BÀI 4 PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA CHI PHÍ –SẢN ...eldata2.neu.topica.vn/TXKTQT01/PDF...

v1.0015103202

BÀI 4PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA

CHI PHÍ – SẢN LƯỢNG –LỢI NHUẬN

ThS. Lê Ngọc ThăngTrường Đại học Kinh tế Quốc dân

1

v1.0015103202

TÌNH HUỐNG KHỞI ĐỘNG: Bài học kinh nghiệm của Công ty TM ABC

• Công ty thương mại ABC mới gia nhập vào thị trường phân phối các loại áo sơ mi trên thịtrường miền Bắc. Để bắt đầu thâm nhập thị trường công ty lựa chọn loại áo thuộc phânkhúc thị trường bình dân vì quy mô của phân khúc này là lớn nhất. Công ty ABC đã tìmđược một nguồn cung cấp hàng hóa khá ổn định với mức giá phải chăng. Giám đốcdoanh nghiệp cũng đã tìm thuê được ngôi nhà mặt tiền một khu phố khá sầm uất làm trụsở kinh doanh. Bên cạnh đó ông ta cũng dễ dàng tuyển được 6 nhân viên bán hàng vớimức lương thỏa thuận là 5.000.000 đồng/tháng.

• Tuy nhiên sau tháng đầu tiên kinh doanh công ty chỉ đạt mức tiêu thụ 300 sản phẩm đồngthời thua lỗ 25.000.000 đồng. Giám đốc doanh nghiệp nhận ra rằng việc mở cửa hàng làquá vội vàng. Và nếu công ty không có các biện pháp xử lý thì công ty có thể phải đóngcửa ngay trong tháng kinh doanh thứ hai.

2

1. Nếu muốn bắt đầu hoạt động kinh doanh thì mức tiêu thụ tối thiểu công ty cầnđạt trong một tháng là bao nhiêu? Bài học kinh nghiệm gì được rút ra trongtình huống của công ty ABC?

2. Để cứu vãn tình trạng hiện tại công ty ABC cần những biện pháp cụ thể nào?

v1.0015103202

MỤC TIÊU

Sau khi học xong bài này, người học sẽ:• Nhớ và tính toán được các khái niệm cơ bản phục vụ cho phân tích mối quan hệ

giữa chi phí, sản lượng và lợi nhuận như: Lợi nhuận góp; Tỷ lệ lợi nhuận góp; Cơ cấu sản phẩm tiêu thụ; Cơ cấu chi phí; Độ lớn đòn bẩy kinh doanh; Sản lượng an toàn, doanh thu an toàn....

• Xác định được điểm hòa vốn (sản lượng hòa vốn, doanh thu hòa vốn) trong các trường hợp sản xuất tiêu thụ một loại sản phẩm và các loại sản phẩm khác nhau.

• Phân tích, tính toán và đưa ra được các quyết định kinh doanh trong ngắn hạn dựa trên kết quả của phân tích quan hệ C-V-P.

3

v1.0015103202

NỘI DUNG

4

Ý nghĩa phân tích C-V-P

Các khái niệm cơ bản trong phân tích C-V-P

Phân tích điểm hòa vốn

Cơ cấu chi phí và đòn bẩy kinh doanh

Sử dụng phân tích C-V-P trong kinh doanh

v1.0015103202

1. Ý NGHĨA CỦA PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA CHI PHÍ, SẢN LƯỢNG VÀ LỢI NHUẬN

Tối đa hóa lợi nhuận là mục tiêu cuối cùng của tất cả các doanh nghiệp. Do dó khi thực hiệnhoạt động quản lý nhà quản trị doanh nghiệp luôn phải đưa ra các quyết định tối ưu nhất đểgiảm thiểm chi phí và đạt lợi nhuận tối đa. Phân tích mối quan hệ giữa chi phí, sản lượng vàlợi nhuận chính là cơ sở để đưa ra các quyết định như vậy.Một số quyết định trong ngắn hạn mà nhà quản trị có thể phải thực hiện như:• Định giá bán đơn vị sản phẩm để tối đa hóa lợi nhuận cho doanh nghiệp.• Tăng, giảm chi phí khả biến đơn vị để nâng cao chất lượng sản phẩm.• Đầu tư chi phí cố định để tăng nhanh về công suất, chất lượng sản phẩm thỏa mãn nhu

cầu thị trường.• Xác định cơ cấu tiêu thụ để đạt lợi nhuận tối đa và khai thác hết công suất của máy móc,

thiết bị.• Xác định cơ cấu sản phẩm sản xuất và tiêu thụ phù hợp nhằm khai thác khả năng tiềm

tàng của các yếu tố sản xuất và nhu cầu của thị trường.

5

v1.0015103202

2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN SỬ DỤNG TRONG PHÂN TÍCH C – V – P

6

2.2. Tỷ lệ lợi nhuận góp

2.1. Lợi nhuận góp

2.3. Cơ cấu tiêu thụ sản phẩm

v1.0015103202

2.1. LỢI NHUẬN GÓP

2.1.1. Khái niệm lợi nhuận góp2.1.2. Công thức tính2.1.3. Ý nghĩa của lợi nhuận góp

7

v1.0015103202

2.1.1. KHÁI NIỆM LỢI NHUẬN GÓP

Lợi nhuận góp hay còn gọi là số dư đảm phí hoặc lãi trênbiến phí là số tiền còn lại của doanh thu bán hàng saukhi bù đắp hết các chi phí khả biến phát sinh. Phần giátrị này được sử dụng để trang trải các chi phí cố định vàtạo ra lợi nhuận cho doanh nghiệp.• Trong trường hợp doanh nghiệp kinh doanh một loại

sản phẩm. Nếu tính toán cho phạm vi toàn doanhnghiệp chúng ta có khái niệm tổng lợi nhuận góp.Nếu tính toán cho phạm vi một sản phẩm chúng tacó khái niệm lợi nhuận góp đơn vị sản phẩm.

• Trong trường hợp doanh nghiệp kinh doanh đồngthời nhiều loại sản phẩm mang tính đồng chất chúngta có thêm khái niệm lợi nhuận góp đơn vị sản phẩmbình quân.

