmaakwater een vochtwerend product toegevoegd dat de sterkte-eigenschappen van de cementpleister niet aantast en vrij is van organische stoffen en oliën. Na voldoende verharding wordt de cementlaag in aanraking met grond bestreken met 2 lagen vernis geactiveerd met steenkoolpek of bitumen (NBN B 46-101) à rato van minimum 200gr/ m2 en per laag; beide lagen verschillen van kleur.

• hetzij verhoogd te worden met geprefabriceerde elementen, behorende tot het systeem van de put.

Het putdeksel wordt op het voorziene niveau geplaatst in een hiertoe voorzien kader stevig verankerd in het metselwerk. Metalen kaders dienen roestvrij te zijn of voorzien te worden van een roestwerende bescherming. De putdeksels, volgens rubriek 17.50, worden kindveilig opgevat!

WEDERAANVULLINGEN

Wederaanvullingen rondom de put worden uitgevoerd in te verdichten lagen van maximaal 30 cm (oorspronkelijke dikte). Overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek kan gebruik worden gemaakt van

• te verdichten grond voortkomend van de uitgravingen. Er mag slechts overgegaan worden tot wederaanvulling nadat de afgewerkte put gekeurd is door de architect. Bovenop de putten wordt een laag van minstens 30 cm teelaarde aangebracht.


62

Keuring

Voor de oplevering wordt de put compleet gevuld met helder water ter controle van de algemene waterdichtheid. De waarborg van waterdichtheid is beperkt tot onder het deksel of het niveau van de overloopbuis. Bij de voorlopige oplevering zullen de regenwaterputten volledig gekuist zijn. .

17.72. regenwaterputten - beton / prefab |FH|st

Materiaal

De putten zijn geprefabriceerd uit waterdicht, goed verdicht beton overeenkomstig STS 35.5. Zij zijn conform PTV119 ‘Geprefabriceerde regenwaterputten van ongewapend, gewapend en met staalvezels versterkt beton’ en/of beschikken over een Benor goedkeuring (attest voor te leggen). De karakteristieke druksterkte van het beton bedraagt minstens 30 N/mm2. De waterdichtheid bij een druk van 40 kN/m2 moet gegarandeerd zijn. De wand en bodem moeten uit één stuk zijn. De wanden van de regenwaterput moeten zo berekend zijn dat zij bestand zijn tegen het transport, de plaatsing en de bedrijfsdruk. De bovenplaat dient naast de vaste overlast te weerstaan aan een gebruiksbelasting van minimum 15 kN/m2. Wanneer de putten niet opgevat zijn om de voorziene belastingen te dragen, of wanneer de werkelijke belasting hoger ligt dan de voorziene moet er een versterkt deksel worden voorzien of een verdeelplaat in gewapend beton worden gestort. Een berekeningsnota van de regenwaterput wordt ter goedkeuring aan de architect voorgelegd.

Specificaties

Nuttige inhoud : 20 000/15 000 liter. Type : enkelvoudig conform PTV 119 Vorm : / cilindrisch. Overloop met sifon : ingeval van aansluiting op gemengde riolering, met terugslagklep Mangat : minimum opening 60x60 cm

Uitvoering

De plaatsing gebeurt conform de voorschriften van de fabrikant op een stabiele en geëgaliseerde ondergrond. Het transport en verplaatsing van geprefabriceerde putten moet voorzichtig gebeuren ter voorkoming van scheurvorming of breuk. Het mangat boven de opening dient opgemetseld te worden om het deksel op vloerpas of niveau maaiveld te brengen en wordt gemetseld met volle baksteen (volgens NBN B 24-001) en een metselmortel van categorie M2 (volgens NBN B 14-001). De muurtjes worden langs binnen en buitenzijde bepleisterd (samenstelling : 400kg cement CEM I 42,5 per m3 droog zand = 1 deel cement voor 3 delen zand). De put en het mangat worden aan de buitenzijde bestreken met 2 lagen vernis geactiveerd met steenkoolpek of bitumen à rato van 200 g per m2 en per laag. Het voorziene putdeksel wordt op het gewenste niveau gelegd in een hiervoor voorzien kader. Metalen kaders dienen roestvrij te zijn of voorzien van een roestwerende bescherming. Er mag slechts overgegaan worden tot aanvulling nadat de afgewerkte put gekeurd is door de architect. De wederaanvullingen rondom de put worden uitgevoerd met

te verdichten grond voortkomend van de uitgravingen. Boven de putten wordt minstens 30 cm teelaarde aangebracht.

Toepassing

Zoals aangeduid op de plannen.

17.75. regenwaterputten - hergebruik regenwater - stijgleiding |FH|m

Omschrijving

Het betreft alle coördinerende werkzaamheden, aansluiting en beproeving, teneinde de voorziene regenwaterputten geschikt te maken voor het duurzaam hergebruik van regenwater binnen het gebouw (voeding toiletten, buitenkraan, K). De regenwaterputten zullen een eerste maal gevuld worden met drinkbaar water. De stijgleiding moet geplaatst worden van de regenwaterput naar de technische berging binnen in het gebouw.

Meting

Aard van de overeenkomst : Forfaitaire hoeveelheid


63

Toepassing

Het regenwater wordt bestemd voor de voeding van kraan voor buitengebruik en de wc’s.


64

17.77. regenwaterputten - overloop & terugslagklep |FH|st

Materiaal

Het betreft een overloopinrichting van de regenwaterput naar de buffer of in het kanaal, te voorzien van een zelfsluitende terugslagklep welke terugstroming via de overloop naar de regenwaterput verhindert.

Specificaties

Materiaal : PE voorzien van afsluitdeksel voor reiniging van klep en buis. Diameter : zie plan


Met afsluiter tegen ongedierte

Toepassing

Op de regenwaterput en de bufferputten.


65

20. OPGAAND METSELWERK

20.00. opgaand metselwerk - algemeen

Omschrijving

De post "opgaand metselwerk" omvat alle elementen, werken en leveringen m.b.t. de bovengrondse metselwerken, dewelke noch met de grond in aanraking komen, noch aan weersinvloeden zijn blootgesteld. Hierin begrepen zijn alle dragende binnenmuren, binnenspouwbladen (het langs binnengelegen deel van de buitenmuren), alsook de massieve buitenmuren, welke worden voorzien van een gevelbepleistering. In overeenstemming met de bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens expliciete uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten • de voorbereiding van de werken, het plaatsen van de nodige stellingen, ...; • de levering en voorbereiding van de stenen of blokken en de metselmortels, ...; • de eigenlijke uitvoering van het metselwerk en de nodige beschermingsmaatregelen, ...; • de nodige vochtisolaties/-folies tegen capillair vocht; • de prefab deur- & raamlateien, alsook prefab verdeelbalkjes, voorzover niet afzonderlijk verrekend

onder hoofdstuk 26 en/of 27; • de nodige klossen voor de bevestiging van het binnen- en buitenschrijnwerk; • de verbindingselementen en/of -wapeningen voor kruisende muren, alsmede alle verankeringen

aan niet ingebonden achterliggende muren of van achterliggende muren aan een betonskelet; • het meegaand voegwerk van alle zichtbaar blijvend metselwerk (desgevallend verrekend als

supplement zie rubriek 20.30). • een eventuele mortelbepleistering op de buitenzijde van het binnenspouwblad (betonsteen); • het verwijderen van de voor de werken nodige beschermingen, stellingen, afdekzeilen, ...; • het opruimen en schoonmaken van de bouwplaats.

Let wel

• De respectievelijke vochtisolaties voor de afwatering van regen- en condensatiewater in spouwenmuren zijn inbegrepen ( volgens 20.41.anticapoilaire membramen)

• Voorzover lateien en/of ingewerkte structuurelementen in gewapend beton of staal, niet expliciet afzonderlijk staan verrekend in de samenvattende opmeting onder hoofdstuk 26 (beton) en/of hoofdstuk 27 (staal), worden deze verondersteld te zijn inbegrepen in de eenheidsprijs van het opgaand metselwerk.

Meting

Overeenkomstig de aard van het opgaand metselwerk, de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting steeds als volgt opgevat : • meeteenheid : per m3, uitgesplitst volgens muurdikte, aard en toepassing (binnenspouwblad,

dragende binnenmuren, ...). • meetcode : de metselwerken wordt gemeten volgens hun geometrische vorm, alle afmetingen

uitgedrukt in cm. De lengte van de muren wordt gemeten in de as van het onderdeel, bij ontmoetingen en kruisingen wordt de dikkere muur doorgemeten. Geen enkel volume wordt tweemaal in rekening gebracht. Openingen of geïncorporeerde bouwelementen met een ingenomen muuroppervlakte groter dan 0,30 m2 worden afgetrokken (bv. sommige lateien en ringbalken, voor zover zij althans afzonderlijk in rekening worden gebracht in hoofdstuk 26 en/of hoofdstuk 27). De opleg van draagvloeren op het dragend binnenspouwblad wordt afgetrokken; de dragende binnenmuren worden gemeten tussen de vloerlagen (cfr. meetcode 28.00 draagvloeren gewapend beton - algemeen). Het metselwerk rond rook- & verluchtingskanalen wordt als volle muur gemeten voor kokeropeningen tot 0,12 m2 (zie ook hoofdstuk 25).

• aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

A. METSELSTENEN

REFERENTIENORMEN

NBN B 23-002 - Gevelbaksteen (met erratum) + addenda 1&2 - Vorstproef (1986) -> zie hoofdstuk 23

NBN B 23-003 - Baksteen voor niet-decoratief metselwerk + addendum - Vorstproef (1991)

NBN B 21-001 - Metselstenen - Specificaties voor betonmetselstenen + addendum (1988)

NBN B 21-002 - Metselstenen - Specificaties voor geautoclaveerde cellenbetonmetselstenen (1989)


66

NBN B 21-003 - Metselstenen - Specificaties voor metselstenen van kalkzandsteen (1988)

NBN B 24-001 - Metselstenen - Terminologie (1981)

NBN B 24-002 - Metselstenen - Algemene begripsomschrijvingen (1986)

NBN B 24-201 t/m 210 - Proeven op metselstenen + addenda (1974)

NBN B 27-009 - Keramische producten voor wanden vloerbekledingen - Vorstbestandheid : Vorst/dooicyclussen (addendum 2 = vorstproef voor baksteen) (1996)

NBN B 27-010 - Vorstbestandheid - Vermogen tot wateropslorping door capillariteit (1983)

NBN B 27-011 - Prestatiecriteria + addendum (1987)

NBN EN 771 - deel 1 t/m 6 - Voorschriften voor metselstenen (2003)

NBN EN 772 - deel 1 t/m 20 - Proeven op metselstenen (2000)

NBN EN 845 - deel 1 t/m 11 - Voorschriften voor metselwerktoebehoren (2001)

NBN EN 846 - 1 t/m 11 - Beproevingswijzen voor metselwerktoebehoren (2000)

NBN B 04-001 - Maatafstemmingen voor gebouwen - Basisbegrippen - Gebruiksprincipes - Voorkeursmodulen (1981)

NBN S 21-201 t/m 20 - Brandbeveiliging in de gebouwen met errata en addenda (1980)

NBN 713-020 - Beveiliging tegen brand - Gedrag bij brand van bouwmaterialen en bouwelementen - Weerstand tegen brand van bouwelementen (met erratum + addenda) Brandveiligheid van gebouwen : KB van 7/7/1994, aangevuld met KB van 31/12/96 en vervangen door bijlagen 1 tot 5 van KB van 19/12/1997

prNBN S 01-400 - Akoestiek - Maatstaven voor geluidswering (1991)

NBN S 01-401 - Akoestiek - Grenswaarden voor de geluidsniveaus om het gebrek aan comfort in gebouwen te vermijden (1987)

NBN ISO 717-1 - Geluidsleer - Bepaling van de geluidsisolatie in gebouwen en van gebouwdelen - Deel 1 : Luchtgeluidsisolatie (1997) NBN ISO 717-2 - Geluidsleer - Bepaling van de geluidsisolatie in gebouwen en van gebouwdelen - Deel 2 : Kopgeluidsisolatie (1997)

NBN B 62-002 - Berekening van warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden van gebouwen (1987) + addendum 1 (2001)

NBN B 62-200 - Bepaling in droge toestand van de thermische geleidbaarheid of van de thermische permeantie van de bouwmaterialen : Algemeenheden (1977) NBN B 62-201 - Bepaling in droge toestand van de thermische geleidbaarheid of van de thermische permeantie van de bouwmaterialen door de methode van de verwarmingsplaat met schutring (1977)

NBN B 62-204 - Bepaling van de warmtetransmissiecoëfficient van bouwdelen (1979) -> vervangen door NBN EN ISO 8990

METSELSTENEN - INDELING VOLGENS GEOMETRISCHE VORM

Binnen de Belgische norm NBN B 24-001 - Metselstenen - Terminologie (1980) onderscheidt men drie soorten "metselsteen" volgens hun geometrische vorm : • Volle metselsteen : Als volle metselsteen wordt beschouwd de steen waarvan de gaten of

perforaties minder dan 20% van het totale volume beslaan. Deze steen kan dus zonder gaten zijn of met perforaties, op voorwaarde dat deze minder dan 20% van het volume uitmaken.

Volle blokken in beton zijn gebruikelijk voor ondergronds funderingsmetselwerk. Volle (bak-)steen voor opgaand metselwerk, wordt doorgaans enkel toegepast in geval van het op niveau brengen van funderingsmetselwerk, renovatiewerken met invulmetselwerk en/of dunne scheidingswanden waar een zekere draagkracht en/of akoestiek wordt vereist. Volle baksteen wordt gemaakt in diverse afmetingen, het grootste, meest gebruikelijke formaat is 190x90x65 mm.

• Geperforeerde metselsteen : Als geperforeerde metselsteen wordt beschouwd de steen of blok waarvan de perforaties minstens 20% van het volume beslaan. De perforaties zijn verticaal, waarbij iedere perforatie, individueel gemeten, een sectie heeft die hoogstens 6 cm2 bedraagt en waarvan de korte zijde niet groter is dan 2 cm. Vingergaten met een grotere afmetingen om het vastgrijpen te vergemakkelijken zijn wel toegelaten.

• Geperforeerde (bak-)steen, waarvan het legvlak groter is dan 2dm2 en de hoogte groter of gelijk aan 90 mm, wordt in de handel snelbouw (SB) genoemd. Het meest courant toegepaste formaat voor opgaand metselwerk, waaraan geen bijzondere esthetische eisen gesteld worden en/of bestemd om te worden bepleisterd, is 290x140x140 mm.

• Holle metselsteen : Als holle metselsteen of kanaalsteen wordt beschouwd de steen of blok waarvan de perforaties of holten meer dan 20% van het totale volume beslaan. De perforaties zijn horizontaal, waarbij de sectie van elke holte afzonderlijk 6 cm2 overschrijdt. In België worden holle metselstenen uiterst zelden toegepast.


67

METSELSTENEN - INDELING VOLGENS GEBRUIKSBESTEMMING

Traditioneel onderscheidt men twee hoofdgroepen : • Metselstenen (baksteen / betonsteen / kalkzandsteen / cellenbetonsteen / ... ) voor gewoon

metselwerk (niet-decoratief metselwerk) : deze stenen voldoen voor wat betreft maattoleranties, vormeigenschappen, uitzicht en perforaties, aan de voorschriften van de Belgische norm (NBN B 23-003). De courante geperforeerde baksteen, wordt ook wel snelbouw of tralieblok genoemd.

• Metselstenen voor gevelmetselwerk (gevel(bak-)steen - decoratief metselwerk) : een gevelsteen is een steen die als zodanig door de fabrikant wordt verkocht, hetgeen impliceert dat deze de garantie biedt dat de onder deze benaming verkochte steen inderdaad voldoet aan de Belgische norm NBN B 23-002 (zie hoofdstuk 23 gevelmetselwerk).

Let wel

Men kan vaststellen dat de productnormen (NBN B 23-003) wel criteria vermelden maar geen waarden opgeven, waaraan de producten moeten voldoen. Voor berekend dragend metselwerk dient de ontwerper dienaangaande voor de criteria die in de norm vermeld staan, zoals gewicht, druksterkte, e.d. ... zelf de cijferwaarden en prestatieklassen vast te leggen volgens de beoogde toepassing. In alle andere gevallen of bij het ontbreken van duidelijke criteria, dient de aannemer rekening te houden met de maximale en toelaatbare spanningen in metselwerk voor gebouwen tot vier niveaus, zoals vermeld in Bijlage I, Tabel I & II van STS 22 (uitgave 1987).

METSELSTENEN - MECHANISCHE & FYSISCHE EIGENSCHAPPEN

De metselstenen voor dragend opgaand metselwerk voldoen aan de in het bijzonder bestek opgegeven specificaties volgens onderstaande criteria. Bij iedere levering van stenen worden dienaangaande de nodige attesten en een certificaat van oorsprong bijgevoegd. De respectievelijke mechanische en fysische eigenschappen van de metselstenen of van het metselwerk waartoe ze behoren, staan volgens functie van het metselwerk aangegeven in de samenvattende tabel 1, van NBN B 23-003. • Karakteristieke druksterkte (f'bk) : het betreft de druksterkte die door minstens 95% van de

metselstenen uit een partij worden bereikt of overschreden. De vereiste karakteristieke druksterkte wordt in principe enkel opgegeven voor berekend dragend metselwerk, waarbij de vereiste f-klasse bepaald wordt op basis van NBN B 24-201 en de berekeningsresultaten volgens NBN B 24-301 - Ontwerp en berekening van metselwerk (1980).

• De vereiste druksterkte is in overeenstemming met de verscheidene vloerbelastingen, muurdikten, belastingswijze, volumemassa van het metselwerk en het voorziene aantal bouwlagen.

• De maximale en toelaatbare spanningen in metselwerk voor gebouwen tot vier niveaus staan vermeld in Bijlage I, Tabel I & II van STS 22 (1987).

Klasse Karakteristieke druksterkte (f'bk) Klasse Karakteristieke druksterkte (f’bk)

f 2 f'bk > 2 N/mm2 (MPa) f 25 f'bk > 25 N/mm2 (MPa)







• de klassen f 2 en f 4 zijn enkel toegelaten voor niet-dragend metselwerk (scheidingswanden) • voor dragend metselwerk tot 2 bouwlagen kunnen klassen f 6 tot f 8 volstaan. Bij grotere

overspanningen of bij meer dan 2 bouwlagen wordt minimum klasse f 10 of meer aanbevolen. • voor funderingsmetselwerk kan klasse f 10 of f 15 als een minimum worden beschouwd

Let wel : Voor gebouwen vanaf vier bouwlagen is het aangewezen een stabiliteitsberekening te laten opmaken door een studiebureau.

• Gemiddelde druksterkte (f'bm) : Het betreft het rekenkundig gemiddelde van de gemeten individuele druksterkten voor een monstername van meerdere metselstenen - meestal 20 stuks. In de toekomstige Europese norm Eurocode 6 wordt hiermee rekening gehouden bij de berekening van het metselwerk.

• Gecorrigeerde karakteristieke druksterkte f'bk-corr) : Het betreft de karakteristieke druksterkte gedeeld door een vormfactor 'c', gezien ook de vorm van een proefstuk een belangrijke invloed heeft op het resultaat van de drukproeven. De norm NBN B 24-301 bevat tabellen om aan de hand van de druksterkte van de metselstenen en van de mortel, de karakteristieke druksterkte van het metselwerk te kunnen aflezen. Zo worden de proeven op volledige muren overbodig.

• Indien de f-klasse niet bepaald wordt in het bijzonder bestek moeten de snelbouw(bak-)stenen behoren tot volgende klassen :


68

Volumemassa f-klasse (*)

klasse ρ 1 (ρ < 1.000 kg/m3) f 6 (* f 4 indien de verhouding hoogte/breedte van de steen > 1,5)

klasse ρ 1,6 (ρ < 1.600 kg/m3) f 8 (* f 6 indien de verhouding hoogte/breedte van de steen > 1,5)

• Schijnbare droge volumemassa van de metselstenen ρ (rho), volgens NBN B 24-206 - Proeven op metselstenen - Schijnbare volumemassa van de metselsteen (1976)

klasse ρ (rho) 1,0 ρ < 1000 kg/m3 (enkel isolerende steen)

klasse ρ (rho) 1,1 ρ < 1100 kg/m3

klasse ρ (rho) 1,6 ρ < 1600 kg/m3

klasse ρ (rho) 1,6+ ρ > 1600 kg/m3 (enkel volle metselstenen)

• Vormstabiliteit volgens NBN B 24-208 - Proeven op metselstenen - Hygrometrische krimp en opzwelling (1974) : De respectievelijke criteria volgens materiaal staan weergegeven in onderstaande tabel :

Materiaal Thermische uitzetting Hygrometrische uitzetting εεεεr Verhardingskrimp

Baksteen < 0,005 mm/mk εr < 0,1mm/m Geen

Betonsteen < 0,01 mm/mk εr < 0,4 of 4,0 < ερ < 6,0 mm/m 0,2 tot 0,7 mm/m

Cellenbeton < 0,012 mm/mk εr < 0,4 of 4,0 < ερ < 6,0 mm/m 0,2 tot 0,7 mm/m

Kalkzandsteen < 0,012 mm/mk εr < 0,4 mm/m 0,5 tot 1,1 mm/m

• de thermische uitzetting betreft de vormverandering die optreedt in functie van temperatuurschommelingen.

• de hygrometrische krimp en uitzetting betreft de vormverandering tengevolge van het vastgehouden water, ook wel 'krimp' of 'kruip' genoemd.

• de verhardingskrimp is de vormverandering die een materiaal ondergaat gedurende een ruime tijd na de vervaardiging

• Vorstbestendigheid : de metselstenen worden volgens NBN B 23-003 add.1 (1996) geklasseerd in 3 klassen, overeenkomstig de bekomen GC-waarden bij de capilariteitsproef volgens NBN B 27-010 en de rechtstreekse vriesproef (20 cyclussen op -15°C) volgens NBN B 27-009 - add. 2 :

Niet - vorstbestand (-) De stenen mogen niet gebruikt worden voor zichtbaar buitenmetselwerk

Gewoon - vorstbestand (+) (~ klasse 4 volgens NBN B 27-011)

De stenen mogen overal gebruikt worden met uitzondering van toepassingen, waarvoor "zeer vorstbestand" vereist is.

Zeer - vorstbestand (++) (~ klasse 5 volgens NBN B 27-011)

Vereist voor blootgestelde onbeschermde buitenmuren, buitenblad van niet verluchte spouwmuren, grondkeermuren, horizontale vlakken

Let wel

• Voor metselstenen / blokken uit cellenbeton, kalkzandsteen en betonblokken kunnen aangepaste eisen worden gesteld (zie respectievelijke artikels).

• Snelbouwstenen gebruikt voor buitenmetselwerk (bestemd voor gevelbepleistering) dienen minstens gewoon vorstbestand te zijn.

• Warmteweerstand : de warmtedoorgangscoëfficient k (W/m2K) van een wand is afhankelijk van de gekozen wandopbouw en wordt berekend volgens NBN B 62-002/A1 - Berekening van warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden van gebouwen /+ addendum 1 (2001).

• De wamtegeleidingscoëfficient λ (W/mK) van het metselwerk is afhankelijk van de volumemassa, vochtgehalte en het formaat van de steen, aangevuld met de eigenschappen van de mortel of lijm en is enkel op te geven bij warmteisolerend metselwerk (cellenbeton, isolerende baksteen, ...).

• Soortgelijke warmtecapaciteit (C) : De C- warmtecapaciteit per volume-eenheid dient enkel te worden vastgelegd voor warmtecapacitief metselwerk. De eis die aan C gesteld wordt is afhankelijk van het ontwerp.

• Brandweerstand (Rf) : De brandweerstand Rf-klasse (volgens KB van 19 december 1997) is de tijd gedurende dewelke het bouwdeel zijn functies in het gebouw volledig blijft vervullen. De brandweerstand van metselwerk is afhankelijk van de gekozen wandopbouw en mag niet verward worden met de brandreactie van de metselstenen.

Vereiste brandweerstand Rf (min) Laagbouw (h < 10m) Middelhoog

(10<h<25 m) Hoogbouw (h > 25m)

Structurele bouwdelen (dragende wanden, kolommen, hoofdbalken)

- één bouwlaag 30

- meerdere bouwlagen 60 60 120


69

- ondergrondse lagen 60 120 120

Compartimenten / Technische lokalen

- tussenwanden 30 tot 60 60 120

- binnentraphuizen 30 tot 60 60 tot 120 120

- wanden van evacuatiewegen 30 60 120

Wanden van lokalen met nachtbezetting, archieflokalen 30 tot 60 60 60

Wanden van stortkokers, afvallokalen, leidingkokers, liftten, roltrappen

30 tot 60 60 60

Wanden van hydraulische liften, parkeergarages, stookplaatsen, technische lokalen in parkeergarages

60 120 120

Scheidingswanden tussen aangrenzende gebouwen 60 120 240

• Volgens de norm ENV 1996-1-2 (bijlage B van eurocode 6) worden onderstaande minimum dikten gehanteerd overeenkomstig het type metselsteen of -blok :

Minimum dikte van metselwerk (mm) voor standaard brandwerendheid (uitgedrukt in minuten)

Brandweerstand (minuten) 30 60 90 120 180 240

Bakstenen (volgens NBN EN 771-1) Vereiste minimum dikte van het metselwerk (mm)

groep 1 stenen ñ >= 1000 kg/m3 90 90 140 140 190 190

groep 1 massieve stenen ñ >= 1200 kg/m3 90 90 140 140 190 190

groep 2a stenen ñ >= 700 kg/m3 90 90 140 140 140 190

Kalkzandsteen (volgens NBN EN 771-2)

groep 1 stenen ñ > 1000 kg/ m3 90 90 140 140 140 140

groep 1 massieve stenen ñ >= 1600 kg/m3 90 90 140 140 140 140

Cellenbeton (volgens NBN EN 771- 4)

groep 1 stenen 500 <= ñ <= 1500 kg/m3 90 90 90 140 140 190

Betonstenen (volgens NBN EN 771-3)

groep 1 stenen 500 <= ñ <= 1500 kg/m3 90 90 140 140 140 190

Nota Geluidsverzwakkingsindex (I-categorie) : De geluidsverzwakkingsindex (categorie volgens NBN S 01-400) is enkel te bepalen voor geluidsisolerend metselwerk (woningscheidende wanden en wanden tussen appartementen) en is afhankelijk van de gekozen wandopbouw.

Genormaliseerde bruto akoestische isolatie in situ (NBN S 01-400) - Eisen voor luchtgeluid

Woongebouw Vertrekken van een woning A

Slaapkamer Woonkamer Keuken Badkamer, WC

Scheidingswanden Vertrekken van een woning B IIa/b IIa/b IIa/b IIa/b

Trappenhuis, liftkoker Ia/b IIa/b IIIa/b IIIa/b

Gevelelementen, gevels

Categorie 2 : LA,eq > 55 en < 65 dB(A)

Vb/c Vc/d Vd/- Vd/-

Categorie 3 : LA,eq > 65 en < 75 db(A)

Va/b Vb/c Vc/d Vc/d

Categorie 4 : LA,eq > 75 dB(A) Va/a Va/b Vc/d Vc/d

Interne wanden woning A

Badkamer, WC IIIa/b IIa/b IVa/b

Keuken IIa/b IIIa/b

Leefruimte IIa/b

Slaapkamer IIIa/b

BAKSTEEN - INDELING VOLGENS ISOLERENDE EIGENSCHAPPEN

In de praktijk onderscheidt men twee soorten bakstenen volgens de schijnbare volumemassa : • Gewone snelbouw met normale volumemassa (SB) : met ρ ( rho) tussen 1000 en 1.600 kg/m3 • Isolerende snelbouw met verlaagde volumemassa (ISO-SB) : met ρ (rho) meestal < 1.000kg/m3

BAKSTEEN - FORMAAT, VORM & UITZICHT

• De bakstenen worden bij voorkeur aangeduid aan de hand van hun technische coördinatiematen volgens NBN B 23-003. Elke fabricageafmeting is gelijk aan de technische coördinatiemaat min 12 mm, deze 12 mm komt respectievelijk overeen met de dikte van de mortelvoeg of pleisterlaag.


70

• De te gebruiken afmetingen stemmen overeen met de formaten (mm) opgegeven in het bijzonder bestek en/of de aangegeven muurdikten op de plannen (modulaire dikte van 15 cm voor dragend metselwerk). Bij afwezigheid van duidelijke specificaties worden de formaatkeuze m.b.t. de hoogte en lengte overgelaten aan het initiatief van de aannemer, na goedkeuring van de architect. De aannemer legt vooraf de nodige stalen ter goedkeuring voor aan het bestuur.

• Metselstenen die in lucht ontbindbare of zwelbare stoffen, oplosbaar zouten, ijzerdeeltjes, ijzerhoudende of ongebluste kalkpitten bevatten, die oppervlaktebeschadiging kunnen veroorzaken, mogen niet worden gebruikt.

• De vormkenmerken worden bepaald volgens de voorschriften van NBN B 24-207. De eisen gesteld aan de geometrische kenmerken zijn niet van toepassing op de ribben en de hoeken van de niet vlakke koppen en strekken van stenen met geribde oppervlakken. • De vlakheid van de oppervlakken is dusdanig dat de pijl van een hol of bol gebogen vlak niet groter

is dan 2% van de diagonaal van dat vlak. • De rechtheid van de hoeken is dusdanig dat de tangens van de hoekafwijking kleiner of gelijk is

aan 0,025. • De stenen vertonen geen gebreken die hun mechanische en/of fysische karakteristieken kunnen

aantasten. Voor het bepalen van de toelaatbare beschadigingen en fouten geldt NBN B 23-003. • Worden als beschadiging beschouwd : elke gebroken steen, elke baksteen die hoek of

randbreuken vertoont waarvan het volume groter is dan 20 cm3. Een levering mag niet meer dan 5 % beschadigde stenen bevatten.

• Worden als fouten beschouwd : de aanwezigheid, in beide koppen of in beide strekken, van één of meerdere scheuren die langer zijn dan 1/3 van de hoogte van de steen en de aanwezigheid van insluitsels die door zwelling aanleiding kunnen geven tot afschilferingen in het oppervlak (afschilferingen met een diameter kleiner dan 20 mm worden niet beschouwd als fout). Het aantal bakstenen met fouten mag niet groter zijn dan 10% van de levering.

• Voor te bepleisteren metselwerk kunnen de stenen geribd of ruw zijn om een beter aanhechting van het pleisterwerk te verzekeren. Ze zijn goed recht en vertonen geen uitsteeksels, zodat de afwerking in één laag binnenbepleistering kan gebeuren.

• Voor zichtbaar metselwerk mogen uitsluitend onbeschadigde stenen, zonder zichtbare fouten, met een grote maatvastheid, volledig glad en goed recht gebruikt worden. De aannemer voert ze in zo groot mogelijke hoeveelheden aan en sorteert ze voor verwerking, zodat zo min mogelijk verschillen in kleur en textuur in de zichtvlakken merkbaar zijn.

• In geval een levering wordt geweigerd, kan de aannemer de steen op de bouwplaats sorteren; de afgekeurde stenen verwijdert hij van de bouwplaats.

B. METSELMORTELS

REFERENTIENORMEN

NBN B 14-001 - Metselmortel (1985)

NBN B 14-201 t/m 221 - Proeven op mortel (1973-1984)

NBN EN 998-2 - Specificaties voor mortels - Deel 2 : Metselmortel (2003)

NBN EN 1015 - Beproevingswijzen voor metselwerkmortel (1999)

NBN EN 413-1 - Metselcement - Deel 1: Samenstelling, specificaties en conformiteitscriteria (2004)

NBN ENV 413-2 - Metselcement - Deel 2 : Beproevingsmethoden (1995)

NBN EN 13139 - Toeslagmaterialen voor mortel (2002)

NBN EN 932-1 - Beproevingsmethoden voor algemene eigenschappen van toeslagmaterialen - Deel 1 : Methoden voor monsterneming (1996) NBN EN 933-1 - Beproevingsmethoden voor geometrische eigenschappen van toeslagmaterialen - Deel 1 : Bepaling van de korrelverdeling - Zeefmethode (1997)


NBN EN 197-1 - Cement - Deel 1 : Samenstelling, specificatie en overeenkomstigheidscriteria voor gebruikelijke cementsoorten (2000) (vervangt NBN B 12-001)

NBN EN 197-2 - Cement - Deel 2 : Overeenkomstigheidsbeoordeling (2000)

NBN EN 459-1 - Bouwkalk - Deel 1 : Definities, specificaties en conformiteitscriteria (1995)

NBN EN 459-2 - Bouwkalk - Deel 2 : Beproevingsmethoden (1995)

NBN EN 934 - 3 - Hulpstoffen voor beton, mortel en injectiemortel - Deel 3: Hulpstoffen voor metselmortel - Definities, eisen, overeenkomstigheid, markering en etikettering (2004)

NBN EN 480 - Hulpstoffen voor beton, mortel en injectiemortel - Beproevingsmethoden (2002)


71

Nuttige informatie : 'Memento - Cement / Beton' van Febelcem en 'Handboek Snelbouwbaksteen' van de Belgische Baksteenfederatie.

BESTANDDELEN

• Het cement beantwoordt aan de voorschriften van NBN EN 197-1&2 en draagt het BENOR-keurmerk. Er zal geen cement gebruikt worden dat sulfaten bevat teneinde uitbloeiingen te voorkomen. De aanduiding van een cement moet de genormaliseerde benaming en de sterkteklasse bevatten.

• De norm onderscheidt 4 cementsoorten volgens type en benaming in onderstaande tabel :

Type Benaming Huidige benaming Oude benaming

I Portlandcement CEM I P

II Portland Composietcement CEM II/A-M PPz

CEM II/B-M PPz

III

Hoogovencement 36/65 CEM III/A HK

Hoogovencement 66/80 CEM III/B HL

Hoogovencement 81/95 CEM III/C LK

V Composiet Cement CEM V/A

• Er worden drie sterkteklassen voorzien: 32,5 - 42,5 - 52,5. De norm voorziet in een gewone versie (N-versie) en in een R-versie voor elke sterkteklasse. Bij de R-versie is de initiële druksterkte hoger en bijgevolg geschikt voor vroegtijdig ontkisten en voorspannen van beton.

• De poederkalk (kalkhydraat Ca(OH)2 of gebluste kalk) beantwoordt aan de voorschriften van NBN ENV 459-1&2.

• Met betrekking tot een verhoogd radongehalte valt het gebruik van hoogovencement af te raden. • Het zand beantwoordt aan de voorschriften van:

NBN EN 932-1 - Beproevingsmethoden voor algemene eigenschappen van toeslagmaterialen - Deel 1 : Methoden voor monsterneming (1996)

NBN EN 13055-1 - Lichte toeslagmaterialen - Deel 1: Lichte toeslagmaterialen voor beton en mortel (2002)


• De mortel moet met scherp zand (klassen A, B of C met zandfractie van 0,08 tot 2 mm) worden aangemaakt (vet of leemhoudend zand, alsook fijn zand of zavel zijn ten zeerste af te raden en absoluut verboden bij ondergronds metselwerk). Het zand mag niet meer dan 0,05% organische bestanddelen bevatten en moet vrij zijn van oplosbare en niet-oplosbare substanties zoals kleiresten, sulfaten, ijzerzouten. Het moet bovendien zodanig worden opgeslagen dat het niet kan worden bevuild wordt door vreemde bestanddelen. Let wel : Voor baksteenmetselwerk is de fijnheidmodulus van het zand begrepen tussen 1 en 1,9 (afhankelijk van o.a. het Hallergetal van de baksteen); indien het Hallergetal groter dan of gelijk is aan 50, moet de fijnheidmodulus van het zand tenminste gelijk zijn aan 1,4. De klassen volgens korrel verdeling en opgehoopte zeefresten in % worden weergegeven in onderstaande tabel :

Maaswijdte (mm) A - middelgrof zand B - middelgrof zand C - grof zand D - grof zand

2 0% 0% 0% 0%

1 0% 0% 5 tot 25% 25 tot 55%

0,5 0 tot 15% 15 tot 30% 20 tot 50% 50 tot 80%

0,25 30 tot 90% 50 tot 95% 50 tot 80% 80 tot 95%

0,125 80 tot 90% 90 tot 100% 85 tot 100% 100%

0,08 100% 100% 100% 100%

• Het aanmaakwater bedraagt 30 tot 35 % van het te verwerken volume en mag niet verontreinigd zijn door organische stoffen, zuren, zouten, alkaliën, suikers, industriële afvalstoffen of andere stoffen die de sterkte of de duurzaamheid van de mortel kunnen schaden.

• Hulpstoffen (luchtbelvormers, plastificeerders, dispersiemiddelen, ...) worden enkel onder voorbehoud toegelaten na voorafgaandelijk akkoord van de architect. Het gebruik en de juiste dosering moeten beantwoorden aan de richtlijnen van de leverancier en normen van de reeks NBN T 61 - Hulpstoffen voor mortel en beton. Bindingsvertragers (suiker en afgeleiden) zijn verboden.


72

SAMENSTELLING

• De aannemer past de mortelsamenstelling en keuze van toeslagstoffen aan in functie van de eigenschappen (druksterkte, porositeit, hardheid, ...) van de metselsteen en de vereiste sterkte van het type metselwerk. In verband hiermee draagt hij alle verantwoordelijkheid. De invloed van de kwaliteit van de mortel op de metselwerksterkte is daarbij des te belangrijker, naarmate de verhouding tussen de voegen baksteendikte hoog is. In twijfelgevallen omtrent de globale draagkracht van het metselwerk als geheel, kan deze worden getest door proeven op muurtjes volgens NBN B 24-301. De proeven gebeuren op kosten van ongelijk.

• De dosering van de cement in de mortel moet nauwkeurig gebeuren : te weinig cement levert een poreuze en niet-samenhangende mortel, overdosering leidt tot een sterk krimpende en slecht hechtende mortel. Het is een misvatting dat wat meer cement de mortel alleen maar sterker kan maken. Te veel water is nadelig voor de kwaliteit, de mortel wordt poreuzer en verhardt langzamer.

• De mortels worden onderverdeeld in genormaliseerde klassen volgens NBN B 14-001 (1985) :

CATEGORIE SAMENSTELLING

M1 (cementmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr groter dan 20 N/mm2.

Minimum 400 kg cement (sterkteklasse 32,5) per m3 droog zand (= 1 deel cement voor 3 delen zand)

M2 (cementmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 12 en 48 N/mm2.

Minimum 300 kg cement (sterkteklasse32,5) per m3 droog zand (= 1 deel cement voor 4 delen zand)

M3 (bastaardmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 8 en 32 N/mm2.

250 kg cement (sterkteklasse32,5) en 50 kg vette poederkalk per m3 droog zand (= 2 delen cement en 1 deel poederkalk voor 9 delen zand).

M4 (bastaardmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 5 en 20 N/mm2.

200 kg cement (sterkteklasse32,5) en 100kg vette poederkalk per m3 droog zand (= 1 deel cement en 1 deel poederkalk voor 6 delen zand)

M5 (bastaardmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 2,5 en 10 N/mm2.

150 kg cement en 150 kg vette poederkalk per m3 droog zand (= 1 deel cement en 2 delen poederkalk voor 8 delen zand)

MORTELBEREIDING

• Behoudens specifieke eisen in het bijzonder bestek heeft de aannemer de keuze tussen : • mortels, mechanisch bereid op de werf. • voorgemengde fabrieksmortels van het droge type : zij worden op de werf aangemaakt

overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant. Indien het mengsel naast kalk en zand ook het cement bevat wordt de mortel enkel als droog mengsel in een waterdichte verpakking worden aangevoerd. In bulk aangevoerde mengsels zijn enkel toelaatbaar mits deze bij levering in gesloten silo's opgeslagen zijn.

• voorgemengde fabrieksmortels van het natte type : gedoseerd en klaargemaakt zonder dat nog water wordt toegevoegd. De aannemer dient de leveringsbons met vermelding van herkomst en samenstelling aan de architect voor te leggen. De bons vermelden de geleverde mortelcategorie, de gebruikte cementklasse, de onderscheiden verhoudingen van de verschillende bindmiddelen voor bastaardmortel, de maximale verwerkingsduur en de aanwezigheid van hulpstoffen (bindingsvertragers).

• De aannemer verwerkt de bereide mortels binnen de 1,5 uur (1 uur bij een temperatuur hoger dan 20° C) na het aanmaken met water en in elk geval vooraleer de binding optreedt. Mortel die een begin van binding heeft ondergaan, mag niet opnieuw aangemaakt of verwerkt worden en wordt afgevoerd. Er wordt gebruik gemaakt van nagespoelde kuipen. Het gebruik van bindingsvertragers (suiker en afgeleiden) in op de werf aangemaakte mortels wordt niet toegestaan.

• De aannemer beschermt de mortel tegen weersinvloeden. Het gebruik van bastaardmortel bij vriesweer is verboden. Enkel dan is een matig, juist gedoseerd gebruik van zogenaamde schuimvormers toegelaten.

Uitvoering

REFERENTIENORMEN

STS 22 - Deel 3 - Uitvoering metselwerk voor laagbouw (1987)

NBN B 04-001 - Maatafstemming voor gebouwen : basisbegrippen - gebruiksprincipes - voorkeursmodulen (1981)

NBN B 24-211 - Proeven op metselwerk - Druk op muurtje + addendum (1978)

NBN B 24-212 - Proeven op metselwerk - Druk op muur + addendum (1976)

NBN B 24-301 - Ontwerpen en berekening van metselwerk (met erratum) (1980)

NBN B 24-401 - Uitvoering van metselwerk (1981)


73

NBN B 62-002 - Berekening van de warmtedoorgangscoëfficiënt van wanden van gebouwen (1987)

NBN ENV 1996 -1-1 - Eurocode 6 - Ontwerp van metselwerk - Deel 1-1 : Algemene regels voor gebouwen - Regels voor gewapend en ongewapend metselwerk, samen met Belgische toepassingsrichtlijn (gehomologeerde versie + NAD) (2002)

NBN ENV 1996 -1-2 - Eurocode 6 - Ontwerp van metselwerk - Deel 1-2 : Algemene regels - Brandbeveiligend ontwerp, samen met Belgische toepassingsrichtlijn (gehomologeerde versie + NAD) (2002)

NBN ENV 1996- 1-3 - Eurocode 6 - Berekening van metselwerk - Deel 1-3 : Algemene regels voor gebouwen - Bijzondere regels voor zijdelingse belasting (NAD) (2001) NBN ENV 1996 -2 - Eurocode 6 - Berekening van metselwerk - Deel 2 : Ontwerp, keuze van bouwstoffen en uitvoering van metselwerk (2002) NBN ENV 1996 -3 - Eurocode 6 - Ontwerp van metselwerk - Deel 3 : Vereenvoudigde rekenwijzen en eenvoudige regels voor metselwerk (1999)

STUDIE - BEREKENING DRAGEND METSELWERK

De vereiste druksterkten van de metselstenen en mortels staan steeds in overeenstemming met de verscheidene vloerbelastingen, muurdikten, belastingswijze, volumemassa van het metselwerk en het voorziene aantal bouwlagen, zoals berekend volgens NBN B 24-301 - Ontwerp en berekening van metselwerk (1980). De maximale en toelaatbare spanningen in metselwerk voor gebouwen tot vier niveaus staan vermeld in Bijlage I, Tabel I & II van STS 22 (1987). Overeenkomstig het bijzonder bestek en/of bij het ontbreken van eenduidige prestatiecriteria, zal de aannemer op eigen verantwoordelijkheid, doch in overleg met de fabrikant van de stenen en de architect, instaan voor de juiste keuze van het type steen, overeenkomstig de aard van het toepassingsgebied.

LEVERING & OPSLAG MATERIALEN

Inzake bevoorrading, ouderdom, vervoer en opslag gelden de voorschriften van NBN B 24-401. De blokken/stenen worden geleverd op paletten en zijn verpakt in een kunststoffolie. De aannemer treft de nodige voorzorgen om de stenen op een vlakke ondergrond en droog op te slaan. Hij verwijdert de verpakking zo kort mogelijk voor het vermetselen. In het winterseizoen moet absoluut vermeden worden, dat niet vorstbestendige stenen nat zouden worden.

BESCHERMINGSMAATREGELEN

De nodige maatregelen worden genomen om het uitgevoerd metselwerk te beschermen tegen mechanische beschadigingen en tegen weersinvloeden : • Om een voldoende hechting tussen mortel en steen te verkrijgen moet de vereiste van een

voorafgaandelijke bevochtiging worden onderzocht in functie van de kenmerken van de steen, de mortel en de weersomstandigheden. In aanhoudende droge perioden worden de stenen de dag voor de verwerking bevochtigd. Nat maken door onderdompeling is evenwel verboden.

• Bij zeer warm en droog weer of felle bezonning, wordt het vers metselwerk regelmatig maar licht besproeid om uitdroging van de mortel, voor hij volledig verhard, is te voorkomen. Bij vriesweer zal de aannemer zich houden aan de voorschriften van het WTCB.

• Teneinde uitbloeiïngen te voorkomen dekt de aannemer, op het einde van elke werkdag en bij regenperioden, de bovenste lagen van het metselwerk af, zodat er zich geen water kan opstapelen in de steenholten. De bedekking moet minstens een hoogte van 60 cm beschermen, gerekend vanaf de top van de muur.

• Bij regenachtig weer moet vers gegoten beton overdekt worden met een waterdichte laag om te vermijden dat vrije zouten uit het beton gespoeld worden en in de bakstenen dringen, hetgeen achteraf uitbloeiingen kan veroorzaken.

• Inzake verharding van het metselwerk neemt men een termijn van minstens 16 uur in acht vooraleer vloeren op te leggen, minstens 24 uur voor het aanbrengen van puntlasten.

VERWERKINGSMODALITEITEN

Standaarduitvoering

De metselstenen en mortel worden verwerkt overeenkomstig NBN B 14-001 en NBN B 24-401. • De metselstenen worden vol en zat in de mortel gelegd, horizontale en verticale voegen worden

vol gemetseld, waarbij de kopse voegen over hun hele hoogte goed opgevuld worden. De uit de voegen puilende mortel wordt met het truweel afgeschraapt. De dichtheid van de voegen is bij woningscheidende wanden belangrijk voor een doeltreffende akoestische isolatie (STS 22.51.2).

• De voegen moeten horizontaal zijn en overal dezelfde dikte hebben. De gemiddelde voegdikte bedraagt nominaal 10 à 12 mm, rekening houdend met de toleranties op de gebruikte steen.

• Alle nodige voorzorgen worden genomen om aan het metselwerk een verzorgd en onbesmeurd uitzicht te geven en dit te behouden. Nesten van aarde of andere materialen in het metselwerk moeten worden voorkomen. Bij iedere gebeurlijke werkonderbreking verwijdert de aannemer, alle gebonden mortel boven een laatste laag stenen of blokken.


74

METSELWERKVERBAND - MAATVOERING - TOLERANTIES

Alle regels der kunst worden in acht genomen om aan het metselwerk een regelmatig en verzorgd uitzicht te geven, waarbij : • alle muren loodrecht, haaks en goed vlak worden uitgevoerd : alle randen en muuropeningen

staan volkomen in het lood, het dagvlak is goed effen. Per laag zal met de koord gemetseld worden. Het werk zal worden afgekeurd wanneer de toleranties inzake de venster- en deuropeningen niet nageleefd zijn.

• alle voegen overal even dik, horizontaal en rechtlijnig zijn. De gemiddelde voegdikte bedraagt nominaal 10 à 12 mm, rekening houdend met de toleranties op de gebruikte metselsteen. De gemiddelde voegdikte wordt gecontroleerd op 10 lagen metselwerk.

• alle stootvoegen verspringen. Behoudens andere bepalingen in het bijzonder bestek worden de muren opgetrokken in halfsteensverband (snelbouw).

• alle zichtvlakken van het zichtbaar blijvend metselwerk uitsluitend worden uitgevoerd met elementen met een lengte groter dan een halve metselsteen. Passtenen worden mechanisch verzaagd en niet gekapt.

SPOUWOPVATTING - GEVELOPENINGEN

• De spouwen moeten volledig vrij blijven van mortelresten, steenbrokken en ander afval. Hiertoe wordt de spouwmuur verplicht in drie afzonderlijke fasen opgetrokken (zie hoofdstuk 23 - gevelmetselwerk), zodat een vlotte controle op de goede uitvoering mogelijk blijft.

• Bij het traditioneel parementwerk, wordt ter hoogte van raam- en deuropeningen een standaard aanslag van 50 mm voorzien, met een maximale afwijking van 5 mm. De aanslagen laten toe de raamkaders tot circa 20 à 30 mm achter de dagkant van de ruwbouw te plaatsen en bijkomend te isoleren. Rechtstreeks contact tussen binnenspouwblad en parament wordt niet toegestaan.

• Aan de deuren raamopeningen wordt overeenkomstig de aanduidingen op de plannen : • geen retour voorzien. Er wordt steeds en vochtisolatie voorzien, dewelke tegen het

buitenspouwblad wordt aangedrukt d.m.v. een extra isolatielaag. De vochtisolatie wordt minstens 50 mm breder voorzien dan de eventuele contactzone. Het tussen te plaatsen isolatiemateriaal moet verenigbaar zijn met de voegvulling van het buitenschrijnwerk.

• een retour voorzien. De aanslagen tussen binnen- en buitenspouwblad mogen enkel worden aangemetst mits tussenplaatsing van een vochtisolatie en isolatiestrook (bv. geëxtrudeerd polystyreen met een minimum dikte van 3 cm). De vochtisolatie wordt minstens 50 mm breder voorzien dan de eventuele contactzone. Het tussen te plaatsen isolatiemateriaal moet verenigbaar zijn met de voorziene voegvulling van het buitenschrijnwerk.

VOCHTWERENDE LAGEN

Overeenkomstig de regels van goed vakmanschap en/of volgens aanduiding op plans of detailtekeningen, worden overal waar nodig waterdichte lagen aangebracht, tegen opstijgend vocht en de afvoer van regen- of condensatiewater, d.w.z. aan de basis van de spouwmuren, overal waar de spouw wordt onderbroken en bij elke overgang van het buitenspouwblad van een binnen naar een buitenomgeving (hoger opgaande muren, dakdoorsteken van schouwen). Als regels van goed vakmanschap worden de richtlijnen en typedetails van het Informatieblad van het BUtgb “Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk” (2003/1) in aanmerking genomen. • Aan de basis van alle opgaand metselwerk worden anticapillaire membranen aangebracht. De

folies worden geplaatst op alle funderingsmuren, zowel binnen- als buitenmuren, op een laag boven de pas van het gelijkvloers, hetzij minimum 2 cm tot maximum 6 cm. Behoudens specifieke bepalingen in het bijzonder bestek, heeft de aannemer inzake de materiaalkeuze voor de anticapillaire membranen vrije keuze uit rubriek 20.40 anticapillaire membranen - algemeen.

• De folies worden aangebracht over de volledige dikte van de muren en tussen 2 lagen rivierzandcementmortel gelegd. In de lengterichting worden de folies zoveel mogelijk in één stuk gelegd, naden zijn voorzien van een overlapping overeenkomstig de respectievelijke plaatsingsvoorschriften van de aangewende folie.

• Boven alle raam- en deurlateien wordt een waterdichte folie Z-vormig in de spouw aangebracht om binnengedrongen vocht af te voeren. De vochtisolatie dekt steeds de volledige breedte van het buitenspouwblad af en wordt geplooid met de afwatering naar buiten toe. Zijdelings wordt de vochtwerende laag opgeplooid om te verhinderen dat binnengedrongen vocht in de spouw loopt. De overlappende naden worden steeds gekleefd of met koudlasstroken bevestigd.

• Teneinde de vochtafvoer uit de spouw mogelijk te maken, worden de nodige verticale stootvoegen in de horizontale lagen boven de vochtkerende laag open gelaten à rato van circa 2 voegen per lopende meter en dit over hun gehele hoogte (tot onder de lintvoeg). Per twee bouwlagen wordt de Z-vormige spouwvochtafwatering niet enkel boven de lateien aangebracht maar doorgetrokken over het gehele gevelvlak.


75

• Bij ter plaatse gegoten balken boven deuren raamopeningen, worden tussen de balk en het buitenspouwblad aangepaste isolatiestroken (bv. geëxtrudeerd polystyreen, dikte 3 cm) voorzien, met tussenvoeging van een vochtscherm. De bevestigingsankers van stalen lintelen worden door deze isolatie gestoken.

• Aan de voet van de spouwmuren wordt ter hoogte van het maaiveld bovendien een dubbele vochtwering geplaatst waarvan de bovenste in het binnenspouwblad wordt opgetrokken. Daar waar het buitenniveau niet horizontaal is, wordt de vochtisolatie trapsgewijze gelegd door boven elkaar geplaatste overlappende lagen. De plaatsing en plooiing van de lagen verzekeren een trapafwaartse afwatering. Desgevallend dient de vochtisolatie in de spouwen te steunen op een afgeschuinde, niet capillaire isolatiestrook (bv. geëxtrudeerd polystyreen, dikte 3 cm).

• Ook zal een vochtisolatie voorzien worden tussen alle contactpunten van de spouwmuren, onder het draagvlak van de gewelven, boven de kelders en de kruipruimten, boven alle betonlateien in buitenwanden, in de schoorsteenpijpen bij de dakdoorgangen (waarbij men trapsgewijze in de spouwmuur de helling van het dak volgt ), bij de aansluiting van de aanbouw tegen een hoger gelegen gevel (tegen het zakwater), en overal waar enig gevaar van waterinfiltratie (doorslaand regenwater, opstijgend grondwater, zakwater, enz.) kan bestaan.

• Bij bestaande muren wordt de dichtingslaag samen met het opgaand metselwerk geplaatst waarbij de slabben de volledige dikte van het parament overspannen en achteraan minstens 5 cm tegen het gevelvlak omhoog geplooid worden. De slabben worden in een voeg van de binnenspouwmuur gelegd en komen een paar lagen lager door het spouwblad naar buiten. Om het afvoeren van het binnengedrongen water mogelijk te maken, worden enkele stootvoegen opengelaten in de eerste laag parement metselwerk boven de slabben à rato van circa 2 voegen per lopende meter en dit over hun gehele hoogte.

Let wel : De levering en plaatsing van bovenvermelde vochtisolaties maken geen deel uit van een afzonderlijke post, maar zijn inbegrepen in het opgaand metselwerk. De aan te wenden materialen voor vochtwerende folies voor afvoer van regen- of condensatiewater in spouwmuren worden nader beschreven in rubriek 20.41 anticappilaire membramen.

HORIZONTALE BELASTINGEN - VERBINDINGEN & VERANKERINGEN

Om aan horizontale krachten te weerstaan zullen de bouwonderdelen zelf buigstijf zijn en moeten de verbindingen tussen horizontale en verticale onderdelen de schuifkrachten kunnen overbrengen. In de twee loodrechte richtingen dienen hiertoe een voldoende aantal dragende wanden voor te komen, die organisch met elkaar verbonden zijn. De daartoe vereiste verbindingen en verankeringen van het metselwerk, onderling en/of in samenhang met andere bouwelementen, dienen te beantwoorden aan de uitvoeringsprincipes zoals uiteengezet in STS 22.22-23.. De nodige stalen van de voorziene verbindings- en verankeringsmaterialen worden vooraf ter goedkeuring voorgelegd aan de architect. De onderlinge verbindingen en bijkomende verankeringen worden als volgt opgevat : • Alle muren die een geheel vormen, worden tezelfdertijd opgetrokken. Verbindingen tussen

gelijkaardig metselwerk moeten tot stand komen door de continuïteit van het steensverband. • Haakse muren worden in verband in elkaar gewerkt (indien onmogelijk: om de laag verankeren

met omgeplooide wapeningsstaven). • Kruisende muren worden voorzien van een verbindingswapening bestaande uit 2 staven

betonstaal diameter 6 mm in de voegen ingewerkt over een afstand van 50 cm ten opzichte van het kruispunt van beide muren. Er worden minstens 2 wapeningen per meter hoogte voorzien.

• Achterliggende of haakse muren worden overeenkomstig de voorziene metselstenen • in metselverband aan de doorgaande muren gekoppeld (standaard werkwijze). • met verbindingswapeningen uit betonstaal, diameter 6 mm, in de voegen van de doorgaande muur

ingewerkt. De wapeningen worden om de 60 cm geplaatst over een lengte van minimum 50 cm in beide muurdelen. In de doorgaande muur verlopen ze afwisselend links en rechts.

• verbonden d.m.v. een doorlopende dwarswapening in diagonaalvorm, bestaande uit een geprefabriceerd netwerk samengesteld uit 2 geprofileerde langsdraden of een gelijkwaardig systeem ingewerkt in de voegen van de doorgaande muur. Een gelijkaardige wapening wordt in de voeg van de doorgaande muur geplaatst. Ten opzichte van het verbindingspunt heeft de wapening een lengte van 50 cm in elke richting. Er worden minstens 2 wapeningen per meter hoogte voorzien.

• verbonden aan de doorgaande muur d.m.v. gegalvaniseerd bandijzers 40 x 2 mm van circa 35 cm lengte, die om de 60 cm met gegalvaniseerde nagels van 8 cm lengte per kant worden genageld in de langsvoeg.

• Betonkolommen worden om de 60 cm mechanisch met het metselwerk verbonden. De muren worden tegen het betonskelet aangesloten met bandijzer 40x2 mm om de 60 cm hoogte bevestigd aan de betonstructuur en over een afstand van 50 cm ingewerkt in het metselwerk.

• Andere structuurelementen worden verbonden met het metselwerk d.m.v. aangepaste ankers. De tussenafstand ervan bedraagt ten hoogste 60 cm.


76

• Verankeringen van muren aan bestaande constructies : in principe worden de muren verankerd door het inwerken in verband in de bestaande muren. Is dit niet mogelijk dan wordt om de 50 cm een voegband in het metselwerk ingewerkt en aan de bestaande constructie verankerd. Analoge verankeringen worden aangebracht om de 50 cm horizontaal en verticaal tussen de twee gedeelten van een muur, samengesteld uit twee maal een halve steen.

• Bij de verbinding van niet-dragende muren met vloeren wordt, indien gevaar bestaat tot scheuren en barsten, rekening gehouden met de mogelijke maatregelen zoals voorgesteld in STS 22.23.15.

• Vrijstaande muren worden geschoord tegen inwerking van de wind.

VERTICALE BELASTINGEN - OPLEG WELFSELS & LATEIEN

• De opleg van vloeren en lateien gebeurt volgens de bepalingen van STS 22.21.4 en STS 22.21.5. • De muren mogen niet worden belast vooraleer het metselwerk een voldoende sterkte bereikt heeft

• De wachttermijn vooraleer het metselwerk mag worden belast door een gelijkvormig verdeelde belasting bedraagt 16 uur (onder normale omstandigheden van de metselmortel).

• De wachttermijn vooraleer het metselwerk mag worden belast door een puntlast bedraagt 24 uur (onder normale omstandigheden van de metselmortel).

• Niet-dragende muren mogen niet worden gebruikt als bekisting voor dragende delen. Ze mogen pas worden gemetseld nadat de dragende delen ontkist zijn.

• De opleglengte van (al dan niet geprefabriceerde) deur- & raamlateien is aangepast aan de belasting en bedraagt minimum 15 cm. De rand van de oplegging blijft minimum 40 mm verwijderd van de slag van de opening (zie ook hoofdstukken 26 & 27).

