BEYNƏLXALQ MAŞIN VƏ

AVADANLIQLAR BAZARI

Məmmədova Nigar

Müəllim: Elşən BAĞIRZADƏ

PLAN: Maşın və avadanlıqlar haqqında anlayış və onun

təsnifatı Maşın və avadanlıqlar üzrə dünya istehsalının müasir

vəziyyəti Maşın və avadanlıqlar üzrə beynəlxalq ticarətin

müasir vəziyyəti Maşın və avadanlıqlar istehsalında beynəlxalq

ixtisaslaşma və koorporasiya Maşın və avadanlıqlar bazarında konyuktura Maşın və avadanlıqlar istehsalı və beynəlxalq

ticarətin əmtəə strukturu və coğrafiyasının dəyişməsi Maşın və avadanlıqlar bazarında qiymət

əmələgəlməsinin xüsusiyyətləri Maşın və avadanlıqlar bazarında TMKın rolu

MAŞIN VƏ AVADANLIQLARIN NÖVLƏRI VƏ TƏSNIFATI

Maşınqayırma kompleksi:maşın və avadanlıqlar, aparat və cihazlar, məişət, istehsal və hərbi təyinatlı müxtəlif mexanizmlərin istehsalının məcmusudur.

Maşınqayırma sahəsi - XIX əsrin I yarısı, İngiltərə Maşınqayırma sahələri:

Texniki-iqtisadi xüsusiyyətlərinə görə: metaltutumlu, əməktutumlu və elmtutumlu

Texnologiyaya görə: az kapital tutumlu və yüksək kapital tutumlu (orta və yüksək texnologiyalı)

MAŞINQAYIRMA KOMPLEKSI 5 QRUPA AYRILIR: Dəzgahqayırma: İstehsalın 75%-i ABŞ,

Yaponiya,AFR,İtaliya, İsveçrə və Fransa; İstehlak Almaniya, Yaponiya, İtaliya, İsveçrə

Kənd təsərrüfatı maşınqayırması: ABŞ-ın “John Deere”in illik dövriyyəsi €6,4 mlrd (avtomobil nəhənglərinin illik dövriyyəsindən 100 dəfə az). Lider:ABŞ, İtaliya, Fransa

Ağır maşınqayırma: Lider: ABŞ, Yaponiya, AFR, B.Britaniya

Nəqliyyat maşınqayırması: Liderlik avtmobilqayırma. ABŞ, Yaponiya, AFR. Ən inhisarlaşmış sahə.

Gəmiqayırma: Lider: Yaponiya, C.Koreya, Aİ ölkələri (Fransa, AFR, İtaliya, Danimarka, Finlandiya, İspaniya, Niderland, Polşa),Çin.

Elektron və elektrotexnika maşınqayırmanın müasir maşınqayırmada payı 30-32%, ümumi (35-37%) və nəqliyyat (33-35%) maşınqayırmasından sonra 3-cü yer.Qabaqcıl regionlar: Cənub-Şərqi Asiya və Yaxın Şərq ölkələri (özəlliklə: Yaponiya, Koreya, Kir regionu (Honq-Konq), Syanqan, Malayziya, Sinqapur və Tayvan)

Bilgisayar bazarı: elektron avadanlıq istehsalının ≈¼-i EHM payına düşür.

MAŞIN VƏ AVADANLIQLAR ÜZRƏ DÜNYA ISTEHSALININ MÜASIR VƏZIYYƏTI...

İEÖ’də maşınqayırma sənayenin 30-50%-ə sahibdir. • Ölkələr üzrə: AFR 53.6%, Yaponiya 51.5%, İngiltərə 39.6%,

İtaliya 36.4%, Çin 35.2%• ÜDM-də maşınqayırma istehsalının payı AB-də 36-45%,

ABŞ-da 10%, RF-da 18%.• İEOÖ avtomobil istehsalçıları: Braziliya, Hindistan, Çin,

Meksika, Rusiya, Tailand, Çexiya və C.Afrika

MAŞINQAYIRMA ISTEHSALININ MÜASIR INKIŞAF TENDENSIYA PROSESLƏRI:

Maşınqayıırma kompleksində istehsal prosesinin mürəkkəbləşməsi. Ölkələr 2 qrupa ayrılır: kütləvi məhsul istehsalçıları və yüksəkixtisaslı elmtutumlu məhsul istehsalçıları.

Məhsul istehsalına çəkilən xərclərin azaldılması üzrə işlərin aktivləşməsi: Alman şirkəti “Siemens” istehsalın 80%-i xaricdə təşkil edir. 430.000 işçinin 38%-i AFRda işləyir

Maşınqayırma istehsalatında ixtisaslaşma və koopesiyalaşma proseslərinin güclənməsi.

İnteqrasiya proseslərinin ativləşməsi və texnoloji və kooperasiya əlaqəli sənaye təsərrüfat subyektləri əsasında yaradılmış iri inteqrasiyalaşmış kompaniyaların rolunun artması

İstehsalın təşkilinin qarışıq tipinə keçilməsi

Avtomobilqayırmada regionların payı: 1. Q. Avropa 19.1 mln2. Şimali Amerika 15.8 mln 3. Asiya (Yaponiya, C.Koreya) 12.3 mln avtomobil. XXI əsrin əvvəllərində dünya avtomobil

sənayesi iki əsas təmayüllə xarakterizə olunur:

Rəqabətin güclənməsi Qloballaşmanın təsirinin genişlənməsi

BEYNƏLXALQ MAŞIN VƏ AVADANLIQLAR BAZARININ STRUKTURU VƏ COĞRAFIYASI. Maşınqayırma sahəsi üçün kooperasiyalaşma

səciyyəvidir. Əməktutumlu (Asiya, C.Amerika və qismən Afrika) və

elmtutumlu (Q.Avropa, Ş,Amerikanın İEÖ-də və Yaponiya) sahələr xarakterikdir.