8

v1.0015103202

2.1.2. CÔNG THỨC TÍNH

• Tổng lợi nhuận góp được xác định theo công thức sau:

• Lợi nhuận góp đơn vị sản phẩm được xác định theo công thức sau:

• Trong trường hợp doanh nghiệp kinh doanh đồng thời nhiều sản phẩm đồng chất tacó lợi nhuận góp đơn vị sản phẩm bình quân được xác định như sau:

9

Tổng lợi nhuận góp

=Doanh thu

tiêu thụ–

Tổng chi phí biến đổi

Lợi nhuận góp đơn vị sản phẩm

=Giá bán đơn vị

sản phẩm–

Chi phí biến đổi đơn vị sản phẩm

Lợi nhuận góp đơn vị sản phẩm bình quân

=Tổng lợi nhuận góp các sản phẩm

Tổng sản lượng tiêu thụ các sản phẩm

v1.0015103202

2.1.3. Ý NGHĨA CỦA LỢI NHUẬN GÓP

Ví dụ tình huống:Xét công ty ABC trong tình huống dẫn nhập với những thông tin chi tiết bổ sung như sau:• Giá bán đơn vị sản phẩm của một chiếc áo bình dân là 400.000 đồng. Giá nhập áo từ

nhà cung cấp là 150.000 đồng/chiếc• Hàng tháng công ty phải trả chi phí thuê cửa hàng là 70 triệu đồng thời trả lương cho

6 nhân viên bán hàng với mức 5 triệu đồng/người.Câu hỏi:1. Nếu công ty bán thêm được một chiếc áo thì lợi nhuận công ty tăng thêm bao nhiêu?2. Nếu tháng tới công ty tiêu thụ được 500 chiếc áo thì lợi nhuận công ty thay đổi như

thế nào?3. Nếu tháng tới công ty định bán thêm loại áo cao cấp với giá bán 800.000 đồng và giá

nhập từ nhà cung cấp là 400.000 đồng thì khi bán thêm được một sản phẩm công ty sẽnỗ lực bán loại nào hơn?

10

v1.0015103202

2.1.3. Ý NGHĨA CỦA LỢI NHUẬN GÓP

11

Dựa trên thông tin bổ sung chúng ta có thể lập BCKQKD như sau:(đơn vị 1.000 đồng)

Chỉ tiêu 1 SP 300 SP 500 SP Chênh lệch

1. Doanh thu2. Chi phí biến đổi3. Lợi nhuận góp4. Chi phí cố định

• Chi phí thuê cửa hàng• Chi phí tiền lương

5. Lợi nhuận thuần

400150250

120.00045.00075.000

100.00070.00030.000

(25.000)

200.00075.000

125.000100.00070.00030.00025.000

80.00030.00050.000

000

50.000

v1.0015103202

2.1.3. Ý NGHĨA CỦA LỢI NHUẬN GÓP (tiếp theo)

1. Nếu cửa hàng bán thêm được một chiếc áo thì lợi nhuận thuần tăng thêm 250.000 đồngvì doanh thu tăng thêm 400.000 đồng; chỉ có CPBĐ tăng thêm 150.000 đồng.

2. Lợi nhuận góp đơn vị sản phẩm cho biết phần lợi nhuận tăng thêm khi tiêu thụ một sảnphẩm. Từ đó ta có công thức ước tính lợi nhuận tăng thêm:∆ LN thuần = ∆ LNG = ∆ Sản lượng tiêu thụ LNG đơn vị sản phẩm

• Tổng lợi nhuận góp tháng hiện tại (300 sản phẩm) < Chi phí cố định. Doanh nghiệp bị lỗ.• Tổng lợi nhuận góp tháng tới (500 sản phẩm) > Chi phí cố định. Doanh nghiệp có lãi.• Vậy tổng lợi nhuận góp phản ánh hiệu quả hoạt động kinh doanh.

Nếu LNG < CPCĐ thì doanh nghiệp bị lỗ do không đủ để trang trải định phí.Nếu LNG = CPCĐ thì doanh nghiệp hòa vốn vì LNG bù đắp vừa đủ CPCĐ.Nếu LNG > CPCĐ thì doanh nghiệp kinh doanh lãi vì thừa trang trải CPCĐ.

3. Nếu cửa hàng bán kinh doanh thêm sản phẩm cao cấp thì khi khách hàng mua thêmmột sản phẩm công ty nên bán sản phẩm cao cấp. Một sản phẩm cao cấp mang lại lợinhuận là 400.000 đồng còn sản phẩm bình dân chỉ mang lại 250.000 đồng.Vậy trong trường hợp doanh nghiệp kinh doanh đồng thời nhiều loại sản phẩm thìkhi tiêu thụ cùng một mức sản lượng như nhau sản phẩm nào có lợi nhuận gópđơn vị càng lớn thì lợi nhuận tăng thêm càng nhiều.

12

v1.0015103202

2.2. TỶ LỆ LỢI NHUẬN GÓP

2.2.1. Khái niệm2.2.2. Công thức tính2.2.3. Ý nghĩa tỷ lệ lợi nhuận góp

13

v1.0015103202

2.2.1. KHÁI NIỆM

Tỷ lệ lợi nhuận góp hay còn gọi là tỷ lệ số dư đảm phí hoặc tỷ lệ lãi trên biến phí là tỷ sốgiữa tổng lợi nhuận góp so với doanh thu tiêu thụ.Trong trường hợp doanh nghiệp kinh doanh đồng thời nhiều loại sản phẩm đồng chấtchúng ta có thêm khái niệm tỷ lệ lợi nhuận góp sản phẩm và tỷ lệ lợi nhuận góp bình quân.• Tỷ lệ lợi nhuận góp sản phẩm hay loại sản phẩm: là tỷ số giữa lợi nhuận góp đơn vị

sản phẩm và giá bán đơn vị của loại sản phẩm đó.• Tỷ lệ lợi nhuận góp bình quân: là tỷ số giữa tổng lợi nhuận góp các loại sản phẩm

doanh nghiệp đang tiêu thụ và tổng doanh thu các loại sản phẩm đó.