• Lateien op metselwerk van cellenbeton en kalkzandsteen worden los opgelegd door tussenvoeging van bv. een laag bitumenvilt. De opleg wordt uitgevoerd met een voeg in elastisch materiaal dat vochtongevoelig en rotbestendig is.

• Bij zware puntlasten en/of bij oplegging van balken loodrecht op de muur dient de geconcentreerde belasting doelmatig in het metselwerk gespreid te worden, door het voorzien van een verdeelbalk, ofwel door holle stenen op te vullen of te vervangen door volle of geperforeerde stenen.

• De vloerbelastingen worden gecentreerd in de aslijn van het oplegvlak, de opleglengte van geprefabriceerde welfsels bedraagt daartoe minimum 7 cm, hetzij minstens de halve dikte van de gewapende vloer. De opleglengte van breedvloerplaten bedraagt minimum 5 cm. De steundiepte wordt vermeerderd met 2 cm • bij overspanningen van meer dan 5 meter en/of te verwachten doorbuiging op lange termijn, • oplegging op muren van lichte metselstenen.

MAATREGELEN TEGEN SCHEUREN - UITZETTINGSVOEGEN

Overeenkomstig STS 22.23 en NBN B 24-401 - Uitvoering van metselwerk (1981), zijn de nodige uitzettingsvoegen te voorzien voor het opvangen van differentiële zettingen en hygrothermische bewegingen in het metselwerk. De afstand tussen de vereiste uitzettings- of dilatatievoegen is afhankelijk van de aangewende metselsteen :

Metselsteen Hygrometrische uitzetting (mm/m) Dikte van het metselwerk

d < 140 mm d > 140 mm

Baksteen < 0,1 mm/m 30 m 30 m

Betonsteen < 0,4 mm/m 8 m 12 m

Kalkzandsteen < 0,4 mm/m 8 m 12 m

Cellenbeton 0,4 < ∆r < 0,6 mm/m 6 m 8 m

Voor baksteen metselwerk zijn uitzettingsvoegen vereist op tussenafstanden van maximum 30 meter. Voor betonstenen en kalkzandsteen zijn uitzettingsvoegen vereist op tussenafstanden van max. 8 m. Voor cellenbeton zijn uitzettingsvoegen vereist op tussenafstanden van maximum 8 m voor muurdikten kleiner dan 150 mm en maximum 12 m voor muurdikten groter dan 150 mm.

• Voor gewapende muurdelen worden deze afstanden groter een berekeningsnota overeenkomstig de gegevens van de fabrikant van de wapeningen, dient aan de architect te worden voorgelegd.

• De juiste plaats van de voegen wordt aangegeven op de plannen en/of gebeurt volgens de stabiliteitsstudie, overeenkomstig het gebruikte type steen of -blok.

• De verticale krimpvoegen gaan doorheen de ganse dikte van de muur, de eventuele gevelsteen inbegrepen, en worden zodanig opgevat dat de muurdelen vrij en elastisch kunnen bewegen en de voeg waterdicht blijft. Zij hebben een vrije breedte van circa 10 mm.

• De beide muurdelen worden aan elkaar verankerd met veerankers uit gegalvaniseerd staal waarvan de benen aan het metselwerk bevestigd worden door 2 verzinkte nagels van 8 cm lengte.

• De voegen worden opgevuld met een hoogwaardige elastische kit, volgens STS 56.1 – Gevelmastiek en rubriek 43.20 voegvullingen, aangebracht op een voegbodem uit een


77

rotbestendig synthetisch materiaal (rupsen of compri-banden). Het afdichtingsmateriaal moet een voldoende diepte hebben om goed aan de sponningen van de voeg te hechten.

DOORBREKINGEN

De nodige doorbrekingen en doorvoerbuizen moeten zoveel mogelijk worden voorzien tijdens de ruwbouwwerken. De aannemer zal dan ook op voorhand de nodige uitsparingen laten, teneinde latere doorkappingen tot een minimum te beperken (dit geldt voor alle zichtbaar blijvende delen). Indien de aannemer verzuimt deze werken uit te voeren, zijn het eventueel later boren door hem (of door een van zijn onderaannemers) en alle nadelige gevolgen die hieruit zouden voortvloeien, volledig ter zijner laste. Geen enkele verrekening of termijnaanpassing uit hoofde van deze toestand wordt toegestaan.

VOORZIENINGEN VOOR VERANKERING VAN BINNENSCHRIJNWERK

• Ruwbouwopeningen die bedoeld zijn om afgewerkt te worden met binnendeuren of met loutere uitbekledingen, dienen dermate in de wand gesitueerd te worden, dat een volledige omlijsting (deklijsten) kan aangebracht worden.

• Bij metselwerk uitgevoerd in niet-spijkerbare of niet-schroefbare materialen, plaatst de aannemer in de dagkanten van raam- en deuropeningen de nodige ankerklossen of andere bevestigingsmiddelen voor de plaatsing van de kozijnen. De prijs is integraal begrepen in de post opgaand metselwerk. De ankerklossen voldoen aan onderstaande voorwaarden : • De spijkerklossen zijn zwaluwstaartvormig en zijn voorzien van de nodige groeven zodat een

optimale hechting in het metselwerk verzekerd is. Ze moeten goed nagelbaar en/of schroefbaar, krimpvrij en uitzetvrij zijn.

• Ze zijn ofwel van verduurzaamd PNG of RND (vooraf gedrenkt in een bederfwerend product volgens STS 04.31.12), ofwel vervaardigd op basis van cement en rotbestendige, inerte materialen d.w.z. nagelbaar beton in baksteenformaat).

• Het metselverband mag niet onderbroken worden voor de plaatsing van de klossen. Ze mogen in geen geval de muurisolatie perforeren. De muurblokken worden goed verankerd in het metselwerk, waarbij de lengte van de muurblokken niet groter mag zijn dan de dikte van de muur. Bij zichtbaar blijvend metselwerk mogen de klossen niet zichtbaar zijn na afwerking.

• Waar brandwerend schrijnwerk komt, worden onbrandbare spijkerbare klossen aangebracht. • Bij de wanden in gipsblokken, cellenbetonblokken en/of blokken in volle silicaatsteen worden de

klossen vervangen door bevestiging d.m.v. roestvaste vijzen (RVS) en pluggen met aangepaste lengte volgens gebruik. Het aantal bevestigingen is recht evenredig met de stijfheid van het geheel.

• De plaatsen waar de klossen of andere hechtingsmiddelen worden ingewerkt, en het aantal te voorziene klossen is in overeenstemming met de corresponderende bepalingen voor het schrijnwerk (zie desbetreffende posten) ; de aannemer staat in voor een juiste coördinatie. • Zijaanslagen : op maximum 20 cm van de boven- en onderdagkant van de opening; de afstand

tussen 2 hechtingspunten bedraagt maximaal 60 cm. • Bovenaanslag :

breedte van de opening < 1 m : geen hechtingspunt; breedte van de opening > 1 m : 1 hechtingspunt per strekkende meter, deze hechtingspunten

zijn gelijkmatig verdeeld over de lateioverspanning. • Rolluikkasten : twee per dagkant.

• Afmetingen van de muurblokken : de hoogte = minimum 4 cm; de diepte = minimum 6 cm; de breedte bedraagt respectievelijk : • vensteropeningen : breedte = minimum 4 cm; • deuropeningen : breedte = gelijk aan de muurdikte; • zichtbaar metselwerk : breedte = respectievelijk 5-9-12 cm bij muurdikten van 9-14-19 cm;

Veiligheid


Keuring

MATERIALEN

De levering, bemonstering en beproeving van de materialen gebeurt overeenkomstig de respectievelijke normen. Indien de metselstenen geleverd worden onder het BENOR-merk van overeenkomstigheid, kunnen zij volgens NBN B 23-003 worden vrijgesteld van de opgelegde proeven inzake de karakteristieken van de metselstenen zelf. Bij twijfelgevallen omtrent de kunnen drukproeven op muurtjes worden uitgevoerd overeenkomstig de methode beschreven in NBN B 24-211.


78

UITVOERING

Overeenkomstig NBN B 24-401 - Uitvoering van metselwerk (1981), aangevuld met NBN B 04-001 - Maatafstemming voor gebouwen : basisbegrippen - gebruiksprincipes - voorkeursmodulen en NBN B 06-008 - Grootste toelaatbare afwijkingen voor gebouwen - Steenachtige draagsystemen (1994). • Alle muren hebben correcte afmetingen en worden loodrecht, haaks en goed vlak uitgevoerd,

overeenkomstig NBN B 24-401. • per verdiepingshoogte (tussen 2,5 - 3,5 m) dient de maximale afwijking van de muur t.o.v; de

loodrechte stand (schietlood) beperkt te blijven tot 8 mm. • de grootste afwijking op de lengte van een muur mag nooit meer dan 4 cm bedragen volgens

onderstaande tabel :

Lengtemaat (m) Toegestane afwijking (cm)

L < 1,25 +/- 1

1,25 < L < 3,43 +/- 1,5

3,43 < L < 7,29 +/- 2

7,29 < L < 13,31 +/- 2,5

13,31 < L < 21,97 +/- 3

21,97 < L < 33,75 +/- 3,5

33,75 < L +/- 4

• Voor de toleranties inzake de raam- en deuropeningen bedragen de afwijkingen t.o.v. de nominale afmetingen maximaal : • bovenste maatverschil : 1 cm • onderste maatverschil : 0 cm

• Het werk kan worden afgekeurd indien bovenstaande toleranties niet nageleefd zijn. Wanneer de uitvoering van het metselwerk onderworpen is aan de controle door een onafhankelijke instelling (bv. in functie van het bekomen van een BENOR-merk) kunnen bijzondere uitvoeringstoleranties worden opgelegd : • de grootste afwijking op de hoogte van een muur bedraagt 7,5 mm op 3m en de grootste afwijking

op de volledige lengte bedraagt 5mm op 5m. • per verdiepingshoogte (2,95 m) dient de maximale afwijking van de muur t.o.v; de loodrechte stand

(schietlood) beperkt te blijven tot 3 mm. • het vlakheidsgebrek (over 2,5 m) dient beperkt te blijven tot 5 mm.

PROEVEN

NBN EN 1052-1 - Metselwerkproeven - Deel 1: Bepaling van de druksterkte (1998)

NBN EN 1052-2 - Metselwerkproeven - Deel 2: Bepaling van de buigsterkte (1999)

NBN EN 1052-3 - Metselwerkproeven - Aanvangsschuifsterkte (2002)

NBN EN 1052-4 - Metselwerkproeven - Schuifsterkte met inbegrip van de waterkerende laag (2000)


79

20.10. binnenspouwblad - algemeen

Omschrijving

Worden begrepen in deze rubriek : alle (dragende) binnenspouwbladen en desgevallend massieve (te bepleisteren) buitenmuren uitgevoerd in blokken of stenen. Het buitenspouwblad (parementmetselwerk) is voorzien in rubriek 23.10 parement - algemeen hetzij overeenkomstig de voorziene gevelbekledingen in hoofdstuk 44.

Meting

Overeenkomstig de aard van het opgaand metselwerk, de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting steeds als volgt opgevat : • meeteenheid : per m3, uitgesplitst volgens muurdikte, aard en toepassing (binnenspouwblad,

dragende binnenmuren, ...). • meetcode : de metselwerken wordt gemeten volgens hun geometrische vorm, alle afmetingen

uitgedrukt in cm. De lengte van de muren wordt gemeten in de as van het onderdeel, bij ontmoetingen en kruisingen wordt de dikkere muur doorgemeten. Geen enkel volume wordt tweemaal in rekening gebracht. Openingen of geïncorporeerde bouwonderdelen met een ingenomen muuroppervlakte groter dan 0,30 m2 worden afgetrokken (bv. de lateien en eventuele ringbalken, in zover zij afzonderlijk in rekening worden gebracht in hoofdstuk 26 en/of hoofdstuk 27). De opleg van draagvloeren op het dragend binnenspouwblad wordt afgetrokken; de dragende binnenmuren worden gemeten tussen de vloerlagen (cfr. meetcode 28.00 draagvloeren gewapend beton - algemeen). Het metselwerk rond rook- & verluchtingskanalen wordt als volle muur gemeten voor kokeropeningen tot 0,12 m2 (zie ook hoofdstuk 25).


20.16. binnenspouwblad - cellenbeton |FH|m²

Materiaal

De cellenbetonblokken zijn volle metselstenen in cellulair materiaal, bekomen na behandeling onder hogedrukstoom (autoclavering), van gemalen silicaathoudende grondstoffen, hydraulische bindmiddelen, een hulpstof bestemd om de cellulaire structuur te vormen en eventueel andere bestanddelen. De blokken zijn glad gestructureerd en hebben een witte tot heldergrijze kleur. Zij beantwoorden aan de bepalingen van NBN B 21-002 - Metselstenen - Specificaties voor geautoclaveerde cellenbetonmetselstenen (1989), aangevuld met NBN EN 771-4 - Voorschriften voor metselstenen - Deel 4: Cellenbetonsteen (2003). Zij zijn drager van het Benor-keurmerk, bij iedere levering wordt een certificaat van oorsprong gevoegd. De blokken worden geleverd in een krimpfolie en in droge toestand gehouden tot verwerking. De aannemer legt een staal en prestatiefiche ter goedkeuring voor aan de ontwerper.

Specificaties

Nominale muurdikte : overeenkomstig de aanduidingen op plan • Binnenspouwblad : 10 cm

Prestatiecriteria

Thermische geleidbaarheid (bij 20° in droge toestand) : maximum 0,13 W/mk (categorie C3-05) / 0,16 W/mk (categorie C4-06)

Uitvoering

Het metselwerk wordt uitgevoerd volgens artikel 20.00 opgaand metselwerk - algemeen, aangevuld met de voorschriften van de fabrikant. (ofwel) De blokken worden verlijmd. Een gebruiksklare kleefmortel door de blokkenfabrikant

aanbevolen, wordt ter goedkeuring aan de ontwerper voorgelegd. Deze kleefmortel bestaat uit een compleet mengsel, dat voor de mortelbereiding, alleen toevoeging van zuiver water vergt met uitsluiting van elke andere grondstof. De samenstelling van het mengsel zal hoofdzakelijk bestaan uit Portlandcement, gewassen wit zand, aangevuld met microvezelige bewapening, en toevoegingproducten bestemd om de aanhechting van de mortel tussen de blokken te verbeteren. De lijm bezit een druksterkte van minimum 12,5 N/mm2. De voegdikte van de stootvoeg bedraagt circa 3 mm.

(ofwel) De blokken worden vermetseld.


80


Bij een ter plaatse gestorte betonvloer wordt een polyethyleen folie vastgeniet over de volle oplegbreedte en wordt aan de binnenzijde van de buitenmuren een polystyreenstrip van 40 x 5 mm vastgeniet. Vochtisolaties : overeenkomstig artikel 20.41 anticapillaire membranen - folies / PE en 23.41 vochtisolatie / spouw - folies / PE.

Toepassing

Wordt toegepast onder de volledige lengte van het binnenspouwblad van het clubhuis om de vloerisolatie en de muurisolatie op elkaar te laten aansluiten. Hoogte van deze laag is 23 cm. Wordt toegepast onder raam en deurdorpels (van de ramen die tot beneden komen) zowel in clubhuis als in botenloods.


81

22. MUURISOLATIES BOVENBOUW

22.00. muurisolatie bovenbouw - algemeen

Omschrijving

De post "muurisolatie bovenbouw" omvat alle leveringen en werken, voor het realiseren van de op plan aangeduide en de in het bijzonder bestek voorziene thermische (spouw-)isolaties voor gevelmetselwerk en/of gevelbekledingen, en de voorziene akoestische isolaties tussen de woningscheidende wanden. Let wel : de thermische isolatiematerialen bestemd voor rechtstreekse bezetting met een buitenbepleistering behoren tot systeem beschreven in rubriek 45.20 buitengevelisolatiesystemen.

Materialen

REFERENTIENORMEN

STS 08.82 - Materialen voor thermische isolatie - Algemene Terminologie (2003) NBN EN 822 t/m 826 - Materialen voor de thermische isolatie van gebouwen (1994) NBN EN 1602 t/m 1609 - Materialen voor de thermische isolatie van gebouwen (1997) NBN EN 12085 t/m 91 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen (1997) NBN EN 12429 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Conditionering tot vochtevenwicht bij gegeven temperatuur en vochtigheid (1998) NBN B 62-200 - Bepaling van de thermische geleidbaarheid of van de thermische permeantie van de bouwmaterialen - Algemeenheden (1978) NBN B 62-201 - Bepaling in droge toestand van de thermische geleidbaarheid of van de thermische permeantie van de bouwmaterialen door de methode van de verwarmingsplaat met schutring (1977) NBN EN 13172 - Warmte-isolatiematerialen - Overeenkomstigheidsbeoordeling (2001)

ISOLATIEWAARDE

De definities van de grootheden m.b.t. de thermische isolatie beantwoorden aan NBN B 62-002/addendum 1. De λu-normwaarden per isolatiemateriaal stemmen in feite overeen met de hoogste λd-gedeclareerde waarden volgens respectievelijke ATG’s, verhoogd met circa 10%. In onderhavig bestek en/of de bepalingen van het bijzonder bestek wordt volstaan met de opgave van de minimale dikte en de maximale lambda-waarde. Indien de aannemer een product (mits ATG) met een hogere lambda-waarde wil gebruiken, zal hij een grotere dikte moeten toepassen om gelijkwaardig te zijn.

Isolatiemateriaal maximale λd-waarde (W/mK) λu-normwaarde (W/mK)

Minerale wol (MW) 0,037 0,041

Geëxpandeerd polystyreen (EPS) 0,036 0,040

Cellenglas (CG) 0,044 0,048

Geëxtrudeerd polystyreen (XPS) 0,031 0,034

Polyurethaan (PUR) 0,025 0,028

Fenol (PF) 0,023 0,025

Geëxpandeerd perliet (EPB) 0,050 0,055

Voor meer informatie raadpleeg :

http://www.bbri.be/antenne_norm/energie/nl/normen/isolatie.html

Gunstige en betrouwbare rekenwaardes in ATG's van thermische isolatiematerialen.

Lijsten ATG’s - Isolatiematerialen

Ter berekening van het globaal peil van de warmte-isolatie worden gratis softwareprogramma's aangeboden (bv. door de Belgische Baksteenfederatie).

Uitvoering

REFERENTIENORMEN

TV 178 - Thermische isolatie van gevels (WTCB, 1989)

NBN B 62-301 - Warmte-isolatie van gebouwen - Peil van de globale warmte-isolatie (1989)

NBN B 62-001 - Hygrothermische eigenschappen van gebouwen - Thermische Isolatie : Winteromstandigheden

NBN B 62-002 - Berekening van de warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden van gebouwen (gedeeltelijk vervangen door NBN EN ISO 6946) (1987) +add.1 (2001) NBN EN ISO 6946 - Componenten en elementen van gebouwen - Warmteweerstand en warmtegeleidingscoëfficiënt - Berekeningsmethode (1996)


82

NBN EN ISO 10211-1 - Koudebruggen in gebouwen - Warmtestromen en oppervlaktetemperaturen - Deel 1 : Algemene berekeningsmethoden (1996) NBN EN ISO 10211-2 - Koudebruggen in gebouwen - Berekening van warmtestromen en oppervlaktetemperaturen - Deel 2: Lineaire koude-bruggen (2001) NBN EN ISO 13789 - Thermische eigenschappen van gebouwen - Specifieke transmissiewarmteverliezen - Berekeningsmethode (1999) NBN EN ISO 14683 - Koudebruggen in gebouwen - Lineaire warmtegeleiding - Vereenvoudigde methoden en standaardwaarden (1999) Handleiding voor controle op toepassing isolatie- & ventilatiereglementering - Deel 2 http://www.bbri.be/webcontrole/pdf/Deel2%20Alg%20proc.0700N.pdf

Handleiding voor controle op toepassing isolatie- & ventilatiereglementering - Deel 3 http://www.bbri.be/webcontrole/pdf/Deel3%20Informatie%20Vl%20Gewest.0900N.pdf

Handleiding voor controle op toepassing isolatie- & ventilatiereglementering - Deel 6 http://www.bbri.be/webcontrole/pdf/Deel6%20Isolatie.0401N.pdf

Veiligheid

Overeenkomstig het veiligheids- & gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en de concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd.

22.10. spouwisolatie / thermisch - algemeen

Algemeen

Het globale warmte-isolatiepeil K, zoals berekend volgens NBN B 62-301 - Warmte-isolatie van gebouwen - Peil van de globale warmte-isolatie is maximaal K 40. Teneinde een evenwichtige verdeling van de isolatie over alle bouwdelen te verkrijgen, worden door het Vlaams isolatiedecreet bovendien bijkomende voorwaarden gesteld aan de verschillende buitenwanden. De individuele warmteweerstand R (W/m2K) van een wand of wanddeel, is afhankelijk van de gekozen wandopbouw en wordt berekend volgens NBN B 62-002 - Berekening van warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden van gebouwen + add1&2 (1987, add 1997, 2001& 2003).

Omschrijving

Het betreft een gedeeltelijke of volledige spouwvulling met stijve of halfstijve isolatieplaten. De spouwopvatting stemt overeen met de respectievelijke uitvoeringsmodaliteiten van het parement en/of de lichte gevelbekledingen (zie algemene bepalingen in hoofdstuk 23 gevelmetselwerk en/of hoofdstuk 44 gevelbekledingen).

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m2 • meetcode : gemeten volgens netto oppervlakte, uitsparingen groter dan 0,5 m2 worden

afgetrokken • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

REFERENTIENORMEN

STS 08.82 - Thermische isolatiematerialen (1997)

NBN CR 245 - Warmte-isolatie - Indeling van bouwstoffen volgens hun warmteïsolerende eigenschappen (1986)

NBN EN 13162 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van minerale wol (MW) - Specificaties (2001)

NBN EN 13163 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxpandeerd polystyreenschuim (EPS) - Specificatie (2001)

NBN EN 13164 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxtrudeerd polystyreenschuim (XPS) - Specificatie (2001)

NBN EN 13165 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van hard polyurethaanschuim (PUR) - Specificatie (2001)

NBN EN 13166 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van fenolschuim (PF) - Specificatie (2001)

NBN EN 13167 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van cellulair glas (CG) - Specificatie (2001)


83

NBN EN 13168 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van houtwol (WW) - Specificatie (2001)

NBN EN 13169 - Producten voor thermische isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxpandeerd perliet (EPB) - Specificatie (2001)

NBN EN 822 t/m 826 - Materialen voor de thermische isolatie van gebouwen (1994-1996)

NBN EN 1602 t/m 1609 - Materialen voor de thermische isolatie van gebouwen (1997)

NBN EN 12085 t/m 91 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen (1997)

NBN EN 13172 - Warmte-isolatiematerialen - Overeenkomstigheidsbeoordeling (2001)

Informatieblad van het BUtgb “Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk” (2002/1)

Handleiding voor controle op toepassing isolatie- en ventilatiereglementering (WTCB) http://www.bbri.be/webcontrole/pdf/Deel6%20Isolatie.0401N.pdf http://www.bbri.be/antenne_norm/energie/nl/normen/isolatie.html

• De aangewende isolatiematerialen zijn weersbestendig, rotbestendig, niet ontvlambaar, niet onderhevig aan krimp en blijvend waterafstotend. De anorganische en amorfe structuur mag geen voedingsbodem vormen of doen ontstaan voor ongedierte, bacteriën of schimmels en tasten de andere bouwelementen niet aan. Beschadigde plaatdelen mogen niet worden verwerkt.

• De isolatiematerialen beantwoorden aan STS 08.82 - Materialen voor thermische isolatie (1997) inzake keurings- en toepassingsmodaliteiten.

• De gedeclareerde thermische geleidbaarheid λ (W/mK) van de isolatiematerialen wordt gemeten volgens NBN B 62-201 - Bepaling in droge toestand van de thermische geleidbaarheid van de bouwmaterialen door de methode van de verwarmingsplaat met schutring (1977) en gecertificeerd overeenkomstig de CEN/ISO-normalisatie en de richtlijnen van de BUtgb (Goedkeuring en Certificering van λ-waarden in ATG's - 20/12/1995).

• Om het bijkomend isolatieverlies door koudebrugwerking van de mechanische bevestigingen in rekening te brengen hanteert STS 08.82 een correctiefactor δk, voor een typische geïsoleerde spouwmuur met spouwhaakjes van diameter 4 mm en circa 5 per m2, komt dit neer op een δk van 0,02 W/m2K (bv. een k-waarde van 0,60 wordt 0,62 W/m2K).

• Het formaat van de platen is afgestemd op de verticale tussenafstanden van de spouwhaken. De afstandhouders (bij onvolledige spouwvulling) die op de spouwhaken bevestigd worden, zijn aangepast aan het isolatiemateriaal. Een model wordt ter goedkeuring voorgelegd.

• De respectievelijke voorschriften volgens tabel 2 van het Informatieblad van het BUtgb “Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk” zijn van toepassing en aan te vullen met de bepalingen van de specifieke ATG’s.

Uitvoering

• Op het thermisch isoleren van gevels gelden de bepalingen van TV 178 - Thermische isolatie van gevels (WTCB, 1989).

• Als regels van goed vakmanschap worden de richtlijnen en typedetails van het Informatieblad van het BUtgb “Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk” (2002/1) in aanmerking genomen.

• De platen mogen pas worden aangebracht na voorafgaandelijke keuring van het binnenspouwblad, volgens de faseringen vermeld in hoofdstuk 23.

• De aannemer zal er over waken dat de isolatie een ononderbroken geheel vormt, koudebruggen en vervormingen van de isolatielaag worden vermeden. De platen worden daartoe in zo groot mogelijke afmetingen, nauwsluitend tegen de binnenzijde van de spouw en onderling goed aansluitend in verband geplaatst. Zij worden waar nodig mooi recht versneden voor een perfecte aansluiting tegen andere bouwelementen.

• Aan de hoeken wordt de isolatie steeds over de volledige dikte doorgetrokken. Ter hoogte van raam- en deuraanslagen wordt de isolatie 10 à 15 mm doorgetrokken teneinde een goede aansluiting te hebben met het buitenschrijnwerk.

• Perforaties van het isolatiemateriaal worden tot een minimum beperkt door een aangepaste keuze van de vorm en de plaatsingswijze van de spouwhaken. Zij worden lichtjes afhellend naar buiten geplaatst. De platen moeten per m2 op minstens 5 à 6 punten bevestigd worden. Bij een verluchte spouw met gedeeltelijke spouwvulling wordt verplicht gebruik gemaakt van aangepaste rozetten die licht tegen de isolatie worden aangedrukt.

• Waar vochtwerende lagen doorheen de isolatie dringen worden de platen zorgvuldig in vorm gesneden. Bij de aanzet op of onderbreking door de vochtisolatie worden de platen afgeschuind volgens de helling van de vochtisolatie ofwel wordt de waterkerende folie onder en achter isolatie doorgetrokken. Waar vereist voorziet de aannemer, ter hoogte van lateien en/of op plaatsen waar zich gebeurlijk koudebruggen zouden voordoen, aangepaste isolatiestroken (bv. geëxtrudeerd polystyreen, dikte min. 3 cm) tussen het parament, de dagkanten, betonnen lateien, e.d. ....


84

Keuring

Overeenkomstig hoofdstuk 23 - gevelmetselwerk wordt het parament verplicht (!) opgetrokken in drie afzonderlijke fasen. De goede onderlinge aansluiting en bevestiging van de spouwisolatie en vochtisolaties kunnen daardoor in betere omstandigheden worden gecontroleerd. In het bijzonder zal worden toegezien op de goede aansluiting van de isolatie ter hoogte van ramen, dorpels, K Beschadigde of nat geworden platen dienen op aanwijzen van de ontwerper te worden vervangen.

REFERENTIENORMEN

NBN EN 13187 - Warmteprestatie van gebouwen - Kwalitatieve opsporing van thermische onregelmatigheden in de gebouwschil - Infraroodmethode (1999)

NBN ISO 2573 - Trekproefsystemen - Bepaling van de K-waarde (1997)

http://www.bbri.be/webcontrole/pdf/Deel3%20Informatie%20Vl%20Gewest.0900N.pdf

22.13. spouwisolatie / thermisch - polyurethaan (PUR) |FH|m2

Materiaal

Het betreft stijve isolatieplaten gevormd uit hard polyurethaanschuim overeenkomstig NBN EN 13165 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van hard polyurethaanschuim (PUR) - Specificatie (2001) + add. 1 (2004). Het blaasmiddel bij de productie van de platen is CFK-vrij en vanaf 01/01/2003 ook HCFK-vrij.

Specificaties

• Dikte : 40 mm overeenkomstig de aanduidingen op plan • Randafwerking : tand en groef • Prestatiecriteria :

• Gedeclareerde warmtegeleidingscoëfficiënt : maximum 0,023 W/mK


• De platen zijn aan beide zijden voorzien van een glasvlies en alu-kraftlaminaat . • De platen bezitten een technische goedkeuring ATG voor toepassing als spouwisolatie.

Uitvoering

De platen worden voorzien als spouwvulling. De platen worden nauwsluitend tegen de binnenzijde van de spouw geplaatst, met de groef aan de onderzijde.

Toepassing

• Spouwvoetisolatie : onder de dorpels van ramen (die tot aan de grond komen) en deuren, tussen cellenbeton.


85

24. GEVELELEMENTEN / BOUWSTEEN

24.00. gevelelementen / bouwsteen - algemeen

Omschrijving

De post "gevelelementen / bouwsteen" omvat alle noodzakelijke leveringen en werken voor de plaatsing van de respectievelijk in de buitengevels te integreren gevelelementen uit steenachtige materialen (dorpels / plinten / dekstenen / omrandingen / K) tot een zuiver afgewerkt geheel. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek,dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • het plaatsen en verwijderen van alle voor de werken vereiste stellingen, afdekzeilen en

beschermingswerken; • de controle en de voorbereiding van het draagvlak / de ondergrond / draagconstructie; • de controle opmeting van de juiste afmetingen tijdens of na uitvoering van de ruwbouw, teneinde

de detailtekeningen en/of specifieke profielsneden te toetsen aan de reeds uitgevoerde werken; • de voorbereiding, werkhuistekeningen en prefabricatie van alle voorziene gevelelementen (in casu

elementen uit houwsteen volgens voorgeschreven profielen : boordstenen, lateien, dorpels, dekstenen, omkaderingen hoeken, beëindigingen en ontmoetingen, kolommen, ...);

• de vereiste bevestigingselementen met de andere bouwelementen (ankers, doken, rails, K); • de bevestiging en het inmetselen van de gevelelementen, met inbegrip van de legmortels,

verankeringselementen, vochtisolaties, uitzettingsvoegen, voegwerk, opvulkitten, K. • het bijwerken van onvolledig afgewerkte houwstenen : de afwerking van de behouwing; het

uitvoeren van lijstwerk, het ter plaatse bijwerken van kleine onregelmatigheden zoals in- en uitsprongen, bramen, K;

• de beschermingsmaatregelen, nabehandelingen; • het opruimen en schoonmaken van de bouwplaats. Let wel : Specifieke voorschriften gelden voor de uitvoering van houwstenen, voor de uitvoering van verticale buitenbekledingen van dunne natuursteenplaten en voor specifieke stukken met vaste snede of vorm of niet voorgeschreven secties zoals dorpels.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : m3 (afhankelijk van de aard dr elementen en de materiaalkeuze); • meetcode : netto volume • Volumes kleiner dan 0,010m3 worden voor 0,010m3 in rekening gebracht. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) De ankers, de vochtisolatie en het

voegwerk voor plinten zijn in de eenheidsprijs begrepen.

Materialen

REFERENTIENORMEN

NBN EN 771-6 - Voorschriften voor metselstenen - Deel 6 : Natuursteen (2000)

TV 146 - Verticale buitenbekledingen van dunne natuursteenplaten (WTCB, 1983)

TV 148 - Het lijmen van steen en marmer (WTCB, 1983)

TV 163 - Gesteenten en mineralen (WTCB, 1986)

TV 140 - Vochtwerende oppervlakteproducten - Keuze en verwerking (WTCB, 1982)

TV 205 - Natuursteen (WTCB, 1997) -> vervangt TV 72 en TV 80 en actualiseert gedeeltelijk TV 146

TV 220 - Belgische Blauwe Hardsteen (WTCB, 2001) -> vervangt TV 99 en TV 156


86

ALGEMEEN - LEVERING - BEMONSTERING

Ingeval van geprofileerde elementen legt de aannemer voorafgaandelijk de nodige deeltekeningen en stuklijsten van de gevelelementen ter goedkeuring voor aan de ontwerper; de schaal van de tekeningen is aangepast aan de aard van het werk. Voor het uitzicht, de kleur(en) en de oppervlaktestaat wordt verwezen naar drie voor te leggen monsters (contractuele monsters), die respectievelijk het gemiddelde uitzicht en de twee grensuitzichten van de levering moeten vertonen. Deze monsters moeten bovendien alle bijzonderheden (aders, gaten, draden, K) bevatten die niet als gebreken worden beschouwd en waarvan de aanwezigheid niet tot afkeuring kan leiden.

METSELMORTELS

De legmortel is aangepast aan de elementen die hij verbindt en heeft er geen enkele negatieve invloed op, noch op het vlak van sterkte, noch op het vlak van de esthetische kwaliteiten. • De metselmortel voor de bevestiging van plinten / dorpels / omrandingen / dekstenen / K behoort

tot de categorie M2 volgens NBN B 14-001 (1985) (samenstelling minstens 300 kg cement sterkteklasse 32,5 per m3 droog zand (1 deel cement voor 4 delen zand)).

• De mortel moet met scherpe zand worden aangemaakt (vet zand of zavel zijn verboden). Het zand moet zo worden opgeslagen dat het niet bevuild wordt door vreemde bestanddelen. Het aanmaakwater mag niet verontreinigd zijn door organische stoffen, zuren, zouten, alkaliën, suikers, industriële afvalstoffen of andere stoffen waardoor de sterkte of de duurzaamheid van de mortel kan worden geschaad.

• Hulpstoffen worden enkel toegelaten na akkoord van de architect; zij moeten beantwoorden aan de gebruiksaanwijzingen van de leverancier en de voorschriften van de normen van de reeks NBN T 61 - Hulpstoffen voor mortel en beton. Het gebruik van bindingsvertragers is niet toegelaten.

• Voor kleine hoeveelheden mag de mortel worden samengesteld op de werf en mechanisch bereid. • De bereide mortels moeten worden verwerkt vooraleer een binding optreedt; mortel die een begin

van binding ondergaat, mag niet opnieuw aangemaakt of verwerkt worden.

VOEGEN

• De voegen tussen plinten en dorpels worden overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek afgewerkt met • een waterdichte plastische mortelspecie ter goedkeuring voor te leggen aan de ontwerper. • een speciale mortel bestaande uit een metaalpoeder dat met een speciale vloeistof wordt

gemengd : dit poeder is samengesteld uit twee gewichtsdelen zinkoxyde, steengrijs genaamd, twee gewichtsdelen tot poeder gemalen zeer harde kalksteen en één gewichtsdeel tot poeder gemalen zandsteen (alle deeltjes zijn kleiner dan 1,5 mm). De mengvloeistof bestaat uit 1/3 zink in zoutzuuroplossing en 2/3 zuiver water. De mengverhouding bedraagt 0,3 l vloeistof per 1 kg poeder, innig te vermengen). (-> verouderde formule)

• een aangepaste voegbodem en/of elastische kit volgens STS 56.1 • De aannemer zal op zijn verantwoordelijkheid vooraf de metselen de voegmortel onderzoeken

om de verenigbaarheid van beide mortels na te gaan. • De voegkleur wordt aangepast aan de kleur van het gevelelement (lichtgrijs / donkergrijs).

Uitvoering

VERVOER - LEVERING

De gevelelementen worden geleverd op paletten en zijn bij het transport vlak gestapeld en afgedekt. Op de werf worden ze vlak gestapeld en beschermd tegen de weeromstandigheden, op een beschutte geventileerde plaats of onder een dekzeil.

GEVELOPVATTING

Bij het inwerken van de gevelelementen wordt rekening gehouden met de spouwopvatting en modulering van het gevelmetselwerk, zoals beschreven in hoofdstuk 23. • De verbindingen tussen gelijkaardig houwwerk moeten tot stand komen door de continuïteit van

het steensverband. Alle muren die een geheel vormen worden tezelfdertijd opgetrokken. Het delen van hele stenen is niet toegelaten. Stukken van stenen worden niet verwerkt.

• In het bijzonder wordt er op toegezien dat nergens koudebruggen ontstaan, door een rechtsreeks contact met het binnenspouwblad of een slechte aansluiting van de voorziene spouwisolatie.

• Vochtbruggen dienen te worden voorkomen door het aanbrengen van aangepaste waterkeringen.

OPSTELLING - STEENSVERBAND

De gevelelementen worden met zorg gepositioneerd. Hiertoe worden ze gelegd en uitgepast op wiggen, die zijn afgestemd zijn op de voegdikte, rekening houdend met de toleranties, zodat het bovenvlak van elke laag goed vlak en effen is. De wiggen worden geplaatst in de hoeken en op tenminste 5 cm van de randen teneinde randschade te voorkomen.


87

VERWERKING

De gevelelementen worden vol en zat in de mortel gelegd, waarbij er wordt op toegezien dat de uitgestreken mortellaag dikker wordt aangebracht dan de afstandswiggen. De voegen moeten overal even dik en rechtlijnig zijn. De breedte van lint- en stootvoegen stemt overeen met deze van het gevelmetselwerk waarin ze worden geïntegreerd. Bij droog weer worden kleine elementen vooraf bevochtigd. Ook de leg- en stootvlakken van grote elementen moeten vóór verwerking worden nat gemaakt, zodat dat het water niet door capillariteit uit de mortel wordt opgeslorpt. • De aansluitingen (stoot- en lintvoegen) met het buitenspouwblad worden goed met mortel gevuld;

aan de buitenkant blijven de voegen tot 2 cm diepte open wanneer het parement naderhand opgevoegd wordt. De nodige voorzorgen worden genomen om een verzorgd en onbesmeurd uitzicht aan de ingemetste gevelelementen te geven en dit te behouden.

• Na het leggen worden de stootvoegen met mortel opgevuld. Elk rechtstreeks contact tussen binnen- en buitenspouwblad dient te worden vermeden. De tussen te plaatsen materialen moeten verenigbaar zijn met de voegvulling van het buitenschrijnwerk.

VERANKERINGEN

De draagconstructie moet voldoende sterk en dik zijn, om de verankeringselementen van de stenen te kunnen bevestigen, ten aanzien van de krachten waaraan ze zullen worden onderworpen (afrukking, buiging, schuifkrachten). Voor de controleproeven en technische karakteristieken, wordt verwezen naar de methoden beschreven in TV 146 (WTCB, 1983) en TV 205 (WTCB, 1997), aangevuld met de normen voor beton NBN B 15-223/A1 (1997) en NBN B 15-203 (1990).

Veiligheid


Keuring

Na plaatsing en tot de voorlopige oplevering worden de elementen beschermd tegen beschadiging of bevuiling. Beschadiging kunnen bij de voorlopige oplevering worden geweigerd en zullen vervangen worden op kosten van de aannemer.

24.01. algemeen - blauwe steen

Omschrijving

Het betreft de voorschriften m.b.t. de kwaliteiten van het materiaal en de bewerking van houwstenen, volgens al of niet gedetailleerde steensneden, waarin de respectievelijke vorm, grootte en afwerking bepaald wordt. Deze omvatten in te metselen hardsteenblokken, hoeken, beëindigingen en ontmoetingen, kolommen, boordstenen, lateien, dorpels, dekstenen, omrandingen, e.d. met respectievelijk nader omschreven profielen. Specifieke voorschriften gelden voor :

• uitvoering van gevelplinten,

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : m3, desgevallend opgesplitst volgens oppervlaktebehandeling. • meetcode : het volume van het kleinste parallellepipedum dat de steen omgrenst; werkelijk volume

welke ook de grootte van de steen is; de stenen kleiner dan 10 dm3 worden per stuk gemeten. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)


88

Materialen

KWALITEIT VAN DE STEEN

De blauwe hardsteen, ook wel crinoïsche kalksteen "Petit Granit" genaamd beantwoordt aan de voorschriften van TV 220 - Belgische blauwe hardsteen of "Petit granit" uit het Tournaisiaanse geologische tijdperk (WTCB, 2001 -> vervangt TV 156). Ze hebben een gemiddelde volumemassa van circa 2687 kg/m3 en een mineralogische hardheid van 3 op de schaal van Mohs. De plaats van herkomst (groeve) wordt voorafgaandelijk ter goedkeuring voorgelegd aan de architect. • Alle stenen zijn vrij van gebreken, die mettertijd de duurzaamheid van de steensoort zouden

kunnen aantasten en het gebruik ervan in het gedrang brengen. De steen is gezond, heeft een heldere klank onder de slag van een ijzeren hamer en is vorstbestendig. Zij zijn ontdaan zijn van alle steenkorst of aarde, afgeschaald tot op de kern. Zij zijn vrij van iedere onzuiverheid (vet, olie, roest, K) en volkomen gereinigd. De steen is vrij van vlekken (vetten, olie, enz...), ontdaan van alle steenkorst of aarde, afgeschaald tot op de kern en volkomen gereinigd.

• Stenen die in éénzelfde bouwwerk of in éénzelfde deel van een bouwwerk verwerkt worden, vertonen geen kleurverschillen.

• Men onderscheidt onderstaande kwaliteitsklassen (handelscategorieën volgens tabel 28 van TV 220). Behoudens bijzondere eisen is voor gevelelementen standaard de categorie “normaal gebouw” van toepassing : • Categorie “uitzonderlijk gebouw” : decoratieve elementen, kraagstenen, omkaderingen, K • Categorie “normaal gebouw” : plinten, treden, gevelbekledingen, beplatingen, K (standaard) • Categorie “technische keuze” : boordstenen, goten, straattegels, K

• Stenen waarvan het uitzicht volgende kenmerken vertoont hebben afkeuring tot gevolg: • verweringskorst, leisteenachtige of heterogene zones; • oplossingsholten; • barstjes, aders en draden die water vasthouden op de zichtbare vlakken; • stylolieten die al dan niet water vasthouden maar gelegen zijn op minder dan 2 cm van een

gevoegd uitspringend vlak, op minder dan 4 cm van een niet-gevoegd uitspringend vlak of in de al dan niet zichtbare vlakken van dunne platen (minder dan 5 cm dik);

• water vasthoudende zwarte aders; • witte vlekken met een oppervlakte groter dan 1 dm2 of een oppervlak groter dan 20% van het

zichtbare oppervlak van de steen; • zachte of niet hechtende fossielen.

• Het gebruik van kit of eender welke voegmassa voor het verbergen van gebreken is verboden, zonder specifieke toelaatbare uitzonderingen zoals opgenomen in het bijzonder bestek en/of toestemming van het Bestuur..

BESCHIKBARE AFMETINGEN

De vrije afmetingen van de gezaagde platen zijn leverbaar in volgende standaarddiktes : 2 / 3 / 4 / 5 / 6 / 8 / 10 / 12 / 15 / 16 / 18 / 20 / 22 / 24 / 25 / 28 / 30. Afhankelijk van de dikte kunnen de normale afmetingen van de platen variëren van circa 100x150 cm tot 150x250 cm. Binnen bovenvermelde grenzen zijn alle afmetingen courant leverbaar in op vaste maten gezaagde of bewerkte stenen.

VERLIJMINGEN - BIJWERKING VAN ONVOLKOMENHEDEN

In bepaalde bijzondere gevallen en enkel overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek (bv. dam van vensterdorpels) en/of specifieke toestemming van de ontwerper, is het bijwerken of aaneenlijmen van de bouwsteenelementen toegestaan. In voorkomend geval moet de aannemer, op verzoek van de architect, de nodige referenties en schetsen ter beschikking stellen. • Het aaneenlijmen van stenen wordt uitgevoerd overeenkomstig de voorschriften van TV 148 - Het

lijmen van steen en marmer (WTCB, 1983). • Overeenkomstig de in het bijzonder bestek toegestane bijwerkingen en/of verlijmingen

beantwoorden daarbij aan onderstaande randvoorwaarden : • Kleine onvolkomenheden, in het dagvlak van de natuursteen, mogen worden hersteld voor zover

er geen gevaar bestaat dat de herstelde zone verdere beschadiging ondergaat en voor zover het vulproduct even hard is als de steensoort en de kleur of het patina van de herstelde zone niet duidelijk verschilt van die van de steen. Onverminderd de aard van de toegestane bijwerking kan een minwaarde van 10% worden toegepast op de betreffende hoeveelheden.

• De bijzonderheden in het zichtvlak mogen worden verkit, voor zover de verkitte zone geen enkel gevaar op beschadiging inhoudt en de kit, waarvan de kleur wordt aanvaard na aanbrenging op een van de drie referentiemonsters, een hardheid heeft die bij benadering gelijk is aan die van de steen en geen kleurverandering ondergaat die zichtbaar is op meer dan 1,5 m afstand voor binnengebruik in wanden of vloeren en op meer dan 3 m afstand voor buitengebruik in gevels of


89

vloeren. Kleurwijziging ten gevolge van bevuiling die vreemd is aan de steen wordt niet in beschouwing genomen, noch voor de steen, noch voor de verkitting.

Uitvoering

BEWERKING VAN DE STEEN

De houwstenen moeten loodrecht, haaks en zo vlak mogelijk worden uitgevoerd. De zichtvlakken hebben rechte kanten en zijn vrij van afgeschilferde randen en hoeken. Gefrijnde stenen worden alle gelegd in eenzelfde behouwingsrichting. De wijze van de bewerking is voor alle gevelelementen standaard “grijs-geschuurd”, behoudens andere bepalingen opgegeven in het bijzonder bestek.

Nota aan de ontwerper

Voor meer info zie TV 220 § 3.2.2, tabel 2 (afwerkingstypes) & tabel 3 (oppervlaktekarakteristieken)

Volgende behouwingen en afwerkingen, ook onderling gecombineerd, kunnen toegepast worden :

Effen afwerking Fijne behouwing Ruwe behouwing

Gezaagd Ijsbloem Gepikketteerd

Geslepen Oude frijnslag Afgeschilferd

Geschuurd Gefrijnd met > 20 groeven Gefrijnd met 15 groeven

Gezoet Fijn gebikt Ruw gebikt

Gepolijst Fijn gehamerd of gebouchardeerd Ruw gehamerd of gebouchardeerd

Begrind Gegradeerd

Sclype

Gevlamd

Manueel geribd

Type Afwerking Korrelspecificatie Schuurmiddel Ruwheid Oppervlak Glansgraad

Grijs geschuurd < 60 > 1,43 µm < 5 %

Blauw geschuurd 60 - 120 0,97 -1,43 µm 5 - 15 %

Gewoon gezoet 120 - 220 0,54 - 0,97 µm 15 - 33 %

Blauw gezoet 220 - 400 0,34 - 0,54 µm 33 - 42 %

Donker gezoet 400 - 600 0,25 - 0,34 µm 42 - 45 %

Gepolijst 600 - 900 0,19 - 0,25 µm 45 - 70 %

Glanzend geploijst > 900 < 0,19 µm > 70 %

PLAATSING

• De leg- en stootvlakken worden goed geëffend in het vlak van het parement. • Iedere afmeting van een rugvlak moet tenminste gelijk zijn aan 90% van de overeenstemmende

afmetingen van het tegenoverliggende parementvlak. • Lijsten worden over alle legvlakken geëffend zonder enige versmalling. • De nodige voorzorgen worden genomen om een verzorgd en onbesmeurd uitzicht aan het

houwwerk te geven en dit te behouden.


• Het houwwerk wordt opgetrokken volgens een door de architect opgemaakte verbandtekening.

Keuring

REFERENTIENORMEN

Opleveringscriteria volgens tabel 7 van TV 220 (WTCB, 2001)

Uitzicht & handelscategorieën volgens tabel 28 van TV 220 (WTCB, 2001)

Alle houwstenen die holten of verweringszones vertonen, gekloven of gebroken zijn of die hoek- of randschade vertonen, worden geweigerd en door de aannemer op eigen kosten vervangen. Houwstenen met hoek- of randschade ontstaan tijdens het transport en de behandeling van de steen of gedurende de werken komen niet in het zichtvlak voor en worden op kosten van de aannemer vervangen voor zover de schade onherstelbaar is (alleszins zal een minwaarde van 10% worden toegepast - zie hoger).

24.10. raam- & deurdorpels - algemeen

Omschrijving

Het betreft de levering en plaatsing van de raam- & deurdorpels tot algehele afwerking. In de eenheidsprijs zijn begrepen :


90

• de controle opmeting van de juiste afmetingen tijdens of na uitvoering van de ruwbouw teneinde de detailtekeningen of gedetailleerde steensneden te toetsen aan de uitgevoerde werken;

• het kappen van alle afschuiningen; • de voorziening van de nodige hellingen en waterlijsten; • het stellen en eigenlijke plaatsen van de dorpels; • het opvoegen en waar nodig opkitten met een aangepaste elastische gevelkit; • het schoonmaken voor de voorlopige oplevering.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : blauwe steen • meeteenheid : m3 (blauwe steen), desgevallend opgesplitst volgens oppervlaktebehandeling. • meetcode : het volume van het kleinste parallellepipedum dat de steen omgrenst; werkelijk volume

welke ook de grootte van de steen is; de stenen kleiner dan 10 dm3 worden per stuk gemeten. Let wel : opgelijmde stukken mogen niet in rekening worden gebracht bij de bepaling van het begrensd volume!


Materialen

• De dorpels zijn geprofileerd overeenkomstig het bijzonder bestek en/of de bijgevoegde detailtekeningen.

• De aannemer zal ter plaatse de juiste afmetingen nemen en aldus de steensneden aanvullen. • De aannemer is verplicht na te gaan of de dorpels kunnen geleverd worden in de vormen,

afmetingen en modellen voorgeschreven in de aanbestedingsdocumenten. • De aannemer legt, indien geëist door de ontwerper, vóór de uitvoering ter goedkeuring voor :

• een kleurenkaart en stalen voor de prefabdorpels, K; • contractuele monster(s) per voorzien dorpeltype, die het gemiddelde uitzicht, kleur(en) en

oppervlaktestaat van de levering moeten vertonen; • de levering van maquettes of prototypes; • de nodige afwerkingsdetails en plaatsingsplannen; • de gevraagde garantiebewijzen, attesten (overeenkomstig de eisen van het bijzonder bestek);

• De detaillering van de dorpels houdt rekening met een goede afwatering. Hiertoe moet het bovenvlak van de dorpel een voldoende helling hebben naar buiten toe (minimum 10%).

• De uitsprong t.o.v. het parementvlak bedraagt ten minste 50 mm. Alle uitspringende dorpels worden onderaan voorzien van een druipgroef voor een afdoende waterkering. De druipgroef is minimum 5 mm diep en bevindt zich op circa 10 mm van de rand. Langs de voorzijde zullen de watergroeven minstens 30 mm buiten het gevelvlak geplaatst worden.

• Het achtervlak van de binnenzijde van de dorpel houdt rekening met de dikte van het schrijnwerk en de eventueel bijkomende voorziening van rolluiken en/of zonneweringen.

• Onder buitendeuren is steeds een opstand met een hoogte van 10 mm en een breedte van 20 mm te voorzien, dewelke gelijk komt met de voorziene binnenvloerafwerking.

• Zijdelingse opstanden aan de dorpeluiteinden kunnen voorkomen dat het water tegen of in het metselwerk wordt gedreven;

Uitvoering

• De buitendorpels in steenachtig materiaal worden geplaatst voor het leggen van de vloeren en voor de plaatsing van het buitenschrijnwerk.

• Er wordt toegezien op een adequate thermische onderbreking (isolatie) tussen de buitendorpels en het binnenspouwblad. Waar nodig wordt de spouwopening aangevuld met bijkomende isolatie, ter voorkoming van koudebruggen.

• De dorpels worden, hetzij over hun volledige lengte, hetzij aan de uiteinden en onder iedere tussenvoeg, op een soepele vochtwerende laag aangebracht die aan de achterzijde en zijkanten opgetrokken wordt, derwijze dat insijpelend water naar buiten wordt geleid.

• De dorpels worden goed horizontaal geplaatst in een vol mortelbed, met een mortel categorie M2 (volgens NBN B 14-001) met toevoeging van een waterwerende kunststofemulsie. Vlakke dorpelelementen worden met lichte helling van circa 1 cm naar buiten toe geplaatst.


91

24.11. raam- & deurdorpels - blauwe steen |FH|m3

Materiaal

Specificaties

• Categorie : normaal gebouw (volgens tabel 28 van TV 220) • Onvolkomenheden : worden geweigerd K • Bovenvlakken : geschuurd • Zichtbare zijkanten : geschuurd • Profiel :

• Raamdorpels : dikte minimum 5 cm,volgens detailtekeningen • Deurdorpels : dikte minimum 7 cm ,volgens detailtekeningen

• Helling : niet voorzien • De dorpels steken 5 cm uit het gevelvlak en zijn voorzien van een druipgroef • Lengte van dorpelstukken : volgens opmeting, uit één stuk tot 150 cm.


• De leverancier (steengroeve) beschikt over een doorlopende technische goedkeuring ATG. • Onvolkomenheden worden geweigerd

Uitvoering

De aannemer neemt op de werf de juiste afmetingen op na het beëindigen van de ruwbouw. Er wordt rekening gehouden met de detailtekeningen van de architect. • Indien in de steen geen hellingsprofiel is aangebracht, wordt hij met een helling van 5% gelegd

afwaterend van het buitengevelvlak weg. • Dorpels langer dan 150 cm mogen in twee of meer delen worden geplaatst, voorzien van een

uitzettingsvoeg van circa 8 mm over de totale diepte van de dorpel. • Onder de dorpels wordt over hun volledige lengte een vochtisolatie aangebracht (PE-folie

0,40mm, die parallel met de voeg aan de randen en aan de achterzijde omhoog geplooid wordt. • In de open voeg kan tussen de elementen een strookje polystyreen worden geplaatst. • De voegen worden opgevoegd met een waterdichte plastische voegmortel, aangepast aan de

kleurtint van de steen.

Toepassing

Onder alle deuren en ramen.


92

26. STRUCTUURELEMENTEN GEWAPEND BETON

26.00. structuurelementen gewapend beton - algemeen

Omschrijving

Onderhavig hoofdstuk omvat alle ruwbouwelementen andere dan funderingselementen of vloerelementen, uitgevoerd in stortklaar of geprefabriceerd gewapend beton.

Uitvoering

De aannemer is gehouden alle elementaire regels t.a.v. het voorkomen van vocht- en koudebruggen, te respecteren. Hij zal de ontwerper hierop wijzen bij ontbrekende informatie of tegenstrijdigheden op de documenten. Bijzondere aandacht dient tevens te worden besteed aan de afmetingen van de elementen, hun peilen en doorbuiging, alsook alle doorvoeren voor leidingen, kokers, K Indien de nodige aanbevelingen niet uitdrukkelijk in de uitvoeringsdocumenten vermeld zijn, zal de aannemer hiernaar informeren. Alvorens de werken aan te vatten, brengt hij de architect op de hoogte van al zijn eventuele opmerkingen dienaangaande.

Veiligheid


26.01. algemeen - betonstudie |PM|

Algemeen

Het bijzonder bestek bepaalt voor de werken in beton, door wie de documenten (studie, plans en borderellen) geleverd worden, ofwel door het Bestuur, ofwel door de aannemer. STABILITEITSSTUDIE GELEVERD DOOR DE BOUWHEER De kosten voor het opmaken van de betonstudie zijn ten laste van de bouwheer. De studie is

toegevoegd aan het dossier basisaanbesteding. De aannemer gaat na of de elementen kunnen worden uitgevoerd volgens de uitvoeringsdocumenten van het studiebureau, en of zich geen onderlinge anomalieën voordoen.

Let wel : De uitvoering van de post "gewapend beton" (integraal of onderdelen ervan) heeft daarbij, voor gebouwen met dragende muren en tot vier bouwlagen, steeds een forfaitair karakter. De inschrijver zal voor de desbetreffende artikels eenheidsprijzen vermelden, alsmede de hoeveelheden die zij zelf hebben berekend. Het product van deze twee cijfers geldt als een forfaitaire prijs, dewelke, bij het onderzoek der offertes, geen aanleiding zal geven tot verbetering wat betreft de berekende hoeveelheden. De gehanteerde eenheidsprijzen dienen evenwel te worden aangeduid met het oog op gebeurlijke verrekeningen van wijzigingen opgelegd door de bouwheer, alsmede voor het vaststellen van het bedrag der vorderingsstaten.

26.02. algemeen - referentienormen |PM|

Algemeen

CEMENT

• Het gebruikte cement zal voldoen aan de voorschriften van de normen NBN EN 197-1 en PTV 603. Voor speciale cementsoorten worden deze voorschriften aangevuld met : • NBN B 12-108 voor cement met hoge bestandheid tegen sulfaten (HSR-cement) • NBN B 12-109 voor cement met begrensd alkaligehalte (LA-cement) • NBN B 12-110 voor cement met hoge aanvangssterkte (HES-cement)

• Het gebruikte cement draagt de CE-markering (als bewijs van overeenkomstigheid met NBN EN 197-1) en het BENOR merk of gelijkwaardig (als bewijs van overeenkomstigheid voor gewone cementsoorten met PTV 603 en voor de speciale cementsoorten met PTV 603 én NBN B 12-108/109 of 110). Onderstaande tabel geeft ter informatie de genormaliseerde aanduiding van de in België geproduceerde cementen weer (Uittreksel uit NBN EN 197-1 (2000))

Type Benaming Aanduiding Sterkteklasse

I Portlandcement CEM I

32,5

II Portlandvliegascement CEM

II/A-V II/B-V

Portlandkalksteencement CEM II/A-L of LL

Portlandcomposietcement CEM II/A-M (S-V-L-LL) 42,5 N


93

II/B-M

III

Hoogovencement CEM

III/A 52,5 R III/B

III/C

V Composietcement CEM V/A (S-V)

• De NBN EN 197-1 vervangt de nationale norm NBN B 12-001. In vergelijking met de oude NBN B 12-001 dienen de aanduidingen van portlandcomposietcement en van composietcement voortaan vervolledigd te worden met de vermelding van de hoofdbestanddelen, die ze, naast portlandklinker, bevatten. Met betrekking tot een verhoogde radonconcentratie valt het gebruik van hoogovencement naar de toekomst toe af te raden.

GRANULATEN

Alle gebruikte granulaten dienen verplicht voorzien te zijn van een CE-markering. De codificatie van de granulaten gebeurt volgens de voorschriften van PTV 411. De voorschriften van de meest recente versies van de normen NBN EN 12620, NBN EN 13242 en in voorkomend geval NBN EN 13055 zijn van toepassing. De proeven op de granulaten gebeuren volgens de Europese normen m.b.t. de proefmethoden, waarnaar in de hoger vermelde normen verwezen wordt..

AANMAAKWATER

Het aanmaakwater moet voldoen aan de voorschriften van NBN EN 1008 - Aanmaakwater voor beton - Specificatie voor monsterneming, beproeving en beoordeling van de geschiktheid van water, inclusief spoelwater van reinigingsinstallaties in de betonindustrie, als aanmaakwater voor beton (2002)

HULPSTOFFEN

De gebruikte hulpstoffen zullen voldoen aan de aan de normen van de reeks NBN T 61 en NBN EN 934-2. Zij dragen het BENOR keurmerk of een gelijkwaardige certificering. Het gebruik van toeslagstoffen wordt, op verantwoordelijkheid van de aannemer, enkel toegelaten mits voorafgaandelijke goedkeuring door de architect en/of ingenieur stabiliteit en op voorwaarde dat de toeslagstoffen geen aanleiding geven tot vermindering van de breukweerstand of verhoging van krimp.


