Spor Yaralanmalarının

Meydana Geldiği

Dokular

Dr. Rüştü NURAN

Yaralanan Dokular

• Kas-tendon yaralanmaları

• Bağ – Ligament

• Kemik

• Bursa

• Kıkırdak – kartilaj

• Özel dokular – dizde menisküs gibi

Spor yaralanmaları tipleri

• Yaralanmalar kabaca iki gruba ayrılabilir

– Travmatik (tespit edilebilen bir darbeye bağlı)

– Aşırı kullanım (overuse)

Travmatik yaralanmalar

• Tek bir darbe sonucunda olur

• Darbenin oluşturduğu durum hemen

hissedilir

• Kişi ağrı, şişlik hissedebilir veya bir yerinde

yara açılır

• Travmatik yaralanmalar da kendi içlerinde

iki gruba ayrılır.

Travmatik spor

yaralanması

1. Dıştan gelen darbe

(ekstrinsik)

2. İçsel etkenlere bağlı

(intrinsik)

– Bariz bir neden olmadan

gelişen

– Aşırı kullanım (overuse)

Aşırı kullanım (overuse)

yaralanmaları

• Yavaş yavaş gelişir

• Ağrı zaman içinde ortaya çıkar

• Belirli bir hareketin artması ile ortaya çıkar

• Genellikle dayanıklılık veya belirgin bir

beceri gerektiren sporlarda görülür.

Aşırı yüklenme

Doku hasarı

İnflamasyon Hareketin devamlılığı

Ağrı

Rest = Recovery

Aşırı kullanım (overuse)

yaralanmaları

Yaygın Aşırı Kullanım Yaralanmaları

Yaralanan doku tipleri :

• Kas - Tendon Yaralanmaları

Kaslar iskelet sistemine hareketi sağlayan dinamik yapılardır.

Dinlenme halinde normal tansiyona sahip olan kaslar uyarı

geldiğinde kısalarak, eklemler üzerinden iki farklı kemiği

birbirine yaklaştırır.

Değişik yapılarda kaslar bulunmasına karşın vücutta en

yaygın olarak bulunan kas triseps veya biseps gibi

füziform şekilde bulunan kaslardır, bu tür kaslar kemiklere

kollagenden zengin esneyebilme özelliği olan tendonlarla

yapışır.

Kasların başladığı noktaya origo, sonlandığı noktaya ise

insersiyo denir.

Kemik - tendon - kemik fizyoloji olarak tek bir sistem

olarak düşünülür ve kas-tendon ünitesi adını alır.

Kas-tendon ünitesinde direk darbe ile oluşan

yaralanmalardan daha çok antremansız üniteye aşırı

yüklenme sonucunda, yüklenme anında o bölgedeki diğer

yapılar tarafından yeterince korunmayınca veya patella

tendonu, aşil tendonu veya rotator cuff gibi histolojik

olarak yetersiz olabilen bölgelere tekrarlayan submaksimal

yüklenmeler sonucunda fibriller arası yırtıklar görülür.

Bu mekanizmalar tendon içerisinde olursa tendinit, kas

içerisinde olursa yırtılma şeklinde kendini gösterir.

Aşil tendiniti

Aşil Tendon Ruptürü

• Kemik yaralanmaları

Çıkıklar (dislokasyon)

Eklem yüzeylerinin karşılıklı uyumlarının bozulmasıdır.

Çıkıkla beraber ağrı

normal vücut şeklinin bozulması

hareketlerin kısıtlanması

damar - sinire baskı varsa bunlara ilişkin bulgular

Çıkık (disloke) olan eklemi bir an önce yerine yerleştirmek

(redükte etmek) gerekir, çünkü 12 saati geçerse kıkırdakta geri

dönmesi mümkün olmayan değişiklikler başlar.

Ağrı nedeniyle eklem çevresinde spazm olur bu nedenle redüksiyon

(çıkık eklemi yerine yerleştirme) tercihan genel anestezi altında

yapılmalıdır.

Kırıklar (Fraktür)

Herhangi bir kemiğin bütünlüğünün bozulmasıdır.

Kırıkla beraber ağrı

normal vücut şeklinin bozulması

hareketlerin kısıtlanması

Kırık olduğunda, kırık parçaları karşılıklı yerine oturttuktan

sonra alçı ile tespit etmek gerekir, eğer alçı ile tespit

edilemeyecek biçimde kırık varsa ameliyat etmek gerekir.

Açık kırıklar, kırıkla birlikte cilt bütünlüğünün de

bozulduğu durumlardır. Böyle durumlarda kemiğin enfekte

olduğu kabul edilerek kırığı acil olarak tamir etmeye ek

olarak kemiği dezenfekte ameliyatı da gereklidir.

Stres kırıkları :

Kırık oluşumunda çoğunlukla belirgin bir travma ile

başlayan akut semptomlar vardır

Ancak belirgin bir travma olmadan oluşan kırıklara stres

kırıkları denir

Bu patoloji antremansız kişilerin uzun süren tekrarlayıcı

yüklenmelerinden sonra sıklıkla ayak ve bacak

kemiklerinde görülmektedir.

Askerler ve sporcular bu tip kırıkların en sık görüldükleri

gruplardır.

Tanıyı erken dönemde koymak güçtür çünkü erken

dönemde direk grafilerde görüntü olmayabilir.

• Bağ(Ligament) yaralanmaları:

Bağlar (ligamentler) eklemler çevresinde

kemik ile kemik arasında uzanan

liflerdir.

Ön çapraz bağ (ACL), iç yan bağ (MCL)

Eklem çevresindeki kemikleri birbirlerine

yakın tutarlar.

Kemikleri birbirlerinden ayrılmaya

zorlayacak yüklenmelerde bağlar

esneyerek uzayabilir veya kopabilir.

• 1. derece bağ zedelenmesinde hafif zorlanma

vardır; tedavisinde bandaj veya alçı uygulanır.

• 2. derece bağ zedelenmesinde bağın boyu esneme

nedeniyle artmıştır, bu nedenle eklem çevresindeki

kemikler arasında gevşeklik vardır. Ama bağın

devamlılığı bozulmamıştır. Tedavisinde bandaj

veya alçı uygulanır.

• 3. derece bağ zedelenmesinde bağ tamamıyla

kopmuştur, tedavisinde bağın yerine göre bandaj,

alçı veya ameliyat gereklidir.

Şişlik &

hassasiyet

Laksite Hareket

kısıtlılığı

Yaralanmış

lifler

1. derece Minimal Yok Az Yok

2. derece Orta Az Orta Kısmi

uzamış

3. derece İleri Belirgin İleri Tam kat

• Bursa yaralanmaları

Kemiği darbelerden korumak için bulunan yastıkçık

şeklindeki yapılardır.

Olekranon, trokanter major, patellanın önü gibi yerlerde

bulunurlar.

Tekrarlanan darbelerle inflamasyona uğrar ve şişerler.

İlk tedavi

Saha içinde yapılan ilk müdahaleye denir.

Genellikle yumuşak doku zedelenmeleri olur ve tedavi

ona göre yönlendirilir.

Önce muayene yapılır, zedelenmenin derecesi tespit

edilir.

Daha sonra zedelenen vücut kısmı :

– İstirahate alınır, (Rest),

– Soğuk uygulanır, (Ice),

– Kompresyon bandajına alındıktan sonra (Compression)

– Kalp seviyesinden yukarıda tutulur. (Elevation)