14

v1.0015103202


• Tỷ lệ nhuận góp được xác định theo công thức sau:

• Lợi nhuận góp đơn vị sản phẩm được xác định theo công thức sau:

• Trong trường hợp doanh nghiệp kinh doanh nhiều sản phẩm đồng chất ta có tỷ lệ lợinhuận góp bình quân được xác định như sau:

15

Tỷ lệ lợi nhuận góp bình quân

=Tổng lợi nhuận góp các sản phẩm

Tổng doanh thu tiêu thụ các sản phẩm

Tỷ lệ lợi nhuận góp =Tổng lợi nhuận góp

Tổng doanh thu tiêu thụ

Tỷ lệ lợi nhuận góp SPi =Lợi nhuận góp đơn vị SPi

Giá bán đơn vị SPi

v1.0015103202

2.2.3. Ý NGHĨA CỦA TỶ LỆ LỢI NHUẬN GÓP

• Tỷ lệ lợi nhuận góp cho chúng ta biết khi doanh nghiệp tạo thêm được 1 đồng doanhthu thì trong một đồng đó có bao nhiêu phần hình thành nên lợi nhuận.Ví dụ: Tỷ lệ LNG áo bình dân = 250.000.000/400.000.000 = 0,625Vậy khi công ty ABC tạo thêm được 1 đồng doanh thu áo bình dân thì lợi nhuậnthuần của công ty sẽ tăng thêm 0,625 đồng.

• Từ đó chúng ta có công thức ước tính lợi nhuận thuần:∆ LN thuần = ∆ LNG = ∆ Doanh thu tiêu thụ Tỷ lệ LNG

• Tỷ lệ lợi nhuận góp là chỉ tiêu phản ánh hiệu quả kinh doanh dưới dạng số tương đốinên có thể được sử dụng để so sánh các doanh nghiệp kinh doanh cùng ngành nghềnhưng khác biệt về quy mô. Tỷ lệ lợi nhuận góp càng cao thì doanh nghiệp kinhdoanh càng hiệu quả.

16

v1.0015103202

2.3. CƠ CẤU TIÊU THỤ SẢN PHẨM

2.3.1. Khái niệm2.3.2. Công thức tính2.3.3. Ý nghĩa của cơ cấu tiêu thụ sản phẩm

17

v1.0015103202

2.3.1. KHÁI NIỆM

Cơ cấu tiêu thụ sản phẩm là tỷ trọng của từng mặt hàng so với tổng số các mặt hàng doanhnghiệp đang tiêu thụ.Tùy theo nhu cầu quản lý khác nhau mà cơ cấu tiêu thụ có thể tính theo sản lượng hoặc tínhtheo doanh thu.• Cơ cấu tiêu thụ theo sản lượng: là tỷ số giữa sản lượng tiêu thụ của SPi so với tổng

sản lượng tiêu thụ các loại sản phẩm mà doanh nghiệp đang kinh doanh.• Cơ cấu tiêu thụ theo doanh thu: là tỷ số giữa doanh thu tiêu thụ SPi so với tổng doanh

thu tiêu thụ các loại sản phẩm mà doanh nghiệp đang kinh doanh.

18

v1.0015103202


• Cơ cấu tiêu thụ theo sản lượng được xác định theo công thức:

• Cơ cấu tiêu thụ theo doanh thu được xác định theo công thức:

19

Cơ cấu sản lượng tiêu thụ SPi

=Sản lượng tiêu thụ SPi

Tổng sản lượng tiêu thụ các loại sản phẩm

Cơ cấu doanh thu tiêu thụ SPi

=Doanh thu tiêu thụ SPi

Tổng doanh thu tiêu thụ các loại sản phẩm

v1.0015103202

2.3.3. Ý NGHĨA CỦA CƠ CẤU TIÊU THỤ SẢN PHẨM

Ví dụ tình huống:Vẫn xét tình huống dẫn nhập của công ty thương mại ABC đã nêu trên trong trường hợpkinh doanh thêm sản phẩm áo cao cấp.• Giả định 1: Nếu công ty chỉ có thể tiêu thụ 500 sản phẩm trong tháng tới thì cơ cấu tiêu

thụ theo sản lượng của hai sản phẩm bình dân và cao cấp nên là 3:2 hay 2:3?• Giả định 2: Nếu công ty chỉ có thể đạt mức doanh thu 300 triệu đồng thì cơ cấu doanh

thu nào mang lại nhiều lợi nhuận hơn? Bình dân 60%: cao cấp 40% hay bình dân 40%:cao cấp 60%?

20

v1.0015103202

2.3.3. Ý NGHĨA CỦA CƠ CẤU TIÊU THỤ SẢN PHẨM (tiếp theo)

Dựa trên giả định thứ nhất ta có hai báo cáo KQKD tương ứng như sau:

21

Chỉ tiêuBình dân Cao cấp

Tổng 1 SP 300 SP 1 SP 200 SP

1. Doanh thu2. CPBĐ3. LN góp4. CPCĐ5. LN thuần

400150250

120.00045.00075.000

800400400

160.00080.00080.000

280.000125.000155.000100.00055.000




400150250

80.00030.00050.000

800400400

240.000120.000120.000

320.000150.000170.000100.00070.000

v1.0015103202


22

Dựa trên giả định thứ hai ta có hai báo cáo KQKD tương ứng như sau:


Tổng % Số tiền % Số tiền


10037,562,5

180.00067.500

112.500

1005050

120.00060.00060.000

300.000127.500172.500100.00072.500


Tổng % Số tiền % Số tiền


10037,562,5

120.00045.00075.000

1005050

180.00090.00090.000

300.000135.000165.000100.00065.000

v1.0015103202


23

• Qua các báo cáo KQKD vừa lập thì cơ cấutiêu thụ theo sản lượng mà trong đó sảnphẩm cao cấp chiếm tỷ trọng lớn sẽ manglại nhiều lợi nhuận hơn cho doanh nghiệpkhi có cùng mức tổng sản lượng tiêu thụ.

• Đồng thời cơ cấu tiêu thụ theo doanh thu màtrong đó sản phẩm cao cấp chiếm tỷ trọnglớn sẽ mang lại ít lợi nhuận hơn khi có cùngmức tổng doanh thu tiêu thụ.

• Vậy phân tích cơ cấu tiêu thụ sản phẩm giúpcho doanh nghiệp thiết lập được một cơ cấuhợp lý về số lượng, chủng loại sản phẩmnhằm tối đa hóa lợi nhuận.

v1.0015103202


24

Trong trường hợp doanh nghiệp kinh doanh đồng thời nhiều sản phẩm đồng chất thì cơcấu tiêu thụ còn là căn cứ để xác định lợi nhuận góp đơn vị sản phẩm bình quân và tỷ lệ lợinhuận góp bình quân.