94

KEURING

• Elk tewerkgesteld beton is in overeenstemming met NBN EN 206-1 + NBN B 15-001 (2004) . • Beton voorzien van het merk van overeenkomstigheid BENOR, is vrijgesteld van voorafgaande

technische keuringen. Het Bestuur behoudt zich evenwel het recht voor, in geval van twijfel, controles uit te voeren bij de levering. Indien het resultaat negatief is, vallen de kosten van deze controles ten laste van de aannemer.

• Beton dat geen BENOR-merk of technische goedkeuring (ATG) bezit, moet beschikken over een technisch dossier, bevattende de bewijsvoering dat het beton beantwoordt aan de eisen van NBN EN 206-1 en NBN B 15-001 (2004). Alle kosten van nazicht van de gelijkwaardigheid en controle van de proeven vallen ten laste van de aannemer. Alle uitvoeringsvoorwaarden welke voorkomen in de betrokken normen, de typevoorschriften PTV en de technische goedkeuring, zijn van toepassing op het betrokken product.

REFERENTIENORMEN

Voor de respectievelijke betonwerken (zowel stortklaar, geprefabriceerde elementen, spanbeton) gelden onderstaande normen en aanbevelingen, gehanteerd in hun laatste uitgave (van kracht één week voor aanbesteding) inclusief alle aanvullingen.

Toepassingsgebied Referentienormen

Cement

NBN EN 197-1 + PTV 603 voor alle cementsoorten NBN B 12-108 voor cement met hoge bestandheid tegen sulfaten (HSR-cement) NBN B 12-109 voor cement met begrensd alkaligehalte (LA-cement) NBN B 12-110 voor cement met hoge aanvangssterkte (HES-cement)

Granulaten

NBN EN 12620 - Toeslagmateriaal voor beton (2002) NBN EN 13055-1 - Lichte toeslagmaterialen - Deel 1: Lichte toeslagmaterialen voor beton en mortel (2002) NBN EN 13242 - Toeslagmaterialen voor ongebonden en hydraulisch gebonden materialen voor burgerlijke bouwkunde en wegenbouw (2003) PTV 411 - Codificatie van de granulaten

Hulpstoffen NBN T 61 volledige reeks

Aanmaakwater NBN EN 1008 - Aanmaakwater voor beton - Specificatie voor monsterneming, beproeving en beoordeling van de geschiktheid van water, inclusief spoelwater van reinigingsinstallaties in de betonindustrie, als aanmaakwater voor beton (2002)

Beton NBN EN 206-1 - Beton - Deel 1 : Eisen, gedraging, vervaardiging en overeenkomstigheid NBN B 15-001 - Aanvulling op NBN EN 206-1 - Beton - Eisen, gedraging, vervaardiging en overeenkomstigheid (2003)

Wapening - Betonstaal NBN A 24 volledige reeks NBN A 21-101

Afstandhouders TV 217 (technische voorlichting WTCB)

Ingebetonneerde staalprofielen Reeks NBN B 51 - Stalen bouwconstructies Reeks NBN ENV 1993 - Eurocode 3 : Ontwerp van stalen draagsystemen Reeks NBN ENV 1994 - Eurocode 4 : Ontwerp van gemengde staal-beton draagsystemen

Toelaatbare maatafwijkingen TV 127 (technische voorlichting WTCB)

Specifiek voor geprefabriceerde elementen

Architectonisch beton PRB 200 (Federatie v.d. Betonindustrie)

Prefab elementen in sierbeton PTV 21-601 - uitgave 2-2001 - Geprefrabiceerde architectonische en industriële elementen van sierbeton

Specifiek voor spanbeton

Reeks NBN I 10 - Voorspanstaal PTV 212 - uitgave 1-2001 : Geprefabriceerde wandelementen van gewapend beton en van voorgespannen beton

Voor meer informatie en een algemeen overzicht raadpleeg ook 'Memento - Cement / Beton' van Febelcem, De Federatie van de Belgische Cementnijverheid.


95

26.03. algemeen - betonkwaliteit |PM|

Algemeen

De kwaliteit van het beton wordt gespecificeerd overeenkomstig de norm NBN EN 206-1 en NBN B 15-001 (2004). Deze normen vervangen de vroegere nationale norm NBN B 15-001 (1992). Binnen deze betonspecificatie worden 4 criteria gehanteerd :

• A Sterkteklasse • B Omgevingsklasse • C Consistentieklasse • D Grootte van het granulaat

Let wel : Bij conventie wordt dus geen concrete samenstelling van het beton opgegeven

A. STERKTEKLASSE

Sterkteklasse Cx/y Aanbevolen Toepassingsgebied

C 8/10

C 12/15

C 16/20 lichte funderingen - niet gewapende en weinig belaste elementen

C 20/25 funderingen - vloerplaten op volle grond

C 25/30 balken - lateien - kolommen - dakgebinten - wanden - vloerplaten

C 30/37 balken - opleggen - kolommen - dakgebinten

C 35/40 kolommen - dakgebinten

C 40/50 kolommen

C 45/55

C 55/67

C 60/75

C 70/85

C 80/95

C 90/105

C 100/115

C x/y : waarbij • x = de karakteristieke druksterkte in N/mm2 op cilinders met een diameter van 150 mm en een

hoogte van 300mm na 28 dagen en bij 20°C. • y = f ck kubus, karakteristieke druksterkte in N/mm2 op kubussen met een zijde van 150 mm, na

28 dagen en bij 20°C. Voor de normale gebouwenconstructies in gewapend beton is de meest gebruikelijke klasse C 25/30.

B. OMGEVINGSKLASSE

NBN B 15-001 (2004) definieert 13 omgevingsklassen. Let wel : deze verschillen van de “blootstellingsklassen” uit de vroegere NBN B 15-001 (1992)

In de geharmoniseerde norm NBN EN 206-1 worden milieuklassen gedefinieerd. Aan de hand van Tabel 1a - NBN B 15-001 (2004) kan voor elke omgevingsklasse de relevante milieuklasse bepaald worden. Men opteert in België echter voor de aanduiding a.h.v. omgevingsklassen eerder dan a.h.v. milieuklassen.

OMGEVINGSKLASSEN MILIEUKLASSEN

KLASSE OMSCHRIJVING OB (1) GB (2) en VB (3)

E0 Niet schadelijk X0 Niet van toepassing

EI Binnenomgeving X0 XC1

EE Buitenomgeving

EE1 Geen vorst X0 XC2

EE2 Vorst, geen contact met regen XF1 XC3, XF1

EE3 Vorst, contact met regen XF1 XC4, XF1

EE4 Vorst en dooizouten (aanwezigheid van ter plaatse ontdooid of opspattend of aflopend dooizouthoudend water)

XF4 XC4, XD3, XF4

ES Zeeomgeving

Geen contact met zeewater ; wel contact met brak water en /of zeelucht ; tot 1 km van kust

ES1 Geen vorst XA1 XC2, XS2, XA1


96

ES2 Vorst XF1 XC4, XS1, XF1

Contact met zeewater

ES3 Getijden- en spatzone XF4, XA1

XC4, XS3, XF4, XA1

ES4 Ondergedompeld XA1 XC1, XS2, XA1

EA Agressieve omgeving

EA1 Chemisch zwak agressieve omgeving volgens tabel 2 van NBN EN 206-1

XA1 XA1

EA2 Chemisch middelmatig agressieve omgeving volgens tabel 2 van NBN EN 206-1

XA2 XA2

EA3 Chemisch sterk agressieve omgeving volgens tabel 2 van NBN EN 206-1

XA3 XA3

(1) OB = ongewapend beton (2) GB = gewapend beton (3) VB = voorgespannen beton Bron: Tabel 1a uit NBN B 15-001 (2004)

De afgeleide eisen in verband met de omgevingsklasse (W/C factor en het minimum cementgehalte) leiden meestal tot een theoretische betonsamenstelling in consistentieklasse F0. Voor het bekomen van een verwerkbare consistentieklasse is dus een aanpassing van de betonsamenstelling noodzakelijk, namelijk een hogere cementdosering en/of gebruik van een superplastificeerder. Hogere omgevingsklassen leiden meestal tot een betonsamenstelling van een hogere sterkteklasse dan deze die nodig is om reden van de sterkteberekening.

C. CONSISTENTIEKLASSE

De aannemer kiest een consistentieklasse i.f.v. een goede plaatsing en verdichting van het beton. Het bepalen van de consistentie gebeurt door het meten van de zetmaat (S), de Vebetijd (V), de verdichtingsmaat (C) of de schudmaat (F).

Zetmaat in mm Vebetijd in seconden Verdichtingsmaat Schudmaat in mm

S1 (10 tot 40 mm) V0 (≥ 31 s) C0 (≥ 1,46) F1 (≤ 340 mm)

S2 (50 tot 90 mm) V1 (30 tot 21 s) C1 (1,45 tot 1,26) F2 (350 tot 410 mm)

S3 (100 tot 150 mm) V2 (20 to 11 s) C2 (1,25 tot 1,11) F3 (420 tot 480 mm)

S4 (160 tot 210 mm) V3 (10 tot 6 s) C3 (1,10 tot 1,04) F4 (490 tot 550 mm)

S5 (≥ 220 mm) V4 (5 tot 3 s) F5 (560 tot 620 mm)

F6 (≥ 630 mm)

Bij voorkeur zal klasse S3 of F3 toegepast worden. Het gebruik van hulpstoffen (sterk waterreducerend vloeimiddel - superplastificeerder) zal in vele gevallen nodig zijn om te voldoen aan de eisen i.v.m. de omgevingsklasse en de consistentie.

D. MAXIMUM KORRELGROOTTE GRANULAAT

"D" maximum (mm) dient gekozen te worden uit onderstaande reeks en moet daarbij kleiner zijn dan • < 1/4 van de kleinste afmeting van de te betonneren constructie • < de vrije afstand tussen de wapeningsstaven verminderd met 5 mm • < 1,3 maal de betondekking van de wapening

6 mm 8 mm 10 mm 11 mm 14 mm 16 mm 20 mm 22 mm 32 mm 40 mm 45 mm 63 mm

Voorbeeld van een betonspecificatie : Gewapend beton voor een kolom met een dichte wapening in een normale buitenomgeving, zonder probleem van verwerking.

Sterkteklasse Omgevingsklasse Consistentieklasse Maximale korrelgrootte


C25 /30 EE3 S3 D 8 mm

26.04. algemeen - wapeningsstaal |VH|kg

Omschrijving

Het betreft de levering, de verwerking (knippen, plooien, ...) en de plaatsing van de voorgeschreven wapeningen, staven, profielen, wapeningsnetten, K met inbegrip van alle afstandhouders en hulpstukken nodig voor het bevestigen en ter plaatse houden van de wapeningen.

Meting

Meting volgens het staalborderel van de betonstudie en door de aannemer in rekening gebracht volgens de door hem opgegeven forfaitaire eenheidsprijzen bij zijn inschrijving. De eenheidsprijzen


97

omvatten alle bewerkingen (knippen, plooien, K) het plaatsen, het lassen, de beugels en afstandhouders, alsook het regelen ervan. De binddraden, overschotten, afval van staven, netten, enz. worden niet gemeten noch verrekend. Overeenkomstig de aanduidingen in de meetstaat en samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat :

(a) wapeningsstaven

• meeteenheid : per kg (de volumemassa van het staal wordt bij conventie vastgesteld op 7.850 kg/m3)

• meetcode : behoudens meer gedetailleerde borderellen voortvloeiend uit de betonstudie kunnen de in de samenvattende meetstaat voorlopig ingeschatte hoeveelheden wapeningsstaal worden bepaald op basis van volgende rekenconventies : • ringbalken en verdeelbalken : 70 kg/m3 • afzonderlijke balken en kolommen : 140 kg/m3 • lateien in gewapend beton : 120 kg/m3 • platen en wanden in gewapend beton : 100 kg/m3

• aard van de overeenkomst : Vermoedelijke Hoeveelheid (VH)

(b) geprefabriceerde gelaste wapeningsnetten

• meeteenheid : per kg (volumemassa van het staal wordt bij conventie vastgesteld op 7.850 kg/m3.)

• meetcode : gewicht per nettype van de wapeningsplans, vermenigvuldigd met het overeenkomstig aantal netten. De overlappingen worden meegerekend. Afstandhouders zijn inbegrepen in de prijs.

• aard van de overeenkomst : Vermoedelijke Hoeveelheid (VH) Let wel : Bij gebeurlijke opgave van Vermoedelijke Hoeveelheden (VH) worden de staalhoeveelheden, na de uitvoering van de werken verrekend volgens de opmeting en borderels, opgemaakt door het ingenieursbureau.

Materialen

Het wapeningsstaal voor gewapend beton beantwoordt aan de voorschriften van de geharmoniseerde normen NBN EN ISO 15630 - Deel 1 t.e.m. 3 of aan de reeks NBN A 24 - Staalproducten - Betonstaal (1986 + addenda)+ PTV 302, 303 en 304. Zodra een Nederlandse vertaling van de NBN EN ISO 15630 - Deel 1 t.e.m. 3 beschikbaar is, vervallen de nationale normen NBN A 24 en PTV’s.

REFERENTIENORMEN

NBN EN ISO 15630-1 - Staal voor de wapening en voorspanning van beton - Beproevingsmethoden - Deel 1 : Wapeningsstaven, -draad en -strengen (2002)

NBN EN ISO 15630-2 - Staal voor de wapening en voorspanning van beton - Beproevingsmethoden - Deel 2 : Gepuntlaste wapeningsnetten (2002)

NBN EN ISO 15630-3 - Staal voor de wapening en voorspanning van beton - Beproevingsmethoden - Deel 3: Voorspanstaal (2002)

NBN A 24-301 - Staalproducten - Betonstaal - Staven, draden en gelaste wapeningsnetten - Algemeenheden en gemeenschappelijke voorschriften (1986)

NBN A 24-302 - Staalproducten - Betonstaal - Gladde en geribde staven - Gladde en geribde walsdraad (1986)

NBN A 24-303 - Staalproducten - Betonstaal - Gladde geribde koudvervormde draad (1986) + add. 1 (1990)

NBN A 24-304 - Staalproducten - Betonstaal - Gelaste wapeningsnetten (1986) + add. 1 (1990)

PTV 302 - Gewapend betonstaal - Geribde warmgewalste staven en draad (Herziening 1 - 2002)

PTV 303 - Gewapend betonstaal - Geribde koudvervormde draad (Herziening 2 - 1998)

PTV 304 - Gewapend betonstaal - Gelaste wapeningsnetten (1998)

http://qc.aoso.vlaanderen.be/nl/index.jsp

• Het wapeningsstaal (zowel de staven, de beugels als de geprefabriceerde gelaste netten) draagt

het overeenkomstigheidskenmerk BENOR of een gelijkwaardig keurmerk. • Gladde en geribde staven zijn van de klasse BE 500 S of DE 500 BS • De wapeningsnetten zijn respectievelijk van de klasse BE 500 S / DE 500BS (geribde staven). De

netten worden in de fabriek gelast. • Voorspanstaal : bij prefabricatie van elementen in voorgespannen beton wordt rekening gehouden

met onderstaande referentienormen • NBN EN ISO 15630-3 - Staal voor de wapening en voorspanning van beton -

Beproevingsmethoden - Deel 3: Voorspanstaal (2002)


98

• NBN I 10-001 - Voorspanstaal - Draad, strengen en staven - Algemeenheden en gemeenschappelijke voorschriften (1986)

• NBN I 10-002 - Voorspanstaal - Koudgetrokken draad (1987) • NBN I 10-003 - Voorspanstaal - Strengen (met erratum) (1986) • NBN I 10-201 - Voorspanwapeningen - Bepaling van het vermogen tot hechting van

voorspanwapeningen aan het beton (1980) • Ingestorte staalprofielen beantwoorden aan de normen NBN ENV 1994 of NBN B 51-002. • De profielen worden voorzien van de nodige uitsparingen volgens de aanduidingen op de plans. • De gebruikte profielen zijn overeenkomstig plan. • De staalsoort van de profielen is volgens bijzonder bestek en meetstaat : S 235 • Waar contact met strooizouten kan vermoed worden en/of waar om één of andere reden

onvoldoende dekking kan gerealiseerd worden, zal de wapening uitgevoerd worden in roestvast staal (RVS).

UITVOERINGOPSLAG - BESCHERMING

• Bij hun aankomst op de werf moeten de bewapeningen vrij zijn van alle vuil, olie, verf, aarde, e.d.; ze worden op een overdekte plaats gelegd en tegen regen en elke andere bevuiling beschut.

• Op het ogenblik van verwerking worden de wapeningen volledig ontdaan van alle verontreinigingen en losse roest, die een volmaakte hechting met het beton zouden kunnen schaden.

• Wachtijzers worden beschermd tegen weersinvloeden. Elke wapening die een zekere periode blootgesteld wordt aan weersomstandigheden, en daardoor roestvorming op reeds uitgevoerd beton zou kunnen veroorzaken, wordt bestreken met cementmelk.

PLOOIEN VAN DE WAPENING - VLECHTWERK

De wapeningen moeten vóór hun plaatsing geplooid worden in de vormen en afmetingen, aangeduid op de plannen en borderellen. Zij worden geplooid volgens de norm NBN B 15-002 en NBN EN 206-1 aangevuld met NBN B 15-001 (2004). De bijkomende voorschriften van PTV 306 - Bewerken van betonstaal (rechten, knippen, plooien, schikken en lassen) dienen eveneens toegepast te worden. • Bij het plooien van de wapeningen wordt er zorg gedragen dat brosse breuk of andere

beschadigingen voorkomen wordt. • Het plooien van de staven wordt in principe uitgevoerd bij omgevingstemperatuur, met als

minimum -5° C. Zodra de temperatuur minder dan +5° C bedraagt, is het niettemin aangeraden voorzorgen te treffen tegen het gevaar van brosse breuk van de staaf (bv. door het gebruik van een mechanische plooimachine met verminderde snelheid en/of door keuze van een staalsoort die minder onderhevig is aan temperatuurschommelingen).

• Het koud plooien of richten op de mal moet langzaam en geleidelijk aan verricht worden, met machines, welke die bewerking verrichten zonder het metaal in de hoeken te beschadigen.

• Elke voorlopige buiging die gevolgd wordt door een terugbuiging moet zoveel mogelijk vermeden. Wanneer deze verrichting nodig is, gebeurt ze schokvrij. De kromtestraal van de boog moet dan het dubbele zijn van deze voorgeschreven in NBN EN 206-1 + NBN B 15-001(2003).

• De kromtestraal van de boog, gemeten op de gemiddelde vezel van de gebogen staaf, mag niet minder bedragen dan de waarden vermeld in NBN B 15-002, die tegelijk de diameter van de buigkern aanduidt die met deze waarde overeenstemt.

• Het plooien van de haken van de bewapening van 30 mm diameter en meer, moet warm geschieden. Het gebogen gedeelte van de haken moet een op de as van de staaf gemeten diameter hebben, die begrepen is tussen driemaal en vijfmaal de staafdiameter.

• Tussen het begin van een kromming en een eventuele gelaste knoop zal men, indien mogelijk, een afstand voorzien van minstens 4 maal de doorsnede van de gebogen wapening.

KRUISINGEN - OVERLAPPINGEN - LASVERBINDINGEN

• De overlappingslengte van de hoofdwapeningen en van de geprefabriceerde netten wordt bepaald op de plannen.

• Geprefabriceerde wapeningsnetten worden met een overlapping van een volledige maas gelegd en aan de hoeken van de boven elkaar liggende mazen verbonden. Hiertoe worden ze aan elkaar gelast ofwel verbonden met uitgegloeide binddraad. De nodige afstandshouders worden voorzien om de vereiste betondekking te verwezenlijken. Voor een dubbel net worden stalen afstandshouders gebruikt.

• Staven die elkaar raken bij het kruisen moeten stevig aan elkaar vastgemaakt worden om verplaatsing ervan tijdens het storten van het beton te voorkomen. Hiertoe worden de wapeningsstaven onderling aan elkaar gelast, verbonden met uitgegloeide binddraad en/of van behoorlijk geschikte afstandshouders voorzien.


99

• Ingewerkte profielen worden verbonden aan elkaar en/of aan wapeningsstaven of wapeningsnetten door lassen. Als de wapeningen moeten worden gelast, moet de aannemer vooraf controleren of dit kan gebeuren volgens het procédé dat hij wenst toe te passen. De aan te wenden methode wordt duidelijk bepaald door de ingenieur van de betonstudie.

• Volgende lasprocédés zijn toegelaten : • weerstandlassen; (elektrisch weerstandslassen) • vlambooglassen met de hand; (elektrisch booglassen) • half-automatisch lassen onder gas; (gas-smeltlassen) • vonk-lassen.

• Lassen met de lasbrander of smeedlassen (smis-lassen) is verboden. • Naden in de staven worden zoveel mogelijk vermeden. Het stomplassen van staven met een

diameter van minder dan 20 mm is verboden. De naden worden altijd voorzien op de plaatsen waar de spanning van het staal het geringst is. Men vermijdt het tot stand komen van verschillende naden in één vlak. Wanneer een bewapening bestaat uit verschillende evenwijdige staven welke elk een lasnaad vertonen, zullen die naden minstens op 50 cm van elkaar gelegen zijn . Wanneer de naad dicht bij een bekisting ligt, wordt de kortst bij die bekisting gelegen staaf verplaatst op een afstand die groter is dan of gelijk is aan de diameter van de dikste staaf.

TUSSENAFSTANDEN - BETONDEKKING - AFSTANDHOUDERS

Tussen de evenwijdige wapeningen onderling en tussen wapeningen en bekistingswanden zijn de volgende minimumafstanden van toepassing :

A. Tussen de evenwijdige wapeningen

• De evenwijdige afstand tussen de wapeningsstaven bedraagt minimum 20 mm en is steeds groter dan de grootste van volgende afmetingen : • de diameter van de dikste wapeningsstaaf. • de grootste nominale afmeting van de granulaten in het beton + 5 mm.

• De nodige beugels en/of afstandhouders worden systematisch geplaatst met in achtname van volgende punten : • In de kolommen wordt om de 100 cm een beugel in twee loodrechte richtingen vastgehouden door

middel van 2 afstandshouders. • In de balken wordt om de 100 cm een beugel ondersteund door 2 afstandshouders. Boven elkaar

liggende langswapeningen mogen elkaar raken. In horizontale richting is de tussenafstand minstens 20 mm.

• In de wanden worden om de 100 cm afstandshouders geplaatst. • In de platen voorziet de aannemer afstandshouders om de 50 cm onder de onderste wapening en

om de 50 cm onder de bovensteunwapening. De bewapeningen van de bovennetwerken in platen worden gedragen door stoelen in staven van 6 tot 10 mm.

B. Tussen de wapeningen en de wanden

• De betondekkingsdikte van de wapeningen is in overeenstemming met de normen NBN B 15-002 en wordt aangeduid op de wapeningsplannen.

• Na de ontkisting mag geen enkele wapening nog zichtbaar zijn. • De afstand van wapeningsstaven en -netten tot de bekistingswand bedraagt minimaal 20 mm. • Voor betonoppervlakken met een specifiek vereiste brandweerstand of blootgesteld aan regen,

inwerking van voor de wapeningen schadelijke stoffen of abnormale hoge of lage temperaturen, worden grotere tussenafstanden voorzien.

Blootstelling van het betonoppervlak Omgevingsklasse EE3 > Omgevingsklasse EE3

Horizontale vlakken 25 mm 40 mm Verticale vlakken 20 mm 30 mm

Let wel

• De voorschriften in verband met de afstand tot het buitenvlak gelden eveneens voor de beugels.

• De betondekkingsdikte van ingebetoneerde profielen bedraagt minimum 50 mm of zoals aangeduid op de plannen.

• Om overal de vereiste betondekking te garanderen wordt gebruik gemaakt van de nodige aangepaste afstandhouders / betonspieën. De afstandhouders zijn voldoende stevig en in voldoende aantal aangebracht zodat de wapening zich niet kan verplaatsen gedurende het betonstorten, hetzij door de uitgeoefende krachten, hetzij door het belopen.

• Het contactoppervlak van de afstandshouders met de bekisting is zo klein mogelijk om de mogelijke nadelen als gevolg van differentiële thermische uitzetting of een eventuele oppervlaktebewerking te beperken.


100

• De steunblokken / betonspieën mogen niet zichtbaar zijn aan het betonoppervlak, behalve indien hun kleur en textuur overeenstemt met die van het beton. De betonspieën hebben daartoe zoveel mogelijk dezelfde samenstelling als het beton waarin zij verwerkt worden. Na verharding van het beton mogen de afstandshouders geen aanleiding geven tot scheurvorming of vochtinfiltraties die het roesten van de wapening zouden kunnen veroorzaken.

• Er worden afstandhouders in mortelblokjes of kunststof gebruikt volgens de voorschriften van TV 217 (WTCB). Het gebruik van houten of stalen afstandhouders is verboden. Metaal mag enkel gebruikt worden als het dusdanig beschermd is dat geen roest aan het betonoppervlak kan ontstaan.

• Alle afstandshouders met uitzondering van deze die door hun vorm stabiel zijn, hebben vastmakingsvoorzieningen zodat bevestiging aan de wapening mogelijk is en verplaatsing gedurende het betonstorten uitgesloten wordt (binddraad, knijpsysteem, e.d. ).

VOORSPANWAPENING

Het beton kan worden voorgespannen met de techniek • van het voorgerekt staal • van het nagerekt staal aangebracht in na voorspanning te injecteren kokers • van het nagerekt staal in een met vet gevulde voerbuis

Het beton wordt voorgespannen met de aangepaste vijzel- en spantechnieken. De eindblokken van de elementen worden berekend als zgn. "korte" elementen in gewapend beton. De voorspanning wordt op de eindblokken overgebracht d.m.v. aangepaste verankeringen in hoogwaardig staal.

Toepassing

Overeenkomstig de goedgekeurde wapeningsplannen. Alle wapening in de funderingsplaat.

REFERENTIENORMEN

NBN B 15-002 - Eurocode 2 : Berekening van betonconstructies - Deel 1-1: Algemene regels en regels voor gebouwen (1995)

NBN EN ISO 3766 - Tekeningen voor het bouwwezen - Vereenvoudigde tekenwijze van betonwapening (ISO 3766:1995) (1999)

TV 217 - Vlechtwerk voor gewapend beton (vervangt TV 78) (WTCB)

TB Index 25 - Geprefabriceerd beton, elementen en dragende constructies (1999)

TB Index 26 - Ter plaatse gestort beton (1999)


101

26.20. geprefabriceerd beton - algemeen

Omschrijving

Het betreft elementen uit gewapend beton of spanbeton (kolommen, wanden, balken en lateien, trappen, kroonlijsten, balkons, speciale elementen, ... ), waarvan prefabricatie in de fabriek verplicht wordt en die daarna op de werf met de andere constructies worden verbonden. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • de prefabricatie van de elementen volgens de voorgeschreven vormen, afmetingen en afwerking; • het eventueel inwerken van buizen voor de waterafvoer doorheen het beton; • de voorbereiding van het draagvlak en/of de steunen; • de eventuele beschermingsmaatregelen van het paramentwerk tijdens de werkzaamheden; • het transport, en het op peil brengen van de geprefabriceerde elementen met de constructies; • het stellen, regelen en verankeren van de verschillende elementen aan de basisconstructie; met

inbegrip van de nodige bevestigings-, oplegmiddelen, thermische onderbrekingsinrichtingen en uitzettingsvoegen;

• het opgieten, opvoegen en/of opkitten met een aangepaste elastische kit.

Let wel

Geprefabriceerde vloerelementen worden afzonderlijk behandeld in hoofdstuk 28.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : m2 • meetcode : volgens de aard van de elementen, • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) In de eenheidsprijs zijn steeds inbegrepen: de geprefabriceerde elementen en geïncorporeerde wapeningen, de stut-, bevestigings- en de opleggingsmiddelen, het beton alsook de wapeningen die ter plaatse worden aangebracht ter verwezenlijking van de stabiliteit.

Materialen

REFERENTIENORMEN

• Zie ook artikel 26.02 algemeen - referentienormen • De vereiste karakteristieke weerstand fck van het beton bedraagt minstens 25 N/mm2. • De betonsamenstelling is aangepast aan de gewenste kleurschakering lichtgrijs / K • Het cement is minstens van de sterkteklasse 42,5N. • Het gebruik van hulpstoffen wordt enkel toegestaan, mits voorafgaande goedkeuring van de

architect. De hulpstoffen moeten voldoen aan de normen van de reeks NBN T 61.

Uitvoering

ALGEMEEN

• De elementen moeten vervaardigd worden door daartoe gespecialiseerde vaklui in een fabriek onder aangepaste omstandigheden en een permanente controle.

• De aannemer ziet er op toe dat de elementen volstrekt aansluitbaar en compatibel zijn met de andere structurele, technische en afwerkingselementen waaruit de constructie is opgebouwd.

• De aannemer coördineert de gehele constructie ervan zodanig dat ten allen tijde, en gedurende alle noodzakelijke en mogelijke manipulaties van de diverse elementen, de stabiliteit van het geheel en van elk element afzonderlijk gegarandeerd blijft.

• In overeenstemming met de bepalingen van het bijzonder bestek voert de fabrikant de constructie uit volgens de uitvoeringsdocumenten (plannen, lastenboeken, borderellen, ...).

BEREKENINGEN

De berekeningen en de plans van de elementen worden geleverd overeenkomstig de bepalingen van het TB 100 art. 3 § 3. De berekeningen geschieden volgens de richtlijnen van NBN B 15-003, en de in aanmerking te nemen acties zijn volgens de NBN EN(V) 1991. De WTCB brochure "Aanbevelingen voor de berekening en uitvoering van geïndustrialiseerde bouwwerken in beton" is van toepassing.

PRODUCTIECONTROLE

De architect wordt tijdig van de productiedagen op de hoogte gebracht, op straf van weigering van de productie. De productiecontrole gebeurt volgens NBN EN 206-1, aangevuld met NBN B 15-001


102

(2004), en NBN B 15-002 en NBN B 15-003. Deze controle geschiedt in principe door een beperkt aantal monsternemingen. Vooraleer de werken in gewapend beton aan te vatten, zal de architect in overleg met de aannemer, de verdeling in loten voor de kwaliteitscontrole bepalen. Bewijs van permanente statistische controle is voor te leggen op eenvoudig verzoek van de architect.

BEKISTINGEN

De elementen in geprefabriceerd beton worden gegoten in gietvormen van 1° kwaliteit m.b.t. maatvastheid, stijfheid en dichtheid. De betondekking van de wapeningen moet daarbij tenminste 2cm bedragen (volgens NBN B 15-002 en B 15-003). Alle zichtbaar blijvende vlakken van de elementen worden overeenkomstig het bijzonder bestek en/of de betonstudie uitgevoerd

• in een gladde bekisting uit of gelijkwaardig aan gebakeliseerde multiplex-panelen. • in architectonisch beton (zie artikel 26.31 supplementen - architectonisch beton)

MONTAGE

Alle elementen worden onberispelijk loodrecht en waterpas gemonteerd en zorgvuldig uitgelijnd in het constructieverband. De bovenzijde van de geprefabriceerde elementen moet in overeenstemming zijn met de peilen en dikte van de constructie-elementen zoals aangegeven op de architectuurplans. Zij dienen zodanig bevestigd te worden dat zij zowel horizontaal als verticaal kunnen weerstaan aan bewegingen onder invloed van de temperatuursschommeling, en dit zonder parasitaire spanningen te veroorzaken in de structuur die niet aan temperatuursschommelingen blootgesteld is. De aanbevelingen terzake van de adviserend ingenieur moeten strikt opgevolgd worden.

Keuring

• De geprefabriceerde elementen worden voorafgaandelijk en na de plaatsing gekeurd. • Stukken die tijdens het transport of de verwerking beschadigd werden, moeten worden vervangen. • Het bestuur heeft, benevens reden van betonkwaliteit, bepaald door de betondruksterkte, het recht

de geprefabriceerde elementen om reden van gebrekkig uitzicht te weigeren. • Elementen die op duidelijke en in ernstige mate één of meer van onderstaande gebreken vertonen

worden geweigerd en op kosten van de aannemer vervangen. Het uitvoeren van herstellingen aan het betonoppervlak is principieel verboden.

GEBREKEN IN UITZICHT

Gebreken in het uitzicht zijn ondermeer, in willekeurige volgorde : • opvallende kleurverschillen binnen eenzelfde betonelement of tussen naastliggende betonvlakken; • zichtbare niet-gewenste hernemingsvoegen of aflijning tussen betonneringsfazen; • zichtbare uitbuiging t.o.v. het verticaal of horizontaal vlak; uitstekende randen door het uitwijken

van één of meer bekistingspanelen. • grind- of zandnesten, grote of talrijke luchtbellen, aflopen van cementpap; • afbarsting of afscheuring van hoeken of randen, krimpscheuren.

MAATTOLERANTIES

De gestandaardiseerde afmetingen en toleranties voor kolommen en balken zijn vastgesteld in de FeBe Brochure "Standaardisatie van geprefabriceerde elementen in beton voor gebouwen". • De toleranties op de afmetingen mogen maximaal bedragen respectievelijk :

• voor afmetingen kleiner dan of gelijk aan 1,00 m : 2 mm • voor afmetingen tussen 1,00 en 2,50 m : 2 mm/m • voor afmetingen groter dan 2,50 m : 5 mm • de afwijking, in hol of bol mag maximum 2 mm bedragen.

• De toleranties worden gemeten met een gladgeschaafde rechte regel van 2 m.


103

26.21.1 geprefabriceerd industriële, geïsoleerde wandelementen beton - staande vlakken |FH|m3

Omschrijving

Industriële geïsoleerde wandelementen in glad beton worden vlak gestort op metalen bekisting. De elementen zijn zelfdragend en bedoeld voor horizontale montage. De elementen worden machinaal gestort en hebben een gladde en een afgestreken zijde. Aanbrengen van de isolatiekern over de volledige oppervlakte (zonder koude bruggen). Boven de isolatiekern wordt een laag grijze beton gestort. Deze laag wordt machinaal afgestreken.

Materiaal

Betonsamenstelling grijze beton: gewassen kalksteen 4/6 en 6/14, betonzand, kalksteenmeel en grijze cement CEM I 52.5 N of R. Superplastificieerders zorgen voor een optimale W/C factor en een hoge vloei. De standaard betonkawaliteit is C 30/37 Samenstelling De geïsoleerde elementen worden als volgt samengesteld: Buitenlaag in gewapend beton gestort op een metalen bekisting : 60 mm Een isolatiekern in pu,pur of pir : 40 mm Binnenlaag in gewapend beton. Deze laag wordt manueel afgestreken : 100mm Binnen en buitenblad worden verbonden door een verankeringssysteem in RVS waarbij de isolatie over de totale oppervlakte doorloopt. Het verankeringssysteem bestaat uit 1 of meer draagankers die het eigengewicht van het buitenblad dragen, torsie ankers die de torsie beletten van buitenblad t.o.v binnenblad en spelden verdeeld over de oppervlakte van het element volgens een bepaald raster die de overdracht van de windbelasting van het buitenblad naar het dragend binnenblad verwezenlijken.

Uitvoering

• De panelen worden verankerd aan de metalen kolommen met metalen Z vormige klemplaten. In de gevelelementen worden hiertoe ankerprofielen ingestort.

• In de verticale voegen worden er decompressieruimtes voorzien. Deze vermijdende opbouw van onderdruk in de verticale voegen, waardoor de waterdichtheid van de gevels vergroot en de kans op infiltratie verkleint.

• De voegverdeling en stuktekeningen worden ter goedkeuring aan de architect voorgelegd. • De voegdichting en elastische voegen zitten inbegrepen in deze post.

Toepassing

De botenloods wordt volledig afgewerkt met deze panelen.

26.21.2 geprefabriceerd industriële, geïsoleerde wandelementen beton - staande vlakken |FH|m3

Omschrijving

Industriële geïsoleerde wandelementen in glad beton worden vlak gestort op metalen bekisting. De elementen zijn zelfdragend en bedoeld voor horizontale montage. De elementen worden machinaal gestort en hebben een gladde en een afgestreken zijde. Aanbrengen van de isolatiekern over de volledige oppervlakte (zonder koude bruggen). Boven de isolatiekern wordt een laag grijze beton gestort. Deze laag wordt machinaal afgestreken.

Materiaal

Betonsamenstelling grijze beton: gewassen kalksteen 4/6 en 6/14, betonzand, kalksteenmeel en grijze cement CEM I 52.5 N of R. Superplastificieerders zorgen voor een optimale W/C factor en een hoge vloei. De standaard betonkawaliteit is C 30/37 Samenstelling


104

De geïsoleerde elementen worden als volgt samengesteld: Buitenlaag in gewapend beton gestort op een metalen bekisting : 60 mm Een isolatiekern in pir : 80 mm Binnenlaag in gewapend beton. Deze laag wordt manueel afgestreken : 110mm De U waarde van het volledig paneel moet kleiner zijn dan 0.32 W/m²K Binnen en buitenblad worden verbonden door een verankeringssysteem in RVS waarbij de isolatie over de totale oppervlakte doorloopt. Het verankeringssysteem bestaat uit 1 of meer draagankers die het eigengewicht van het buitenblad dragen, torsie ankers die de torsie beletten van buitenblad t.o.v binnenblad en spelden verdeeld over de oppervlakte van het element volgens een bepaald raster die de overdracht van de windbelasting van het buitenblad naar het dragend binnenblad verwezenlijken.

Uitvoering

• De panelen worden verankerd aan de metalen kolommen met metalen Z vormige klemplaten. In de gevelelementen worden hiertoe ankerprofielen ingestort.

• In de verticale voegen worden er decompressieruimtes voorzien. Deze vermijdende opbouw van onderdruk in de verticale voegen, waardoor de waterdichtheid van de gevels vergroot en de kans op infiltratie verkleint.

• De voegverdeling en stuktekeningen worden ter goedkeuring aan de architect voorgelegd. • De voegdichting en elastische voegen zitten inbegrepen in deze post.

Toepassing

De botenloods wordt volledig afgewerkt met deze panelen.


105

27. STRUCTUURELEMENTEN STAAL

27.00. structuurelementen staal - algemeen

Omschrijving

De post "structuurelementen staal" omvat alle werken en leveringen voor de realisatie van de ruwbouwconstructies uit staal, met inbegrip van alle verbindingssystemen, de eigenlijke uitvoering in het werk, de aansluiting met de ruwbouw, verankeringen, hulpstukken, corrosiebescherming, ... In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • het desgevallend opmaken van de nodige stabiliteitsstudie en de uitvoeringstekeningen; • de voorbereiding en nodige bewerking van het staal in het werkhuis (snijden, plooien, K), met

inbegrip van alle las- en boutverbindingen; • de corrosiebescherming (d.m.v. metallisatie, thermisch verzinken en/of roestwerende

verfsystemen, ...) • de levering en montage van de stalen constructie-elementen op de werf, met inbegrip van alle

verbindingsstukken, oplegmiddelen en verankeringen;

Let wel

Trapelementen, balustraden of geprefabriceerde gevelelementen uit staal worden voorzien in deel 4 Gevelsluiting en afwerking.

Materialen

PROFIELTYPES

I-profielen

IPE / INP

Breedflensbalken

HEA / HEB / HEM

Hoekprofielen

gelijkzijdig / ongelijkzijdig

T-profielen

gelijkzijdig / ongelijkzijdig

Z-profielen

Kokerprofielen

naadloze ronde buis / vierkante buis / rechthoekige buis / K

Volle staven

rond / vierkant

Staalplaat

Gegalvaniseerde staalplaat / K

STAALSOORTEN -conform NBN EN 10025- (volgens vloeigrens (N/mm2))

S 235 S 275 S 295 S 355 S 420 S 460 K

STAALKWALITEITEN

-conform NBN EN 10025- (volgens kerfslagproef)

JR J0 J2 K2 K


Aanwending van de kwaliteitsklassen :

JR : voor profielen en gelaste elementen van secundair belang.

J0, J2 en K2: voor belangrijke gelaste elementen of belangrijke koudvervormde elementen.

http://users.pandora.be/on4aek/7de%20specialisatiejaar%20lassen/staalaanduidingen.htm


106

ALGEMEEN

• Het staal voldoet aan de bepalingen van NBN EN 10025 - Warmgewalste producten van ongelegeerd constructiestaal - Technische leveringsvoorwaarden (recentste versie).

• Bij levering dient het constructiestaal gekeurd te zijn. Een keuringsrapport 3.1.B volgens NBN EN 10204, met vermelding van de testresultaten van de trek- en kerfslagproeven moet bij de levering voorgelegd worden.

• Elementen die gebreken of beschadigingen vertonen ten gevolge van prefab-productie, transport en/of opslag worden niet verwerkt en worden zo snel mogelijk afgevoerd en op kosten van de aannemer vervangen door nieuwe elementen.

• De vorm en de afmetingen van de profielen zijn afleesbaar op de plannen of op tijdig voor te leggen werktekeningen.

Uitvoering

ALGEMEEN

• De constructeur moet in de werkplaats en op de werf alle nodige voorzorgen nemen, teneinde iedere vervorming van de stukken tijdens de behandeling te voorkomen.

• Bijzondere aandacht dient te worden besteed aan de afmetingen van de elementen, hun peilen en doorbuiging, alsook alle doorvoeren voor leidingen, kokers. Men moet volstrekt vermijden reeds verbonden stukken te rechten.

• De elementen worden bij hun productie voorzien van de nodige uitsparingen of doorvoeren zoals aangeduid op de plannen. Geen enkele doorvoer mag achteraf in de elementen worden uitgeboord, uitgeslepen of uitgebrand zonder de voorafgaandelijke toestemming van de architect of het ingenieursbureau belast met de stabiliteitsstudie.

• Voor tijdelijke markeringen wordt gebruik gemaakt van wateruitwisbare verven of stiften. Oliehoudende en andere verven zijn niet toegelaten, gezien zij aanleiding kunnen geven tot verzinkingsfouten.

• Vóór de uitvoering moet de constructeur de rechtlijnigheid van de staalprofielen controleren om mogelijke kromming of scheeftrekking te vermijden.

• Uitsnijdingen met de zuurstofbrander moeten zorgvuldig bijgewerkt worden (verwijderen van de bramen, slijpen enz.) om een volkomen gladde snede te bekomen.

• De elementen worden ontdaan van alle vuil, olie, vet en andere verontreinigingen, en van alle loszittende roestvorming op het ogenblik van de verwerking.

• Alle bewerkingen - zoals vlakken en richten van de stukken, smeden en warm plooien, buigen, uitgloeien, uitsnijden, alle verbindingen door lassen, bouten, schroeven, de voorbereiding van de gaten, enz... - worden uitgevoerd overeenkomstig de vigerende NBN normen en regels van goed vakmanschap.

• Iedere wijziging aan het esthetisch aspect van de stukken, hetzij om redenen van constructie hetzij omwille van de stabiliteit ervan dient voorafgaandelijk aan de architect voorgelegd te worden.

NABEHANDELING- CORROSIEBESCHERMING - AFWERKING

• Overeenkomstig de bepalingen van rubriek 27.70 corrosiebescherming - algemeen

LEVERING - MONTAGE - OPLEG - VERANKERINGEN

• De scherpe kanten en uitstekende delen zullen bij de levering beschut worden door middel van houten of kunststof vulstukken.

• Alle stukken worden stevig in de omliggende constructies vastgezet en/of verankerd, bij middel van aangepaste pluggen of chemische ankers, bouten, schroeven, moeren en tegenmoeren, zodat er een stevige montage ontstaat die niet loskomt, ook niet bij intensief gebruik.

• De constructeur organiseert de gehele constructie ervan zodanig dat ten allen tijde, en gedurende alle noodzakelijke en mogelijke manipulaties van de diverse elementen, de stabiliteit van het geheel en van elk element afzonderlijk gegarandeerd blijft.

• Wanneer de stukken worden vastgeschroefd in zichtblokken, mechanische gevelsteen of zichtbetonelementen, gebeurt het boren met uiterste zorg zodat de stenen of het beton niet beschadigd worden, noch loskomen.

• De aanbevelingen van de architect in verband met plaatsing van waterdichtingsmembranen en/of isolatie ter voorkoming van vochtbruggen en/of koudebruggen, worden door de aannemer strikt opgevolgd. Indien deze aanbevelingen niet uitdrukkelijk in de uitvoeringsdocumenten vermeld zijn, zal de aannemer hiernaar informeren alvorens de werken aan te vatten.

• Alle aangewende metalen onderdelen voor de verankering van buitenconstructies zijn roestbestendig.


107

Veiligheid


NBN EN ISO 10882-1 - Veiligheid en gezondheid bij lassen en verwante processen - Monsterneming van de in de lucht zwevende deeltjes en gassen in het ademgebied van de lasser - Deel 1: Monsterneming van in de lucht zwevende deeltjes (2001) NBN EN ISO 10882-2 - Veiligheid en gezondheid bij lassen en verwante processen - Monsterneming van in de lucht zwevende deeltjes en gassen in het ademgebied van de lasser - Deel 2: Monsterneming van gassen (2000) NBN EN 470-1 - Beschermende kleding voor gebruik bij lassen en aanverwante processen - Deel 1 : Algemene eisen (1995) + addendum (1998) NBN EN 169 - Individuele oogbescherming - Filters voor lassen en aanverwante technieken - Doorlatingsspecificaties en aanbevolen gebruik (2003) NBN EN 175 - Persoonlijke bescherming - Middelen voor oog- en gezichtsbescherming tijdens lassen en aanverwante processen (1997)

Materialen

NBN EN 10020 - Definitie en indeling van staalsoorten (2000)

NBN EN 10021 - Algemene technische leveringsvoorwaarden voor staal en staalproducten (1993)

NBN EN 10024 - Warmgewalste I-profielen met tapsvormige flenzen - Toleranties op vorm en afmetingen (1995)

NBN EN 10025 - Warmgewalste producten van ongelegeerd constructiestaal - Technische leveringsvoorwaarden (2004)

NBN EN 10027 - Systemen voor het aanduiden van staalsoorten - Deel 1&2 (1992)

NBN EN 10029 - Warmgewalste staalplaat van 3 mm of dikker - Toleranties op afmetingen, vorm en massa (1991)

NBN EN 10034 - I- en H- profielen uit bouwstaal - Vorm- en afmetingstoleranties (1994)

NBN EN 10055 - Warmgewalste stalen gelijkzijdige T-profielen met afgeronde kanten - Afmetingen en toleranties op vorm en afmetingen (1996)

NBN EN 10056 - Gelijkzijdige en ongelijkzijdige hoekstaven van constructiestaal - Deel 1&2 (1998)

NBN EN 10079 - Definitie van staalproducten (1993)

NBN EN 10088 - Corrosievaste staalsoorten - Deel 1-3 (1995)

NBN EN 10204 - Producten van metaal - Soorten keuringsdocumenten (1991) + addendum (1997)

NBN EN 10210 - Warm vervaardigde buisprofielen voor constructiedoeleinden van ongelegeerd en fijnkorrelig constructiestaal - Deel 1&2 (1995)

NBN EN 10219 - Koudvervaardigde gelaste buisprofielen voor constructiedoeleinden van ongelegeerd en fijnkorrelig constructiestaal - Deel 1&2 (1997)

NBN EN 10221 - Klassen voor de oppervlaktegesteldheid van warmgewalste staven en walsdraad - Technische leveringsvoorwaarden (1996)

NBN EN 10277 - Producten van blank staal - Technische leveringsvoorwaarden - Deel 1-5 (1999)

NBN EN 10278 - Afmetingen en toleranties van producten van blank staal (2000)

NBN EN 12070 t.e.m. 12074, NBN EN 12534 t.e.m. 12536, NBN EN 1599 t.e.m. 1600, NBN EN 759 - Lastoevoegmaterialen

NBN 154 - IJzer- en staalproducten - Dun plaatstaal in courant gebruikte staalsoorten voor metalen constructies (deel 33) - Toleranties (1950)

NBN 293 - IJzer- en staalproducten - Gewalst staafstaal voor klinknagels, bouten, moeren en andere verbindingsorganen (1952)

NBN 533 - IJzer- en staalproducten - Balkstaal IPE - Balkprofielen met parallelle flenzen (1959)

NBN 632-03 - IJzer- en staalproducten - Toleranties Staafstaal voor algemeen gebruik (uitgezonderd I- en U - staafstaal) (met erratum) (blijft enkel geldig voor de T-staven) (1964)

NBN 633 - IJzer- en staalproducten - Breedflensbalken - Verkorte aanduiding en afmetingen (1964)

NBN 663 - IJzer- en staalproducten - Warmgewalste U-staven - Verkorte aanduiding en afmetingen (1966)

NBN 665 - IJzer- en staalproducten - Warmgewalste platte staven voor algemeen gebruik - Verkorte aanduiding en afmetingen (1966)

Uitvoering

NBN 1-01- Metalen bouwconstructies - Algemene eisen toepasbaar op metalen bouwconstructies (met erratum) (1968)

NBN 117 - Staalproducten - beproevingsmethodes (1961-1964)

NBN ENV 1090 - Uitvoering van stalen draagsystemen - Deel 1-4 en 6 (1997-2000)


108

27.01. structuurelementen staal - verbindingen

ALGEMEEN

De wijze van verbinden van de verschillende elementen onderling (lassen, bouten, aangelaste doken, klinknagels,K) gebeurt behoudens andere bepalingen op de detailplannen en/ of in het bijzonder bestek, op voorstel van de aannemer en zal waar nodig bijkomend gestaafd worden met de nodige berekeningen. De berekening van de verbindingen gebeuren overeenkomstig de voorschriften van de laatste uitgave van de norm NBN B 51-002 of NBN ENV 1993 - Eurocode 3. De uitvoeringswijze zal daarbij beantwoorden aan onderstaande algemene criteria : • De aannemer ziet er op toe dat de aangewende verbindingssystemen volstrekt verenigbaar zijn

met de andere structurele, technische en/of afwerkingselementen waaruit de constructie is samengesteld. Voor het verbinden van verzinkte structuurelementen worden enkel verzinkte verbindingselementen toegelaten.

• De delen van het werk, die volgens de plannen uit één stuk zijn, mogen niet samengesteld worden uit verscheidende stukken door lassen, lasplaten of op een andere wijze verenigde stukken.

• Alle elkaar rakende eindvlakken zullen goed vlak en gerecht zijn; het vlakken en rechten wordt met de vlakpers of met de walsmachine uitgevoerd zonder kloppen, noch hameren.

• Alle stukken die volgens de plannen moeten doorlopen tot tegen andere stukken (vulplaten onder verstijvingen, onder bevestigingshoekijzers, onder knoopplaten; verstijvingen; lasplaten; K) zullen op de juiste lengte gebracht en pasgemaakt worden, met rechtlijnige en goed tegen elkaar aansluitende boorden. Het snijden en korten van de stukken geschiedt derwijze dat geen scheuren, barsten of metaalvervorming wordt veroorzaakt.

• De benen van bevestigingshoekijzers die paarsgewijze aan de uiteinden van elementen zijn aangebracht, moeten volledig in hetzelfde vlak liggen zodat een perfect contact over het hele aansluitingsoppervlak verzekerd is.

• De voegen moeten goed pas afgewerkt worden, zodat de stuitnaden overal goed gesloten zijn, in het bijzonder daar waar ze op druk belast worden.

• Voor scharniervormen worden de stukken geklonken met cilindervormige beugels; de stijve verbindingen zijn van pinnen of krammen voorzien.

• Verbindingen in het werkhuis of montage van geprefabriceerde onderdelen ter plaatse op de werf geschieden behoudens andere bepalingen op de detailplannen en/of in het bijzonder bestek, op voorstel van de aannemer, hetzij met bouten, hetzij door lassen.

BOUTVERBINDINGEN

• De bouten voldoen aan de specificaties van de normen : • NBN EN ISO 898-1 - Mechanische eigenschappen van bevestigingsartikelen van koolstofstaal en

gelegeerd staal - Deel 1: Bouten, schroeven en tapeinden • NBN EN 20898-2 - Mechanische eigenschappen van bevestigingsartikelen van koolstofstaal en

gelegeerd staal - Deel 2: Moeren met voorgeschreven proefbelastingswaarden - Schroefdraad met grove spoed.

• Reeks NBN E 03 - Schroefdraad • NBN EN ISO 4759 - Toleranties voor bevestigingsartikelen

• Voor bouten van roestvast staal geldt de norm NBN EN ISO 3506. • Bij bestelling van de bouten, moeren en onderlegringen dient de aannemer volgende gegevens

door te geven aan de leverancier : • De draadsoort en diameter: M8, M10, M12, M16, M20, K • De steellengte: 80, K • De sterkteklasse: 4.6, 8.8, 10.9, K

(4.6 � treksterkte = 400 N/mm2; vloeigrens = 60% van de terksterkte = 240 N/mm2)

• Het nummer van de norm met specificaties (ISO-normen, DIN-normen; cfr. NBN EN ISO 4014 e.v., DIN 931,K) Voorbeeld van aanduiding: M20 x 80 - 4.6 - DIN 601

• Eventuele nabehandeling: verzinken, cadmium-laag, K • Bij levering van de bouten dient een keuringsrapport 3.1.B volgens NBN EN 10204 (keuring door

onafhankelijk organisme, door de leverancier te kiezen) voorgelegd te worden met vermelding van de testresultaten van de in NBN EN ISO 898-1 en NBN EN 20898-2 beschreven testen.

• Voor bouten met hoge treksterkte (sterkteklasse 8.8 en hoger) dient de keuring te gebeuren volgens NBN E 27-073.

• De boutverbindingen worden uitgevoerd overeenkomstig NBN ENV 1090 of NBN E 27-072. • De boutgaten moeten zorgvuldig geboord worden. De gatdiameter moet hierbij 1 mm (voor bouten

M12 tot M14), 2 mm (voor bouten M16 tot M24) of 3 mm (voor bouten M27 en groter) groter zijn dan de boutdiameter.


109

LASVERBINDINGEN

Het lassen gebeurt in principe uitsluitend in het werkhuis onder beschermde omstandigheden en door een erkend lasser, die gecertificeerd is volgens NBN EN 287. Indien, mits toestemming van de raadgevend ingenieur, tengevolge van een aanpassing op de werf, toch moet worden gelast, dient dit te gebeuren door een erkend lasser bij gunstige klimaatomstandigheden en moet de las d.m.v. metallisatie worden beschermd tegen oxidatie. De aannemer legt een lasprogramma ter goedkeuring voor aan de architect. De lasnaden zullen van goede kwaliteit zijn en volgens de regels der kunst aangebracht. De stukken worden aaneengezet met doorlopende lassen, zonder onderbrekingen, noch openingen. Inzonderheid voor de buitenstukken wordt hier bijzondere aandacht aan besteed, met het oog op een degelijke roestbestendigheid. Alle lasslakken, bramen en uitsteeksels moeten zorgvuldig verwijderd worden door bikken, borstelen, slijpen of stralen en worden netjes bij geschuurd.

REFERENTIENORMEN

Algemeen

NBN B 51-002 - Stalen bouwconstructies - Berekening volgens de methode van de grenstoestanden

NBN ENV 1993 - Eurocode 3 : Ontwerp van stalen draagsystemen

Bouten

NBN E 27-071 - Bouten met hoge treksterkte, met brede sleutelwijdte voor staalbouw - Opvatting en berekening van de verbindingen + err (1987)

NBN E 27-072 - Bouten met hoge treksterkte, met brede sleutelwijdte, voor staalbouw -Uitvoering van de verbindingen (1987)

NBN E 27-073 - Bouten met hoge treksterkte, met brede sleutelwijdte, voor staalbouw - Keuring - Levering (1988)

Lassen

NBN 212 - Staalconstructies - Berekening van spanningen in gelaste constructies onderworpen aan een statische belasting

NBN EN 287-1 - Het kwalificeren van lassers - Smeltlassen - Deel 1 : Staal (2004)

NBN EN 288 - Het beschrijven en kwalificeren van lasprocedures voor metallieke materialen - Deel 1-8 + add (1992-1997)

NBN EN 719 - Lascoördinatie - Taken en verantwoordelijkheden

NBN EN 729 - Kwaliteitsborgingseisen voor lassen

NBN EN 1011 - Lassen - Aanbevelingen voor het lassen van metalen - Deel 1 t.e.m. 3 NBN EN 1043 - Destructieve beproevingen van lasverbindingen in metalen - Hardheidsproeven (1996) NBN EN 1708 - Lassen - Details van lasverbindingen in staal - Deel 1 & 2 NBN EN ISO 5817 - Lassen - Smeltlasverbindingen in staal, nikkel, titanium en hun legeringen (laserlassen uitgezonderd) - Kwaliteitsniveaus voor onvolkomendheden

NBN EN ISO 9692 - Lassen en verwante processen - Aanbevelingen voor lasnaadvoorbereiding

27.02. structuurelementen staal - stabiliteitsstudie

Algemeen

REFERENTIENORMEN

NBN B 51-002 - Stalen bouwconstructies - Berekening volgens de methode van de grenstoestanden (1988)

NBN ENV 1993 - Eurocode 3 - Ontwerp van stalen draagsystemen (1995-2002)

NBN ENV 1994 - Eurocode 4 : Ontwerp van gemengde staal-beton draagsystemen (1995-2002)

Het bijzonder bestek vermeldt de aannemingsmodaliteiten omtrent de stabiliteitsstudie en detaillering : STABILITEITSSTUDIE GELEVERD DOOR DE BOUWHEER De structuurelementen uit staal zullen worden uitgevoerd overeenkomstig de

werkdocumenten zoals gevoegd bij het aanbestedingsbundel (plannen, lastenboeken, borderellen, detailtekeningen). De aannemer blijft er evenwel toe gehouden na te gaan of deze kunnen worden uitgevoerd volgens deze uitvoeringsdocumenten en/of er zich geen onderlinge anomalieën voordoen. Alvorens de werken aan te vatten brengt hij de architect op de hoogte van zijn eventuele opmerkingen dienaangaande.


110

27.10. liggers - algemeen

Omschrijving

Het betreft (horizontaal opgelegde,K) liggers, aangewend voor het overbruggen van overspanningen ter ondersteuning van wanden, vloeren of dakelementen.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting kan de meting als volgt worden opgevat : • meeteenheid : per kg, desgevallend opgesplitst volgens de aard en afwerking van de

bouwelementen. • meetcode : de volumemassa van het staal wordt bij conventie vastgesteld op 7.850 kg/m3. Enkel

de conventionele theoretische massa wordt in rekening gebracht. Deze wordt bepaald op basis van de geometrische vorm van de stukken. De uitsnijdingen en openingen worden afgetrokken, behalve de gaten voor de bout-, pen- of klinknagelverbindingen en de afschuiningen en laspoortjes voor de lassen. In de berekening van de hoeveelheden wordt een massatoeslag van 10 % voorzien, waarvan enerzijds 5% voor de hulpstukken (kop- en voetplaten, verstijvingsplaten, verbindingselementen, ankerstaven in beton, ...) en anderzijds 5% voor lasnaden, bouten, moeren en rondellen, verbindingsdeuvels, afval en walstolleranties, K

• aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid

Let wel

De afmetingen en/of het gewicht van de stalen elementen stemmen overeen met deze die op plannen en meetstaat zijn aangeduid.