Maşınqayırmada 4 əsas region: 1. Ş.Amerika:bütün nomenklaturası üzrə istehsal

müəssisələrinə malikdir2. Q.Avropa:kütləvi maşınqayırma məhsulları istehsal

olunur3. C-Ş.Asiya:kütləvi maşınqayırma məhsullarını ən

yüksək texnologiyalı məmulatlarla uyğunlaşdıra bilən Yaponiya liderlik edir

4. MDB ölkələri:kifayət qədər məhsuldar qüvvəlrə malikdir, lakin elmtutumlu sahələrin zəif inkişafı ilə xarakterizə olunur.

MAŞINQAYIRMA MÜƏSSISƏLƏRININ YERLƏŞMƏSINƏ TƏSIR GÖSTƏRƏN FAKTORLAR:

Əmək faktoru Elmi-texniki tərəqqi Sistematik mürəkkəbləşmə İxtisaslaşma və kooperasiyalaşmanın güclənməsi Maşınqayırmanın kompleksinin coğrafi

yerləşmə prinsipləri: Maşınqayırma kompleksinin tam nomenklatursına malik

ölkələr:  ABŞ, Almaniya, Yaponiya, Rusiya Maşınqayırmanın bəzi struktur bölmələrindən yoxsul

ölkələr: İngiltərə Maşınqayırmanın xeyli sayda struktur bölmələrindən

yoxsul ölkələr: İtaliya Maşınqayırma kompleksi məhsullarının əksəriyytini idxal

edən ölkələr Maşınqayırmanın sahəvi strukturunun qeyri-bərabər

inkişafı ilə xarakterizə olunn ölkələr: Kanada, Braziliya.

MAŞIN VƏ AVADANLIQLAR BAZARINDA TMK-IN ROLU:

Samsung Electronics:şirkət yarımkeçiricilər, telekommunikasiya avadanlıqları və rəqəmli konvergensiya istehsalı üzrə dünya lider.

61 ölkədə fəaliyyət göstərir. 160.000-ə yaxın işçi qüvvəsi.

Gəlir:  $117.4 mlrd Tərəfdaşları: Microsoft,

Mitsubishi, Matsushita, Sanyo, Sony, HP, Dell

General Electrics: bazar kapitallaşmasına görə (369.44 mlrd.$) dünyada ikinci yerdədi.

NBC GE-in tərkibindədir İşçi: 315 min nəfər

General Motors:32 ölkədə avtomobil istehsal;192 ölkədə satış. Şirkətdə 325000 insan çalışır.

Əsas avtomobil markaları - Cadillac, Chevrolet, Hummer, Opel, Pontiac, Saab

C.Koreyanın Deawoo Auto&Technology Co. Kompaniyasının ən iri səhmdarıdır

Sony: İşçi sayı: 150.000-dən çox. Hal-hazırda şirkətin əsas fəaliyyət

istiqamətləri aşağıdakılardır: Məişət və peşəkar elektronika,

informasiya və telekommunikasiya sahəsində məhsul istehsalı;

əyləncə sahəsi, o cümlədən kinofilm (Columbia Pictures, TrisStars Pictures), musiqi proqramları (Sony BMG) və kompyuter oyunları istehsalı;

maliyyə-investisiya fəaliyyəti; internet-layihələrin həyata keçirilməsi

Toyota Motor Corporation: Avtomobil istehsalına görə 1-ci yerdədir.

İşçi:317,734  Brendlər: Toyota(Scion), Lexus,

Daihatsu, Hino Motors. Gəlir: $185,805 mln

Ford Motor Company: ilk dəfə klassik avtoquraşdırma konveyerini tətbiq etmişdir. 3-cü yer.

Brendlər: Ford, Linkoln, Merkuri İşçi: 327,5 min nəfər

Adambaşına avtomobillərin sayı:

Sıra

Ölkə 1000 nəfərə

İl

1. Monako 863 20082. ABŞ 808 20093. Lixtenştey

n796 2008

4. Lüksemburq

749 2008

5. Yeni Zelandiya

733 2008

6. Avstraliya 730 20117. İslandiya 724 20058. Qətər 696 20079. Bruney 690 200710.

İtaliya 743 2010

Sıra

Ölkə/Region

2010 2005 2000

- Dünya 77,857,705 66,482,439

58,374,162

1. Çin 18,264,667 5,708,421 2,069,069

- Aİ 17,102,459 18,176,860

17,142,142

2. Yaponiya 9,625,940 10,799,65

910,140,79

6

3. ABŞ 7,761,443 11,946,653

12,799,857

4. AFR 5,905,985 5,757,710 5,526,615

5. C.Koreya 4,271,941 3,699,350 3,114,998

6. Braziliya 3,648,358 2,530,840 1,681,517

7. Hindistan 3,536,783 1,638,674 801,360

8. İspaniya 2,387,900 2,752,500 3,032,874

Motorlu nəqliyyat vasitəsi istehsalı