Tỷ lệ LNG bình quân =Tổng LNG

Tổng doanh thu

= (Doanh thu từng loại SP * Tỷ lệ LNG từng loại SP)

Tổng doanh thu

= (Cơ cấu SP theo DT * Tỷ lệ LNG từng loại SP)

LNG đơn vị sản phẩm bình quân =Tổng LNG

Tổng số lượng sản phẩm tiêu thụ

= (Lượng SP tiêu thụ từng loại * LNG đơn vị SP)

Tổng lượng các sản phẩm tiêu thụ

= (Cơ cấu SP theo SL * LNG đơn vị)

v1.0015103202

3. PHÂN TÍCH ĐIỂM HÒA VỐN

25

3.2. Nội dung phân tích điểm hòa vốn

3.1. Khái niệm và ý nghĩa phân tích điểm hòa vốn

3.3. Các chỉ tiêu an toàn

v1.0015103202

3.1. KHÁI NIỆM VÀ Ý NGHĨA CỦA ĐIỂM HÒA VỐN

Điểm hoà vốn là điểm mà tại đó tổng doanh thu tiêu thụ sản phẩm vừa đủ bù đắp chi phí sảnxuất và tiêu thụ sản phẩm hoặc là điểm mà tại đó tổng LNG bằng tổng chi phí cố định. Haynói một cách khác điểm hòa vốn là điểm mà tại đó lợi nhuận của doanh nghiệp bằng không.Ý nghĩa điểm hòa vốn:Điểm hòa vốn là một chỉ tiêu kinh tế quan trọng, giúp cho các nhà quản trị biết được ngưỡngcần sản xuất và tiêu thụ đạt được mức lợi nhuận như dự kiến. Là nội dung phân tích phổbiến trong các doanh nghiệp được các nhà quản trị quan tâm.Ví dụ: Công ty thương mại ABC có thể tránh được khoản lỗ trong tháng đầu tiên nếu côngty xác định trước mức tiêu thụ tối thiểu trong một tháng. Đó chính là điểm hòa vốn.

26

v1.0015103202

3.2. NỘI DUNG PHÂN TÍCH ĐIỂM HÒA VỐN

3.2.1. Trường hợp doanh nghiệp kinh doanh duy nhất một loại sản phẩm3.2.2. Trường hợp doanh nghiệp kinh doanh nhiều loại sản phẩm đồng chất

27

v1.0015103202

3.2.1. TRƯỜNG HỢP DOANH NGHIỆP KINH DOANH DUY NHẤT MỘT LOẠI SẢN PHẨM

• Xuất phát từ khái niệm điểm hòa vốn chúng ta có công thức:

Lợi nhuận thuần = Doanh thu – CPBĐ – CPCĐ = 0• Biến đổi công thức ta có:

0 = Sản lượng Giá bán đơn vị – Sản lượng CPBĐ đơn vị – CPCĐ0 = Sản lượng (Giá bán đơn vị – CPBĐ đơn vị) – CPCĐ0 = (Sản lượng LNG đơn vị) – CPCĐ

• Vậy ta có công thức xác định sản lượng hòa vốn như sau:

28

Sản lượng hòa vốn =CPCĐ

LNG đơn vị sản phẩm

v1.0015103202

3.2.1. TRƯỜNG HỢP DOANH NGHIỆP KINH DOANH DUY NHẤT MỘT LOẠI SẢN PHẨM

29

Ví dụ tình huống:Xét công ty thương mại ABC trong tình huống dẫn nhập trong điều kiện công ty chỉ phânphối loại sản phẩm bình dân. Để tránh được thua lỗ ngay trong tháng đầu tiên thì sảnlượng tiêu thụ tối thiểu mà công ty cần đạt trong một tháng là:

Vậy để không bị thua lỗ thì mỗi tháng công ty phải tiêu thụ được ít nhất 400 chiếc áo.

Sản lượng hòa vốn = CPCĐ/LNG đơn vị sản phẩm

= 100.000.000/250.000 = 400 (chiếc)

v1.0015103202

3.2.1. TRƯỜNG HỢP DOANH NGHIỆP KINH DOANH DUY NHẤT MỘT LOẠI SẢN PHẨM (tiếp theo)

Tương tự như vậy để xác định doanh thu hòa vốn chúng ta cũng có công thức xác địnhnhư sau:

Lợi nhuận thuần = Doanh thu – CPBĐ – CPCĐ = 0Biến đổi công thức ta có:

0 = Tổng LNG – CPCĐ0 = Doanh thu Tỷ lệ LNG – CPCĐ

Vậy ta có công thức xác định sản lượng hòa vốn như sau:

30

Doanh thu hòa vốn =CPCĐ

Tỷ lệ LNG

v1.0015103202


31

Ví dụ tình huống:Vẫn xét công ty thương mại ABC trong tình huống dẫn nhập. Nếu công ty muốn tránhđược thua lỗ trong tháng đầu tiên thì doanh thu tối thiểu mà công ty cần đạt trong mộttháng là:

Vậy để không bị thua lỗ thì mỗi tháng công ty phải đạt mức doanh thu tối thiểu là 160triệu đồng.

Doanh thu hòa vốn = CPCĐ/Tỷ lệ LNG

= 100.000.000/0,625 = 160.000.000 (đồng)

v1.0015103202


32

Số tiền

Sản lượng

CPCĐ

CPBĐ

Tổng chi phí

Doanh thu

Điểm hòa vốn160 triệu đồng

400 chiếc

v1.0015103202


33

Nếu xét trong điểm hòa vốn trong một khoảng thời gian xác định (kỳ kinh doanh) thì điểmhòa vốn còn có thể biểu hiện bằng thước đo thời gian gọi là thời gian hòa vốn:

Thời gian hòa vốn =Doanh số hòa vốn Thời gian kỳ phân tích

Doanh thu kỳ phân tích

Thời gian hòa vốn =Sản lượng hòa vốn Thời gian kỳ phân tích

Sản lượng kỳ phân tích

v1.0015103202

3.2.2. TRƯỜNG HỢP DOANH NGHIỆP KINH DOANH NHIỀU LOẠI SẢN PHẨM ĐỒNG CHẤT

Trong thực tế doanh nghiệp thường kinh doanh đồng thời nhiều loại sản phẩm nên việc xácđịnh điểm hòa vốn hoàn toàn không đơn giản như trường hợp kinh doanh một loại sản phẩm.Để phân tích điểm hòa vốn trong trường hợp này doanh nghiệp cần sử dụng các chỉ tiêu trunggian để tính toán và đó là các chỉ tiêu bình quân.