27.11. liggers - profielstaal / blank |FH|kg

Materiaal

Specificaties

• Staalsoort : S 235 • Vorm en afmetingen : volgens gedetailleerde meetstaat

Uitvoering

• De zijdelingse opleg bedraagt minstens 15 cm. • De verankering aan de ruwbouw gebeurt dragend op het naastliggend metselwerk (mits

aanwending van verdeelbalken in ter plaatse gestort gewapend beton ingewerkt in het metselwerk)


• Bij plaatsing moeten de nodige voorzorgen genomen worden om uithangende flenzen te voorkomen. Ofwel worden de gewelven voorzien van verzonken uiteinden ofwel wordt de positie van de stalen ligger aangepast zodat alle pleisterwerken vlak kunnen doorlopen.


111

27.30. kokerprofielen - algemeen

Omschrijving

Het betreft (verticaal opgestelde, K) kokerelementen, aangewend als dragende kolommen,K. Zij zijn vervaardigd uit staal, dat in de werkplaats wordt geprefabriceerd en op de werf verbonden met de reeds uitgevoerde constructies. Inbegrepen is het lassen van de nodige platen bovenaan en onderaan de kolom.

Meting

• meeteenheid : kg. De volumemassa van staal wordt conventioneel vastgesteld op 7.850 kg/m3. • meetcode : de kolommen worden gemeten tussen de balken en/of de vloeren. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Uitvoering

De lasverbindingen gebeuren zoveel mogelijk in de werkplaats.

27.31. kokerprofielen - profielstaal / blank |FH|kg

Materiaal

Specificaties

• Staalsoort : S 235 • Vorm, afmeting, dikte : volgens plannen

Uitvoering

• De profielen worden volkomen in het lood opgesteld. • De profielen zijn voorzien van een aangelaste onder- en bovenplaat, minimum dikte 10 mm, met

boorgaten onder en doken boven. • De plaat bovenaan de kolom heeft een vierkante vorm waarbij de lengte van de zijden gelijk is aan

de breedte van de opliggende balk. • De plaat onderaan de kolom heeft dezelfde afmetingen, en wordt vastgemaakt aan de

onderliggende constructie, hetzij door laswerk aan wachtstaven, ofwel door de voet van de kolom in te betonneren. De verankering geschiedt op een aanzet van gewapend beton.

Toepassing

• Hoekprofielen ter ondersteuning van de buitengevels : • Buitenkolommen • Binnenkolommen

27.70. corrosiebescherming - algemeen

Omschrijving

Het betreft de voorafgaandelijke corrosiebeschermende behandelingen van constructies en/of elementen in staal, met inbegrip van alle verbindingen en bijwerkingen na montage op de werf. De te voorziene methode wordt beschreven in het bijzonder bestek.

Let wel

De stukken die volledig door beton omhuld worden, alsook de contactoppervlakken van de verbindingen met bouten van hoge sterkte worden in principe niet beschermd, zij krijgen wel een grondige roestbehandeling. Op alle vlakken die niet in contact staan met beton wordt minstens een roestwerende grondlaag (type 0) aangebracht.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : (ofwel) • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de respectievelijke eenheidsprijs

van de te behandelen profielen, inclusief de corrosiebescherming van de verbindingen en hulpstukken

Uitvoering

REFERENTIENORMEN

NBN EN ISO 14713 - Bescherming van ijzer en staal in constructies tegen corrosie - Deklagen van zink en aluminium -


112

Leidraden (1999)

NBN EN ISO 2064 - Metallieke en andere niet-organische deklagen - Definities en conventies over de meting van de dikte (2000) NBN EN ISO 3882 - Metallieke en andere niet-organische deklagen - Overzicht van methoden voor het meten van de dikte (2003) NBN EN ISO 4543 - Metallieke en andere niet-organische deklagen - Algemene regels voor corrosieproeven toepasbaar op opslagomstandigheden (1995) NBN EN 10214 - Plaat en band van staal bekleed met zinkaluminium (ZA) door continu dompelen - Technische leveringsvoorwaarden (1995)

NBN EN 10215 - Plaat en band van staal bekleed met aluminiumzink (AZ) door continu dompelen - Technische leveringsvoorwaarden (1995)

NBN EN 10271 - Elektrolytisch met zink-nikkel (ZN) beklede platte staalproducten - Technische leveringsvoorwaarden (1999)

VOORBEREIDING

Alle te behandelen stalen onderdelen moeten een glad en zuiver oppervlak hebben : alle onzuiverheden zoals stof, vetten, bramen, schilfers, verf- en vernisresten, siliconen (lassprays), lasslakken of lasspatten worden zorgvuldig verwijderd. De geprefabriceerde elementen worden daartoe hetzij ontvet hetzij gegrindblasted, gestaalstraald of gezandstraald, overeenkomstig :

NBN ENV ISO 8502-1 - Voorbehandeling van staal voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten - Beproevingen voor de beoordeling van de oppervlaktereinheid - Deel 1 (1999)

NBN EN ISO 8502 - Voorbehandeling van staal voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten - Beproevingen voor de beoordeling van de oppervlaktereinheid - Deel 2-4,6,9 (1999)

NBN EN ISO 8503 - Voorbereiding van staaloppervlakken voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten - Ruwheidseigenschappen van gestraalde staaloppervlakken - Deel 1-4 (1995)

NBN EN ISO 11124 - Voorbereiding van staaloppervlakken voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten - Specificaties voor metallische straalmiddelen - Deel 1-4 (1997)

NBN EN ISO 11125 - Voorbereiding van staaloppervlakken voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten - Beproevingsmethoden voor metallieke schuurmiddelen voor stralen - Deel 1-7 (1997)

NBN EN ISO 11126 - Voorbereiding van staaloppervlakken voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten - Specificaties voor niet-metallische straalmiddelen - Deel 1-8 (1997)

NBN EN ISO 11127 - Voorbereiding van staaloppervlakken voor het aanbrengen van verven en aanverwante producten - Beproevingsmethoden voor niet-metallische straalmiddelen - Deel 1-7 (1997)

De lasnaden moeten glad en poriënvrij zijn. Vervolgens worden roest en walshuid verwijderd door beitsen in zuur. Na voorbehandeling worden de constructie-elementen voorzien van een van onderstaande corrosiebeschermingssystemen.

27.73. corrosiebescherming - roestwerende verfsystemen |PM|

Omschrijving

De stalen profielen en bevestigingselementen worden behandeld ter voorkoming van corrosie door het aanbrengen van een verfsysteem.


Na de vereiste voorbehandelingen, volgens 27.70 corrosiebescherming - algemeen, tot een reinheidsgraad Sa2½ volgens NBN EN ISO 8501-1, zullen de stalen profielen en bevestigingselementen in het werkhuis zo snel mogelijk voorzien worden van een roestwerend verfsysteem. Dit gebeurt door bekwame vakmensen en volgens de voorschriften van de leverancier van het verfsysteem. De aannemer zal een technische fiche voorleggen van een roestwerend verfsysteem (tweecomponenten epoxy-polyurethaan verfsysteem, monocomponent polyurethaan verfsysteem,K), geschikt voor de omgeving waaraan de stalen constructiedelen zullen blootgesteld worden. Het gebruik van loodmenie is verboden. • De oppervlaktetemperatuur van de te schilderen constructiedelen dient minimaal 3°C boven de

dauwpunttemperatuur te liggen. • De metaalonderdelen die door beton omhuld zullen worden alsook de contactoppervlakken van de

verbindingen met bouten mogen niet geverfd worden. • De voorschriften van de reeks NBN EN ISO 12944 zijn van toepassing.


113

• Na montage op de werf zullen alle montageonderdelen en gebeurlijke beschadigingen worden bijgewerkt. Het verfsysteem dient zeer goede mechanische eigenschappen, een perfecte hechting op het voorbereide metaal en zeer goede anticorrosieve eigenschappen te hebben, en moet bestand zijn tegen chemicaliën, oplosmiddelen, water, watercondensatie enz..

Specificaties

• Laagdikte minimum 30 / 40 / ... micronmeter. • De RAL-kleur is te bepalen door de architect of de opdrachtgever.

Keuring

Proefstukken, genomen uit de geverfde stalen constructiedelen, worden beproefd op hun corrosieweerstand volgens NBN EN ISO 12944-6 - Verven en vernissen - Corrosiebescherming van staalconstructies door beschermende verfsystemen - Deel 6 : Laboratoriumbeproevingen voor de bepaling van de prestatie. • Een visuele controle van de geverfde stukken gebeurt conform NBN EN ISO 1513 - Verf en vernis

- Onderzoek en voorbereiding van monsters voor verdere beproevingen. • De droge laagdikte wordt gecontroleerd volgens NBN EN ISO 2808 - Verven en vernissen -

Bepaling van de filmdikte. • De hechting van het verfproduct wordt getest met de kraskam volgens de norm NBN EN ISO 2409

- Verf en vernis - Ruitjesproef . Het resultaat moet ISO 0 (de randen van insnijdingen zijn volledig glad, geen van de ruitjes is losgekomen) zijn volgens tabel 1 van deze norm.

Toepassing

De te behandelen delen worden vooraf bekendgemaakt.

REFERENTIENORMEN

NBN EN ISO 1513 - Verf en vernis - Onderzoek en voorbereiding van monsters voor verdere beproevingen

NBN EN ISO 2409 - Verf en vernis - Ruitjesproef

NBN EN ISO 2808 - Verven en vernissen - Bepaling van de filmdikte

NBN EN ISO 12944 - Verven en vernissen - Corrosiebescherming van staalconstructies door beschermende verfsystemen

27.80. brandbeveiliging - algemeen


De staalprofielen zullen zodanig beschermd worden dat voldaan wordt aan de vereiste brandweerstand Rf, overeenkomstig de norm NBN 713-020, aangevuld met NBN ENV 1993-1-2 - Eurocode 3 - Ontwerp van stalen draagsystemen - Deel 1-2 : Algemene regels - Brandbeveiligend ontwerp (1995). De bepalingen van het K.B. van 07/07/1994 - “Koninklijk Besluit tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan nieuwe gebouwen moeten voldoen”, samen met de aanvullingen en wijzigingen aan het KB, zijn van toepassing. Het geattesteerde systeem zal voorafgaandelijk ter goedkeuring worden voorgelegd aan de ontwerper.

REFERENTIENORMEN

NBN 713-20 - Beveiliging tegen brand - Gedrag bij brand bij bouwmaterialen en bouwelementen - Weerstand tegen brand van bouwelementen) (met erratum) + addenda

NBN ENV 1993-1-2 - Eurocode 3 - Ontwerp van stalen draagsystemen - Deel 1-2 : Algemene regels - Brandbeveiligend ontwerp samen met Belgische toepassingsrichtlijn (gehomologeerde versie + NAD)

KB 07/07/1994 - Koninklijk Besluit tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan nieuwe gebouwen moeten voldoen

KB 04/04/1996 - Koninklijk Besluit tot wijziging van het Koninklijk Besluit van 7 juli 1994 tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan nieuwe gebouwen moeten voldoen





114


De zwakke plekken in de brandbeveiliging zijn vooral de dragende kolommen uit staal. Om de stabiliteit van het gebouw, in geval van brand te blijven verzekeren dienen de kolommen van een aangepaste brandwerende bekleding te worden voorzien.

Voor een beperkte verhoging van de brandweerstand kunnen profielen zoals kolommen en liggers ook behandeld worden met een aangepaste zwelverf, en na behandeling voorzien van een beschermlaag tegen vochtigheid zodat de levensduur wordt verhoogd.

Prestatiecriteria

• Brandweerstand : minimum Rf 1/2hvolgens NBN 713-020 • Procédé : ... Een attest dient voorgelegd vóór de aanvang van de werken.

Toepassing

Alle structurele elementen.


115

33. PLAT DAK / DAKVLOER

33.00. plat dak / dakvloer - algemeen

Algemeen

• Onder dakvloer wordt verstaan het draagvlak voor de isolatie en de dichtingslaag. • zelfdragende geprofileerde metalen platen volgens rubriek 33.30. zelfdragende elementen / metaal

- algemeen • Bij de keuze en opvatting dient steeds rekening te worden gehouden met het gebruik (belasting)

en de gewenste toegankelijkheid van het dak (enkel voor onderhoud, groendak, terrasdak, K )

REFERENTIENORMEN

TV 215 - Het platte dak : opbouw, materialen, uitvoering, onderhoud (WTCB, 2001)

NBN B 46-401 - Het platte dak opbouw, materialen, uitvoering, onderhoud (2003)

BRANDGEDRAG

De vereiste brandweerstand van de dakopbouw als geheel (dakvloer, dampscherm, isolatie- en dichtingssysteem) dient te voldoen aan het KB van 19/12/1997 en 4/4/2003 (zie ook TV 215 § 2.2).

Veiligheid


33.30. zelfdragende elementen / metaal - algemeen

Omschrijving

Het betreft zelfdragende geprefabriceerde metalen elementen, die zodanig samengesteld en gevormd zijn dat ze een grote stijfheid bezitten in één richting. De eenheidsprijs omvat de desgevallende uitvoeringsstudie met legplan, het leveren en plaatsen van de zelfdragende elementen, inclusief alle bevestigingsmiddelen, speciale stukken en afdichtingstoebehoren.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : m2 • meetcode : netto orthogonaal geprojecteerde oppervlakte. Openingen groter dan 1m2 worden

afgetrokken. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire hoeveelheid (FH)

Materialen

Enkel systemen die beschikken over een technische goedkeuring ATG, voor toepassing in de voorziene dakopbouw, zullen worden aanvaard. De plaatkeuze (type, plaatdikte, overspanningen en aantal velden) dient te gebeuren op basis van een voorafgaandelijke belastings- en windstudie. Dwarsranden die voorzien zijn om de stijfheid van het element te verstevigen zijn toegelaten. Systeem ter goedkeuring voor te leggen aan het Bestuur.

Uitvoering

De uitvoering gebeurt overeenkomstig de ATG richtlijnen, en TV 215 - Het platte dak : opbouw, materialen, uitvoering, onderhoud (2001). De belastings- en windstudie wordt, overeenkomstig het bijzonder bestek, geleverd

• hetzij door systeemleverancier, de aannemer legt de nodige berekeningsnota’s (opgemaakt conform de ATG van de systeemleverancier) ter goedkeuring voor aan de architect.

• Het geheel wordt zo berekend dat de doorbuiging onder de maximale belasting (volgens NBN B 03-003) niet meer dan 1/250ste van de overspanning bedraagt.

• De voorafgaandelijke windstudie dient te worden opgemaakt volgens TV 215 § 2.1.2 • Het type bevestigingsmiddelen wordt bepaald in functie van het materiaal van de draagliggers

(staal, houten spanten, betonbalken, K). Het aantal bevestigingen op de onderconstructie houdt rekening met de eisen inzake windbelasting, het eigen gewicht, de uitrekwaarde en overtrekwaarde van de bevestiging. In de langsrichting worden de plooiplaten onderling bevestigd met klinknagels of aangepaste schroeven (volgens ATG).


116

• De plooiplaten worden spanningsvrij aangebracht op de draagconstructie. De bovenflenzen van de plooiplaten moeten evenwijdig blijven met het draagvlak van de opleggingen. Ter hoogte van aansluitingen tegen gevels en bij dakdoorgangen moeten de plooiplaten over hun volledige lengte ondersteund worden. De plooiplaten mogen niet uitkragen. Ter plaatse van dakdoorbrekingen zullen de plooiplaten bijkomend verstevigd worden, wanneer de doorbreking groter is dan de breedte van een golf (d.m.v. een verstevigingsplaat, ondersteuningsprofielen, e.d., K).

33.31. zelfdragende elementen / metaal - geprofileerd staal |FH|m2

Materiaal

De zelfdragende geprofileerde dakvloerplaten zijn vervaardigd uit verzinkt staal. De hoogte van het profiel en de dikte van de geprofileerde staalplaten worden berekend in functie van de overspanning en gebruiksbelasting van het dak, overeenkomstig de plaatsingsvoorschriften van de fabrikant.

Specificaties

• Type : 135-310-930 • Vorm van het profiel : trapeziumvormig • Staalkwaliteit : FE E 320 G of FE E 350 G (volgens NBN 10147) • Plaatdikte : minimum 0,88 mm (tolerantie volgens NBN EN 10143) • Oppervlaktebehandeling : continu verzinkt, min. 600g/m2 (volgens NBN EN 10147) • Afwerking onderzijde : coating laagdikte min. 15 µm, kleur : te kiezen uit het standaardgamma van

de fabrikant • Bevestigingsmiddelen : corrosiebestendige zelftappende schroeven / slagpluggen en aangepaste

drukverdeelplaatjes / K(vereiste lengte, diameter, uittrekwaarden, K volgens richtlijnen ATG) • Dichtingsbanden : K

Uitvoering

Plaatsing overeenkomstig de respectievelijk voorschriften van de ATG van de platen, aangevuld met deze van de voorziene dampschermen, dakisolatie en dakbedekking, conform TV 215 § 4.2.2.4 en § 6.3.2 - stalen plooiplaten. Windstudie volgens TV 215 : te leveren door de systeemleverancier Belastingsstudie : te leveren door / de systeemleverancier

Toepassing

Dit wordt toegepast op het dak van de loods en op het dak van het clubhuis.


117

34. PLAT DAK / THERMISCHE ISOLATIE

34.00. plat dak / thermische isolatie - algemeen

Algemeen

DAKOPBOUW & THERMISCHE ISOLATIE - PRINCIPES

• Koud dak : Dakopbouw waarbij het dakbeschot zich in de koude zone bevindt (dus boven de isolatie). De holle ruimte in de draagconstructie kan hierbij al of niet verlucht worden met buitenlucht. Deze dakopbouw wordt algemeen beschouwd als bouwfysisch risicohoudend (inwendige condensatie), en mag derhalve uitsluitend gebruikt worden boven ruimten die vrij zijn van vocht en voldoende verlucht (vrijstaande garages, carports, tuinbergingen, ...). In alle andere gevallen wordt een koud dak verboden! Bij isoleren of renovatie van bestaande daken dient te worden overgegaan naar een warmdak-constructie of omkeerdak. Een bouwfysische studie dient uit te wijzen hoeveel dient geisoleerd te worden en/of de bestaande isolatie dient weggenomen.

• Warm dak : Dakopbouw waarbij het dakbeschot zich in de warme zone bevindt (dus onder de isolatie). Het warm dak is de vaakst voorkomende en aanbevolen dakopbouw. De isolatielaag zit tussen de dakvloer en de dakdichtingslaag, waarbij er zich geen met buitenlucht geventileerde spouw bevindt tussen de lagen. De plaatsing van een dampscherm is absoluut noodzakelijk, vermits voor sociale woningbouw standaard binnenklimaatklasse III gehanteerd wordt. De dakdichtingslaag wordt rechtstreeks op de isolatie geplaatst. De dakdichtingsmembranen ondergaan rechtstreeks de klimatologische invloeden (temperatuurschommelingen, UV-stralen,...), waarbij het effect van de klimatologische invloeden evenwel kan worden verminderd door een schutlaag aan te brengen (hetzij een lichte schutlaag met leischilfers, metaalfolie of verflaag / hetzij een zware schutlaag met grind, tegels, K)

• Omkeerdak : Dakopbouw waarbij de isolatie zich bovenop de waterkerende laag bevindt en waarbij de dakdichtingslaag dus rechtstreeks op de dragende dakvloer kan worden geplaatst, en de isolatielaag losliggend op deze dakdichtingslaag. De afdichting vervult hierbij een dubbele functie: dakafdichting en dampscherm. Enkel waterdichte, geslotencellige isolatiematerialen komen in aanmerking (in casu geëxtrudeerd polystyreen). Een ballastlaag (grind of tegels) moet het lostrekken en/of opheffen van de isolatielaag door de wind voorkomen. Het omkeerdak vereist in principe geen bijkomend dampscherm, maar er moet gelet worden op de condensatierisico's die kunnen optreden in gebouwen van zeer hoge binnenklimaatsklasse. De dakvloer en de dakdichtingslaag worden door de isolatielaag en de ballastlaag beschermd tegen rechtstreekse inwerking van de warmte en zonnestralen. Anderzijds leidt het onder de isolatie lopend water ook tot warmteverliezen, waarbij de dakconstructie onder de isolatie moet beschikken over voldoende warmtecapaciteit en/of geïsoleerd zijn, teneinde oppervlaktecondensatie te voorkomen. Dit type van dakopbouw vereist bijzondere aandacht voor de detailering inzake thermische koudebruggen (ter hoogte van dakdoorboringen voor koepels, e.d ...).Voor uitgebreidere informatie raadpleeg TV 215 - Het Platte dak § 3 Dakopbouw (WTCB, 2001)

Nuttige informatie :

WTCB Magazine, Winter 1995, "Uitvoering van omkeerdaken", volgens de geldende normen en reglementen (TV 215 en 191)

Omschrijving

De post "plat dak / thermische isolatie" omvat alle noodzakelijke leveringen en werken voor het realiseren van een doeltreffende isolatie zonder koudebruggen, binnen het voorziene dakdichtingssysteem. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek,dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • de controle en de eventuele voorbereiding van de dakvloer; • de levering en verwerking van de isolatiematerialen en bijhorende dampschermen; • de levering en de plaatsing van kleefmiddelen (lijmen, bitumen, K) en/of mechanische

bevestigingstoebehoren; • de nodige verticale isolatiestroken tegen dakopstanden en/of dakranden; • de eventuele voorlopige beschermingsmaatregelen.


118

Materialen

REFERENTIENORMEN

STS 08.82 - Thermische isolatiematerialen (1997)

TV 215 - Het platte dak § 7 Dakisolatie : Eigenschapen van de dakisolatiematerialen (WTCB, 2001)



NBN EN 12085 t/m 91 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen (1997)

NBN CR 245 - Warmte-isolatie - Indeling van bouwstoffen volgens hun warmteïsolerende eigenschappen (1986)

NBN EN 13162 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van minerale wol (MW) - Specificaties (2001)

NBN EN 13163 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxpandeerd polystyreenschuim (EPS) - Specificatie (2001)

NBN EN 13164 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxtrudeerd polystyreenschuim (XPS) - Specificatie (2001)

NBN EN 13165 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van hard polyurethaanschuim (PUR) - Specificatie (2001)

NBN EN 13166 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van fenolschuim (PF) - Specificatie (2001)

NBN EN 13167 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van cellulair glas (CG) - Specificatie (2001)

NBN EN 13168 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van houtwol (WW) - Specificatie (2001)

NBN EN 13169 - Producten voor thermische isolatie van gebouwen - Fabrieksmatig vervaardigde producten van geëxpandeerd perliet (EPB) - Specificatie (2001)

NBN EN 13172 - Warmte-isolatiematerialen - Overeenkomstigheidsbeoordeling (2001)

NBN EN 13501-1 - Vuurindeling van bouwwaren en bouwdelen - Deel 1 : Indeling berustend op uitkomsten van de proeven op de tegenwerking tegen vuur van bouwwaren (2002)

NBN EN 13501-2 - Brandclassificatie van bouwproducten en bouwdelen - Deel 2: Classificatie gebruik makend van gegevens van brandweerstandsproeven, met uitsluiting van producten voor gebruik in ventilatiesystemen (2004)

ALGEMEEN

De isolatiematerialen dienen te beschikken over een CE-markering en een ATG-technische goedkeuring, of gelijkwaardig (voor toepassing binnen de voorziene dakopbouw en verenigbaar met het voorziene dakafdichtingssysteem). Voor een overzicht van respectievelijke kenmerken en toepassingscriteria voor de verschillende isolatiematerialen wordt verwezen naar TV 215 § 7.2. Eventuele mechanische bevestigingsmiddelen worden steeds ter goedkeuring voorgelegd. Sinds maart 2002 zijn reeds tien Europese geharmoniseerde normen (NBN EN 13162 tot 13172) voor thermische isolatie van toepassing. Op het einde van de coëxistentieperiode (maart ‘03) mogen nog enkel CE-gemarkeerde producten verhandeld worden binnen de Europese Economische Unie.

ISOLATIEWAARDE

De definities van de grootheden met betrekking tot de thermische isolatie beantwoorden aan NBN B 62-002/addendum 1. De λu-normwaarden per isolatiemateriaal stemmen in feite overeen met de hoogste λd-gedeclareerde waarden volgens ATG’s, verhoogd met circa 10%. In onderhavig bestek en/of de bepalingen van het bijzonder bestek wordt volstaan met de opgave van de minimale dikte en de maximale lambda-waarde. Indien de aannemer een product (steeds met ATG) met een hogere lambda-waarde wil gebruiken, zal hij een grotere dikte moeten toepassen om gelijkwaardig te zijn.

Isolatiemateriaal maximale λd-waarde (W/mK) λu-normwaarde (W/mK)

Minerale wol (MW) 0,037 0,041

Geëxpandeerd polystyreen (EPS) 0,036 0,040

Cellenglas (CG) 0,044 0,048

Geëxtrudeerd polystyreen (XPS) 0,031 0,034

Polyurethaan (PUR) 0,025 0,028

Fenol (PF) 0,023 0,025

Geëxpandeerd perliet (EPB) 0,050 0,055

Voor meer info raadpleeg :

http://www.bbri.be/antenne_norm/energie/nl/normen/isolatie.html

Gunstige en betrouwbare rekenwaardes in ATG's van thermische isolatiematerialen.


119

Lijsten ATG’s - Isolatiematerialen

VORMVASTHEID, DRUKSTERKTE & INTERNE COHESIE

De isolatiematerialen dienen binnen de voorziene dakopbouw en ATG-goedkeuring te beschikken over

• voldoende vormvastheid inzake de risico’s op “nakrimp” en “schotelen”; • voldoende drukvastheid inzake de verdeelde statische belastingen, geconcentreerde statische of

dynamische belastingen; in functie van de vereiste beloopbaarheid met het oog op onderhoud wordt minstens een UEAtc-klasse C of D vereist (cfr. TV 215 § 7.1.6 - tabel 16);

• voldoende interne cohesie (trekvastheid of delaminatiesterkte) om het optredend zuigend effect bij windbelasting op te vangen (bij geheel of deelgekleefde lagen wordt deze immers overgebracht op de onderliggende lagen).

BRANDGEDRAG

De vereiste brandweerstand van de dakopbouw als geheel (dakvloer, dampscherm, isolatie- en dichtingssysteem) dient te voldoen aan het KB van 19/12/1997 en 4/4/2003 (zie ook TV 215 § 2.2). Bij een warme dakopbouw met een structurele drager uit gewapend beton met een Rf-waarde > 1h (welfsels, breedplaatvloeren, K), worden m.b.t. het brandgedrag van de isolatiematerialen in principe geen specifieke eisen gesteld, indien de eindlaag van de dichting voldoet aan klasse A1 volgens NBN S 21-203 of een grindballast wordt voorzien. Bij warme daken op houten dragers, metalen plooiplaten, e.d. kunnen, overeenkomstig het bijzonder bestek desgevallend bijkomende eisen worden gesteld.

VOCHTBESTENDIGHEID

Overeenkomstig TV 215 § 7.1.8.

Uitvoering

REFERENTIENORMEN


NBN B 46-401 - Het platte dak opbouw, materialen, uitvoering, onderhoud (2003)

TV 191 - Het platte dak - aansluitingen en afwerking (WTCB)

ATG’s en ETA’s i.v.m. de mechanische bevestiging van dakisolatie

VOORBEREIDING

De dakdekker zal vóór de aanvang van zijn werken alle bouwdelen inspecteren waarop of waartegen hij moet aansluiten. Hij zal nagaan of er overal een gelijkmatige helling gerealiseerd is en of alle opstanden en randen volledig en correct zijn afgewerkt. Hij zal iedere onregelmatigheid aan de architect signaleren en zijn werken slechts aanvatten wanneer de staat, vlakheid en cohesie van de dakvloer een onberispelijke uitvoering van zijn werk toelaten.

UITVOERINGSOMSTANDIGHEDEN

De ondergrond dient zuiver en winddroog te zijn (vrij van zichtbaar vocht), waarbij de plaatsingsoppervlakte en de materialen droog dienen te worden gehouden tot voltooing van de werken. De isolatie mag nooit nat geplaatst worden, bij iedere werkonderbreking is het daarbij aangewezen het blootliggend isolatiemateriaal tegen weersinvloeden te beschermen. Bij verlijming van de platen met warme bitumen of bitumineuze koudlijm, moet de omgevingstemperatuur minimaal 5°C bedragen.

VLAKHEID VAN DE ONDERGROND

De hechting van dampscherm en isolatie vergen een voldoende vlakheid, aangepast aan de aard van het voorziene systeem en de plaatsingswijze. Waar vereist zullen oneffenheden voorafgaandelijk worden weggewerkt en/of bijgewerkt. De eisen gesteld aan de vlakheid van ondergrond dienen daarbij te voldoen aan de tolerantiewaarden volgens TV 215 § 4.2.1 (tabel 10) :

• afwijking op regel van 200 cm : maximum 10-12 mm (volgens toepassing) • afwijking op regel van 20 cm : maximum 2-5 mm (volgens toepassing) • uitstekende delen en niveauverspringingen (platen) : maximum 2-5 mm (volgens toepassing) • oppervlakteruwheid (beton) : maximum 1-5 mm (volgens toepassing)

Let wel : bij uitvoering van hellingsbeton volgens rubriek 33.50 kunnen strengere waarden worden opgelegd (maximum 5 mm op een rijlat van 3 meter).

PLAATSING

Voor een overzicht van courante plaatsingswijzen wordt verwezen naar tabel 18 van TV 215 - Het platte dak § 7.3 Plaatsing van de isolatie (WTCB, 2001). Volgens toepassingsgebied kunnen volgende methoden in aanmerking worden genomen :


120

• B : kleven met warm bitumen (volgens TV 215 § 7.3.1) • C : kleven met bitumineuze koudlijm (volgens TV 215 § 7.3.2) • Cs : kleven met synthetische koudlijm (volgens TV 215 § 7.3.3) • M : mechanische bevestiging (volgens TV 215 § 7.3.4) • L : losliggende plaatsing (volgens TV 215 § 7.3.5)

De plaatsingstechnieken dienen te zijn aangepast aan de te verwachten gebruiks- en windbelastingen, de aard van de voorziene dakvloer, dampscherm, isolatiemateriaal en dakdichtingssyteem, overeenkomstig de respectievelijke ATG-richtlijnen.

Veiligheid


34.10. isolatieplaten - algemeen

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m2 • meetcode : Netto oppervlakte gemeten als de horizontale projectie tussen de dakopstanden.

Uitsparingen kleiner dan 1m2 worden niet afgetrokken. Let wel : De nodige verticale isolatiestroken tegen dakopstanden en/of dakranden zijn indien niet afzonderlijk opgemeten steeds inbegrepen in de prijs.


Materialen

De aangewende isolatieplaten bezitten een technische goedkeuring ATG (of gelijkwaardig), voor toepassing binnen de voorziene dakopbouw. Zij zullen voldoen aan onderstaande randvoorwaarden : • Ze zijn voldoende drukvast om de voorziene dakopbouw te realiseren (verdeelde statische en

geconcentreerde dynamische belastingen, overeenkomstig NBN EN 12430 - Materialen voor de warmte-isolatie van gebouwen - Bepaling van het gedrag bij puntbelasting (1998).

• Ze hebben een thermische geleidbaarheid die lager is dan de waarden zoals die worden opgelegd en gemeten volgens NBN B 62-201.

• Ze zijn dimensioneel maatvast in de tijd, m.b.t. nakrimp of schotelen. • Ze zijn rotbestendig, niet ontvlambaar, niet capillair, hygroscopisch en blijvend waterafstotend. • De anorganische en amorfe structuur mag geen voedingsbodem vormen of doen ontstaan voor

ongedierte, bacteriën of schimmels. • Ze zijn chemisch neutraal en tasten andere bouwelementen niet aan.

Uitvoering

De plaatsing gebeurt volgens TV 215 - Het platte dak § 7.3 - Plaatsing van de isolatie (tabel 18) en conform de respectievelijke ATG-richtlijnen, rekening houdend met de te verwachten gebruiks- en windbelastingen, de betrokken ondergrond (dakvloer) en het voorziene dakdichtingssysteem. • Voor hun verwerking worden de platen droog opgeslagen op de bouwplaats. Zij worden geplaatst

onmiddellijk vóór het plaatsen van de dakdichting, enkel bij droog weer en op een droge ondergrond. Nat geworden platen worden verwijderd.

Let wel : Deze alinea is niet van toepassing op platen in geëxtrudeerd polystyreen, toegepast op een omgekeerd dak, aangezien deze vochtbestand zijn.

• Alvorens de isolatieplaten aan te brengen worden de contactvlakken tussen de isolatieplaten en de ondergrond gezuiverd en ontdaan van alle oneffenheden.

• Op aanvraag zal voor de aanvang een legplan worden opgemaakt rekening houdend met : • de afmetingen van het dak; • de plaats van de waterafvoerpunten; • de minimum gevraagde dikte.

• De platen worden in verband geplaatst, met gesloten voegen en waar nodig zodanig versneden dat ze volledig aansluiten tegen elkaar en/of tegen de andere bouwelementen. Beschadigde plaatdelen en stukjes afval mogen niet verwerkt worden.

• Tegen dakopstanden en aan dakranden worden de isolatieplaten overal waar nodig opgetrokken, teneinde iedere mogelijke koudebrug op te vangen. Indien het dakbeschot niet op 45° werd afgeschuind worden passende hoekstroken uit hetzelfde isolerend materiaal geplaatst.


121

34.14. isolatieplaten - minerale wol (MW) |FH|m2

Omschrijving:

De thermische isolatie van het dak wordt uitgevoerd met zeer goed beloopbare rotswolplaten. Vooraleer de dakisolatie aan te brengen, gaat de aannemer dichtingswerken na of de dakvloer in overeenstemming is met de plannen en voorschriften (de TV 215 van het WTCB) en of een onberispelijke uitvoering van de werken verzekerd kan worden. Zoniet stelt hij de architect daarvan tijdig in kennis, die dan de noodzakelijke maatregelen zal treffen. De dakvloer dient gecontroleerd en voorbereid te worden. De ondergrond moet vooraf gezuiverd en ontdaan worden van alle oneffenheden. Het afschot moet voldoende zijn om waterstagnatie uit te sluiten.Levering en plaatsing van een eventueel dampscherm op de dakvloer, overeenkomstig de TV 215 van het WTCB. Levering en plaatsing van isolatieplaten tegen opstanden en dakdoorbrekingen, ter voorkoming van koudebruggen, overeenkomstig de TV 191 van het WTCB.

Materiaal:

De thermische isolatie van het dak wordt uitgevoerd met recycleerbare rotswolplaten, opgebouwd uit minerale vezels rotswol, bekomen door het smelten van vulkanisch gesteente en gebonden met gepolymeriseerde harsen De isolatie draagt het CE-merk en is Keymark-gecertificeerd. De betreffende gegevens zijn aangegeven op het etiket van elke verpakkingseenheid. Alle eventuele te verstrekken specificaties zijn conform aan NBN-EN 13162, die geldt voor minerale wol-producten in thermische toepassing voor de bouwsector. De toepassing heeft een Technische Goedkeuring. De platen zijn zeer goed beloopbaar door de geïntegreerde extra harde toplaag en een harde tussenlaag in combinatie met een stevige onderlaag. De platen zijn geschikt voor toepassing op toegankelijke, normaal belopen en frequent onderhouden daken - UEAtc belastingsniveau P2 tot P3 en voldoen aan volgende materiaalprestaties: - Brandveilig. Brandgedrag EUROCLASS B-s1, d0 volgens NBN EN 13501-1 - Vormvast in de tijd, krimpt niet, schotelt niet; conform eis UEAtc 3.4.1. : < 0,5 % (max 5 mm) - Uitzettingscoëfficiënt α = 0 (1/K) - Niet capillair, niet hygroscopisch, blijvend waterafstotend - Waterdampdiffusieweerstandsgetal µ = 1,3 - Chemisch neutraal. Corrosie op stalen plooiplaten en/of op bevestigers treedt niet op.

Weekmakermigratie treedt niet op, geen scheidingslaag nodig. - Duurzaamheid van mechanische prestatie: na vochtbelasting delaminatie en compressiegedrag

conform eis UEAtc 3.4.2. : ∆ < 20 % - Druksterkte of drukspanning bij 10 % vervorming : min. 50 kPa (NBN EN 826) - Ponsweerstand : min. 200 kPa (NBN EN 12430) - Delaminatiesterkte : min. 15 kPa (NBN EN 1607) - Drukvastheidsklasse UEAtc C (UEAtc § 4.51) - Uitkraging in de lengterichting : max. 2 x isolatiedikte (UEAtc § 4.53) - Overspanning met tweezijdige oplegging : max. 3 x isolatiedikte (UEAtc § 4.52) - Warmtegeleidingscoëfficiënt λD = 0,040 W/mK (NBN EN 12667) - De warmtedoorgangscoëfficiënt U van de dakopbouw, berekend conform NBN B 62-001 +

addendum A1 en conform STS 08-82 zal ten hoogtste K W/m²K bedragen - De isolatiedikte bedraagt 16 cm op het clubhuis en 8 cm op de loods.

Uitvoering:

De isolatieplaten worden in één laag mechanisch bevestigd op de dakvloer. Bij isolatiediktes boven de 140 mm worden de isolatieplaten in twee lagen geplaatst overeenkomstig de ATG en de voorschriften van de fabrikant.De dakafdichting wordt in functie van het dakbedekkingsysteem mechanisch bevestigd doorheen de isolatieplaten in de dakvloer.

Toepassing:

Er wordt 16 cm geplaatst op het clubhuis en 8 cm op de loods. Ook de dakranden worden mee geïsoleerd. De opstanden aan de dakrand van het clubhuis wordt geïsoleerd met 8cm minerale wol.En de opstanden aan de botenloods worden geïsoleerd met 4 cm minerale wol.


122

34.20. dampscherm - algemeen

Algemeen

REFERENTIENORMEN

TV 215 - Het platte dak - § 6 Dampscherm (WTCB, 2001)

NBN EN 12524 - Bouwmaterialen & bouwproducten - Warmte & Vochtwerende eigenschappen - getabelleerde ontwerpwaarden (2000)

Dampschermen hebben als functie ontoelaatbare inwendige condensatie in de isolatielaag te voorkomen. Condensatie kan optreden ten gevolge van convectie van vochtige binnenlucht, diffusie van waterdamp of bouwvocht. Platte daken, met een dampdichte buitendichting (bitumineus of kunststof), vereisen dat ieder risico op inwendige condensatie in het isolatiemateriaal moet worden vermeden, waarbij de voorziening van een goed dampscherm quasi een must vormt! • De keuze van een geschikt dampscherm zal afhangen van diverse factoren waaronder de

binnenklimaatklasse van het gebouw, aanwezig bouwvocht in de constructie en de voorziene dakopbouw. De binnenklimaatsklasse van een gebouw is representatief voor de vochtigheid in het te bedekken volume. Deze wordt vooral bepaald door de dampdruk die sterk beïnvloed wordt door de vochtproductie in het gebouw, dewelke sterk afhankelijk is van de aard van bewoning, het gebruik van het gebouw en de verluchting ervan. Er zijn vier klimaatklassen bepaald die worden geklasseerd afhankelijk van de jaarlijkse gemiddelde waarde van de dampdruk [Pa]. De zwaarste klasse (IV) komt enkel voor in gebouwen waar zonder aangepaste maatregelen inwendige condensatie in het dak quasi onvermijdelijk is. Voor (kleine) sociale woningen wordt standaard klimaatsklasse III in aanmerking genomen (cfr. TV 215 § 6.2.1 - tabel 12).

Klasse I - Gebouwen met weinig tot geen permanente vochtproductie (bergruimten, garages, werkplaatsen, K)

Klasse II - Geventileerde gebouwen met beperkte vochtproductie (grote woningen, scholen, K)

Klasse III - Gebouwen voor intensief gebruik (kleine sociale woningen, appartementen, K)

Klasse IV - Gebouwen met een hoge vochtproductie (zwembaden, sauna’s, K)

• Geschikte dampwerende materialen kunnen worden onderverdeeld in vier klassen volgens de doordringbaarheid (equivalente dampdiffusiedikte µdeq) (cfr. TV 215 § 6.2.2 - tabel 13).

Klasse µdeq (m) Materialen

E1 2 tot 5 meter PE- folie, dikte 0,2 mm, met overlappingen van 100 mm

E2 5 tot 25 meter PE-folie > 0,2 mm, aluminium laminaten, bitumenglasvlies V 50/16, polyestervlies P150/16, K

E3 25 tot 200 meter Gewapend bitumen V3 / V4, P3 / P4, gewapend polymeerbitumen APP / SBS (dikte > 3mm)

E4 > 200 meter Gewapend bitumen met metaalfolies, meerlaagse systemen van polymeerbitumen (> 8mm)

Het diffusieweerstandsgetal "µ" geeft aan hoeveel keer de weerstand van het betreffende materiaal groter is dan die van lucht. De diffusieweerstand varieert afhankelijk van temperatuur en luchtvochtigheid, waarbij een gemiddelde waarde aangenomen. De diffusiedikte is de waarde "µ" vermenigvuldigd met de materiaaldikte (µd, eenheid in meter). De "equivalente" diffusiedikte µdeq houdt rekening met afwijkingen, onderbrekingen of perforaties in de realiteit.

• De klimaatklasse, aard van de dakvloer, isolatiemateriaal en bevestigingstechniek zullen bepalen welke combinatie isolatie/dampscherm meest aangewezen is (cfr. TV 215 - § 6.2.3 tabel 14). Desgevallend zal een voorafgaandelijke hygrothermische studie van de dakopbouw vereist zijn (Glaser-methode, overeenkomstig TV 215 - Bijlage 3 - Rekenmethode en beoordelingscriteria voor inwendige condensatie, conform NBN EN ISO 13788).

Omschrijving

De dampschermen voor warme daken kunnen bestaan uit één of meerdere dampremmende scheidingslagen, aangebracht in de dakopbouw.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m2 • meetcode : netto oppervlakte gemeten als de horizontale projectie tussen de dakopstanden.

Uitsparingen kleiner dan 1m2 worden niet afgetrokken. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)


123

Materialen

De keuze van de dampschermen is verenigbaar met de voorgeschreven isolatiematerialen en met de voorziene dakopbouw en afdichting. De dampschermen zijn overeenkomstig het toepassingsgebied (binnenklimaatsklasse III - sociale woningen) en/of de bepalingen van het bijzonder bestek van de dampschermklasse E1 tot E4 zoals vermeld in TV 215 § 6.2.3 (tabellen 13 & 14). Hiertoe kunnen respectievelijk de volgende materialen in aanmerking worden genomen:

• klasse E1 : PE-folie (dikte = 0,2 mm, overlapping min 100 mm) • klasse E2 : PE-folie (dikte > 0,2 mm, met gelaste voegen), V50/16 bitumen-glasvlies, P150/16

bitumen-polyestervlies. • klasse E3 : V3, V4, P3 of P4 gewapend bitumen, APP- of SBS-polymeerbitumen (dikte > 3 mm) of

een PIB-folie. • klasse E4 : meerlaagse dampschermen van polymeerbitumen (laagdikte > 8 mm) of gewapende

bitumen voorzien van een metaalfolie (alu 3). De uitvoering dient te gebeuren op een doorlopende drager, perforaties zijn niet toegestaan.

Het type dampscherm en de bevestigingswijze dienen voorafgaandelijk ter goedkeuring te worden voorgelegd aan de ontwerper.

Uitvoering

De plaatsing en bevestigingswijze (deelgekleefd K) van het dampscherm zal gebeuren in overeenstemming met de plaatsingswijze van de isolatieplaten, de aard van de ondergrond en het type dampscherm, volgens de bepalingen van TV 215 § 6.3 (tabel 15) en de richtlijnen, zoals opgenomen in de technische goedkeuring ATG van het dakdichtingssyteem. • Het insluiten van vochtige (isolatie-) materialen tussen het dampscherm en de afdichtingslaag

moet worden uitgesloten. Indien vereist dient bij de uitvoering gebruik te worden gemaakt van aangepaste compartimenteringstechnieken.

• Er worden zo weinig mogelijk voegen gemaakt. Voegen in overlapping moeten steeds onderling en tegen andere bouwdelen aangekleefd worden, zodat de dampremmende laag een doorlopend membraan vormt over de gehele dakoppervlakte. De overlappingen en voegdichtingen worden uitgevoerd, conform de voorgeschreven dampschermklasse.

• Bijzondere zorg dient te worden besteed aan alle doorboringen, openingen (verluchtingen, lichtkoepels,...), of daar waar lokaal condensatie kan optreden in het isolatiemateriaal.

• Ter hoogte van dakranden, opstanden en doorbrekingen, wordt de isolatie hiertoe ingesloten, zoals voorzien in afbeelding 35 van TV 215 § 6.3.4.

31.31. dampschermen - folie / PE |PM|

Materiaal

Het dampscherm uit polyethyleenfolie beantwoordt aan klasse E2. Alle naadoverlappingen worden afgeplakt.

Specificaties

Dikte : minimum 0,2 mm Waterdampdoorlatendheid : maximum 0,7 g/m2 op 24u (bij 23°C en 85%RV)

Toepassing

Alle geïsoleerde dakoppervlakten, op clubhuis en botenloods


124

35. PLAT DAK / DAKDICHTING

35.00. plat dak / dakdichting - algemeen

Omschrijving

De post “plat dak / dakdichting” omvat alle noodzakelijke leveringen en werken voor het realiseren van de voorziene (soepele) dakdichtingsbanen op platte en/of licht hellende daken tot een waterdicht geheel. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • het nazicht en de voorbereiding van het draagvlak; • de levering en verwerking van de dakdichtingslagen, inclusief alle noodzakelijke scheidingslagen,

lijmen, bevestigingsmiddelen en toebehoren; • het aanwerken van de dakdichting rondom koepels, rookkanalen, ventilatiekanalen, e.d.; • de waterdichte afwerking en aansluiting (of herstelling) van de dakdichting ter hoogte van

dakranden, gevelopstanden en eventuele aangrenzende constructies; • de eventuele voorlopige beschermingsmaatregelen; • de desgevallend te voorziene ballast (volgens rubriek 35.50); • de gebeurlijke kosten voor de proeven op de waterdichtheid.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m2 • meetcode :

• Dakvlakken : Netto horizontaal gemeten dakoppervlakte. Openingen met een dagmaat kleiner dan 1 m2 worden niet afgetrokken. De opmeting wordt uitgevoerd volgens de horizontale projectie zodat overlappingen, opstanden, snijverliezen enz. moeten opgenomen worden in de eenheidsprijs.

• Dakopstanden : De uitgevoerde oppervlakte van de dakopstanden worden gemeten vanaf de snijlijn met het dakvlak.

• aard van de overeenkomst : • Dakvlakken : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) • Dakopstanden : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

REFERENTIENORMEN


TV 191 - Het platte dak - Deel 2: Aansluitingen en afwerking (WTCB, 1994)

NBN B 46-001 - Dakopbouw met afdichtingen - Bitumen- of kunststoffolies (1991)

NBN B 46-002 - Dakafdichtingen - Producten en basis van geoxideerd bitumen - Onderlaag (1991)

NBN B 46-003 - Dakafdichtingen - Producten op basis van APP of SBS- polymeerbitumen (1991)

ALGEMEEN

De soepele dakafdichtingsbanen behouden hun goede mechanische en fysische eigenschappen bij koude en warmte, zijn bestand tegen atmosferische invloeden en zijn geschikt voor toepassing binnen de voorziene dakopbouw. Bij gebeurlijke onverenigbaarheden tussen het voorgestelde dakafdichtingssysteem en de dakopbouw (dakvloer, dampscherm, isolatie- en dichtingssysteem) zal de aannemer de ontwerper zo snel mogelijk op de hoogte stellen. Dienaangaande dient steeds het advies van de fabrikant te worden ingewonnen. Bij toepassing zonder bijkomende schutlaag dient standaard gekozen voor een UV-bestendige eindlaag. Een doorlopende technische goedkeuring ATG voor het gekozen dakdichtingssysteem is steeds vereist. Raadpleeg http://info.benoratg.org

BRANDGEDRAG

De brandweerstand van de dakopbouw als geheel (dakvloer, dampscherm, isolatie- en dichtingssysteem) dient te voldoen aan het KB van 19/12/1997 en 4/4/2003 (zie ook TV 215 § 2.2.1). Het brandgedrag van de eindlaag bij blootstelling aan een externe brand, dient te beantwoorden aan de klasse A1 volgens NBN S 21-203, hetzij dient het ganse dakpakket aan de klasse B-roof (t1) te voldoen, zoals bepaald in de Europese eisen 2001/671/EG. Hierbij kan gebruik worden gemaakt van toetsing aan referentie-dakopbouwen (zie ook TV 215 § 2.2.2-tabel 8).


125

Let wel : in het KB van 4 april 2003 betreffende wijziging van de basisnormen wordt verwezen naar een nieuwe Europese aanpak, met een classificatie op basis van de respectievelijke proefmethode. Voor België zal in de praktijk elke dakopbouw die voldoet aan de klasse B-roof (t1) worden toegelaten (conform de proefmethode volgens prEN 1187-test 1). Zo het brandgedrag van de eindlaag niet voldoet aan de voornoemde klasse A1, dient zo nodig een aanvullende grindlaag te worden voorzien.

Nuttige info

ATG's en de nieuwe technische voorlichtingsnota over het platte dak.

2001/671/EC - Classification of the external fire performance of roofs and roof coverings

http://www.key-mark.org/English_Web/Subpages/Bottom_pages/EC%20Decisions.htm

Uitvoering

ALGEMEEN

De dakafdichtingen mogen enkel worden aangebracht door gekwalificeerde plaatsers, met de nodige ervaring en deskundigheid, m.b.t. de plaatsing van het voorziene dakafdichtingssysteem (dampscherm - isolatie - dichting). Zij dienen daarenboven de respectievelijke bepalingen zoals vermeld in TV 215 (WTCB), de technische goedkeuring en/of de voorschriften van de fabrikant strikt op te volgen.

REFERENTIENORMEN

TV 215 - Het platte dak : opbouw, materialen, uitvoering, onderhoud (WTCB, 2001) -> vervangt TV 151 & TV 183

TV 191 - Het platte dak - Deel 2: Aansluitingen en afwerking (WTCB, 1994)

TV 196 - Balkons (WTCB, 1995)

STS 34.8 - Dakafdichtingen - Derde deel : Uitvoering (1990)

NBN B 03-002-1 - Windbelasting op bouwwerken - Algemeen - Winddruk op een wand en gezamenlijke windeffecten op bouwwerken (1988)

Technische goedkeuring ATG voor de betreffende dakbanen

ETAG 006 ‘Systems of Mechanically Fastened Flexible Roof Waterproofing Membranes’ (in voorbereiding) Meer info : ATG’s en ETA’s i.v.m. de mechanische bevestiging van dakisolatie

De dakafdichter - Beroepsmonografie (Nationale Actiecomité voor Veiligheid en hygiëne in het Bouwbedrijf, 1994)

Handboek voor de dakafdichter (Fonds voor Vakopleiding in de bouw en de Belgische vereniging van aannemers van dichtingswerken)

OMGEVINGSINVLOEDEN - BESCHERMINGSMAATREGELEN

• De plaatsing zal onderbroken en voorlopig beschermd worden bij vochtig weer (regen, sneeuw, mist) en/of bij temperaturen lager dan 0-5°C. Het werk mag in deze gevallen enkel voortgezet worden, mits voorafgaandelijke toestemming van de architect en naleving van de door de fabrikant opgelegde voorzorgsmaatregelen.

• De rollen (voor polymeerbitumen APP en SBS) zullen verticaal vervoerd en op een vlakke en gladde vloerbodem opgeslagen worden. Zij zullen met zorg behandeld worden om iedere beschadiging te vermijden. In het bijzonder bij temperaturen onder 5°C moeten de rollen zeer behoedzaam worden behandeld.

• De nodige beschermingsmaatregelen worden getroffen om na uitvoering het betreden van het dak te beperken. Alle mogelijke schade, voortvloeiende uit een gebrekkige coördinatie of onvoldoende beschermingsmaatregelen vallen ten laste van de aannemer.

PLAATSING - RANDVOORWAARDEN

• De opvatting van de dakafdichting dient overeen te stemmen met de voorziene dakopbouw. De aannemer zal voor de aanvang van het werk alle eventuele gebreken of onverenigbaarheden, die de kwaliteit van het werk in gedrang zouden kunnen brengen, signaleren aan de architect.

• De dakvloer moet luchtdroog, effen en zuiver zijn. • De grondvlakken dienen, in functie van de voorziene dakafdichting en plaatsingsmethode,

respectievelijk te voldoen aan de voorschriften van NBN B 46-001 (1991) en TV 215 § 4.2 (zie ook artikel 34.00 plat dak / thermische isolatie - algemeen) :

• Nieuwe ondergronden : De ondergrond zal droog zijn en een temperatuur van meer dan 2°C hebben. Hij zal goed glad, vlak en vast zijn. Voegen van draagvloerelementen of van cellenbeton zullen gepast overbrugd worden. Hij zal vrij zijn van alle vreemde stoffen of lichamen (vet, kiezel, olie...). Hij zal chemisch en mechanisch met de dakdichting verenigbaar zijn.


126

• Oude ondergronden : (aanvullende randvoorwaarden) Overeenkomstig TV 215 Het Platte dak, § 10 - Sanering (WTCB, 2001) zal rekening gehouden worden met gebeurlijke wijzigingen van de bestaande dakopbouw (bv. koud dak -> warm dak, K), de aard van de ondergrond (compatibiliteit PVC-bitumen; SBS-APP). Voorafgaandelijk zullen ook de oorsprong en de oorzaken voor de gebreken van de oude dakdichting opgespoord worden, in het bijzonder de aanwezigheid van vocht (bv. nat geworden isolatie ten gevolge van lekvorming of inwendige condensatie). Alvorens de nieuwe dakdichting en eventuele isolatielaag, bovenop reeds bestaande dakbanen, aan te brengen moeten de barsten gedicht worden, het oppervlak moet glad en vlak gemaakt worden en ontdaan van alle vreemde stoffen die de hechting van de nieuwe dakdichting in het gedrang zouden kunnen brengen.

• De (losliggende / deelgekleefde / volgekleefde) stroken zullen zoveel mogelijk uit één stuk, gelijkmatig en spanningsvrij, uitgerold en bevestigd worden.

• De schikking van langs- en dwarsnaden wordt zodanig gekozen dat een volledige waterafvloeiing verzekerd is. Als de helling meer dan 20% bedraagt zullen de schikkingen voor het bevestigen van de dakdichting uitgevoerd worden volgens de technische goedkeuring(en) ATG.

• Aan de randen wordt de hoek tussen het strekkende deel en de opkant, behoudens andere bepalingen, afgeschuind onder een hoek van 45°, met schuin gesneden isolatiestroken.

AANSLUITINGEN & DOORBREKINGEN

De aannemer dient garant te staan voor een perfecte waterdichte afwerking en aansluiting van de dakdichting ter hoogte van dakranden, opstanden, schoorstenen, sokkels, horizontale en verticale dakdoorbrekingen en randafwerking (of herstelling) van aangrenzende constructies. • Alle randaansluitingen zullen wordt uitgevoerd conform de technische goedkeuring ATG,

overeenkomstig de aanduidingen op plan en de respectievelijke uitvoeringsprincipes volgens TV 191 § 8 - Dakdoorbrekingen en sokkels.

• De aansluiting ter hoogte van dubbelwandige schouwen uit metselwerk zullen uitgevoerd worden overeenkomstig TV 191 § 8.5.2 (afb. 111).

• Bovendakse verankeringen (van balkonleuningen, masten, rails, K in of op sokkels) zullen uitgevoerd worden overeenkomstig de principes van TV 191 § 8.6.2 (afb. 113 & 114).

BEWEGINGSVOEGEN

Bewegingsvoegen in het dak en/of dakopstanden worden uitgevoerd overeenkomstig de respectievelijke uitvoeringsprincipes volgens TV 191 § 7.

Veiligheid


Keuring

ATTESTEN

De aannemer legt steeds een geldig ATG-certificaat voor het betreffende dakdichtingssysteem conform de voorziene dakopbouw voor.

REFERENTIENORMEN

NBN B 46-201 - Dakafdichting - Proeven (1991)

prEN 1187-1 ontwerpnorm (conform referentiedakopbouw - brandtest op het totale dakpakket, met inbegrip van de isolatie)

WERFPROEVEN

Bij de voorziening van grindbelaste daken en/of groendaken wordt het dak, vóór het aanbrengen van deze lagen, verplicht gecontroleerd op haar waterdichtheid, overeenkomstig TV 215 § 8.5.

WAARBORGEN

De aannemer blijft gedurende een periode van 10 jaar na de voorlopige oplevering, aansprakelijk voor de volledige waterdichtheid van de uitgevoerde dakafdichting. Bijkomend zal de aannemer bij de voorlopige oplevering een door de fabrikant opgemaakt attest afleveren, houdende een 10-jarige fabriekswaarborg op gebreken m.b.t. de geleverde materialen (zonder voorbehoud op materialen en arbeidsloon wanneer zich dientengevolge een vervanging van de dakbedekking zou opdringen). Dienaangaande dienen alle richtlijnen van de producent van de dakdichtingsmaterialen (volgens de technische goedkeuring ATG) nauwgezet te worden nageleefd, onverminderd gebeurlijke tegenstrijdige bepalingen vermeld in het bijzonder bestek.


127

35.30. éénlaags / hoogpolymere membranen - algemeen

Omschrijving

Het betreft éénlaagse dakafdichtingen met een materiaal op basis van hoogpolymeren. De hechtingslaag en andere hulpmiddelen zijn in de eenheidsprijs begrepen. De kosten van de proef op de dichtheid van het dak zijn begrepen in de eenheidsprijs.

Meting

• meeteenheid : m2 • meetcode : netto horizontaal gemeten oppervlakte voor de dakvlakken; openingen met dagmaat

kleiner dan 1m2 worden niet afgetrokken. De uitgevoerde oppervlakte van de dakopstanden, gemeten vanaf de snijlijn met het dakvlak.

• aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid voor de dakvlakken (FH).

Materialen

REFERENTIENORMEN

TV 215 § 8.3 Kunststofdakafdichtingen (WTCB, 2001)

• De afdichtingsmembranen zijn geschikt m.b.t. hun toepassing in de voorziene dakopbouw en beschikken hiertoe over een doorlopende technische goedkeuring ATG of gelijkwaardig.

• Zij behouden hun goede mechanische en fysische eigenschappen bij koude en warmte en zijn bestand tegen chemicaliën en atmosferische invloeden overeenkomstig NBN EN 1844.

• Alle bijproducten (lijmen, oplosmiddelen, ...) en speciale hulpstukken zijn afkomstig van en/of zijn deze aanbevolen door de fabrikant van het membraan.

Uitvoering

• De plaatsing gebeurt op een droge en zuivere ondergrond, zonder oneffenheden. • Het aantal naden van het dakmembraan wordt tot een minimum beperkt. Het is toegelaten en zelfs

aanbevolen grote membranen in de werkplaats op maat te prefabriceren. • De schikking van de langs- en dwarsnaden wordt zodanig gekozen dat een volledige

waterafvloeiing verzekerd is. • De naadoverlappingen worden zorgvuldig uitgevoerd over de volledige breedte en samengedrukt.

De te lassen of te verlijmen oppervlakken moeten droog zijn en ontdaan van alle vetten en stof. • De nodige maatregelen worden getroffen om na de uitvoering van de dakwerken het betreden van

het dak te beperken.

35.32. éénlaags / hoogpolymere membranen - EPDM |FH|m2

Materiaal

Membraan op basis van synthetisch rubber type EPDM, volgens TV 215 § 8.3.2.1 (ethyleen propyleen-copolymeer en dieen monomeer, kunststof op basis van aardolie, zonder chloorverbinding). Het membraan is UV-bestendig en gewapend : hetzij met een intern wapeningnet in glasvezel-, polypropyleen of polyesterdraden (type Ei), hetzij met een ongeweven polyestervlies of polypropyleencachering (type Ec).

Specificaties

• Samenstelling dakmembraan : in afzonderlijke banen ter plaatse te lassen.

• een toplaag van min. 1,1 mm dikte in 100 % elastomeer EPDM (ethyleen-propyleen-dieen-monomeer) met interne wapening

• een onderlaag van SBS gemodificeerde bitumen, machinaal aangebracht aan de toplaag of als aparte laag aangebracht

• Prestatiecriteria EPDM : • Rek bij breuk : minimum 300% (volgens NBN EN 12311-2) • Inscheurweerstand : minimum 150 N • Koude buigtemperatuur : minimum -35°C


• Onderlaag : het intern gewapende membraan is aan de onderzijde voorzien van een laag van conform B-roof (t1) ENV 1187-1: overeenkomstig ATG-document van het membraan


128

Uitvoering

• Het EPDM-afdichtingsmembraan wordt geplaatst volgens de ATG-richtlijnen, plaatsingsmethode : koud gekleefd met aangepaste koudlijm in volle of partiële kleving in functie van de

ondergrond (overeenkomstig ATG). • De banen worden spanningsloos geplaatst op een droge, stof- en vetvrije ondergrond. De

bepaling van hoek-, randen middenzones en van de daarin optredende windzuigkrachten worden berekend volgens de voorschriften van TV 215 § 2.1.2.

• De breedte van de overlappen tussen de banen bedraagt 50 à 100 mm (overeenkomstig ATG). De overlappen worden op dezelfde dag gedicht. Zoniet worden ze gereinigd en/of voorbehandeld zoals beschreven in de ATG. De overlappen worden gedicht (zie ook TV 215 § 8.3.2.1.3) : uitsluitend door lassen met warme lucht.

• Tegen opstanden worden de banen vol gekleefd met contactlijm. Zelfklevende banen worden vol gekleefd met een aangepaste primer. Voor koudverlijming op de ondergrond en van de overlappen tussen de banen mag enkel worden gewerkt als de temperatuur boven 5°C en de relatieve luchtvochtigheid onder de 80% ligt.


• Kimfixatie wordt langsheen dakranden en lichtstraten en rondom dakdoorvoeren voorzien indien voorgeschreven in de ATG.

• Er wordt bij losse plaatsing of mechanische bevestiging een beschermlaag in polyesterdoek of polypropyleenweefsel geplaatst onder het membraan. De dikte is minimum 1,5 mm (225 g/m2). De overlappen bedragen minimum 150 mm.

• Uitzettingsvoegen worden uitgevoerd met een aparte strook, geplaatst over een kunststofsnoer. De strook ligt los over een breedte van 200 mm.

• In de winterperiode zal de dakdichter indien nodig een bitumineuze onderlaag als voorlopige afdichting aanbrengen, zoals facultatief opgenomen onder artikel 35K

• Na de uitvoering van de dakafdichting wordt het dak, ter beproeving van de waterdichtheid onder water gezet gedurende ten minste 48 uur, overeenkomstig TV 215 § 8.5.

• De aansluitingen worden uitgevoerd met hetzelfde materiaal. Voor hoeken en aansluitingen op ontluchtingbuizen, koepels, uitzetvoegen, enz. is het gebruik van speciale vormstukken verplicht, gesneden uit hetzelfde materiaal. Men zal hierbij de richtlijnen van de fabrikant nauwkeurig naleven.

Toepassing

Wordt toegepast op de botenloods en op het clubhuis.


129

36. DAKLICHTOPENINGEN

36.00. daklichtopeningen - algemeen

Algemeen

Het betreft alle openingen, in hellende of platte daken, die worden voorzien van lichtdoorlatende elementen. • De opstelling van daklichtelementen en de inwerking ervan in het dak moeten een perfecte

waterdichte afwerking en een goede afwatering verzekeren zodat zich nergens stagnerend water kan ophopen.

• De elementen worden stormvast en inbraakbestendig bevestigd aan de daken/of ruwbouwstructuur, met aangepaste, roestbestendige bevestingsmiddelen.

• Alle aansluitingen met de dakbedekkingen en/of dakdichtingen zijn water- en winddicht. De prestatieniveaus m.b.t. sterkte tegen wind, luchtdoorlaat en waterdichtheid, waaraan de daklicht-openingen moeten beantwoorden, stemmen overeen met tabel 5 van STS 52.0 index 04.21.4.

Veiligheid


36.20. koepels - algemeen

Omschrijving

Het betreft de levering en plaatsing van geprefabriceerde dakkoepels voor platte daken, d.w.z. het volledige oplegkader, het koepelgedeelte en alle in het bijzonder bestek vermelde opties, met inbegrip van de nodige bevestigingsmiddelen, opstanden, randaansluitingen, kitten, e.d.. Bij renovatiewerken is het eventueel wegnemen van de aanwezige dakbebording en roostering over de nodige oppervlakte, het plaatsen van de raveelbalken, e.d., inbegrepen. Let wel : de eventueel bijhorende binnenbekledingen kunnen desgevallend afzonderlijk worden opgenomen in rubriek 51.40 uitbekleding / daklichtopeningen - algemeen.

Meting

• meeteenheid : per stuk volgens afmetingen en/of type. • meetcode : de op te geven afmetingen zijn de dagmaten van de koepel gemeten aan de

bovenkant van de opstand. Inbegrepen alle hulpstukken en bevestigingsmiddelen. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

De koepels zijn vervaardigd met een oplegrand voor een spanningsvrije oplegging en voorzien van een afdruipboord. Geprefabriceerde en thermisch geïsoleerde opstanden laten een waterdichte aansluiting toe met de voorziene dakvorm. Zij worden daarbij voorzien van inbraakbestendige en corrosievrije bevestigingsmiddelen (éénrichtingsschroeven) en duurzame aansluitflenzen voor een waterdichte hechting met de voorziene dakdichting.

Uitvoering

Voor de uitvoering van de dakplaat worden de nodige uitsparingen in de ruwbouw door de aannemer opgegeven, rekening houdend met de afmetingen van de koepel, de vorm van de opstand en de afwerking van de daklichtopening. De koepels en opstanden worden perfect horizontaal geplaatst, ongeacht lichte hellingen van het dak. De dakdichting wordt met zorg opgetrokken tot bovenaan de rand van de koepelopstand zodat elke waterinfiltratie voorkomen wordt. De koepel moet tochtvrij op de opstand aansluiten door middel van een duurzame, UV-bestendige afdichtingsband. De vastzetting van de koepel is dusdanig dat de vrije uitzetting mogelijk blijft. Dubbelwandige koepels moeten aan de buitenzijde gelast worden om condensatievorming te voorkomen. De koepels worden naargelang de opstand, met inox schroeven of bouten bevestigd doorheen de schroefkoppeling. De bevestiging moet inbraakbestendig zijn, zonder doorboring van de koepel.

Keuring

De aannemer blijft aansprakelijk voor de goede waterdichte aansluiting op de voorziene dakdichting, gedurende een termijn van tien jaar, vanaf de datum van voorlopige oplevering (zie ook artikel 35.00 plat dak / dakdichting - algemeen).


130

Toepassing

36.22. koepels - polycarbonaat (PC) |FH|st

Materiaal

De meerwandige lichtkoepels zijn samengesteld uit slagvaste polycarbonaatbladen (PC), voorzien van een doorlopende luchtspouw tot in de rand gevuld met voorgedroogde lucht en aldus uitgevoerd dat de twee koepelplaten elkaar nergens raken in het koepelvlak, de wanden mogen niet aan elkaar worden gelast teneinde uitzetting en inkrimping toe te laten)..

Specificaties

• Type : driedubbelwandig • Vorm : rechthoekig en gebogen • U-waarde : < 2.2 W/m2K (driedubbelwandig) en Ugmax =1.3 • Brandreactie : minimum klasse B2 (volgens DIN 4102) • Uitzicht : glashelder • Dikte van de platen : minimum 2 à 5 mm volgens afmetingen, rekening houdend met sneeuw- en

windbelasting. • Afmetingen : zie plan • De koepel is vast • De opstand is vervaardigd uit :

geïsoleerde staalplaat • De hoogte van de opstand bedraagt circa 15 cm. • De opstand is recht


• De koepel beschikt over een doorlopende goedkeuring ATG (of gelijkwaardig).

Toepassing

Er wordt een koepel voorzien in de kleedkamer voor de heren en in de keuken van het clubhuis volgens de afmeting aangeduid op plan.

36.30. lichtstraten - algemeen

Omschrijving

Het betreft de levering en plaatsing van standaard of op maat geprefabriceerde lichtstraten, geïntegreerd in het dakvlak en/of gedeeltelijk aangebouwd, met inbegrip van alle elementen nodig voor het samenstellen van de lichtstraat, de volledige draagstructuur, oplegstukken, dakbeglazing,de nodige bevestigingsmiddelen, randaansluitingen, aangepaste gootstukken, kitten, e.d., alsook alle in het bijzonder bestek vermelde aanvullende specificaties.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid :

per module van zelfde aard : begin- of eindmodule, lengte module, hoekmodule.

• meetcode : de op te geven afmetingen zijn de dagmaten van de lichtstraat gemeten aan de bovenkant van de opstand. Inbegrepen alle hulpstukken en bevestigingsmiddelen.


Materialen

De materialen beantwoorden aan de algemene bepalingen van 40.00 buitenramen & -deuren - algemeen en 41.00 buitenbeglazing & vulelementen - algemeen.

REFERENTIENORMEN & DOCUMENTEN

STS 52 - Buitenschrijnwerk. 52.0 - Algemene Voorschriften (1985)

TV 188 - Plaatsen van buitenschrijnwerk (WTCB, 1993)

TV 176 - Glas in daken (WTCB, 1989)

“Schuine Glasgevels” - Stichting Bouwresearch (SBR-NED)


131

NBN EN 13363-1 - Zonwerende voorzieningen gecombineerd met beglazing - Berekening van zon- en lichtdoorlatendheid - Deel 1: Vereenvoudigde methode (2003)

Vooraleer de onderdelen voor de lichtstraten, en alle bijbehorende hulpstukken en bevestigingsmiddelen te bestellen, is de aannemer verplicht na te gaan of deze kunnen geleverd worden in de afmetingen, type, kleur en oppervlakte behandeling voorgeschreven in de aanbestedingsdocumenten. Zo ondermeer ook dat hun maatafstemming past met de modulatie van de draagstructuur en de keuze en plaatsing van de bevestigingsmiddelen. Bij gebruik van aansluitingskitten moet de verenigbaarheid met de andere materialen verzekerd zijn. Alle dichtingsmaterialen blootgesteld aan zonlicht zijn UV-bestendig (producten op basis van polysulfide of polyurethaan worden dienaangaande verboden. Een volledige documentatie van de systeemleverancier wordt ter goedkeuring voorgelegd aan het Bestuur.

Uitvoering

De uitvoering beantwoordt aan de algemene bepalingen van 40.00 buitenramen & -deuren - algemeen en 41.00 buitenbeglazing & vulelementen - algemeen. • Bij het ontwerpen, fabriceren, monteren en gebruik van glasdaken en schuine glasgevels zal

bijkomend rekening worden gehouden met onderstaande aspecten : • constructieve veiligheid; • doorvalbeveiliging; • brandveiligheid; • waterhuishouding; • lichten zontoetreding; • thermische isolatie; • beglazing: het gelaagde glasblad van de beglazing is aan de binnenzijde te voorzien; • bereikbaarheid (montage / technisch onderhoud / reiniging); • condensafvoer.

• De draagstructuren worden geplaatst door een gespecialiseerde firma, overeenkomstig de plannen van de ontwerper en volgens de aanduidingen van de fabrikant en conform aan de door hem verstrekte uitvoeringsdetails. De algemeen aannemer staat in voor een goede uitvoeringscoördinatie, inzake alle noodzakelijke aansluitingen met de ruwbouwwerken, dakdichtingswerken en andere uitvoeringsposten, K

• De uitvoering van beglaasde lichtstraten of veranda’s dient te beantwoorden aan de eisen gesteld in hoofdstuk 3.4 van TV 176 (Glas in daken). Het geheel wordt zodanig opgevat dat nergens op of in de constructie water blijft staan en zo geprofileerd dat indringend water via condenskanaaltjes afgevoerd wordt.

• De opgegeven bouwmaten zijn enkel richtinggevend, de aannemer past de inplanting van de draagstructuur aan de werkelijke maten aan.

• De aannemer bezorgt dienaangaande voor de uitvoering ter goedkeuring aan de architect: • een berekeningsnota, opgesteld door de systeemleverancier; • een kleurenkaart en stalen van de verschillende componenten; • de levering van prototypes van het draagsysteem; • de afwerkingsdetails en desgevallend plaatsingsplannen; • de nodige garantiebewijzen en attesten (bescherming tegen roest, K).

• Bij de uitvoering dienen volgende regels in acht genomen : • geen rechtstreeks contact tussen glas en schrijnwerk; • drainering van de sponningen (lekken, condensatie); • beperking van de thermische en mechanische spanningen in het glas; • bescherming van isolerend glas met dichtingsvoegen bestand tegen UV-stralen en vocht.

• Het geheel is zodanig opgevat dat nergens op of in de constructie water blijft staan en verzekert een waterdichte aansluiting tegen de bestaande gebouwen.

• De maximale doorbuiging van de dragers bedraagt : • 1/200 bij kunststofbeglazing; • 1/300 bij enkele beglazing; • 1/600 bij gebruik van dubbele beglazing.

• De profielsecties en detaillering zijn aangepast aan de principeschema's voorgesteld op de plannen. De minimale profielafmetingen houden rekening met de sneeuw- en windbelasting, de berekeningsnota's, de samenstelling van vaste en opengaande delen, het hang- en sluitwerk alsook de dikten van de beglazing en/of de eventuele vulpanelen. De lichtstraat zal onder geen beding kromtrekken.

• De elementen met grote afmetingen moeten een hoge stijfheid bezitten zodat het aantal bevestigingen beperkt blijft. Het aantal bevestigingen wordt tevens bepaald i.f.v. de eisen gesteld


132

aan de beglazing. De wijze van bevestiging moet toelaten dat de samenstellende elementen vrij kunnen uitzetten zonder dat dit de stabiliteit en de waterdichtheid in gedrang brengt.

• De bevestiging van de draagstructuur aan de (dak- of gevel-) constructie gebeurt d.m.v. doken of rechtstreeks in de muur met chemische ankers of pluggen en schroeven. Zij worden in voldoende aantal voorzien om zonder blijvende vervorming en met een veiligheidscoëfficiënt van ten minste 5 aan de inwerking van de wind of andere invloeden te weerstaan.

• De montage van de beglazing gebeurt in overeenstemming met de respectievelijke bepalingen van TV 176 - Glas in daken (WTCB, 1989).

Keuring

Overeenkomstig hoofdstuk 40 buitenramen & -deuren - algemeen.

36.31. lichtstraten – glasvezelversterkte composietlichtstraten |FH|m2

Omschrijving

De werken omvatten: de fabricatie, levering en plaatsing van glasvezelversterkte composietlichtstraten met inbegrip van de kopstukken. de fabricatie, levering en plaatsing van de metalen opstanden met afgeschuinde langskanten, volgens de voorschriften van de fabrikant.

Meting

Per m²: dagmaatlengte x -breedte.

Materialen

De lichtstraat is samengesteld uit verschillende elementen en hulpstukken. Deze vormen bij de verwerking een geheel en worden door dezelfde fabrikant aangeleverd. De buitenschaal is steeds in U.V.- bestendige uitvoering.

De verschillende elementen zijn:

-De zelfdragende dubbelwandige schalen, met volgende kenmerken :

- Materiaal: UV-gestabiliseerde polyesterharsen

met glasvezel-wapening. - Profiel: overlangs geprofileerd, buigstraal 3150 mm. - Montage: door zijdelingse overlapping

enkelwandig gemonteerd. - Buitenwand: standaard,helder, lichttransmissie

87%. Binnenwand: standaard,helder

-De kopstukken:

- Materiaal: UV-gestabiliseerde polyesterharsen met glasvezelwapening. - Uitvoering: dubbelwandig, met isolatie. PUR

schuim 20 mm. -De montagetoebehoren:

- Dichtingsbanden in PE-schuim als afdichting tussen opstand en

lichtstraat. - Roestvrije bevestigingen met volgende kenmerken:


133

- Type: Z”-montageprofiel voor meerwandige montage..

- Schroeven aangepast aan de opstand in metaal.

Uitvoering

De aannemer zal de door de fabrikant opgestelde, en door de architect voorafgaandelijk goedgekeurde stabiliteitsberekeningen volgen. Het geheel is zodanig geconstrueerd dat hemelwater perfect naar het dakvlak wordt afgevoerd. De lichtstraat wordt geplaatst met een opstandbreedte van minimum 6 cm.

Toepassing

Er worden lichtstraten toegepast in de botenloods volgens de plannen.


134

37. DAKRANDEN & KROONLIJSTEN

37.00. dakranden & kroonlijsten - algemeen

Algemeen

Het betreft het waterdicht bekleden en afwerken van de dakranden van platte en hellende daken. Onder “dakrand” wordt verstaan : alle randen die het dakvlak begrenzen, alsook alle randen van de doorvoeringen in het dakvlak.

Veiligheid


37.20. dakrandprofielen - algemeen

Omschrijving

Het betreft geprefabriceerde elementen bestemd voor een waterdichte en esthetisch verzorgde afwerking van het zichtvlak van opstaande dakranden (platte daken). Alle vereiste hoek-, verbindings- en bevestigingselementen zijn in de eenheidsprijs begrepen.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat :

• meeteenheid : per lopende meter, volgens type • meetcode : netto geplaatste lengte • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

De dakrandprofielen zijn verenigbaar met de voorziene dakdichtingsmaterialen en gevelafwerking. De bevestigingswijze garandeert een waterdichte afwerking en dient zo opgevat dat vervormingen door temperatuurschommelingen worden voorkomen. Er wordt enkel gebruik gemaakt van aangepaste binnen- en buitenhoekstukken en/of in verstek gelaste profielen, in de werkplaatsen van de fabrikant vervaardigd. Alle profielen en hun bevestigingsmiddelen zijn UV- en corrosiebestendig. Model voorafgaandelijk ter goedkeuring voor te leggen aan het Bestuur.

Uitvoering

REFERENTIENORMEN

TV 191 Het platte dak - Aansluitingen en afwerking § 6.4 Dakrandprofielen (WTCB, 1994)

• De dakrandprofielen worden rechtlijnig (zowel in het verticaal als horizontaal vlak) aangebracht en in zo groot mogelijke lengten verwerkt.

• Het profiel wordt zo aangebracht dat een oversteek ontstaat van minimum 15 tot 20 mm t.o.v. het gevelvlak, waarbij de vlakke bovenrand lichtjes (minimum 2°) afhelt naar het dak toe, teneinde vervuiling van de gevel te voorkomen.

• De bevestiging met de ondergrond gebeurt d.m.v. een aan de ondergrond en dakdichting aangepaste bevestigingswijze, overeenkomstig de detailtekeningen en/of de voorschriften van de fabrikant.

Keuring

De bevestiging van de profielen moeten aan trekkracht van 2500 N/lm kunnen weerstaan. Het geheel verzekert een waterdichte aansluiting met de dakdichting.

37.21. dakrandprofielen - aluminium |FH|m

Materiaal

Het betreft geprefabriceerde dakrandprofielen uit geëxtrudeerd aluminium.

Specificaties

• Type : enkelvoudig afwerkingsprofiel • Oppervlaktebehandeling :


135

zwart geanodiseerd min. 25 µm • Vorm : volgens detailtekening • Wanddikte : volgens type en afmetingen • Hoogte aan de zichtzijde : volgens detailtekening • Horizontale staart : aangepast aan de voorziene dakdichting • Profiellengte : leverbaar in lengten van circa 3 m • Bevestigingsmiddelen : roestvaste schroeven en aangepaste nylonpluggen

Uitvoering

Overeenkomstig TV 191 Het platte dak - Aansluitingen en afwerking § 6.4 Dakrandprofielen (WTCB, 1994) en de uitvoeringsvoorschriften van de fabrikant. Enkelvoudig afwerkingsprofiel : Het enkelvoudig dakrandprofiel wordt ter hoogte van de

sleufgaten bevestigd met roestvaste schroeven en pluggen op de dakrand, nadat een drukverdelingslaag uit hetzelfde materiaal als de dichtingslaag hieronder is aangebracht. Tussen de dakrandprofielen worden uitzetvoegen van ca. 5 mm gelaten en passende koppelstukken geplaatst. Aan binnen- en buitenhoeken wordt een passend verbindingsstuk geplaatst. De dakdichting wordt op het enkelvoudig profiel gekleefd.


• Op de muuropstand wordt voor het bekomen van een vlakke ondergrond een bebording van watervaste multiplexplaat (dikte minimum 18 ) voorzien.

Toepassing

Alle dakranden van clubhuis en loods.

37.40. uitbekleding kroonlijsten & luifels - algemeen

Omschrijving

Het betreft de uitbekleding van de onderzijden, de zij- en opkanten van de luifel d.m.v. planchetten. Het achterliggende keperwerk, de nodige uitvullatten, desgevallende profielsystemen, de boordplanken, roestvrijstalen haken en schroeven, afdekdopjes, randafwerkingsprofielen, voegdichtingen, enz.,... integraal inbegrepen in de eenheidsprijs.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : m2 • meetcode : netto uit te voeren lengte of oppervlakte. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

Specificaties

• Houtsoort : thermisch gemodificeerd Noords grenen of Europees grenen (nr. 414 of 107 volgens NBN 199) / ...

• Afwerking : ongeschaafd • Afmetingen en tussenafstanden :

De te voorziene secties en onderlinge tussen afstanden van de stijlen, alsook het aantal bevestigingsmiddelen worden gekozen overeenkomstig het gewicht en modulering van de bekledingselementen, de karakteristieken van de achtergelegen draagstructuur.

• Voorziene gevelisolatie : pur • Bevestigingsmiddelen : roestvaste nagels

Uitvoering

De luifel zelf is uit te voeren met behulp van een houten keperwerk stevig aan de profielen te verankeren en/of een tegen de kepers genageld latwerk van geschaafd en gedrenkt naaldhout (minimum 25x38 mm), hetzij overeenkomstig de detailtekeningen. Alle aansluitranden ter hoogte van het gevelmetselwerk, de binnen- en/of buitenhoeken, worden, mooi aansluitend, afgewerkt met behulp van aan het bekledingssysteem aangepaste profielen en/of dichtingskitten.

Keuring

Het geheel waarborgt een vochtbestendige en windvaste uitvoering.


136

37.42. uitbekleding kroonlijsten & luifels - panelen in aluminium |FH|m2

Omschrijving

Het betreft de uitbekleding van de onderzijden, de zii en opkanten van de luifel d.m.v. panelen. Het achterliggende keperwerk, de nodige uitvullatten, desgevallende profielsystemen, de boordplanken, roestvrijstalen haken en schroeven, afdekdopjes, randafwerkingsprofielen, voegdichtingen, enz.,... zijn integraal inbegrepen in de eenheidsprijs

Materiaal

Alle timmerhout stemt overeen met de bepalingen van artikel 30.10 houten dakstructuur algemeen De uitbekleding van de luifel wordt uitgevoerd met enkelwandige aluminium bekleding.

Specificaties

Dikte : minimaal 0,7 mm Kleur : zwart geanodiseerd.

Toepassing

De uitbekleding van de onderkant van de luifel en de boordplank, hoeken worden in verstek uitgevoerd. Het geheel waarborgt een vochtbestendige en windvaste uitvoering. Het onderliggende houten regelwerk is in deze post inbegrepen en kan eventueel verstevigd worden met multiplex platen.


137

38. DAKWATERAFVOER

38.00. dakwaterafvoer - algemeen

Omschrijving

Het betreft alle werken en leveringen m.b.t. het geheel van elementen die moeten instaan voor het opvangen en afvoeren van het dakwater tot op rioleringsniveau.

Materialen

ONDERLINGE VERENIGBAARHEID VAN MATERIALEN

Bij de waterafvoer, dient rekening te worden gehouden met het mogelijk ontstaan van galvanische koppels bij onderling contact tussen verschillende materialen. Het metaal met de grootste positieve elektrochemische spanning, moet altijd het meest stroomafwaarts worden geplaatst. Rangschikking van de gebruikelijke metalen in stijgende orde van positieve elektrochemische spanning. (1) aluminium, (2) mangaan, (3) zink, (4) chroom, ( 5) ijzer, (6) nikkel, (7) tin, (8) Iood, (9) koper. Het metaal van elke afvoerleiding (dakgoot, hanggoot, afvoerbuis van het dakwater, eindstuk en dolfijn), dient zodoende een elektrochemische spanning te hebben die gelijk is of hoger dan de elektrochemische spanning van het bedekkingsmetaal en van het stroomopwaartse geplaatste afvoerelement. Rechtstreekse contact, dus zonder tussenisolatie, is verboden tussen :

• zink en ijzer (staal); • zink en koper (niet vertind); • gegalvaniseerd staal en ijzer (staal); • gegalvaniseerd staal en koper (niet vertind); • aluminium en tin, koper, lood en zink; • zink en bitumineuze dakbedekkingen.

Speciale aandacht moet besteed worden aan de combinatie van hout en metaal, daar hout van nature corrosief kan zijn voor metalen, vooral onder vochtige omstandigheden. Hout scheidt de corrosieve stof azijnzuur af, maar ook behandelingsproducten (bv om de duurzaamheid te verbeteren) kunnen de corrosiviteit van metaal doen toenemen. Voor zink, gegalvaniseerd staal en aluminium, is rechtstreeks contact met o.a. eiken, tamme kastanje, teak, oregon of cederhout, alsook met gips of met vochtige mortel (niet verhard) of beton zijn af te raden. Rechtstreeks contact met geïmpregneerd hout valt eveneens af te raden. Randprofielen uit roestvast staal, gecoate profielen, kunststof, ... kunnen in voorkomend geval meestal een oplossing bieden. Het materiaal van de gootbekledingen, hanggoten en afvoerbuizen moet weerstand kunnen bieden aan de respectievelijke agressiviteitsklasse :

• klasse 1 : landelijke atmosfeer. • klasse 2 : industriële atmosfeer. • klasse 3 : maritieme atmosfeer.

Een stedelijke atmosfeer wordt volgens het geval in één van voornoemde klassen ingedeeld.

Uitvoering

REFERENTIENORMEN

STS 33 - Dakwaterafvoer (1969)

TV 200 - Sanitair Reglement - deel 2 : Installaties voor de afvoer van regenwater van gebouwen (WTCB, 1996)

NBN 306 - Leidraad voor de goede uitvoering - Waterafvoer (1955)

NBN EN 12056-3 - Binnenriolering onder vrij verval - Deel 3 : Ontwerp en berekening van hemelwaterafvoersystemen (2000)

ALGEMEEN

De aannemer is verplicht na te gaan of de gootbekledingen, hanggoten, afvoerbuizen, de hulpstukken en alle voorziene toebehoren kunnen geplaatst worden in de vormen, afmetingen en uitvoering voorgeschreven in de aanbestedingsdocumenten en/of de aard en de maatafstemming van de verschillende materialen onderling verenigbaar zijn. De aannemer legt voor de uitvoering de nodige monsters van de voorziene materialen, bekledingstypen en afwerkingsdetails ter goedkeuring voor aan het Bestuur. Desgevallend in de tekst en/of op de detailstudies ingelaste afbeeldingen zijn principeschema’s van verwezenlijkingen waarvan alleen de aangegeven afmetingen dienen geëerbiedigd te worden. Bij de plaatsing van de dakbedekking worden de nodige voorzorgen getroffen om de dakgootafdichtingen, hanggoten niet te beschadigen. In de periode tussen het plaatsen van de gootafdichtingen en van de afvoerbuizen zal men er voor zorgen dat het hemelwater niet kan aflopen op de gevelwanden.


138

Veiligheid


Keuring

Alle gebruikte materialen en bijhorende hulpstukken zijn vrij van materiaal- en/of fabricagegebreken die hun sterkte, de zuiverheid van hun vorm en hun goed gedrag in de tijd in het gedrang kunnen brengen. Alle elementen die voor of bij de uitvoering werden beschadigd, zullen worden geweigerd.

38.32. afvoerpijpen - kunststof / PE |FH|m

Materiaal

De buizen en bijhorende hulpstukken zijn vervaardigd uit polyethyleen van hoge dichtheid en lage druk, gekend onder de benaming hard polyethyleen PE 50. De grondstof voldoet aan NBN T 42-112, met een soortelijk gewicht groter dan 0,941 gr/dm3. Aan de grondstof zijn anti-oxydatie hulpstoffen en 2 tot 2,5 gewichtsprocent koolzwart toegevoegd. De buizen hebben een absorptievermogen van 0,1 mgr.; ze breken of barsten niet; ze zijn vorstbestendig; ze hebben een Shore-hardheid van 63; de nominale proefdruk is PN 4 voor diameters tot 160 mm. De buizen zijn gestabiliseerd door tempering op 80°C gedurende 1 uur; de eerste krimping mag 0,1 cm/m niet overschrijden; de lineaire uitzettingscoëfficient bedraagt maximaal 0,2 mm/m°C.

Specificaties

• Kleur : zwart • Vorm : rond • Buitendiameter : ND overeenkomstig aanduiding op plan • Beugels : clipbeugels / schroefbeugels moeten van dezelfde fabrikant zijn als de buizen.

uit niet geplastificeerd / warm geplastificeerd kunststof


• De buizen hebben een BUtgb goedkeuringsattest of dragen het overeenkomstigheidsmerk Benor.

Uitvoering

• Overeenkomstig de aanduidingen op plan worden de buizen op circa 2 cm voor het muurvlak geplaatst. De buizen worden bevestigd minstens om de 100 cm.

• De maximale afstand tussen twee vasthechtingspunten bedraagt 150 cm. • De beugels zijn deels klemmend en deels glijdend zodat de buizen kunnen bewegen zonder

beschadigingen; teneinde de lengteveranderingen tengevolge van temperatuursschommelingen te kunnen opvangen zijn de nodige uitzetstukken ingebouwd. De uitzettingsmoffen, bestaan uit een band met lage wrijvingsweerstand en zonder schadelijke inwerking op de buis.

• De regenpijpen worden op de riolering aangesloten met aangepaste verloopstukken.


• Aan de bovenkant van de aflopen van platte daken wordt de buis langs achter uitgesneden over een hoogte van 15 cm, aldus kan de verticale tapbuis goed in de regenpijp dringen, en wordt ze aan het zicht onttrokken.

Toepassing

Alle afvoerbuizen van de platte daken zowel van het clubhuis als van de loods.

38.50. toebehoren - algemeen

Omschrijving

Het betreft de levering en plaatsing van alle noodzakelijke hulp- en/of verbindingsstukken teneinde een perfecte afwatering van het regenwater toe te laten vanaf de opvang op de dakvlakken tot de afvoer. Let wel : Voor zover niet afzonderlijk opgenomen in de samenvattende opmeting zijn de eenheidsprijzen van alle noodzakelijke hulpstukken standaard inbegrepen in deze van de hanggoten en/of afvoerbuizen.


139

Meting

Behoudens specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting in principe steeds als volgt opgevat : • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen bij de afwerking en aansluiting van de

regenwaterafvoervoorzieningen (standaard).

Materialen

De materialen van de hulpstukken zijn in principe vervaardigd uit hetzelfde materiaal als deze van de stukken waarop het wordt vastgemaakt of uit een verenigbaar aangepast materiaal.

38.51. toebehoren - dakkolken & tapbuizen |FH|

Materiaal

De dakkolken beantwoorden aan TV 191 § 3.4.3 en zijn vervaardigd uit een materiaal, verenigbaar met de dakvloer, het isolatiemateriaal, het dampscherm en de dakdichting.

Specificaties

• Materiaal : geprefabriceerd kunststof volgens TV 191 § 3.5.2.1.2, met vaste aansluitslab (plakplaat) • Overeenkomstig de voorziene opstelling bestaat de bijhorende tapbuis

uit een verticaal stuk dat aan de bodem van het tapgat is gelast (recht tapgat) • Aansluitdiameter : 110 mm (de diameter van de bijhorende tapbuis is gelijk aan deze van de

afvoerbuis indien deze laatste er rechtstreeks mee verbonden is. Indien er een vergaarbak bestaat, is de diameter van de tapbuis kleiner dan deze van de afvoerbuis).


• De kolk wordt geleverd met een bladen kiezelvanger, aangepast aan de hoogte van de voorziene grindlaag (zie artikel 38.52).

• Ingeval de hoogte van de dakopbouw dit vereist wanneer het plaatsen van de kolken, of wanneer het afwerken van het dak niet gelijktijdig gebeurt, wordt een kolk met verhogingselement aangewend. Dit verhogingselement heeft een eigen aansluitslab welke zich bij middel van een dichtingsring inpast in de kolk.

Uitvoering

Overeenkomstig TV 191 - Het platte dak, aansluiting en afwerking (WTCB, 1994). De tapbuizen worden, conform de ATG-richtlijnen van het respectievelijk voorziene dichtingsmateriaal, waterdicht ingewerkt in de voorziene dakdichtingslagen. • Opvatting :

volgens TV 191 § 3.5.2 - Tapbuizen in het dakvlak. • De ondergrond wordt vooraf behoorlijk gereinigd. De kolken worden zodanig geplaatst dat

plasvorming wordt vermeden. Ter plaatse van de dakkolk wordt de isolatie dunlagiger uitgevoerd of weggesneden zodat de kiezelbak iets verzonken komt te liggen in de dakbedekking en er geen waterophoping ontstaat aan de randen van het tapgat.

• Bij de tweedelige kolk wordt de aansluitingsslab verbonden met het dampscherm indien dit voorzien is. In dit geval gebeurt de aansluiting door middel van koud verlijmen.

• De insteekdiepte in de afvoerpijp bedraagt ten minste 10 cm.


• Na de plaatsing wordt hij volledig bedekt met een bijkomende laag APP-polymeerbitumen met polyesterinlage, dikte 4 mm, voorzien van ingewalste leischilfers.

• Ze worden voorzien van een kiezelrand met grindvang volgens TV 191 § 2.4.

Toepassing Bij alle voorzien afvoerpunten zoals aangeduid op plan.

38.52. toebehoren - draad- & bolroosters |FH|

Materiaal

De draadbolroosters / bladvangers zijn vervaardigd uit een corrosievast materiaal, grootte aan te passen aan de diameter van de afvoerbuizen. verzinkte staaldraad (dikte 2 mm), aan elkaar gelast tot gevlochten korf, ballonvormig


140

Uitvoering

De ballonvormige korf wordt in het mondstuk van de afvoerbuis geklemd.

Toepassing

Te plaatsen op iedere tapbuis.

Uitvoering

Te plaatsen overeenkomstig TV 196 - Balkons (WTCB, 1995), de voorschriften van de fabrikant en in overeenstemming met de voorziene vloeropbouw, op het laagste peil van het balkonoppervlak. Het opzetstuk en rooster worden verzorgd ingewerkt in de voorziene balkonbevloering. Het geheel garandeert een reuk- en waterdichte aansluiting.

38.54. toebehoren - noodspuwers |FH|

Materiaal

Het betreft aangepaste spuwertjes, volgens toepassing, respectievelijk te voorzien • als secundaire regenwaterafvoer ingeval verstopping van de primaire afvoer (platte daken /

terrassen / K) De buisjes zijn voorzien van de nodige plakplaatjes voor een stabiele en waterdichte aansluiting met de voorziene dakdichting.

Specificaties

• Materiaal : lood • Diameter : minimum 40 mm / aangepaste diameter volgens TV 191 § 4.2 • Uitsteek (t.o.v.) gevelvlak : minimum 50 mm • Opstelling : zoals aangeduid op het plan

Uitvoering

Positionering bij platte daken overeenkomstig TV 191 § 4.3 - Plaats van spuwers op het dak. Voor de noodspuwers van terrassen wordt rekening gehouden met TV 196 - Balkons (WTCB, 1995). • De juiste doorgangslengte dient ter plaatse te worden opgemeten. Bij horizontale plaatsing worden

de buisjes lichtjes afwaterend naar buiten toe geplaatst. • Doorvoeren doorheen de dakopbouw en/of wanden worden tijdens de ruwbouwwerken voorzien

van een aangepaste doorvoermof. De aansluiting garandeert een waterdichte en verzorgde aansluiting met het dakvlak en zichtvlak, de doorvoeropening wordt afgewerkt met een aangepaste kit (uitsparing en afwerking = last van de algemene aanneming ruwbouw).

Toepassing

• Secundaire regenwaterafvoer : platte daken

38.55. toebehoren - verluchtingskappen / platte daken |PM|

Materiaal

De aangepast verluchtingsbuizen en bijhorende plakplaten zullen in eigen beheer van de opdrachtgever geleverd en geplaatst worden op de werf. De dakbedekking moet daarop aansluiten.

Toepassing

Doorvoeren zijn aangeduid op de plannen.

38.56. toebehoren – geluidsisolatiemat rond afvoerbuis |M|

Materiaal

isolatieband en isolatiemat bestaan uit: • Een afdekfolie in PE, 0,07 mm dik, als dampscherm, verhindert het indringen van vocht. • Een zware kunststoflaag uit EVA met minerale vulstof (BaSO4) en met vlamvertrager, 1,4 mm

dik, met een soortelijk gewicht van 3 kg/m2. Deze zware kunststoflaag absorbeert het luchtgeluid.

• Een synthetische schuimlaag met noppenstructuur, 15 mm dik, dempt het overdragen van contactgeluid.

• Eventueel een kleeflaag uit Polyolefin met een beschermlaag. • Totale dikte : 17 mm


141

Het materiaal van de isolatie is lood- en PVC-vrij. Euro-brandklasse volgens EN 13501-1: E-d2 Technische gegevens: Dichtheid: 200 kg/m2 Bedrijfstemperatuur: -20 - +80 °C Warmtegeleidingsweerstand: 0,036 W/(m2.K) Totale dikte: 17 mm

Plaatsing Volgens de richtlijnen van de fabrikant.

Toepassing:

Rond de afvoerbuizen in het clubhuis


142

40. BUITENRAMEN & -DEUREN

40.00. buitenramen & -deuren - algemeen

Omschrijving

De post “buitenramen & -deuren” omvat de levering en plaatsing van de elementen nodig voor het samenstellen van de voorziene buitenramen en -deuren, met inbegrip van alle onderdelen die er wezenlijk deel van uitmaken. In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : • de opmeting en controle van de juiste afmetingen ter plaatse; • de montage van de raam- en deurprofielen, met inbegrip van het nodige hang- & sluitwerk; • de levering en plaatsing van de beglazing en/of opvulelementen, inclusief spieën, glaslatten en

dichtingen; • de levering en montage van de, overeenkomstig het bijzonder bestek, te integreren

verluchtingsroosters; • de functionele proeven op een door het Bestuur gekozen schrijnwerkelement (overeenkomstig

keuringsmodaliteiten); • de levering en plaatsing, met inbegrip van alle bevestigings- en/of ophangingstukken, alsook de

aansluiting en voegafwerkingen tussen schrijnwerk en ruwbouw, ... ;

Let wel

• Sommige van deze elementen (hang-&sluitwerk, beglazing, ventilatieroosters, - ) kunnen worden beschreven in afzonderlijke artikels, doch zijn, behoudens andere aanduidingen in de samenvattende opmeting, steeds inbegrepen in de eenheidsprijs.

• De kostprijs voor de desgevallend te integreren raamdorpels (artikel 40.70), raamtabletten (artikel 58.10) en eventuele uitbekledingen (artikel 51.50) zijn niet inbegrepen in de eenheidsprijs en worden steeds beschouwd als een afzonderlijke post.

• De gebeurlijke afbraakwerken van bestaand buitenschrijnwerk kunnen desgevallend opgenomen worden als een afzonderlijke post (zie 03.41 afbraak / gevelelementen - buitenschrijnwerk) Zo niet is het voorzichtig demonteren van bestaand schrijnwerk standaard inbegrepen in de eenheidsprijs.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : per m2 (in principe globaal, doch desgevallend uitgesplitst per type of model

overeenkomstig de aanduidingen in de samenvattende meetstaat, zoals gevoegd bij het aanbestedingsdossier)

• meetcode : netto ontwikkelde oppervlakte van de dagopeningen. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

REFERENTIENORMEN (RECENTSTE VERSIES ZIJN VAN TOEPASSING)

STS 52.0 - Buitenschrijnwerk - Algemene Voorschriften (= in herziening - recentste uitgave is steeds van toepassing) Nuttige informatie : Buitenschrijnwerk: de CE-markering en de nieuwe STS 52.0 - http://info.benoratg.org/

STS 53 - Deuren (1990) (= in herziening - recentste uitgave is van toepassing)

STS 56.1 - Dichtingskitten voor gevels (1999)

TV 214 - Glas en glasproducten - Functies van beglazing (WTCB, 1999)

TV 221 - Plaatsing van glas in sponningen (WTCB, 2001) -> (TV 214 & 221 vervangen TV 110 & 113)

TV 222 - Dimensioneren van schrijnwerk onder windbelasting (WTCB, 2001)

NBN B 03-003 - Vervormingen van draagsystemen - Vervormingsgrenswaarden - Gebouwen (1991)

NBN B 25-201 tot NBN B 25-211 - Beproevingsmethoden voor vensters & deuren (1977-1980)

Reeks EN 24 - 25 - 42 - 43 - 77 - 78 -79 85 - 86 - 107 - 108 - 129 - 130 - 162

NBN ENV 1627 t/m 1630 - Ramen, deuren en luiken - Inbraakwerendheid (1999)

NBN EN 12207 - Ramen en deuren - Luchtdoorlatendheid Classificatie (2000)

NBN EN 12208 - Ramen en deuren - Waterdichtheid Classificatie (2000)

NBN EN 12210 - Ramen en deuren - Weerstand tegen windbelasting Classificatie (2000)

NBN EN 1026 - Ramen en deuren - Luchtdoorlatendheid - Beproevingsmethode (2000)


143

NBN EN 1027 - Ramen en deuren - Waterdichtheid - Beproevingsmethode (2000)

NBN EN 12211 - Ramen en deuren -- Weerstand tegen windbelasting Beproevingsmethode (2000)

NBN EN 12400 - Ramen en deuren - Mechanische duurzaamheid - Eisen en classificatie (2002)

NBN EN 947 - Scharnieren of draaideuren - Bepaling van de weerstand tegen de verticale belasting (1999)

NBN EN 949 - Ramen en gordijnmuren, deuren, zonneschermen en luiken - Weerstand van deuren tegen stoten met een zacht en zwaar lichaam (1999)

NBN EN 1191 - Ramen en deuren - Bestandheid tegen herhaald openen en sluiten - Beproevingsmethode (2000)

NBN EN 13049 - Ramen - Botsing met een zacht en zwaar lichaam - Beproevingsmethode, veiligheidseisen en classificatie (2003)

NBN EN 13115 - Ramen - Classificatie mechanische eigenschappen -Verticale belasting, torsie en bedieningskrachten (2001)

NBN EN 14608 - Ramen - Bepaling van de weerstand tegen een verticale belasting (winddruk) (2004)

NBN EN 14609 - Ramen - Bepaling van de weerstand tegen statische torsie (2004)

NBN EN ISO 10077-1 - Thermische eigenschappen van ramen, deuren en luiken - Berekening van de warmtegeleiding - Deel 1: Vereenvoudigde methode (2000)

NBN EN ISO 10077-2 - Thermische eigenschappen van ramen, deuren en luiken - Berekening van de warmtedoorgangscoëfficiënt - Deel 2: Numerieke methode voor kozijnen (2003)

NBN EN 12412-2 - Ramen, deuren en luiken - Bepaling van de warmteoverdrachtscoëfficiënt met de warmtekastmethode - Deel 2: Kozijnen (2003)

Nota Butgb 97/6 “Vereenvoudigde rekenregels voor vensters” (1997)

ALGEMEEN

Vooraleer de raam- & deurgehelen met alle bijbehorende elementen te bestellen, is de aannemer ertoe gehouden na te gaan of deze kunnen geleverd worden in de afmetingen, type, kleur en oppervlaktebehandeling zoals voorgeschreven in de aanbestedingsdocumenten. Zo ondermeer ook dat hun maatafstemming past met de modulatie van de draagstructuur, de aard van het hoofdskelet (ruwbouw), met de positionering en spreiding van de voorziene dilatatie- en zettingsvoegen van de stukken, de aansluiting met de ruwbouw (lateien, parement, dorpels), de keuze en plaatsing van de bevestigingsmiddelen, de afwerkingelementen (raamtabletten, binnenafkastingen, rolluiken, ...), eventuele speciale beveiligingsvoorzieningen en/of bijzondere thermische, hygrometrische en akoestische eisen voor de gevels. Bij vastgestelde anomalieën stelt de aannemer het Bestuur hiervan onverwijld op de hoogte. Van alle verschillende componenten (raam- & deurprofielen, hang- & sluitwerk, alsook de verankeringwijze) zullen door de aannemer voorafgaandelijk de nodige berekeningsnota's, detailtekeningen, proefstalen, K ter goedkeuring worden voorgelegd aan de ontwerper. De aannemer bezorgt dienaangaande vóór de uitvoering ter goedkeuring aan het Bestuur :

de nodige berekeningsnota’s, garantiebewijzen en gevraagde attesten. de nodige stalen en/of prototypes van de verschillende componenten : d.w.z. minstens één

opendraaiende hoek met alle bijhorige profielen zoals klipprofiel bij kozijn voor het inschuiven van eventuele uitbekledingen, uitbekledingsprofielen, sieromlijstingen, dorpelprofielen, waterlijsten, ... Dit staal zal ter beschikking blijven tot bij de voorlopige oplevering.

een kleurenkaart van het beschikbare kleurengamma van de fabrikant.

PRESTATIECRITERIA

Alle raam- en deurgehelen moeten beantwoorden aan de algemene prestatiecriteria inzake luchtdoorlatendheid, waterdichtheid, mechanische sterkte en bestendigheid tegen winddruk, zoals vermeld in tabel 5 van STS 52.0 index 04.21.4 (1985), aangevuld met document GT 02.01 versie 09 (07/11/2003) en beproefd volgens de methoden van NBN reeks B 25-201 t/m 211. De herziene versie STS 52.0 zal standaard van toepassing worden gesteld vanaf het ogenblik van publicatie. In afwachting van de vereiste prestatieklassen volgens de vernieuwde uitgave van STS 52.0 (§ 4.2), kunnen reeds volgende normen van toepassing worden gesteld : NBN EN 12207, 12208 en 12210 (classificatie), NBN EN 1026, 1027 en 12211 (beproevingsmethoden), aangevuld met TV 222 - Dimensioneren van schrijnwerk onder windbelasting (WTCB, 2001). • De prestatieniveaus van de hoogst gesitueerde of meest ongunstige elementen zijn van

toepassing voor alle gevelelementen van het gebouw, vervaardigd uit hetzelfde basismateriaal. • De gevraagde prestatieniveaus kunnen steeds gecontroleerd worden d.m.v. opgelegde proeven

op één prototype. Het prototype zal worden gekozen door het Bestuur (zie ‘Keuring’).

THERMISCHE ISOLATIE

De warmtedoorgangscoëfficiënt U-window (raamkader inclusief beglazing) mag, anticiperend op de energieprestatie regelgeving “EPB”, maximaal 2,2 W/m2K bedragen. De warmtedoorgangscoëfficiënt van een raam wordt uitgedrukt als U-window (W/m2K) en wordt bepaald volgens de norm NBN EN ISO 10077-1, overeenkomstig de samengestelde combinatie van U-glas en U-frame.


144

Uitzondering op deze eis kan enkel worden toegestaan bij toepassing van deurprofielen uit niet-thermisch onderbroken staal, in gemeenschappelijke inkomhallen, fietsbergingen, e.d., waar desgevallend geopteerd kan worden voor hogere weerstandsprofielen.

In de praktijk impliceert deze eis dat nog enkel hoogrendementsbeglazing (U-glas maximum 1,8 W/m2K) mag worden aangewend (zie rubriek 41.20 thermische beglazing - algemeen).

AKOESTISCHE ISOLATIE

Een verbeterde geluidsisolatie van het buitenschrijnwerk is niet enkel afhankelijk van de voorziene beglazing (zie rubriek 41.40 akoestische beglazing - algemeen), maar evenzeer van de akoestische kwaliteit van de gevel met haar samenstellende componenten (raamprofielen). De geluidsisolatie van de raamgehelen wordt beïnvloedt door diverse factoren :

de beglazing : enkele of dubbele beglazing, thermisch of akoestisch glas; de raamtypes : enkel of dubbel raam, opendraaiend of vast, ...; de materiaalkeuze : hout, metaal, kunststof, met enkele, dubbele, Kdichtingen; de verhouding kozijn en glasoppervlakte (zwakste schakel); de detaillering : dichting van kieren, aanwezigheid ventilatieroosters, K; de montagekwaliteit : aansluiting op de ruwbouwconstructie,K.

Essentieel hierbij is het realiseren van een goede luchtdichtheid. Voor alle projecten waar het bijzonder bestek akoestische beglazing zou voorschrijven (overeenkomstig rubriek 41.40), dient de aannemer, in functie van het behalen van het voorgeschreven prestatieniveau, volgens geluidsverzwakkingsindexen Rw (C;Ctr), eveneens een afdoende luchtdichtheid van de raamprofielen te garanderen, conform prestatieniveau PA3 (hetzij klasse 3 tot 4 volgens NBN EN 12207). Er dient daarbij ook rekening te worden gehouden met onderstaande basisprincipes :

een goede luchtdichtheid van en rond het raam (dichtingen tussen glas en raamprofiel); meervoudige elastische dichtingen voor alle opendraaiende ramen; de kierdichting dient ononderbroken

te worden toegepast, dus zonder onderbrekingen ter hoogte van hoeken of het hang- en sluitwerk; de voorziening van meervoudige sluitingen om lekken door scheluwtrekken te voorkomen.

Waar zich ernstige akoestische problemen zouden stellen, kan zich een voorafgaandelijke akoestische studie opdringen, volgens de regels van NBN EN 12354-3 - Geluidsleer - Schatting van de geluidsgedraging van gebouwen uit de bouwdeelgedraging - Deel 3 : Luchtgeluidswering tegen buitenlawaai (2000).

PROFIELEN - SAMENVOEGING

Alle profielen zijn afkomstig van dezelfde fabrikant. Een berekeningsnota, opgesteld door de constructeur, houdt rekening met alle bestaande belastinggegevens of krachten en met bovenvermelde prestatiecriteria overeenkomstig STS 52.0. • De afmetingen van de profielen worden uitgedrukt in mm. • De vorm, detaillering en secties van de profielen stemmen overeen met de aanduidingen op de

plannen en eventuele principedetails gevoegd bij het dossier. Zij moeten aangepast zijn aan de samenstelling van vaste en/of opengaande delen, aan de aard, de afmetingen en de verwerking van de voorgeschreven beglazing, vulpanelen, het hang- & sluitwerk, ventilatieroosters, dorpels, raamtabletten, binnenafwerkingen, eventuele rolluiken, ...

• Alle vergaringen (hoekverbindingen, vergaringen bij samengestelde vensters, e.d.) moeten dicht zijn en zonder beschadiging of blijvende vervorming weerstaan aan de belasting van de beglazing, vermeerderd met de tijdelijke overlast ten gevolge van verkeerd gebruik en met de invloed van de functionele belastingen, waarbij de toegelaten doorbuiging van de stijlen en de regels een normale en gemakkelijke werking van de opengaande delen niet belemmert, rekening houdend met de uitzetting, en dusdanig dat zij geen ontoelaatbare vervorming teweeg brengt in de vullings- en dichtingselementen.

• Het bijzonder bestek kan in uitzonderlijke gevallen bijkomende eisen stellen, zoals de afvoer naar buiten van condensatiewater, bv. het geval van lokalen met hevige of langdurige waterdampontwikkeling of bij gebruik van ramen met enkel glas. Indien er gevaar bestaat voor condensatie vanwege de aard van de gebruikte materialen, worden de ramen voorzien van condensatiegootjes op alle plaatsen die noodzakelijk zijn om te beletten dat het water in contact komt met delen van de bouw die niet zijn voorzien om nat te worden.


145

GLASSPONNINGEN - GLASLATTEN

De plaatsing van het glas en/of de vulelementen wordt uitgevoerd overeenkomstig STS 52.0, de voorschriften van de profielenfabrikant en ATG-richtlijnen, aangevuld met deze van de glasfabrikant.

• Algemeen van toepassing is het principe van een “auto-drainerende”, “geventileerde” sponning of “drukvereffenend beglazingssysteem”, waarbij het glas zo geplaatst wordt, dat de omtreksspeling in open verbinding staat met de buitenlucht. De toepassing van een gedraineerde sponning is verplicht in het geval van dubbele beglazing en/of gelaagde beglazing.

• Om de drukegalisatie van de glassponning te waarborgen is het noodzakelijk om per glasvolume één ontluchtingsopening van minimaal 5 mm diameter aan te brengen in de bovenzijde van de glassponning. Eventueel binnengedrongen water moet snel, op natuurlijke en gecontroleerde wijze kunnen worden afgevoerd. Hiertoe dient de sponning op het laagste punt voorzien te zijn van de nodige ontwateringopeningen. De minimale oppervlakte bedraagt 50 mm2 per opening, hetzij een ronde opening van minimum 8 mm diameter, hetzij een sleuf van circa 5x15 mm.

• Minimaal dienen te worden voorzien : 2 openingen tot 1000 mm glasbreedte; 1 bijkomende opening per 500 mm supplementaire raambreedte;

• De bodem van de sponning moet een correcte en stabiele plaatsing van de voorziene beglazing waarborgen, de verticale zijden van de sponning en de glaslatten lopen perfect parallel met de respectievelijke vlakken van de beglazing.

• De sponningvorm moet aangepast zijn aan het voorziene beglazingssysteem. Men onderscheidt hierbij twee beglazingsmethoden namelijk:

“droge beglazingsmethode” d.m.v. elastische dichtingsprofielen, zoals meestal van toepassing bij geprefabriceerde profielen (Alu, PVC, K).

“natte beglazingsmethode” d.m.v. elastische kit, meestal van toepassing bij houten profielen. • De minimale sponninghoogte en -breedte dienen te voldoen aan NBN S 23-002, respectievelijk

hoofdstuk 05.1 voor de afdichtingen met kit, en hoofdstuk 05.2 voor de afdichtingen met elastische profielen. De nuttige breedte van de sponning (gemeten tussen de flanken van de sponning en de glaslat) is afgestemd op de dikte van de beglazing en omtrekspeling van de beglazingsmethode.

• De nuttige hoogte van de glassponning wordt berekend volgens de afmetingen van het glasblad, de maattoleranties van het raam, de omtrekspeling en de steunhoogte in de sponning, met inachtneming van volgende minima (NBN S 23-002) :

Minimale Sponningshoogten

Oppervlakte S van de beglazing (m2)

< 0,25 m2 0,25 < S < 2 m2 2 < S < 6 m2 6 m2 < S

Enkele beglazing 10 mm 13 mm 18 mm 25 mm

Isolerende beglazing 18 mm 18 mm 18 mm 25 mm

• De eisen die aan de sponninghoogte worden gesteld hebben enerzijds te maken met de toleranties van de glasafmetingen en anderzijds met het beschermen van de glasrandverbindingen (bv. polysulfidedichting) tegen U.V.-licht. Bij bijzondere glassoorten, bijvoorbeeld veiligheidsbeglazing of brandwerende beglazing, dienen eventuele specifieke eisen van de glasfabrikant ten aanzien van de sponningvorm strikt te worden gerespecteerd.

• De glaslatten worden steeds aan de binnenzijde van het schrijnwerk geplaatst. Zij moeten demonteerbaar zijn teneinde een accidentele vervanging van het glas toe te laten.

• De afmetingen zijn afgestemd op deze van de glasdikte, sponning en raamprofiel : zij worden bevestigd d.m.v. een aan het profiel aangepaste continue klipverbinding, d.m.v. verhaking van de buisvormige glaslat, frontale montage d.m.v. kunststofklips, ofwel d.m.v. inox schroeven / nagels (let wel : enkel voor houten profielen). Indien een dichtingskit wordt gebruikt mogen de glaslatten geen naar binnenspringende tand vertonen die het behoorlijk aanbrengen van de kit zou verhinderen.

• Alle gebruikte kitten moeten verenigbaar zijn met het aangewende materiaal van de profielen en conform de voorschriften van de profielfabrikant.Tevens is het nodig de primers aanbevolen door de fabrikant van de kit te gebruiken alvorens de aanwending van kitten op PVC (zie ook hoofdstuk 41 buitenbeglazing).

INBRAAKWERENDHEID

Bij verhoogde risico’s op vandalisme of inbraak kunnen, overeenkomstig het bijzonder bestek, bijkomende eisen worden gesteld inzake inbraakwerendheid (klasse WK1 / K) conform NBN ENV 1627 t/m 1630 (= kostprijsverhogend en enkel te realiseren d.m.v. kokervormige glaslatten - niet klipsend, paddestoeltaps, gelaagd glas, e.d..). Zie ook TV 206 - Mechanische inbraakbeveiliging van schrijnwerk en beglazing (WTCB, 1997).


146

RAAM- & DEURTYPES

Het voorkomen van de respectievelijke raam- & deurtypes volgens vorm, uitzicht, aard en samenstelling van vaste en beweegbare delen wordt aangegeven op de plannen en/of in de gedetailleerde meting. Behoudens specifieke bepalingen in het bijzonder bestek en/of detailstudies zal bij de fabricatie en het te voorziene hang- & sluitwerk, rekening worden gehouden met onderstaande (standaard-)voorschriften, gerangschikt volgens type en/of aard van de schrijnwerkelementen :

Alle raam- en deurtypes :

• Zie ook betreffende rubrieken 40.10 - hout, 40.20 - staal, 40.30 - aluminium en 40.40 - kunststof. • De maximale afmetingen, het te voorziene beslag, aantal sluitpunten en de verwerking ervan

dienen zowel te beantwoorden aan de richtlijnen van de profielleverancier (ATG) als deze van de systeemgever van het hang- & sluitwerk, aangevuld met de respectievelijke voorschriften van het bijzonder bestek en de eventueel bijkomend opgelegde eisen m.b.t. inbraakwerendheid.

• Het schrijnwerk wordt zodanig opgevat dat de vulelementen (d.w.z. de volle delen, de doorzichtige of doorschijnende delen, de vaste delen en de opengaande delen), de borstweringen, de kramerijen en de diverse aansluitingen in het algemeen gemakkelijk te vervangen zijn zonder dat de belendende elementen daartoe moeten worden gedemonteerd

• De profielen van opengaande ramen realiseren, overeenkomstig de vereiste prestatieklassen en/of eisen van het bijzonder bestek, minimum een dubbele aanslag (standaard) / drievoudige aanslag (twee-kamersysteem met centrale middendichting).

• De ingewerkte dichtingbanden zijn uit hoogwaardig kunststof (EPDM, neopreen, K) en moeten bij het aandrukken een resterende dikte van circa 3 mm behouden (volgens systeemgever hout / PVC / Alu). De dichtingen worden aangebracht in volledige lengtes, de hoeken worden ingerold, gevulkaniseerd of gelast. De dichtingen moeten bij beschadiging vervangbaar zijn.