34

Sản lượng hòa vốn =CPCĐ

LNG đơn vị sản phẩm bình quân

Sản lượng hòa vốn của SPi

= Sản lượng hòa vốn chung Cơ cấu sản lượng

tiêu thụ SPi

v1.0015103202

3.2.2. TRƯỜNG HỢP DOANH NGHIỆP KINH DOANH NHIỀU LOẠI SẢN PHẨM ĐỒNG CHẤT (tiếp theo)

Ví dụ tình huống:Xét công ty ABC nêu trên trong điều kiện công ty phân phối thêm sản phẩm áo cao cấpvà cơ cấu sản lượng tiêu thụ của hai loại sản phẩm là 2 bình dân: 3 cao cấp. Công tycần tiêu thụ bao nhiêu sản phẩm mỗi loại trong một tháng để hòa vốn?Ta có kết quả tính toán như sau:

35

LNG đơn vị sản phẩm bình quân = ∑ (Cơ cấu sản lượng SPi LNG đơn vị SPi)

= 0,4 250.000 + 0,6 400.000

= 340.000 (đồng)

Sản lượng hòa vốn chung = 100.000.000/340.000 = 295 (chiếc)

Sản lượng hòa vốn SP bình dân = 295 0,4 = 118 (chiếc)

Sản lượng hòa vốn SP cao cấp = 295 0,6 = 177 (chiếc)

v1.0015103202


36

Tương tự như vậy để xác định doanh thu hòa vốn trong trường hợp doanh nghiệp kinhdoanh đồng thời nhiều sản phẩm chúng ta có thể xác định như sau:

Doanh thu hòa vốn =CPCĐ

Tỷ lệ LNG bình quân

Doanh thu hòa vốn của SPi

=Doanh thu hòa

vốn chung

Cơ cấu doanh thu tiêu thụ SPi

v1.0015103202


Ví dụ tình huống:Xét công ty ABC nêu trên trong điều kiện công ty phân phối thêm sản phẩm áo cao cấpvà tỷ trọng doanh thu của sản phẩm cao cấp là 60%. Công ty cần đạt mức doanh thu mỗiloại sản phẩm trong một tháng để hòa vốn?Ta có kết quả tính toán như sau:

37

Tỷ lệ LNG bình quân = ∑ (Cơ cấu doanh thu SPi Tỷ lệ LNG SPi)

= 0,4 0,625 + 0,6 0,5

= 0,55

Sản lượng hòa vốn chung = 100.000.000/0,55 = 181.818.182 (đồng)

Sản lượng hòa vốn SP bình dân = 181.818.182 0,4 = 72.727.273 (đồng)

Sản lượng hòa vốn SP cao cấp = 181.818.182 0,6 = 109.090.909 (đồng)

v1.0015103202


38

Từ nội dung phân tích điểm hòa vốn chúng ta cũng dễ dàng ước tính số lượng sản phẩmtiêu thụ hoặc doanh thu tiêu thụ cần đạt để có được mức lợi nhuận mục tiêu.

Doanh thu cần đạt =CPCĐ + Lợi nhuận kế hoạch

Tỷ lệ LNG

Sản lượng cần đạt =CPCĐ + Lợi nhuận kế hoạch

LNG đơn vị sản phẩm

Tổng LNG kế hoạch = Tổng CPCĐ kế hoạch + Lợi nhuận kế hoạch

= LNG đơn vị SP kế hoạch Sản lượng tiêu thụ kế hoạch

= Tỷ lệ LNG kế hoạch Doanh thu tiêu thụ kế hoạch

v1.0015103202

3.3. CÁC CHỈ TIÊU AN TOÀN

Trong kinh doanh lợi nhuận tối đa là mục tiêu cuối cùng của tất cả các doanh nghiệpnhưng việc hạn chế rủi ro cũng là một vấn đề đáng quan tâm đối với các nhà quản trị.Việc xác định các chỉ tiêu an toàn chính là cơ sở để đo lường mức độ rủi ro của cácphương an kinh doanh. Chỉ tiêu an toàn có thể thể hiện bằng con số tuyệt đổi như doanhthu an toàn, sản lượng an toàn hoặc con số tương đổi như tỷ lệ an toàn.• Doanh thu an toàn là phần chênh lệch giữa doanh thu thực tế hay dự toán so với

doanh thu hoà vốn.Doanh thu an toàn = Doanh thu thực tế – Doanh thu hòa vốn

• Sản lượng an toàn là phần chênh lệch giữa sản lượng tiêu thụ thực tế hay dự toánso với sản lượng hoà vốn.Sản lượng an toàn = Sản lượng tiêu thụ thực tế – Sản lượng hòa vốn

39

v1.0015103202

3.3. CÁC CHỈ TIÊU AN TOÀN

40

Thời gian an toàn là phần chênh lệch giữa thời gian thực tế hay dự toán so với thời gianhoà vốn.

Thời gian an toàn = Thời gian thực tế – Thời gian hòa vốn• Nếu đánh giá mức độ rủi ro dựa trên số tương đối chúng ta có hệ số (tỷ lệ) an toàn

theo sản lượng, doanh thu hoặc thời gian an toàn.

• Các chỉ tiêu an toàn càng cao thì mức độ rủi ro trong kinh doanh của doanh nghiệpcàng thấp và ngược lại.