• Alle opengaande ramen worden, overeenkomstig het bijzonder bestek, standaard voorzien van een draaikruk of spanjolet aan de binnenzijde.

Opendraaiende ramen worden als volgt opgevat :

• Zie ook betreffende rubrieken 40.10 - hout, 40.20 - staal, 40.30 - aluminium en 40.40 - kunststof. • Het voorziene aantal scharnieren / paumellen stemt overeen met de gebruiksgrafieken van de

systeemleverancier zoals opgenomen in de ATG-richtlijnen. In andere gevallen (o.a. houten ramen) worden er minimaal volgend aantal roestvaste paumellen / scharnieren / fitsen geplaatst :

2 tot een hoogte van 100 cm; 3 tot een hoogte van 180 cm; 4 voor een hoogte van meer dan 180 cm.

• Het aantal en de plaatsing van de voorziene paumellen staat daarbij in functie van de voorziene vleugelbreedte en het gewicht van de vleugel en bijhorende beglazing.

• De scharnieren / paumellen / fitsen voor de opendraaiende vleugels zijn, overeenkomstig het bijzonder bestek, vervaardigd uit gebichromateerd / roestvast / met in de massa gekleurd nylon overtrokken staal met een knoopdikte van minstens 11 mm.

• Bij de opendraaiende ramen ligt het buitenvlak van het vast en beweegbaar kader in principe in het zelfde vlak (hetzij overeenkomstig het bijzonder bestek in half verzet / in verzet).

• Bij houten ramen kunnen de 2 aanslagen in de onderregel, overeenkomstig het bijzonder bestek, worden gerealiseerd door middel van een aluminiumprofiel dat aan de uiteinden afgesloten is met sluitstukjes. Dit aanslagprofiel is uit geanodiseerd of gemoffeld aluminium, in een kleur te kiezen uit het standaardgamma van de fabrikant.

• De vergrendeling en het aantal te voorziene sluitpunten voldoen aan de te verwachten bedieningskrachten en vereiste mechanische prestaties volgens STS 52.0 en/of conform de ATG-richtlijnen. In andere gevallen zijn de enkelopendraaiende ramen tot een vleugelhoogte van 70 cm minimaal uitgerust met een éénpunts-zijvergrendeling en voor een vleugelhoogte van meer dan 70 cm met een meerpuntsvergrendeling.

• Opendraaiende ramen dienen conform de ATG (of bij ontsteltenis vanaf een vleugelbreedte groter dan 120 cm), te worden voorzien van een bijkomende vergrendeling in de boven- en onderregel. Daartoe worden er ingewerkte sluithulzen uit RVS geplaatst voor de boven- en ondersluiting.

• Dubbel opendraaiende ramen zijn steeds te voorzien van een midden vergrendeling, waarbij één vleugel is voorzien van twee ingewerkte kantschuiven uit roestvast staal (RVS). De vleugel die als tweede opendraait is te voorzien van een kantschuif zowel boven- als onderaan.

Draaikipramen worden als volgt opgevat :

• Zie ook betreffende rubrieken 40.10 - hout, 40.20 - staal, 40.30 - aluminium en 40.40 - kunststof. • De draaikipramen worden van op handhoogte bediend met één enkele handgreep (3 standen).


147

• In de bovenregel van de vleugel bevindt zich een schaar die de vleugel tijdens het kippen geleidt. Deze schaar is nastelbaar d.m.v. regelschroeven, die toelaten om zowel de aandrukkracht van de vleugel op het buitenkader als de symmetrie t.o.v. het buitenkader bij te regelen.

• Het draaikipbeslag is zodanig opgevat dat het in gekipte stand onmogelijk is van buitenuit het raam verder te openen of te lichten en is zodanig afgeregeld dat de raamvleugel niet uit het kader kan vallen bij onoordeelkundige bediening van de raamkruk; een blokkeringsmechanisme of anti-foutbediening, zorgt ervoor dat het raam niet kan kippen wanneer de kruk in draaistand staat en omgekeerd.

• Alle draaikipramen zijn overeenkomstig het bijzonder bestek voorzien van aangepaste sluitingen, in functie van de afmetingen,

overeenkomstig de ATG-richtlijnen van de systeemleverancier. d.m.v. sluitnokken van het zelfregelende paddestoeltype met aangepaste sluitstukken.

• Draaikipramen dienen conform de ATG (of bij ontsteltenis vanaf een vleugelbreedte of vleugelhoogte groter dan 120 cm) te worden voorzien van een bijkomend sluitpunt in de onder- en bovenregel of aan beide zijkanten; vanaf 180 cm worden steeds twee bijkomende sluitpunten voorzien in de onder- en bovenregel of aan beide zijkanten.

Kipramen worden als volgt opgevat :

• Zie ook betreffende rubrieken 40.10 - hout, 40.20 - staal, 40.30 - aluminium en 40.40 - kunststof. • De enkel kipramen zijn voorzien van een zij- en/of bovenvergrendeling en minimum een

tweepuntsvergrendeling. De bovenraamsluiting is ingewerkt. • De kipramen worden (op voorstel van de aannemer of overeenkomstig het bijzonder bestek)

van op handhoogte bediend door een bovenraamopener. Afhankelijk van de raambreedte bestaat het stelsel uit één of meerdere naast elkaar werkende en boven de vleugel aangebrachte éénarmige drukscharen met ingewerkte grendel. De geleiding van de vleugels gebeurt d.m.v. een schuifstuk dat beweegt in een S-vormig profiel. De scharen worden op een horizontale stang vastgezet. Zij zijn conform de ATG, hetzij bij ontsteltenis minstens uitgerust met :

één valschaar tot een breedte van 120 cm twee valscharen tot een breedte van 240 cm drie valscharen tot een breedte van 360 cm

Hefschuiframen worden als volgt opgevat :

• Zie ook betreffende rubrieken 40.10 - hout, 40.20 - staal, 40.30 - aluminium en 40.40 - kunststof. • De hef- en schuiframen zijn samengesteld uit één of meerdere actieve vleugels en/of één of

meerdere passieve vleugels, overeenkomstig de openingsrichting(-en) zoals aangegeven op plan. • Zij worden uitgerust met een hef-schuifmechanisme, waarbij de overbrenging van de loopwagen

en de hefsleden naar het hefslot gebeurt door middel van een stalen sluitstang. Het schuivend deel wordt gedragen door twee onderling verbonden hefsleden, welke elk voorzien zijn van twee gelagerde rollen van hoogwaardig kunststof / inox.

• De loop- / geleidingsrail is vervaardigd uit een aluminium profiel, voorzien van stootbuffers. • De onder-, zij- en bovendorpels van de schuiframen zijn voorzien van de nodige

borstelafdichtingen en/of aangepaste dichtingen volgens de voorschriften van de systeemleverancier.

• De openschuivende vleugel is (overeenkomstig het bijzonder bestek) enkel aan de binnenzijde te bedienen met een handgreep die het bewegend deel opheft

of neerlaat door een beweging over 180° en aan de buitenzijde voorzien van een vaste handgreep.

.

Samengestelde raamgehelen worden als volgt opgevat :

• Zie ook betreffende rubrieken 40.10 - hout, 40.20 - staal, 40.30 - aluminium en 40.40 - kunststof. • Samengestelde ramen worden vervaardigd door samenstelling van meerdere elementen voorzien

van de nodige koppelprofielen. De elementen moeten steeds een voldoende hoge stijfheid bezitten zodat het aantal bevestigingen beperkt kan blijven. Bijzondere aandacht zal worden besteed aan een verzorgde afdichting van de onderlinge verbindingen tussen de profielen. De vaste holle tussendwarsregels moeten kunnen worden afgewaterd. Teneinde de afzetting van aflopend water van hogere naar lagere delen, te voorkomen, zullen waar nodig aangepaste druiplijsten worden voorzien.

• De samenstelling van de raamgehelen wordt verduidelijkt door plannen en/of detailstudies of dienen voorafgaandelijk ter goedkeuring te worden voorgelegd door de systeemleverancier.


148

Buitendeuren worden als volgt opgevat :

• Voor specifieke beschrijvingen zie ook betreffende rubrieken 40.10 - hout, 40.20 - staal, 40.30 - aluminium en 40.40 - kunststof, aangevuld met de artikels onder rubriek 40.50 - hang & sluitwerk.

• De buitendeuren beantwoorden, overeenkomstig het bijzonder bestek, aan de voorschriften van STS 53.04.11 : gewone buitendeur (standaard).

• Inzake het aantal te vooorziene scharnieren / paumellen en wijze van ophanging, in functie van het eigen gewicht en de afmetingen wordt verwezen naar de algemene voorschriften van STS 52.0 en STS 53, aangevuld met deze van de systeemleverancier van de profielen (ATG) en van het beslag.

• De buitendeurvleugels worden daarbij voorzien van het standaard beslag van de systeemleverancier, conform de ATG.

• De onderdorpel wordt voorzien van een vaste tochtborstel.

• De deurvleugel is, overeenkomstig het bijzonder bestek, voorzien van

een inox / messing veiligheidscilinderslot met minimum vijf sluitpunten. • De cilinders dienen, in samenspraak met het Bestuur, te kunnen passen in de sleutelcombinatie

van het geheel. Per cilinder worden standaard drie sleutels meegeleverd met ring en bijhorend identificatieplaatje uit kunststof.

• De gebruikte cilinders mogen niet meer dan 2 mm uitsteken. Om aan deze eis te voldoen kan een bijkomend veiligheidsrozet geplaatst worden.

• Het deurbeslag beantwoordt aan de specificaties van het bijzonder bestek en/of zal voorafgaandelijk ter goedkeuring voorgelegd worden aan de ontwerper en het Bestuur.

• De bediening van de voordeur (hoofdingang) gebeurt in principe met een draaikruk aan de binnenzijde en met een vaste deurtrekker aan de buitenzijde. De bediening van de overige buitendeuren gebeurt in principe met een kruk aan de binnen- en de buitenzijde. De deurbedieningen worden ter goedkeuring voorgelegd aan de ontwerper of de opdrachtgever.

Dubbele buitendeuren worden als volgt opgevat :

• Bij dubbele deuren wordt één vleugel voorzien van twee ingewerkte kantschuiven uit roestvrij staal. Er worden ingewerkte sluithulzen uit roestvrij staal geplaatst voor de boven- en ondersluiting.

Samengestelde buitendeurgehelen worden als volgt opgevat :

• De deurgehelen bestaan uit meerdere elementen verbonden door vaste tussenprofielen. De elementen moeten steeds een voldoende hoge stijfheid bezitten zodat het aantal bevestigingen beperkt kan blijven. Bijzondere aandacht moet worden besteed aan de verzorgde afdichting van de verbinding van de tussenprofielen. De vaste holle tussendwarsregels moeten daartoe worden afgewaterd. De samenstelling van de deurgehelen wordt verduidelijkt op de plannen en/of in de detailstudies. De verschillende delen worden tot een vormvast geheel aan elkaar verbonden.

Automatisch aangedreven poorten worden als volgt opgevat :

• Poorten met automatische openingsmechanismen dienen een CE-markering te dragen, volgens NBN EN 13241-1 - Industriële, commerciële en garagedeuren en -poorten - Productnorm - Deel 1: Producten zonder brand- of rookwerende kenmerken (2003) -> (van toepassing vanaf 1 mei 2005).

Uitvoering

REFERENTIENORMEN (RECENTSTE VERSIES ZIJN VAN TOEPASSING)

STS 52.07.1, STS 52.12.3 (+ addendum-PVC)

TV 188 - Plaatsen van Buitenschrijnwerk (WTCB, 1993)

TV 176 - Glas in daken (WTCB, 1989)

TV 214 - Glas en glasproducten - Functies van beglazing (WTCB, 1999)

TV 221 - Plaatsing van glas in sponningen (2001)

TV 222 - Dimensioneren van schrijnwerk onder windbelasting ( WTCB, 2001)

NBN 208 - Onderlinge aanpassing van de afmetingen der constructies- Modulestelsel - Vensteropeningen en -ramen (1950)

De plaatsingsvoorschriften en aanwijzingen van de fabrikant

ALGEMEEN

De productie, plaatsing en beglazing van het buitenschrijnwerk zal gebeuren door gespecialiseerde vaklui, behorende tot de leverende firma, belast met de uitvoering van de post buitenschrijnwerk.


149

• De plaatsing van het buitenschrijnwerk gebeurt in overeenstemming met de specifieke eisen die het bijzonder bestek stelt aan de volgende elementen : profielen, beglazing, opvulelementen, afdichtingmaterialen, afwateringsprofielen, kozijnen, ventilatieroosters, hang- & sluitwerk, sloten, verankeringmiddelen, aansluitingsvoegen, -profielen, -vullingen, voorzetbeglazing, eventuele ventilatoren, rolluiken, binnenzonweringen, buitenzonweringen, ...

• De bouwmaten zoals opgegeven op de plannen en in de meetstaat zijn deze van de ruwbouw zoals hij moet uitgevoerd worden en zijn dus louter indicatief. De aannemer dient zelf ter plaatse de juiste maten te nemen, alvorens tot vervaardiging van de elementen over te gaan.

LEVERING - OPSLAG

• De raam- & buitendeurblokken en hun hulpstukken moeten vervoerd worden in omstandigheden die de materialen tegen beschadigingen behoeden (zorgvuldig gestapeld en vastgebonden).

• De opslag op de werf moet beperkt blijven tot een minimum (niet meer dan één week). De elementen moeten verticaal gestockeerd worden, en mogen nooit op elkaar gelegd worden.

• De beschermingsfolie die aangebracht is op voorgelakte profielen moet minstens één maand na levering van fabriek naar de werf verwijderd worden.

OPSTELLING

• Het buitenschrijnwerk wordt symmetrisch in de opening geplaatst en in functie van de aansluiting op de vereiste afstand van de ruwbouw aangebracht. De opstelling is perfect loodrecht, waterpas en in horizontale richting in de as gezet, met inachtneming van de maximale afwijking ten aanzien van de as- en stramienlijnen, alsook peilmaten volgens TV 188 § 5.1.1. Indien het gewoon parementwerk betreft wordt, afhankelijk van de secties van het raamkader, minstens 20 tot 30 mm van het raamprofiel achter de dagkant van de ruwbouw geplaatst; de ruwbouw zelf voorziet daartoe steeds een aanslag van circa 50 mm met een maximale afwijking van 5 mm. De voegen tussen het schrijnwerk en het parement zullen minimum 5 en maximum 10 mm bedragen.

• Indien er een buitengevelisolatie en/of een lichte gevelbekleding voorzien is, wordt het schrijnwerk geplaatst volgens de detailtekening en/of in samenspraak met de aannemer ruwbouw en buitenpleisterwerk.

VERANKERING AAN DE RUWBOUW

• De bevestiging moet zo gebeuren dat de belasting van de ramen wordt overgedragen op de ruwbouw, waarbij zettingen van het gebouw geen invloed mogen hebben op het buitenschrijnwerk.

• De bevestiging gebeurt d.m.v. doken of rechtstreeks in de muur met pluggen en schroeven. Alle bevestigingsmiddelen zijn vervaardigd uit roestvast of verzinkt staal (minimum 275 g/m2).

• Het aantal bevestigingspunten, de plaats en de wijze van verankering, moeten dusdanig worden gekozen dat de krachten, die op het gevelelement worden uitgeoefend, op de constructie kunnen worden overgedragen en voldoende zijn om zonder blijvende vervorming aan een normale winddruk volgens NBN ENV 1991-1-1, en het nationaal toepassingsdocument (NTD) dat erop betrekking heeft, en elke andere eventuele belasting te weerstaan.

• Het schrijnwerk wordt dusdanig bevestigd dat de te voorziene voegafdichtingen kunnen worden aangebracht tussen het schrijnwerk en de ruwbouw. Om iedere koudeoverdracht tussen de muren en de ramen te voorkomen moeten de ankerstukken daarbij in principe steeds bevestigd worden achter de spouwisolatie.. Een gebeurlijke bevestiging tegen het buitenspouwblad (blokramen) kan enkel worden toegestaan wanneer speciaal geïsoleerde ankerstukken worden gebruikt.

• Het aantal bevestigingspunten voor de verticale stijlen en de boven- en onderregels van het vast kader dient minimaal te beantwoorden aan de voorschriften zoals opgenomen in de ATG. In alle andere gevallen worden minimaal voorzien :

in de hoogte : minstens twee op ongeveer 20 cm afstand van elke hoek, ter hoogte van de scharnieren en verder met maximale tussenafstanden van respectievelijk : 100 cm voor houten ramen, 75 cm voor metalen ramen en 60 cm voor PVC - ramen.

in de breedte : minimum één bevestiging per 1 m breedte en minimum een bevestiging ter hoogte van elke tussenstijl en op de plaatsen die het meest belast worden, om zo vervorming van het stuk te voorkomen.

extra bevestigingen kunnen desgevallend noodzakelijk zijn om te voldoen aan bijzondere eisen, gesteld i.f.v. de beglazing en/of m.b.t. inbraakpreventie.

• Voor gordijngevels dienen het type van verankering (vast, dilaterend, enz .) en het te voorziene aantal bevestigingspunten bepaald te worden in functie van het voorziene gevelsysteem.

AANSLUITING MET DE RUWBOUW

• Het buitenschrijnwerk moet over de gehele omtrek van de ruwbouw geïsoleerd worden. De afdichting van de naden tussen het vast kader, de gevel en/of tussen de kozijnen onderling, dienen daarbij een perfecte water- en tochtdichte aansluiting met de ruwbouwconstructie te


150

garanderen. De kozijnaansluitingen worden hiertoe van een dubbele afdichting voorzien : een waterkering aan de buitenzijde (voegbodem+kit) en een tochtdichte afwerking aan de binnenzijde.

• De ramen die rechtstreeks in het parament zouden worden geplaatst (blokramen), dienen bij montage te worden voorzien van aangepaste waterkerende scheidingslagen en/of -profielen (zoals aangegeven op de detailtekeningen / K).

• De dichtheid wordt verwezenlijkt door gebruik te maken van, aan de voegbreedte en aard van de hechtvlakken aangepaste, voegdichtingsbanden en elastische kitvoegen. De hechtvlakken moeten droog en stofvrij zijn. Mortelspatten en dergelijke worden vooraf zorgvuldig verwijderd.

Ter hoogte van de dorpels door een afdichtingstrook, die gedeeltelijk wordt samengedrukt zodat een wind- en waterdichte afdichtingvoeg gevormd wordt. De voegen dienen dusdanig te worden opgevat dat er geen water op kan blijven staan.

Bovenaan en aan de zijkanten van het buitenmetselwerk door een zwelband, die als drager voor de op te spuiten afdichtingkit dient. Elastische voegen mogen slechts in twee richtingen aanhechten, daartoe dienen ze te worden aangebracht op een steunvlak (voegbodem) hetwelk geen aanhechting aan de voeg biedt.


151

• De voegdichtingsbanden (zie voegbodems overeenkomstig rubriek 43.10) worden in zo groot mogelijke lengten en rechtlijnig verwerkt. Zij zijn vóór plaatsing samengedrukt (tot circa 15-20% van hun aanvankelijke dikte), zwellen na plaatsing langzaam op en sluiten de voeg slagregendicht af. De breedte van de dichtingband (= diepte van de voegvulling) bedraagt minstens 20 mm. De dikte van de voeg bedraagt minimum 5 mm en maximum 10 mm. Zij worden geplaatst voor de montage van de raamkaders in de ruwbouw, volgens de voorschriften van de fabrikant.

• Het materiaal van de voegbodems dient chemisch verenigbaar te zijn met de aard van de voorziene profielen, oppervlaktebehandelingen en de elastische afdichtingkit. Overeenkomstig de bepalingen van het bijzonder bestek kunnen zij voorzien worden uit :

polyethyleenschuim (geslotencellig), overeenkomstig artikel 43.11. polyurethaanschuim (opencellig), overeenkomstig artikel 43.12.

• De vereiste klasse van de elastische kitten en de afmetingen van de voegen worden bepaald in functie van de verschillende omstandigheden die op het buitenschrijnwerk kunnen inwerken. Enkel afdichtingskitten met een technische goedkeuring ATG of gelijkwaardig mogen gebruikt worden (aanbevolen klasse F15 of F20 LM volgens STS 56.1). Overeenkomstig de voorschriften van het bijzonder bestek kan hiertoe gebruik worden gemaakt van kitten op basis van hybride polymeren, polyurethaan, polysulfiden of neutrale siliconen.

• Overeenkomstig de aard van het voorziene buitenschrijnwerk geldt dat : de voeg geschikt is om naderhand te beschilderen (in voorkomend geval bij houten schrijnwerk). de kleur van de voeg aangepast is aan de kleur van het schrijnwerk en/of het metselwerk (wit / lichtgrijs /

donkergrijs / donkerbruin / ...). • De afwerking langs de binnenzijde (omkastingen, raamtabletten, K) mag pas worden aangebracht

na controle van de isolatie door de ontwerper. De resterende spatievoegen tussen het schrijnwerk en de binnenzijde van de ruwbouw wordt volledig opgestopt met een rotbestendig isolerend materiaal, tot algehele winddichtheid :

hetzij opgespoten met polyurethaanschuim. hetzij opgevuld met een gebakeliseerde minerale wol.

• De binnenafwerking wordt op een gepaste wijze volgens de aard van het afwerkingmateriaal van de binnenvlakken (bepleistering / betegeling / parement / raamomkasting / ...) en volgens de richtlijnen van de ontwerper afgewerkt, bv. met een stopprofiel, sluitlatje; de opspuiting met een elastische kit is inbegrepen.

Veiligheid

Overeenkomstig het veiligheids- en gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd.

Keuring

REFERENTIENORMEN

STS 52.0 - Buitenschrijnwerk - Algemene Voorschriften (1985) = momenteel in herziening

NBN B 25-201 t/m NBN B 25-215 - Beproevingsmethoden voor vensters en deuren (1977-1980)

NBN B 25-206 - Beproevingsmethoden voor vensters - Samenstelling van een proefverslag (Europese norm EN 78-1977)

NBN B 25-210 - Beproevingsmethoden voor vensters - Mechanische proeven (Europese norm EN 107-1980) (1980)

NBN EN 949 - Ramen en gordijnmuren, deuren, zonneschermen en luiken - Weerstand van deuren tegen stoten met een zacht en zwaar lichaam (1999)

NBN EN 12211 - Ramen en deuren - Weerstand tegen windbelasting - beproevingsmethode

NBN EN 1026 - Ramen en deuren - Luchtdoorlatendheid - Beproevingsmethode

NBN EN 1027 - Ramen en deuren - Waterdichtheid - Beproevingsmethode

NBN EN 1191 - Ramen en deuren - Bestandheid tegen herhaald openen en sluiten - Beproevingsmethode

PROEVEN

Het Bestuur behoudt zich steeds het recht voor om voorafgaandelijk of tijdens de plaatsing functionele proeven te laten uitvoeren op een door het Bestuur uitgekozen schrijnwerkelement. De aannemer zal dienaangaande bij zijn prijsopgave rekening houden met ondervermelde keuringsmodaliteiten : • Zo de globale post 'buitenschrijnwerk' minder bedraagt dan ⁄ 75.000,00 zullen de proeven worden

verricht op kosten van ongelijk. Voor hogere bedragen zal systematisch een proef worden geëist, de kosten vallen dan integraal ten laste van de aannemer tot volledige voldoening wordt bekomen. Mocht het schrijnwerkelement niet voldoen aan de functionele proeven kan het Bestuur steeds een nieuwe functionele proefreeks opleggen.


152

• Systemen (eenvoudige raamtypes) die beschikken over een doorlopende technische goedkeuring ATG met certificatie van het afgewerkte product (Modulaire ATG’s) kunnen worden vrijgesteld van functionele proeven. Hierbij dienen evenwel alle voorziene raam- & raamdeurelementen, zowel qua samenstelling, maatvoering, functionaliteit als het voorziene beslag, te zijn opgenomen in de ATG van de systeemhouder, zoniet kunnen voor afwijkende raam- & raamdeurelementen steeds separate testen gevraagd worden. Zie ook de nieuwe STS 52.0 § 10 Vrijstelling van proeven op een prototype-typeonderdeel) en Modulaire ATG’s voor PVC- en aluminiumschrijnwerk.

• De functionele proeven zullen worden uitgevoerd op een door het Bestuur gekozen element, overeenkomstig STS 52 § 52.09 - Monstername & Keuring (1985) en/of § 52.12.06 van STS 52 - addendum (PVC Buitenschrijnwerk). Let wel : bij publicatie van de vernieuwde STS 52.0 zal de volgorde van de beproevingen dienen te gebeuren in overeenstemming met de nieuwe uitgave.

• De proeven dienen plaats te vinden onder toezicht van het Bestuur in een onafhankelijk en gecertificeerd labo. Bij de mechanische proeven, volgens STS 52.04.22 en STS 52.0 deel 1, mag er noch voor de opengaande delen noch voor de toebehoren een blijvende vervorming optreden of een verhoogde speling worden waargenomen, evenmin mogen beschadigingen voorkomen aan het oppervlak van de onderdorpels en van de taatsen of aan andere delen van het sluitsysteem.

• De functionele raamproeven zullen uitgevoerd worden met inbegrip van de voorziene ventilatieroosters, zoals opgenomen onder rubriek 40.60. Tijdens de luchtdichtheidsproeven mogen de roosters evenwel dichtgekleefd worden.

• Het getest en goed bevonden proefraam wordt gemerkt en op de werf bewaard als referentie. Het mag geplaatst worden, evenwel als laatste element. Wanneer producten niet aan de proeven zouden voldoen, kan de ontwerper de werken onmiddellijk laten stopzetten.

TOLERANTIES

De toleranties zijn conform de ATG en beantwoorden volgens STS 52.0 aan onderstaande criteria : • De toegelaten maatafwijkingen op de breedte en de hoogte van de opengaande vleugels,

gemeten onderin de glassponningen, bedragen maximaal + 1 mm, verhoogd met 0,5 mm per aanvullende meter breedte of hoogte.

• Inzake haaksheid van de opengaande vleugels mogen de lengteverschillen van de diagonalen, gemeten onderin de beglazingssponningen niet meer bedragen dan + 2 mm, verhoogd met 0,5 mm per aanvullende meter diagonaallengte, met een maximum van 3 mm.

PLAATSING

Beschadigingen aan de profielen door het plaatsen, krassen, uithollingen of slechte bevestigingen hebben afkeuring en vervanging van het element tot gevolg. Voor de oplevering zal het buitenschrijnwerk (en de beglazing) worden ontdaan van kitresten, vlekken, raammerken en stickers op het glas (na akkoord aan de architect). Hierbij dient tevens te worden gecontroleerd of :

de beweegbare delen en het hang- & sluitwerk naar behoren functioneren; de oppervlakten vrij zijn van beschadigingen; de ventilatieroosters in- en uitwendig zuiver zijn; de beglazing vrij is van krassen en/of vlekken; de aansluitingen met de ruwbouw (voegbanden & kitvoegen) correct zijn uitgevoerd.

Het eventuele vervangen, bijwerken en/of bijregelen van de schrijnwerkelementen zijn ten laste van de aannemer, tot volledige voldoening bekomen wordt.

WAARBORGEN

De aannemer geeft een tienjarige waarborg op de water- en winddichtheid van het geheel van het buitenschrijnwerk, bij normaal gebruik en onderhoud.


153

40.30. profielen / aluminium - algemeen

Omschrijving

De buitenramen en deuren worden als aluminium schrijnwerk beschouwd, wanneer alleen het materiaal "aluminium" de mechanische sterkte van die bouwelementen verzekert. De andere bekledingen van het buitenvlak veranderen niets aan het feit dat deze elementen tot het aluminium schrijnwerk behoren.

Materialen

REFERENTIENORMEN

STS 36 - Metaalschrijnwerk - Vensters, Lichte Gevels en Omlijstingen

STS 52 - Buitenschrijnwerk - Algemene Voorschriften (1985) -> in herziening

NBN EN 12020-1&2 Aluminium en aluminiumlegeringen - geëxtrudeerde precisieprofielen van legeringen EN AW-6060 en EN AW-6063 - deel 1&2 Technische leveringsvoorwaarden & Toleranties op afmetingen en vorm

NBN EN 486 - Aluminium en aluminiumlegeringen - Extrusieblokken gegoten in een vorm geschikt voor het extruderen - Specificaties (1994)

NEN EN 755-2 - Aluminium en aluminiumlegeringen - Geëxtrudeerde staven, buizen en profielen Deel 2: Mechanische eigenschappen (1997)

NBN EN 573-3 - Aluminium en aluminiumlegeringen - Chemische samenstelling en vorm van de geknede producten - Deel 3: Chemische samenstelling (1995)

NBN EN 12020 - Aluminium en aluminiumlegeringen - Geëxtrudeerde precisieprofielen van legeringen EN AW-6060 en EN AW-6063 - Deel 1 & 2 (2001)

NBN P 21-001 - Courant gebruikte aluminiumsoorten en aluminiumlegeringen voor bewerkte producten (1985)

NBN EN 12373-15 - Aluminium en aluminiumlegeringen - Anodiseren - Deel 1-15 (1999-2000)

NBN EN 12206-1 - Verven en vernissen - Deklagen op aluminium en aluminium legeringen voor architectonische doeleinden - Deel 1: Deklagen van poederverven (2004)

NBN EN ISO 10077 - Thermische eigenschappen van ramen, deuren en luiken - Berekening van de warmtedoorgangscoëfficiënt - Delen 1&2 (2003)

UEAtc-richtlijn "Vensters met metalen profielen met verbeterde thermische prestaties".

ETAG 002-3 - Structural Sealant Glazing Systems - Part 3 : Thermal Breaks (2002)

Nuttige informatie : Kwaliteitseisen & Aanbevelingen voor Aluminium in de Bouw - Aluminium Schrijnwerk - Aluminium Center Belgium (2001) http://www.aluminiumcenter.be/pdf/HandboekN.pdf

PROFIELEN

• Alle raamgehelen dienen te beschikken over een doorlopende BUtgb-goedkeuring met certificaat voor de lucht- en waterdichtheid, de windweerstand en het thermisch onderbrekingssysteem. Om de functionaliteit en de duurzaamheid van een afgewerkt raam te garanderen, worden in de ATG niet enkel de algemene prestaties (lucht-, waterdichtheid, etc.) geëvalueerd, maar wordt er tevens nagegaan of elk onderdeel in staat is aan de belastingen te weerstaan.

• Naast de ATG-productgoedkeuringen kunnen voor het materiaal, voor de raamprofielen, het verbindingssysteem en de plaatsing van het schrijnwerk steeds aanvullende goedkeuringen worden geëist. Meer info: Modulaire ATG’s voor Aluminium-schrijnwerk.

• De aluminiumprofielen zijn onder extrusie getrokken kamerprofielen zonder zichtbare lasnaden. Legering Al Mg Si 0,5 (6060B/6063) van eerste smelting, volgens NBN P 21-001, DIN 1725 en NBN EN

12020; Mechanische karakteristieken volgens het kwaliteitshandboek; Toleranties volgens het kwaliteitshandboek; Wanddikte van de draagprofielen : nominaal 1,7 mm (tussen 1,6 en 2,5 mm).


154

• Alle vaste en beweegbare profielen zijn thermisch onderbroken conform volgende voorwaarden : er mag geen enkele thermische brug ontstaan tussen het buitenste- en binnenste profiel; er mogen geen blijvende vervormingen optreden; de stevigheid van de thermische voeg is zodanig dat

de gekoppelde profielen kunnen beschouwd worden als één geheel en bestand tegen intensief gebruik.

de verbindingen moeten in staat zijn de verschillende thermische uitzettingen tussen buitenste- en binnenste profiel op te vangen zonder blijvende vervorming of destabilisering van het profiel.

• Alle thermisch onderbroken profielen dienen een U-frame waarde beter dan 2,8 W/m2K te behalen. Zij voldoen aan de UEAtc-richtlijn "Vensters met metalen profielen met verbeterde thermische prestaties". De thermische isolatie van de profielen kan proefondervindelijk worden vastgesteld door metingen, of door berekening volgens de Europese normen NBN EN ISO 10077-2 of NBN EN 12412-2. Elk raamgeheel (inclusief beglazing) dient bovendien een U-waarde beter dan 2,5 W/m2K te garanderen.

• De thermische onderbrekingen worden uitsluitend gerealiseerd door de systeemleverancier en nooit in de werkplaats van de aluminiumschrijnwerker. De thermische onderbrekingswijze beantwoordt, overeenkomstig het bijzonder bestek, aan een van onderstaande systemen :

De thermische onderbreking van de profielen wordt gerealiseerd door het uitharden van ingegoten of geïnjecteerd polyurethaanhars, na uitharding worden de boven- en onderzijde van de isolatiekamer weggefreesd. De profielen worden ontdaan van resterende bramen.

Twee afzonderlijke profielen worden verbonden d.m.v. duurzame kunststofstrips (glasvezelversterkte polyamidestrips, PVC, K), d.m.v. van speciale technieken geklemd in de twee helften van het samengesteld profiel (deze methode maakt ook het gebruik van verschillende kleuren voor binnen- en buitenkant van het profiel mogelijk).

• Aluminiumplaten zijn uit Al Mg3 volgens NBN EN 573-3, NBN EN 485-4 en DIN 1748. De aluminiumlegering voor de bijhorende bevestigingsstukken, het hang- & sluitwerk, en de verbindingsmoffen zijn van het type Al Mg Si1, met legeringen van 1e smelting.

Vorm, type en afmetingen van de profielen

• Alle bewegende delen zijn, overeenkomstig de prestatie-eisen, opgevat uit profielen van minstens het driekamer-type. Behoudens andere aanduidingen zijn de profielen van het vlakke type, hetzij met verdoken vleugel, waarbij kader- en vleugelprofielen in hetzelfde vlak liggen.

• Om een goede kantendekking bij het coaten te krijgen, dienen de hoeken van geëxtrudeerde profielen aan de buitenzijde van de gevels te zijn voorzien van een afrondingsstraal van minimaal 0,5 mm. Indien snij- en knipranden van te lakken platen voor buitentoepassing scherpe kanten vertonen, moeten deze voor de oppervlaktebehandeling tweezijdig worden gebroken.

• De koude en de warme kant van de aanslagen worden gescheiden door een soepele kunststof dichtingslip. Deze middendichting in de isolatiezone bevindt zich steeds in hetzelfde vlak en is zo ontworpen dat zij zorgt voor de drukegalisatie tussen de binnen- en buitenzijde van het profiel. De dichting zorgt ervoor dat het raam over de hele omtrek wind- en waterdicht is. Een tweede dichting wordt bovendien aangebracht aan de binnenzijde van de opengaande delen.

• De dichtingprofielen in de aanslagen zijn uit EPDM, EPT of een gelijkwaardig product, dat voldoet aan TV 107 & 110. Ze zijn bestand tegen verouderingsverschijnselen en atmosferische invloeden, en blijvend elastisch volgens DIN 7863. De dichtingen worden in volledige lengtes ingeklemd in de profielgroeven en worden in de hoeken in verstek gesneden en gevulkaniseerd. Ze zijn zodanig geplaatst dat ze langdurig voldoen aan de gestelde eisen en moeten makkelijk uitwisselbaar zijn.

• Alle raamtypes moeten voorzien zijn van een drainagesysteem in de onderregels of in de horizontale profielen. Om een goede waterdichtheid te verzekeren zijn de profielen zo ontworpen dat drukegalisatie optreedt in de koude kamer. De drainageopeningen van vleugel en buitenkader moeten verspringen t.o.v. elkaar. Voor een raambreedte van 100 cm worden minimum twee openingen voorzien, voor elke bijkomende 50 cm wordt een extra opening aangebracht. Ze zijn zoveel mogelijk blind aangebracht (minimum diameter 8 mm of sleufgaten van circa 5x15 mm).

• De profielen beantwoorden aan de EURONUT-maatvoering, zodat de meeste Europese types van hang- & sluitwerk, voorzien van gestandaardiseerde profielgroeven ingebouwd kunnen worden.

• Nominale afmetingen van de afgewerkte stukken, uitgedrukt in mm (zonder decimaal). Hoogte van het profiel : ... mm (aangepast aan de afmetingen). Bouwdiepte van het profiel : minimum 50 mm voor de buitenkaders en minimum 55 mm voor de vleugels

(te vergroten in functie van de over te dragen winddruk en van het traagheidsmoment van de profielen).

Breedte van het profiel : volgens afmeting van de opengaande delen / tot minimum beperkt overeenkomstig berekeningsnota / ...

• De sponninghoogte van de profielen bedraagt 20 tot 22 mm. De geëxtrudeerde glaslatten (20-22 mm) zijn vervaardigd uit dezelfde legering als de basisprofielen. Ze clipsen over de volledige profiellengte vast. De glaslatten kunnen inspringen ten opzichte van de vleugel, zodat ze in


155

hetzelfde vlak liggen als de vaste kader, of kunnen in hetzelfde vlak geplaatst worden als de vleugel. Het systeem laat toe om glasdiktes tot 36 mm te plaatsen.

Samenvoeging / fabricatie

Voor de verwerking, behandeling en plaatsing van voorgevormde profielen houdt men steeds rekening met de voorschriften van de systeemleverancier. Alle profielen, zowel de buis- als de open profielen worden door dezelfde fabrikant geleverd. • Waar verschillende metalen of andere materialen samenkomen moet het optreden van mogelijke

(elektro-)chemische beschadiging worden voorkomen. • Overeenkomstig STS 36 worden alle stalen voorwerpen en structuren die in aanraking komen met

het aluminium schrijnwerk gemetalliseerd (klasse Zn80) ofwel gegalvaniseerd (EN ISO 14713- EN ISO 1461). Contact met niet-magnetisch roestvrij staal, bv. 18/8 geeft geen problemen. Schroeven, bouten en moeren zijn dienaangaande uitsluitend van roestvast staal. Het beslag wordt uitsluitend vervaardigd van aluminium, roestvast staal of polyamide. In geen geval wordt gechromateerd staal toegelaten bij aluminium schrijnwerk.

• Alle samenvoegingen worden gerealiseerd met behulp van standaard hulpstukken van dezelfde fabrikant als de profielen en volledig aangepast aan de nodige verbindingen.

• De profielen worden braamloos gezaagd; T-verbindingen worden volledig passend uitgefreesd zodat zij de profilering van de dwarsprofielen volgen. Alle zaagsneden of gefreesde oppervlakken zullen vooraf een waterdichte behandeling ondergaan met een speciaal anticorrosief product.

• De hoeken worden d.m.v. pneumatische persing met gekartelde hoekstukken en/of aluminium schroefhoeken verbonden. Om de verstekken vlak te houden mogen platte winkelhaken geplaatst worden. Deze hoek en T-verbindingen doen geen afbreuk aan de isolatie-eigenschappen van de constructie. Teneinde een goede dichting te bekomen worden de verstekken gelijmd met een duurzame twee-componenten lijmsoort. De voegen worden volledig waterdicht gemaakt.

• Bij het infrezen van de beslagonderdelen mag niét geraakt worden aan de isoleerstrippen van de thermische onderbreking. Sloten en sluitpanelen moeten volledig in het aluminiumprofiel worden ingewerkt.

OPPERVLAKTEBEHANDELING

Alle structuren en tussenstijlen ter versteviging, alsook de glaslatten, ondergaan dezelfde beschermende behandeling, geschikt voor aluminium, volgens de richtlijnen van het kwaliteitshandboek. Het oppervlak van profielen dient na voorbehandeling vrij te zijn van grafietresten en corrosiehuid. Overeenkomstig de specificaties in het bijzonder bestek zullen de profielen afgewerkt worden met een van onderstaande oppervlaktebehandelingen :

Anodisatie

De voorbehandeling en bescherming van het schrijnwerk volgens het zwavelzuurgelijkstroomproces beantwoordt aan STS 36.14.4 en NBN EN 12373-15 - Aluminium en aluminiumlegeringen - Anodiseren - Deel 1-15 (1999-2000). De anodisatiewijze gebeurt overeenkomstig het bijzonder bestek volgens

wijze AO - Ongepolijst met anodische behandeling (gesatineerd). wijze BO - Halfgepolijst met anodische behandeling (geborsteld). wijze CO - Volledig gepolijst met anodische behandeling (glanzend).

De meest gangbare anodisatiekwaliteiten zijn : EN AW 1050A en EN AW 5005. Na de respectievelijke voorbehandeling en vóór de anodische oxidatie worden de profielen ontvet en gebeitst. De oxidelaag is volkomen dicht (poreusvrij) en bedekt gans het oppervlak van de stukken. De oxidelaag moet volkomen waterdicht gemaakt worden door colmateren in een kokend waterbad. De anodisatieprocedure wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van de systeemleverancier die zo een volledige waarborg biedt op de kwaliteit van de afgewerkte profielen (aluminium, thermische onderbreking en oppervlaktebehandeling). De firma die de anodisatie uitvoert dient het kwaliteitslabel QUALANOD te bezitten, toekenning en blijvende controle gebeuren door de EWAA (European Wrought Aluminium Association). De kwaliteitscontrole gebeurt door proeven volgens de procedure voorzien in het label. De vereiste dikte van de oxidelaag beantwoordt aan STS 36.05.33 en bedraagt minimaal :

Klasse 2 - stadsatmosfeer - 20 micronmeter Klasse 3 - maritieme of industriële atmosfeer - 25 micronmeter

HANG- & SLUITWERK

Het hang- & sluitwerk is ingebouwd en maakt de voorgeschreven openingsrichting mogelijk. Draaipunten van raamkrukken, espagnoletten, uitzetters en dergelijke moeten tegen corrosie zijn beschermd. De zichtbare onderdelen zijn van dezelfde kleur en afwerking als de profielen.

Uitvoering

De plaatsing van de ramen gebeurt overeenkomstig artikel 40.00 buitenramen & -deuren - algemeen, aangevuld met de uitvoeringsvoorschriften van de fabrikant en richtlijnen van de ATG.


156

• Alle verankeringen, voor zover niet vervaardigd uit roestvrij staal of aluminium, dienen afdoende tegen corrosie te zijn beschermd volgens STS 52.0 art. 52.07 en mogen zelf ook geen aantasting aan het aluminium gevelelement veroorzaken.

• De aansluiting tussen de thermische onderbreking in het aluminium buitenschrijnwerk en de thermische isolatie in de bouwconstructie dient nauwkeurig en overal perfect aansluitend te geschieden.

• De plaatsing van de voorziene beglazing en/of vulelementen zal uitgevoerd worden overeenkomstig de voorschriften van de profielenfabrikant aangevuld met die van de glasfabrikant.

• Voor aansluiting van het binnen- en buitenpleisterwerk met de aluminiumconstructie is de toepassing van aangepaste ’stopprofielen’ aangewezen.

• In de afwerkingfase, na de montage van de aluminium constructies, dienen de nodige voorzorgen genomen te worden om beschadigingen van het aluminium te voorkomen.

Keuring

Zo alle te voorziene raam & deurtypes, qua maatvoering en functionaliteit, opgenomen werden in de technische goedkeuring van de systeemhouder, kan overeenkomstig de modaliteiten opgenomen in 40.00 buitenramen & -deuren - algemeen (keuring) vrijstelling verleend worden van keuringsproeven. Profielen met krassen of beschadigingen kunnen worden afgekeurd.

40.31. profielen / aluminium - thermisch onderbroken / geanodiseerd |FH|m2

Materiaal

Het betreft raam- & deurgehelen samengesteld uit thermisch onderbroken profielen van geanodiseerd aluminium, overeenkomstig artikel 40.30 profielen / aluminium - algemeen. De raamgehelen beschikken over een doorlopende BUtgb-keuring. De anodisatie gebeurt overeenkomstig de voorschriften van STS 36.14.4 en van het EWAA-EURAS. De firma die de anodisatie uitvoert dient het kwaliteitslabel QUALANOD te bezitten.

Specificaties

• Thermische onderbrekingswijze : glasvezelversterkte polyamidestrips • Profieltype : drie-kamertype, met vlakke aanslag • Profielafmetingen :

Diepte : vaste delen minimum 68 mm, bewegende delen minimum 77 mm Hoogte : minimum 68 mm Glassponning : minimum 25 mm

• Anodisatiewijze : AO (mat) • Laagdikte : minimum / 25 (klasse 3 - maritieme of industriële atmosfeer) µm (volgens STS 36.05.33) • Elastische dichtingsprofielen : kleurkeuze uit volledig gamma van de fabrikant

Raam & deurtypes (zie ook artikel 40.00)

Ingeval bijzondere samenstelling zie ook artikel 40.00. • Ramen :

Hef- en schuiframen : K De openschuivende vleugel is (overeenkomstig het bijzonder bestek) enkel aan de binnenzijde te bedienen met een handgreep die het bewegend

deel opheft of neerlaat door een beweging over 180° en aan de buitenzijde voorzien van een vaste handgreep.

Hang & sluitwerk (zie ook artikel 40.50)

• Ramen zijn minimaal voorzien van volgend beslag : Materiaal krukken & handgrepen : Inox trekker recht Vorm van raamkrukken & handgrepen : draaikrukken, ter goedkeuring voor te leggen aan architect Scharnieren / Paumellen : geanodiseerd aluminium met inox stift volgens STS 36.14.13 / Sluitpunten ramen : in functie van de afmetingen conform ATG Deuren zijn minimaal voorzien van volgend beslag : een perlonborstel of geïntegreerde tochtafsluiter (neopreen, K) aansluitend met de vloer; scharnieren : conform ATG, hetzij tot een deurhoogte van 2,20 m minstens drie scharnieren van het

zware type opbouw, dewelke driezijdig regelbaar zijn. een volledig verdekt ingewerkt deurslot met een centrale slotkast, voorzien van een inox of messing

vernikkelde profielcilinder met drie bijgeleverde sleutels. type deurslot : driepuntsveiligheidsslot met stiftsluitingen met een koers van 20 mm

Beglazing & vulpanelen (zie hoofdstuk 41)

• De inkomdeur is maximaal beglaasd.


157

• De andere deuren zijn met een vulpaneel

Uitvoering

Het leveren en plaatsen van ramen en deuren beantwoordt aan de richtlijnen van de ATG, aangevuld met de voorschriften van STS 52.0 en artikel 40.00 buitenramen & -deuren - algemeen. • Opstelling : minimum 30 mm achter de dagkant van de ruwbouw. • Verankering ruwbouw : onzichtbare bevestiging d.m.v. regelbare klemstukken • Aansluiting gevelafwerking : compri-band (PE) en een elastische kit volgens STS 56.1, kleur K • Spouwaansluiting binnenzijde : opspuiting met polyurethaanschuim

Toepassing

Alle schrijnwerk in het clubhuis

40.50. hang- & sluitwerk - algemeen

Omschrijving

De post hang- & sluitwerk omvat de levering en de plaatsing van alle voorziene hang- & sluitwerk, d.w.z. van de organen voor het bedienen, equilibreren, afhangen, geleiden, sluiten en vergrendelen, K De algemene en/of specifieke eisen gesteld aan het hang- & sluitwerk, alsook het concrete toepassingsgebied worden in het bijzonder bestek beschreven in onderhavige rubriek doch zijn inbegrepen in de eenheidsprijs van de profielen.

Meting

Behoudens specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting is de prijs van alle hang- & sluitwerk standaard inbegrepen in de eenheidsprijs van het buitenschrijnwerk (profielen).

• aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de prijs van de ramen & -deuren.

Materialen

REFERENTIENORMEN

NBN EN 1303 - Hang- en sluitwerk - Cilinders voor sloten - Eisen en beproevingsmethoden (1998)

NBN EN 1670 - Hang- en sluitwerk - Bestandheid tegen corrosie - Eisen en beproevingsmethoden (1998)

NBN EN 12051 - Hang- en sluitwerk - Grendels voor deuren en ramen - Eisen en beproevingsmethoden (1999)

NBN EN 179 - Hang- en sluitwerk - Sluitingen voor nooduitgangen met een deurkruk of een drukplaat - Eisen en beproevingsmethoden (1997)

NBN EN 1125 - Hang- en sluitwerk - Panieksluitingen voor nooduitgangen met een horizontale bedieningsstang - Eisen en beproevingsmethoden (1997)

NBN EN 1154 - Hang- en sluitwerk - Deurdrangers - Eisen en beproevingsmethoden (1997 + add1)

NBN EN 1155 - Hang- en sluitwerk - Elektrische open-standhouders voor draaideuren - Eisen en beproevingsmethoden (1997)

NBN EN 1158 - Hang- en sluitwerk - Regelaars voor de sluitvolgorde van deuren - Eisen en beproevingsmethoden (1997)

NBN EN 12209 - Hang- en sluitwerk - Sloten en grendels - Mechanisch bediende sloten, grendels en sluitplaten - Eisen en beproevingsmethoden (2004)

NBN EN 12365 - Hang- en sluitwerk - Afdichtingen en afdichtingsprofielen voor ramen, deuren, luiken en vliesgevels - Delen 1t/m 4 (2003)

NBN ENV 1627 t/m 1630 - Ramen, deuren en luiken - Inbraakwerendheid (1999)

TV 206 - Mechanische inbraakbeveiliging van schrijnwerk en beglazing (WTCB, 1997)

ALGEMEEN

• Het hang- & sluitwerk maakt de voorgeschreven openingsrichting mogelijk. Er wordt gebruik gemaakt van paumellen, scharnieren, taatspotten, sluiten klemonderdelen. Zij zijn vervaardigd uit materialen aangepast aan de te vervullen functie en verenigbaar met het materiaal van de profielen. Ingeval van metalen profielen zijn ze doeltreffend beschermd om elektrolytische koppels te vermijden. Alle pennen, schroeven en hulp- en bevestigingstukken zijn uit roestbestendig staal.

• Het hang- & sluitwerk wordt door de fabrikant van de ramen voorgesteld in functie van het gewicht en de afmetingen van de ramen en deuren. De constructeur kan steeds verplicht worden de voorgestelde keuze van het hang- & sluitwerk te verantwoorden.

• Van alle hang- & sluitwerk, scharnieren, krukken, rozetten, sloten en mogelijke kleine hulpstukken dienen op aanvraag de nodige modellen ter goedkeuring te worden voorgelegd aan het Bestuur.


158

Uitvoering

• Het hang- & sluitwerk dient maximaal ingewerkt te worden, doch gemakkelijk vervangbaar te zijn. • De sluitorganen worden zo opgesteld dat zij een makkelijke ergonomische bediening toelaten door

één persoon, waarbij de bedieningskrachten steeds kleiner moeten zijn dan 200 N en de verplaatsingskracht van de raamvleugels kleiner moet zijn dan 150 N.

• De te monteren bedieningskrukken bevinden zich bij de ramen standaard op circa 150 cm boven de vloerpas en bij de buitendeuren op circa 105 cm boven de vloerpas. Deze maten dienen desgevallend voorafgaandelijk te worden besproken met het Bestuur, indien het gaat om aanpasbare woningen voor bejaarden en/of personen met een handicap.

Keuring

Alle hang- en sluitmechanismen moeten makkelijk, zonder speling, feilloos en geruisloos werken.

40.51. hang- & sluitwerk - scharnieren & paumellen |PM|

Materiaal

De hoogte en de knoopdiameter van de paumellen en het aantal knopen van de scharnieren worden door de fabrikant van het schrijnwerk bepaald in functie van het gewicht van de opengaande delen. De pennen zijn uit roestvast staal gevat in nylon lagerbussen In geen geval is gechromateerd staal toegelaten. De ingevoegde slijtringen zijn uit polyamide, brons of inox.

Specificaties

• Materiaal : koud bewerkt aluminium AlMgSi of gegoten aluminium GAlmG3 volgens STS 36.14.13,

geanodiseerd


• Scharnieren die buiten gebruikt worden (ingeval van naar buiten draaiende deuren) dienen voorzien te zijn van een inox stift als dievenklauw.

Uitvoering

• De ramen & deuren worden overeenkomstig de aard van de profielen en de in het bijzonder bestek gestelde eisen opgehangen :

d.m.v. inlegscharnieren (ramen & deuren). d.m.v. klembare deurscharnieren, horizontaal regelbaar. d.m.v. twee- of driedelige opbouwscharnieren (in functie van inbraakwerenheidsklasse).

• De scharnieren worden op de profielen bevestigd d.m.v. bevestigingsstukjes in de buisvormige kamers van de profielen. De scharnieren zijn in de hoogte en in de breedte verstelbaar zonder demontage van de deurvleugel. De bevestigingsschroeven worden verzorgd ingewerkt of afgedekt d.m.v. aangepaste afdekkapjes.

• In functie van de respectievelijke raam- en/of deurhoogte beantwoordt het aantal te voorziene ophangpunten aan de ATG-richtlijnen of worden minimaal volgend aantal scharnieren geplaatst :

hoogte van 50 tot 100 cm : minimum 2 scharnieren hoogte van 100 tot 180 cm : minimum 3 scharnieren hoogte van 180 tot 220 cm : minimum 4 scharnieren (buitendeuren en raamdeuren)

40.52. hang- & sluitwerk - sloten |PM|

Materiaal

SLOTKAST - SLOTEN - SLEUTELS

Alle sloten zitten vervat in een universele slotkast, zodat de daartoe in de deur benodigde uitsparing desgevallend ook bruikbaar is voor andere toe te passen slotfuncties. De sloten zijn in principe geschikt voor zowel linksdraaiende als rechtsdraaiende buitendeuren. De slotkasten zijn vervaardigd uit staal en zijn aan de binnen- en buitenzijde gemoffeld teneinde een bescherming tegen corrosie te verkrijgen. Alle andere metalen gedeelten zijn afgewerkt door galvanisatie of het aanbrengen van een laag cadmium. Alle bevestigingen en koppelingen zijn tegen afboren beveiligd. Ze zijn voorzien van antimanipulatiestiften. De tuimelaars zijn gelagerd. Dag- en nachtschoten zijn van messing. De sleutels van de cilinder bedienen zowel dag- als nachtslot. Per cilinder worden steeds drie sleutels meegeleverd met ring en bijhorend identificatieplaatje uit kunststof.

STANDAARD TOEPASSINGEN

Specificaties

• Slottype : veiligheidscilinder, vervaardigd uit vernikkeld messing


159

• Diameter van de cilinder : 17 mm • Dekplaten : uit messing model aangepast aan het type slot en deur • Aantal puntsluitingen : minimum 3 aangepast aan het het type slot en deur


• Volgende lokalen zijn enkel langs buiten met de sleutel te bedienen : deur toegang fitness; algemene toegang

• Sleutelcertificaat : de sleutels worden geleverd met eigendomsbewijs en certificaat voor het bijmaken van sleutels; zij dienen onder aangetekend schrijven rechtstreeks van de fabrikant aan de bouwheer te worden opgestuurd.

• Insteek cilinderdeurslot met paniekfuncties waarbij de binnenzijde van het slot steeds kan geopend worden door middel van een halve kruk welke automatisch ook de nachtschoot opent.

• Inbraakwerendheid : enkel overeenkomstig de eventuele specifieke eisen van het bijzonder bestek (paddestoeltaps, raamsloten, K) en/of volgens de klasse WK1 volgens ENV1627 (let wel : verhoogde kostprijs en dus enkel indien uitdrukkelijk opgenomen in het bijzonder bestek).

SPECIALE TOEPASSINGEN

Overeenkomstig de aanduidingen op plan en/of meetstaat worden volgende deuren voorzien van : aangepaste panieksluitingen : te plaatsen bij nooduitgangen en andere deuren die als vluchtweg

gebruikt worden. Op de deuren worden verticale stangen geplaatst die als een spanjolet de deur vergrendelen. Horizontaal worden stangen aangebracht die bij het naar beneden drukken de vergrendeling van de deur opheffen. De horizontale stangen zijn aan de breedte van de deur aangepast. Alle stangen zijn vervaardigd uit staal en zijn verzinkt. De consoles zijn vervaardigd uit staal en zijn behandeld tegen corrosie. Indien de deur tevens als ingang dienstig is, dient aan de buitenzijde een oplegcilinderslot geplaatst. Door middel van een te vergrendelen draaiknop op de slotkast kunnen de stangen aan de binnenzijde al dan niet worden bediend.

SLEUTELPLAN - VOORBEELD SLOTENPLAN

• In samenspraak met het Bestuur moeten de sleutels bij meergezinswoningen passen in een sleutelplan. De gevraagde sleutelcombinaties zullen uiterlijk 3 maanden voor de oplevering ter goedkeuring voorgelegd worden.

• Sleutelcertificaat : de sleutels zullen worden geleverd met eigendomsbewijs en certificaat voor het bijmaken van sleutels; zij dienen (onder aangetekend schrijven) rechtstreeks van de fabrikant aan de bouwheer te worden overgemaakt.

Uitvoering

De sloten moeten op een inbraakveilige wijze worden gemonteerd in de buitendeurprofielen. De uitsteek van de cilinders t.o.v. het deurvlak mag maximaal 2 mm bedragen, om afbreken van het slot te verhinderen. Zo de uitsteek meer bedraagt dient steeds een veiligheidsrozet met doorverbinding te worden geplaatst, zodat de kandidaat-inbreker geen grip krijgt op de cilinder en hem niet kan afbreken.

Keuring

Na plaatsing moeten de sloten moeiteloos en zonder enige hinder werken. Het dagslot dient steeds zonder enige hinder in de sluiter te vallen zonder gebruik te maken van de kruk. In gesloten toestand mag er geen speling voorkomen op de dagschoot.

Toepassing

Voor alle toegangen.


160

40.53. hang- & sluitwerk - raamkrukken |PM|

Materiaal

Specificaties

• Materiaal : koud bewerkt aluminium AlMgSi of gegoten aluminium GAlmG3 volgens STS 36.14.13 en

NBN 436.01. Het aluminium is zwart

• Secties : rechthoekig afgeplat • Vorm : zonder terugplooi (L-vormig) • Montage : zonder afdekplaatjes • Aantal sluitpunten : minimum 3 (in functie van de afmetingen, hetzij conform de ATG-richtlijnen)

Uitvoering

De bedieningskrukken bevinden zich bij de ramen op ca. 150 cm boven de vloerpas.

Toepassing

Alle ramen die op het plan als opengaand worden aangeduid.

40.54. hang- & sluitwerk - deurkrukken |PM|

Materiaal

Specificaties

• Materiaal : koud bewerkt aluminium AlMgSi of gegoten aluminium GAlmG3 volgens STS 36.14.13 en

NBN 436.01. Het aluminium is geanodiseerd • Secties : rechthoekig afgeplat • Vorm : zonder terugplooi (L-vormig) • Montage : zonder afdekplaatjes • Aantal sluitpunten : minimum 3 (hetzij in functie van de afmetingen, conform de ATG-richtlijnen)

Uitvoering

De bedieningskrukken en deurtrekkers worden gemonteerd op circa 105 cm boven de vloerpas.

Toepassing

Te plaatsen aan de binnenzijde van alle deuren zoals aangeduid in plan

40.55. hang- & sluitwerk - vaste handgrepen |PM|

Materiaal

Specificaties

• Materiaal : een U-vormig hol buisprofiel in mat geborsteld inox 18/8 volgens DIN 17440 of AISI 304.

• Uitwendige diameter : circa 20 mm. • Lengte gemeten tussen de bevestigingspunten : minstens / 400 mm. • Uitsteek : ongeveer 75mm (+ 5 mm) t.o.v. het deurvlak

Uitvoering

Montage volgens de voorschriften van de fabrikant. De handgrepen zijn geschikt voor enkelzijdige montage, d.m.v. schroeven met een minimum diameter M10.

Toepassing

Te plaatsen aan de buitenzijde van de inkomdeuren


161

40.70. raamdorpels / profielsystemen - algemeen

Omschrijving

Het betreft geprefabriceerde raamdorpels, dewelke een geïntegreerd geheel vormen met het gekozen profielsysteem van de raamkozijnen (PVC / aluminium, K). Zij worden geleverd en geplaatst met inbegrip van alle nodige hulpstukken zoals bevestigingsankers, verbindingsprofielen, speciale kopstukken, binnen- en buitenhoeken.

Meting

meeteenheid : per lopende meter meetcode : netto uit te voeren lengte volgens nuttige breedte. aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

De geprefabriceerde raamdorpels zijn afkomstig van dezelfde fabrikant als de raamprofielen en/of verenigbaar met het voorziene buitenschrijnwerk. Het geheel verzekert een waterdichte aansluiting op de ramen en steekt voldoende uit buiten het gevelvlak om als druiplijst te fungeren. De afmetingen van de dorpelprofielen voorzien daarbij een oversteek van minstens 30 mm t.o.v. het afgewerkte gevelvlak. Zij zijn dusdanig opgevat dat vervormingen door temperatuursschommelingen worden voorkomen. Model en bevestigingswijze ter goedkeuring voor te leggen aan het Bestuur.

Uitvoering

De plaatsing gebeurt overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant. De raamdorpels worden rechtlijnig aangebracht en in zo groot mogelijke lengte verwerkt. Vastzettingsankers worden aangebracht minimaal om de 75 cm. Tussen de raamneggen en de verticale kopschotjes wordt de voeg van ± 1 cm opgevuld met een aangepaste elastische kit, volgens STS 56.1.

40.71. raamdorpels / profielsystemen - aluminium |FH|m

Materiaal

De aluminium raamdorpels zijn vervaardigd uit een Al.Mg.1 - legering of uit geperst aluminium Al.Mg.Si. 0,5 F 22 - legering en zijn verenigbaar met het voorziene systeem van de aluminiumramen

Specificaties

Wanddikte : minimum 2 mm. De profilering van de raamdorpel is

Z-vormig met een voorrand van circa 30 mm. Hellingshoek 15° De breedte bedraagt 6 cm.(dikte van het gevelpaneel De zijkanten zijn voorzien van verticale aangelaste opstanden en kopschotjes in dezelfde afwerking en kleur. De oppervlakteafwerking is geanodiseerd, afwerking zwart


Te voorzien van een anti-condens thermische isolatie (dikte circa 2 cm) of duurzame schuimrubberstrips, opgekleefd over de volledige onderzijde vanaf de binnenzijde van het gevelpaneel.

Uitvoering

Bevestiging d.m.v. vastklikken op de onderdorpel van de vaste raamkaders (aluminium), voorzien van klemblokjes, overeenkomstig de plaatsingsvoorschriften van de fabrikant. De opvulling tussen de raamdorpel en het draagvlak bestaat over de ganse lengte uit een geluidsdempende isolatie van een samendrukbare voegband of spuitschuim tot op ca 1 cm van het gevelvlak. De voegen worden afgewerkt met een elastische gevelkit volgens STS 56.1. Ook de voegen tussen de verticale kopschotjes en het metselwerk worden zorgvuldig afgekit.

Toepassing

De ramen in het clubhuis die niet tot aan de grond komen


162

41. BUITENBEGLAZING & VULELEMENTEN

41.00. buitenbeglazing & vulelementen - algemeen

Omschrijving

De post "buitenbeglazing & vulelementen" omvat alle noodzakelijke werken en leveringen voor het plaatsen van de in het bijzonder bestek voorgeschreven buitenbeglazingen en/of vulpanelen, met inbegrip van alle toebehoren, d.w.z. het glas, de steunblokjes, de nodige afdichtingskitten, e.a., K. Let wel : de glaslatten met hun bevestigingsinrichting worden beschreven bij de raamprofielen, in hoofdstuk 40.

Meting

Behoudens specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting is de prijs van de buitenbeglazing en vulelementen steeds inbegrepen in de globale eenheidsprijs voor het schrijnwerk en/of de lichtstraten, overeenkomstig de beglazingsspecificaties bij desbetreffende posten. • aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de prijs van buitenramen & -deuren.

Materialen

REFERENTIENORMEN (RECENTSTE VERSIES VAN TOEPASSING)

STS 38 - Glaswerk (1980) + addendum 1: Veiligheidsbeglazing (1987) = in herziening - recentste uitgave is van toepassing. Meer info Glas: de nieuwe NBN S 23-002.

TV 214 - Glas en glasproducten - Functies van beglazing (1999)

TV 221 - Plaatsing van glas in sponningen (2001)

TV 222 - Dimensioneren van schrijnwerk onder windbelasting (2001)

NBN S 23-001 - Glasproducten - Spiegels (1989)

NBN S 23-002 - Glaswerk (= STS 38-1980) (1989) (-> in herziening ~ Glas : de CE-markering en de nieuwe NBN S 23-002)

NBN S 23-003 - Isolerende beglazing (richtlijnen van EUtgb) (1989)

NBN EN 410 - Glas voor gebouwen - Bepaling van de licht- & zontoetredingeigenschappen van glas (1998)

NBN EN 572 - Glas voor gebouwen - Basisproducten van natronkalkglas- Delen 1t/m8 (2004)

NBN EN 1096 - Glas voor gebouwen - Gecoat glas - Deel 1-3 (1999)

NBN EN 1279 - Glas voor gebouwen - Isolerend glas - Delen 1 t/m 6 (2003)

NBN EN 1288 - Glas voor gebouwen - Bepaling van de buigtreksterkte van glas - Delen 1 t/m 5 (2000)

NBN EN 1289 - Glas voor gebouwen - Bepaling van het emitterend vermogen (2001)

NBN EN 1748 - Glas voor gebouwen - Bijzondere basisproducten (1997)

NBN EN 1863 - Glas voor gebouwen - Thermisch versterkt natronkalkglas (2000)

NBN EN 12758 - Glas voor gebouwen - Glas en luchtgeluidisolatie - Deel 1: Definities en bepaling van eigenschappen (2002)

NBN EN 13363-1 - Zonwerende voorzieningen gecombineerd met beglazing - Berekening van zon- en lichtdoorlatendheid - Deel 1: Vereenvoudigde methode (2003)

NBN EN 673-674-675 - Glas voor gebouwen - Bepaling van de warmtedoorgangscoëfficiënt (U-waarde) (1998-2001)

NBN EN 673/A2 - Glas voor gebouwen - Bepaling van de warmtedoorgangscoëfficiënt (U-waarde)- Berekeningsmethode (2003)

NBN B 62-004 - Berekening van de warmtedoorgangscoëfficiënt van beglazing (1987)

Nota VGI 03 - aanvaardingscriteria voor transparante beglazingen voor gebouwen : methodes en aanvaardingscriteria (2003) http://www.vgi-fiv.be/fiv_files/document/technique/VGI03NLdefinitief.pdf

ALGEMEEN

Het uitzicht, de bijzondere prestaties en de kwaliteitscriteria van de voorgeschreven beglazingstypes, worden vastgelegd in het bijzonder bestek en dienen overeen te stemmen met de respectievelijke bepalingen van STS 38-deel II - Materialen en deel I - Proeven en de nota VGI03 - Aanvaardingscriteria voor transparante beglazingen voor gebouwen : methodes en aanvaardingscriteria (2003). Op eenvoudig verzoek van het Bestuur zal door de aannemer een ondubbelzinnige documentatie en/of monsters ter goedkeuring kunnen worden voorgelegd. Voor veiligheidsbeglazing dienen tevens de overeenstemmende testrapporten worden voorgelegd. De aannemer draagt alle verantwoordelijkheid voor de tijdige bestelling en levering van het glas, m.b.t. de juiste afmetingen en dikte van de beglazingen.

FABRICATIEWIJZE - SOORTEN BEGLAZING

• Overeenkomstig STS deel II - Materialen § 38.05 onderscheidt men : Spiegelglas, type A (ook wel floatglas of gewoon glas); basisproduct voor een breed gamma

glasproducten (isolerend beglazing, figuurglas, draadglas, spiegelglas, gelaagd glas, enz.) Getrokken glas, type B; Gegoten glas, type C Gemodelleerd glas, Type D


163

Glas met bijzonder eigenschappen (van type A, B of C) Veiligheidsbeglazing Isolerende beglazing Spiegels

• Beglazingen kunnen anderzijds ook worden ingedeeld volgens de specifieke bouwfysische en/of veiligheidseisen die aan de glassoort en/of het gevelsysteem gesteld worden :

warmtedoorgangscoëfficient (U-waarde) W/m2/K volgens NBN EN 673 lichttransmissie (ôv) % volgens NBN EN 410 zontoetredingsfactor “g” volgens NBN EN 410 geluidsisolatie Rw(C;Ctr) dB, volgens NBN EN ISO 717-1 brandwerendheid E / EW / EI min, volgens NBN EN 357 inbraakwerendheid (klasse WK1 / WK2), volgens NBN EN 356

• Voor aanvullende informatie raadpleeg de technische documenten van het 'Verbond van de glasindustrie' (http://www.vgi-fiv.be) en het ‘Wetenschappelijk Instituut v/d Glasnijverheid‘ http://www.inv.be/nl/frameset.htm

DIKTE VAN DE GLASPLATEN

• De vereiste glasdikten worden bepaald door de aannemer van de glaswerken, overeenkomstig STS 38.02 (tabel 1-5) en de tabellen opgenomen onder bijlage 1 van STS 38.7 (en/of conform de norm NBN S 23-002 (laatste uitgave)).

• De glasdikte van de enkelvoudige beglazing wordt er bepaald in functie van : de breukspanning “R” overeenkomstig de glassoort, volgens tabel 1 de afmetingen (reductiecoëfficiënt “ρ “ volgens tabel 2) de windinwerking, overeenkomstig de ligging en de hoogte t.o.v. de begane grond (coëfficiënt van de

plaatselijke winddruk “γ” en de dynamische basis-winddruk “q” per oppervlakte-eenheid, volgens tabel 3)

het aantal ondersteunde zijden (2, 3 of 4) de vormen steuncoëfficient “β” volgens tabel 4 de gestelde veiligheidscoëfficiënten (K ).

• De glasdikte van de isolerende dubbele beglazing wordt er bepaald volgens tabellen 3 en 5 van STS 38.02 (geprefabriceerde dubbele beglazing / met vier

ondersteunende zijden). • Op basis van de ligging (zone I t/m IV), de inplanting (hoogte ‘z’ van de bovenste rand) en de

blootstelling (randzones ‘b’ of centrale deel ‘f’ van de gevel) wordt de dynamische basiswinddruk Qb (Pa) bepaald (tabel 3). De glasdikte wordt vervolgens bepaald, volgens tabel 5, in functie van deze basiswinddruk en de oppervlakte van de blootgestelde glasplaten. Voor meer informatie zie de tabellen van NBN S 23-002.

Ligging Aard van het terrein

Zone I Kuststreek bij vloed over een afstand tot 2 km, ook in steden (= ligging aan zee)

Zone II Landelijk gebied met alleenstaande gebouwen of bomen (=normale ligging)

Zone III Verstedelijkt gebied, industrie- of bosrijke gebieden (=stedelijke ligging)

Zone IV Steden (zones met een bebouwing van ten minste 10 m hoog, op ten minste ¼ deel van de oppervlakte)

Voorbeeld

Bovenste rand van het glas : 0 à 10 m boven de grond / normale ligging (dynamische basisdruk = 441 N/m2). De glasdikte voor 2 bladen en 12 mm spouw bedraagt voor een maximale oppervlakte in m2 :

Glasdikten 4 - 4 4 - 5 4 - 6 5 - 5 5 - 6 6 - 6 6 - 8 8 - 8 8 - 10 10 - 10 10 - 12 12 - 12 Max. opp. m2 2,1 2,5 3,2 3,3 3,8 4,8 6 8,5 10,1 13,5 15,3 18

Let wel

Voor luchtspouwen kleiner dan 12 mm kan het nodig zijn kleinere maximale oppervlakten te hanteren. Voor de asymmetrische dubbele beglazingen plaatst men gewoonlijk het dikste glas aan de buitenzijde. Bij beglazingen éénzijdig voorzien van gelaagd glas plaatst men deze in principe aan de binnenzijde. Een bepaalde verhouding van de afmetingen (bxh) dient in acht genomen te worden.

• Voor hellende beglazingen gelden specifieke voorschriften (als vuistregel geldt dat de breedte van de glasstroken best beperkt blijft tot circa 70 cm, de lengte tot circa 350 cm). Algemeen geldt dat onder werking van de winddruk die overeenstemt met de beoogde ligging, de doorbuiging van geen enkel bestanddeel groter mag zijn dan 1/300 van de overspanning met een maximum van 8 mm voor dynamische belasting. De doorbuiging van de vrije randen onder invloed van de wind is beperkt tot 1/150 van de afstand tussen de steunen voor isolerende beglazing.


164

• Voor het aspect veiligheid zullen alle veiligheidsbeglazingen een onuitwisbaar merkteken dragen, met vermelding van de volgende gegevens :

de firma of het merk van de fabrikant of van de laatste verwerker. de nummers van de testen waarvan de beglazing voldoet, voorafgegaan door de letter T.

TOEBEHOREN - KITTEN - DICHTINGSPROFIELEN

De karakteristieken van alle samenstellende onderdelen (profielen, glas, beglazingsblokjes, rubbers, afdichtingskitten, K) dienen onderling verenigbaar te zijn inzake mogelijke fysisch-chemische interacties die de prestaties of het uitzicht van het geheel nadelig zouden kunnen beïnvloeden.

Uitvoering

REFERENTIENORMEN

NBN S 23-002 - Glaswerk + addenda (STS 38-1980) (1989 of laatste uitgave)

STS 38 - Glaswerk (1980) + addendum 1: Veiligheidsbeglazing (1987) (-> momenteel in herziening) STS 56.1 - Dichtingskitten voor gevels (1999)

TV 214 - Glas en glasproducten - Functies van beglazing (1999)

TV 221 - Plaatsing van glas in sponningen (WTCB, 2001) -> TV 214 & 221 vervangen TV 110, TV 113 & TV 176

TV 222 - Dimensioneren van schrijnwerk onder windbelasting (2001)

De voorschriften en aanbevelingen van de fabrikant van de profielen en deze van het glas en/of de vulelementen Beroepsmonografie van het Nationaal Actiecomité voor Veiligheid en Hygiëne in het Bouwbedrijf (NAVB) - De Glaszetter

TIMING - COÖRDINATIE

De plaatsing van het glas vindt gewoonlijk plaats op de werf, na de montage van de raamkozijnen in de ruwbouw. Afhankelijk van de bevestigingsmethode en afmetingen kan men de raamkozijnen eventueel ook in de werkplaats of fabriek beglazen, waar men kan beschikken over een aangepaste beglazingsinstallatie om de ramen op een correcte manier te beglazen.

BEGLAZINGSSYSTEMEN

Algemeen gangbaar wordt het beglazingssysteem ’’sponning met afwatering’’ toegepast, ook wel “auto-drainerende”, “geventileerde” sponning of “drukvereffenend beglazingssysteem” genoemd. Hierbij wordt uitgegaan van het principe dat na plaatsing van het glas de omtreksspeling in open verbinding staat met de buitenlucht, met als doel de druk tussen de buitenlucht en de bodem van de sponning in evenwicht te brengen, hetgeen de indringing van water en condensatie in de sponning beperkt. Mogelijk binnengedrongen water moet snel, op natuurlijke en gecontroleerde wijze kunnen worden afgevoerd. Hiertoe dient de sponning op het laagste punt voorzien te zijn van de nodige drainageopeningen (zie ook rubriek 40.00). De toepassing van een gedraineerde sponning wordt altijd verplicht in het geval van dubbele beglazingen en/of gelaagde beglazingen. Let wel : de drainerende opvatting van het systeem laat geenszins enige afbreuk toe m.b.t. de vereiste water- en luchtdichtheid van het voorziene afdichtingssysteem.

GLASSPONNINGEN - GLASLATTEN

• Het glas mag slechts geplaatst worden nadat de sponningen en de glaslatten de afwerkingslaag van de ramen hebben gekregen. De nodige voorzorgen worden genomen om iedere beschadiging van de oppervlaktebehandeling te voorkomen.

• De nodige maatregelen worden getroffen teneinde de (ventilatie en) drainage van de sponning te verzekeren, zonder dewelke de garantie op de beglazing kan vervallen in geval van condensatie. Elke beglazing dient minimaal voorzien te zijn van:

2 openingen per raam, tot 1000 mm glasbreedte; 1 bijkomende opening per 500 mm supplementaire raambreedte;

• De minimale oppervlakte bedraagt 50 mm2 per voorziene opening (om de 50 cm), hetzij een ronde opening van minimum 8 mm diameter, hetzij een horizontale sleuf van circa 5x15 mm.

• Dubbele beglazingen moeten steeds aan de vier zijden in een sponning geplaatst worden, behoudens een specifieke studie hierop afwijkingen zou toestaan.

• De afmetingen van de glasplaten zijn dusdanig dat zij vrij in de glassponning passen en niet onderhevig zijn aan thermische spanning van de profielen. De omtrekspeling tussen de beglazing en de stijlen dient gelijkmatig te worden verdeeld.

• De sponningen en glaslatten, alsook de randen van de beglazing dienen vooraf gereinigd en ontvet te worden. De beglazing wordt in principe steeds van binnenuit aangebracht, waarbij de glaslatten zich aan de binnenzijde bevinden.

• De afmetingen van de glaslatten zijn afgestemd op deze van de glasdikte, sponning en raamprofiel en worden over hun volle lengte bevestigd d.m.v. een aan het profiel aangepast klem-


165

/ klipssysteem of d.m.v. inox-schroeven of nageltjes (bij de houten profielen). De bevestigingswijze moet afgestemd zijn op de belastingen die door de beglazing kunnen worden overgedragen.

• De nuttige hoogte van de glassponning dient berekend te worden volgens de afmetingen van het glasblad, de maattoleranties van het raam, de omtrekspeling en de steunhoogte in de sponning, met inachtname van de volgende minima (volgens NBN S 23-002) :

Minimale Sponningshoogten

Oppervlakte S van de beglazing (m2)

< 0,25 m2 0,25 < S < 2 m2 2 < S < 6 m2 6 m2 < S

Enkele beglazing 10 mm 13 mm 18 mm 25 mm

Isolerende beglazing 18 mm 18 mm 18 mm 25 mm

• De nuttige breedte van de sponning (gemeten tussen de flanken van de sponning en de glaslat) is afgestemd op de dikte van de beglazing en de vereiste zijspeling van het afdichtingssysteem.

MONTAGE - BEGLAZINGSBLOKJES (CFR. STS 38.03)

• Geen enkele glasplaat mag rechtstreeks in contact komen met harde materialen, zonder tussenplaatsing van beglazingsblokjes, die verenigbaar zijn met de beglazing en de kit en/of met de doorlopende dichtingsprofielen.

• De beglazingsblokjes moet voldoende hard zijn om de beglazing zonder schade te ondersteunen (DIDC-hardheid: 70-95) en moeten duurzaam en chemisch verenigbaar zijn met de omgeving.

• De minimale dikte, breedte en lengte van de beglazingsblokjes stemmen volgens hun functie (steun-, stel- of spatieblokjes) overeen met de bepalingen van STS 38.03. Bij het bepalen van de stand en afstand tussen de blokjes wordt rekening gehouden met het raamtype, de ophanging, het vergrendelsysteem en de garantie dat :

de continuïteit van de kitten niet wordt onderbroken en de beglazing niet kan verschuiven; de minimale speling (3-5mm) tussen de rand van het glas en de bodem van de sponning gelijkmatig

verdeeld wordt over de omtrek; de hele dikte van de beglazing op de steunblokjes rust; zij het gewicht van het raam kunnen dragen; de haaksheid van het raamkozijn en zijn goede werking worden verzekerd, vervormingen zijn

uitgesloten; voor ramen zonder verticale rotatie-as worden de steunblokjes per twee geplaatst in de bodem van de onderste sponning (loodrecht op de rolpunten voor horizontale schuiframen).

• In bijzondere gevallen kunnen de beglazingsblokjes vervangen worden door voorgevormde vulprofielen (elastomeren, K) dewelke tegelijk dienst doen als onderzijde van de afdichtingsvoeg, beschikbaar in de vorm van vlakke banden, snoeren of U-vormige profielen. Gecombineerd met een afdichtingskit begrenzen ze de doorsnede en kunnen ze onder druk geplaatst worden.

• De glasplaatser dient na te gaan of er geen elementen in de omgeving van het glas voorkomen die een correcte plaatsing zouden kunnen hinderen en/of thermische breuk veroorzaken.

AFDICHTING VAN DE BEGLAZING (CFR. STS 38.04)

• De afdichtingen worden dusdanig opgevat dat ze uitzettingen, vervormingen en trillingen kunnen compenseren of absorberen. Men onderscheidt hierbij twee afdichtingsmethoden :

“droge beglazingsmethode” (zonder kit), d.m.v. elastische dichtingsprofielen (EPDM, K), standaard van toepassing in combinatie met gedraineerde sponningen en geprefabriceerde profielen (aluminium, PVC, K).

“natte beglazingsmethode” (met elastische kit), algemeen gangbaar bij houten profielen. Let wel : het gebruik van plastische kitten met lijnolie (mastiek) is verboden bij dubbele beglazing.

• De elastische dichtingsprofielen bestaan in de vorm van banden of profielen. Zij dienen goed aan te sluiten ter hoogte van de hoeken en dienen een contactdruk op het glas uit te oefenen tussen de 0,5 en 1,5 kN/m. Ze moeten voldoende soepel blijven om trillingen en de differentiële bewegingen tussen de beglazing en de raamkaders, zonder schade aan de dichting, toe te laten.

• Alle gebruikte kitten moeten verenigbaar zijn met het aangewende materiaal van de profielen (voor PVC behoren zij tenminste tot klasse V (zie STS 38). Na opvoeging dient een complete water- en winddichtheid te worden bekomen.

• De kit dient ongevoelig te zijn aan temperaturen van -20 tot 80°C, dient vorstbestendig, waterbestendig en bestand tegen de courante impregneermiddelen voor houtwerk. De kitten aangewend op gemoffelde aluminiumprofielen zijn azijnzuurvrij om aantasting te voorkomen.

• Tevens is het vereist de primers zoals aanbevolen door de fabrikant van de kit te gebruiken alvorens de aanwending van kitten op PVC (zie hfdst 40 buitenramen & -deuren).

• Enkel dichtingskitten die een technische goedkeuring van het BUtgb bekomen hebben mogen worden gebruikt. De voorschriften van het ATG-attest, dienen integraal te worden gevolgd.

AFDICHTINGSPRODUCTEN (CFR. STS 38.05)

Belastingsgraad (a) In te vullen in tabel 7 vereiste kitklasse Omgeving Voegen Verkeer Belastingsgraad volgens hoogte van het gebouw


166

0 tot 15 15 tot 40 > 40 m

Niet agressief (Zone II - landelijk)

Beschermd Normaal 1 1 2 Zwaar 1 2 3

Niet beschermd

Normaal 1 2 3 Zwaar 2 3 3

Agressief (stedelijk / industrieel /

zeeligging)

Beschermd Normaal 1 2 3 Zwaar 2 3 3

Niet beschermd

Normaal 2 3 3 Zwaar 3 3 3

(a) Belastingsgraad : 1 = laag, 2 = middelmatig, 3 = hoog (b) De bescherming van de voeg door het reliëf van de gevel is voldoende vanaf een insprong van 1,20 m t.o.v. de gevellijn en voor een verdiepingshoogte van 3 m. (c) Voor uitstalramen, de beglazingen op het gelijkvloers en de sokkels kan het bijzonder bestek met de graad van belasting rekening houden en speciale oplossingen.

Veiligheid

Overeenkomstig het veiligheids- en gezondheidsplan, zoals opgemaakt door de veiligheidscoördinator-ontwerp en gevoegd bij het bijzonder bestek. Alle richtlijnen terzake en concrete aanwijzingen van de veiligheidscoördinator-verwezenlijking zullen nauwkeurig worden opgevolgd.

Keuring

Na het plaatsen van het glas moet worden nagekeken of er een behoorlijke hechting is tussen het glas, de voegdichtingen en de profielen. Gedurende het verdere verloop van de werf zullen de aangebrachte beglazingen beschermd worden tegen iedere belasting die het glas kan breken, alsook tegen bevuiling met cement of schurende stoffen die het glas zouden kunnen beschadigen. De glasbladen mogen niet dof of bevlekt zijn, geen zichtbare krassen ten gevolge van een onzorgvuldige bescherming, noch blijvende sporen van verontreiniging vertonen. Voor de voorlopige oplevering worden alle etiketten en opschriften verwijderd en overhandigd aan het Bestuur. Voor de voorlopige oplevering wordt alle glas- en spiegelwerk zorgvuldig ontvet en volledig gereinigd, er mogen geen sporen van vingers, stopverf, etiketten of stof meer voorkomen.

GEBREKEN DIE AFKEURING TOT GEVOLG HEBBEN

• Aanvaardingscriteria volgens Nota VGI 03 - aanvaardingscriteria voor transparante beglazingen voor gebouwen : methodes en aanvaardingscriteria (2003).

• De bladen moeten goed vlak zijn zodat ze volkomen op elkaar en tegen de sponning aansluiten. • De beglazing moet overal dezelfde kleur hebben en vrij zijn van bellen, lenzen, gal, draden,

brandvlekken, gaatjes, weerschijn of andere gebreken die voortkomen van het blazen, vlakken en doorsnijden.

• Bij het zicht op het glas van links naar rechts en van onder naar boven en omgekeerd mag zich geen enkele vervorming voordoen.

• Het vensterglas weegt tenminste 2,4 kg per vierkante meter oppervlakte en per millimeter dikte.

WAARBORGEN

De aannemer bezorgt aan het Bestuur een door de producent ondertekend en gedateerd attest waardoor deze voor een termijn van 10 jaar, ingaande vanaf de datum van de voorlopige oplevering, een waarborg verstrekt m.b.t. de hermetische luchtdichtheid van alle meervoudige beglazingen en tegen het vertroebelen door condensatie of stofvorming. De waarborg verplicht tot de gratis levering van een vervangende beglazing, inclusief de demontage en plaatsingskosten. Teneinde discussies inzake verantwoordelijkheid m.b.t. waarborgen te voorkomen, dienen alle activiteiten van glasproductie tot assemblage van meervoudige beglazingen te worden uitgevoerd door eenzelfde glasproducent. De nodige attesten betreffende de kitklasse en/of de klasse van het elastische dichtingsprofiel worden ter goedkeuring aan de ontwerper voorgelegd.

41.21. thermische beglazing - klaar glas |PM|

Materiaal

De thermisch isolerende HR-beglazing voldoet aan STS 38.08.57 en is samengesteld uit twee bladen klaar glas, voorzien van een laag-emissieve coating en gescheiden door een spouw gevuld met lucht of een thermisch isolerend gas (Argon), overeenkomstig NBN EN 572-2 - Glas voor gebouwen - Basisproducten van glas - Deel 2 : Floatglas en NBN EN 1279 - Glas voor gebouwen - Isolerend glas - Delen 1 t/m 6 (2003)


167

Specificaties

• U-waarde (volgens NBN EN 673) : 1.0 W/m2K • Lichttransmissie (LT) : 71 % (volgens NBN EN 410). • Lichtreflectie (LR) : 22 % (marge + 1%) • Zonnetoetredingsfactor g = 0.5 • Voor de bepaling van de dikte van de glasbladen wordt rekening gehouden met liggingszone I. • Spouwbreedte : standaard 15 mm, vulling is argon. • De steun-, stel- en spatieblokjes zijn uit kunststof. • De dichting gebeurt met een elastische kit


• De dubbele beglazing beschikt over een doorlopende technische goedkeuring ATG of CE-markering, voor de betreffende samenstelling en prestaties. .

Uitvoering

De beglazing wordt geplaatst volgens de drukvereffende beglazingsmethode en gedicht met een elastische kit van de klasse VI volgens STS 38.03.61 op een vulprofiel.

Toepassing

Alle beglazing in het clubhuis.

41.80. vulelementen - algemeen

Omschrijving

Het betreft de vulelementen, aangewend om bepaalde delen van het buitenschrijnwerk (voornamelijk toegepast in buitendeuren) vol en ondoorzichtig te maken. Zij kunnen daarbij worden ingezet zoals de beglazing, door inleg in het profielkader en vastzetting met glaslatten en elastische dichtingskitten.

Meting

Behoudens specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting is de prijs van de vulelementen steeds inbegrepen in de globale eenheidsprijs voor de voorziene buitenramen & -deuren. aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de prijs van de buitenramen & -deuren.

Materialen

PLAATMATERIALEN

De vulelementen en hun bevestigingsmiddelen zijn van die aard dat ze verenigbaar zijn met het materiaal en de vormgeving van het profielkader en de glaslatten waarin/-mee zij dienen te worden geplaatst. De opvulelementen hebben geen nadelige invloed op de regen-, wind- en luchtdichtheid van het deur- of raamgeheel. De vulelementen zullen volgens het bijzonder bestek opgevat worden als

• enkelwandige platen, al dan niet geïsoleerd en gemoduleerd • enkelwandige schrotenpanelen, al dan niet geïsoleerd en gemoduleerd (vnl. hout of PVC) • sandwichpanelen, dubbelwandige afwerking, met tussenvoeging van een isolatiemateriaal.

ISOLATIEMATERIALEN


λd -waarden volgens ATG en lu-waarden vermeld in NBN B 62-002 (1987 + add 1996) voor isolatiematerialen.

Isolatiemateriaal λλλλd-waarde (1) (W/(m.K)) Normwaarde (2) (W/(m.K))

Minerale wol (MW) 0,032 tot 0,041 0,045

Geëxpandeerd polystyreen (EPS) 0,033 tot 0,040 0,045

Cellenglas (CG) 0,040 tot 0,048 0,055

Geëxtrudeerd polystyreen (XPS) 0,027 tot 0,034 0,04

Polyurethaan (PUR) 0,024 tot 0,029 0,035

Fenol (PF) 0,020 tot 0,025 0,045

Geëxpandeerd perliet (EPB) 0,052 tot 00,055 0,06

(1) Interval van ATG-gecertificeerde waarden op 17/6/1996.


168

(2) Sinds januari 1997 zijn de lu-waarden volgens het addendum bij de norm NBN B 62-002 (1) van toepassing bij gebrek aan ld-waarde.

Uitvoering

De inpassing van de vulelementen gebeurt overeenkomstig de verhoudingen aangegeven op de geveltekening en/of detailtekeningen. De plaatsing gebeurt verplicht volgens een aan het plaattype en de oppervlaktebehandeling aangepaste wijze, o.a. inzake de keuze van de bevestigingsmiddelen en de plaatsingsrichting. De plaatsingsvoorschriften van de fabrikant worden dienaangaande nauwkeurig opgevolgd. De platen zullen bij voorkeur gemonteerd worden in het atelier van de leverancier van de schrijnwerkprofielen. Zo de vulelementen toch op de werf worden gemonteerd worden zij droog, horizontaal en op een vlakke ondergrond opgeslagen. Ten allen tijde zal de opslag beschermd zijn tegen beschadiging of vervormingen ten gevolge van warmteophoping. .


169

41.82. vulelementen - aluminium / thermisch isolerend |PM|

Materiaal

De dubbelwandige thermisch isolerende vulelementen zijn samengesteld uit gecacheerde aluminium platen met een isolerende kern. De aluminiumplaten beantwoorden aan de normen NBN EN 573, NBN EN 485 en DIN 1748. De platen worden geleverd met afneembare polyethyleenfilm.

Specificaties

U-waarde vulpaneel : maximaal 2.2 W/m2K met inbegrip van kader Plaatdikte : circa 22 mm (+ 2 mm) (overeenkomstig dikte standaard beglazing) Aard van de aluminiumplaten :

• Nominale dikte : minimaal 1,5 mm. • Afwerking en kleur : identiek aan deze van de raamprofielen K

Aard van het isolatiemateriaal (met hoge densiteit) : • Materiaal : pur / of voorstel aannemer zodat het paneel inclusief de kaders voldoet aan een

Uwaarde < 2,2 W/m²K

Toepassing

Er worden vulpanelen geplaatst in de buitendeuren volgens aanduiding op plan.


170

42. BUITENPOORTEN & LUIKEN

42.00. buitenpoorten & luiken - algemeen

Algemeen

REFERENTIENORMEN

NBN EN 12425 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Weerstand tegen het binnendringen van water - Classificatie (2000)

NBN EN 12428 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Warmtetransmissie - Eisen voor de berekening (2000)

NBN EN 12433-1 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Termen en definities - Deel 1: Soorten deuren (1999)

NBN EN 12433-2 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Termen en definities - Deel 2: Onderdelen van deuren (1999)

NBN EN 12444 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Weerstand tegen windbelasting - Beproeving en berekening (2001)

NBN EN 12445 -Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Gebruiksveiligheid van aangedreven deuren - Beproevingsmethoden (2001)

NBN EN 12453 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Gebruiksveiligheid van aangedreven deuren - Eisen (2001)

NBN EN 12604 - Industriële-, bedrijfs- en garagedeuren en -poorten - Mechanische aspecten - Eisen (2000)

NBN EN 12635 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Installatie en gebruik (2002)

NBN EN 12978 - Industriële, bedrijfs- en garagedeuren en hekken - Veiligheidsvoorzieningen voor automatisch werkende deuren en hekken - Eisen en beproevingsmethoden (2003)

NBN EN 13241-1 - Industriële, commerciële en garagedeuren en -poorten - Productnorm - Deel 1: Producten zonder brand- of rookwerende kenmerken (2003)

prEN 13241-2 - Industriële, commerciële en garagedeuren en -poorten - Productnorm - Deel 2: Producten met brand- of rookwerende kenmerken (2004)

NBN EN 60335-2-103 - Huishoudelijke en soortgelijke elektrische toestellen - Veiligheid - Deel 2-103 : Bijzondere eisen voor poorten, deuren en ramen (2004)

42.22. sectionaalpoorten – industriële - aluminium |FH|st

Materiaal

De geprefabriceerde secties bestaan uit dubbelwandige panelen uit gemoffeld aluminium van minimum 0,5 mm dik en PUR volgeschuimd. De panelen zijn voorzien van een aangepaste opvangprofilering, zodat een vingerklem beveiliging van zowel binnen- als buitenzijde wordt gegarandeerd, tussen de verschillende secties is een kunststof (neopreen) of een rubber middenafdichting voorzien. De hoogte van de panelen wordt in functie van de te bekomen poorthoogte aangepast met een gelijke verdeling en een volledig symmetrisch opgebouwd poortvlak als resultaat ofwel wordt de bovenste sectie ingekort en voorzien van een aangepast U-profiel. Model voorafgaandelijk ter goedkeuring voor te leggen aan het Bestuur.

Specificaties

• Dagmaat (bxh) :325x275 cm. • Evenwichtsmechanisme : torsieveren / dubbele trekveren • Het poortbeslag is standaard beslag • Oppervlaktextuur : vlak • Kleur : keuze uit volledige gamma fabrikant • Aan de buiten- en binnenzijde wordt de poort voorzien van aluminium handgrepen.


• De poort wordt elektrisch bediend. Het elektrisch systeem bestaat minstens uit een compacte motortransmissie eenheid waarop het elektrisch bedieningssysteem wordt aangesloten. Het vermogen en type van de motor zijn afgestemd op het gewicht van de poort en de eisen die aan de remmotor worden gesteld. Bij stroomonderbreking laat een ontkoppelingsmechanisme toe over te schakelen op handbediening vanaf de begane grond. Het dichtrollen van de poort wordt ingeval van stroomonderbreking verhinderd door een ingebouwd veiligheidssysteem. Het systeem voorziet in een thermische beveiliging, automatische omkeerschakeling en hindernisherkenning.

• In het afdichtingsprofiel van de bodemsectie wordt een pneumatische onderloopbeveiliging aangebracht.

Uitvoering

De poort wordt gemonteerd achter een bestaande slag. De aanslagbreedte bedraagt 90 mm.


171

De aansluiting tussen het kozijn en de dagmaat wordt voorzien van een voegband en afgedicht met een elastische kit volgens STS 56.1.


• De poort wordt uitgerust met een elektrische motor aan te sluiten op de voeding, op de controle- en op de bedieningselementen. De karakteristieken van de voedingskabel worden voorafgaandelijk aan de ontwerper medegedeeld.


172

52. DEK- & BEDRIJFSVLOEREN

52.00. dek- & bedrijfsvloeren - algemeen

Algemeen

De vloeropbouw bestaat gewoonlijk uit een draagvloer of vloerlaag op basis van beton (cfr. hoofdstuk 28 draagvloeren gewapend beton of hoofdstuk 15 vloerlagen onderbouw) en één of meerdere tussenlagen gelegen tussen de draagvloer en de eindafwerking van het loopvlak (cfr. hoofdstuk 53 binnenvloerafwerkingen). Deze tussenlagen zijn respectievelijk bestemd voor het algemeen op peil brengen, het verbeteren van de thermische of akoestische eigenschappen van de (dek-)vloer en het bekomen van een stabiele, vlakke basis voor het aanbrengen van de eigenlijke vloerbekleding. Binnen hoofdstuk 52 wordt het aanbod aan verschillende tussenlagen als volgt gerangschikt :

• 52.10 isolerende uitvullagen • 52.20 vochtwerende lagen • 52.30 thermische isolatielagen • 52.40 akoestische isolatielagen (desgevallend gecombineerd als thermische isolatie) • 52.50 gewone of cementgebonden dekvloeren (hechtende, niet-hechtende, zwevende) • 52.60 bijzondere dekvloeren (synthetisch anhydriet, magnesiet, K) • 52.70 bedrijfsvloeren (waar de dekvloer met slijtlaag tegelijk fungeert als eindafwerking)

Omschrijving

De post "dek- & bedrijfsvloeren" omvat alle noodzakelijke leveringen en werken voor het realiseren van de voorgeschreven tussenlagen tussen de draagvloer en de vloerafwerking (d.w.z. uitvullagen, vochtwerende lagen, thermische en/of akoestische isolatielagen, dek- en/of bedrijfsvloeren). In overeenstemming met de algemene en/of specifieke bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten : het voorafgaandelijk nazicht van de ondergrond, het verwijderen van afval en het stofvrij maken; de controle van de peilen, de controle van de temperaturen en eventueel het verwarmen tot de

vereiste minimumtemperatuur van de bouwplaats; het leveren en plaatsen van de nodige bekistingen en/of uitsparingen; de voorbehandeling van het legvlak en zijn verticale omtrekken; het desgevallend aanbrengen van de nodige uitvullagen; het aanbrengen van de voorziene waterwerende folies; het leveren en plaatsen van een scheidingslaag / thermische of akoestische vloerisolatie; de levering en plaatsing van alle materialen, producten en stukken, nodig voor de uitvoering van de

dekvloer volgens zijn klasse, zijn aanduiding en de voorgeschreven bijzondere prestaties; het aanmaken van de specie, en het storten van de dekvloer of bedrijfsvloer inclusief de eventuele

wapening; het aanbrengen van de nodige randvoegen en/of uitzettingsvoegen, elk met hun geëigende

voegprofielen, K; het aanbrengen van eventuele geïntegreerde hoeklijsten, eindlijsten en afwerkingstoebehoren; de afwerking van het oppervlak van de dekvloer of bedrijfsvloer; het verwijderen en storten van alle materiaal en afval, het schoonmaken van de dekvloer, de

bescherming van de dekvloer of bedrijfsvloer.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting steeds als volgt opgevat : meeteenheid : m2 meetcode : netto oppervlakte gemeten tussen de naakte muren, berekend op basis van nominale

afmetingen in cm. Deuropeningen worden meegerekend, openingen groter dan 0,5 m2 worden afgetrokken. Het geheel wordt afgerond op de eerste decimaal.

aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) De prijs wordt steeds opgegeven per m2 voor alle nodige werken en leveringen, eventuele meerdikte inbegrepen.

• hechtende cementgebonden dekvloer in één laag • hechtende cementgebonden dekvloer in twee lagen • niet-hechtende cementgebonden dekvloer • zwevende cementgebonden dekvloer in één laag


173

Materialen

REFERENTIENORMEN

TV 177 - Woordenlijst van de dekvloerlegger (WTCB, 1989)

TV 189 - Dekvloeren - Deel 1: Materialen - Prestaties & Keuring (+ erratum) (WTCB, 1993)

TV 204 - Cementgebonden bedrijfsvloeren (WTCB, 1999)

TV 216 - Harsgebonden bedrijfsvloeren (WTCB, 2000)

STS 44 - Dekvloeren en Bedrijfsvloeren (1975)

NBN EN 13318 - Dekvloermortels & dekvloeren - Begripsbepalingen (2000)

NBN EN 13813 - Dekvloermortel en dekvloeren - Dekvloermortels - Eigenschappen en eisen (2002)

NBN EN 1937 - Beproevingsmethode voor hydraulisch verhardende vloer en/of egalisatiemengsels - Standaardmengmethode (2000)

NBN EN 13892 - Beproevingsmethoden voor dekvloermortels - Delen 1-8 (2003)

NBN EN 13851 - Beproevingsmethoden voor hydraulisch uithardende vloeren/of egalisatiemengsels - Bepaling van de buigen druksterkte (2004)

SAMENSTELLING

De samenstelling van de specie en de aard van de samenstellende delen is aangepast aan de aard en de toepassing van de dekvloer, en aan de toekomstige vloerbedekking. Deze dient indicatief (indien prestaties geëist worden) of expliciet opgegeven te worden in het bestek.

BINDMIDDELEN (ZIE OOK TV 189 § 3.1)

Voor de cementgebonden dekvloeren wordt gebruik gemaakt van cement dat voldoet aan NBN EN 197-1. Bij de keuze van het cement wordt rekening gehouden met volgende eisen inzake sterkteklasse :

Sterkteklassen Temperatuur van de ondergrond en/of omgevingslucht Verharding T < 10° C 10° C < T < 25° C T > 25° C

Normale Sterkteklasse 42,5 Sterkteklasse 32,5 Sterkteklasse 32,5

Snellere Sterkteklasse 42,5 R Sterkteklasse 42,5 of 32,5 R

NBN EN 197-1 vervangt de norm NBN B 12-001. In vergelijking met NBN B 12-001 dienen de aanduidingen van portlandcomposietcement en van composietcement voortaan vervolledig te worden met de vermelding van de hoofdbestanddelen, die ze, naast portlandklinker, bevatten.

Bij lage en hoge temperaturen worden respectievelijk volgende cementtypes aanbevolen

• T < 10°C : cementtypes met hoog gehalte aan klinker : CEM I, CEM II, CEM IIIA.

• T > 25°C : cementtypes met laag gehalte aan klinker : CEM II, CEM IIIB.

TOESLAGSTOFFEN (ZIE OOK TV 189 § 3.2)

De granulaten zijn zuiver, bevatten geen stoffen waarvan de aard en het gehalte schadelijk kunnen zijn voor het gebruik ervan, zoals kleiklonters, organische stoffen (max. gehalte 0,5 %), oplosbare zouten.

AANMAAKWATER (ZIE OOK TV 189 § 3.3)

Het gebruikte water moet zuiver en vrij zijn van schadelijke stoffen, overeenkomstig NBN EN 1008.

HULPSTOFFEN (ZIE OOK TV 189 § 3.4)

Het gebruik van hulpstoffen is onderworpen aan de voorschriften van de reeks NBN T 61, aangevuld met NBN EN 934 -delen 2 tot 6 (2001-2004). Het gebruik van hulpstoffen gebeurt met de grootst mogelijke aandacht omtrent de verenigbaarheid ervan met het bindmiddel, de vulstoffen en andere componenten van de dekvloer, alsook met de verenigbaarheid met de ondergrond en met de toekomstige vloerbedekking, opdat geen enkel nadelig gevolg zou optreden bij het gebruik van deze hulpstoffen. In elk geval worden de voorschriften van de fabrikant van de hulpstoffen zeer strikt opgevolgd.

WAPENINGSNETTEN (ZIE OOK TV 189 § 3.5)

Voor zwevende dekvloeren gebruikt men meestal gepuntlaste netten met vierkante mazen (38x 38x1 / 50x50x2 / 75x75x3 / Kmm). Desgevallend kan er ook gebruik gemaakt worden van (polypropyleen) wapeningsvezels met een karakteristieke treksterkte > 300 MPa.


174

Uitvoering

REFERENTIENORMEN

TV 189 - Dekvloeren - Deel 1: Materialen - Prestaties - Keuring ( + erratum) (WTCB, 1993)

TV 193 - Dekvloeren - Deel 2 : Uitvoering (WTCB, 1994)

TV 204 - Cementgebonden bedrijfsvloeren (WTCB, 1999)

TV 216 - Harsgebonden bedrijfsvloeren (WTCB, 2000)

STS 44 - Dekvloeren en Bedrijfsvloeren - Deel II : Materialen (1975)

Mechanische karakteristieken en nazicht van dekvloeren (WTCB, nr. 1989/4.6)

TIMING - OMGEVINGSINVLOEDEN

De uitvoering van de dekvloer / bedrijfsvloer wordt slechts aangevat na het beëindigen van • de ruwbouwwerken, • het plaatsen van het buitenschrijnwerk met beglazing en/of het afdichten van buitenopeningen, • de installatie van de leidingen voor verwarming, sanitair, elektriciteit, informatica, domotica en

telefoon, • de installatie van in te werken verwarmingselementen, ... • de uitvoering van de binnenbepleisteringswerken en eventuele onderlagen, • de uitvoering van metselen betonsokkels.

De dekvloeren mogen niet worden aangebracht wanneer de temperatuur van het grondvlak en/of de omgeving lager is dan 5°C. De omgevingstemperatuur bedraagt maximum 35°C. Bij hogere dan de toegelaten maximumtemperatuur worden de werken uitgesteld of opgeschort, er wordt nooit gekoeld. Bij lagere dan de vereiste minimumtemperatuur wordt deze eventueel bereikt door een aangepaste verwarming. Indien verwarming nodig is, moet de temperatuur homogeen en vrij constant zijn. Warme luchtkanonnen mogen gebruikt worden om de ruimten op een minimale temperatuur te verwarmen, maar de luchtstroming mag niet rechtstreeks naar de dekvloer gericht worden. Verbrandingsgassen worden rechtstreeks naar buiten afgevoerd.

BESCHERMINGSMAATREGELEN

Teneinde zich te vergewissen van de te beschermen delen doet de aannemer voorafgaand aan de werken een rondgang in het gebouw. Hij neemt de vereiste maatregelen om de afwerkingen, ramen en deuren, e.d. doeltreffend tegen beschadiging en bevuiling te beschermen. Bestaat er gevaar voor beschadiging aan het onderplafond dan moeten tussen de draagvloer en de dekvloer een waterkerende laag bestaande uit een polyethyleenfolie worden aangebracht. Dit vlies moet haaks worden omgebogen en dit tot circa 2 cm boven het afwerkvlak van de dekvloer.

CONTROLE ONDERGROND

De aannemer vergewist zich ervan of het legvlak beantwoordt aan de eisen gesteld in TV 193 en maakt het zonodig geschikt. De aannemer licht vóór de aanvang van de werken de architect en de bouwheer in over eventuele vastgestelde zichtbare gebreken, uitvoeringsfouten of overschrijdingen van toleranties. De ondergrond waarop de dekvloer zal worden aangebracht, moet vrij zijn van alle afval (zand, cement,mortel, gips, kalk e.d.) en zorgvuldig worden gereinigd en natgemaakt vóór de aanvang van de werken en tijdens de uitvoering ervan naargelang de behoefte zich stelt. Vóór de aanvang van de werken doet de aannemer een nazicht van de ondergrond en controleert :

• of de ondergrond voldoende verhard en droog is; • of de oppervlaktetoestand, vlakheid en peilen overeenstemmen met de uitvoeringsdocumenten; • of de ondergrond geen barsten of scheuren vertonen; • of de uitzettingsvoegen en zettingsvoegen voorzien zijn op de juiste plaats en goed zijn uitgevoerd; • of er voldoende peilmerken aanwezig zijn.

INGEWERKTE LEIDINGEN & TOEBEHOREN (ZIE OOK TV 189 § 6.3.2 - 6.3.3)

Leidingen, ingewerkt in de dekvloer, moeten goed en stevig aan de draagvloer worden vastgemaakt. In voorkomend geval moet de vrije uitzetting van leidingen worden mogelijk gemaakt. Boven de leidingen tussen de onderlaag en de afwerklaag moet als wapening een strook draadnet worden aangebracht. Ingewerkte leidingen moeten overal een minimumdekking van 3 / K cm hebben. Voorafgaandelijk worden alle specificaties, zoals hellingen, in te werken vloerkaders, vloerroosters, afvoerputten, afvoergeulen, ... op de werf aangeduid, teneinde een ondubbelzinnige uitvoering mogelijk te maken.

AANBEVOLEN DIKTE - HOOGTEPEILEN (ZIE OOK TV 189 § 4.2.1)

Het afgewerkte peil van de dekvloeren in de verschillende lokalen houdt rekening met de respectievelijk voorziene vloerbekleding (tegels, soepele vloerbanen, K).


175

De bovenzijde van alle vloerafwerkingen (tegelvloeren, soepele vloerbanen, K) zullen zich op eenzelfde niveau bevinden.

De dikte van de deklaag is zodanig dat ze de nodige dikte zal hebben om het gevraagde hoogtepeil te bereiken, zelfs indien dit afwijkt van de detailtekeningen.

Wapeningen in de dekvloer situeren zich in principe in de bovenste helft van de dekvloer, met een minimum dekking van 10 millimeter.

ISOLATIE - ZWEVENDE DEKVLOEREN (ZIE OOK TV 189 § 8.2 & § 8.3)

De aannemer plaatst de isolatie binnen de juiste vloeropbouw. Vooraleer de vloerisolatie aan te brengen, gaat de aannemer na of de draagconstructie in overeenstemming is met de plannen en de voorschriften en een onberispelijke uitvoering van de werken verzekerd kan worden. Zoniet stelt hij de architect daarvan tijdig in kennis, die de noodzakelijke maatregelen zal treffen opdat naderhand geen aanpassingen meer dienen uitgevoerd te worden.

De architect wordt voorafgaandelijk aan de uitvoering uitgenodigd, ter controle van de plaatsing van de isolatie en ziet de aansluitingsdetails en overlappingen na op hun correcte uitvoering.

Bij toepassing van dampremmende of vochtgevoelige vloerbedekkingen, vochtgevoelige dekvloeren (b.v. anhydriet), ... is het noodzakelijk een dampscherm te plaatsen onder de isolatie, tenzij deze voldoende dampremmend is. Alvorens naderhand de dekvloer gestort wordt, worden de isolatieplaten met een waterdichtingsmembraan afgeschermd.

Dekvloeren die gestort wordt op isolatieplaten wordt steeds voldoende gewapend. Na afloop van de werken worden de nodige beschermingsmaatregelen getroffen, alsook de nodige bevestigingen om de isolatieplaten op hun plaats te houden. De uitvoerder legt een conformiteitsverklaring voor waaruit blijkt dat de geplaatste isolatieplaten voldoen aan de gestelde eisen.

UITZETTINGSVOEGEN - RANDISOLATIE

Alle constructievoegen (zettingsvoegen en uitzettingsvoegen) van de ruwbouw worden doorheen de volledige vloeropbouw doorgetrokken met de geëigende voegprofielen en voegmaterialen.

Aan de randen wordt een randisolatie van polystyreenbanden met een dikte van minimum 5 mm geplaatst. Ter hoogte van de deuropeningen worden de randvoegen doorgetrokken.

Hechtende dekvloeren worden voorzien van randvoegen indien het gevaar bestaat voor vochtopzuiging (bv. uit vochtige muren). Niet-hechtende dekvloeren worden voorzien van de nodige randvoegen en uitzettingsvoegen. Minimum om de 15 m moet een krimpvoeg voorzien worden. Voor het naspannen wordt in beide richtingen van de dekvloer om de 5 m schijnvoegen ingesneden.

Het voegenpatroon en de uitvoering ervan worden voorgelegd aan de ontwerper bij gebrek aan een voegenplan. Het eventuele voegenplan wordt ter intentie van de betrokken vakmensen bij het bestek gevoegd. Eventuele voorstellen ter aanpassing worden bij de prijsofferte voorgelegd en mogen pas uitgevoerd worden na goedkeuring van de opdrachtgever en/of architect.

De uitvoering van de randstroken, krimp- en bewegingsvoegen is steeds inbegrepen in de eenheidsprijs van het artikel.

De verticale leidingen worden geïsoleerd met een roofingmantel of d.m.v. een schaal in minerale wol bij hun doorgang in de draagvloer en de dekvloer.

VOCHTWERENDE SCHEIDINGSLAGEN (ZIE OOK FOLIES)

Indien de ondergrond onvoldoende effen is of uitsteeksels vertoont die de scheidingslaag kunnen beschadigen of de horizontale beweging van de dekvloer plaatselijk kunnen beletten, wordt eerst een ondervloer aangebracht volgens de voorschriften van de desbetreffende artikels.

Indien in de betreffende lokalen de bevloering regelmatig en overvloedig nat is (bv. in zwembaden, wasserijen, keukens, ...) wordt een geschikte waterdichting aangebracht volgens de voorschriften van de desbetreffende artikels. Op de ondergrond wordt een scheidingslaag aangebracht bestaande uit een PE-folie met dikte van minimum 0,2 mm.

De scheidingslaag wordt overeenkomstig het bijzonder bestek geplaatst • met gelaste of gelijmde naden • met overlappingen van minstens 20 cm

De scheidingslaag wordt, overeenkomstig de voorziene vloerafwerking en/of bepalingen van het bijzonder bestek, opgetrokken tegen opgaande muren, kolommen, kokers, leidingen, • tot op het peil van de bovenzijde van de dekvloer. • tot op het peil van de toekomstige vloerpas. • tot op ... mm boven de bovenzijde van de dekvloer.

VERWERKINGSMODALITEITEN

De dekvloer wordt aangebracht, rekening houdend met het type en de aard van de voorziene vloerbedekking, de hellingen en tolerantieklassen, de in te werken vloerkaders, vloerroosters, e.d., het voegenschema en de dikte of het peil van de te plaatsen dekvloer.


176

De specie wordt gelijkmatig uitgespreid, zo snel mogelijk afgetrokken op het voorgeschreven peil en goed verdicht door aankloppen, aanstampen of mechanische verdichting teneinde een goede compactheid te bekomen. Speciale aandacht wordt besteed aan het goed opvullen met specie van de hoeken tussen vloer en opstand. Voor de verbindingen ten gevolge van werkonderbrekingen, worden de randen trap- en kamvormig uitgetand en van een verbindingsnet voorzien. Bij gebrek hieraan wordt deze als voeg afgewerkt.

Het oppervlak wordt overeenkomstig de uitvoeringsomstandigheden • manueel met de spaan effen geschuurd en vervolgens manueel met een metalen polijstspaan of

polierijzer afgespaand. • machinaal afgewerkt met de roterende volle schijf, waarbij hoeken, kanten en alle moeilijk te

bereiken zones manueel worden afgewerkt.

VERHARDING - DROOGTERMIJNEN

De dekvloeren worden tegen snel uitdrogen beschermd. Tocht en intense straling zijn te weren. De dekvloeren moeten tegen een te vlugge droging, tegen vriesweer en tegen allerhande schadelijke invloeden worden beschermd. Teneinde een homogene verharding van de dekvloer of bedrijfsvloeren mogelijk te maken dienen belangrijke temperatuursverschillen tussen de omgevende lucht en de ondergrond, of tussen verschillende zones van de ondergrond, alsook elke vorm van tocht of rechtstreekse bezonning, ten allen tijde te worden vermeden. De termijnen voor gedeeltelijke of volledige in gebruikneming, in bijzonder ingeval van speciale samenstellingen, worden vastgelegd in § 7.2 en § 7.3 van TV 189.

Wachttijden voor ingebruikneming volgens de voorschriften van de fabrikant. De dekvloer mag pas na drie dagen voor het verkeer op de bouwplaats worden vrijgegeven. Hij wordt als droog beschouwd wanneer zijn watergehalte bepaald met de calciumcaroidebus of elk ander geschikt toestel, gelijk is of lager dan 1%. Volgende termijnen voor binding, verharding en ingebruikneming worden strikt in acht genomen : • gedurende min. 3 dagen na het storten de omgeving vochtig en ongeventileerd houden. • gedurende min. 7 dagen na het storten beschermen tegen tocht. • voorzichtig belopen zonder bijkomende belastingen vanaf min. 7 dagen na het storten. • normale eerste belastingen vanaf min. 15 dagen na het storten. • volledige ingebruikneming vanaf min. 28 dagen na het storten.

Na voldoende verharding van de dekvloer wordt alle materiaal en afval van de werf verwijderd, en de dekvloer schoongeveegd.

Veiligheid



177

Keuring

Door het feit van zijn inschrijving aanvaardt de aannemer de volledige verantwoordelijkheid voor de deugdelijkheid van de voorziene dekvloeren, waarvoor hij een tienjarige waarborg geeft (hardheid, aanhechtingsvermogen, barsten, enz., K). Bij de keuring zal worden nagezien of de respectievelijke uitvoeringspost beantwoordt aan de gestelde eisen van het algemeen bestek, de verwijzingsdocumenten en deze van het bijzonder bestek. De aan een keuring onderworpen prestaties gesteld aan de dekvloer zijn respectievelijk :

Controle op oppervlaktetoestand (effenheid en vlakheid)

De dekvloer moet geheel vlak zijn en op het voorgeschreven niveau liggen. Het oppervlak mag nergens oneffenheden vertonen, moet glad, zuiver en regelmatig zijn. Mocht, na uitvoering van de deklaag, deze niet beantwoorden aan de vereisten inzake effenheid en vlakheid dan dient de aannemer op zijn kosten een zelfnivellerende uitvullingslaag te plaatsen. Wanneer de dekvloer droog is, wordt de effenheid gecontroleerd met behulp van een reeks metalen rijen. De afwijkingen mogen niet meer bedragen dan :

Effenheidsklasse STS 44 A (strenge tolerantie) B (normale tolerantie)

onder een 2 m lange rij < 2 mm < 4mm

onder een 1 m lange rij < 1 mm < 3 mm

onder een 0,6 m lange rij < 2 mm

Vlakheidsklasse TV 189 1 (strenge tolerantie) 2 (normale tolerantie) 3 (ruime tolerantie)

onder een stijve lat van 1 m < 2 mm < 3 mm < 5 mm

onder een stijve lat van 2 m < 3 mm < 4 mm < 6 mm

Behoudens specifieke voorschriften in het bijzonder bestek wordt steeds klasse 2 vereist (desgevallend kan het bijzonder bestek hierbij een onderscheid maken tussen dekvloeren bestemd voor betegeling en deze voor soepele vloerbanen. Voor meer informatie raadpleeg ook "Uitvoeringstoleranties voor cementgebonden bedrijfsvloeren" (WTCB-Uit de praktijk, nr.1994/1).