Tỷ lệ sản lượng an toàn = Tỷ lệ doanh

thu an toàn = Tỷ lệ thời gian an toàn =

Doanh thu an toàn Doanh thu tiêu thụ thực tế

v1.0015103202

4. CƠ CẤU CHI PHÍ VÀ ĐỘ LỚN ĐÒN BẨY KINH DOANH

41

4.2. Độ lớn đòn bẩy kinh doanh

4.1. Cơ cấu chi phí

v1.0015103202

4.1. CƠ CẤU CHI PHÍ

Cơ cấu chi phí là một chỉ tiêu phản ánh mối quan hệ giữa chi phí biến đổi và chi phí cốđịnh trong tổng chi phí của doanh nghiệp tại một mức độ hoạt động nhất định.Cơ cấu chi phí trong doanh nghiệp có thể được xác định bằng nhiều cách khác nhau:

42

Cơ cấu chi phí của doanh nghiệp =Tổng biến phíTổng định phí

Cơ cấu chi phí của doanh nghiệp =Tổng định phí

Tổng biến phí

Cơ cấu chi phí của doanh nghiệp =Tổng biến phí (định phí)

Tổng chi phí

v1.0015103202

4.1. CƠ CẤU CHI PHÍ (tiếp theo)

Tình huống ví dụ:Có hai công ty X và Y cùng hoạt động trong cùng một ngành nghề và cùng quy mô hoạtđộng. Báo cáo KQKD của hai công ty như sau:

Nhận xét về cơ cấu chi phí và kết quả hoạt động của hai công ty:1. Nếu doanh thu trong kỳ tới tăng gấp đôi thì nhận xét có thay đổi không?2. Nếu doanh thu trong kỳ tới giảm một nửa thì nhận xét có thay đổi không?

43

Chi tiêu Công ty X Công ty Y

1. Doanh thu2. Chi phí biến đổi3. Chi phí cố định4. Lợi nhuận thuần

1.000.000200.000600.000200.000

1.000.000600.000200.000200.000

v1.0015103202


44

1. Tại mức độ hoạt động ban đầu doanh thu và lợi nhuận của hai công ty là như nhaumặc dù cơ cấu chi phí của hai công ty là trái ngược nhau. Mức độ hoạt động nhưban đầu gọi là điểm không chênh lệch của hai cơ cấu chi phí.Khi doanh thu tăng gấp đôi chúng ta có báo cáo KQKD mới như sau:

Mặc dù doanh thu tăng cùng một mức như nhau nhưng lợi nhuận của công ty X caohơn do CPCĐ không tăng theo quy mô. Vậy cơ cấu chi phí công ty X tốt hơn.



2.000.000400.000600.000

1.000.000

2.000.0001.200.000

200.000600.000

v1.0015103202


2. Khi doanh thu giảm một nửa chúng ta có báo cáo KQKD mới như sau:

Mặc dù doanh thu giảm cùng một mức như nhau nhưng lợi nhuận của công ty X thấphơn do CPCĐ không giảm theo quy mô. Vậy cơ cấu chi phí công ty Y tốt hơn trongtình huống này.

45



500.000100.000600.000

(200.000)

500.000300.000200.000

0

v1.0015103202


46

• Như vậy không có một mô hình cơ cấu chi phíchuẩn cho một doanh nghiệp. Một cơ cấu chi phítrong đó chi phí cố định chiếm tỷ trọng cao thôngthường sẽ mang lại nhiều lợi nhuận hơn khi quy môtăng nhưng cũng làm doanh nghiệp bị lỗ nhiều hơnkhi quy mô giảm và ngược lại.

• Việc phân tích cơ cấu chi phí nhằm ổn định các mụctiêu phát triển trước mắt và lâu dài của doanhnghiệp theo những dự báo về tình hình biến độngdoanh thu hàng năm của doanh nghiệp.

• Để xây dựng được mô hình cơ cấu chi phí phù hợpcho doanh nghiệp chúng ta còn phải căn cứ vào đặcđiểm hoạt động kinh doanh, ngành nghề kinh doanhvà mục tiêu cụ thể của doanh nghiệp.

v1.0015103202

4.2. ĐỘ LỚN ĐÒN BẨY KINH DOANH

• Để phản ánh mối quan hệ giữa cơ cấu chi phí với sự biến động của lợi nhuận thuầnkhi có sự thay đổi trong quy mô hoạt động chúng ta có khái niệm đòn bẩy kinh doanh.Đòn bẩy kinh doanh là tỷ số giữa số dư đảm phí và lợi nhuận hoặc giữa % tăng,giảm của lợi nhuận so với % tăng, giảm của doanh thu.

• Độ lớn đòn bẩy kinh doanh được xác định theo công thức:

47

Độ lớn đòn bẩy kinh doanh =Tổng LNG

Tổng lợi nhuận

Hoặc:

Độ lớn đòn bẩy kinh doanh =% ∆ Lợi nhuận thuần

% ∆ Doanh thu

v1.0015103202

4.2. ĐỘ LỚN ĐÒN BẨY KINH DOANH

48

• Độ lớn đòn bẩy kinh doanh cho biết tốc độ tăng giảm của lợi nhuận thuần tại một thờiđiểm theo doanh thu. Độ lớn đòn bẩy kinh doanh càng cao thì khi doanh thu thay đổi,lợi nhuận thuần thay đổi càng nhiều.

• Độ lớn đòn bẩy kinh doanh biểu hiện tình hình sử dụng chi phí tại doanh nghiệp.Doanh nghiệp càng sử dụng nhiều định phí thì độ lớn đòn bẩy kinh doanh càng cao vàngược lại.

• Xét tình huống hai công ty X và Y nêu trên, tại thời điểm hiện tại độ lớn đòn bẩy kinhdoanh của hai công ty lần lượt là

DOL X = (1.000.000 – 200.000)/200.000 = 4DOL Y = (1.000.000 – 600.000)/200.000 = 2

Như vậy khi doanh thu cùng tăng 1% thì lợi nhuận công ty X sẽ tăng 4% còn công ty Ysẽ tăng 2% và ngược lại.

v1.0015103202

5. ỨNG DỤNG PHÂN TÍCH C-V-P TRONG KINH DOANH

49

5.2. Thay đổi chi phí biến đổi và doanh thu

5.1. Thay đổi chi phí cố định và doanh thu

5.4. Thay đổi cơ cấu chi phí và doanh thu

5.3. Thay đổi giá bán và doanh thu

5.5. Thay đổi cơ cấu tiêu thụ và doanh thu

v1.0015103202

5.1. THAY ĐỔI CHI PHÍ CỐ ĐỊNH VÀ DOANH THU

• Dựa trên những phân tích mối quan hệ giữa chi phí sản lượng và lợi nhuận khi chúngta thay đổi một trong các nhân tố trong mối quan hệ này đều dẫn đến sự thay đổi trongdoanh thu tiêu thụ và lợi nhuận thuần của doanh nghiệp.

• Tác động tới chi phí cố định cũng là một trong những biện pháp thường gặp trong thựctế để thay đổi doanh thu và lợi nhuận. Ví dụ: Quảng cáo, đầu tư công nghệ...

50

v1.0015103202

5.1. THAY ĐỔI CHI PHÍ CỐ ĐỊNH VÀ DOANH THU (tiếp theo)

Ví dụ tình huống:Xét công ty ABC trong trường hợp chỉ kinh doanh lại áo bình dân và công ty muốn chi 15triệu để quảng cáo sản phẩm. Nếu sản lượng tiêu thụ có thể tăng lên 500 chiếc/tháng thìcông ty có nên thực hiện quyết định này không?Khi chi 15 triệu chi phí quảng cáo chúng ta có báo cáo KQKD mới như sau:

Đơn vị tính: nghìn đồng

Như vậy doanh nghiệp nên thực hiện chiến dịch quảng cáo.

51

Chỉ tiêu 1 SP Trước QC Sau QC Chênh lệch1. Doanh thu2. Chi phí biến đổi3. Lợi nhuận góp4. Chi phí cố định

+ Chi phí thuê cửa hàng+ Chi phí tiền lương+ Quảng cáo


400150250

120.00045.00075.000

100.00070.00030.000

0(25.000)

200.00075.000

125.000115.00070.00030.00015.00010.000

80.00030.00050.00015.000

00

15.00035.000

v1.0015103202

5.2. THAY ĐỔI CHI PHÍ BIẾN ĐỔI VÀ DOANH THU

Tương tự như tác động tới chi phí cố định, tác động tới chi phí biến đổi cũng có thể làmthay đổi doanh thu và lợi nhuận. Ví dụ: khuyến mại, thay đổi nguyên liệu...Ví dụ tình huống:Xét công ty ABC trong trường hợp chỉ kinh doanh lại áo bình dân. Thay vì chi 15 triệucho quảng cáo công ty muốn dùng biện pháp khuyến mại quà tặng trị giá 10.000đồng/sản phẩm. Nếu sản lượng tiêu thụ có thể tăng lên 500 chiếc/tháng thì công ty cónên thực hiện quyết định này không?

52

v1.0015103202

5.2. THAY ĐỔI CHI PHÍ BIẾN ĐỔI VÀ DOANH THU

53

Khi khuyến mại quà tặng trị giá 10.000 đồng/chiếc chúng ta có báo cáo KQKD mới như sau:Đơn vị tính: nghìn đồng

Như vậy doanh nghiệp nên thực hiện khuyến mại trong tháng tới.

Chỉ tiêu 1 SP Trước KM 1 SP Sau KM Chênh lệch

1. Doanh thu2. Chi phí biến đổi

• Giá mua• Khuyến mại

3. Lợi nhuận góp4. Chi phí cố định



400150150

0250

120.00045.00045.000

075.000

100.00070.00030.000

(25.000)

40016015010

240

200.00080.00075.0005.000

120.000100.00070.00030.00020.000

80.00035.00030.0005.000

45.000000

45.000

v1.0015103202

5.3. THAY ĐỔI CƠ CẤU CHI PHÍ VÀ DOANH THU

Ngoài việc tác động vào một yếu tố chi phí biến đổi hoặc cố định, để thay đổi doanh thuvà lợi nhuận chúng ta có thể tác động đồng thời tới cả hai yếu tố chi phí trên (cơ cấu chiphí) để đạt được mục tiêu mong muốn.Ví dụ tình huống:Các nhà quản lý công ty ABC nghĩ rằng sản lượng tiêu thụ chắc chắn sẽ tăng nếu nhưlợi ích của nhân viên bán hàng gắn trực tiếp với lợi ích công ty. Công ty dự kiến sẽ chỉtrả 3 triệu đồng tiền lương cố định cho nhân viên bán hàng còn phần còn lại được trả linhhoạt theo tỷ lệ 40.000 đồng/sản phẩm bán được. Giám đốc doanh nghiệp cũng tin chắcrằng sản lượng tiêu thụ sẽ đạt mức 500 chiếc/tháng. Công ty có nên thay đổi cách trảlương không?

54

v1.0015103202

5.3. THAY ĐỔI CƠ CẤU CHI PHÍ VÀ DOANH THU

55

Khi thay đổi cách trả lương cho nhân viên bán hàng chúng ta có báo cáo KQKD mới như sau:Đơn vị tính: nghìn đồng

Như vậy doanh nghiệp nên thực hiện thay đổi cách trả lương.

Chỉ tiêu 1 SP Trước 1 SP Sau Chênh lệch

1. Doanh thu2. Chi phí biến đổi+ Giá mua+ Chi phí tiền lương

3. Lợi nhuận góp4. Chi phí cố định + Chi phí thuê cửa hàng+ Chi phí tiền lương


400150150

0250

120.00045.00045.000

075.000

100.00070.00030.000

(25.000)

40019015040

210

200.00095.00075.00020.000

105.00082.00070.00012.00023.000

80.00050.00030.00020.00030.000

(18.000)0

(18.000)48.000

v1.0015103202

5.4. THAY ĐỔI GIÁ BÁN VÀ DOANH THU

Bên cạnh việc tác động vào các chi phí để gián tiếp qua đó làm thay đổi doanh thu và lợinhuận thì các nhà quản trị có thể thay đổi trực tiếp giá bán để đạt được những mục tiêu đãxác định.Ví dụ tình huống:Nếu công ty ABC chọn phương thức giảm giá bán để nâng cao sản lượng tiêu thụ trongtháng tới. Nếu mức giảm giá dự kiến là 10% và sản lượng tiêu thụ ước tính vẫn là 500chiếc thì công ty có nên thực hiện quyết định này không?

56

v1.0015103202

5.4. THAY ĐỔI GIÁ BÁN VÀ DOANH THU

57

Khi công ty thực hiện giảm giá bán 10% chúng ta có báo cáo KQKD mới như sau:Đơn vị tính: nghìn đồng

Như vậy doanh nghiệp có thể thực hiện giảm giá nhưng lợi nhuận tăng không cao bằngnhững phương pháp trước.