Controle op dimensionele prestaties (het hoogtepeil)

De dikte van de dekvloer moet rekening houden met de dikte van de voorziene vloerafwerking, zodanig dat na de afwerking de afgewerkte vloerpas op de vastgestelde niveaus komt. Voor een afwijkende dikte wordt onder geen beding een verrekening in min of meer toegestaan. (afwijking t.o.v. het theoretisch verdiepingsniveau maximum 3 mm. Maximale afwijkingen in mm van een punt van de ondergrond gelegen op een afstand d (in m) van het dichtstbijzijnde peilmerk :

• ± 10 mm voor d ~ 3 m. • ± 15 mm voor 3 m < d ~ 6 m. • ± 20 mm voor 6 m < d ~ 15 m.

Bedraagt de beschikbare hoogte van de dekvloer zelf meer dan 8 cm dan moet dit hoogteverschil vóór het aanbrengen van de dekvloer op de draagvloer worden aangevuld met een uitvullingslaag (samenstelling volgens TV 193).

Controle op mechanische prestaties (druksterkte en weerstand tegen dynamische pons)

Overeenkomstig de voorschriften van TV 189 (1993). • Aantal te vervaardigen proeftegels : 2 / ... per 1000 m2 uit te voeren dekvloer en per werkweek. • Vereiste druksterkte : min. 8 N/mm2 • Vereiste weerstand tegen dynamische pons : gemiddelde diepte van de ponsindruk na 4 schokken

< 3 mm . Maximale diepte van de ponsindruk na 4 schokken < 5 mm Indien mechanische prestaties opgelegd zijn, zullen tevens de voorziene proefmethoden en het tijdstip van de keuring opgegeven zijn, evenals de verantwoordelijke voor het aanmaken van de proefstukken, voor de bestelling bij een erkend laboratorium, evenals voor het betalen van de gemaakte onkosten (in principe op basis van ongelijk).


178

52.10. isolerende uitvullagen - algemeen

Omschrijving

In de uitvullagen worden alle oneffenheden, bruuske peilverschillen, leidingen, kokers, dozen, buizen, enz., ... van en op de draagvloer weggewerkt, zodat de dekvloer in een vrij constante dikte kan aangebracht worden. De vereiste voorzieningen voor randen zettingsvoegen zijn inbegrepen.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : meeteenheid : per m2, volgens samenstelling en dikte meetcode : netto uit te voeren oppervlakte tot het gewenste peilniveau. Openingen groter dan 0,5 m2

worden afgetrokken. aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

De materialen zijn : • niet onderhevig aan krimp (dimensioneel maatvast) na plaatsing. • zijn niet ontvlambaar. • onrotbaar en vormen geen voedingsbodem voor ongedierte, bacteriën of schimmels. • hebben een voldoende mechanische weerstand.

Uitvoering

Op de uitvullagen zijn de bepalingen van TV 193 § 3 van toepassing. De draagvloer moet voldoende zuiver zijn teneinde een goede hechting te waarborgen. De peilen van de afgewerkte uitvullagen beantwoorden aan de eisen gesteld in TV 189 § 4.2.1.3. Het afgewerkte peil houdt steeds rekening met de dikte van de dekvloer en de vloerbekleding. De uitvullagen worden aangebracht op de gereinigde draagvloer en vlak afgetrokken. Zij worden steeds los van de wanden en andere onderbrekingen voorzien, door tussenvoeging van randstroken van minimum 5 mm dik, uit polyethyleenschuim of andere kunststofschuimen. De zettingsvoegen van de constructies worden steeds in de uitvullaag doorgetrokken.

52.14. isolerende uitvullagen - gespoten polyurethaan |FH|m2

Materiaal

De vloerisolatie bestaat uit een naadloze isolerende chape van hard polyurethaanschuim, vrij van CFK’s. De schuimlaag wordt bekomen door het ter plaatse spuiten van een twee-componenten polyurethaanschuim, gevormd door de exotherme reactie tussen polyol en polyisocyanaat.

Specificaties

Laagdikte : minimum 8 cm Prestatiecriteria :

• Droge volumemassa : circa 30 kg/m3 • Gedeclareerde warmtegeleidingscoëfficiënt (λd) : maximum 0,029 W/mK • Druksterkte : minimum 0,15 N/mm2 (bij maximum 10% vervorming) • Absorptie door onderdompeling in water : < 1% • Temperatuursbestendigheid : -50°C tot +100°C • Thermische uitzettingscoëfficient : tussen 20°C en 70°C

1. maximum 0,03 mm/mK voor de lengte en breedte 2. 0 mm/mK voor de dikte

• Brandreactie : klasse B2 (volgens DIN 4102)


Het isolatiesysteem dient te beschikken over een doorlopende technische goedkeuring ATG (of gelijkwaardig) voor toepassing op de betrokken ondergrond en in de voorziene dekvloer.

Uitvoering

De uitvoeringstemperatuur bedraagt minimaal 5°C en maximaal 35°C, er wordt enkel gewerkt in een regen- en winddicht gebouw. Bouwelementen die bespat kunnen worden (bepleistering, ramen, K) dienen beschermd te worden tot een hoogte van circa 20-30 cm boven de vloer. De isolatielaag wordt rechtstreeks op de vooraf gereinigde ondervloer gespoten (droog, vet- en stofvrij). Met een volledig onderlinge hechting wordt de schuimlaag in verschillende lagen (circa 2 cm per laag) aangebracht tot


179

de gewenste, overal gelijkmatige dikte bekomen wordt. De isolatie volgt de onregelmatigheden in de ondergrond, boven de eventueel ingewerkte leidingen kunnen de ophogingen worden afgetopt. Plaatsen met een kritisch niveau moeten in voorafgaandelijk overleg met de opdrachtgever bekeken worden. Desgevallend dient de voorziene dikte hiertoe aangepast worden.


Alle ingewerkte metalen leidingen zullen afdoende worden beschermd tegen corrosie. Om een vlak oppervlak te bekomen wordt de gespoten PUR- isolatie na verharding afgeschuurd

(vlakheidstolerantie ± 8 mm/2 m).

Toepassing

Wordt toegepast over het complete clubhuis, er zullen nog geen binnenwanden staan (deze worden op de gepolierde beton geplaatst) dus de oppervlakt van het clubhuis kan volledig gepurd worden.

52.20. vochtwerende lagen - algemeen

Omschrijving

De vochtwerende lagen in vloeren bestaan uit één of meerdere waterkerende scheidingslagen aangebracht in de vloeropbouw. De werken omvatten de voorbereiding en nazicht van de ondergrond; de levering en de verwerking van de materialen, met inbegrip van de eventuele scheidingslagen; de levering en de plaatsing van de plaatsings- en bevestigingstoebehoren; de eventuele voorlopige beschermingsmaatregelen;

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM) Inbegrepen in de eenheidsprijs van de dekvloer

Materialen

De dichtingsmaterialen zijn geschikt als vochtwering voor horizontale oppervlakken, binnen de gekozen vloeropbouw. De folies mogen niet kleven of gescheurd zijn.

Uitvoering

Vooraleer het membraan aan te brengen, gaat de aannemer na of de draagconstructie in overeenstemming is met de plannen en de voorschriften en een onberispelijke uitvoering van de werken verzekerd kan worden. Zoniet stelt hij de architect daarvan tijdig in kennis, die de noodzakelijke maatregelen zal treffen opdat naderhand geen aanpassingen meer dienen uitgevoerd te worden. De aannemer plaatst het dichtingsmembraan binnen de juiste vloeropbouw. De architect wordt voorafgaandelijk aan de uitvoering uitgenodigd. De aannemer neemt de nodige voorzorgen tegen de beschadiging van de folie. Het dichtingsmembraan wordt respectievelijk aangebracht op de dragende vloerplaat / op de voorziene onderlaag / de bestaande vloerafwerking. De contactvlakken zijn zuiver en vlak zodat perforaties worden voorkomen. De stroken zullen spanningsvrij geplaatst worden op een ondergrond die aan de volgende voorwaarden voldoet :

• De ondergrond zal droog zijn; • Hij zal goed glad, vlak en vast zijn; • Voegen van draagvloerelementen of van cellenbeton zullen gepast overbrugd worden; • Hij zal vrij zijn van alle vreemde stoffen of lichamen (vet, kiezel, olie...); • Hij zal chemisch en mechanisch met de waterdichting verenigbaar zijn; • Indien op de ondergrond reeds leidingen (sanitair, verwarming, elektriciteit, K) geplaatst zijn,

moeten deze eerst weggewerkt worden met een uitvullaag. Afhankelijk van het gebruikte materiaal en de toepassingseisen zullen de naden waterdicht uitgevoerd worden. Het dichtingsmembraan zal ter hoogte van alle vloerdoorbrekingen, wanden verticale structuurelementen met zorg en met minimale opstand van 15 cm geplaatst worden, zodat de capillaire waterdichting verzekerd is. De rollen zullen met zorg moeten behandeld worden om beschadiging van de buitenkant te vermijden. Beschadigde delen worden hersteld met een bijkomend stuk folie, steeds met minstens 30 cm overlapping.

Keuring

De architect controleert de plaatsing van de waterdichtingsfolie en ziet de aansluitingsdetails en overlappingen na op hun correcte uitvoering.


180

52.21. vochtwerende lagen - folie / PE |PM|

Materiaal

De vochtwerende laag bestaat uit een polyethyleenfolie.

Specificaties

Type : gewapend Dikte : minimum 00,4 mm

Uitvoering

De folie wordt geplaatst met overlappingen van minstens 30 cm en wordt tegen de muren opgetrokken tot op 2 cm boven het afgewerkte vloerpeil. Beschadigde delen worden hersteld met een bijkomend stuk folie, steeds met minstens 30 cm overlapping.


De folie wordt losliggend geplaatst / op de ondergrond verlijmd. De naadoverlappingen worden zorgvuldig verlijmdover de volledige breedte van de naad en

samengedrukt. Naadbreedte : min 5 cm. Opstandhoogte : min 10 cm

Toepassing

Onder het gepolierde beton van het clubhuis.

52.70. bedrijfsvloeren - algemeen |FH|m2

Algemeen

Bedrijfsvloeren worden in één of meerdere bewerkingen aangebracht op een hard legvlak om op zichzelf een afgewerkte vloer te vormen. Een latere bedekking is derhalve overbodig. Ze worden daartoe gepolijst en/of voorzien van een speciale top- of slijtlaag, die voldoet aan de specifieke gebruikseisen qua uitzicht en resistentie.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : meeteenheid : m2 meetcode : netto oppervlakte gemeten tussen de naakte muren, berekend met de naar beneden, op

een veelvoud van 5 cm afgeronde afmetingen. De deuropeningen worden bijgevoegd. Openingen groter dan 0,5 m2 worden afgetrokken. De op die wijze verkregen totale oppervlakte wordt afgerond op de eerste decimaal. De eenheidsprijs omvat alle werken en leveringen tot het bekomen van een afgewerkte bedrijfsvloer, met inbegrip van de vochtwerende lagen, de wapeningen, de randen uitzettingsvoegen, K

aard van de overeenkomst :

Materialen

Behoudens specifieke bepalingen in het bijzonder bestek betreft het cementgebonden bedrijfsvloeren, overeenkomstig TV 204 - Cementgebonden bedrijfsvloeren (WTCB, 1997).

Uitvoering

De uitvoering gebeurt volgens TV 204 - Cementgebonden bedrijfsvloeren (WTCB, 1997). Vooraf moet de aannemer er zich van vergewissen of het legvlak beantwoordt aan de eisen gesteld in STS 44.06 en maakt het zonodig geschikt. Tocht en intense straling zijn te weren. De pas afgewerkte vloer wordt behandeld met een verzegelingslaag of curing-compound(*) om een te vlugge uitdroging te voorkomen: d.i. een nabehandelingproduct, dat de slijtlaag afdekt, zodat een volledige hydratatie van het cement mogelijk is (doorharden), tot het bekomen van een hogere slijtvastheid en een verminderde krimp. Indien het polieren buiten de normale werkuren plaats vind dient men voorafgaandelijk toelating te vragen aan de gemeentelijke politie, teneinde problemen i.v.m. geluidshinder voor de omwonenden te vermijden.


181

(*) De keuze van het soort curingcompound, op basis van paraffine of acrylaat, is afhankelijk van de verdere afwerking van het beton. De effectiviteit van de curing compound wordt mede bepaald door het tijdstip en de methode van aanbrengen. Ook de laagdikte speelt een rol.

Keuring

Peil, horizontaliteit of helling, vlakheid en toleranties beantwoorden aan hoofdstuk 52.00 - algemeen.

52.71. bedrijfsvloeren - monolitisch hechtend / gepolijst |FH|m2

Materiaal

De monolitische bedrijfsvloer kan worden opgevat als dekvloer of kan tegelijk als draagvloer fungeren. De vloer is samengesteld uit beton voor gewapend beton overeenkomstig Aflevering 4.1 met karakteristieke druksterkte R'wk 15 N/mm2, met inachtname dat de waterdosering leidt tot een consistentie die kleiner is dan 1,9 door spreiding en kleiner dan 13,5 door zakking.

Specificaties

Kwaliteit van het beton : C 20/25 Wapening : wapeningsnetten door aannemer aan te leveren Dikte van de monolitische bedrijfsvloer : 12 cm. Vlakheidsklasse : minimum klasse II

Uitvoering

Het beton wordt gegoten op een waterkerende scheidingslaag, minimaal een PE-folie van 0,2 mm hetzij afzonderlijk gespecificeerd onder rubriek 52.40. Rand-, scheidings- en krimpvoegen zijn te voorzien De afstand tussen de krimpvoegen bedraagt hoogstens 5 meter. Voegenplan ter goedkeuring voor te leggen. De vloer wordt verdicht, op de gewenste dikte gebracht en afgevlakt. Het oppervlak wordt gepolijst tijdens het verhardingsproces van het beton, d.m.v. een mechanische vlinder. De randen scheidingsvoegen worden in het zichtvlak gevuld met een hoogwaardige elastische kit.


Keuring

De proeven op de slijtweerstand met de Amslermachine geven een slijtage van hoogstens 5 mm (volgens NBN B 15-223).

Toepassing

Wordt toegepast over het complete clubhuis, er zullen nog geen binnenwanden staan (deze worden op de gepolierde beton geplaatst) dus de oppervlakt van het clubhuis kan volledig beton gegoten en gepolierd worden.


182

90. BUITENVERHARDINGEN

90.00. buitenverhardingen - algemeen

Algemeen

Als referentiedocument bij de uitvoering van omgevingswerken (in casu buitenverhardingen) geldt het Standaard Bestek 250 voor de wegenbouw versie 2.0 van de Administratie Overheidsopdrachten, Gebouwen en Gesubsidieerde Infrastructuur (uitgave 2000). Het SB 250 kan kosteloos worden gedownload op : http://wegen.vlaanderen.be/documenten/sb250/dl_v2.php

BODEMSANERINGSDECREET - GRONDVERZET

Overeenkomstig de bepalingen van hoofdstuk 10, rubriek 10.40 grondverzet - algemeen. Eventuele supplementaire handelingen en werken m.b.t. het bodemsaneringsdecreet en opgestelde grondverzetsplan worden verrekend in onderhavige post 10.40.

VOORBEREIDENDE WERKEN

Alle maten worden op het terrein uitgezet d.m.v. piketten, aan de hoeken en buitenranden van de voorziene buitenverhardingen. Op deze piketten wordt dan de hoogte aangegeven waarop de verhardingen dienen geplaatst te worden. Om het juiste niveau te bepalen gebruikt men een pasdarm of waterpaslaser. Voor de aanleg wordt steeds vertrokken van een vast punt van de woning of het gebouw, bv. de deurdorpel. Er dient daarbij in het bijzonder op gelet dat de verhardingen zich steeds bevinden onder het niveau van de waterdichting in de spouwmuren.

AFWATERING

In het bijzonder zal toegezien worden op het aanhouden van de juiste peilen, dewelke een vlotte afwatering naar het voorziene rioleringsstelsel moeten garanderen. Zo de aannemer bij het uitzetten van de peilen problemen vaststelt zal hij de ontwerper hiervan onmiddellijk op de hoogte stellen.

Veiligheid


90.10. onderfunderingen - algemeen

Omschrijving :

De onderfundering is een scheidingslaag tussen het grondoppervlak en de bovenliggende lagen en verzekert een voldoende draagkracht en een anti-capillariteit voor het weglichaam. Deze onderfundering wordt uitgevoerd in één of meerdere vorstwerende en drainerende lagen.

Materiaal :

De materialen voldoen aan de bepalingen van het hoofdstuk 3 "Materialen" van het T.B. 250.

Uitvoering :

De onderfundering wordt aangelegd op een grondoppervlak met de gewenste dwarshelling (min 2%). De verwerking en de controle gebeuren volgens het T.B. 250. Het voorafgaandelijk effenen en verdichten van het grondoppervlak zijn voorzien in deze post. De materialen worden gespreid in lagen van maximum 30 cm; De aannemer bepaalt het optimaal watergehalte van de geleverde materialen. Het verdichten en profileren van de onderfundering, gebeurt derwijze dat de onvlakheden gemeten met de rij van 3 meter, ten hoogste 1,5 cm bedragen. De samendrukkingsmodulus M1 bedraagt minstens 35 MN/m². De controle van de draagkracht wordt verricht per 400 m² met een minimum van 2 controles. Na verdichting moet de gemiddelde dikte van de onderfundering minstens gelijk zijn aan de nominale dikte. Plaatselijk bedraagt de tolerantie op de dikte in min ten opzichte van de nominale dikte 2,5 cm. Er wordt geen rekening gehouden met de eventuele indringing van materialen in het grondoppervlak. De aannemer treft de nodige maatregelen om de onderfundering in goede staat te houden.

90.11. onderfunderingen – grofkorrelige onderfundering |FH|m2

Materiaal :

De onderfundering is samengesteld uit grofkorrelige materialen zoals : grind, steenslag, slakken, enz., waarvan het kaliber en samenstelling vermeld is in T.B. 250 – Hoofdstuk 5 (onderfundering type II).


183

De laagdikte, na verdichting, bedraagt 30 cm.

Toepassing :

De onderfundering wordt aangelegd met een dwarshelling van 2 cm per m. De dwarshelling is aangeduid op de plans.

Aard van de overeenkomst :

Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Meetwijze :

meeteenheid : m². meetcode : netto uit te voeren oppervlakte gemeten aan de bovenkant van de onderfundering.

Uitsparingen kleiner dan 2,00 m² worden niet afgetrokken.

90.20. Funderingen - algemeen

Materiaal :

De materialen voldoen aan de voorschriften van de hoofdstukken 3 van het T.B. 250.

Uitvoering :

De fundering wordt aangelegd op een grondoppervlak of onderfundering met de gewenste dwarshelling. De verwerking en de controle gebeuren volgens het T.B. 250. De fundering wordt aangelegd op een vooraf voldoende geëffende en verdichte onderfundering of grondoppervlak. De mengsels worden mechanisch bereid. De gemiddelde dikte van de fundering moet minstens gelijk zijn aan de nominale dikte. De plaatselijke tolerantie op de dikte in min ten opzichte van de nominale dikte bedraagt 2 cm. Na verdichting zijn de onvlakheden van de fundering, gemeten met de rij van 3 m, ten hoogste 1 cm. De samendrukkingsmodulus M1 bedraagt minstens 110 MN/m². Er wordt geen rekening gehouden met de eventuele indringing van de materialen in de onderfundering of grondoppervlak.

90.40. betonverhardingen - algemeen

Omschrijving

Het betreft de verwezenlijking van cement-betonbevloeringen voor buiten, d.m.v. het laags- en strooksgewijs spreiden en verdichten van een stortklaar betonmengsel, ten einde een stijve verharding te realiseren (met of zonder wapening).

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : m2 • meetcode : netto uit te voeren oppervlakte. Uitsparingen kleiner dan 2,00 m2 worden niet

afgetrokken. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

De materialen waaruit het cementbeton wordt samengesteld en die gebruikt worden bij de uitvoering van de verharding voldoen aan de bepalingen van SB 250 hoofdstuk VI - index 1.1.1. • De samenstelling van het cementbeton wordt overgelaten aan de keuze van de aannemer. De

juiste samenstelling wordt ten laatste 10 dagen vóór het storten meegedeeld aan het Bestuur. • De grootste normale maat van de steenmaterialen bedraagt evenwel 32 mm (volgens NBN B 11-

101). De hoeveelheid cement per kubieke meter gestort beton is niet kleiner dan 375 kg.

Nuttige informatie

Cementgebonden funderingen voor wegen - Wegverharding Beton - Dossier Cement (Febelcem, mei 2004)

"Verhardingen van ter plaatse gestort beton : oppervlakteschade" (WTCB- Uit de praktijk, nr.1997/3).

Uitvoering

Voor het verwerken van het beton zijn de bepalingen van hoofdstuk VI -index 1.1.2 van het SB 250 integraal van toepassing.


184

• De betonverharding wordt aangebracht op een voldoende effen en verdichte fundering of onderfundering, met de gewenste dwarshelling. De betonverharding wordt uitgevoerd in platen. Deze zijn van elkaar gescheiden door langs- en dwarsvoegen. Tien dagen vóór het storten maakt de aannemer een plan met de aanduiding van de voegen, over aan de ontwerper. Daarbij wordt rekening gehouden met het feit dat de maximale breedte vier meter en de maximale plaatlengte zes meter bedraagt. Het storten van het beton gebeurt in één enkele laag.

• Het storten is niet toegelaten als de temperatuur om 8 uur 's morgens lager is dan + 1°C en 's nachts lager dan - 3°C. Bij regen wordt het betonstorten onderbroken. De aannemer neemt de nodige maatregelen om het uitwassen door regen te voorkomen.

• Het verdichten van het beton gebeurt verplichtend door trillen. Het gebruik van een trilbalk met voldoende trilcapaciteit om te voldoen aan de gestelde eisen is toegelaten. Het cementbeton wordt derwijze verwerkt dat de druksterkte op iedere plaats minstens 50 MN/m2 bedraagt na 90 dagen. De onmiddellijke dikte van de verharding is minstens gelijk aan de nominale dikte.

• De bescherming van het beton met een nabehandelingproduct dat voldoet aan NBN B 15-219 en hoofdstuk III - index 15 van het SB 250 is voorzien in deze post en moet uitgevoerd zijn binnen de twee uur na het ledigen van de betonmolen.

• Iedere herstelling met mortel en iedere besproeiing van het beton om de bewerking te vergemakkelijken zijn verboden; behalve wanneer het steenskelet wordt blootgelegd.

Keuring

Plaatselijk bedraagt de tolerantie op de dikte in min. 20% van de nominale dikte. De oneffenhedenheden, gemeten met de rij van 3 meter, op het vers beton zijn kleiner dan 4 mm en kleiner dan 7,5 mm op het verharde beton.

90.41. betonverhardingen – geborstelde beton |FH|m2

Materiaal

De materialen beantwoorden aan SB 250 hoofdstuk VI - index 4.3.

Specificaties

• Betonkwaliteit volgens NBN EN 206-1 + NBN B 15-001 (2003) : Sterkteklasse Omgevingsklasse Consistentieklasse Maximale korrelgrootte


32 mm

• Druksterkte : type 20 (druksterkte 20N/mm2) / type 30 (druksterkte 30N/mm2) • Gepuntlaste wapeningsnetten (NBN A 24-303), staalsoort BE 500 S of DE 500 BS. • Laagdikte verharding : 20 cm. • Kleurtint: lichtgrijs • Afwerking : geborsteld

Uitvoering

De uitvoering beantwoordt aan de voorschriften van het SB 250 hoofdstuk VI - index 4.3. • De betonverharding wordt aangelegd met een dwarshelling overeenkomstig de aanduidingen op

plan. • De oppervlaktebehandeling bestaat uit

het dwarsbezemen van het verse betonoppervlak, onmiddellijk na het voltooien van de profilering en de verdichting. De diepte van de groeven na het dwarsbezemen van het oppervlak bedraagt op iedere plaats 0,75mm.


• Voorafgaandelijk aan het betonstorten wordt in de bekisting een polyethyleen beschermfolie aangebracht om te beletten dat de betonspecie te snel het aanmaakwater zou verliezen. De gebruikte beschermingsfolie voldoet aan de bepalingen van III-13.1 van het SB 250.

Keuring

De controle à posteriori op de dikte en de drukweerstand gebeurt op kernen. Er wordt één kern per 1000 m2 verharding geboord met een minimum van 3 kernen.

Toepassing

Volgens aanduiding op plan.


185

90.42. betonverhardingen - uitzettings-, krimp- & langsvoegen PM

UITZETTINGSVOEGEN

Omschrijving

De uitzetvoegen zijn aangepaste dwarsvoegen om de uitzetting van de betonplaten toe te laten. In de post zijn begrepen : de voegplank, het frezen van de voegvullingsgroef, het afschuinen van de randen en het aanbrengen van de koude of warme voegvullingsmassa's. Uitzetvoegen worden aangebracht bij het begin en einde van een bocht (RC kleiner dan

100 m) en in het midden van een bocht bij kleine stralen (R kleiner dan 20 m), bij de aansluiting op andere wegen en in alle gevallen waar druk ten gevolge van de uitzetting moet vermeden worden.

Meting

• meeteenheid : Pro memorie

Materiaal

De materialen aangewend bij de uitvoering van uitzetvoegen voldoen aan hoofdstuk III van het SB 250. De voegplank beantwoordt respectievelijk aan de bepalingen van index III-17 en de voegvullingsstrippen aan de bepalingen van index III-16.

Uitvoering

De uitzetvoegen worden uitgevoerd volgens de voorwaarden van hoofdstuk VI -index 1.1.2.3.B.1 : uitzetvoegen. In tegenstelling met de bepalingen van het SB 250 is geen installatie (deuvels) voorzien om de belastingsoverdracht te verzekeren. De dwarsvoegen van verschillende aangrenzende stroken bevinden zich in elkaars verlengde. Het frezen, afschuinen en vullen van de voegen wordt uitgevoerd door hoog gekwalificeerde arbeiders die ervaring hebben met deze werken.

Toepassing

KRIMPVOEGEN

Omschrijving

De krimpvoegen zijn dwarsvoegen om de krimp van betonplaten te bekomen op de gewenste plaats. Alle dwarsvoegen zijn krimpvoegen behalve de voorziene uitzetvoegen. In de post is begrepen : het zagen van de scheurvormingaanzet, het frezen van de voegvullingsgroef, het afschuinen van de randen en het aanbrengen van de koude of warme voegvullingsmassa's.

Meting

• meeteenheid : PM

Materiaal

De materialen aangewend bij de uitvoering van de krimpvoegen voldoen aan hoofdstuk III van het SB 250. De voegvullingsproducten beantwoorden aan de bepalingen van index III-18.

Uitvoering

De krimpvoegen worden uitgevoerd volgens de voorwaarden van hoofdstuk VI - index 1.1.2.3.B.2 : krimpvoegen. In tegenstelling met de bepalingen van het SB 250 is geen installatie (deuvels) voorzien om de belastingsoverdracht te verzekeren. De constructievoegen worden uitgevoerd als krimpvoegen en moeten samenvallen met een krimpvoeg van de verharding. De dwarsvoegen van verschillende aangrenzende stroken bevinden zich in elkaars verlengde. Het zagen, frezen, afschuinen en vullen van de voegen worden uitgevoerd door hoog gekwalificeerde arbeiders.

Toepassing

In alle buiten verharding in beton.

LANGSVOEGEN

Omschrijving

De langsvoegen zijn overlangse constructievoegen tussen aangrenzende stroken of tussen de cementbetonverharding en de naastliggende kantstrook, watergreppel, parking enz... In de post zijn begrepen : het frezen van de voegvullingsgroef en het aanbrengen van de koude of warme voegvullingsmassa's.

Meting

PM


186

Materiaal

De materialen aangewend bij de uitvoering van de langsvoegen voldoen aan hoofdstuk III van het SB 250. De voegvullingsproducten beantwoorden aan de bepalingen van index III-18.

Uitvoering

De langsvoegen tussen aangrenzende rijstroken stemmen overeen met een van de voorgestelde types in hoofdstuk III-index 1.1.2.3.C van het SB 250. De verankeringstaven zijn niet voorzien. Het zagen en vullen van de voegen worden uitgevoerd door hoog gekwalificeerde arbeiders.

Toepassing

In alle buiten verharding in beton.


187

93. GROENAANLEG & -ONDERHOUD

93.00. groenaanleg & -onderhoud - algemeen

Algemeen

Als referentiedocument voor de uitvoering van de groenaanleg wordt het Standaard Bestek 250 voor de wegenbouw van de Administratie Overheidsopdrachten, Gebouwen en Gesubsidieerde Infrastructuur in aanmerking genomen (uitgave 1996 & addenda). Het document kan kosteloos worden geraadpleegd op http://wegen.vlaanderen.be/documenten/sb250.

REFERENTIENORMEN

SB 250 - Standaardbestek voor de wegenbouw : Hoofdstuk III "Materialen" , Hoofdstuk IV “Voorbereidende werken en grondwerken” en Hoofdstuk XI “Groenaanleg en groenonderhoud”

Let wel : het SB 250 is momenteel in herziening, bij publicatie (2005) zal bij de uitvoering worden rekening gehouden met de recentste bepalingen overeenkomstig de correspondeerde genormaliseerde posten.

Nuttige informatie

http://www.mina.vlaanderen.be/wiedoetwat/aminal/taken/bosengroen/indexpagina.htm

http://www.gent.be/gent/gezondhe/plantsoenen/natuurvriendelijk_groenbeheer/bestanden/natuurvriendelijk_beheer.pdf

BODEMSANERINGSDECREET - GRONDVERZET

Overeenkomstig de bepalingen van rubriek 10.40 grondverzet - algemeen. Eventuele supplementaire handelingen en werken, vereist bij toepassing van het bodemsaneringsdecreet en opvolging van een grondverzetsplan, kunnen worden verrekend in de onderhavige post 10.40.

BESTRIJDINGSMIDDELEN

Het decreet van 21 december 2001 - houdende de vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door openbare diensten in het Vlaamse Gewest, bepaalt dat, met ingang van 1 januari 2004, het voor alle openbare diensten verboden is gebruik te maken van bestrijdingsmiddelen :

• in openbare parken en plantsoenen; • op minder dan 6 meter van waterlopen, vijvers, moerassen of andere oppervlaktewaters; • op wegranden, bermen en andere terreinen van het openbare domein die deel uitmaken van de

weg of er bij horen, autosnelwegen, waterwegen en spoorwegen inbegrepen; • in natuur- en bosgebieden of kwetsbare gebieden, zoals vallei- of brongebieden, zoals bedoeld in

het decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu en het bosdecreet van 13 juni 1990;

• op terreinen die al dan niet behoren tot het openbaar domein, waarvan een overheid eigenaar, vruchtgebruiker, pachter, opstalhouder of huurder is en die voor openbaar nut worden gebruikt of horen bij een gebouw dat voor openbaar nut wordt gebruikt.

Als bestrijdingsmiddelen worden beschouwd : elke stof (pesticiden, herbiciden, fungiciden, insecticiden) bestemd voor de vernietiging of aantasting van het metabolisme van schadelijk geachte dieren, planten, micro-organismen, waaronder de fytofarmaceutische producten. De aanbestedingsdocumenten zullen bepalen welke producten overeenkomstig een goedgekeurd reductieprogramma nog mogen worden aangewend. Voor meer info raadpleeg 'Zonder is gezonder - Draaiboek voor de afbouw van bestrijdingsmiddelen door openbare diensten' http://www.zonderisgezonder.be/draaiboek00.html

Veiligheid


93.10. voorbereiding terrein - algemeen

Algemeen

Bij werkzaamheden inzake groenaanleg of onderhoud moet iedere ongewenste bodemverdichting worden vermeden. De nodige maatregelen dienen genomen, ondermeer om het draagvlak van machines zoveel mogelijk te verruimen (beschermplaten, K), ook de rijroute van machines en voertuigen mag de verdichting van de grond niet in de hand werken. Er mag dienaangaande niet gewerkt worden in perioden met hevige neerslag of in en op een natte bodem.


188

93.11. voorbereiding terrein - zuiveren |PM|

Omschrijving

Het betreft het voorafgaandelijk zuiveren van het terrein, het wegnemen en reglementair afvoeren van alle afval, overtollige plantengroei, e.a. ... De inschrijver wordt dienaangaande geacht voorafgaandelijk kennis te hebben genomen van de toestand van het terrein.

Meting

• aard van de overeenkomst : Pro Memorie (PM)

Uitvoering

Overeenkomstig SB 250 - Index IV-1.1.1 ”Rooien van beplantingen.

93.12. voorbereiding terrein - nivellering |FH|m2

Omschrijving

De werken omvatten : • het plaatsen van de nodige merktekens rekening houdend met de laagdikte van de teelaarde, • het wegvoeren van overtollige grond buiten de bouwplaats of het aanvoeren van aanvullingsgrond

gelijkwaardig aan de grondsoort ter plaatse, • het uitvoeren van een verdichting.

Meting

• meeteenheid : m2 • meetcode : netto te nivelleren oppervlakte. • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH))

Uitvoering

De uitvoeringswijze en aangewende materieel worden voorafgaandelijk ter goedkeuring aan de ontwerper voorgelegd. Na verdichting ontstaat een werkvlak evenwijdig aan het voorziene maaiveld.

93.20. verwerking teelaarde - algemeen

Omschrijving

Het verwerken van teelaarde omvat de aanvoer, het spreiden, het profileren en het verdichten.

Meting

Overeenkomstig de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting als volgt opgevat : • meeteenheid : m2 • meetcode :netto te verwerken oppervlakte • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Uitvoering

Overeenkomstig SB 250, XI-1.3. Het uitspreiden van de teelaarde mag slechts gebeuren na voltooiing van de uitgravingen, ophogingen en het uitvoeren van de profileringswerken. De teelaarde wordt opengespreid en verdicht door licht walsen of door aanstampen met de stamper tot op het definitief maaiveldpeil. De dikte van de laag teelaarde dient na verdichten overal minimum 30 cm te bedragen.

93.22. verwerking teelaarde - te leveren door aannemer |FH|m²

Materiaal

De aangevoerde teelaarde vertoont een korrelige structuur en is vrij van steenbrokken en grove plantaardige afval (stronken, wortels, takken). De teelaarde is vrij van fytotoxische stoffen en is (ofwel) losse grond die meer dan 3% conventionele organische stoffen bevat en een pH in water

heeft begrepen tussen 6 en 7. (ofwel) volgens de bepalingen van het SB 250, III-4.2 De aannemer maakt aan het Bestuur vooraf de winplaats van het materiaal bekend.

Uitvoering

De teelaarde wordt op het terrein aangevoerd vooraleer tot verwerking over te gaan. De teelaarde wordt opengespreid en verdicht door licht walsen of door aanstampen met de stamper tot op het


189

definitieve peil van het maaiveld. De dikte van de laag teelaarde na verdichten bedraagt overal minimum 30 cm.

Keuring

Het humusgehalte van de teelaarde wordt bepaald volgens de proefmethode van SB 250 XIV-3.4.1.

Toepassing

Waar er nieuwe graspartijen worden aangelegd.


190

93.50. aanleg grasmatten - algemeen

Omschrijving

De aanleg van grasmatten door bezaaiing omvat respectievelijk : • het uitvoeren van de grondbewerkingen die noodzakelijk zijn om een effen grasmat te bekomen; • hetzij het regelmatig openspreiden van het graszaad en het inwerken ervan, hetzij het naast elkaar

leggen van de graszoden en het aandrukken ervan; • het uitvoeren van de eerste twee maaibeurten na het zaaien; • het afranden van de grasmat.

Meting

• meeteenheid : per m2 • meetcode : netto aan te leggen oppervlakte van de grasmat • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Uitvoering

Overeenkomstig SB 250, XI-2 “Aanleg van grasmatten”. Op de aanleg van de grasmatten zijn de bepalingen van het SB 250 integraal van toepassing. Tussen het effenen en verkruimelen van de grond en het aandrukken van de grond mag hoogstens 1 week verlopen. Er worden geen grondbewerkingen uitgevoerd bij vorst, neerslag of wanneer de grond doorweekt is. Na de grondbewerkingen mogen de gronden niet meer betreden worden met machines die spoorvorming kunnen veroorzaken.

93.51. aanleg grasmatten - bezaaiing |FH|m2

Materiaal

De soorten graszaden volgens SB 250 III-63, worden bij de zaadleverancier gemengd. Bij elke levering van graszaad is een certificaat van herkomst en echtheid gevoegd. De mengeling voor het sportgazon is samengesteld uit

Poa protensis 25% Lolium perenne 75%

Uitvoering

De bezaaiingen worden uitgevoerd volgens de bepalingen van hoofdstuk XI.2.1 van het SB 250 à rato van minimum 2. kg graszaad per 100 m2. Langs de boorden wordt over een breedte van 50 cm, deze hoeveelheid verdubbeld. De aannemer neemt de nodige voorzorgen opdat het gras enkel gezaaid wordt binnen de grenzen van de voorziene oppervlakten. Het zaad wordt met aarde bedekt met behulp van de hark of door lichte egging. Hierna wordt de bezaaide oppervlakte gerold bij middel van een rol van ongeveer 150 kg per lopende meter velgbreedte.

BEWERKINGEN VOOR HET ZAAIEN

Bewerkingen voor het zaaien op andere grond dan bermen en taluds langs wegen Achtereenvolgens worden de volgende bewerkingen uitgevoerd :

• het verzamelen binnen de uitgestrektheid van de desbetreffende werken, het vervoer en het wegbrengen buiten het openbaar domein van alle aangetroffen stenen met een afmeting van meer dan 50 mm, afval en grove plantaardige resten;

• het maaien van de bestaande vegetatie en het verzamelen binnen de uitgestrektheid van de desbetreffende werken, het vervoer en het wegbrengen buiten het openbaar domein van de gemaaide plantendelen, en desgevallend het vernietigen van de bestaande vegetatie overeenkomstig de bepalingen van 1.2. indien de aanbestedingsdocumenten een fytofarmaceutisch product zouden voorschrijven;

• het rooien van bomen en/of struikgewas volgens IV- 1.1.1. wanneer het voorgeschreven wordt in de aanbestedingsdocumenten;

• het ploegen of het spitten van de grond volgens 1.1.1.3.of 1.1.1.2.; • het effenen en het verkruimelen van de geploegde of gespitte grond volgens 1.1.1.4 . of 1.1.1.6.; • het aandikken van de grond volgens 1.1.1.5..

Tussen het effenen en verkruimelen van de grond en het aandrukken van de grond mag hoogstens 1 week verlopen. Er worden geen grondbewerkingen uitgevoerd bij ongunstige omstandigheden zoals bij vorst wanneer de grond bevroren is of wanneer de grond niet normaal bewerkbaar is. Na de grondbewerkingen mogen de gronden niet meer met zware werktuigen of machines bereden worden.


191

Bewerkingen voor het zaaien op bermen en taluds langs wegen. Bij de aanleg van grasmatten op bermen en taluds langs wegen worden de bewerkingen voor het zaaien vervangen door het profileren van bermen overeenkomstig XII-10..

BEWERKINGEN BIJ HET ZAAIEN

De bewerkingen bij het zaaien worden uitgevoerd tijdens het eerste gunstige zaaiseizoen, binnen de uitvoeringstermijn, namelijk van 16 maart tot en met 15 juni en van 1 augustus tot en met 15 oktober, met dien verstande dat deze bewerkingen niet toegestaan zijn wanneer het vriest, wanneer de grond bevroren of niet normaal bewerkbaar is of bij het aandrukken kleeft, en wanneer het winderig of nat weer is. Uiterlijk twee werkdagen voor het zaaien deelt de aannemer de aanvangsdatum ter goedkeuring mee aan de ontwerper. Achtereenvolgens worden de volgende bewerkingen uitgevoerd:

• het hakken of wieden of desgevallend vernietigen van alle vegetatie overeenkomstig de bepalingen van 1.2. indien de aanbestedingsdocumenten een fytofarmaceutisch product zouden voorschrijven, en dit wanneer de bewerkingen voor het zaaien meer dan 14 dagen geleden zijn uitgevoerd;

• het oppervlakkig losmaken van de grond tot op een diepte van 2 cm in de aangedrukte grond; • het gelijkmatig verdelen van het zaad, met inachtneming van de voorgeschreven dosis per

oppervlakte-eenheid in de aanbestedingsdocumenten; • het inwerken van het zaad in de oppervlakkig losgemaakte grond; • het aandrukken van de grond, zodanig dat bij het betreden de voetindrukken niet dieper zijn dan

0,5 cm. Alle bewerkingen worden zo spoedig mogelijk na elkaar uitgevoerd; het verdelen van het zaad, het inwerken van het zaad en het aandrukken van de grond worden op dezelfde dag verricht.

BEWERKINGEN NA HET ZAAIEN

De bewerkingen na het zaaien omvatten de eerste twee maaibeurten en het afranden van de grasmatten volgens artikel K bij de tweede maaibeurt. Beide maaibeurten hebben een zelfde parcours, met als beginpunt een zelfde uiterste punt op de bouwplaats. Ze worden uitgevoerd op speciaal dienstbevel. Bij ontstentenis ervan maait de aannemer het gras wanneer het 10 tot 15 cm hoog is. In dit geval deelt hij twee werkdagen op voorhand de aanvangsdatum mee.

Aanvullende uitvoeringsvoorschriften (schrappen wat niet van toepassing is)

• Het bezaaien van taluds met een helling steiler dan 6/4 gebeurt op een laag teelaarde, 10 cm dik, in voren die 2 cm diep zijn en op 10 cm afstand van elkaar liggen.

• De aannemer neemt, na het zaaien, alle mogelijke maatregelen om het normale regelmatig opkomen van het gras en de wortelvorming te verzekeren. Het gras wordt een eerste en een tweede maal gemaaid tot op 4 cm hoogte, telkens het gras minstens 10 cm en maximum 15 cm hoog is. Het maaien gebeurt met een grasmaaimachine die de jonge planten niet uitrukt. Het afgemaaide gras wordt onmiddellijk van het terrein verwijderd.

Keuring

De grasmatten : • zijn effen en vertonen geen met het oog merkbare hoogteverschillen; • vertonen dertig kalenderdagen na het zaaien een normale en regelmatige opkomst, d.w.z. de

aanwezige kiemplanten hebben ten minste I blad gevormd en per oppervlakte-eenheid is een zelfde aantal kiemplanten (orde van grootte) aanwezig, gelijkmatig verdeeld over de hele grasmat;

• vertonen na de tweede maaibeurt een uniforme hoogte en kleur; per bezaaide oppervlakte van 100 m2 komen er geen plekken van meer dan 0,1 m2 voor die kaal zijn gebleven of waar enkel vreemde gewassen zijn opgekomen;

• vertonen ten laatste bij de definitieve oplevering een dichte en gesloten begroeiing. De aanleg van grasmatten door bezaaiing wordt dienaangaande onderworpen aan a posteriori uitgevoerde technische keuringen. Deze a posteriori uitgevoerde technische keuringen omvatten:

• steekproefsgewijze of stelselmatige controles, naarmate de aanleg van grasmatten door bezaaiing vordert, teneinde na te gaan of de uitvoering overeenkomstig de beschrijving is;

• de controle van de dichtheid bij de definitieve oplevering overeenkomstig de kenmerken van de uitvoering volgens 2.1.1.2..

SPECIFIEKE KORTINGEN WEGENS MINDERWAARDE

De aanbestedingsdocumenten kunnen voorzien in specifieke kortingen wegens minderwaarde, wanneer in de grasmat kale plekken en/of plekken met vreemde gewassen voorkomen.

BUITENGEWONE HERSTELLINGSWERKEN

Om te voldoen aan de kenmerken van de uitvoering volgens 2.1.1.2. dient de aannemer de plekken in de grasmat waar 30 dagen na het zaaien geen normale opkomst merkbaar is, opnieuw te zaaien met


192

hetzelfde mengsel. Daarenboven herstelt de aannemer, na de tweede maaibeurt, de kale plekken in de grasmat en/of de plekken in de grasmat waar enkel vreemde gewassen zijn opgekomen.

Toepassing

Zoals aangeduid op het plan.

93.60. aanplanting houtachtige gewassen - algemeen

Omschrijving

Het aanplanten van houtachtige gewassen omvat : • de voorbereidende werken; • het inkuilen; • het graven van plantputten; • de taken wortelsnoei; • het planten met inbegrip van het verwerken van een bodemverbeteringsmiddel wanneer het

voorgeschreven is in de aanbestedingsdocumenten; • het plaatsen van boompalen en het aanbinden van bomen, wanneer het voorgeschreven is in de

aanbestedingsdocumenten; • het begieten.

Meting

• meeteenheid : per stuk volgens de onderscheiden houtachtige gewassen • aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH)

Materialen

De materialen beantwoorden overeenkomstig het SB 250 aan : • grond volgens III-3.; • teelaarde volgens III-4.2.; • bodemverbeteringsmiddel volgens III-6 2.; • houtachtige gewassen volgens III-66.; • materialen voor boomsteunen volgens III-65.. Bij levering is het plantgoed steeds voorzien van een duurzaam etiket voorzien van de wetenschappelijke naam van de plant, de plantenmaat, het aantal takken, K Op aanvraag van de ontwerper deelt de aannemer de herkomst van de geleverde planten mee.


Bij aanleg van grazige vegetaties en grasmatten en de aanleg van houtachtige vegetaties, kan een keuze gemaakt worden tussen een traditionele of een natuurtechnische aanpak. Bij natuurtechnische milieubouw (NTMB)) wordt beoogt het ontwerp, de aanleg en het onderhoud van infrastructuurwerken zodanig aan te pakken dat de negatieve effecten op het milieu zo veel mogelijk vermeden of verzacht worden. NTMB omvat het scheppen van de geschikte uitgangssituaties welke gericht zijn op het creëren, herstellen, ontwikkelen of handhaven van de levensvoorwaarden van de inheemse flora, fauna en levensgemeenschappen in hun onderlinge samenhang. De aanplantingen kunnen daarom bij voorkeur gebeuren met streekeigen, inheemse soorten (een aantal gemeenten verstrekken hiertoe subsidies en/of plantgoed, een aangepaste lijst van streekgebonden soorten kan bij sommige gemeente worden verkregen). Bij de uiteindelijke keuze dient tevens rekening te worden gehouden met de geschiktheid t.o.v. bodem, te voorziene uitgroei, onderhoud, -;

Enkele archetypische streekgebonden landschapselementen met inheemse beplantingen : • Hagen en heggen : lijnvormige aanplantingen van houtige, streekeigen gewassen die door periodieke snoei

in vorm gehouden worden: die snoei kan gaan van zeer frequent (haag) tot minimaal (heg) : bv. meidoorn, sleedoorn, haagbeuk, gladde iep, -.

• Houtkanten en houtwallen : lijnvormige aanplantingen in plantverband van streekeigen bomen en struiken die door periodiek kappen geëxploiteerd worden; de aangeplante soorten bezitten de eigenschap om nieuwe loten te vormen (hakhout of talie). Een houtwal is een houtkant op een verhoogd stuk grond, eventueel is er een combinatie met een heg of bomenrij. Kleine loofhoutbosjes in open landschappen kunnen worden beschouwd als brede houtkanten : bv. zwarte els en/of zomereik, aan te vullen met diverse andere soorten.

• Hakhoutstoven : stoven of stobben van streekeigen hakhout die in één enkele rij staan en periodiek gekapt worden; de stobben staan verder uit elkaar dan in een houtkant en zijn praktisch altijd langs grachten of waterlopen gesitueerd : bv. zomereik, gladde iep, gewone es, zwarte els, hazelaar, wilgen.

• Hoogstamboomgaarden : verzameling fruitbomen aangeplant in een recht of willekeurig verband met een minimum stamhoogte van 2 meter.

• Bomenrijen en knotbomen : lijnvormige aanplanting van bomen van eenzelfde streekeigen boomsoort, die meestal in een rechte lijn geplaatst worden. Zowel hoogstammen (bv. zomereik, beuk, gladde iep, gewone es, kleinbladige linde, -) als knotbomen (bv. wilgen, zomereik, zwarte els, gewone es, haagbeuk) vallen

onder dit begrip.


193

In onderstaand overzicht worden enkele courante soorten gegeven. Variëteiten van vermelde soorten met afwijkende groeivorm (zoals treurvormen), afwijkende bladvorm of -kleur (bontbladige variëteiten, e.d.) worden in principe niet tot de streekeigen soorten gerekend.

Latijnse benaming Nederlandse naam

Acer campestre Veldesdoorn

Acer pseudoplatanus Gewone esdoorn

Alnus glutinosa Zwarte Els

Alnus incana Grauwe Els

Betula verrucosa Ruwe berk

Betula pubescens Zachte berk

Carpinus betulus Gewone haagbeuk

Castanea sativa Tamme kastanje

Corylus avellana Gewone hazelaar

Crataegus monogyna Eénstijlige meidoorn

Cytisus scoparius Brem

Fagus sylvatica Gewone beuk

Frangula alnus Sporkehout

Fraxinus excelsior Gewone es

Ilex aquifolium Hulst

Ligustrum vulgare Gewone liguster

Pinus sylvestris Grove den

Populus alba Witte abeel

Populus canescens Grauwe abeel

Populus nigra L. subsp. Nigra Zwarte populier

Populus tremula Trilpopulier

Prunus avium Zoete kers, kriek

Prunus spinosa Sleedoorn

Quercus petraea Wintereik

Quercus robur Zomereik

Rhamnus frangula Gewone vuilboom

Rosa canina Hondsroos

Rosa rubiginosa Eglantier

Salix aurita Geoorde wilg

Salix caprea Waterwilg of boswilg

Salix cinerea Grauwe wilg

Salix fragilis Kraakwilg

Salix alba Schietwilg

Salix triandra Amandelwilg

Salix viminalis Katwilg

Sambucus nigra Gewone vlier

Sambucus racemosa Trosvlier of Bergvlier

Sorbus aucuparia Wilde lijsterbes

Tilia cordata MILL Winter- of kleinbladige linde

Tilia platyphyllos Zomer- of grootbladige linde

Ulex europaeus Gaspeldoorn

Ulmus europaeus Gladde iep

Viburnum opulus Gelderse roos

Uitvoering

VOORBEREIDENDE WERKEN

Voor het aanplanten van houtachtige gewassen worden achtereenvolgens de volgende bewerkingen uitgevoerd :

• het verzamelen binnen de uitgestrektheid van de desbetreffende werken, het vervoer en het wegbrengen buiten het openbaar domein van alle aangetroffen stenen met een afmeting van meer dan 50 mm, afval en grove plantaardige resten;


194

• het maaien van de bestaande vegetatie en het verzamelen binnen de uitgestrektheid van de desbetreffende werken, het vervoer en het wegbrengen buiten het openbaar domein van de gemaaide plantdelen, en desgevallend het vernietigen van de bestaande vegetatie overeenkomstig de bepalingen van 1.2. met een fytofarmaceutisch product wanneer het voorgeschreven is in de aanbestedingsdocumenten;

• het rooien van bomen en/of struikgewas volgens IV-1.1.1. wanneer het voorgeschreven wordt in de aanbestedingsdocumenten;

• het scheuren van de zode, het ploegen of het spitten van de grond; • het verkruimelen van de grond tot op een diepte van 5 cm. • indien de aanbestedingsdocumenten voorzien om te planten in de bestaande vegetatie vervallen

uiteraard alle werken tot het vernietigen ervan.

INKUILING

Houtachtige gewassen die niet op de dag van levering worden geplant, worden direct na aankomst ingekuild. Niet ingekuild plantmateriaal wordt beschermd tegen nadelige weersinvloeden.Het plantmateriaal dat op een werkdag niet verwerkt is wordt ingekuild. De plaats van inkuilen moet gelegen zijn op, of in de nabijheid van, de bouwplaats. Zij moet aanvaard zijn door de aanbestedende overheid. Die plaats wordt na het verwijderen van de houtachtige gewassen in haar oorspronkelijke staat hersteld.In ruime sleuven worden de planten tot en met de wortelhals met voldoende verkruimelde aarde of met zand afgedekt. Alle planten van eenzelfde soort worden samen ingekuild. Voor containerplanten is enkel de bescherming tegen nadelige weersomstandigheden van toepassing. Indien containerplanten op het werk worden opgeslagen in containers, moet broei voorkomen worden.

GRAVEN VAN PLANTPUTTEN

De algemene regel is dat de plantputten vierkant of rond zijn en met verticale wanden worden gegraven of geboord. Bij geboorde putten met een diameter vanaf 30 cm worden de randen met een spade afgestoken. De afmetingen van de plantputten zijn gelijk aan de afmetingen van de grootste diameter van het gespreide wortelgestel of de kluit vermeerderd met 10 cm, met een minimum van:

• 1x1 m voor hoogstammen tenzij het materieel onmogelijk is, • 30 cm of 30x30 cm voor bosgoed, heesters en coniferen.

De plantputten van hoogstammen en spillen zijn minstens 50 cm diep en de bodem wordt steeds 15 cm diep gespit. De plantputten van alle andere houtachtige gewassen zijn even diep als breed.

TAK- EN WORTELSNOEI

Het snoeien van houtachtige gewassen mag slechts aangevat worden na de voorafgaande technische keuring van de gewassen. De tak en wortelsnoei omvatten :

• het inkorten of wegnemen van bepaalde takken op een zodanige manier dat de snoeiwonden glad en zuiver zijn; snoeiwonden met een afmeting van meer dan 30 mm worden ingestreken met een wondbeschermingsmiddel;

• het zodanig inkorten van beschadigde wortels en afwerken van het wondoppervlak dat wondvergroeiing kan plaatsvinden en de wortels bij het planten op het snijvlak komen te rusten;

• de verzameling binnen de uitgestrektheid van de desbetreffende werken, het vervoer en het wegbrengen buiten het openbaar domein van alle snoeisel.

Het snoeien wordt uitgevoerd volgens de aanduidingen in de aanbestedingsdocumenten of bij ontstentenis ervan, volgens de richtlijnen die door de ontwerper worden verstrekt.

PLANTEN

Houtachtige gewassen worden aangeplant tijdens het eerste gunstige plantseizoen binnen de uitvoeringstermijn. Volgende plantperioden komen daarvoor in aanmerking :

• Planten met naakt wortelgestel van 1 november tot en met 15 april • Alle kluit- en containerplanten van 15 september tot en met 15 mei

De tijd tussen het graven van de plantputten en het planten is zo kort mogelijk. De aanbestedende overheid wordt minstens twee werkdagen op voorhand van elke levering verwittigd. Het planten is niet toegestaan wanneer het vriest, als de grond bevroren is of indien er water in de plantput of plantsleuf staat. Het houtachtig gewas wordt zo in de plantput of de plantsleuf geplaatst dat de wortelhals zich in het midden ervan bevindt en enigszins boven het maaiveld uitsteekt. Van de houtachtige gewassen met kluit wordt het materiaal tot behoud van de kluit losgemaakt, nadat de kluit in de plantput of de plantsleuf is geplaatst. Niet verteerbaar materiaal wordt verwijderd. Bij containerplanten wordt de container of de pot net voor het planten verwijderd. Bij het planten wordt de plantput of de plantsleuf stelselmatig aangevuld met teelaarde of met grond voortkomende van het uitgraven en eventueel verbeterd met een bodemverbeteringsmiddel. De teelaarde of de grond wordt tijdens het aanvullen gelijkmatig aangedrukt. Het houtachtig gewas wordt lichtjes geschud om een aanaarding zonder holten te verkrijgen. Hierbij worden alle aangetroffen stenen met een afmeting van meer dan 50 mm, afval en grove plantaardige resten uit de aangewende grond of teelaarde


195

verwijderd. Na het planten worden de overtollige gronden en eventueel andere materialen voortkomende van het graven van de plantputten en/of plantsleuven verzameld en buiten het openbaar domein gebracht; vervolgens wordt de grond tussen de houtachtige gewassen geëffend, zonder de gewassen te beschadigen.

PLAATSEN VAN BOOMPALEN EN AANBINDEN VAN BOMEN

Er wordt één boompaal per boom geplaatst tenzij de aanbestedingsdocumenten het anders vermelden. De boompaal wordt aangebracht voordat de boom in de plantput gebracht wordt. Indien meerdere boompalen per boom zijn voorgeschreven, wordt minstens één boompaal aangebracht voordat de boom in de plantput gebracht wordt. De boompaal wordt minstens 20 cm diep in de vaste grond gedreven, zonder de kop te beschadigen. De boompaal wordt ten opzichte van de te planten boom in de ter plaatse meest voorkomende windrichting geplaatst. Bij twee boompalen per boom worden de palen aan weerszijden van de boom loodrecht op deze windrichting aangebracht. De boompaal wordt zodanig aangebracht dat na het bevestigen van de boom de paal verticaal staat. De boompaal mag in geen geval in aanraking komen met de stam en moet onder de kruin van de boom blijven. De boom wordt onmiddellijk na het plaatsen met minimum twee boombanden per boompaal vastgebonden in achtvorm en op een zodanige wijze dat een natuurlijke zetting mogelijk blijft. De bovenste boomband wordt 5 cm van de kop van de boompaal aangebracht. Bij gebruik van één boompaal wordt de onderste boomband 50 cm lager aangebracht.

BEGIETEN

Telkens een droogteperiode tijdens de uitvoeringstermijn de normale groei van de houtachtige gewassen in het gedrang brengt, worden ze voldoende begoten met geschikt water, d.w.z. water dat geen stoffen bevat die de groei remmen.

Keuring

Het aanplanten van houtachtige gewassen wordt onderworpen aan a posteriori uitgevoerde technische keuringen. Deze a posteriori uitgevoerde technische keuringen omvatten :

• steekproefsgewijze of stelselmatige controles, naarmate de aanplanting van houtachtige gewassen vordert, teneinde na te gaan of de uitvoering overeenkomstig de beschrijving is. Inzonderheid worden de afmetingen van de plantputten gecontroleerd;

• de jaarlijkse controle van de houtachtige gewassen aan het einde van elk groeiseizoen (d.i. van 16 augustus tot en met 30 september).

SPECIFIEKE KORTINGEN WEGENS MINDERWAARDE

De aanbestedingsdocumenten kunnen eventueel voorzien in specifieke kortingen wegens minderwaarde, wanneer aan het einde van het laatste groeiseizoen binnen de waarborgtermijn houtachtige gewassen verdwenen zijn, afgestorven zijn, niet normaal in groei gekomen zijn of niet voldoen aan de gestelde eisen inzake de soort en eventueel de variëteit of cultuurvariëteit.

BUITENGEWONE HERSTELLINGSWERKEN

De aannemer moet telkens binnen de waarborgtermijn nieuwe passende houtachtige gewassen aanplanten ter vervanging van de houtachtige gewassen die afgestorven zijn, niet normaal in groei gekomen zijn of niet voldoen aan de gestelde eisen inzake de soort en eventueel de variëteit of cultuurvariëteit. Hierbij houdt hij rekening met het normale groeiproces van de houtachtige gewassen tijdens de waarborgtermijn.

93.61. aanplanting houtachtige gewassen - hoogstammen |FH|st

Materiaal

Specificaties

• Soortnaam : acer preudoplatanus of fraxinus excelior • Wortelstel : geleverd met kluit.

Aangeplant in een minimum plantmaat 18/20 (tenzij meerstammig)

Uitvoering

Overeenkomstig SB 250-XI-3 “Aanplanten van houtachtige gewassen”.

Toepassing

3 nieuwe hoogstammen in de graspartij. 2 nieuwe hoogstaamen ter hoogte van bestaande haag.

BIJZONDER BESTEK TECHNISCHE BEPALINGEN bestek... · 2014. 4. 3. · VEILIGHEIDSCOÖRDINATIE: BVBA...

Documents

Transcript of BIJZONDER BESTEK TECHNISCHE BEPALINGEN bestek... · 2014. 4. 3. · VEILIGHEIDSCOÖRDINATIE: BVBA...