Chỉ tiêu 1 SP Trước 1 SP Sau Chênh lệch

1. Doanh thu2. Chi phí biến đổi

• Giá mua3. Lợi nhuận góp4. Chi phí cố định



400150150250

120.00045.00045.00075.000

100.00070.00030.000

(25.000)

360150150210

180.00075.00075.000

105.000100.00070.00030.0005.000

60.00030.00030.00030.000

000

30.000

v1.0015103202

5.5. THAY ĐỔI CƠ CẤU TIÊU THỤ VÀ DOANH THU

Trong thực tế các doanh nghiệp thường kinh doanh đồng thời nhiều loại sản phẩm nênviệc thay đổi cơ cấu tiêu thụ các sản phẩm cũng có thể dễ dàng làm thay đổi doanh thuvà lợi nhuận thuần của doanh nghiệp.Ví dụ tình huống:• Xét công ty ABC trong trường hợp công ty kinh doanh thêm loại sản phẩm cao cấp.

Nếu như ban đầu công ty cứ tiêu thụ được 3 áo bình dân thì sẽ tiêu thụ được 2 áocao cấp và tổng sản lượng tiêu thụ là 500 chiếc.

• Nếu sang tháng tới công ty chi 10 triệu đồng quảng cáo cho áo cao cấp và cơ cấutiêu thụ chuyển dịch theo hướng 2 áo bình dân: 3 áo cao cấp thì công ty có nên thựchiện không (Tổng sản lượng tiêu thụ vẫn là 500 chiếc)?

58

v1.0015103202

5.5. THAY ĐỔI CƠ CẤU TIÊU THỤ VÀ DOANH THU

59

Chúng ta có báo cáo KQKD trước và sau thay đổi cơ cấu tiêu thụ như sau:




400150250

120.00045.00075.000

800400400

160.00080.00080.000

280.000125.000155.000100.00055.000




400150250

80.00030.00050.000

800400400

240.000120.000120.000

320.000150.000170.000110.00060.000

v1.0015103202

GIẢI QUYẾT TÌNH HUỐNG

60

• Một doanh nghiệp chỉ có thể kinh doanh nếu như doanh thu nó tạo ra tối thiểu phảiđủ bù đắp cho các chi phí phát sinh hay nói cách khác là doanh nghiệp cần hòa vốntrở lên.

• Bài học kinh nghiệm rút ra trong tình huống này là cần xác định điểm hòa vốn trướckhi thực hiện hoạt động sản xuất kinh doanh.

• Để cứu vãn tình thế công ty ABC cần xem xét lại mối quan hệ giữa các chi phí phátsinh với quy mô hoạt động (sản lượng tiêu thụ, doanh thu tiêu thụ) từ đó đưa ra cácbiện pháp điều chỉnh. Ví dụ như: Quảng cáo, giảm giá để tăng sản lượng hoặc cắtgiảm chi phí...

v1.0015103202

CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 1

Sản lượng hòa vốn của doanh nghiệp sẽ tăng lên nếu (giá bán đơn vị không thay đổi):A. sản lượng tiêu thụ tăng.B. chi phí cố định giảm.C. chi phí biến đổi đơn vị sản phẩm giảm.D. lợi nhuận góp đơn vị sản phẩm giảm.

Trả lời:• Đáp án đúng là: D. lợi nhuận góp đơn vị sản phẩm giảm.• Vì: Sản lượng hòa vốn = CPCĐ/LNG đơn vị sản phẩm. Một phân số sẽ tăng khi mẫu

số giảm.

61

v1.0015103202

CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 2

Mức độ rủi ro trong doanh nghiệp sẽ thấp khi nào?A. Sản lượng thực tế < Sản lượng hòa vốn.B. Doanh thu hòa vốn > Doanh thu thực tế.C. Sản lượng thực tế > Sản lượng hòa vốn.D. Doanh thu thực tế < Doanh thu hòa vốn.

Trả lời:• Đáp án đúng là: C. Sản lượng thực tế > Sản lượng hòa vốn.• Vì: Sản lượng hòa vốn là sản lượng tại đó lợi nhuận của doanh nghiệp bằng 0.

Sản lượng an toàn = Sản lượng thực tế – Sản lượng hòa vốn.Sản lượng an toàn càng cao thì rủi ro của doanh nghiệp càng thấp.

62

v1.0015103202

BÀI TẬP

Công ty LNT có giá bán đơn vị sản phẩm A là 200.000 đồng; chi phí biến đổi của Alà 80.000 đồng và chi phí cố định một tháng là X thì sản lượng hòa vốn của công tylà bao nhiêu? Biết 50.000.000 đồng < X < 150.000.000 đồng và X chia hết cho 3.

Trả lời:• Giả sử X = 90.000.000 đồng• Lợi nhuận góp đơn vị sản phẩm = 200.000 – 80.000 = 120.000 (đồng)• Sản lượng hòa vốn = 90.000.000/120.000 = 750 sản phẩm

63

v1.0015103202

TÓM LƯỢC CUỐI BÀI

• Phân tích mối quan hệ giữa chi phí, sản lượng và lợi nhuận là cơ sở để các nhà quảntrị doanh nghiệp so sánh và lựa chọn các phương án kinh doanh tối ưu để đạt đượcnhững mục tiêu đã xác định.

• Mối quan hệ giữa chi phí, sản lượng và lợi nhuận trong doanh nghiệp có thể được biểuhiện dưới nhiều chỉ tiêu khác nhau như lợi nhuận góp, tỷ lệ lợi nhuạn góp, cơ cấu tiêuthụ, cơ cấu chi phí... Mỗi khái niệm đều cung cấp những cơ sở đánh giá hiệu quả hoạtđộng kinh doanh của doanh nghiệp trên các khía cạnh khác nhau.

• Phân tích điểm hòa vốn là một trong những nội dung quan trọng nhất trong phân tíchC-V-P. Điểm hòa vốn là mức độ hoạt động tối thiểu để doanh nghiệp bắt đầu lãi và nócũng là căn cứ để đo lường mức rủi ro trọng hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

• Để đạt được mục tiêu về doanh thu và lợi nhuận các nhà quản trị có thể vận dụng lýthuyết về phân tích C-V-P trong việc thực hiện các quyết định kinh doanh trong ngắnhạn như giảm giá; quảng cáo; khuyến mại....

64

BÀI 4 PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA CHI PHÍ –SẢN ...eldata2.neu.topica.vn/TXKTQT01/PDF...

Documents

Transcript of BÀI 4 PHÂN TÍCH MỐI QUAN HỆ GIỮA CHI PHÍ –SẢN ...eldata2.neu.topica.vn/TXKTQT01/PDF...